Istanbul’da ve Istanbul Üzerine Yapılan Sosyal Bilim Çalışmaları

Özetli Bibliyografyası: 1980- 1993

Hazırlayan1

Ferhunde Özbay Alfabetik Dizin: 1. Acar, E. (1984) " Nişantaş: Cevdet Bey ve Oğulları'nın Mekanında Istanbul" Mimarlık Dergisi. (1):

24-27. Dönem: 19.-20. yüzyıl. Konu: Günlük yaşam. Türü: makale. Yazar, Cevdet Bey ve Oğulları romanının kapsamına yönelerek bakış açısını keskinleştirmekte ve Istanbul'u daha derinine görmeyi amaçlamaktadır. Acar, Cevdet Bey ve ailesinin Istanbul'unu yeniden kurgularken Nişantaşı'nı merkeze oturtmaktadır.

2. Acar, E., M. Güvenç (1992) "A Study on the Housing Conditions of Industrial Labour".(Sanayi Işgücünün Konut Koşulları Üzerine Bir Çalışma). I. Tekeli ve diğ. (der.), Development of Istanbul Metropolitan Area and Low Cost Housing (Istanbul Metropoliten Alanının Gelişimi ve Düşük Maliyetli Konutlar). Türk Sosyal Bilimler Derneği, Istanbul Büyükşehir Belediyesi, IULA-EMME: Istanbul. ss. 210-215. Dönem: 1980 sonrası. Konu: Işçi-emek, konut, sanayi, üretim. Türü: makale Çalışmada üretim ile yerleşim arasındaki karmaşık ilişki araştırılmaktadır. Tekstil ve şişe-cam olarak iki ayrı sanayi kolunda, toplam beş büyük fabrika ve değişik küçük üretim birimlerinde çalışan işçiler incelenmiştir. Sosyal yapı ve çalışma profillerinin çıkarılmasında doğum yeri, yaş, cinsiyet, medeni durum, çocuk durumu, eğitim gibi faktörler göz önünde bulundurulmuştur. Araştırma kapsamında semtlerin konumunun yanı sıra, ulaşım şekli, süresi, taşınma sayısı, tipi gibi değişkenler de dikkate alınmıştır.

3. Adalı, A.Z., D.E. Önder (1991) "New Settlements of Istanbul Emerging on the Squatter Reclaimation Areas, Housing for the Urban Poor" (Istanbul'un Gecekondulaşma Eğilimi Gösteren Bölgelerinde Yeni Yerleşim Yerleri, Kentli Yoksulların Konutları). Basılmamış bildiri. Istanbul Teknik Üniversitesi. Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: konut Türü: bildiri Dili: Ingilizce Bu bildiride Istanbul eteklerinde görülen çarpık yapılaşma problemi yer almaktadır. Çalışmada toplanan tüm bilgiler belediye tutanaklarından ve Soğanlık bölgesindeki stajyerlerden alınmıştır.

4. Afacan, Z. (1987) Yerleşik Alanda Donatım Analizi, Örnekleme Bölgesi, Şişli. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 155 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Altyapı, eğitim, ekonomi, sağlık Alan araştırması Ilçe: Şişli Çalışmada Istanbul'un onaltı metropol ilçesinden biri olan ve sosyal, ekonomik, ve kültürel açılardan farklı insan topluluklarını içinde bulunduran Şişli ilçesi örneklem bölgesi olarak seçilmiş, ilçenin donatım analizleri yapılmıştır. Bölgede donatım elemanları ile ilgili olarak saptamalar, araştırma ve anketler yapılmış, bunların sayısal sonuçları açıklanmıştır. Donatımların genel durumu değerlendirilip, standartlara göre yeterli olup olmadıkları, kontrol veya geliştirilmesine gereksinim duyulan donatımların tür ve adedi belirlenmiştir. Sonuçta, sağlık, dinlenme, hizmet, kültür ve yeşil alan donatımının yetersiz, eğitim donatımının ise yeterli olduğu görülmüştür.

1 Bu çalışmadaki kaynaklar 1994 yılında Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğrencileri tarafından

büyük bir özveri içinde toplanmıştır. “istanbul” dersini alan bütün öğrencilerime, asistanlarıma ve onlara yardımcı olan kurum ve kişilere çok teşekkür ederim. Bu bibliyografyadaki eserler IFEA’ya bağışlanmıştır. İlgilenen araştırmacılar Fransız Anadolu Enstitüsü’nün kütüphanesinden kaynaklara ulaşabilir.

2

5. Ahıska, B.A. (1989) Istanbul'un Anadolu Yakasında I.E.T.T. Otobüs Ulaşımı. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Denizcilik ve Coğrafya Enstitüsü: Istanbul. 99 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, kurumlar (I.E.T.T.), ulaşım, yerel yönetim Tezde Istanbul'un Anadolu yakasındaki I.E.T.T. idaresinin ulaşımda bugünkü durumu ele alınmıştır. Gözlem ve mülakatlar yapılmış ve haritalar yorumlanmıştır. Anadolu yakasında, idarenin gerçekleştirmesi önerilen değişiklikler üç ana grupta toplanmıştır. 1. Çok merkezli dar alanlı i.E.T.T. ulaşım ağı, 2. Ring seferlerle yeni merkezlerin Kadıköy ve Üsküdar'a bağlantılarının sunulması. 3. Eski merkezlerin istanbul yakasıyla olan bağlantılarını sağlayan Boğaz Köprüsü hatlarının yanısıra, yeni merkezlerden çevre yolunu kullanarak Boğaz Köprüsüyle bağlantılar kurulup Avrupa yakasıyla ulaşımın sağlanması. Bu bağlamda sunulan iki harita ise şöyledir: a) Anadolu yakasında otobüs hatları ve yerleşme yerleri b) i.E.T.T. otobüs yolları planı.

6. Ahmet Refik (Altınay) (1988a) Onuncu Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı (1495-1591). Enderun Kitabevi: Istanbul. 155 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, ekonomi, günlük yaşam, sosyal yapı Ahmet Refik Altınay'ın dört kitaptan oluşan Istanbul Hayatı çalışması, Osmanlı Divan-ı Hümayun'unun belgelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Söz konusu belgelerde saray idaresine, bilim ve düşün hayatına, kadınların sosyal konumuna, gayrımüslimlere, kiliselere, belediye işlerine, sağlık ve imar işlerine, çalışma hayatı ve ücretlere, ticaret, sanayi, ve gümrük işlerine, ve genel sosyal yaşantıya dair bilgiler yer almaktadır. Altınay, belgelerin değişik katipler tarafından kaleme alınmasının, bunlardan bazılarının son dereceokunaksız ve karışık olmalarına, ve defterlerin dikkatle korunmamasının, bazı yıllara ait defterlerin tümden kaybolmasına ya da kullanılmaz hale gelmesine neden olduğunu belirtmektedir. Dört kitaplık çalışmanın birinci bölümünü oluşturan ve 1553-1591 Dönemine ait belgeleri kapsayan bu kitaptaki on altbaşlık sırasıyla şöyledir: "Saray Idaresi", "Evkaf Işleri, Camiler ve Çeşmeler", "Fikir, Ilim Hayatı, Medreseler, Kütüphaneler", "Kadın Hayatı, Kadınlar için Nizamlar", "Gayrımüslimler. Kiliseler", Belediye, Bina, Yol ve Sağlık Işleri", "Meskukat ve Gündelikler", "Beslev ve Azık Işleri", "Tecim, Endüstri ve Gümrük Işleri", "Kamusal Hayat", "Polis Işleri".

7. Ahmet Refik (Altınay) (1988b) Onbirinci Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı (1592-1688). Enderun Kitabevi: Istanbul. 59 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, ekonomi, günlük yaşam, sosyal yapı Ahmet Refik'in Istanbul Hayatı çalışmasının ikinci bölümünü oluşturan ve 1592-1688 yılları arasındaki Döneme ait belgelere dayanılarak hazırlanan kitapta sırasıyla "Saray Idaresi", "Evkaf Muamelatı, Cami ve Çeşmeler", "Fikri Hayat, Şan'at, Medreseler", "Gayrımüslimler ve Kiliseler", "Belediye Işleri, Ahvali Sıhhıye, Evler, Sokaklar", "Meskukat ve Ücretler", Iaşe ve Erzak", "Ticaret, Sanayi, Gümrük Muameleleri" alt başlıkları yer almaktadır.(Bkz. Onuncu Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı)

8. Ahmet Refik (Altınay) (1988c) Onikinci Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı (1689-1785). Enderun Kitabevi: Istanbul. 240 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, ekonomi, günlük yaşam, sosyal yapı Ahmet Refik'in Istanbul Hayatı çalışmasının üçüncü kitabı olan kitap, 1689-1785 Dönemine ait Divan-ı Hümayun belgelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Çalışmadaki on Konu başlığı sırasıyla şöyledir: "Saray Idaresi", "Evkaf Muamelatı, Cami, Çeşmeler", "Fikri ve Ilmi Hayat, San'at, Medreseler, Kütüphaneler", "Gayrımüslimler ve Kiliseler", "Belediye Işleri, Ahvali Sıhhıye, Evler, Sokaklar", "Meskukat ve Ücretler", "Iaşe ve Erzak", "Ticaret, Sanayi, Gümrük Muameleleri", "Umumi Hayat ve Zabıta Vukuatı".(Bkz. Onuncu Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı)

9. Ahmet Refik (Altınay) (1988d) Onüçüncü Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı. (1786-1882) Enderun Kitabevi: Istanbul. 33 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, ekonomi, günlük yaşam, sosyal

3

yapı Istanbul Hayatı çalışmasının dördüncü ve son bölümünü oluşturan kitapta 1786-1882 yılları arasındaki bazı Divan-ı Hümayun belgeleri derlenmiştir. Belgeler, diğer üç kitapta da olduğu gibi ayrı alt başlıklar altında incelenmektedir: "Saray Idaresi", "Evkaf ve Belediye Işleri", "Kadın Hayatı, Kıyafetler", "Sanayi, Meskukat, Ücretler", ve "Gayrımüslimler, Kiliseler".(Bkz. Onuncu Asr-ı Hicri'de Istanbul Hayatı)

10. Ahmet, E.E. (1988) “Istanbul Büyükşehir Belediyesi Insan Kaynaklarını Geliştirme”. Istanbul Büyükşehir Belediyesi için hazırlanmış basılmamış rapor. Istanbul. 37 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Insan kaynakları Alan araştırması Istanbul Büyükşehir Belediyesi'ndeki yöneticilerle yapılmış bir anket araştırmasıdır. Araştırma için belediyede görevli tüm genel sekreter yardımcıları, daire başkanları ve müdürler ile görüşülmüştür. Araştırmanın amacı, yöneticilerin kendilerini nasıl değerlendirdiklerini saptamak, bu değerlendirmenin ışığında kendileri ve astları için gerekli gördükleri eğitim konularını belirlemektir.

11. Akbulut, M.R. (1992) Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Istanbul ve Kadıköy. Basılmamış yüksek lisans tezi. Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 100 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme, sosyal yapı Ilçe: Kadıköy Çalışmada, Tanzimatla birlikte başlayan Osmanlı-Türk Batılılaşması, sivil toplumun oluşumu, ve azınlıkların konumunun değişimiyle, 19. yüzyılda gelişen ticaretle birlikte kentsel mekanın geçirdiği evrim incelenmektedir. Istanbul'un kentsel dönüşümünde rol oynayan devlet örgütlenmesi, dış pazarlara açılış, imar ve planlama çalışmaları, kentsel ulaşım sisteminin evrimi, ve sanayinin yayılması gibi faktörler göz önünde bulundurularak, Kadıköy örneği, kendine özgü tarihçesi, dinamikleri ve evreleriyle ele alınmıştır.

12. Akçit, S. (1990) Ottoman Modernization and Beylerbeyi Palace. (Osmanlı Modernleşme Süreci ve Beylerbeyi Sarayı). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 91 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Sanat Ilçe: Üsküdar Yazara göre, Osmanlı Imparatorluğu'nda modernleşme hareketinin ana sebebi, 19. yüzyılda Avrupa'da bilim ve teknolojide başlayan gelişmeler ve kültürel değişimler olmuştur. Osmanlı Imparatorluğu, Batı'daki bu gelişme sürecinden etkilenerek eğitim, sanat, ekonomi ve askeri alanlarda reform hareketlerini başlatmıştır. Çırağan sarayı ile Beylerbeyi sarayı da sanatsal alanda Batı etkisini gösteren başlıca yapıtlardır. Bu devre ait daha bir çok yapı, Türk mimarlarının Batı'daki meslekdaşlarıyla boy ölçüşebilecek düzeyde olduklarını göstermektedir. Çalışmanın son bölümünde; eski Beylerbeyi sarayı ile Batı üslubunu ve ideallerini yansıtarak, geleneksel Osmanlı sanatını terkeden yeni Beylerbeyi sarayı arasında yapılan karşılaştırmalı bir kısım yer almaktadır.

13. Akçura, G. "Istanbul'da Ilk Seyahat Acenteleri". Istanbul. (6):58-65 Dönem: 1923-1950 Konu: Turizm Akçura, Cumhuriyet'in ilk yıllarında faaliyete geçen seyehat acentelerini incelemektedir. Yazar, 1925-1940 yılları arasında açılan Natta, Pasrapid, Tutta, Le Globe, Buleks, ve Ita seyehat acentelerinin çalışmaları inceledikten sonra, içlerinde en büyük olan Natta acentesine ayrıntılı olarak değinmektedir. Ayrıca Natta'nın kurucularından Vital Ojalus ile yapılan söyleşi de Döneme açıklık getirmektedir.

14. Akduran, B. (1991) Istanbul'daki Turizm Potansiyeli Olan Köylerin Istanbul Ili Rekreasyonuna Katkıları. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Turizm Rekreasyon ve turizm kavramları ayrı ayrı ele alınarak, çeşitli tanımlamalara yer verilmiştir. Ayrıca rekreasyon türleri ve nitelikleri ile, turizm ve boş zamanları değerlendirme ilişkileri, turizmin özellikleri ve sınıflamasına ek olarak turistin tanımı ve temel özellikleri anlatılmıştır. Istanbul'un

4

turizm ve rekreasyon potansiyeli olan köylerden, Akbaba, Dereseki, Polonezköy ve Riva köyleri çalışmaya örnek olarak alınmış ve köylerin özellikleri, mevcut potansiyelleri, turizm aktiviteleri ve sorunları araştırılmıştır. Son olarak, rekreasyon ve turizm potansiyeline sahip olan bu köylerdeki yapılaşmanın hızla artmasının neticesinde, yörenin doğal güzelliklerinin yok olmaya başladığı, bunun da köylerin özelliklerini kaybetmelerine sebeb olduğu sonucuna varılmıştır. Bu nedenle kırsal peyzaj planlamalarının önemi vurgulanmıştır.

15. Akıncı, T., E. Gencer (1987) "Silivri Merkez Sağlık Ocağı Bölgesinde 15-49 Yaş Evli Kadınların Aile Planlamasına Ilişkin Bilgi, Tutum ve Davranışları". Istanbul Halk Sağlığı Bülteni. 1(1):7-22. Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, doğurganlık, nüfus Alan Araştırması Ilçe: Silivri Bu araştırma Silivri ile ilçeye bağlı üç köyde evli ve doğurganlık çağındaki kadınların geçmişteki doğurganlık davranışını tanımlamak, bunun çeşitli sosyo-demografik özelliklerle ilişkisini araştırmak, ve aile planlaması konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarını saptamak için yapılmıştır. Alan araştırması 1985'te yürütülmüştür. Örnekleme yoluyla 850 ev saptanmış ve örnekleme dahil olan evlerde 15-49 yaştaki 549 evli kadın ile görüşülmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen doğuma ve ölüme ilişkin hızların, Türkiye genelinden oldukça farklı olduğu görülmüştür. Kaba ölüm hızının düşük bir düzeyde olmasına karşılık, kaba doğum hızı daha yüksek çıkmıştır.

16. Akkayan, T (1991) Kahveler. Basılmamış rapor. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı: Istanbul. 79 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Günlük yaşam, kültür, sosyal yapı Raporda temel olarak, kahvelerin kültürü önemli derecede etkileyen çevreler olduğu savunulmaktadır. Istanbul metropoliten alanında yer alan kahvelere 1990 yılındaki görünümleri itibariyle bakılmaktadır. Istanbul'da yaşayan nüfusa ve kahvelerin geçmişine değinildikten sonra kahvelerin sayı, mekan, döşeniş, donatım, ve insan unsuru özellikleri üzerinde durulmuştur. Kahve çalışanlarının nitelikleri, çalışma hayatları, görüş ve tutumları irdelenmiş, kahveye gelenlerin (müşterilerin) özellikleri, meslekleri, aile içi ilişkileri, günlük yaşam programları ve kahve eleştirileri incelenmiştir. Rapor, kahveler ile ilgili kısa, orta ve uzun vadeli öneriler ile son bulmaktadır.

17. Akkayan, T. (1989) Mahallesiyle - Muhtarıyla Istanbul. Basılmamış rapor. Istanbul Üniversitesi Antropoloji Bölümü: Istanbul. 49 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Sosyal yapı, yerel yönetim Raporda Istanbul'da yaşayanların özelliklerinden, yaşadıkları mahallelerden, ve mahalle yöneticilerinden söz edilmektedir. Türkiye'deki kentleşme, idari bölünüş ve yerleşme üniteleri kısaca tartışıldıktan sonra Istanbul'un özellikleri, nüfus yapısı, cinsiyet, yaş, doğum oranı, eğitim, medeni hal ve ekonomik yapı faktörlerinin ışığı altında incelenmektedir. Istanbul'un mahallelerinin temel özellikleri ve çevre düzenlemeleri üzerinde duran rapor, mahalle muhtarlarının yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, medeni durum, çalışma hayatı, seçilmelerini sağlayan nitelikler gibi özelliklerini belirttikten sonra, muhtarlık kurumunun gereksinimlerinden bahsederek daha etkin hizmet için kurumun güçlendirilmesi önerisiyle son bulmuştur.

18. Akova, I. (1988) Istanbul'da Turizm: Istanbul'daki Seyahat Acentalarının Türk Turizmindeki Yeri ve Önemi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü: Istanbul. 90 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Hizmet sektörü, turizm Tezde, Istanbul'daki seyahat acentalarının dağılımı, tur güzergahları, tipleri ve özellikleriyle, turlar sırasında karşılaşılan güçlükler incelenmiş, sonuçlar çıkarılmış ve önerilerde bulunulmuştur. Çalışmada şu bölümler mevcuttur: 1. Turizmin gelişmesi 2. Seyahat acentaları 3. Istanbul'daki A grubu seyahat acentalarının turlarını düzenlerken dikkat ettikleri özellikler 4. Seyahat acentalarının karşılaştıkları zorluklar 5. Turistlerin ve turların özellikleri.

19. Aksal, P. (1991) Kamu Yerel Yönetimi Açısından "Şişli" Ilçe Belediyesinin Metropoliten Sistem Içindeki Yeri ve Ilçe Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 110 s.

5

Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim, Alan Araştırması Ilçe: Şişli Çalışmanın başında, belediye kurumunun, yüzyıllar boyunca, sağlam ve bilimsel bir düşünce yapısından yoksun olduğu için, kişisel ve siyasi etkilere açık bir şekilde yönetildiği vurgulanmaktadır. 1984 yerel seçimlerinin ardından gerçekleştirilen yeni hukuki düzenlemede, durumun değiştirilmesi amacı güdülmüştür. Yazar, söz konusu düzenlemenin, belediyelerin yetki ve kaynaklarını arttırması ve büyük şehirleri metropol yönetim sistemine geçirmesi nedeniyle, belediyecilik tarihinde bir reform hareketi başlatmış olduğunu savunmaktadır. Çalışmada daha sonra, yukarıdaki çerçeve içerisinde Şişli ilçesine bakılmaktadır. Istanbul'un son Dönem yerleşimlerinden biri olan ve özellikle 1950'li yıllardan sonra olağanüstü bir büyüme sürecine giren ilçe, Istanbul, metropoliten bir merkeze dönüşürken, bu metropoliten merkezin önemli bir bölgesi haline gelmiştir. Aksal, bugün, biri batılılaşma sürecindeki Şişli; diğeri ise gecekonduların Şişli'si olmak üzere iki tür Şişli'den söz edilebileceğini belirtmiştir. Çalışma kapsamında ayrıca, ilçenin sorunları üzerine 19 mahallede 1019 kişiyi kapsayacak bir araştırma yapılmış; ve edinilen verilere göre, gecekonduların çoğunlukta olduğu mahallelerde tapu ve imar planlaması ve kanal inşaatıyla, kültür faaliyetleri, otobüs seferleri ve sokak lambalarının arttırılması gibi isteklerin yoğunluk kazandığı görülmüştür. Sonuç bölümünde ayrıca, günümüzde belediyecilik anlayışının nasıl olması gerektiği üzerine öneriler de yer almaktadır.

20. Aksoy, A., K. Robins (1993) "Istanbul'da Dinleme Zamanı" Istanbul (7):56-61. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kentlileşme, küreselleşme, sosyal yapı. kültür Aksoy ve Robins makalelerinde, küreselleşme sürecinin, Istanbul'u etkileyen çeşitli unsurları üzerinde durmuşlardır. Küreselleşmenin en belirgin özellikleri ekonomik alanda ve uluslararası piyasalarda rekabet edebilme gücüne duyulan gereksinimde ortaya çıkmaktaysa da, sürecin kültürel yönleri de son derece önemlidir. Kültürel değişim, çağdaş batı yenilikleriyle geleneksel öğelerin yanyana varolduğu kentsel toplumda derin çelişkiler yaratmaktadır. Ancak bir yandan bugüne değin bu öğeleri birarada tutan resmi ideoloji zayıfladığı, öte yandan kırdan kente göçün önü alınamadığı için, söz konusu kültür karmaşasının artması kaçınılmaz görünmektedir. Böylesine bir karmaşanın önlenmesi için bir çözüm yolu, zenginlere ait lüks villa tipi konutlar örneğinde görüldüğü gibi, farklı kültürlerin birbirlerinden izole edildiği kent yerleşim alanlarının yaratılması olmuştur. Yazarlar, esas sorunun, bölünmüş durumdaki kentte ortak bir uygar yaşam biçimi yaratılması olduğunu, bunun da Istanbul'da yaşayanların birbirlerine kulak vermeleriyle gerçekleşeceğini belirtmişlerdir.

21. Aksoylu, R.A (1986) Istanbul'daki Reklam Işletmelerinin Yönetimlerini Etkileyen Koşullar ve Sorunları. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 214 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Hizmet sektörü Çalışma, reklamı, reklamcıyı ve işlevlerini tanıma amacıyla hazırlanmıştır. Reklam ve reklam işletmelerinin tanımları yapıldıktan sonra Türkiye'de reklam sektörü üzerinde durulmaktadır. Ikinci bölümde sektördeki gelişmeler incelendikten sonra reklam işletmelerinin organizasyon yapılarına geçilmektedir. Reklam ajanslarının yönetim ve organizasyonlarına etken olan koşullar tartışıldıktan sonra bu çalışmanın gerçekleştirilmesini sağlayan uygulama ve araştırma hakkında bilgi verilmektedir. Sonuç bölümünde son yıllarda reklam sektöründe meydana gelen olumlu gelişmeler belirtildikten sonra önümüzdeki yıllardaki beklentiler sıralanmaktadır.

22. Aksoylu, Y. (1984) "Voluntary Associations in Urban Squatter Settlements" (Gecekondu Bölgelerinde Gönüllü Dernekler). Ekistics. 51(307):338-345. Dönem: 1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, gecekondu Alan Araştırması Ilçeler: Zeytinburnu, Pınar, Küçükköy Makalede gönüllü derneklerin gecekonduluların sorunlarını çözmede ne derece yardımcı olabilecekleri araştırılmaktadır. Makaleye Konu olan araştırma 1981-82 yıllarında Istanbul Belediyesi Planlama Dairesiyle yapılmış, araştırma kapsamında Zeytinburnu, Pınar ve Küçükköy olmak üzere üç gecekondu bölgesi incelenmiş, bu bölgelerdeki gönüllü kuruluşların hangi

6

konularda etkinlik gösterebildikleri, hangilerinde gösteremedikleri saptanmıştır.

23. Akyol, Ş. (1981) "Göç Karşısında Istanbul". Istanbul Sempozyumu. Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı: Istanbul. ss. 37-42. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, çevre, gecekondu, göçler, kentleşme Hızla artan göçler karşısında Istanbul şehrinin genel çizgileri, belediye yönetimi ve çevre sorunları işlenmektedir. Istanbul'un bütünü itibariyle bir şehir görünümünden uzaklaşarak ciddi bir köyleşme-gecekondulaşma problemi ile karşı karşıya kaldığı ve belediyenin bölünmüş otoritesinin de bu sorunu hızlandırdığı söylenmiştir. Son bölümde, göç-çevre ilişkisi ele alınarak, göçler sonucunda "şehir çekirdeğinin" ve etrafının bir inşaat şantiyesi haline geldiği vurgulanmış ve Istanbul'da çevrenin kirlenmesinden, tabiatın yok olmasından birinci derecede belediye yönetimi sorumlu tutulmuştur. Tüm bu sorunlara karşı neler yapılması gerektiği de maddeler halinde açıklanmıştır.

24. Akyüz, Y. (1981). "Maarif Nazırı Haşim Paşa ile Ilgili Orijinal Bir Belge ve Bazı Eğitimsel Görüşler, Sorunlar". Belleten. 45(179): 205-213 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Eğitim Makalede Haşim Paşa'nın 1906 Temmuzunda Sultan II. Abdülhamid'e eğitim sistemi içerisindeki muhalefeti susturmak üzere devletin gösterdiği çabaları anlatan rapor incelenmektedir. Rapor okullarda tabi bilimlerin bir yana bırakılması pahasına devlet eliyle dini propaganda yürütülmesini anlatmakta ve okullardaki yetkili makamlara dini görevlilerin yerleştirilmesiyle Istanbul Darülfünun'u adıyla bilinen üniversitenin feshedilmesini önermektedir.

25. Akyüz, Y. (1982). "Galatasaray Lisesi'nin Islahına Ilişkin Ali Suavi'nin Girişimlerini Gösteren Bir Belge". Belleten. 46(181):121-131. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Eğitim, Galata-Beyoğlu Makalede, 1838-1878 yılları arasında yaşamış olup, gazeteci ve ıslahatçı kimliğiyle tanınan, 1877'de de, Galatasaray Lisesi'ne müdür atanmış olan Ali Suavi Efendi'nin eğitim alanındaki çalışmalarından, ve bu çalışmaların siyasi anlam ve sonuçlarından sözedilmektedir. Galatasaray Lisesi'nde görevli olduğu Dönemde padişah Abdülhamid'e sunduğu raporla anılan Ali Suavi, bazı öğrenci ve görevlileri okuldan uzaklaştırılmasını ve Müslüman öğrenci sayısını arttırılmasını önermiştir.

26. Alemdar, K. (1980) Istanbul (1875-1964) Türkiye'de Yayınlanan Fransızca bir Gazetenin Tarihi. Ankara Iktisadi ve Ticari Ilimler Akademisi Yayınları No:140 / Gazetecilik ve Halkla Ilişkiler Yüksek Okulu Yayınları No:1. Ankara. 239 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Basın, yabancı uyruklular Çalışmada, 1896'ya kadar Ingilizler, daha sonra Fransızlar tarafından çıkarılan ve giderek bir Fransız yayın organına dönüşen gazetenin 85 yıllık basın hayatı boyunca siyasal, toplumsal, ekonomik gelişmeler karşısında izlediği tutum anlatılmaktadır. Gazetenin başyazılarına dayanarak hazırlanan çalışma gazetenin izlediği politikayı tarihsel Dönemlendirmeye koşut olarak ele almaktadır. Balkan olayları, Osmanlı-Rus Savaşı, Berlin Kongresi gibi bir dizi olay sırasında yayına geçen gazetenin Osmanlı Imparatorluğu'nun çöküşüne nasıl tanıklık ettiği, Cumhuriyet'le birlikte ise giderek suskunluğa gömüldüğü anlatılmaktadır. Kitapta, gazetenin Osmanlı Imparatorluğu'nun dış borçları, basın özgürlüğü, Jön Türkler ve Kemalist hareket karşısındaki tutumu gibi çeşitli konular ele alınmaktadır.

27. Alexandrescu-Deruca B., M. Mathilde (1983). "Sur la Ravitaillement d'Istanbul au XVleme Siecle en Relation avec les Principautes" (Romanya Beyliklerindeki durumlara göre 16. yüzyılda Istanbul'un gıda kaynakları). Revue d'Histoire Maghrebine. 10(31-32):73-80 Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Üretim, tüketim Makalenin ilk bölümünde, 16. yüzyılın ilk çeyreğinde Istanbul'un tahıl ve et gereksiniminin, Romanya Beylikleri'ndeki üretim bölgelerinden karşılandığı belirtilmektedir. 1526-50 Döneminde askeri seferler ve savaşlar nedeniyle başkente et ve tahıl ulaştırılmasında sorunlar ortaya çıkmış, bu durum karşısında çeşitli yasaklamalarla gıda maddelerini imparatorluğun eyaletlerinden zorla

7

başkente getirilmiş ve yurtdışına satışını engellenmiştir. Bu önlemlerin 1550'lerden başlayarak kademeli şekilde Romen Beylikleri'nde de uygulandığından söz edilmektedir.

28. Alexandris, A. (1983) The Greek Minority of Istanbul and Greek-Turkish Relations 1918-1974. Center for Asia Minor Studies: Atina. 370 s. Dönem: 19.-20.yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979 Konu: Göçler, mülkiyet, Rumlar Istanbul'un Osmanlı başkentliğinden günümüzdeki konumuna gelişi sırasında Patrikhane yönetimindeki Istanbul Rum cemaatinin geçirdiği değişimleri araştıran kitap, sözü geçen 1918-1974 Dönemindeki Türk-Yunan ilişkileri ve bunların Istanbul'daki Rum cemaati üzerindeki etkilerine de değinmektedir. 1918 öncesi Dönemde Istanbul'daki Rumlar'ın durumu, Kurtuluş Savaşı sırasında Istanbul'daki Rum unsuru, Lozan görüşmele- ri, Rum Ortodoks Cemaati'nin Cumhuriyet Türkiye'sindeki yeni yasal konumu,1930-1940 Döneminde Rum azınlık, Laik Türkiye ile Patrikhane arasındaki ilişkiler, Varlık Vergisi ve Rum Cemaati'ne etkisi, Kıbrıs sorunu ve etkisi ve Istanbul Rum Cemaati'nin Istanbul'dan ayrılışı gibi bölümler içeren kitap, tüm bu olayları, Türkiye, Yunanistan ve Rum azınlık bakımından çok yönlü bir şekilde ele almakta, ayrıntılı olarak incelemektedir.

29. Alioğlu, H. (1989) Toplumsal Değişme Sürecinde Istanbul'da Cami ve Kuran Kursu Derneklerinin Gelişimi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 121 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Din, finans, kurumlar, sosyal yapı Çalışmada, Istanbul'daki cami ve kuran kursu derneklerinin gelişimi iki temel boyutta incelenmiştir. Birinci boyutu, dernekleşme olgusunun ortaya çıkışı ve gelişme dinamiklerinin kuramsal yönden tanımlanabilmesidir. Bu bölümde, genel olarak dernekleşme olgusunun ortaya çıktığı toplumsal yapının temel nitelikleri ve Türkiye'de dernekleşmenin geçirdiği evrim üzerinde durulmuştur. Türkiye'de dernekleşmenin yönünün din doğrultusunda olmasının nedenleri de aynı bölümde tartışılmıştır. Istanbul'da dinin dernekleşmesinin yasal biçimleri olan cami ve kuran kursu derneklerinin gelişiminin, Istanbul'un gelişimi ile olan ilişkisi vurgulanmıştır.çalışmanın ikinci boyutunu, eldeki veri ve kaynakların kullanılarak, Istanbul'daki cami ve kuran kursu derneklerinin dağılımının yapıldığı II., III ve IV Bölümler oluşturmaktadır. Bu bölümlerde, Istanbul'da 1946 yılından beri kurulan cami ve kuran kursu derneklerinin 1987 yılı sonu itibari ile işlevlerine göre Dönemlendirilmesi, Istanbul'un eski ve yeni kentsel alanlarına ve kurucu üyelerinin doğum yerleri, tuttukları işlere göre dağılımlara yer verilmiştir. Böylelikle çalışma, bu iki boyutu ile, Istanbul'da dernekleşmenin yönünün din doğrultusunda olmasının dayandığı temel dinamiklerin ve bu derneklerin değişme halindeki toplumsal yapı içinde nasıl bir işlev gördüklerinin tartışılmasına yöneliktir.

30. Alpay, M., S. Özkan (1982) Istanbul Kütüphaneleri. Ünal Matbaası: Istanbul. 220 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Bilim, kültür Yazarlar, aydınlara yardımcı olmak, Istanbul dışında yaşayan ve Istanbul'da biriken belge ve bilgilerden herkesi yararlandırabilmek amacıyla tür ve büyüklük gözetmeden, okul kütüphaneleri dışında, 379 kütüphane taramışlar ve araştırmacılara kütüphanelerde bulunana yayınların türleri, kütüphanelerin adresleri gibi bilgileri alfabetik olarak sunmuşlardır. Yaklaşık 2.5 milyon cilt kitap ve 18 500 süreli yayına sahip olan Istanbul kütüphanaleri, giriş bölümünde kütüphane bilimi açısından değerlendirilmiş ve Istanbul kütüphanelerinin en kısa zamanda düzenlenmesi ve çağdaş bir görünüme ve işleyişe sokulmaları gerektiği belirtilmiştir.

31. Altıntaş, Z.Ü. (1992) "Batılılaşma Süreci Içinde Pera Elçilikleri". Türkiyemiz. 22(68):4-13. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Batılılaşma, burjuva-elit, Galata-Beyoğlu Osmanlı Batılılaşma sürecine en önemli katkılardan birini Batılı ülkelerin Istanbul'daki elçilikleri, kültürel etkinlikleriyle Batılı yaşantıya ve sanatta Batı biçimine ilgi ve özenme yaratarak sağlamışlardır. Elçiliklerin Pera ve çevresinde oluşturdukları Batılı yaşam biçimi giderek başta Osmanlı yöneticileri olmak üzere çoğu yabancı firmaların temsilciğini yürüten gayri-müslim tüccarlar ve Osmanlı elit tabakası üzerinde özenti ve öykünme yaratacak biçimde etkili olmuştur. Batı dillerini konuşan, Batılılar gibi giyinen ve kendisini Batılı yaşam biçimine uyarlamak isteyen bir kesim oluşmuştur. Bu değişim süreci bir insan-toplum dengesine bağlı olan mimarlıkta da kendisini göstermiş ve Istanbul'daki elçilikleri yapmaya gelen yabancı mimarlar, zamanla bu elçilik

8

mimarilerini yansıtan ve bu yeni kesimin ihtiyaçlarına uygun mimari eserler vermişlerdir.

32. Angel, A. (1987) "Henri Prost ve Istanbul'un Ilk Nazım Planı". Mimarlık Dergisi. (1):34-39. Dönem: 1923-1950 Konu: Kent planlama Makalede Henri Prost'un hazırladığı Istanbul'un ilk nazım planı incelenmektedir. Birbiri içine geçmiş üç ayrı şehirden meydana gelen Istanbul'un eski siluetini koruma gayretiyle gerçekleştirilen plan ana hatlarıyla tartışılmakta Henri Prost'un ortaya attığı prensipler irdelenmektedir. Makalenin son bölümünde bugünkü uygulamalara değinilmekte ve yapılan yanlışlar eleştirilmektedir.

33. Angelova, T. (1986) "Deinostta Na Zagradnichniia Punkt Na BKP V Tsarigrad (1923-1929)" (Bulgar Komünist Partisi'nin Istanbul'daki Göçmen Bürosu Faaliyetleri). Izvestiia na Instituta po Istoriia na BKP. (55): 7-36. Dönem: 1923-1950 Konu: Partiler, yabancı uyruklular Çalışmada Bulgar Merkez Partisi Arşivleri'nden alınan belgelerden hazırlanan, Rusça, Fransızca, Almanca ve Ingilizce dillerinde 155 özetten yararlanılmıştır. Eylül 1923'te yaygınlaşamayan Bulgar Komünist isyanının ardından kurulan Bulgar Komünist Partisi Istanbul şubesi, Viyana'daki merkez komitesi ve Sofya'daki Yönetim Bürosu ile sürekli irtibat halindeydi. Böylece, Bulgar politik göçmenler için ulaşım ve haberleşme sağlanabiliyordu. 1927'de ise, Bulgar Komünist Partisi'ne yardım eden bir Parti örgütü kurdu. Bu şube, Bulgarlara siyasi sığınma hakkı tanımayı reddeden Türk hükümetinin komünizm karşıtı tutumu dolayısıyla, bir yeraltı örgütü olarak varolmaya mecbur olmuştu. 1927'nin ortalarından itibaren, Türk hükümeti Bulgar göçmenlerini sınırdan geri göndermiş, şubeye gönderilen yayınlara el koymuş, karargahları ve üyelerin yaşadığı kışlaları yağma etmiştir. Bu şartlar, Bulgarların çoğunu Türkiye'yi terketmeye zorlamış ve şube 1929'da işlerliğini yitirmiştir.

34. Arıman, N. (1980) Gelişen Levent ve Çevresi Için Yeni Bir Merkez Yaklaşımı. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama. Tez çalışmasında, Levent ve çevresinin gelişimi tarihsel çerçevede incelendikten sonra, fiziksel, sosyal ve ekonomik büyüme irdelendikten sonra, planlama çalışmalarına değinilerek, olması gereken planlama anlayışı incelendikten sonra, 2000 yılına ait projeksiyon yapılmış ve gerekli donatım elemanları hesaplaması yapılmıştır. Tezin sonunda öneriler eklenmiştir.

35. Arısan, K. (1992) "Geçen Yüzyılda Istanbul'da Ebeler ve Doğum" I. Türk Tıp Tarihi Kongresi, 17-19 Şubat 1988. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara ss.253-259 Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Doğum, sağlık Makalede, 19. yüzyıl Istanbul'unda doğumların gerçekleştirilmesini sağlayan ebelerin, doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası çalışmaları, bu süreçte aile ve mahalle içindeki örgütleniş, çeşitli sosyal sınıfların ebeler ile olan ilişkileri, Istanbul halkının günlük yaşamının pek çok noktasına ışık tutacak bir biçimde betimlenmiştir.

36. Arkonaç, S. A. (1989) Istanbul Şehirli ve Istanbul Gecekondulu Grupların, Gruplararası Davranış Ortamında Kendilerine ve Birbirlerine Dair Sosyal Algıları ve Bu Grupların Sosyal Değişme Eğilimleri. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 257s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kültür, sosyal yapı Türkiye'de batılılaşma çabaları kültürel ve sosyal norm ve tutumların değişmesine yol açmıştır. Sanayileşme, teknolojik yenilikler, nüfus artışı, iş ve işçi taleplerindeki büyüme ve kırsal kesimden büyük şehirlere göçe sebep olmuş, özellikle Istanbul bu yoldaki gelişme ve değişimlerin en belirgin şekilde gözlendiği yer olmuştur. Ekonomik büyüme, sosyal kültürel farklılaşmalar birçok kültürel alt grupların oluşmasına yol açmıştır. Bu alt grupların birbirleriyle olan etkileşimlerinin kentleşme ve modernleşme olgusuna yeni boyutlar getirdiği gözlenmektedir. Araştırmada, Istanbul'daki kültürel alt gruplardan gecekondulu ve şehirli grupların ayırdedici grup davranışları, sosyal kategorizasyon işlemi çerçevesinde incelenmektedir. Gecekondulular her ne kadar yaşadıkları şehrin diğer sakinlerinden farklı olarak daha çok küçük kasaba ve köy yerleşimlerinin sosyal davranış kalıpları ile benzerlik gösteriyorsa da ekonomik ve kültürel anlamda şehirli norm

9

ve tutumlarını benimseyip buna uygun davranış kalıplarına girme eğilimlerinde oldukları görülmektedir. Şehre göç doğal olarak şehirli tarafından tepkilere yol açmakta, hüküm süren orta sınıf değerlerin ve geleneksel elit kültürün yapısının korunmasının zorlaştığı öne sürülmektedir.

37. Aroz, E., R. Erdem (1990) Istanbul'daki Üniversitelerde Okuyan Öğrencilerin Sosyal ve Kültürel Konumlarıyla Ilgili Bir Araştırma. Bitirme tezi. Mimar Sinan Üniversitesi:Istanbul. 112 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Eğitim, kültür, sosyal yapı, üniversite Çalışmada Istanbul üniversitelerinde okuyan öğrencilerin sosyal ve kültürel konumlarının saptaması amaçlanmıştır. Araştırma 6 üniversitede okuyan toplam 830 öğrenciye standart bir anket uygulanarak yapılmış. Öğrencilerin eğilim ve yaklaşımları, sosyal ve kültürel özellikleri, aileleriyle farkları, ekonomik durumları sayısal verilere dayandırılarak ortaya çıkartılmıştır. Bu öğrenciler kota örneklemesi yöntemiyle seçilmiştir.

38. Arslan, N. (1992) Gravür ve Seyahatnamelerde Istanbul: 18. Yüzyıl Sonu ve 19. Yüzyıl. Istanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Işleri Daire Başkanlığı Yayınları: Istanbul. 196 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Seyahatnameler, yabancı uyruklular Kitapta Batılı sanatçı ve yazarların gözüyle Istanbul anlatılmaktadır. Dört bölümden oluşan kitapta birçok seyahatname incelenmektedir.Birinci bölümde 15. yüzyılın başından 18. yüzyılın sonuna kadar olan tarihsel sürecin bir özeti yapılmaktadır.Ikinci bölüm ise Batılıların Istanbul hakkındaki ilk izlenimlerine yer vermektedir. Üçüncü bölümde Batılıların gravür ve seyahatnamelerde resmettikleri ve yazdıkları üzerine değerlendirmeler yapılmaktadır.Son bölümde ise ilk üç bölümün bir değerlendirmesi yapılmaktadır.

39. Asker, A. (1991) Türk Basınında Kadın Gazeteciler. Gazeteciler Cemiyeti Tezler Dizisi: Istanbul. Dönem:1980 sonrası Konu: Basın, kadın Çalışma Türk basın sektöründe çalışmakta olan yaklaşık 300 kadın gazetecinden 180'ini kapsamaktadır ve kadın ve gazetecilikle ilgili yazılı kaynaklara ve Istanbul ve Ankara'da bulunan kadın gazetecilerle yüzyüze görüşmelere dayanmaktadır. Birinci bölüm kadın gazetecilerin ekonomik, toplumsal ve kültürel özelliklerini, ikinci bölüm kadın gazetecilerin mesleki özelliklerini ve meslekleri hakkındaki görüşlerini, üçüncü bölüm ise kadın olmaktan dolayı karşılaşılan engeller ve kadın haklarına karşı duyarlılıkları kapsamaktadır.

40. Aslanyürek, Ş. (1981) 16-19.Yüzyıllarda Istanbul Kenti, Türk Toplumu ve Boş Zaman. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü: Istanbul. 140 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 18.-19.yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kültür, sosyal yapı Çalışmada, 1453'ten Tanzimata kadar, ve Tanzimat sonrası olmak üzere iki Dönemde, Istanbul kentinin nüfus yapısı, ekonomik ve günlük yaşam koşulları ile ilgili bilgiler aktarılmış, Dönemin koşulları tanımlanmıştır. Kentin gelişimi ve mekansal yapısı, kentin yapılanmasında egemen olan şehircilik anlayışları, kent yönetimi, boş zaman için ayrılmış mekanların yaratılması gibi öğeler söz konusu Dönemler bağlamında incelenmiş, son bölümde de sosyal yaşamda saray geleneği, fütüvvet geleneği ve Levanten geleneği olmak üzere gözlemlenen üç değişik ekolün özellikleri ve merkezi idarenin politikalarıyla ilişkileri irdelenmiştir.

41. Ataç, I. (1981) Eine Untersuchung des traditonellen Istanbuler Wohnhauses und eine kritische Stellungnahme zur zeitgenössischen Wohngestaltung im Stadtgebiet von Istanbul (Geleneksel Istanbul Evi Üzerine Bir Araştırma ve Istanbul'da Çağdaş Yapılaşma Üzerine Kritik Bir Konumlanış). Basılmamış doktora tezi. Viyana Teknik Üniversitesi: Viyana. 250 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Konut, kültür Çalışmada geleneksel Türk evlerinin oluşumunda rol oynayan çeşitli faktörler incelenmiş ve bunların birleşiminin Istanbul'da ortaya çıkardığı ev türüne bakılmıştır. Bu faktörler Istanbul'un tarihsel, demografik, sosoyo-ekonomik durumu, endüstrisi, coğrafyası, Anadolu kültürünün etkisi, Asya-Türk tipi göçebeliğin ve Islam'ın dünyaya bakış açısının etkileri ve son olarak da kullanılan yapı maddelerinin etkisi olarak sıralanmıştır. Ortaya çıkan ev tipi dıştan basit ancak iç mekanda zengin ve kullanışlı olarak özetlenebilir. Istanbul'da yeni yapılacak olan evlerin ve restore edilenlerin görünüşte geleneksel biçimi koruması, ama öte yandan yeni ihtiyaçlara da cevap

10

vermesi öngörülmüştür.

42. Atacan, F. (1990) Sosyal Değişme ve Tarikat: Cerrahiler. Hil Yayınları: Istanbul. 182 s. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.- 20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Din, eğitim, kurumlar, sosyal yapı Cerrahiler tarikatı üzerine yapılan bu araştırmanın amacı, genel toplumsal değişme perspektifinden Türkiye'de dinin tarikat düzeyinde geçirdiği değişimi incelemektir. Bu amaçla önce, Türkiye'deki toplumsal değişme ve dinselleşme üzerinde durulmuş, daha sonra ise Selçuklu Döneminden günümüze kadar olan süre içinde kurulmuş olan tarikatlar ele alınmıştır. Bu tarihi süreç içinde Istanbul'da pek çok tarikat faaliyet göstermiştir. Ancak Cerrahilerin 1721 yılından bu güne varlığını sürdürmesi oldukça ilgi çekicidir. Bu devamlılığın arkasındaki temel dinamikler ve değişme bu araştırmanın esas inceleme konusudur. Bu amaçla tarikatın yapısı üzerinde durulmuş, temel ilişki biçimi ve şeyhin otorite kaynağı araştırılmıştır. Daha sonra ise toplumsal, ekonomik ve siyasal boyutlarıyla tarikatın dünya görüşü tartışılmıştır. Sonuç olarak Cerrahi tarikatı için bu büyük şehirde bir uyum mekanizması olarak önem kazandığı ve üyeleri için çok önemli bir sosyal güvenlik mekanizması sunduğu söylenebilir. Cerrahi tarikatının bu "ara form" niteliği onu, diğerlerinden farklı kılmaktadır.

43. Atalık, G. ve diğ. (1986b) Türkiye Denizcilik Işletmeleri Istanbul-Salıpazarı Yolcu Limanı Tesisleri Projesi. Araştırma raporu. Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi:Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Denizcilik, ulaşım. Ilçe: Beyoğlu Projenin amacı, Türkiye Denizcilik Işletmelri'nin Beyoğlu Kılıçali Mahallesi Salıpazarı yöresinde yük limanı olarak kullanılmak üzere yapılmış Salıpazarı Liman Tesisleri'nin Uluslararası standardlarda yolcu limanı kompleksine dönüştürülmesi için gerekli olan yatırımların araştırılarak ihtiyaç programının belirlenmesi ve uygulama projesine esas oluşturacak olan proje maketinin hazırlanmasıdır.

44. Atalık, G. ve diğ.(1985) Haliç Düzenleme Planı Için Uygulanabilirlik Analizi. Istanbul Teknik Üniversitesi Araştırma Fonu Projesi, Istanbul Teknik Üniversitesi Çevre ve Şehircilik Uygulama-Araştırma Merkezi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama, yerel yönetim Haliç alanının geçmişi ve güncel sorunlarla ilişkisini, geçidiği planlama deneyimlerini irdeleyen raporda, Haliç konut alanlarında ve işyeri-sanayi alanlarında durum değerlendirmesi yapılabilmesi için gerçekleştirilen alan araştırmasında kullanılan anketlerin genel değerlendirmesinin yapıldığı raporda ayrıca, ilgili kişilerle yapılan mülakatlara ve basında yayınlanan tepkilere de yer verilmiştir.

45. Atalık, G., H. Çıracı, F. Gezici (1992) "Istanbul Için Sürdürülebilir Kalkınma Koşulları". Basılmamış bildiri. 16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 92 Istanbul. ITÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kalkınma, kent planlama Ilçe: Büyükçekmece, Küçükçekmece, Sarıyer, Ömerli Istanbul Metropoliten Alanının sorunlarına, ülke boyutunu aşan bir ölçekten, dünya şehirleri ölçeğinden bakma zorunluluğunun gerekliliğinin ele alındığı bu çalışmada, sosyal refahı, ekonomik, teknolojik ve sosyal sınırlamalar çerçevesinde en az çevresel hasarla arttıran ekonomik faaliyet olarak tanımlanan "sürdürülebilir kalkınma koşulları" kavramının Istanbul açısından (Ömerli, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Sarıyer) değerlendirilmesi yapılmakta ve sonuç olarak da Istanbul'a gelen nüfusu "Çevre Etkisi Değerlendirme Yöntemi"ne bağlı kalarak belirli bölge merkezlerine yönlendirecek yatırımlar ve uzun Dönemde alınması gereken önlemler ele alınmaktadır.

46. Atılgan, B. (1984 ) Yerleşmelerde Merkezi Yerler, Istanbul Bütünü Için Bir Merkezi Yerler Düzeninin Araştırılması Basılmamış yüksek lisans tezi. ITÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü:Istanbul. 144 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kalkınma, kent planlama, sanayi, sosyal yapı,

11

ulaşım Atılgan tezinde, kentsel gelişme sürecinin açıklanmasıyla merkezi kademelerin ve donatımların dağılım düzenine bağlı olarak bazı işlevsel ve fiziki aksaklıklardan bahsederek, gelecekte en büyük metropol olma niteliğini koruyacak olan Istanbul'daki şehirsel yerleşmenin mekandaki dağılım düzeninin saptanması ve merkezler arasındaki ilerleme düzeni üzerinde durmuştur.

47. Attias, J.C.(1992) "Intellectual Leadership: Rabbanite-Karaite Relations in Constantinople as Seen through the Works and Activity of Mordekhai Comtino in the Fifteenth Century" (Fikirsel Önderlik: 15. Yüzyılda Mordekhai Comtino'nun Eser ve Çalışmalarında Yansıdığı Şekliyle Istanbul'da Rabbani-Karai Ilişkileri) A.Rodrigue (der) Ottoman and Turkish Jewry. Indiana University Turkish Studies: Indiana. ss. 67-86. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Din, gayrımüslimler, Yahudiler. Makalede, Istanbul'un 1453'te Osmanlılar tarafından fethedilişiyle, kente Ispanya'dan sürülen büyük sayıda Yahudinin göç ettiği 1492 yılları arasında kentteki Rabbani ve Karai cemaatleri arasında yaşanmış olan anlaşmazlıkların üzerinde durulmaktadır. 8. yüzyılda Babil'de bir muhalefet hareketi olarak ortaya çıkan Karailik Rabbanilikle sürekli bir karşıtlık içinde olmuş, 15. yüzyıl Istanbul'unda iki mezhebin uzlaşmaya açık tavırları ilişkilerde bir dönüm noktası oluşturmuştur. Çalışmada cemaatinin önde gelen fikirsel önderlerinden kabul edilen Comtino'nun eserleri iki mezhebin ilişkilerine ışık tutacak şekilde incelenmektedir.

48. Aydar, M.Ö. (1990) 1980 Sonrası Eski Istanbul Yarımadasındaki Toplu Konut Uygulamaları. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Şehircilik Programı: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent Planlama, konut Alan araştırması Ilçe: Bakırköy, Eyüp, Fatih, Zeytinburnu Çalışmada, toplu konut olgusunun gelişimi aktarıldıktan sonra Türkiye'de toplu konut üreten kuruluşlardan, güdülen toplu konut politikalarından ve bunlara bağlı toplu konut yasalarından söz edilmiştir. 1980'den sonra üretilen ve halen üretilmekte olan toplu konut grupları ağırlıklı şekilde ele alınmış, bu amaçla Istanbul'un haliç ile Marmara sahilleri arasında yer alan Bakırköy, Eyüp, Zeytinburnu, Fatih bölgesindeki toplu konut alanları yerinde anket yoluyla incelenmiştir.

49. Aydın, M. (1989) Milli Mücadele Yıllarında Istanbul'da Faaliyet Gösteren Gizli Gruplar. Basılmamış doktora tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi: Ankara. 117 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Milli mücadele Çalışmada, Istanbul'da Anadolu lehine faaliyet gösteren gizli gruplar incelenmiş, Istiklal Savaşının kazanılmasında bu grupların öneminden bahsedilmiştir. Tezde sırasıyla; Müdafa-i Milliye Heyet-i Merkeziyesi, Imalat-ı Harbiye Grubu, Muavenet-i Bahriye Heyeti, Namık Grubu ve Ihtiyat Grupları incelenmektedir. Bunların kuruluşları, kadroları ve faaliyetleri anlatılmaktadır. Gizli gruplar tarafından Istanbul'dan Anadolu'ya kaydırılan subay ,askeri personel ve sivillerden de bahsedilmektedir. Ayrıca yine gizli gruplar tarafından Anadolu'ya kaçırılan silah, cephane ve mühimmatın temin edildiği yerler,yardımcı olan kişiler ve kullanılan araçlar hakkında bilgi verilmektedir. Çalışma Ulusal Mücadele Döneminde Istanbul insanının Anadolu'ya vermiş olduğu maddi ve manevi desteği vurgulamaktadır.

50. Aynural, S. (1989) Selim III Döneminde Istanbul'da Iktisadi Hayat. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 171 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Ekonomi, finans, ticaret Tez çalışmasında, 19. yüzyılın ortalarında yaklaşık yarım milyon insanı barındıran Istanbul'un geçimini temin etmek amacıyla, Osmanlı devletinin, Imparatorluğun bütün bölgelerinin üretim fazlasını başkente ayırdığı belirtilmiştir. Istanbul'un geçimini sağlama sürecinde, ekonomik organizasyonu devletin yürüttüğü, ancak yiyecek alımında tüccarların etkin rol aldığı vurgulanmıştır. Istanbul'da hammaddenin ve malların taşıma ve dağıtımıyla, diğer ihtiyaçların karşılanmasında önemli rolü olan Istanbul esnafına, hizmetleri karşılığında hammadde konusunda ayrıcalıklar tanındığı anlatılmış, esnafın çalışmasına dair genel kurallardan ve "narh" politikasından sözedilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise III. Selim Dönemindeki fiyat

12

hareketleri ve bunların nedenleri üzerinde durulmuştur.

51. Aysu, Ç. (1989) Boğaziçi'nde Mekansal Değişim. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü: Istanbul. 488 s. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Boğaziçi, kentleşme, kent planlama Hızla kentleşen Türkiye'de Istanbul'un bir bölümü,özellikle Boğaziçi, artan nüfus, genişleyen konut alanı ve değişen coğrafi görünümü ile bağlantılı olarak incelenmiştir. Boğaziçi'nde yerleşmenin biçimlenmesi üzerinde durulmuştur. Uzun bir tarihe sahip olan Istanbul'un coğrafi görünümünün en fazla değişikliğe uğradığı son kırk yıl içinde Boğaziçi'nde yerleşmenin gelişmesi, nüfus artışı iç göç ve kentleşme faktörlerinin etkileri üzerinde durularak açıklanmakta ayrıca yerleşmenin gelişmesinde mekansal ilişkiler de irdelenmektedir. Boğaziçi'nden seçilen örnek alanlar incelendikten sonra bugünkü yerleşme düzeninin gerçekleşmesinde rol oynayan yasal düzenlemeler, nüfus, planlama, sanayi ve ulaşım faktörleri üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak 1950'lerden bu yana şehirsel baskı altında kalan Boğaziçi'ni bozan gecekondu ve lüks yapılara ve normal kentleşmeyi aksatan yasal mevzuata değinilmekte ve gelecek için öneriler sunulmaktadır. Ayrıca mevcut olan bazı yasaların ve koruma planlarının uygulamaya konması ile de Boğaziçi'nin korunabileceğine dikkat çekilmektedir.

52. Ayvalıoğlu, N. (1984) "Pozitif Davranış ve Şehirleşme Arasındaki Ilişki: Şehirde Sosyal Hayat Kalitesinin Anlaşılması Bakımından Birbirini Tanımayan Iki Fert Arasındaki Yardımlaşmanın Incelenmesi". Istanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları Dergisi. (14):105-176. (Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi). Dönem: 1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, sosyal yapı Alan Araştırması Şehir, kasaba ve gecekondu yerleşim çevrelerindeki yardımseverlik davranışının seviyesini karşılaştırmak için Ankara, Istanbul ve dört köyden örneklem seçilmiştir. Bozuk para isteğine tepki, alan araştırmasında yeralmaya tepki, küçük bir kazaya tepki ve kaybolmuş posta kartına tepki olmak üzere dört değişik yardımseverlik ölçüsü kullanılmıştır. Şehir çevresinde, kasaba ve gecekondu çevresinden anlamlı derecede daha az, kasaba ve gacekondu çevresinde de eşit derecede yardımseverlik davranışı görülmüştür. Şehir içindeki yerleşimlerde de yardımseverlik davranışı tutarlı derecede farklılık göstermiştir. Bazı şehir yerleşimlerinde yardımseverlik kasaba ve gecekondudakine yaklaşmıştır. Şehir kasaba karşıtlığı yerine sosyal ve çevresel devamlılık kavramı, yardımseverlik davranışının incelenmesinde daha anlamlı bulunmuştur. Yardımseverlikle ilgili tutum farklılıkları da araştırmanın kapsamındadır.

53. Başaran, S. (1984) Yeni Yerleşme Alanları Istanbul'da Bir Örnek Çalışma. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 123 s. Dönem: 1980 sonrası Konu : Kent planlama, konut, nüfus,sosyal yapı Alan Araştırması Ilçe: Üsküdar Sedef Başaran çalışmasında şehir nüfusunun artması ile birlikte yeni biçimler kazanan kentlerimizde ortaya çıkan yeni yerleşim alanları üzerinde ekonomik, sosyal ve mekansal kullanım özelliklerini Istanbul'u baz alarak anlatmaktadır. Çalışmada nüfus yapısı ile mekan kullanımı arasındaki ilişkiye dair anket 1400 nüfusu içeren bir planlı, bir de plansız yerleşim birimi üzerinde yapılmıştır. Çalışma 4 ana bölümden oluşmaktadır: 1. Istanbul'un yerleşim alanlarına genel bir bakış 2. Istanbul yeni yerleşme alanlarının mekansal ve toplumsal özellikleri bir örnek çalışma: Üsküdar Örnek Mahalle ve Mustafa Kemal Mahallesi 3. Çalışmanın sonuçlarının değerlendirilmesi 4. Gelecek planlamalara yardımcı olabilecek değerlendirmeler ve öneriler. Bu bölümde Başaran özel bahçeli, müstakil yerleşimin tercih edilmesi ve şehirde ortak kullanıma sahip olan yerleşimlerin ileriye dönük planlanmasını önermiştir.

54. Bağış, A.I. (1983) Osmanlı Ticaretinde Gayri Müslimler. Turhan Kitabevi: Istanbul 150 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Burjuva-elit, ekonomi, gayrımüslimler, ticaret, sanayi Araştırma, sanayi devrimi sırasında ticari kesimden sanayiye önemli ölçüdeki sermaye transferinin 18.yy. sonu ile 19. yüzyıl başlarında niçin Osmanlı'da gerçekleşmediği problematiğini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Sanayileşme ve kapitalizmin gelişmesi için gerekli olan tarım ve

13

ticaret burjuvazisinin işbirliği Osmanlı imparatorluğu'nda gözlemlenmemiş; zira yatırımcı sermaye gayrımüslimlere, tarımsal üretim müslüman nüfusa dayandığı için Dönem içindeki sosyo-politik ve ekonomik çıkarları birleştirilememiş ve azınlıkların elindeki sermaye batıdaki gibi sanayileşmeye aktarılamamıştır. Yazar bu çerçevede beratlı tüccar müessesesinin doğuşu ve gelişmesi ile buna karşı oluşturulan müslüman girişimcilerden teşekkül etmiş hayriye tüccarlarının doğuşu ve etkinliklerini incelemektedir. Babıalinin bu gelişmeler karşısındaki tutumu ve rolü, batı devletleriyle ilişkileri de ayrıca ele alınmıştır.

55. Baer, G. (1988). "Women and Wakf: An Analysis of the Istanbul Tahrir of 1546"(Kadınlar ve Vakıf: 1546 istanbul Tahririnin Bir Incelemesi). Asian and African Studies 17(1-3):9-27. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Ekonomi, kadın, mülkiyet 16. yüzyıl ortası Istanbul'undaki 2515 vakfın yaklaşık üçte biri kadınlar tarafından kurulmuşsa da, kadınlar ne bunlardan fazla bir yarar sağlamış, ne de idarelerinde önemli bir rol üstlenmişlerdir. Makalede kadınların kendilerine ait malvarlıkları olmuş olsa da genelde Osmanlı toplumundaki ekonomik işlevlerinin kısıtlı olduğu belirtilmektedir.

56. Bakırcan, I. (1991) Istanbul Kadılığı 94 No'lu Şer'iye Siciline Göre 1807-1808 Senelerinde Istanbul'da Sosyal ve Iktisadi Hayat. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 492 s. Dönem: 17.-18.yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Ekonomi, hukuk, sosyal yapı Osmanlı hukukunun yazılı kaynaklarından olan şer'iye sicilleri, hukuk tarihi açısından olduğu kadar, Osmanlı Döneminin sosyal ve iktisadi hayatını aydınlatıp ortaya koyması yönünden de ilk başvuru kaynaklarındandır. Bu çalışma, III.Selim'in son Dönemi ile II. Mahmud'un ilk senesinde Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik yapısı hakkında genel bilgiler sunmaktadır. Birinci bölümde, 1789-1808 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin sosyal ve ekonomik yapısı ana hatlarıyla verilmiştir. Söz konusu sicil, Osmanlı Devleti'nin ekonomik buhran ve siyasi otorite boşluğu içinde olduğu bir Dönemi içermektedir. Ikinci bölümde, 94 No'lu şeriye sicilinin fiziki durumu ve içerdiği hükümler açısından bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Sicilde 591 hüküm vardır. Son bölümde de, defterin bir transkripsyonu bulunmaktadır.

57. Balard, M. (1991) "Bilan des Publications sur Pera-Galata a l'Epoque Genoisa" (Ceneviz Döneminde Pera-Galata Üzerine Yayınların Bir Dökümü). Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turquie (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı) Varıa Turcica 13. Editions ISIS: Paris. ss.5-15 Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl Konu: Galata-Beyoğlu 15. yüzyılda, Pera'da idari-yönetsel amaçla tutulmuş belge ve kayıtlar ile çeşitli arşivlerden sözedilmektedir. 1402 ve 1403 tarihli iki kitap yalnızca dört tanesi korunmuş Pera hazinesiyle ilgili kayıtlar kaynak olarak gösterilmektedir. Buna göre, yerel otoritelerin Ceneviz memurlarıyla olan ilişkileri, diplomatik ilişkiler, silahlanma, maliye, iaşe, gemicilik, bayramlar,nüfus hakkında ayrıca 13. ve 14. yüzyıllarda Pera'yı ilgilendiren dış anlaşmalar Ceneviz kolonisinin topografyası, halkın kökenleri, ticari etkinlikleri ve deniz aşırı bağlantılar üzerine çeşitli bilgiler içermektedir.

58. Baransu, B. (1992) "Metropoliten Istanbul'da Şehirsel Yenilenmenin Geleceği". Basılmamış bildiri.16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 1992 Istanbul Dönem: 19,-20 yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası. Konu: Boğaziçi, hukuk, kentleşme, kent planlama Ilçe: Beşiktaş, Sarıyer, Üsküdar Son 10 yıllık Dönemde, Istanbul Boğazı Sit Alanına ilişkin oluşumlar ve 1980 sonrası yeniden yapılanma Döneminin değerlendirildiği bu çalışmada,19. yüzyıl öncesinden başlanarak sırasıyla 19. yüzyıl, Cumhuriyet Dönemi,1960 sonrası, 1980 sonrası sit alanı dönüşümleri ve Sarıyer,Üsküdar,Beşiktaş'daki restorasyon ve yeniden yapılanma örnekleri incelenmektedir. Sonuç olarak 2863 sayılı Boğaziçi yasası ile belirlenen sınırların yanıltıcı olduğu, bunların yeniden belirlenme gereksinimine ve bunlara bağlı örgütlerin aralarındaki iletişim bozukluğuna, yasaların kendi içlerindeki çelişkilere, yerel yönetimlerin yeterli sorumluluğu almamalarına ve son olarak da koruma kurullarının denetim ve yaptırım yetkilerinin olmamasına dikkat çekilmektedir.

59. Bardo, J.W., V. Dökmeci (1990) "Community Satisfaction in Two Turkish Sub-Communities: Further Data on the Significance of Cultural Differention". (Türkiye'de iki alt-grupta halkın

14

memnuniyeti: Kültürel farklılaşmanın önemi üzerine ek veri).Genetic, Social and General Psychology Monographs. 116(3):323-337 Dönem:1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, modernleşme, nüfus Makalede, NATO tarafından desteklenen Semt memnuniyeti projesinin sonuçları sunulmaktadır. 1987 yılında yapılan alan araştırmasıyla Istanbul'da iki semtte oturan 555 haneye Semt Memnuniyet Ölçeği uygulanmıştır. Bu araştırmada, semt hayatının niteliğinin algılanışı, yabancılaşma derecesi, semt çevresine bağlılık ve niteliği, yerel politik kurumların işlevselliği ve semt sakinlerine bağlılık gibi noktaların incelenmiş ve sonuçları daha önce yapılmış olan ölçümlerle ve halkın sosyal psikolojik yapısına ilişkin teorilerle karşılaştırılmıştır.

60. Bardo, J.W., V. Dökmeci (1992) " Modernization, Traditionalism, and the Changing Structure of Community Satisfaction in Two Sub-Communities in Istanbul, Turkey : A Procrustean Analysis". (Modernleşme, gelenekçilik ve Istanbul'da iki alt grupta değişen memnuniyet yapısı). Genetic, Social and General Psychology Monographs, 118(3):271-293 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, nüfus, cemaat ilişkileri Bardo ve Dökmeci, Istanbul'un biri modern ve biri de gelenkesel yapısını koruyan iki ayrı semtinde yaptıkları incelemeler ile halkın yaşadıkları semtlere ilişkin memnuniyet derecelerini belirlemeye çalışmışlardır. Yaptıkları incelemeler, kişinin yaşadığı semt ile ilişkisinin son derece karmaşık olduğunu, değişen ve kalıcı olan ögeler içerdiğini göstermektedir. En önemli bulgulardan biri, her iki semtte de "ait olma hissi" düzeylerinin çok değişik faktörlerce, çeşitli şekillerde yeniden üretilebil mesidir. Araştırmanın sonuçları mikro sosyolojik modernleşme teorisinin ışığı altında değerlendirilmiş ve çeşitli varsayımlarda bulunulmuştur.

61. Bardo, J.W.,V. Dökmeci (1990) "A Brief Note on Second-Order Community Satisfaction Factors for Two Sub-Communities in Istanbul, Turkey" (Istanbul'da iki alt-grupta halkın memnuniyetini etkileyen faktörler üzerine kısa bir değerlendirme). Multivariate Experimental Clinical Research, 9(3):145-149 Dönem: 1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, kentleşme, konut Makalede,Istanbul'da daha önce yapılan bir alan araştırmasının ilk verileriyle oluşturulan halkın memnuniyetini belirleyen faktörlerden bazıları üzerinde ikinci kez yapılan incelemelerin sonuçları sunulmaktadır. Genel memnuniyet ve semtin çekiciliği konuları daha önceki araştırmaların sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve memnuniyete ilişkin geliştirilmiş teorilerin uygulama alanı olarak kullanılmıştır.

62. Batkın, G.(1993) Kentsel Dokuda Sokak Kavramı ve Değişim Süreci. Istanbul'dan Seçilen Örnek Alanlar Üzerinde Bir Değerlendirme. Basılmamış rapor. Dönem:1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, kentleşme, sosyal yapı Alan Araştırması Ilçeler: Bakırköy, Beşiktaş, Kadıköy Bu çalışmada ortaya konulan hipotez, geleneksel sokak yapısına sahip bölgelerde oturan kişilerin, sokak yapısından kaynaklanan tüm fiziksel problemlere rağmen, banliyö alanlarındaki apartmanlarda oturan ve genelde daha yüksek yaşam standartlarına sahip olan kişilere oranla, yaşamlarından daha hoşnut olduklarıdır. Araştırmanın ikinci bölümünde sokak alanının tarihsel gelişimine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde özgün araştırmalar yer almaktadır. Yapılan anket araştırmasında Istanbul'daki sokak kavramının geçerliliği saptanmaya çalışılmıştır. Araştırma sahaları Arnavutköy, Moda, Ataköy, ve Bahçelievlerdir.

63. Baycan, T. (1992) " Istanbul Metropoliten Kent Alanında Erişilebilirlik ile Yoğunluk Dağılım Etkileşiminin Değerlendirilmesi". Metropol: Yeni Hayat Tarzları, Yeni Sorunlar, Yeni Çözümler Uluslararası Kollokyumu Istanbul. ss. 129-141 Dönem: 1980 Sonrası Konu: Kentleşme, küreselleşme,teknoloji, ulaşım Ulaşım ile arazi kullanımı arasındaki etkileşim, kentbilimin en önemli konularından biridir. Bu etkileşimin düğüm noktasını ise erişilebilirlik oluşturmaktadır. Baycan bu çalışmasında, Istanbul metropolünde erişilebilirliğin önemini vurgulayarak, Istanbul'un metropoliten kent alanı özellikleri bakımından çağdaş metropoliten kentlerden farklılık gösterdiğini, Istanbul'da erişilebilirliğin kent

15

sorunlarının başında geldiğini belirtmektedir.

64. Bayraktaroğlu, M. A. (1987) An Analysis on Istanbul District Municipalities (Istanbul Mahalli Belediyeleri Üzerine Bir Analiz). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul. 48 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Çalışmada, Istanbul Anakent yönetiminin onbeş mahalli belediyeye bağımlı olarak gelişen yeni yapısı ve karşılaşılan sorunlar incelenmiştir. Merkezden sorumluluğun dağılması anlamına gelen bu yapılanmayla birlikte belediye bütçesinde giderler artmıştır. Artan enflasyon ve talepler karşısında, Istanbul anakent belediyesinin gelirleri bu mahalli belediyeler için yeterli olamamıştır. Bunun sonucunda da merkeze yakın olan bölgeler gelişirken, merkezden uzaklaştıkça yerel yönetimler arasında gerek politik güç gerekse ekonomik kaynaklar açısından büyük bir farklılaşma görülmektedir. Son bölümde de, mahalli belediyelerin yüklendiği aşırı sorumluluklar eleştirilmiştir. Özellikle nüfusun yoğun olduğu bölgelerde belediyelerin, sağlık hizmetleri, düzenli kentleşme gibi sorunlara yeterli derecede çözüm getiremedikleri ifade edilmiştir.

65. Baytop, T. (1992) "Sultan Mahmud II Döneminde Istanbul'da Eczacılık" I. Türk Tıp Tarihi Kongresi 17-19 Şubat 1988 . Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara. ss.141-148. Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Eğitim, sağlık, sosyal yapı Baytop, 1800-1850 yılları arasındaki Dönemde Istanbul halkının hastalık halinde doktorlardan çok aktar ve eczacı dükkanlarından yararlandığını öne sürerek, eczane sahiplerinin usta-çırak yöntemi ile yetişmiş olduğunu belirtmektedir. Mesleki bir örgütlenmeye sahip olmayan eczacılık, Istanbul'da eczane sayısının fazlalaşmasına neden olarak esnafın tepkisine neden olmuş ve devlet tarafından çeşitli yasal düzenlemeler getirilmiş, ehliyetnameler dağıtılmış ve eczane sayısında sınırlamalara gidilmiştir ve çıraklıktan yetişenlerin dükkan açması Istanbul'da yasaklanırken, Eczacılık Okulu kurulmuştur.

66. Behar, C. (1985b)" The 1300(1883) and 1332(1902) Tahrirs as Sources for Ottoman Historical Demography", Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Raporları, ISS/E 85/03, Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Nüfus 19. yüzyılın ikinci yarısında Osamnlı Imparatorluğu'nda yapılan nüfus sayımları Osmanlı nüfusu ve toplumunun incelenmesinde önemli bir kaynak oluşturmaktadır. Daha önce askeri ve ekonomik sebeblerle düzensiz olarak yapılan nüfus sayımları 1874 düzenlemesinden sonra belirli kurallara bağlanmış ve Osmanlı tarihi ve demografi çalışmaları için önemli bir kaynak oluşturmuştur. Bu defterlerde mahalle adı, cadde adı,milliyet, din, ev numarası, evlilik durumu ve eş sayısı, doğum, ölüm gibi olayların kayıtları ayrıntılı olarak tutulmaktadır. Behar'a göre bu defterler Omanlı sosyal tarihi ile ilgilenen araştırmacılar için en önemli kaynakların başında gelmektedir.

67. Behar, C. (1990) An Estimate of Adult Mortality in Istanbul in the Second Half of the Nineteenth Century (19.Yüzyılın Ikinci Yarısında Istanbul'da Yetişkin Ölümleri Üzerine Bir Tahmin).Basılmamış araştırma raporu. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 25 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Nüfus, ölümler Araştırma raporu, 1300(1885) ve 1322(1907) Tahrir Defterleri kullanılarak, hazırlanmıştır. Raporda, 1885 'te 60 yaşındaki bir erkeğin hayat beklentisi 14.2 yıl olarak belirtilmiştir.( Bu seneye ait, kadınlara yönelik yeterli veri yoktur ) 1907 senesindeki kayıtlara göre, aynı yaştaki bir erkeğin hayat beklentisi 14.6, aynı yaştaki bir kadının hayat beklentisi ise 16.7 'dir. 1966-68 'e gelindiğinde 60 yaşındaki bir erkeğin hayat beklentisi 15.6 ve aynı yaştaki bir kadının hayat beklentisi 18.2 'dir. Behar, Türkiye 'de ölüm oranlarında gözlemlenen önemli düşüşün 1960'lara doğru başlamadığını, söz konusu durumun 1800'lerin sonlarından beri süregelen eğilimin devamı niteliğinde olduğunu belirtmektedir.

68. Behar, C. (1991) " Polygyny in Istanbul, 1885-1926 "( Istanbul 'da Çokeşlilik 1885-1926 ). Middle Eastern Studies 27(3):477-487 Dönem : 19.-20. yüzyıl

16

Konu : Aile ve hanehalkı, evlenme Özet için Türkçe makaleye bakınız.

69. Behar, C. (1991) " Istanbul'da Çokeşlilik 1885-1926 " Istanbul (2) Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Aile ve hanehalkı, evlenme Çalışmada kullanılan çokeşlilikle ilgili veriler 1885 ve 1906 Tahrir Defterlerinden Istanbul'un beş büyük ilçesinden %5 örnekleme yoluyla seçilen hanelerden toplanmıştır. Osmanlı Devletinde Islamın öngördüğü dört evlilikten çok, iki kadın ile evlilik gözlenmiştir. Çokeşli erkek oranının, geneldeki beklentinin tersine, çok yüksek olmadığı saptanmıştır: incelenen Dönemlerde Istanbul'daki evli erkeklerin yalnızca %2.29 çokeşli evlilik yaşamaktadır. Veri eksikliği nedeniyle dine bağlılık ve zenginlik ile çokeşlilik arasında bir ilişki gözlenememiştir.

70. Behar,C. (1985a) Nuptiality and Marriage Patterns in Istanbul (1883-1940) . Basılmamış Araştırma Raporu. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 21 s. Dönem : 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu : Aile ve hanehalkı, evlenme Araştırma verileri, Istanbul'un beş merkez ilçesinden %5 örnekleme metoduyla 1883 ve 1905 Osmanlı nüfus kayıtlarından ve %10 örnekleme metoduyla 1905-1940 yılları arasındaki evlilik kayıtlarından derlenmiştir. Bu verilere göre kadınların ortalama evlilik yaşı artmakta ve her on yıl için bir yaş yukarı çıkmaktadır. 1910'da kadınlarda ortalama evlilik yaşı 20 iken 1930'da 23 olmuştur. Erkeklerin ortalama evlilik yaşı da 30 civarında olup, 1/3'ü için 35 yaş üzeridir. Erkek hayatı boyunca yaptığı tüm evliliklerde hiç evlenmemiş kadını tercih etmiştir. Ancak, çokeşli evlilik sanılanın aksine oldukça düşük oranlardadır. Belirtilen Dönem için evli olan tüm erkeklerin %2.29'u, kadınların %5'i çokeşli evlilik yapmıştır.

71. Behar,C. (1986) Muslim Pioneers of Fertility Decline Istanbul(1880-1940) (Doğurganlık Düşüşünde Müslüman Öncüleri Istanbul (1880-1940). Basılmamış araştırma raporu.Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 17 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Doğurganlık, evlenme, nüfus Araştırmanın baz olarak aldığı veriler, 1885 ve 1907 yıllarında yapılan son Osmanlı nüfus sayımlarından (Tahrir-i Nufus) elde edilmiştir. Çalışmada varılan sonuçlara göre 1907-1945 yılları arasındaki kırk yıl içinde, Istanbul'da kaba doğum, 1/3'ü biraz aşan bir miktarda düşmüştür. Doğurganlık oranı ise, 1/5'i biraz aşan bir miktarda düşüş göstermiştir. Istanbul'un, aile, evlilik ve aile oluşumu konularında, sosyal ve kültürel açıdan, ülkenin diğer bölgelerinden farklı olduğu gösterilmektedir. Istanbul'da görülen doğurganlık oranının düşüşü, ondokuzuncu yüzyılın sonlarından beri süregelen, oldukça eski bir olgudur. Sonuç bölümünde, Istanbul şehrinin, Türkiye'nin "doğurganlık geçiş süreci"'nde, öncü rolü üstlendiği ileri sürülmektedir. Bu makale, yazarın daha sonra A.Duben ile birlikte hazırladıkları kitabın bir bölümünü oluşturmuştur.

72. Belge, M. (1986) "Haliç Sokaklarında". Tarih ve Toplum, 5(33):27-35. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl Konu: Kentleşme Ilçe: Eminönü (Haliç) Konstantinopol ve Istanbul'un uzun süre seçkin bir yerleşim birimi olan Haliç'in, Bizans ve Osmanlı devirlerinde geçirdiği değişimi inceleyen yazar, büyük ölçüde tapınaklardan oluşan günümüze kalan Bizans ve Osmanlı kamu yapılarının tarih içindeki değişimini anlatmaktadır.

73. Belge, M. (1992) "Istanbul'lu Göçlerle Çoğaldı". Istanbul. 1: 50-52 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Gayrımüslimler, göçler, Istanbul'un fethi, nüfus Makalenin başında Istanbul'un tarih içerisinde, Bizans'ın son Dönemindeki istisnai durum dışında , hep kalabalık nüfusku bir kent olduğu belirtilmektedir. 1453'te Istanbul'un fethinden sonra II.Mehmet'in yeni başkentin gerekli büyüklük ve canlılığa ulaşması için geniş çaplı bir iskan hareketine giriştiği, bu hareket çerçevesinde Imparatorluğun çeşitli yörelerinden insanların Istanbul'a yerleştirildiği; ayrıca Rumların, Ermenilerin, Yahudilerin ve Arapların kente çağrıldığı anlatılmıştır. Şehrin fazla kalabalıklaştığına ilişkin ilk alarm işaretlerinin Kanuni zamanında geldiği, ve bu Dönemde nüfusun tahmini olarak ikiyüzbin civarında olduğu, bu sayının 1550'de dörtyüzbin, 17. yüzyıl boyunca yediyüzbin civarında olduğu belirtilmektedir. 19. yüzyıla gelindiğinde göç daha

17

da hızlanmış ve sayıları çok fazla olmamakla birlikte siyasi mültecilerin de kente gelmesiyle Istanbul'da nüfus fazlalığı problemi iyice yoğunlaşmıştır. 1880'lerde nüfusun artık 870 bin civarı olduğu belirtilmektedir. Birinci Dünya Savaşı'nın hemen öncesinden Cumhuriyet'e kadar olan Dönemde çeşitli savaşlar ve felaketler yüzünden nüfusun bir düşüşe geçtiği ve 710 bin civarında kaldığı, Cumhuriyet'le birlikte grafiğin yeniden yükselmeye başladığı anlatılmıştır. Buna rağmen 1960'larda Istanbul'un hala birbuçuk milyonluk bir şehir olduğu vurgulanmaktadır. Son olarak yazar Istanbul'a göçün gecekondu kavramını yarattığını belirtmiştir.

74. Benbassa, E. (1988) Les Juifs Entre les lignes (Sınırdaki Yahudiler). Autrement. 29: 125-127. Fransız Kültür Merkezi, T956-1 VANE. Dönem: 1980 sonrası Konu: Levantenler, Museviler Ilçe: Beykoz (Kuzguncuk), Eminönü (Hasköy, Balat) Istanbul'un bir paradokslar şehri olarak nitelendirildiği makalede eskiden Musevilerin yaşadığı mahallelerden Kuzguncuk, Hasköy ve Balat'ın bugün adeta tarihi reddeder bir görünüm edindiği belirtilmiştir. Bugünkü durumun tarih ışığında değerlendirildiği makalede, geride kalan Musevilerin dillerinden uzaklaşıp Türkçe konuşan halka benzer bir grup oluşturduğu, bayram aracılığıyla Musevi ruhunun yaşatılmaya çalışıldığı eski Levanten mitinin yok olduğu görüşü savunulmaktadır.

75. Benbassa, E. (1991) "L'Ecole de Filles de l'alliance Israelite Universelle a Galata ( Evrensel Israil Aliyansına ait Galata'daki Kız Okulu) Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turque (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı) Varıa Turcica 13. Editions ISIS: Paris. ss.201-237 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Eğitim, Galata-Beyoğlu, kadın, Yahudiler Öğretimden çok eğitim amaçlı bu kuruluşun çevredeki Yahudi cemaatine etkisinin ele alındığı bu makalede 19.yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında Galata'da biraraya gelen çeşitli milletler ve Yahudi toplulukları ile Galata'daki kız okulunun impatratorlukta başlatılan okullaşma süreci içindeki yerinden sözedilmektedir. Okulun mevcudu, gelir kaynakları, idare biçimi, eğitim kadrosu, sınıflar ve ders programı, izlenen pedagojik yöntemler, ayrıca mezunların meslek hayatı incelenmekte ve çeşitli istatistikler sunulmaktadır.

76. Bengiserp, S.P. (1992) "Istanbul'da Ilk Belediye Hastahanesi Beyoğlu Zükur Hastahanesi'nin Dünü ve Bugünü". I. Türk Tıp Tarihi Kongresi, 17-19 Şubat 1988, Istanbul. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara. ss. 277-286. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Sağlık 19. yüzyılın ilk yarısında kurulan ve ilk belediye hastanesi olan Zükur hastahanesinin tarihçesinin anlatıldığı makalede, eski bimarhanelerden hastahanelere geçişte, Osmanlının sağlık konusuna yaklaşımının değişimi incelenmektedir.

77. Berkmen, H. (1991) Istanbul'da Semt Pazarları Üzerine Bir Araştırma. Basılmamış yüksek lisans tezi. ITÜ Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 108 s. (YÖK 14363) Dönem : 1980 sonrası Konu: Kent planlama, ticaret, tüketim Ilçe: Beşiktaş, Fatih, Kadıköy Alan Araştırması Çalışmada Istanbul metropoliten alanında kurulan tüm semt pazarlarının konumları, kapasiteleri, fiziksel ve bürokratik problemleri saptanarak şehir planlaması içindeki durumu incelenmiştir. Ayrıca bu pazar yerlerinin ekonomik, sosyal ve kültürel önemi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışma iki aşamada gerçekleştirilmiş olup dört bölümü kapsamaktadır. Birinci aşamada, belediye ve zabıta müdürlüklerinden elde edilen bilgilere göre Istanbul'daki pazar yerleri tespit edilmiştir. Ikinci aşamada ise Istanbul'un doğu ve batı yakasında seçilen üç büyük semt pazarında ( Kadıköy - Salı, Fatih - Çarşamba, Beşiktaş - Cumartesi pazarları ) alan araştırması yapılmıştır. Çalışmanın birinci bölümü, pazar yerlerinin insan yaşamındaki önemini, ülkemizde pazarlara olan talebi ve pazarların yaygınlaşma nedenleri ile değişen niteliklerini kapsamaktadır. Ikinci bölümde pazar yerinin tanımı yapılarak, büyüklükleri, türleri ve pazarlarla ilgili yasal mevzuat anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde, araştırma yöntemi, aşamaları, alan araştırması ve pazar yerlerinin sorunları hakkında bilgi verilmektedir.

18

78. Berköz, L. (1984) Istanbul'un Mekansal Yapısının Tarihsel Gelişimi. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 128 s. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme Çalışmada, M.Ö. 658'den (Istanbul'un ilk kuruluşundan) itibaren. Istanbul'un geçirdiği değişiklikler günümüze kadar anlatılmaktadır. Kentin günümüzde üçlü bir mekansal yapısı olduğu savunulmaktadır: Birincisi, fetihten 19. yüzyıla kadar durağanlığını koruyan yapı. Ikincisi, 19. yüzyılda dış etmenlerle kentin sosyo ekonomik yapısının değişmesi sonucu oluşan ikili mekansal yapı. Sonuncusu, batı ülkelerinde 20. yüzyılın başlarında görülen otomobilin neden olduğu mekansal yayılmanın Istanbul'da başlayışıyla üçlü mekansal yapı.

79. Berköz, L. (1991a) Türkiye'de Metropolitenleşme Sürecinde Kentsel Ilişkiler Konusunda Bir Araştırma: Istanbul Metropoliten Kent Örneği. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 118 s. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu : Karşılaştırma (Istanbul-Ankara), kentleşme, kent planlama, nüfus Kent planlama Berköz çalışmasında metropolitenleşme sürecinde Türkiye'nin milyon nüfuslu kentleri arasında birincil kent olma durumunu koruyan Istanbul'un karakteristik metropoliten kent özelliklerini incelemektedir. Altı bölümden oluşan çalışmada ana hatları ile metropolitenleşme, kavramsal açıklamalar, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde metropolitenleşme süreci, metropoliten kent örneği Istanbul 1950-1990 kesiti ele alınarak incelenmiştir. Istanbul örneği Ankara metropoliten kent özellikleri ile karşılatırılmıştır. Sonuç bölümünde metropoliten planlama çalışmaları için yardımcı olacak ilkeler saptanmıştır.

80. Berköz, L. (1991) " A Dynamic model for New Firm Location in Istanbul" (Istanbul'daki yeni firma konumlanışları için dinamik bir model) 31th RSA European Congress. Lisbon. Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş merkezi, kent planlama Berköz bildirisinde, Istanbul'da telekominikasyon araçlarının gelişmesiyle birlikte tarihi yarımada ve Beyoğlu'ndaki iş merkezlerinin önemini kaybettiğini ve çevrede yeni iş merkezi alanlarının oluşmaya başladığını belirtmektedir. Çalışmada öncelikle söz konusu yeni iş merkezlerinin mekansal dağılım modeline ve Istanbul merkezi iş alanının dinamik hareketine bakılmış, ardından kentin kendisinin ve merkezi iş alanının genel özellikleri değerlendirilmiştir.

81. Berköz, L. (1992) "Istanbul'da Büro Yer Seçimi" Yüksek Binalar ll.Ulusal Sempozyumu. Istanbul ITÜ, Taşkışla Dönem: 1980 sonrası Konu : Ekonomi, iş yeri ve iş merkezi, kentleşme Bildiride öncelikle, dünyada son yıllarda yaşanan ekonomik gelişmelerle, bunların sonucunda benimsenen politikalar sonrası Istanbul'un dünyadaki konumu tanımlanmaya çalışılmıştır. Kentin şimdiki konumuyla sahip olduğu potansiyelin tam anlamıyla kullanımı için batılı benzerleriyle eşdeğerde, organize şirketlerin bulunması gerektiği vurgulanmış, bu tip şirketlerin kullanacağı telekomünikasyon ağları ve büro binalarının ne yapıda olacağı ve ihtiyaçları üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise çok katlı büro binalarının yerseçimi konusunda belirleyici olarak silüet-fonksiyon ilişkisine değinilmiş, ve bir yandan bu ilişki sağlıklı boyutlarda korunurken, diğer yandan da şirketlerin eğilimlerine bağlı yerseçimi konuları aktarılmaktadır.

82. Berköz, L. (1992a) "Kentiçi Ulaşımında Yayalaştırma ve Kentlileşme Ilişkileri" ITÜ, Taşkışla Dönem: 1980 sonrası Konu : Kentleşme, kentlileşme, ulaşım Çalışmada Türkiye'nin içinde bulunduğu kentlileşme sürecinde kentsel nüfusun artışı ve kentin yayılması doğrultusunda ortaya çıkan ulaşım talebi ve gereksinimini karşılama konsusunda kentsel merkezin yaşadığı sorunlarla, ulaşım ağı ve birey-çevre ilişkilerinin, varolan kent ölçeği ve ve dokusunu ihmal edecek şekilde yayıldığı anlatılmaktadır. Öte yandan yayalaştırma, "yeniden yapılanma" ve "yenilenme" programlarını dinamik yönünden ele alarak bir kentleşme politikası olarak önerilmektedir.

83. Berköz, L. (1992b) "Metropolitenleşme Süreci Içinde Istanbul Metropoliten Kentinde Ekonomik Faaliyetlerin Gelişimi". Basılmamış bildiri. ITÜ Taşkışla

19

Dönem: 1980 sonrası Konu : Ekonomi, kentleşme, kent planlama Bildiride öncelikle sanayi öncesi ve sanayi kentlerinden sonra kentsel evrim sürecinin 3. aşamasını oluşturan metropoliten kentlerin tanımı yapılmaktadır. Metropoliten kentlerin 20. yüzyıldaki teknolojik gelişimin sonucunda kentsel ve sosyo-ekonomik işlevlerinin çoğalmasıyla beraber geniş coğrafi alanları kapsayacak şekilde yayılıp geliştikleri belirtilmiştir. Bildiri ayrıca Istanbul kentinin ekonomik yapısı ile işgücü ve istihdam gelişiminin bir değerlendirmesiyle, kentte yürütülen metropoliten planlama çalışmalarını da içermektedir.

84. Berköz, L. (1992c) "Istanbul Kent Merkezinin Dinamik Gelişimi" 9.Ulusal Bilişim Derneği Kurultayı Bilişim'92. Basılmamış bildiri. ss.169-175 Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, kentleşme, nüfus, ticaret Bildiride kentleşme ve metropolitenleşme sürecinde Istanbul'da nüfusa ve ticarete bağımlı olarak merkezlerin gelişmeleri, bilgisayar programları desteği ile değerlendirilmiş, yeniden yapılaşma modelleri önerilirken merkezdeki iş alanlarının tarihi gelişmesine de dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

85. Berköz, L. (1992d) "Yüksek Yapıların Istanbul'un Merkez Gelişme Alanlarında Konumlandırılma Sorunları" Basılmamış bildiri. Yüksek Binalar II.Ulusal Sempozyumu, Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş merkezi ve iş yeri, kent planlama, kentleşme, Berköz, kentleşmenin, nüfusun artmasına, alanca yayılmasına ve kent merkezlerinin aşırı yoğunlaşmasına neden olduğunu ve bu süreç içerisinde kentsel dokunun ve arazi kullanışının değişmesini ortaya getirdiğini ve Merkezi Iş Alanı gelişiminin desantralizasyonunun kentin alanca yayılmasının sonucu olduğunu belirtmektedir. Bildiride, kent merkezlerinin kolayca algılanmasında ve görsel imaj oluşturulmasında önemli referans noktaları olan yüksek yapıların yeni merkez alanlarında konumlandırılmalarının hassasiyeti üzerinde durulmakta, bunun için konunun sadece kentsel tasarım ilkeleri doğrultusunda değil kent planlam süreci içinde de ele alınarak incelenmesinin gerekliliği vurgulanmaktadır.

86. Berköz, L.,Y. Dülgeroğlu, V. Dökmeci (1993) Istanbul'da Şehir Merkezi Transformasyonu ve Büro Binaları. ITÜ. Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu : Ekonomi, hizmet sektörü, iş yeri ve iş merkezi,kentleşme Kitabın ilk bölümünde kent merkezinin geçirdiği evrim, ikinci bölümünde ise bundan etkilenen büro binalarıyle ilgili gözlemler sunulmaktadır. Evrimin tarihi süreci, Istanbul'un Türkiye içindeki önemi, ve gelişen servis sektörünün, firmaların işyeri alanları seçimi eğilimleri üzerindeki etkileri araştırılmakta,.ikinci bölümün ağırlık konusunu ise, kentin belli başlı büro binalarının incelenmesi oluşturmaktadır.

87. Berksoy, T. (1989) Enflasyonun Hanehalkı Üzerindeki Etkileri. Istanbul Ticaret Odası Yayınları No: 23: Istanbul. 79 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hane halkı, ekonomi Alan Araştırması Berksoy, sürekli ve yüksek oranda seyreden enflasyonun hane halkı üzerindeki olumsuz etkileri ile, hane halkının yüksek enflasyona uyum sürecindeki geliştirmiş olduğu tepkilerin belirlenmesi ve analizi üzerinde durmuştur. Enflasyonun hane halkı üzerindeki dolaylı ve dolaysız etkilerini incelemiştir. Araştırma sonuçlarına göre enflasyondan etkilenme sürecinde en hassas olan, alt ve sabit gelir düzeyindekiler, aile reisinin mesleği itibariyle, işçi-memur, emekli ve esnaf-zanaatkar olan ve de ayrılmış aile yapısındaki hane halklarıdır. Enflasyonun etkilerini ampirik olarak incelemek maksadıyla anket çalışması yapılmıştır. Araştırma, Istanbul kentinde, özellikle gecekondu yerleşim biçiminin yaygın olduğu ilçelerde yapılmıştır. Mahalle bazında cinsiyet ve yaş kotalarına göre seçilen örnek büyüklüğü 1427'dir.

88. Berksoy, T.(1993) Istanbul Halkının Ithal Mallarına Yönelik Tercihleri. Istanbul Ticaret Odası Yayınları No.1993-30: Istanbul, 326 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, tüketim Berksoy, çalışmasında 1980 sonrasında ithalatın liberasyonu ile tüketicinin yerli pazarlarda ithal

20

dayanıklı ve dayanıksız tüketim ürünleri ile karşılaşmasının sonuçlarını Istanbul ölçeğinde incelemektedir. Örnek, Istanbul'da kota sistemine dayalı örnekleme yöntemi ile seçilmiş 1525 haneden oluşmaktadır. Seçilen hanelerin reisleriyle standart soru formları kullanılarak yüzyüze anket yapılmış, yanıtlardan ortaya çıkarılan frekans ve çapraz tablolar ayrıca çalışmaya eklenmiştir.Ithal tüketim malları dayanıklı ve dayanıksız olmak üzere iki ana başlık altında toplanmıştır. Dayanıksız ithal tüketim mallarına ilişkin bulgu, ithal malı tercihinin ve görece pazar boyutunun birçok üründe oldukça düşük olduğu, ithal malların denendikten sonra özellikle keyif verici ve alışkanlık yapan ürünlerde ithal malların ilk ölçülerini koruduğu, diğer ürünlerde ise yüzde 15-60 arasında değişen oranlarda daralma gözlendiği şeklindedir. Dayanıklı tüketim mallarında özellikle beyaz eşyada yerli üretimin piyasaya egemen olduğu belirtilmektedir. Berksoy sonuç olarak ithal mallarının etkisinin yerli üretimi yıkıcı boyutlarda olmadığını belirtmekte ve tüketim paylarının yüzde 10-12 arasında kalacağını öngörmektedir.

89. Berksoy, T., E. Kongar (1990) Istanbul Halkının Günlük Yaşam ve Tüketim Kalıpları Araştırması. Istanbul Ticaret Odası Yayınları: Istanbul. 60 s. Dönem : 1980 sonrası Konu : Aile ve hanehalkı, günlük yaşam, tüketim Kitap, Istanbul halkının günlük yaşam ve tüketim kalıplarını bulmaya yönelik bir araştırma üzerine hazırlanmıştır. Bu araştırmada geçinme endekslerine Konu olan tüketim harcamaları açısından Istanbul halkının çeşitli gelir kesimlerine göre davranışları saptanmaya çalışılmıştır. Araştırma, ailelerin aylık gelir,ulaşım ve haberleşme, gıda, tasarruf, konut, eğitim, kültür, eğlence, giyim, sağlık, ev eşyası, ev ve hanehalkı bakım ve temizlik hizmetleri konularındaki tüketim alışkanlık ve eğilimlerini ortaya koyacak şekilde hazırlanmıştır.

90. Berksoy, T., E. Kongar (1992) Istanbul Halkının Dayanıklı Tüketim Malları Sahipliği ve Edinme Biçimleri. Istanbul Ticaret Odası Yayınları: Istanbul. 340s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Tüketim Alan Araştırması Kitabın amacı Istanbul halkının beyaz eşya, kahverengi eşya, halı, mobilya gibi "dayanıklı tüketim malları" sahipliğini ve bu malların hangi yollarla edinildiğini, tüketicilerin alım kararlarını nasıl oluşturduklarını ve malları hangi ödeme biçimlerine başvurulduğunu belirlemektir. Araştırmanın yöntemi "Kota Sistemine Dayalı Sistematik Örnekleme" yoluyla seçilmiş 1521 aile ile yapılan yüzyüze görüşmelerdeki anketlerden edinilen bilgilerdir.Kitapta dayanıklı tüketim malları üç gruba (elektirikli ev eşyaları, elektronik ev eşyaları ve mobilya) ayrılarak her birinin aile reisi, eğitim, işi, gelir düzeyi gibi etkenler ile çapraz ve düz tablolar düzeyinde istatistiksel olarak ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir.

91. Bernard, Y. (1991) D'Alexandrie a Istanbul: Peregrination dans l'Empire Ottoman 1581-1583 (Osmanlı Imparatorluğu'nda 1581-1583 Gezileri: Iskenderiye'den Istanbul'a).Harmattan Edition: Paris. 349 s. Dönem: 15.-16.yüzyıl Konu: Gayrımüslimler, günlük yaşam, Museviler, seyahatnameler, sosyal yapı Kitap Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümünden altı yıl sonra, Üçüncü Murat Döneminde kral III. Henri'nin kardeşi J.P.Forezien'in Osmanlı Imparatorluğu'nun çeşitli vilayetlerine yaptığı gezinin notlarına dayanılarak yazılmıştır. Kitap tarih sırasına göre aktarılan altı ana bölümden oluşmaktadır. Ayrıca Forezien'in hazırladığı altı dili kapsayan, 20 sayfalık, belli başlı kelime ve cümlelerden oluşan bir sözlük bölümü bulunmaktadır. Dördüncü bölüm özellikle Istanbul üzerine yazılmıştır. Istanbul'daki saray (harem), Ayasofya ve önemli diğer yapılarla ilgili bilgi verilmiş, Osmalı askeri yapısı ( sipahiler, yeniçeriler ) incelenmiştir. 5.bölümde J.P. Forezien'in Osmanlı toplum yapısı, günlük hayat mülk anlayışı üzerine yorumları da yer almaktadır.

92. Bernicolas-Hatzapoulos, D. (1983) "The First Siege of Constantinople by the Ottomans (1394-1402) and Its Repercussions on the Civilian Population of the City"(Osmanlıların Istanbul'u Ilk Kuşatması ve Şehir Halkı Üzerideki Yansımaları). Byzantine Studies 10(1):39-51. Dönem : Bizans Dönemi Konu: Istanbul'un fethi 1394 ve 1402 arasında şehrin kuşatılması sırası sırasındaki olaylar Bizans devletinin yalnızca askeri ve mali açıdan değil, aynı zamanda gıda desteği açısından da bağımlı olduğunu göstermektedir. Makaleye göre kent halkı kuşatma dolayısıyla ve özellikle açlık ve başkentin artık

21

güvenli bir hayat sağlayamayacağı düşüncesiyle büyük korkuya kapılmıştır, Türklerle daha sonra olan çatışmalarda halk kenti panik içinde terketmiştir. Istanbul halkın gözünde güvenli bir başkent olma özelliğini 1394-1402 kuşatmasından sonra kaybetmiştir. Bildiride, Galata Köprüsü'nün bir kentsel simge haline gelmiş olduğu vurgulanmış, köprünün tarihsel süreç içerisinde değişiklikler göstermiş olan işlevlerine yönelik bir incelemenin ardından, gelecekteki konumu tartışılmıştır. Söz konusu konumun, köprünün tarihçesi, simgesel anlamı ve işlevleriyle uyumlu bir nitelik taşıması gereğine dikkat çekilmiştir.

93. Bilgin, I., M. Karaören (1993) "Ikili Yapıda Bir Şehir" Istanbul (7):36-49 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, küreselleşme Yazarlar çalışmalarında, Istanbul'un planlanması ve idaresi konularında tüm bölgenin tek bir kentsel birim olarak ele alınması anlayışının 1980'lerde tamamen terkedildiğini, ve çabaların, eskisinden oldukça farklı, yeni bir kent yaratma doğrultusunda olduğunu vurgulamaktadır. Söz konusu yeni kentin çerçevesi TEM Karayolu ve onu dik açılarla kesen Barbaros Bulvarı-Maslak yolu tarafından belirlenmektedir. Bu ikincisinin üzerinde, Vestel Ikiz Kuleler ve Sabancı Merkezi gibi, Frankfurt ve Hongkong'daki iş merkezi muhitlerindeki yapılara yakın bir benzerlik taşıyan, büyük işhanları yükselmiştir. Öte yandan, bu işhanlarında iş görüşmelerinde bulunan konuk işadamlarının kalabileceği yeni oteller de inşa edilmiştir. Bu tür otellerde bar ve restoranlar, tenis kortları ve yüzme havuzları gibi unsurların bulunması, kentmerkeziyle ilişkiyi tamamen görsel bir düzeye indirgemektedir. Çalışmada, yeni Istanbul'a yine TEM otoyoluyla bağlanan Ikitelli'deki basın ve iletişim merkezinden de sözedilmektedir.

94. Bolak, H. (1990) "Aile Içi Kadın Erkek Ilişkilerinin Çok Boyutlu Kavramlaştırmasına Yönelik Öneriler". Kadın Bakış Açısından 1980'ler Türkiye'sinde Kadın Ş. Tekeli (der.), Iletişim Yayınları: Istanbul. ss. 219-229 Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, kadın Alan Araştırması Yazar, 41 hanelik bir örneklem ile Istanbul'da yaptığı alan çalışmasında kadınların çalışıp ev geçindirmesinin, kentlerdeki işçi ailelerinde geleneksel ataerkil aile düzenine göre nasıl farklılıklar ve süreklilikler gösterdiğine bakmıştır. Çalışmada cinsler ve kuşaklararası ilişkiler ve ev içi ve ev dışında üstlenilen yeni sorumlulukların karşılıklı iletişimi çok boyutlu olarak incelenmiştir.

95. Bolay, H. (1986) "Bizanslı Alimlerin Istanbul'dan Kaçmaları ve Rönesansı Başlatmaları Meselesi". Ankara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi (28):135-142 Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl Konu: Istanbul'un fethi, bilim Bolay makalesinde Istanbul'un fethi ile birlikte kaçan bilim adamlarının Avrupa'da Rönesans'ın başlamasına öncü oldukları savını eleştirmektedir. Bizans Dönemine ait kaynaklara dayanarak fetih Döneminde Bizans biliminin sanıldığının aksine geri bir düzeyde olduğunu belirtilerek, bazı bilim adamlarının Istanbul'dan ayrılış zamanlarıyla ilgili yorumlarda da bulunarak, savını desteklemeye çalışmaktadır.

96. Bolcakan-Ergüvenç, A. (1984) Consumer Complaining Behaviour for Local Public Bus Service in Istanbul (Şehiriçi Toplu Taşıma Otobüsleri Için Tüketicinin Şikayet Davranışı). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul. 68 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, günlük yaşam, ulaşım, üniversite Alan Araştırması Istanbul'da şehir içi toplu taşıma otobüsleri hakkında hoşnutsuzluk nedenleri ve derecesi, şikayet etmeme nedenleri, şikayet etme ve kamu kuruluşlarının şikayeti yanıtlayışı hakkındaki beklentiler, tüketicinin kamu hizmetleri ile ilgili olarak şikayet edeceği yeri bilme derecesi ve şikayetçilerin özelliklerinin araştırıldığı çalışma, Boğaziçi Üniversitesi'nin çeşitli ünitelerinden seçilen doksan kişilik bir örnekleme verilen bir anket ile yürütülmüştür. Tüketicilerde memnuniyetsizlik derecesinin Istanbul'daki otobüslerin kalabalıklığı, düzensiz kalkış saatleri ve yetersiz sayıda otobüs nedeniyle çok yüksek olmasına rağmen şikayet oranının son derece düşük olduğu bulunmuş, bunun da şikayet edilecek yerin yeterince bilinmemesi,ve kurumdan gelecek yanıtın olumsuz olacağı beklentisinden kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Istanbul nüfusunun yüzde seksen beşinden fazlasının toplu taşıma otobüslerinden yararlandığı düşünüldüğünde, bu

22

bulguların öneminin daha iyi anlaşılacağı vurgulanmıştır.

97. Bölen, F. (1991) "A Comparative Study of Formal and Informal Housing Markets in Istanbul" (Istanbul'da formel ve enformel konut piyasalarının karşılaştırmalı bir incelemesi) (Basılı bildiri). Papers of the International Symposium on Housing for the Urban Poor, 1991. G. Sağlamer, S. Özüekren (der.) Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul. ss.12-21. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, kent planlama, konut Alan Araştırması Bildiride Istanbul'da konut yerleşim düzeninin gelişimi formel ve enformel konut piyasalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi yoluyla değerlendirilmektedir. Söz konusu değerlendirme, kentteki yeni konut alanlarıyla ilgili bir alan araştırmasının bulgularına dayanılarak gerçekleştirilmiştir. Formel ve enformel konut alanlarında inşaat maliyetleri, ulaşım giderleri, arazi kullanım yoğunluğu, ve konut yapımcılarıyla kullanıcılarının tercihleriyle ilgili detaylı veriler kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları, enformel bir konut piyasasının varlığının gerçek anlamda rekabete açık bir piyasanın oluşumunu engellediği, öte yandan formel konut piyasasının da en muhtaç durumdakilerin gereksinimlerini karşılamaktan uzak olduğunu sergilemektedir.

98. Bölen, F., F. Yirmibeşoğlu (1991) "The Effect of Mass Housing Law on the Housing Market in Istanbul" (Toplu konut kanununun Istanbul'da konut piyasası üzerindeki etkileri) (Basılmamış Bildiri). RSA XXXI. European Congress, Lisbon, August. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut, kent planlama Alan araştırması Bildiride, Istanbul'daki konut piyasasının nicelik ve nitelik açılarından özelliklerinin belirlenmesi ve yeni Toplu Konut Kanunu'nun piyasayı nasıl etkileyeceğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yürütülen araştırmada, 1985-1989 Döneminde Toplu Konut Fonu'ndan kredi almak için başvuran 222 inşaat şirketi ve konut kooperatifi incelenmiştir. Bunların ne kadar kredi aldıklarını, ne sayı ve ebatta konut inşa ettiklerini ve bu konutların kent içindeki konumlarını içeren bilgiler çerçevesinde, özellikle büyük çaplı şirketlerle küçük kooperatifler karşılaştırılmış, finansal kapasite ve üretim araçları giderlerindeki farklılıklar ortaya konmuştur.

99. Bölen, F., H. Türkoğlu (1991a) "Transformation of Urban Squatters from Self-Help to Speculative Estates: The Case of Turkey" (Gecekonduların Bireysel Mülkten Ticari Emlağa Dönüşümü: Türkiye Örneği). ITÜ Mimarlık Fakültesi Kent ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, konut Ilçe: Sultanbeyli Türkiye'de, gelişmekte olan diğer pek çok ülkedekine benzer şekilde 1950'lerde başlayıp giderek artan bir hızda yaşanan gecekondulaşma olgusunun doğa ve çevre üzerindeki olumsuz ve değiştirmesi güç etkilerine değinen çalışmada ilk olarak ülkedeki gecekondu yerleşimlerinin genel niteliğinden söz edilmiştir. Gecekondulaşma konusundaki düzenleme ve politikaların gelişimi, onar yıllık Dönemler içerisindeki gözlemlere dayanılarak aktarılmıştır. Çalışmanın özel araştırma alanını oluşturan Sultanbeyli bölgesinin konumu ve bölgedeki gecekondulaşmanın tarihinin tanıtılmasının ardından, Sultanbeyli'deki gelişim, topraksahipliği yapısı, planlama sonucu getirilen kısıtlamalar, yapılaşma süreci, ve bugünkü durum olmak üzere dört altbaşlık altında incelenmiştir. Sonuç bölümünde, ortak çevresel kaygılarla, bireysel ve mahalli çıkarların, ve dar gelirli kesimlerin insani ve maddi kaynaklarıyla, belediyelerin üstleneceği rollerin etkilerini hesaba katarak, Sultanbeyli ve benzeri bölgelerde yapılaşma çalışmalarının yeniden düzenlenmesi gereği vurgulanmıştır.

100. Boojamra, J.L. (1985) "Social Thought and Reforms of Athanasios of Constantinople (1289-1293, 1303-1309)" (Istanbul'lu Athanasios'un sosyal düşüncesi ve reformları). Byzantion. 55:332-382 Dönem: Bizans Dönemi Konu: Dini kurumlar, sosyal yapı Boojamra, makalesinde toplumsal sorunlara çözüm yolları arayan Patrik Athanasios'un, Bizans manastır gelenekleriyle şekillenmiş sosyal reformları üzerinde durmaktadır. Bizans pazarları üzerindeki yabancı devlet kontrolu, gıda stokları üzerindeki yerel ve yabancı spekülasyonlar, kıtlık, mülteci akımı gibi sorunlar ile uğraşan Athanasios, aldığı önlemler ile başarılı olarak, kent tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.

23

101. Bornstein-Makovetsky, L. (1989) "The Social, Political and Economic Life of Istanbul Jewry According to the Missionaries Records".(Misyoner Kayıtlarına Göre Istanbul Yahudilerinin Sosyal, Politik ve Iktisadi Yaşantıları). V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve Iktisat Tarihi Kongresi 21-25 Ağustos 1989 Istanbul. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara. ss. 483-486 Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, günlük yaşam, sosyal yapı, Yahudiler Bornstein makalesinde, 19. yüzyılda Istanbul'da bulunan Yahudiler arasında Hristiyanlığı yaygınlaştırmak için kurulmuş Londra Cemiyeti gibi Hristiyan misyonerlik örgütlerinin kayıtlarının, Istanbul Yahudilerinin sosyal yaşantılarını ve iktisadi faaliyetlerini yeniden kurgulamakta çok önemli kaynaklar olduklarını belirterek, bu kaynakların ilgili Osmanlı, Yahudi ve Avrupa kaynaklarıyla karşılaştırmalar yapılarak kullanılabileceğini belirtmektedir. Yazar bu kaynaklardan bazılarına dayanarak Yahudi topluluklarının sınıf yapıları, yaşadıkları semtler, aile hayatları, mesleki yapıları, yaş ve cinsiyet dağılımları, tüketim örüntüleri, eğitim sistemleri, dini faaliyetleri, saray ile ilişkileri üzerine, diğer araştırmacılara çıkış noktası olacak bilgiler vermektedir.

102. Boyacıoğlu, G. (1985) Istanbul Kentsel Alanı Için Ulaştırma Sisteminin Yeniden Örgütlenmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 193 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, ulaşım Bugün Türkiye'nin tüm büyük kentlerinde olduğu gibi Istanbul'da ulaşım, plansız kalkınmanın ve plansız kentleşmenin doğal sonucu olarak, içinden çıkılması güç bir sorun haline gelmiştir. Boyacıoğlu'na göre artık kentsel karayolu trafiğinin yükü metro, raylı sistemler, deniz yolu gibi yüksek kapasiteli toplu ulaşım türlerine kaydırılmalıdır. Ayrıca bir taraftan otobüs ve tramvay gibi az yatırımlı çözümlere yönelirken, diğer taraftan temelde hiç yatırım gerektirmeyen düzenlemelerle, teknik ve yönetsel bazı önlemlerle ulaşım sorununa yaklaşılmalıdır. Bu yaklaşım, öncelikle metropoliten ölçüde genişletilmiş federatif bir belediye örgütünün kurulmasını ve yeni yasal düzenlemelerle bu örgütün mali ve idari özerkliğe kavuşturulmasını gerektirmektedir. Araştırmacı ayrıca toplu taşımacılık yapan işletmeci kuruluşlar arasında bir birlik kurulması ve giderek tek bir toplu taşıma örgütü oluşturulmasının ulaşım sorununun çözümünde etkili olacağını belirtmiştir.

103. Boysan, B. (1993) "Politik Hummanın Silinmeyen Izleri". Istanbul. (4):84-89. Dönem: 1923-1950, 1950-1979 Konu: Kent planlama, belediye ve yerel yönetim Boysan makalesinde, Cumhuriyet'le birlikte ortaya çıkan Ankara-Istanbul sembolik karşıtlığının Demokrat Parti iktidarı Döneminde aldığı görünüm üzerinde durmaktadır. Demokrat Parti iktidarının halkla ilişkiler stratejisi olarak Istanbul'un imarına, ekonomik açıdan irrasyonel sayılabilecek bir Dönemde, öncelik tanıdığını belirten Boysan, imar hareketlerinin sonuç olarak Menderes iktidarını Döneminde prestij kazandırdığını ancak Istanbul'u bir şantiye görünümüne sokan bu imar hareketlerinin pek çok tarihi eserin yokolmasını neden olduğunu belirtmektedir.

104. Bozkurt, G. (1989) Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu 1839-1914. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları 7. dizi sayı: 107: Ankara. 244 s. Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu : Gayrımüslimler, hukuk Bozkurt kitabında 1839-1914 Döneminde müslüman olmayan Osmanlı uyruklularının hukuki statülerini Dönem içindeki siyasal, sosyal, dini ve ekonomik değişimler ışığında anlatmaktadır. Kitabın hazırlanmasında Alman ve Ingiliz belgelerinden yararlanılmıştır. Kitap 6 bölümden oluşmaktadır: 1. Reform öncesi Dönemde Osmanlı Devleti'nde Zimmilerin hukuki statüleri 2. Anlaşmalarla Zimmilerin hukuki statülerine yapılan müdaheleler 3. Zimmilerin hukuki statülerinin reformlarla düzenlenmesi 4. Tanzimat'tan itibaren çıkartılan yasalarla gayrimüslimlerin hukuki statülerinin düzenlenmesi 5. Milletlerin yeniden düzenlenmeleri 6. 2. Meşrutiyet'in ilanına giden yıllarda ve 2. Meşrutiyet Döneminde gayrimüslimler ile ilgili gelişmeler.

105. Buldam, A. (1993) "Nasıl Bir Uluslararası Finans Merkezi?" Istanbul (7):62-65. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, finans, küreselleşme Buldam makalesinde öncelikle 1970, 80, ve 90'larda uluslararası sermaye hereketlerinin anahatlarını aktarmakta, ardından, gerçek anlamda bir uluslararası finans merkezinin oluşumunda önemli rol oynayan unsurları sıralamaktadır. Piyasalar, yasal altyapı, politik ortam,

24

hizmet altyapısı, ve coğrafi konum ve fiziki altyapı olmak üzere beş anabaşlık altında incelediği beş temel unsurun önemini çeşitli finans merkezlerinden örnekler vererek açıklayan yazar, daha sonra Istanbul'un mevcut durmuyla, uluslararası bir finans merkezine dönüşme sürecinde, hangi aşamada bulunduğunu sorgulamıştır. Buldam'a göre Istanbul'un sözkonusu türde bir merkez halini alması için, herşeyden önce dünya ölçeğinde cazip risk/verim değerine sahip bir ekonomiye, bu ekonomi içinde bağımsız borçlanma gücü olan kuruluşlara, ve sağlıklı risk değerlendirmeleri yapabilecek bağımsız denetim ve risk/rating kurumlarına sahip olması gerekmektedir. Yazar, makalesini, Istanbul piyasaları için tek gerçekçi hedefin, dünya yatırımcılarının Türk kamu ve özel sektör kağıtlarına yatırım yapmak için toplandıkları bir pazar yeri olma çabası olduğunu belirterek noktalamaktadır.

106. Bulut, A. ve diğ. (1988) "A Report on the Experiences of a Health Team Working in a New Urban Settlement in Turkey" (Türkiye'de yeni bir kentsel yerleşim alanında çalışan sağlık ekibinin deneyimleri üzerine rapor). Medical Bulletin Istanbul 21:301-308 Dönem:1980 sonrası Konu: Çocuk, kadın, sağlık Istanbul'un azgelişmiş yeni yerleşim alanlarında, ana-çocuk sağlığına ilişkin bir model geliştirmeyi amaçlayan projenin sonuçlarının sunulduğu makalede, geliştirilen metodun bebek ve çocuk sağlığını geliştirmede başarılı olduğunu ancak, annelere erişmekte daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğu belirtilmektedir. Çalışmaların yürütüldüğü merkezin çalışanların prestiji üzerinde büyük etkisi olduğu saptanmıştır. Evde bulunmama problemi tekrarlanan ziyaretler ile giderilmeye çalışılmıştır. Bu deneyime dayanarak, azgelişmiş bölgelerde sağlık hizmetlerinin, araştırmacı ve halk arasında ev ziyaretçisi ve aracı rolünü üstlenecek sağlık personeli olmayan kişilere ihtiyaç duyduğu belirtilmektedir.

107. Bulut, A. ve diğ. (1991) "Experiences of a Health Team Working in a New Urban Settlement Area in Istanbul"(Türkiye'de Yeni Bir Kentsel Yerleşim Alanında Çalışan Bir Sağlık Ekibinin Tecrübeleri). Journal of Community Health 16(5):251-258 Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, doğurganlık, göçler, kadın, sağlık Alan Araştırması Ilçe: Zafer/F. Çakmak Mah.??? Istanbul'da birinci kuşak göçmenlerin yaşadığı Zafer ve Fevzi Çakmak mahallerinde yaşayan anne ve çocukların sağlık ihtiyaçlarının belirlenmesi amacını taşıyan bu çalışmada, hamile kadın sayısı ve gebelikten korunma yöntemleri gibi konular irdelenmiştir. Çalışma grubu bir sağlık görevlisi ve 10 mülakatçıdan oluşmaktadır. Örneklem büyüklüğü her bölge için 5000 kişidir. 5 haftanın sonucunda evlere yapılan ziyaretler kadınların daha az etkili doğum kontrol yöntemlerinden daha etkili yöntemlere geçmelerine yardımcı olmuştur. Ev ziyaretlerinin bu tip çalışmalarda çok önemli olduğu çalışmanın sonunda belirtilmiştir.

108. Bulut, A., G. Gökçay, O. Neyzi, F. Shorter (1990) "Istanbul'da Bebek ve Çocuk Ölümleri". Nüfusbilim Dergisi. 12:5-18. Dönem: 1980 sonrası Konu: Nüfus, ölümler Çalışmada Istanbul'da ölü gömme izni olarak kullanılan formlar kullanılarak, bebek ve çocuk ölümlülüğü düzeyleri hesaplanmıştır. 1987 yılının bütün yaşlara ilişkin ölüm kayıtları 1/25'lik ve 1988 yılı için beş yaşındaki grubun kayıtları 1/10'luk sistematik örneklem ile analiz edilmiş,.ölü doğumlar olarak beliren kayıtlar çalışma dışı bırakılmıştır. Ayrıca, bu veri kaynağının güvenilirliği, ölüm kayıtlarından seçilen 50 haneye ziyaretler yapılarak belirlenmiştir. Istanbul şehrindeki 5 yaş altındaki ölümlerin, tüm ölümlerin % 20.7'sini oluşturduğu saptanmıştır. Verilere göre bebek ölümlerinin %63.7'si neonatal (ilk bir aydaki) ölümlerdir ve bunların %37.3' ü doğumdan hemen sonraki Dönemde meydana gelmektedir.

109. Büyükgövez, O. (1991) Mecidiyeköy Merkez Bölgesinde Ulaşım Sorunu Otopark Gereksinimi Üzerinde Bir Araştırma. Istanbul Teknik Üniversitesi: istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, ulaşım Tezde, Istanbul Metropoliten alanı içinde önemli bir kavşak noktası, bir terminal diğer bir deyimle ulaşım merkezi olarak önem kazanan Mecidiyeköy merkezinin ulaşım sorunları ve buna bağlı olarakta otopark sorununun incelemesi yapılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci

25

bölümde ulaşım sorununun dünyada ve Türkiye'de geçirdiği aşamalar özetlenmiş, ikinci bölümde Istanbul'da ulaşım planlamasını etkileyen metropoliten alandaki gelişme, arazi kullanışı, nüfus artışıyoğunluğu ve dağıtımları, ulaşım araçları, yoğunluğu ve de ulaşım için gerekli alan faktörlerine bağlı olarak açıklanmıştır. Üçüncü bölüm Mecidiyeköy merkez bölgesinde ulaşım ve otopark analizi adını taşımakta ve Mecidiyeköy merkezinin gelişimi, ulaşım sorunu ve park ihtiyacı, mevcut ulaşım düzeni ve anket sonuçlarının değerlendirilmesinin yapıldığı bölümlerden oluşmaktadır. Sonuç kısmında Mecidiyeköy bölgesinin genel planlama sorunları ve bunların doğurduğu ulaşım sorunları ve otopark gereksinimi özetlenerek çözümler için gelitirilen önerileri kapsamaktadır.

110. Çağdaş, A.H. (1990) Mahmutbey'de Sanayi ve Gecekondu Ilişkisi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul 435 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, sanayi Alan Araştırması Ilçe: Mahmutbey Köyü?? Tez çalışmasında Mahmutbey Köyü'nde sanayi ve gecekondu ilişkisi sırasıyla Mahmutbey'in konumu, tarihi gelişimi, ulaşım olanakları, sosyal ve ekonomik durumuyla, bölgedeki sanayi faaliyetleri ve nüfus ilişkileri incelenmiştir. Bu verilere dayanılarak, Mahmutbey'in, süratli nüfus artışının yanı sıra önemli çapta bir kentleşme hareketine de sahne olduğu belirtilmiştir. Mahmutbey köyünün kentleşme sürecini hızlandıran bazı unsurlar üzerinde özellikle durulmuştur. Bunlar içinde en önemlisi sanayi işletmelerinin çoğalması ve nüfusun da buna bağlı olarak artmasıdır. Belli Dönemlerde hükümet tarafından çıkarılan imar aflarının da yerleşimi ve gecekondu faaliyetlerini arttıran bir unsur olduğu vurgulanmıştır. Özellikle 1970'lerden sonra, sanayi faaliyetlerinin hız kazanmasıyla beraber bölgede yerleşmeler başlamış ve 80'lerden sonra da gecekonduların sayısında bir artış görülmüştür.Çevrede yeşil alanlar sürekli olarak tahrip edilmektedir. Bölgede sanayi tesislerinin çoğalması, arsa fiyatlarının artmasına neden olmuştur. Bunun sonucunda halk parselizasyon hareketlerine girişmiş ve arsa satışları hızlanmıştır. Çağdaş'ın saptamalarına göre Istanbul'un aşırı büyümesi Mahmutbey gibi çevre yörelerin özelliklerini kaybetmelerine neden olmaktadır.

111. Çağdaş, G. L. Berköz (1991) "Dynamic behavior of City center in Istanbul" (Istanbul'da kent merkezinin dinamik Hareketi) Basılmamış bildiri. 31st Regional Science Association European Congress. Lisbon. 27-30 Ağustos. Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş merkezi, ,iletişim, kentleşme Bildiride Istanbul kent merkezinin üstlenmek durumunda olduğu çeşitli işlevler açısından yeterlilik derecesi tartışılmaktadır. Bu çerçevede özellikle 1980 sonrası Dönemde uluslararası telekominikasyon sistemlerine bağlı modern iş binalarının yapımı üzerinde durulmuş, kent iş alanının bu tür binalarla kentin otoyolları boyunca dışa doğru yayıldığı anlatılmıştır. Sözü edilen iş alanı gelişmelerinin dinamik hareketi Istanbul metropoliten alanına ait bir dinamik modelle gösterilmiştir.

112. Çağdaş, G., L. Berköz (1992) "Istanbul Kent Merkezinin Dinamik Gelişimi: Bilgisayar Destekli Bir Tahmin Modeli". Basılmamış bildiri. 9. Ulusal Bilişim Kurultayı, 14-17 Eylül 1992: Istanbul. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama Çağdaş ve Berköz, Istanbul'un 1950'den itibaren yaşadığı hızlı kentleşmenin getirdiği sorunlara değinerek, bu problemlere çözüm getirebilmek için öncelikle metropoliten alanların karmaşık sorunlarının analizi gerektiğini belirtmektedirler. Çalışmalarında, Istanbul'un tarihi merkezi ve onun kuzeye doğru gelişen yeni kısmı ayrı ayrı ele alınarak, istihdam ve arazi kullanımı değişimleri incelenmiş ve bu amaçla Forrester'ın Kent Dinamikleri Mosdeli'ne dayandırılarak geliştirilen dinamik benzetim modeli belirlenen alanda gerçek veriler kullanılarak uygulanmıştır.

113. Çalışmada, Istanbul Büyükşehir Belediyesi'nde Genel Sekreterlik mevkiinin altındaki en üst üç kademede bulunan yöneticiler ile görüşülmüş, araştırma kapsamında toplam 67 yöneticiye anket uygulanmıştır. Bu kademelerdeki yöneticilerin kendilerini değerlendirmelerine yönelik bilgilerin toplanması, ve düzenlenebilecek eğitim ve geliştirme programlarının temelini oluşturacak verilerin edinilmesi amaçlanmıştır. Sonuçlar, personel seçimi ve eğitimi ile, çalışma şartları olarak iki ana başlık altında toplanmıştır. Yöneticilerden edinilen öneriler de, ilki eğitim, ikincisi ise çalışanların motivasyonları ile ilgili olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.

26

114. Cameron, A., J.Herrin (der.) (1984) Constantinople in the Early Eighth Century the Parastaseis Syntomoi Chronikai (Erken sekizinci yüzyılda Istanbul). Columbia Studies in classical tradition Leiden, E.J.Brill 291 s.. (Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği). Dönem: Bizans Dönemi Konu: Sanat, sosyal yapı Kısaca "Parastaseis" olarak adlandırılan yazılı metin, Sekizinci Yüzyıl Bizans mimarisini tasvir etmektedir. Orjinali Yunanca olan metin kitapta karşı sayfada Ingilizce tercümesiyle verilmiştir.Kitabı derleyen yazarlar giriş kısmında metin hakkındaki genel bilgileri ve değişik varsayımları aktarmışlardır. Metnin kendisi ise, Bizans mimarisi ve sanat eserleri hakkında bilgi vermenin yanında, Bizans'ın toplumsal yapısı ve kültürüne ilişkin çeşitli özellikleri de tanıtmaktadır.

115. Çatalpınar, D.C.(1993) Şehirsel Yerleşmelerde Tarihi Çevre Sorunları ve Süleymaniye Bölgesi Örneği. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, sosyal yapı Çalışmada, şehirlerin ve merkezlerinin tarihi geçmişini araştırmak ve Süleymaniye bölgesi örneğinde çıkan sorunlara çözüm aramak amacıyla, Bizans Döneminden günümüze değin şehir merkezleri, sosyo-kültürel yapı, ekonomik yapı, ulaşım ilişki ve sistemleri, teknik altyapı nitelikleri, çevre ve doku farklılaşmaları açısından karşılaştırılarak anlatılmıştır. Bu evrim sonucu ortaya çıkan tarihi çevre sorunları, dış ülkeler ve Türkiye'de bu sorunların çözümü ile ilgili yapılan çalışmalar irdelenmiştir. Somutlaştırma aşamasında Süleymaniye Bölgesi, demografik, sosyal, kültürel, fiziksel ve ekonomik açılardan işlenmiş ortaya çıkan sonuçlar ile çözümler önerilmiştir.

116. Çavdar, T. (1981) "Kentiçi Ulaşımın Tarihsel Gelişimi (Şirket-i Hayriye)". Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi 6-7-8 Kasım 1981- Bildiriler. Y. Gülöksüz (der.) ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Ankara. ss.169-182. Dönem: 19.-20.yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Denizcilik, ulaşım Çavdar makalesinde, Şirket-i Hayriye'yi Türk şirketlerinin oluşumu açısından model sayılabilecek bir kurum olarak görmektedir. Yazar, ilk bölümde Cumhuriyet öncesi Dönemdeki tarihçesini aktardığı Şirket-i Hayriye'nin siyasal yöneticilerle tüccar ve bankerlerin ortaklığı ile kurulmuş olması nedeniyle, Itibar-ı Milli Bankası ve Iş Bankası gibi şirketlerin modellerine bir örnek oluşturduğunu savunmaktadır. Konuyla ilgili var olan kısıtlı sayıda kaynaktan yararlandığını belirten Çavdar, Şirket-i Hayriye'nin ilk düzenli toplu taşımayı sağladığını vurgulamıştır. Son olarak, Istanbul'da deniz yolu ile toplu taşımaya gereken önemin verilmemesinin olumsuz sonuçları üzerinde duran yazar, savaş Dönemlerinde bile faaliyuetine devam eden Şirket-i Hayriye'nin araştırmacıların ilgisini beklediğini de belirtmiştir.

117. Cebeci, D. (1989) Sosyolojik Açıdan Tanzimat Dönemi Istanbul'unda Aile Hayatı Üzerine Bir Değerlendirme. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul 209 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Aile, sosyal yapı Eser başlıca iki bölüme ayrılmıştır:Birinci bölümde Tanzimat Döneminde Istanbul'da sosyal yaşam incelenirken, ikinci bölümde bu Dönemde Istanbul'da Türk ailesi işlenmiştir. Araştırmada, 19.Yüzyılın karakteri ve Osmanlı toplumunun Batı ile kültür temasları, sosyal değişme yönünde ilk tesirler, Istanbul'un önemi ve değişmedeki yeri, Tanzimat Dönemi sosyal hayatı birinci bölümde incelenen konulardır. Ikinci bölümde ise aileye genel bakış, sanayi çağı ve aile, Türk ailesine genel bakış,Istanbul'da Türk ailesi konuları incelenmektedir.

118. Cebeci, D. (1993) Tanzimat ve Türk Ailesi: Sosyal Değişme Açısından Tanzimat Istanbul'unda Türk Ailesi Üzerine Bir Inceleme. Ötüken Yayınları: Istanbul. 173 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Aile ve hanehalkı, günlük yaşam, sosyal yapı Cebeci tez çalışması olarak hazırladığı eserinde Tanzimat Dönemi Istanbul'unda Türk aile yapısını ve bu yapının "Batılılaşma" ile geçirdiği değişimi incelemektedir. Tanzimat ile Osmanlı sosyal yaşamına giren Avrupa tarzı tüketim örüntüsü, aileyi de içine alan yeni hukuksal

27

düzenlemeler, yeni kurulan eğitim kurumları, bireylerin aile içinde ve dışında sosyal ilişkilerini değiştirmektedir. Cebeci bu değişimleri canlı bir şekilde, o Dönemin edebi ürünlerinden örnekler vererek yeniden kurgulamaya çalışmakta, Istanbul insanının giyiminden, evlenme törenlerine, mutfaklarından ev eşyalarına kadar günlük yaşamlarının her alanını incelemektedir. Yazara göre Tanzimat ile gelen değişimler en çok başkent Istanbul'da gözlemlenebilmekte, ülkenin diğer bölgelerini ise fazla etkilememektedir. Yazar, batılılaşmanın Türk ailesi üzerinde etkisini olumsuz bulurken, Dönem Istanbul'unu bir çöküş içerisinde değerlendirmektedir.

119. Cebeci, Ö.F. (1989) Kentsel Planlamada Birey ve Katılım. Basılmamış bitirme tezi. M.S.Ü. Kentsel Planlama Bölümü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama Tezde kentsel planlamada psikolojinin ve bireysel katılımın rolü üzerinde durulmaktadır. Kent sorunlarının çözümü için yalnızca mühendisçe yaklaşımlardan, çok toplumsal bir bakış açısı getirilmesi önerilmiştir. Bireylerin yerel yönetimlere katılımı, bu yönde dünyada atılmış adımlar, katılım şekilleri, çevresel psikoloji kavramının çağdaş planlamadaki önemi üzerinde durulmuştur. Örneklem alanı olarak seçilen Atışalanı-Havaalanı bölgesinin tarihsel,ekonomik, toplumsal yapısı araştırılmış, yaşayanlarının bütünleşme, yabancılaşma, anomi duyguları saptanmıştır.

120. Çelebi, A. (1987) Istanbul'da Sağlık Hizmetlerine Coğrafi Bir Yaklaşım. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 77 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Hizmet sektörü, sağlık. Tezde Istanbul'daki mevcut sağlık hizmetlerinin yapısı, sağlık personeli ve sağlık kurumlarının dağılımı geniş sosyal ve ekonomik yapı içinde ortaya koyulmaktadır. Sağlık hizmetlerinin mevcut olup olmaması, mevcut hizmetlerden kimin ne kadar faydalanabildiği, ve kimlerin nerelerde tedavi edildiği gibi konular, farklı gelişme dereceleri gösteren ülkeler arasında olduğu gibi, bu ülkelerin farklı bölge ve şehirlerinde, hatta bu şehirlerin de farklı bölgelerinde değişik ölçeklerde çıkmaktadır. Bu farklılıkları belirleyen unsurlar, ekonomik ve siyasal gelişme dereceleri, sağlık hizmetlerine olan talebin artmasını ve çeşitlenmesini etkileyen kültürel gelişme dereceleri, ve sosyal düzey farklılıklarının yanısıra, ulaşım olanaklarındaki kolaylıklar olarak özetlenebilmektedir.

121. Çelik, Z. (1981) The Impact of the Westernization on the Urbanization of Istanbul 1838-1908. (Istanbul'un şehirleşmesinde batılaşmanın etkisi 1838-1908). Basılmamış doktora tezi. California University: Berkeley.). Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Batılılaşma, kentleşme Çalışmada, Istanbul'un 1838-1908 arası Dönemdeki kentleşme süreci ve bu Dönemde Osmanlı idarecileri için öncelikli bir Konu olan kenti batılı örneklere benzer, çağdaş bir yapıya kavuşturma çabası, söz konusu Dönemde batıda geçerliliğini koruyan kent planlama kuram ve teknikleriyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Istanbul'un, gelenekleri ve hiçbir zaman sömürge konumunda bulunmamış olmasından kaynaklanan statüsüyle farklı bir nitelik taşıdığının vurgulandığı tezde, günümüze dek süregelmiş batılılaşma çabaları sürecinin temelindeki olayları ve düşünceleri açıklamayı amaçlanmıştır.

122. Çelik, Z. (1984) "Bouvard's Boulevards: Beaux-Arts Planning in Istanbul" (Bouvard Bulvarları: Istanbul'da Güzel Sanatlar Planlaması). Journal of the Society of Architectural Historians. 43(4): 341-355 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kent planlama Makalenin amacı Fransız mimar J. A. Bouvard'ın Istanbul için hazırladığı ön proje ve halen bir Türk-Islam kenti görünümündeki Istanbul'un 20. yüzyıl başı kentsel birikiminin bir analizini yapmaktır. Hipodrom, Beyazıt Meydanı, Galata Köprüsü ve Valide Sultan Meydanı'nın düzenlenmesini içeren proje II. Abdülhamid tarafından ısmarlanmış ve Bouvard şehri görmeden , Istanbul'un fotoğrafları üzerinde çalışarak Paris imajına uygun soyut bir kent düzenlemesi yapmıştır. Yerel kültür ve Kentteki yaşam biçimlerinin gözardı edildiği proje Osmanlı bürokrasisini memnun etmiştir. Proje halen Istanbul Üniversitesi kitaplığında bulunabilir.

123. Çelik, Z. (1986) The Remaking of Istanbul:Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century.(Istanbul'un yeniden kurulması: 19.yüzyılda bir Osmanlı şehrinin portresi) University of Washington Press: Seattle, London. 163 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl

28

Konu: Kentleşme, kent planlama Kitapta temel olarak, 19.yüzyıl sonu, 20.yüzyılın başında Osmanlı Imparatorluğu'nda yaşanan Batılılaşma hareketi çerçevesinde, batıdan kültürel ve fiziki alanlarda derinden etkilenen başkent Istanbul'da kent biçeminin geçirdiği değişim incelenmiştir. Mimari görünümde egemen olan biçimsel çoğulculuk ve biçem üzerindeki teorik tartışmaların aktarılmasının yanısıra, başkentin yüzyıl başındaki genel görünümü çizilmiş ve Istanbul'un kentsel görünüm ve planlanmasındaki gelişmeler tartışılmıştır.

124. Çelikhan, S. (1992) "Çocuklara Uygun Bir Çevre -Sokakta Oyun" (Basılmamış Bildiri) Istanbul II. Kentiçi Ulaşım Kongresi, Istanbul Teknik Üniversitesi Inşaat Fakültesi, Aralık 1992, Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çevre, çocuk, kentleşme, kent planlama Alan araştırması Çelikhan, son yüzyıllarda kentleşme süreci devam ederken ortaya çıkan birçok problem arasında, çocukların oyun alanlarındaki kısıtlamanın özellikle önemli olduğunu vurgulamakta ve oyun alanlarının donatıları ve sayısının yetersizliği sonucu kentsel çevrede çocuk oyunlarının azaldığını öne sürmektedir. Bildiride Istanbul'un eski konut alanlarında çocuk oyun alanları ve buralarda oynayan çocuklar hakkındaki veriler aktarılmış, ayrıca Almanya'da bu konuda yapılan araştırma ile geliştirilen önlemler ana hatlarıyla ortaya konularak bir uygulama örneği verilmiştir.

125. Çelikhan, S.(1986) "Şehir ve Bölge Planlaması Yönünden Istanbul Ilkokulları" Yeni Imar Mevzuatı Uygulama Semineri. I.T.Ü. Mimarlık Fakültesi I.T.Ü. Basımevi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çocuk, eğitim Alan araştırması Çelikhan Istanbul ilkokullarına ait çalışmasında, örnekleme dahil ettiği değişik sosyo-ekonomik statülü semtlerdeki okullarda kullanılan öğretim sistemlerini, öğrencilerin okula ulaşım biçimlerini, okullardaki arsa-oyun alanı-bina alanı oranlarını, okulların alansal bakımdan büyüklüklerini, öğrenci-öğretmen sayılarını, bunların ortalaması ve birbirlerine oranını araştırmıştır. Edinilen verilere dayanılarak mevcut durumdaki eksiklikler belirlenmiş ve bu eksiklerin gelecekte giderilebilmesi için önerilerde bulunulmuştur.

126. Çetiner, A. (1991) " Istanbul'da Yerleşim Sorunları ve Gecekondu Alanları ". Istanbul'un Çevre Sorunları ve Çözüm Yolları. Istanbul Ticaret Odası: Istanbul. ss. 258 -265.( Atatürk Kütüphanesi, I 620 85) Dönem : 1950-1979, 1980 sonrası Konu : Gecekondu, göçler,kentleşme, kent planlama, nüfus. 1950'lerden sonra hız kazanan kırdan kente göç olgusu, Istanbul'un obu Dönemde değin süregelen düzenini olumsuz yönde etkilemiş, kent alanına plansız eklenen gecekondu alanları kenti sağlıksız ve yoğun çevre sorunları yaşayan bir duruma getirmiştir. Araştırmada, Istanbul'daki 1950 sonrası nüfus artışı gecekondulaşmayla paralel olarak incelenmiş, ve hangi bölgelerin bu nüfusu çektiği saptanmıştır. Daha sonra gecekonduların yerleşim özellikleri incelenmiş ve planlama konusunda üç alternatif sunulmuştur. Buna göre; a) Mevcut yapılaşmaya olabildiğince sadık kalınarak yerleşmeleri birimler halinde ele almak, organizasyonu tamamlanmış bir kent bölgesi yaratmak, b) Yapı adası boyutunda 18. madde uygulaması yapmak, c) Gecekondu bölgesinin tüm yenilenmesini yaparak sağlıklı bir yerleşme ortaya çıkarmak, önerilen çözümlerdir.

127. Ceven, N. (1990) Istanbul'da Sanayi Alanlarının Yer Seçimi Kriterleri, Kentsel Toprak Rantının Sanayi Bölgeleri Çevresinde Etkileri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Mimar Sinan Üniversitesi: Istanbul. 60 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, sanayi, üretim Tezin başında sanayi yerleşmelerinin kent bünyesinde önemli bir yer tuttuğu vurgulanmıştır. Sanayi tesislerinin kent merkezlerine yakın yerlerde kurulmak istenmesi, ve bu tür tesislerin kentsel toprak üzerinde önemli yer tutması, önemli problemler yaratmaktadır. Ceven tezinde, kentsel toprakların kısıtlı olmasından kaynaklanan yiksek rant geliri olgusunun özellikle

29

gelişmemiş ülkelerde belirgin olarak ortaya çıktığını belirterek, Istanbul sanayi yerleşmelerinin kentsel toprak rantına ve göç ilişkisine dikkati çekmektedir.

128. Cezar,M. (1991) XIX. Yüzyıl Beyoğlu'su. Akbank: Istanbul. 476 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Galata-Beyoğlu, kültür, sosyal yapı Ilçe: Beyoğlu Kitapta, Beyoğlu'nda yer alan yapıların tarihleri ve geçirdikleri değişimler anlatılmaktadır. Ayrıca yine bu yapılardan yola çıkılarak, Beyoğlu'nun kültürel ve sosyal yapısı yakın geçmişten günümüze kadar anlatılmaktadır. Anlatılan yapıların büyük bir bölümünün fotoğrafları da kitapta yer almaktadır.

129. Çınar, E. M. (1991) "Labor Opportunities for Adult Females and Home-Working Women In Istanbul, Turkey" (Istanbul'da Evde Çalışan Kadınlar ve Kadınlar için Iş Imkanları). Working Paper No:2, The G. E. von Grunebaum Center for Near Eastern Studies Dönem: 1980 sonrası Konu: Işgücü ve emek, kadın. Çalışmada öncelikle, Orta Doğu ülkelerinde kadınların resmi kayıtlara geçmeyen ve "gizli" olarak nitelendirilen ekonomik faaliyetlerinin büyük bölümünün, kadınların günlük evişlerini yerine getirmenin yanısıra, parça işi alarak, evlerinde, piyasa için mal üretmeleri şeklinde gerçekleştiği vurgulanmaktadır. Büyük kentsel merkezlerdeki enformel emek piyasasında kadınlar için varolan formel ve enformel iş imkanlarına genel bir bakışın ardından, Istanbul'da ev içi üretimde emek gücü kullanımının ne derece yaygın olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla yürütülmüş üç alan araştırmasının sonuçları incelenmiştir. Araştırmalardan elde edilen verilere dayanılarak, tüm veya yarı zamanlı, sözkonusu türde üretim faaliyeti gösteren kadınların tahmini sayısı ve yaptıkları işin niceliğine dair çıkarımlar yapılmıştır.

130. Collins, T. (1991) " Legalization of Squatter Settlements in Istanbul, Turkey and Implications for Future Squatter Growth" (Istanbul'daki Gecekondu Yerleşim Alanlarının Yasallaştırılması ve Gelecek Yerleşim Alanları Için Getirilen Öneriler). Journal of Architectural Planning Research 8(4):320- 321 Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, hukuk, kentleşme, kent planlama Istanbul'da hızla artan gecekondulaşma olgusuna yönelik bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Türk Hükümetinin sosyal konut planlaması alanındaki çalışmaları üzerinde durulmaktadır. Ikinci bölümde ise bu planlamanın değerlendirilmesi ve gecekondu alanlarının yasallaştırılmaları belli bölgelerden örnekler verilerek açıklanmakta, son bölümde ise gecekonduların sağlıklı bir şekilde kurulmasına yönelik öneriler getirilmektedir.

131. Criss, B. (1993) Işgal Altında Istanbul 1918-1923. Iletişim Yayınları: Istanbul. 259 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Milli mücadele Kitapta Istanbul'un I. Dünya Savaşı sonunda müttefik kuvvetlerin işgali altında kaldığı 1918-1923 tarihleri arasındaki durumu incelenmiştir. Işgalin siyasi nedenleri, oluşumu,yeraltı örgütleri, Milliyetçi hareket ve direnişin örgütsel yapısı, o Dönem Istanbul'unu etkileyen yangınlar, sığınmacılar, okullar, mali durum gibi sosyal ve ekonomik faktörleri göz önüne alan bir çerçevede verilmektedir. Işgalci kuvvetlerin yapıları, aralarındaki çıkar çatışmaları, Osmanlı devleti ve Milliyetçi hareketle ilişkileri de araştırılmiştır. Bu şekilde, işgal altındaki Istanbul'da yaşanan, ancak genellemelere eğilimli resmi tarih yazımınca pek değinilmeyen, farklı devlet, örgüt, ve kişiler arasındaki karmaşık güç ilişkileri, içinde bulundukları ortamın bir çok boyutu da göz önüne alınarak incelenmektedir.

132. Çubuk, M. (1981) "Istanbul Yerleşim Düzeninde Boğaziçi ve Haliç'in Işlevleri Üzerine". Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi 6-7-8 Kasım 1981- Bildiriler.I.Kitap. Y.Gülöksüz (der.) ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Ankara. ss.83-99. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama Ilçe: Eyüp Çubuk makalesinde öncelikle, Istanbul kenti ve kent merkezinin, Istanbul halkının temel gereksinimlerine uygun bir biçimde, gelişme planlarıyla yönlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Kitlelerin boş zamanlarını değerlendirmesi amacıyla düzenlenmiş, "sit" olarak tanımlanan alanların da temel gereksinim sayılması, ve planlama çalışmalarında bu unsurun dikkate alınması

30

savunulmuştur. Istanbul'da Haliç ve Boğaziçi'nin bu nitelikte mekanlar olduğu belirtilerek, Boğaziçi'nde dinamik korumaya yönelik, Haliç'te ise iyileştirme ve doğanın restorasyonuna dönük düzenlemeler yapılması önerilmiş, bu doğrultuda gerçekleştirilecek çalışmalar için şemalar sunulmuştur.

133. Çubuk, M. (1981) "Istanbul Yerleşim Düzeninde Boğaziçi ve Haliç'in Işlevlerinin Yeniden Tanımı ve Düzenlemeleri Üzerine" Istanbul Sempozyumu 20-21 Kasım 1981 Istanbul. Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı, SISAV ss. 71-84 Dönem: 1980 sonrası Konu: Boğaziçi, hukuk, kentleşme, kent planlama Makalede Istanbul'un yerleşim düzeni içindeki önemli sit alanları ele alınmaktadır. Boğaziçi ve Haliç'in bunların en önemlileri olduğu belirtilmekte ve tarihi, coğrafik ve geleneksel bağlarla birbirine sıkı sıkıya bağlı ve ilişkili olan bu mekanların işlevlerinin yeniden tanımlanması ve düzenlenmesi gereği üzerinde durulmaktadır. Su kıyısı kültürleri, mimari açıdan değerli sarayları, yalıları ve mesire yerleriyle, yakın geçmişte kitlelere dinlenme-eğlenme ve boş zamanları değerlendirme olanakları veren bu mekanlar günümüzde kentleşmenin, sanayileşmenin ve aşırı nüfus artışının kötü ve kaçınılmaz sonuçlarından kurtulamayarak işlevlerine ters düşen kullanımlara itilmişlerdir. Dolayısıyla bu mekanlar bütünleşen sitler bölgesi olarak bir kentin gereksinimleri doğrultusunda, kendi işleviyle uyum içerisinde düzenlenmek ve değerlendirilmek zorundadır.

134. Dagron, G. (1989) "Constantinople" (Istanbul). Dictionary of the Middle Ages (Orta Çağ Sözlüğü) New York (3):549-557 Dönem: Bizans Dönemi Konu: Eğitim, kültür, sosyal yapı, ticaret, üretim Orta Çağlar Sözlüğünde Istanbul'da 324'de Konstantin tarafından kuruluşundan 1453'de Osmanlılar tarafından fetine kadar olan Dönem içerisinde Istanbul'un yönetimi, ticaret ilişkileri, din hayatı gibi çeşitli konular incelenmektedir.

135. Denel, S. (1982) Batılılaşma Sürecinde Istanbul'da Tasarım ve Dış Mekanlarda Değişim ve Nedenleri . Basılmış yüksek lisans tezi. ODTÜ Mimarlık Fakültesi: Istanbul 84 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Batılılaşma, kent planlama, sanat Osmanlı Imparatorluğu'ndaki 19 yüzyıl "batılılaşma" çabalarının, özellikle Istanbul'da fiziksel çevre üzerinde yarattığı değişikliklerin değerlendirildiği bu teorik çalışmada, mimari ayrıntılardan kent içinde dış mekanlarda görülen niteliksel farklılıklara kadar pek çok gösterge nitelikli faktör göz önünde bulundurulmuştur. 18 yüzyılın ilk çeyreğinden başlayıp, bütün 19. yüzyılı kapsayan süreçte, batıyla Osmanlı arasındaki ticari ilişkilerin güçlenmesiyle artan yabancı uzman ve elçilerin etkileri, Tanzimat'ın getirmiş olduğu örgütsel değişim, batılılaşmanın mimari sonuçları, ve kent düzeyinde de Galata-Pera ikilemi ya da apartmanlaşma gibi kentsel mekanlarda Istanbul'a has bir değişim çizgisi görüldüğü belirtilmektedir.

136. Dernschwam, H (1992) Istanbul ve Anadolu'ya Seyahat Günlüğü. Y. Önen (çev.), Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara. 427 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Azınlıklar, seyahatnameler, sosyal yapı, yabancı uyruklular Kitapta, 1553- 1555 yılları arasında Kral I. Ferdinand'ın Kanuni Sultan Süleyman'a gönderdiği resmi heyetle birlikte önce Istanbul'a, buradan da Amasya'daki ordugahında bulunan padişaha giden seyyah Dernschwan'ın gerek Istanbul,gerekse Anadolu'nun bir çok bölgesi hakkındaki gözlemleri aktarılmaktadır. Gezgin seyahati boyunca gördüğü bütün kitabelerle, mezar taşlarını okumuş ve günlüğüne kopye ederek günümüze ulaşmalarını sağlamıştır. Günlüğünde, gündelik hayatla ilgili ekonomik ve kültürel yapıyı anlatan para şekilleri, fiyatlar, ağırlık birimleri vs. gibi konular hakkında çok ayrıntılı bilgi vermektedir. Özellikle azınlık cemaatlerinin kendi aralarında, müslümanlarla, ve merkezi otoriteyle olan ilişkileri üzerinde durulmuştur. Kitapta ayrıca Dönemin coğrafyası, sosyal, ekonomik, askeri, idari ve kültürel tarihi hakkında da bilgiler sunulmuştur.

137. Derya, E. (1981) "Istanbul Limanının Kuruluşu" Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi 6-7-8 Kasım 1981- Bildiriler. Y. Gülöksüz (der.) ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Ankara. ss.145-168. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Denizcilik, ulaşım

31

Makalede, Osmanlı Devletinin son Dönemlerinde kurulmuş olan ve kullanımı günümüze dek süren Istanbul liman tesislerinin tarihi gelişimi incelenmektedir. Bu tesisleri kuran Fransız şirketinin Osmanlı hükümetiyle sürtüşmeye girdiği 1895 yılından, Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından satın alındığı 1935 yılına kadar geçen sürede önemli sorunlarla karşılaşılmış ve ilginç olaylar olmuştur. Istanbul kentinin yakın geçmişi ile ilgili, ayrıntıları az bilinen bu olayların aydınlatılması ve Istanbul limanının kuruluş sorunlarının günümüze yansıyan yönlerinin araştırması bu incelemenin başlıca amacıdır.

138. Dinçer, S.I. (1991) Türkiye Ekonomik Mekan Oluşumunda Farklılaşma Eğilimlerinin Saptanması ve Planlama Kavramına Aktarılması Üzerine Bir Deneme. Basılmamış doktora tezi. Yıldız Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 244 s. Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama Çalışmada, ekonomik mekan oluşumundaki farklılıkların saptanması ve bunların planlama sürecine aktarılması alanlarındaki değişik yaklaşımlara bakılmaktadır. Yazar, Türkiye'deki ekonomik mekan oluşumlarının 1975-1985 Dönemindeki gelişme eğiliminin saptanmasını ve cumhuriyetin kurulmasından bu yana uygulanan ekonomik politikalarla plan modellerinin mekanı şekillendirmedeki rollerini tanımlanmasını hedeflemiştir. Ayrıca, uygulanan kısa Dönemli süreç analizi ve yapısal analizlerle, Türkiye'de planlama alanındaki resmi kurumsallaşmanın, ülkenin çeşitli bölgelerindeki gelişimin bir örnek olduğu varsayımına dayandığı gösterilmiş, bu durumun neden olduğu çıkmazlar işaret edilmiştir.

139. Diren, M. (1993) "Istanbul'lunun Bilinci Belirleyici Olacak" Istanbul (7): 40-49. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, küreselleşme Diren, makalesinde, Istanbul'un, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından hızlanan liberalleşme, serbest pazara geçiş, ve batı ekonomisine entegrasyon süreci içerisinde artan, uluslararası bir metropol olma ümitleri üzerinde durmaktadır. Yazara göre, global sermayenin bölgesel pazarlara ve hammaddelere kolaylıkla erişebildiği bir bölgede yer alan kent, önemli coğrafi avantajlara sahiptir. Sunulan hizmetlerin kalite ve çeşitliliğindeki artışlar, Istanbul'un ticaret hacmini de genişletecektir. Ancak 2010 yılında yaklaşık 16 milyonluk bir nüfusa sahip olacağı tahmin edilen kentte, halen yaşanmakta olan sorunlar da gözönünde bulundurulduğunda, gelecekte karşılaşılacak güçlüklere karşı gerekli önlemleri almanın, ve sorunları fırsatlara dönüştürmenin önemi büyüktür. Belli bir süredir endüstriyel tabana oturmuş olan Istanbul'un, uluslararası hizmetlerin sağlanması temeli üzerinde durur hale getirilmesi sürecindeki dönüşüm, ekonomik yapı içinde uzmanlaşmayı, branşlaşmayı, ve yeniden örgütlenmeyi şart kılacaktır.

140. Doğal Hayatı Koruma Derneği DHKD (1993) Istanbul Yeşilalanları Korunmaları ve Yönetilmelerine Doğru Bir Adım Proje raporu. Doğal Hayatı Koruma Derneği yayını: Istanbul, 74 s. Dönem: 1980 Sonrası Konu: Çevre Raporda, Istanbul'un hızla genişlemesinin yeşil alanlar üzerindeki olumsuz etkileri incelenmiştir. Nüfusun hızla artması, kaçak ve yasal yapılaşmanın ivme kazanması, endüstriyel gelişme ve onun getirdiği kirlilik olumsuz etkileşmenin ana kaynaklarıdır. Gerek yönetim ve gerek planlama faaliyetleri yeşil alanları korumakta yetersiz kalmıştır. Rapor yeşil alanların korunmasına yönelik bir dizi öneriyle sonlanmaktadır.

141. Doğan,M.C. (1990) Türkiye'de Gecekondu Meselesi ve Ümraniye Mustafa Kemal Paşa Gecekondu Bölgesinde Bir Saha Araştırması Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 243 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, gecekondu, göçler, sosyal yapı Alan Araştırması Ilçe: Ümraniye Gelişmekte olan ülkelerin önde gelen problemlerinden biri de düzensiz şehirleşmedir. Kırlık bölge insanlarının şehirlere doğru yoğun akını, yalnızca şehirlerin fiziki görünümünü bozmakla kalmamış, aynı zamanda ekonomik ve sosyal dengesizliklere de yol açmıştır. Bu çalışmada kırlık alanlardan kente göçün nedenleri, köy ortamındaki kötü yaşam koşullarına karşılık kentte daha yüksek yaşam standartlarına ulaşılabileceği inancı ile göç sürecinin hızlanması, bunun sonucunda ortaya çıkan konut problemi ile birlikte gecekondulaşma olgusu ele alınmıştır. Ayrıca,

32

gecekondu bölgelerinin sorunlarıyla, gecekondu bölgelerinde yaşayan ailelerin sosyo-kültürel ve ekonomik yapısı incelenmiştir. Araştırmanın yapıldığı Ümraniye Mustafa Kemal Paşa Gecekondu Bölgesi'ndeki ailelerin demografik yapısı, sosyal ilişkileri, sosyo-kültürel özellikleri, eğitim durumları, tüketim, beslenme ve giyim alışkanlıkları detaylı bir şekilde ortaya konulmuştur.

142. Dökmeci, V. (1986) "Turkey: Distribution of Cities and Change Over Time" (Türkiye: Zaman Içinde Şehirlerin Dağılımı ve Değişimi). Ekistics (53):316-317. Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme Makalede, Türkiye'de 1950'lerden sonra hızlanan kentleşme olgusu ve giderek daha fazla entegre olan şehir sistemi incelenmiştir. Bu entegrasyonun zaman içinde değişim boyutunun kent gelişiminin doğası ve düzeniyle ilgili fikir vereceği öne sürülmektedir. Makalede 1945-75 Döneminde tüm şehirlerin dağılım düzenine bakılmış, Istanbul da ayrıca incelenmiştir.

143. Dökmeci, V. (1989)"Batı Alman Kentleri ve Istanbul'da Yaya Alanlarının Planlaması" Yapı. Eylül 94:36-41. Dönem: 1923-50, 1950-79, 1980 sonrası Konu: kent planlama, ticaret, ulaşım Makalede dünyada ve batı Almanya'da ticari amaçlı yaya alanları incelenmiş, söz konusu kavramın ilk olarak 1945 yılında ortaya çıktığı ve bu tarihten itibaren de dünyanın bir çok ülkesinde uygulandığı anlatılmıştır. Ticari yaya alanlarının kentlerin yeniden yapılanma ve kent içi tarihsel alanların canlandırılmasında en temel unsurlardan biri haline geldiğinin vurgulandığı çalışmada, Almanya'da bu tür alanların yaratılmasında karşılaşılan sorunlarla, Istanbul'da yapılacak benzer düzenlemeler için öneriler üzerinde durulmaktadır.

144. Dökmeci, V. (1993) "Some Factors explaining Variations in Residential Land Values in Istanbul (Istanbul'da konut arazisi değerlerini açıklayan bazı faktörler) Basılmamış bildiri. AREUEA International real estate Conference Conneticut, October. Dönem: 1980 sonrası Konu: konut, arazi piyasası Çalışmada Istanbul'daki konut arazi değerinin, arazilerin kent içerisindeki konumlarının değişik altyapı maliyetlerinin ve çeşitli resmi kısıtlamaların bir fonksiyonu olarak belirdiği anlatılmıştır. Söz konusu faktörlerin incelenmesi amacı ile arazi değerleri ile ilgili basit bir teorik model geliştirilmiş ve bu model amprik verlerin değerlendirilmesi için bir çerçeve işlevini görmüştür. Sonuç olarak, Istanbul'da konut arazisi değerlerinin bütün tarihi, ekonomik, kültürel ve topografik farklılıklara karşın, kuzey ve güney amerika kentlerindekine çok benzer şekilde belirlendiği ortaya konulmuştur.

145. Dökmeci, V., F. Aktaş (1993) " Istanbul'da Modern ve Tarihi Konutların ve Çevrelerinin Kullanıcı Memnuniyeti Açısından Karşılaştırılması". Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı Belediye Dergisi (15): 38-42 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut, nüfus Bu çalışmada, Istanbul'da modern ve tarihi mahallelerde, fiziksel ve sosyal şartların insanları ne derece memnun ettikleri araştırılmıştır. Modern mahallelerin, tarihi mahallelere göre daha bol yeşil alana sahip olması, insanları memnun eden faktörlerden biridir. Ayrıca, halk modern mahallelerde çevrenin, tarihi mahallelere göre daha bakımlı olduğunu kabul etmektedir. Bundan başka, sosyal olarak da komşulardan memnuniyet, modern mahallelerde tarihi mahallelere göre daha fazladır. Bunlara ilaveten, insanlar modern konutların tarihi konutlara göre ihtiyaçlarını daha iyi karşıladıklarını ifade etmektedirler.

146. Dökmeci, V., J. Bardo (1988) " Ataköy ve Arnavutköy'de Halkın Memnuniyetinin Karşılaştırılması ve Ataköy Toplu Konutlarının Değerlendirilmesi". Basılmamış bildiri. Toplu Konut Sempozyumu, Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut Bu makalede Ataköy ve Arnavutköy'de kullanıcı memnuniyetini karşılaştırılmaktadır. Kullanıcıların memnuniyeti, yaş, eğitim ve mesleki özellikleri göz önine alınarak değerlendirilmiştir. Kullanıcıların Ataköy'deki konutların konforundan memnuniyeti Arnavutköy'e nazaran daha fazladır. Arnavutköy'de hala bahçeli evler bulunmasına rağmen, yeşil alanların bolluğu açısından Ataköy'de oturanlar Arnavutköy'e nazaran daha memnundur. Altyapı tesisleri açısından da

33

Ataköy'de oturanların Arnavutköy'e nazaran daha memnun olduğunu araştırma ortaya koymuştur. Sosyal tesisler açısından da Ataköy'de oturanlar daha memnun gözükmektedirler. Sadece Arnavutköy'de oturan yaşlıların Ataköy'e nazaran sosyal çevreden daha memnun olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda, Arnavutköy'deki konut alanlarının restore edilmesi ve sosyal tesislerin kalitelerinin iyileştirilmesi, ataköy'de ise yaşlılar için sosyal tesislerin geliştirilmesine önem verilmesi önerilmektedir.

147. Dökmeci, V., T. Baycan (1993). "Istanbul'un Gelişme Potansiyeli ve Gelişme Eğilimleri". (Basılmamış Bildiri) Ulusal Bölge Planlama Kongresi, Istanbul Teknik Üniversitesi, Istanbul, Haziran 1993. Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama, küreselleşme Çalışmada, bir "dünya kenti" adayı olan Istanbul'un gelişme potansiyelinin, nüfus artışı, nüfus yoğunluğu, ve arazi kullanımı gibi değişkenler gözönüne alınarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bir kentin, belirli fonksiyonlara hizmet eden birbiriyle ilişkili çeşitli faaliyetlerden oluştuğu vurgulanmış ve belli başlı kent modelleri tanıtılmıştır. Bildiride, kentteki nüfus artışı ve işgücünün, değişik senaryolar altında ilçelerde nasıl dağılacağı gösterilmiş, değişik dağılım ve yoğunlukların ne gibi sorunlar getireceği irdelenmiştir.

148. Dökmeci, V., L.Berköz Akkal (1983) "The Transformation of Istanbul's Centre Business District" (Istanbul'un merkezi iş alanlarının değişimi) Yapı Ekim, 43-48 Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş yeri ve iş merkezi, kent planlama Istanbul'un merkezi iş alanlarının kökenlerinin Bizans Dönemine kadar dayandığının belirtildiği makalede, Dökmeci ve Berköz, bu yapının merkeziliğini 1960 yılına kadar koruduğunu söylemektedirler. 1960 yılından sonra, aşırı nüfus yoğunluğu nedeniyle merkezden uzaklaşmanın başladığı belirtilerek, çevre ile merkezi birbirine bağlayan transit otoyolların yapımı ile bu eğilimin hızlandığı açıklanmaktadır. Kent planlarının bu yeni iş merkezlerinin gereksinimlerini göz önüne almalarının zorunluluğu vurgulanmaktadır.

149. Dökmeci, V.,L. Berköz (1991) "Planning for Office Development in Istanbul and its Periphery" (Istanbul ve çevresinde büro alanlarının planlanması). Basılmamış bildiri. 38. North American Meeting of the Regional Science Association, New Orleans. Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş yeri ve iş merkezi, kent planlama Bildiride Istanbul ve çevresinde büroların yer seçimlerindeki özellikler incelenmektedir. Istanbul'un çeşitli yünlere yayılarak büyümesinin ve otoyollarının Büroların konumlanışını etkilediği belirtilmekte ve merkezi iş alanlarının Bizans Döneminden bu yana fazla değişiklik göstermedikleri eklenmektedir. 1960'tan sonra, aşırı nüfus yoğunlaşması naedeniyle, merkezi iş alanlarının daha çevreye kaydıkları ve transit yollar ile bu eğilimin hızlandığı belirtilmektedir. Dökmeci ve Berköz kent planlarının yeni gelişen iş yeri merkezlerinin gereksinimlerini göz önüne almalarının önemine dikkati çekmektedirler.

150. Dökmeci, V., L. Berköz Akkal (1992) "Office Location in Istanbul" (Istanbul'da iş yerlerinin konumlanışı). Basılmamış bildiri. Yüksek Binalar II. Ulusal Sempozyomu, Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş yeri ve iş merkezi, kent planlam Bildiride Istanbul'da yeni firmaların konumlanışlarındaki yeni eğilimler incelenmektedir. 1980'lerdeki yeni ekonomik yapılanma ile birlikte, yeni merkezi iş alanlarının ortaya çıktığı ve bu arada tarihi yarımada ve Beyoğlu'nun önemini yitirmeye başladığı belirtilmektedir. 1980'lerdeki ekonomik yapının daha modern binalara gereksinim duyduğu ve telekominikasyon araçlarının uluslararası ticarette oynadığı önemle birlikte, bu merkezlerin gelişmeye devam edecekleri belirtilmektedir.

151. Dökmeci, V., L. Berköz, B. Atılgan (1987) "Kamu Tesislerin Yer Seçimi istanbul'da Posta Toplama-Dağıtım Merkezlerinin Optimum Tayini". Istanbul Teknik Üniversitesi Dergisi 47(4):46-53 Dönem: 1980 sonrası Konu: Gündelik yaşam, kentleşme, Bu makalede kamu tesislerinin şehirsel mekanda, toplumun ihtiyaçlarıyla dengeli olarak dağılımı

34

için bir model geliştirmiştir. Bu model Istanbul'daki posta toplama-dağıtım merkezlerinin optimum yeri ve bunların hizmet alanları bir höristik yöntem kullanılarak tayin edilmiştir. Şehirdeki herbir yerleşim ünitesine dağıtılan ve bunlardan toplanan posta sayısı toplamı bulunarak, posta servisinde iş gücü tasarrufu sağlanması için öneri getilmiştir.

152. Dökmeci, V., H. Çıracı (1987) "Beyoğlu'nun Tarihi Gelişimi ve Yenilenmesi" Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Dergisi (76):52-64 Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Beyoğlu, kentleşme, kent planlama, turizm Makalede, Beyoğlu'nun tarihi incelenerek, yenilenmesi için bazı önerilerde bulunulmuştur. Istanbul'un hangi yönde gelişirse gelişsin, Beyoğlu'nun ticaret, konut alanı,kültür ve turizm konularında merkezde olmaya devam edeceğine dikkat çekilerek, Beyoğlu'nun kapasitesinin kullanılmasının, şehir çevresindeki yapılanmadan daha ekonomik olduğu belirtilmektedir.

153. Dökmeci, V., H. Çıracı (1990) Tarihsel Gelişim Sürecinde Beyoğlu. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu: Istanbul.76 s. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16.yüzyıl, 17.-18.yüzyıl,19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Galata- Beyoğlu Ilçe: Beyoğlu Kitapta, Beyoğlu'nun bir diplomasi merkezinden, ticaret, eğlence ve kültür merkezi durumuna gelişinin ve bütün Istanbul'un odak noktası oluşunun tarihi anlatılmaktadır. Istanbul hakkında yazılmış pek çok incelemenin biraraya getirilerek derlendirilği kitabın son bölümünde, yazarlar Beyoğlu'nun sahip olduğu kültürel varlıkların uğradıkları yıkıcı etkilerin boyutlarını seegileyerek, zaman geçirilmeden alınması gereken önlemleri belirtmektedirler. Kitapta ayrıca Istiklal Caddesi'nin cephe çizimleri de yer almaktadır.

154. Dökmeci, V., P. Korça (1992) "Planning Istanbul's Public Library Systems" (Istanbul'da Kütüpnane Sistemi Planlaması). International Information and Libraray Rewiev. 24:285-289 (Türkçesi için Dökmeci & Koça, 1993 'e bakınız) Dönem: 1980 sonrası Konu: Kültür, Kütüphane

155. Dökmeci, V. P. Korça (1993) "Istanbul'da Kütüphane Sistemi Planlaması" Türk Kütüphaneciliği. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kültür, Kütüphane Çalışmada öncelikle kırsal alandan kente göç eden kişilerin eğitimi, kültürel gelişimi ve kent yaşamına uyum sağlamaları açısından kütüphanelerin taşıdığı önem vurgulanmıştır. Istanbul'daki kütüphanelerin nüfus yoğunluğu ile oranlı bir dağılım göstermediğinden söz edildikten sonra, bu unsurun gözönünde bulundurulacağı bir kütüphane sistemi planlaması projesi sunulmuştur. Projedeki sistem üç aşamalı olarak düşünülmüş ve bir ana kütüphaneye semt kütüphaneleri ve mahalle kütüphanelerinden oluşması öngörülmüştür. Bu kütüphanelerin yerseçimlerinin ise nüfus dağılımına uygun şekilde yapılması önerilmiştir.

156. Dökmeci, V. ve diğ. (1987) " 2000 yılında Istanbul'da Sağlık Tesisleri Planlaması". Basılmamış bildiri. I. Ulusal Bölge Bilimi Kongresi, Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, sağlık Istanbul'da nüfus dağılımına göre sağlık tesislerinin optimum olarak yerini belirleme amacını taşıyan projenin kısaca özetlendiği bu bildiride, sağlık ocakları, klinikler, genel hastaneler, yüksek teknolojili teşhis merkezleri, üniversitesi hastanelerini içeren beş kademeli sağlık sistemine, Dökmeci'nin 1977 yılında geliştirdiği bir model, 2000 yılının nüfusu tahmini kullanılarak uygulanmıştır.

157. Dökmeci, V. ve diğ. (1992) " Optimum Location of Health Facilities in Istanbul". (Istanbul'da sağlık tesislerinin optimum konumu). Locatov, 3(1): Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme, sağlık Istanbul'da nüfusun gereksimimlerine göre sağlık tesisleri yapımını amaçlayan projenin anlatıldığı bu makalede, sağlık ocakları, klinikler,genel hastaneler, yüksek teknolojili teşhis merkezleri ve üniversite hastanelerini içeren beş kademeli sağlık sistemi modeline, Dökmeci'nin 1977 yılında

35

geliştirdiği ve kendi adıyla anılan model, 2000 yılının nüfus tahminlerine dayanılarak uygulanmıştır.

158. Dökmeci, V. ve diğ. (1993) "Demand for Housing in Istanbul" (Istanbul'da konut talebi) basılmamış bildiri. XXIst World Housing Congress 10-14 Mayıs. capetownRSA. Dönem: 1980 sonrası Konu: konut Çalışmada değişik gelir grupları göz önünde bulundurularak Istanbul'daki konut talebinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Yeni konut yapımı, kişi başına düşen gelir,konut fiatı, faiz oranları, arazi fiatı, kent merkezine mesafe, yapı malzemelerinin maliyeti,konut fonları ve alternatif yatırım olanakları gibi çeşitli değişkenlerle ilintili olarak Konu bir similasyon modeli içinde incelenmiştir. Bu modelin değişik sosyoekonomik gruplar için test edilmesi sonucunda, konut yapımının eldeki sermaye ve inşaat masrafları ile çok yakından ilişkili olduğu görülmüştür.

159. Duben, A. (1990b) " Understanding Muslim Households and Families in Late Ottoman Istanbul " ( 20. Yüzyıl Osmanlı Döneminde Istanbul'da Hane ve Ailelerin Yapısı). Journal Of Family History. 15(1):71-86 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Aile ve hanehalkı Makalede 20. Yüzyıl Osmanlı Dönemindeki Müslüman Türk hanehalkı ve aile yapısı; sayım verileri, derinlemesine mülakat ve çeşitli basın kaynaklarıyla edebi kaynaklar kullanılarak incelenmiştir. 1885 ve 1907 sayımlarında hem kadın hem erkeklerin kaydedilmesiyle, aile ve hanehalkının yapısı hakkında eski Dönemlere göre çok daha ayrıntılı bilgi edinilmiştir. Duben, bu çalışmasında, yüzyılın başında Istanbul'da geniş aile halinde yaşamanın sanıldığı kadar yaygın olmadığını, ve ortalama hanehalkı büyüklüğünün dört kişi gibi oldukça düşük bir ortalamaya sahip olduğunu göstermektedir.

160. Duben, A.(1988b) " Osmanlı Istanbul'unda Evlilik ve Hane Kurma ". Toplum ve Bilim. (4) 2:27-42 Dönem: 19.-20 yüzyıl Konu: Aile ve hane halkı, çocuk, erkek, evlenme Araştırmada, Tanzimat sonrası Dönemde, Istanbul'daki Müslüman ailelerin evlilik ve hane kurma sistemi anlatılmaktadır. Bu konuda Istanbul ailelerinin kendilerine özgü bir çizgi izledikleri, bu çizginin, bazı bakımlardan Anadolu'ya benzerlikler gösterirken, diğer bakımlardan da komşu Akdeniz ülkelerinde geçmişte rastlanan modellere benzediği görülmektedir. Bu farklı modellerle karşılaştırmalar yapılarak Istanbul'daki Müslüman ailelerin hane yapıları ve evlilik yaşları hakkında özellikle 1885 ve 1907'de yapılan nüfus sayımlarının sonuçlarından elde edinilmiştir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için yazarın Cem Behar'la birlikte 1991 yılında yayınladıkları Istanbul Households (Istanbul Haneleri) kitabına bakınız.

161. Duben, A.(1988b) " Osmanlı Istanbul'unda Evlilik ve Hane Kurma ". Toplum ve Bilim. (4) 2:27-42 Dönem: 19.-20 yüzyıl Konu: Aile ve hane halkı, çocuk, erkek, evlenme Araştırmada, Tanzimat sonrası Dönemde, Istanbul'daki Müslüman ailelerin evlilik ve hane kurma sistemi anlatılmaktadır. Bu konuda Istanbul ailelerinin kendilerine özgü bir çizgi izledikleri, bu çizginin, bazı bakımlardan Anadolu'ya benzerlikler gösterirken, diğer bakımlardan da komşu Akdeniz ülkelerinde geçmişte rastlanan modellere benzediği görülmektedir. Bu farklı modellerle karşılaştırmalar yapılarak Istanbul'daki Müslüman ailelerin hane yapıları ve evlilik yaşları hakkında özellikle 1885 ve 1907'de yapılan nüfus sayımlarının sonuçlarından elde edinilmiştir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için yazarın Cem Behar'la birlikte 1991 yılında yayınladıkları Istanbul Households (Istanbul Haneleri) kitabına bakınız.

162. Duben, A., C. Behar (1991) Istanbul Households: Marriage, Family and Fertility 1880-1940. Cambridge University Press: Cambridge. 354 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Aile ve hanehalkı, erkek, evlenme, kadın, nüfus Kitabın konusu 19. yüzyıl ortalarından 20. yüzyıl ortalarına kadar (1880-1940 yılları arası ) Istanbul'da evlilik, aile, nüfus konularında yaşanan geçiş Döneminin sosyal tarihidir. Bu çalışmada (ilk Osmanlı nüfus sayımı olan 1885 nüfus sayımından yararlanıldıysa da) temel olarak 1907 Osmanlı nüfus sayımı defterlerinden ve bu defterlerin üstüne yapılmış olan nüfus kayıtlarından yüzde beş örneklem alınarak yararlanılmıştır. Ayrıca, 1860-1940 yılları arasında çeşitli gazete ve dergilerde yayınlanan yedi yüz makale, otuzdan fazla roman incelenmiş; bunlar yüzyıl başında

36

doğmuş otuz yedi yaşlı kişi ile yapılan mülakatlardan elde edilen bilgilerle birleştirilerek, demografik verilerin yorumu ve bir anlamda kontrolü sağlanmıştır. "Şehir, Mahalle, Gelir ve Yaşam: Sosyal ve Ekonomik Çerçeve, Aşk ve Evlilik, Evlilik ve Çokeşlilik: Mitler ve Gerçekler, Doğurganlık ve Doğum Kontrolü: Istanbul'un Farklılıkları, Batılılaşma ve Yeni Aile Yönleri:Kültürel Yeniden Yapılanma " gibi bölümler içeren kitap, bu değişimleri demografik verileri ile incelediği gibi, o Dönem insanlarının bu değişimlere verdikleri anlamları eserleri, deneyimleri, anıları aracılığıyla da incelemiştir. Böylece, sosyal antropoloji, tarihsel demografi ve sosyal tarih yaklaşımlarını birleştiren bir çalışma ortaya çıkmıştır. Araştırılan konularda Istanbul'un Anadolu'dan farklarına işaret edilmiş ve Istanbul'un dahil edilebileceği demografik modelin özellikleri tartışılmıştır.

163. Eldem, E. (1989) "The Trade of Precious Metals and Bills of Exchange in Istanbul in the Second Half of the Eighteen Century". (Istanbul'da Onsekizinci Yüzyılın Ikinci Yarısında Değerli Madenler ve Senetler) V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve Iktisat Tarihi Kongresi 21-25 Ağustos 1989 Istanbul. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara. ss.579-589 Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Finans, ekonomi, Levantenler Eldem makalesinde, onsekizinci yüzyılda Osmanlı Devletinin uluslararası ticaret hacminde ve ticaretin niteliğinde meydana gelen değişimleri incelemektedir. Fransa ve Istanbul arasındaki ticareti odak noktası olarak alan Eldem, bu Dönemdeki en büyük yeniliğin ticari işlemlerde poliçe ve işlenmiş altın kullanımı olduğunu belirtmektedir. Fransız Dışişleri Bakanlığı Arşivleri, Fransız Ticaret Odası Arşivleri ve Fransız Ulusal Arşivlerinin yanısıra, çeşitli raporlara ve anı kitaplarına dayanan yazar, bu değişimin nasıl geliştiğini ve geleneksel Osmanlı ekonomisi üzerindeki etkilerini, sosyo-politik görünümlerini incelemektedir. Sonuç olarak, Eldem Osmanlı Devleti'nin düşünüldüğünden çok daha önce Avrupa ekonomisinde yer alma sürecine girdiğini, ancak bunun başlangıçta Istanbul'un nüfusunun ve ekonomisinin tümünü ilgilendiren bir süreç olmadığını, yalnızca az sayıda tüccar elitin yeni ticaret araçlarını kullandığını belirterek, bu elitin geleneksel rolü olan sarraflıktan uluslararası bağlantıları olan bankerliğe doğru giderek, 19.yüzyılda büyük rolü oynayacak azınlık burjuvazisinin nüvelerini oluşturduğunu belirtmektedir.

164. Eldem, E. (1991b) "Negociants Français a Galata (1730-1760)" (Galata'daki Fransız Tüccarları). Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turque (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı) Varıa Turcica 13. Editions ISIS: Paris. ss.139-159 Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Galata, ticaret 18. yüzyılda Marsilya ve Istanbul arasındaki ticaret ilişkileri ele alınmaktadır. Ekonomik rollerin ayrışmışlığına karşın ticari sistemin karmaşık ve örgütlü toplumsal ilişkiler üzerine kurulduğu ve Fransız ticaretinin yarı sömürge görüntüsünün yanında, rekabete dayalı bir pazarda yerel düzeyde geliştiği savlanmaktadır.

165. Eldem, E. (1992a) "Galata'nın Etnik Yapısı", Istanbul. (1):58-62. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Galata-Beyoğlu, gayrımüslimler, Rumlar Ilçe: Beyoğlu Galata ve Pera'nın öteden beri kozmopolit ve Avrupaileşmiş yerleşim birimleri oldukları tezi yaygındır. Araştırmacı bu çalışmasında, cami, sebil, türbe gibi yapıların fazlalığını kanıt olarak göstererek, Galata'da 17. yüzyıl sonlarında Türk Müslüman nüfusun çokluğunu vurgulamaktadır. Osmanlı Bankası müşteri kayıtları kullanılarak, Galata'da gayrımüslim nüfusun çoğunluk haline gelmesinin ancak 18.yüzyıldan sonra yaşanan bir olgu olduğu gösterilmiştir. 19.yüzyıla gelindiğinde Galata, Rum Ortodoks nüfusun çoğunlukta olduğu, genellikle ticari işyerlerinin bulunduğu, ve alt yapı hizmetlerinin sağlanamadığı bir semt görünümü sergilemektedir.

166. Eldem, E. (1992b) "Osmanlı Bankası Arşivi ve Tasnif Çalışmaları Hakkında Bir Sunuş". Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi. (3):5-12. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Ekonomi, finans, kurumlar(Osmanlı Bankası) Araştırma, Osmanlı devletinin Ingiliz ve Fransız sermayedarlardan oluşan ilk yabancı sermayeli bankası olan Osmanlı Bankasının, 1858-1933 Dönemi kayıtlarını tasnif etmeye yöneliktir. Banka arşivi; muhasebe kayıtları, personel kayıtları, Genel Müdürlük belgeleri ve Genel Müdürlük sekreterliği yazışmaları, banka gayri menkullerine ilişkin belgeler, banka müşterilerine ait dosya

37

ve bilgiler, ve diğer belgelerden oluşmaktadır. Çalışmadan elde edilen bilgilerin, hem bankanın Osmanlı ekonomik tarihindeki önemini aydınlatacak, hem de ekonomik ve sosyal tarih çalışmalarına katkıda bulunacak nitelikte olduğu vurgulanmıştır.

167. Eldem, E. (1993) "Batılılaşma, Modernleşme ve Kozmopolitzm: 19. yüzyıl Sonu ve 20.yüzyıl Başında Istanbul". Basılmamış bildiri. Doğumunun 150.Yılında Osman Hamdi Bey ve Dönemi Sempozyumu, T.C. Kültür Bakanlığı ve Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı: Istanbul Dönem: 19.- 20. yüzyıl Konu: Batılılaşma, etnik gruplar, sosyal yapı Eldem, 19. yüzyıldan itibaren Osmanlı toplumunun içine girdiği değişim sürecinin Batılaşma, modernleşme ve kozmopolitzm kavramlarıyla açıklandığını, ancak bu kavramların içeriklerinin üzerinde durulmadan, birbirlerinin yerine kullanıldığını ve açıklayıcılık güçlerinin kısıtlı olduğunu belirtmektedir. Ayrıca, söz konusu Dönem Osmanlı toplumunun özelliklerine değinerek, ekonomik ve sosyal boyuttaki farklılaşmaları inceleyebilmenin görece kolay olduğunu belirtmekte, kültürel kimlik değişimini izleyebilmek için şahıs imzalarını bir ölçü birimi olarak önermektedir.

168. Eldem, E. (der.) (1991a) Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turque (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı) Varıa Turcica 13. Editions ISIS: Paris. 503 s. Dönem: genel Konu:genel

169. Encyclopedia Britannica (1981) "Istanbul" (9):1068-1074, Chicago. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Ekonomi, kentleşme, kültür, sosyal yapı. Ansiklopedinin Istanbul'la ilgili maddesinde kentin tarihiyle ilgili genel bilgiler aktarıldıktan sonra, kentin devlet merkezi olarak üstlenmiş olduğu fonksiyonlar, Türkler tarafından fethi, ve Tanzimat sonrası geçirdiği değişim anlatılmıştır. Kentin günümüzdeki nüfusu ve idari, ekonomik, ve kültürel yapısıyla ilgili açıklamalar, sağlık, güvenlik, eğitim, ticaret, iletişim, medya ve rekreasyon altbaşlıklarını taşımaktadır.

170. Erdoğan,I. , E. Tekarslan (1981) " Türkiye 'de Istanbul Özel Oto Sürücüsünün Bir Profili ".Istanbul Üniversitesi Işletme Fakültesi Dergisi (2):145-164 Dönem : 1950-1979, 1980 sonrası Konu : Mülkiyet, sosyal yapı, ulaşım Alan Araştırması Araştırma 1979-1980 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Istanbul'da özel otomobil sürücüleri arasından seçilen 1952 denek üzerinde anket metodu kullanılarak yapılan bu araştırmada, özel otomobil sürücülerinin sosyo-ekonomik durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanısıra, araştırma benzin darlığı zamanında yürütülmüş olduğundan, denek grubunun benzin tasarrufu konusunda önerilen alternatiflerden hangisini benimseme eğiliminde oldukları da anket kapsamına dahil edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesi sonucunda; Istanbul'da özel oto kullanıcılarının çoğunluğunun, erkek, evli, 30 yaşın üzerinde, tüccar-serbest meslek sahibi veya özel sektör çalışanı, yüksek tahsilli, kendisine ait konutta oturan bireyler olduğu saptanmıştır.

171. Erginöz, H. (1989) Silivri-Çatalca Sağlık Bölgesi 1980-1988 Yılları Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Vakfı Yayınları No 12: Istanbul 40 s. Dönem : 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, çevre, nüfus, sağlık Alan Araştırması Ilçe: Çatalca, Silivri Bu araştırmada, Istanbul ili Silivri-Çatalca ilçeleri bölgesinde 1980-1988 yılları arasında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ile Istanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nin birlikte yürüttükleri çalışmalar ve bunların sonuçları yeralmaktadır. Öncelikle bölgenin genel tarihi ve coğrafi konumundan sözedilmiş, daha sonra ise sırasıyla nüfus yapısı, bölge halkının sosyo-ekonomik durumu, öğrenim durumu, ve çevre yapısından sözedilmiştir. Çalışmada 1980-1988 yıllarına ait istatistiki veriler kullanılmıştır. Son bölümde, bölgedeki sağlık hizmetleri araştırılmış, sağlık kurumlarının yapısı ve personel sayısı hakkında bilgi verilmiştir.Bölgedeki doğurganlık durumu, doğum hizmetleri, aile planlaması,ölüm istatistikleri ve çevre sağlığı yine verilen yıllar arasında sayısal verilerle incelenmiştir.

172. Ergüder, Ü. (1989) "Patterns of Authority" (Yetkinin Yapısı).M. Heper (der.), Local Government in Turkey: Governing Greater Istanbul (Türkiye'de Yerel Yönetim: Büyük Istanbul Yönetimi).

38

Routledge: London. ss: 30-45 Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, hukuk, yerel yönetim Çalışmanın başında , 1984 yılında 3030 sayılı kanunla gerçekleştirilen belediye reformundan sözedilmektedir. Bu yeni düzenlemeyle beraber, anakent ve ilçe belediyelerinin sorumlulukların yanında, yetkilerinin de çatışabilirliği durumu ortaya çıkmıştır. Ancak Ergüder'e göre, bu olumsuz gelişmenin yanında, kanun, merkezden yönetim anlayışının terki ve yerinden yönetimle, federatif yapılanmanın temellerini atmak işlevini de görmüştür. Ilçe belediyelerine daha fazla otonomi verilmesi, ve iki belediye örgütünün işlevlerinin ve yetkilerinin örtüşür ve uyumlu biçimde üstlenilmesi çözüm olarak sunulmuştur.

173. Ergun, N. (1982) Rekreasyon Planlamasında Kamu Dinlenme ve Eğitim Tesislerinin Çeşitli Yönleriyle Incelenmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 104 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: kalkınma, sosyal yapı, kültür, eğlence tüketim Çalışmada, ekonomik kalkınma sonucu gelirin artması ve ulaşım olanaklarının gelişmesiyle birlikte, rekreasyon gereksiniminin artan bir önem kazandığı, rekreasyonel planlamanın da bu gelişme paralelinde gündeme geldiği belirtilmektedir. Özellikle Istanbul'dan örnekler verilmiş; geniş kitlelerin artan rekreasyon gereksinimiyle, ortalama bir gelir düzeyiyle bu olanakların elde edilememesinin bir çelişki olarak yaşandığı ülkelerde, Kamu Dinlenme Tesislerinin sağlıklı bir çözüm olabileceği vurgulanmıştır. Bu tür tesislerden örnekler verilerek, olumlu ve olumsuz yönlerinden bahsedilmiş, ve bir takım öneriler getirilmiştir.

174. Ergun, N. (1990) Gecekondu Islah Bölgelerinin Yeniden Planlanmasında Kullanılabilecek Bir Yöntem Önerisi. Yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, gecekondu, nüfus, kent planlama Çalışmanın amacı, gecekondu ıslah bölgelerinde bu güne kadar önemli bir başarıya ulaşamamış planlama ve uygulama yöntemlerini çeşitli yönleriyle irdeleyerek, bu bölgelerin kentle bütünleşmesini sağlayabilecek bir planlama yöntemine ulaşmaktır. Gecekondu bölgelerini planlı kentsel dokuyla bütünleştirmek amacıyla geliştirilen Islah Imar Planları incelenmiştir. Örnek mahalle olarak seçilen Talatpaşa mahallesindeki çalışmalar ortaya konmuştur. Sonuç bölümünde araştırmadan çıkan sonuçlar irdelenmiş ve bunlara bağlı olarak gecekondu ıslah bölgelerinin yeniden düzenlenmesinde kullanılabilecek bir planlama yaklaşımı getirilmiştir.

175. Ergun, N. (1991) "Evaluation of Upgrading Plans as a Proposal for the Solution of Squatter Problem- The Case of Talatpaşa District" ( Gecekondu sorununun çözümüne bir öneri olarak iyileştirme planlarının bir değerlendirmesi- Talatpaşa bölgesi örneği) .(Basılmamış Bildiri) ENHR International Symposium, Housing for the Urban Poor, Istanbul 1991. Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, kent planlama, konut Çalışmanın başlangıcında Türkiye'de gecekondu olgusunun gelişimi üzerinde durulmuştur. Ergün, çarpık yapılaşma ve gecekondulaşmanın artması karşısında alınan kanuni önlemlerin ve yürütülen planlama çalışmalarının hayata geçirilmediğini, nüfus yoğunluğu yüksek gecekondu bölgelerinde merkezi ve yerel yönetimlerin takındığı tavrın seçim kaygılarıyla biçimlendiğini vurgulamaktadır. Gecekondu alanlarının üçte birinin şehrin merkezine çok yakın, plansız büyüyen, ancak merkezin imkanlarından rahatça faydalanan bölgeler olduğu Türkiye'de, iyileştirme planlarının söz konusu bölgelere altyapı hizmetlerinin götürülmesi ve yapıların kabul edilebilir bir standarta kavuşturulması amaçlarını güttüğü görülmüştür. Bu türden konut politikalarına Talatpaşa semti örneğinde bakılmakta, ve şimdisi ve gelecek için yeterliliği tartışılmaktadır.

176. Ergün, N. (1991) "Evaluation of Upgrading Plans as a Proposal for the Solution of Squatter Problem- The Case of Talatpaşa District" ( Gecekondu sorununun çözümüne bir öneri olarak iyileştirme planlarının bir değerlendirmesi- Talatpaşa bölgesi örneği) .(Basılmamış Bildiri) ENHR International Symposium, Housing for the Urban Poor, Istanbul 1991. Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, kent planlama, konut

39

Çalışmanın başlangıcında Türkiye'de gecekondu olgusunun gelişimi üzerinde durulmuştur. Ergün, çarpık yapılaşma ve gecekondulaşmanın artması karşısında alınan kanuni önlemlerin ve yürütülen planlama çalışmalarının hayata geçirilmediğini, nüfus yoğunluğu yüksek gecekondu bölgelerinde merkezi ve yerel yönetimlerin takındığı tavrın seçim kaygılarıyla biçimlendiğini vurgulamaktadır. Gecekondu alanlarının üçte birinin şehrin merkezine çok yakın, plansız büyüyen, ancak merkezin imkanlarından rahatça faydalanan bölgeler olduğu Türkiye'de, iyileştirme planlarının söz konusu bölgelere altyapı hizmetlerinin götürülmesi ve yapıların kabul edilebilir bir standarta kavuşturulması amaçlarını güttüğü görülmüştür. Bu türden konut politikalarına Talatpaşa semti örneğinde bakılmakta, ve şimdisi ve gelecek için yeterliliği tartışılmaktadır.

177. Erkan, R. (1989) Istanbul Şişli Yayla Mahallesi Gecekondu Bölgesinin Kentle Bütünleşme Eğilimleri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilimdalı Uygulamalı Sosyoloji Programı: Istanbul. 78 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, göçler, kentleşme, kentlileşme, sosyal yapı Alan Araştırması Ilçe: Şişli Çalışmada, Istanbul'un en tipik gecekondu bölgelerinden biri olarak nitelendirilen Feriköy Yayla Mahallesi araştırma alanı olarak seçilmiş ve araştırma mülakat metoduyla gerçekleştirilmiştir. Mülakat çalışmasına katılan deneklerin, kökenleri ve göç nedenleri, sosyo-ekonomik ve ailesel özellikleri, ve ailelerin tutum ve beklentileri bağlamında bu bölgenin kentle bütünleşme eğilimleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada öncelikle, kent kavramı, tarihsel gelişim süresi içinde; sanayileşme öncesi, sanayi devrimi sonrası, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere altbaşlıklara ayrılarak incelenmiştir. Türkiye'de kentleşme nedenleri, kentleşmenin tarihsel süreci ve, doğurduğu sorunlarla, gecekondulaşma olgusuna değinildikten sonra, Şişli-Yayla mahallesi örnek olarak ele alınmıştır. Bölgeden seçilen örneklemin kökenleri ve kente göç nedenleri, kentle bütünleşme eğilimleri, ailesel özellikleri, çocuklarla ilgili tutum ve beklentileri, eğlenme ve dinlenme faaliyetleri, çevre ve bürokratik örgütlerle ilişkileri anlatılmıştır.Bu çalışma gecekondu olgusunun toplum bilimsel yönünü incelemektedir. Türkiye'de kentleşme olgusunun tarımdaki değişmelerin, sanayileşmenin ve toplumsal değişme sürecinin bir sonucu olarak çıktığı anlatılmaktadır. Çalışmada Türkiye'de kentlere doğru olan büyük göçün doğurduğu en önemli sorunlardan birinin konut yetersizliği olduğu; kentlere göç eden ve buradaki konut gereksinimlerini o günkü olanaklarla karşılayamayan nüfusun gecekondu olgusunu yarattığını; bu olgunun yalnız bir yerleşim yeri değil aynı zamanda sosyal, ekonomik ve kültürel bir olgu olduğu anlatılmaktadır. Istanbul Yayla mahallesindeki çalışmadan ortaya çıkanın ise gecekondu mahallelerinde yeni bir kültürün ortaya çıkmış olduğu, ancak bu gecekondu kültürünün egemen kültür değil sadece bir alt kültür olduğu anlatılmaktadır.

178. Erten, Y. (1991) A Study Over the Istanbul Stock Exchange (Istanbul Menkul Kıymetler Borsası Üzerine bir Çalışma). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul. (? ss.) (B.Ü./TB 1991 Y-56) Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, finans, kurumlar(IMKB) 1986 yılında kurulan ve oldukça büyük bir hızla büyüme kaydeden Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın tarihi, uluslararası alandaki konumu, yapısı, işlem tip ve yöntemleri ile, vergilendirilmesinin incelendiği çalışmada, teknik analiz metodu tanımlanıp, avantajları ve dezavantajları ile açıklandıktan sonra, Borsa'nın geçirdiği gelişmeleri netleştirebilme amacıyla, bir takım kuruluşların detaylı analizlerine de yer verilmiştir.

179. Ertur O.S. (1989) "The Need for an Energy-integrated Planning System in Metropolitan Istanbul". (Anakent Istanbul'unda Enerji Problematiği Kapsayan Planlama Sistemine Ihtiyaç). Journal of Environmental Management (1991) 32:73-80. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çevre, kent planlama Istanbul, sağlıksız büyümeyle beraber, çevreyi ihmal eden bir enerji kullanımına tanık olmuştur. Kent planlaması, ulaşım dizaynı ile enerji ve arazi kullanım modelleri içermelidir. Ertur, ısınma gereksiniminin giderilmesinde kalorifer ve soba kullanımını yetersiz bulmakta, bu yöntemlerin

40

çevreyi gözetmediğini iddia etmektedir. Yazar, semt ya da mahalle bazında toplu ısınma sistemlerinin kullanılmasını bir çözüm olarak önermektedir.

180. Ertur O.S. (1989) "The Need for an Energy-integrated Planning System in Metropolitan Istanbul". (Anakent Istanbul'unda Enerji Problematiği Kapsayan Planlama Sistemine Ihtiyaç). Journal of Environmental Management (1991) 32:73-80. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çevre, kent planlama Istanbul, sağlıksız büyümeyle beraber, çevreyi ihmal eden bir enerji kullanımına tanık olmuştur. Kent planlaması, ulaşım dizaynı ile enerji ve arazi kullanım modelleri içermelidir. Ertur, ısınma gereksiniminin giderilmesinde kalorifer ve soba kullanımını yetersiz bulmakta, bu yöntemlerin çevreyi gözetmediğini iddia etmektedir. Yazar, semt ya da mahalle bazında toplu ısınma sistemlerinin kullanılmasını bir çözüm olarak önermektedir.

181. Erünsal, E.I. (1982) "Fatih Devri Kütüphaneleri ve Molla Lütfi Hakkında Birkaç Not" Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi Özel sayı ss. 57-78 Dönem : 15.-16 yüzyıl Konu : Bilim, Istanbul'un fethi, kültür Fetihten sonra II. Mehmet, Istanbul'u hem bir idari hem de bir kültür merkezi olarak inşa etmek istemiş, iktidarı süresince kentte çok sayıda kütüphane ve eğitim binası inşa ettirmiştir. Bu Dönemde kurulan ilk kütüphane Beyazıt'taki Eski Saray kütüphanesidir. Fatih, Istanbul'da bir de külliye kurmak istemiş, ve "Fatih Külliyesi", inşasına başlanmasından sekiz yıl sonra tamamlanabilmiştir. Erünsal, makalesinde, Fatih Sultan Mehmet Döneminde kurulmuş külliye, medrese, ve kütüphanelerle, buralarda bulunan eserleri, farklı tarihçilerin de görüşlerine yer vererek incelemiştir. Çalışmada ayrıca, Molla Lütfü olarak anılan Tokatlı Mevlana Lütfullah ile ilgili bilgiler verilmiş, Molla 'nın ilim adamlığının yanısıra kütüphaneci kimliği de vurgulanmıştır.

182. Eruzun, C. (1992) "Istanbul'un Kimliği Insanı, Tarihi ve Doğasıdır". Basılmamış bildiri. 16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 1992 Istanbul. TMMOB Mimarlar Odası Istanbul Büyükkent Şubesi: Istanbul. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme Bildiride, iki büyük imparatorluğun başkentliğini yapmış olan Istanbul'da Bizans ve Osmanlı Dönemlerinde iki kültürün barışıklığı çerçevesinde kentsel yapının önemli derecede değişmeden süregeldiği, Haçlı Seferlerinden Endüstri Devrimine uzanan süreç içerisinde de, yerleşim biçiminin büyük farklılık göstermediği vurgulanmıştır. Yazar, 1950'lerden sonraki önemli toplumsal değişimler, en başta da nüfus artışıyla birlikte hızlanan kırsal alanlardan kentsel alanlara göç olgusu ve çarpık kentleşme sonucunda, kentin kimliğinin korunmasının gündeme geldiğini belirtmekte, bu amaca yönelik çalışmalar için önerilerde bulunmaktadır.

183. Eryüksel,A. (1990) Istanbul Kadılığı 213 No'lu Ferman Defterine Göre 1831-1863 Yılları Arasında Sosyal Ve Iktisadi Hayata Dair Kararlar. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 288 s Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, ekonomi,günlük yaşam Şer'iyye Sicilleri, Osmanlı arşivleri içinde malzeme açısından az, ancak sosyal ve ekonomik kararların kayıtlı olması bakımından önemli kayıtlar olarak kabul edilen defterlerdir. Tanzimat Dönemi'nde tutulmuş olan 213 no'lu Ferman Defteri, Kadı sicilleri arasında da yer alan, Tanzimatla birlikte Osmanlı devlet örgütüne eklenen Meclis-i Vala, Meclis-i Tanzimat gibi kurumlarda görüşülüp alımış kararların kaydını içermektedir. Defter üç bölümden oluşmakta; ilk bölümde Tanzimat öncesi ve sonrası Osmanlı siyasi, sosyal ve iktisadi hayatı, ikinci bölümde kadılık sistemi ve şer'iyye sicilleri anlatılmakta, son bölümde ise defterin incelenmesi yapılmaktadır. Şer'iyye sicillerini tutan kadılar hem adli hem de idari görevler üstlenmiş olduklarından, sicillerde bu kişilerin her iki görevleriyle ilgili kayıtları bulunmaktadır. Adli kayıtların başında ilamlar, huccetler, vakfıyyeler ve ma'ruzlar gelmektedir. Idari kayıtlarsa, memur ve müderris tayini, resmi yapıların keşif ve tamiri, vakıfların murakabesi ve kiraya verilmesi, vergi ve cizyelerin toplanması, narh koyma gibi konularla ilgilidir.

184. Esmer, Y. (1989) "Allocation of Resources" (Kaynakların Dağıtımı) M Heper (der.), Local Government in Turkey: Governing Greater Istanbul (Türkiye'de Yerel Yönetim: Büyük Istanbul

41

Yönetimi). Routledge: London ss. 46-72. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Makalede kaynakların dağıtımı ve dağıtımın uygunluğu konusunda anakent belediyesinin ve ilçe belediyelerinin görüşleri birarada sunulmaktadır. Ayrıca ademi merkeziyetçilik eğiliminin kaynakların dağılımına nasıl yansıdığı ve ilçe belediyelerinin daha fazla kaynak sağlama konusunda sahip olduklarıpazarlık güçleri incelenmiştir. Makale, ilçe belediyelerine, kira ve harç gelirleri gibi kesintisiz kaynakların aktarılması önerisiyle noktalanmıştır.

185. Esmer, Y. (1992) "Istanbul'da Kadın" Istanbul (2):99-106 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kadın, sosyal yapı Alan Araştırması Araştırmada, Istanbul'da yaşayan kadınların demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri, davranış, inanç, ve değer yargılarıyla tanımak amaçlanmıştır. Örneklem 1990 Yılı Genel Nüfus Sayımına göre belirlenmiş en yoğun nüfuslu 35 büyük mahalle arasından kota yöntemiyle seçilmiş 18-55 yaşları arasında 572 kadın, ve bunların 116'sının eşlerinden oluşmaktadır. Kadınların, kadın-erkek eşitliği, kocanın otoritesini kabullenme, aile içinde işbölümü, çocuk bakımı, dayak ve hakkedilişi konularındaki görüşleri, eğitim düzeyleriyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

186. Evcil, N. (1991) "Istanbul'un Anadolu Yakasındaki Pazarlar" Yapı (119):53-58. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, sosyal yapı, ticaret, tüketim Çalışmada pazar sınıflandırılması yapılmış, etki alanları ve gerekçelerine değinilmektedir. Anketler sonucunda pazara giden insanların sosyal kimlikleri, tercihleri araştırılmaktadır. Sonuç bölümünde ise pazar tercihinin ekonomik ve sosyal bütünleşmeyi sağlaması açısından önemine değinilmektedir.

187. Eyice, S. (1980) "Tarih Içinde Istanbul ve Şehrin Gelişmesi". Atatürk Konferansları VII.Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara. ss.89-192. Dönem : Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu : Kentleşme Eyice'ye göre, Haliç'in eski Dönemlerde güvenli bir liman olması nedeniyle, Istanbul'daki ilk yerleşimlerin Haliç tepelerinde olma ihtimali yüksektir. Istanbul en başta Roma Imparatorluğu'nun ticaret yolları üzerinde yer almaktaydı. Ancak zamanla Roma Imparatorluğu'nun genişlemesi, ve doğudan gelebilecek saldırıların daha rahat önlenebilmesi amacıyla ikinci bir askeri başkent kurulması kararının verilmesiyle, Istanbul'da imar hareketlerine girişilmiştir. Roma Imparatorluğu'nun yıkılmasıyla, Istanbul Bizans Imparatorluğunun başkenti olmuştur. 1071 yılından itibaren Türklerin Anadolu'ya girmesiyle, Bizans Imparatorluğu gücünü kaybetmeye başladı. Bu durum da kentteki nüfusun azalması, halkın fakirleşmesi, ve imar faaliyetlerinin durmasına neden olmuştur, durum 1453 yılında kentin Fatih Sultan Mehmet tarafından alınmasına kadar sürmüştür. Türkler süratle Istanbul'un imarına girişmişlerdir. Bu durum 19.Yüzyıl'a kadar sürmüştür. Bu yüzyılda Istanbul'da batılı yaşam tarzının, kapitülasyonlarla kente gelen yabancılar tarafından yayılmaya başlamasıyla, Osmanlı imar anlayışı yerini yarı-batılı, yarı-Osmanlı bir stile bırakmıştır. 20.Yüzyıl'da ise 1940 yılına kadar olan Dönemde bütünüyle Batı stiline yakın bir imar hareketi gözlenmiştir.

188. Eyice, S. (1982) "Istanbul'un Tarih Boyunca Gelişmesi ve Korunması Gerekli Kültür Değerleri" I. Istanbul Sempozyumu 28 Mayıs 1982, Istanbul. Istanbul Valiliği Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü: Istanbul ss.89-96 Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16.yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Batılılaşma, devlet ilişkileri, sosyal yapı Eyice makalesinde Iyonlardan başlayarak Istanbul'da yaşamış halk ve uygarlıkları aktarmış, sırasıyla Iyon, Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemlerine ait eserlerin üzerinde ayrıntılarıyla durmuştur. Bu çerçeve içerisinde Roma Döneminden kalan mezarlık (nekropol), şehir surları ve Çemberlitaş ile Bizans Döneminden kalan Elevterios limanı, belediye, Mangana sarayları, Ayasofya, Oniki Havari Kilisesi, Patrikhane, Aya Irini kilisesinden sözedilmiştir. Osmanlıların Istanbul'u fethedişlerinin ardından gitikleri genel yapılanma politikası, inşa edilen yollar,

42

ibadethaneler, limanlar ve Imparatorluğun son Döneminde mimaride gözlenen Batılılaşma eğilimi incelenmektedir.

189. Eyice, S. (1985) "Istanbul'un Türk Devrindeki Gelişmesi ve Koruma Çareleri". Islam Mirasını Koruma Konferansı Bildiri Özetleri ss. 63-68. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme Çalışmada, Istanbul'un ilkçağ'daki oluşumundan başlayarak günümüze kadar ki gelişimini kısaca anlatılmaktadır. I. Costantinus'un Byzantion'u 330 yılında imparatorluğun ikinci başkenti yapmasından sonra kentin hızla geliştiği ve Hristiyan mabedleriyle donatıldığı, ancak Bizans Döneminde Istanbul'un hep aynı düzeni ve heybetli görünümü koruyamadığı; özellikle Ortaçağ Içlerinde Istanbul'un bazı saraylar ve manastırlar dışında dar, karanlık ve pis sokakların kenarında sıralanan küçük evlerle kaplı, tipik bir Akdeniz liman şehri olduğu belirtilmiştir. Ayrıca 1203-1204'de Dördüncü Haçlı Seferi sırasındaki yağmalar sonucunda şehrin bir harabe haline geldiği, fetihten sonra Osmanlıların şehri yeniden inşa ettikleri, ancak 1509'daki depremin ardından şehre ahşap mimarinin hakim olduğu anlatılmaktadır. Osmanlı devrinde Istanbul'un gerek ticaret, gerekse ilim konularında Imparatorluğun merkezi olduğu vurgulanmıştır. Bildirinin son bölümünde, Istanbul'un içinde bulunduğumuz Dönemde, bir yandan gelişi güzel hazırlanan plan ve belediye nizamlarının, diğer yandan da ufak sanayiiyle, fabrika ve atölyelerin şehrin içine düzensiz bir şekilde yerleşmesi ve köyden şehre düzensiz akımın sonucunda gecekondu alanlarının yayılmasının şehrin tarihi karakterini ve tabii güzelliklerini bozduğu anlatılmaktadır. Yazar sonuç olarak bu tür olumsuzlukların şimdiki gibi bir programla düzeltilmesinin imkansız olduğunu savunmaktadır.

190. Eyice, S. (1987b) "Istanbul'da Ihmal Edilmiş Tarihi Bir Semt :Ayvansaray", Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yayını. 2(5):33-49 Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme, Ayvansaray??? Çalışma Ayvansaray semtinin bir monografyası niteliğindedir. Girişte semtin genel bir tarihi değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca günümüzde bölgede kalan harabelerin geçirdiği evrelerle, eski kullanımları hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Kaynak olarak, P. Wittek, G. Mendel, A. van Millingen, J. H. Mordtmann, I. Melling, P. Ğ. Inciciyan gibi yazarların Dönem hakkındaki araştırmaları kullanılmıştır. Çalışmada, bölgenin adı geçen sokaklarının ayrıntılı gösterildiği bir plan da yer almaktadır.

191. Eyice, S. (1992a) " Geçmişte Istanbul" 16.Dünya Şehircilik Günü Kolokyomu, 5s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, koruma 80 diapositiv ile birlikte sunduğu bildiride, yazar, kuruluşundan beri Istanbul'un geçirdiği şehircilik yönünden önemli olaylara değinerek, elde kalan güzellikleri korumak için alınabilecek bazı önlemler önermiştir.

192. Eyice, S. (1992b) "Zindan Kapısı" Istanbul (3):129-138. Dönem: 1980 sonrası Konu: Suriçi Istanbul Eyice, makalesinde, Haliç kıyılarında, bir kısmı şehir surlarının içerisinde, bir kısmı da dışında bulunan Zindan Kapı mahallesinin tarihçesi, Istanbul geçmişindeki yeri, ve bölgede 1980'lerde gerçekleştirilen istimlak ve kıyı düzenlemesi çalışmaları üzerinde durmaktadır. Osmanlı Döneminde kentin en kalabalık ve işlek kısımlarından birini oluşturmuş olan, ve halen Baba Cafer Zindanı, Zindan Han, Ahi Çelebi Camii'nin kalıntıları gibi ilginç yapılar barındıran bölgede 1980'lerde gerçekleşen yıkımların bilinçsizce yapıldığı vurgulanmıştır.

193. Farage-Ghandour, S. (1991) A Cross National Comparison of the New Life-style Determinants on Women's Food Shopping Behaviour in the United States and Istanbul. (Istanbul'da ve Amerika Birleşik Devletleri'nde kadınların yiyecek alışveriş davranışlarına ilişkin yeni yaşam etkenlerinin karşılaştırmalı incelemesi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul, 121 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kadın, tüketim Tezde, Istanbul'da ve ABD'nde kadınların yiyecek alışverişi ve yemek hazırlama gibi geleneksel olarak önem taşıyan tüketimle ilgili rollerine ilişkin tutum ve davranışları incelenmektedir. Her iki

43

ülkede yaşam tarzına ilişkin analiz sonucu, ev faktörü, toplumsal faktör, eşitlikçilik faktörü, etkinlik faktörü ve kariyer faktörü gibi beş faktör elde edilmiştir. Her faktöri karakterize eden özgül tutumlar ülkelerin her birinde farklı ve ayırd edici olmakla birlikte, yaşam tarzındaki bölünmenin temel ögesi her iki ülkede de hala kadınların yuva kurma rolüne hangi ölçide katıldığında yatmaktadır. Ayrıca yiyeccek hazırlama şekillerinin yiyecek alışveriş davranışlarını etkilediği görülmekle birlikte, iş, etkinlik ve kariyer yöneliminin yiyecek alışverişi üzerinde etkisi olmadığı sonucuna varılmıştır.

194. Faroqhi, S. (1979-1980) "Istanbulun Iaşesi ve Tekirdağ-Rodoscuk Limanı (16.-17.yüzyıllar)". ODTÜ Gelişme Dergisi Özel Sayı: 139-154 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Denizcilik, ekonomi, ticaret, üretim, yerel yönetim Çalışmada Istanbul'un iaşesini sağlayan limanlardan Tekirdağ-Rodoscuk'un, 16. ve 17. yüzyıllardaki durumuna bakılmıştır. Liman, tesisler Fatih Vakfına bağlı olduğu için ayrıntılı tutulmuş olan tahrir defterlerinin ışığında incelenmiş; böylece Osmanlı Imparatorluğu'nun bölgesel örgütlenmesi ve diğer Osmanlı liman kasabalarının faaliyetleri bu örnekte açıklanmıştır. Tekirdağ-Rodoscuk limanı, 16. ve 17. yüzyıllarda genellikle Istanbul'un hububat, demir, belli oranda pirinç ve mum (yağ) ihtiyacını karşılamaktaydı. Bu örnekte bölgesel idarenin, ticaret geliri tarım gelirinden fazla olan bir kasaba merkezinde, ekonomik gelişmeyi hangi yollarla kontrol edebileceği incelenmiştir.

195. Gaerte, F. (1989) "Das Deutsche Kaiserliche Palast in Istanbul". Istanbul. ss. 1-65. (OI 68744) Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Devlet ilişkileri, yabancı uyruklular Çalışmada, Imparatorluk Sarayı'nın yeri ve misyonerlik olarak nitelendirilebilecek işlevi incelenmektedir. Bu bağlamda sarayla ilgili efsaneler, sarayın Türk-Alman ilişkilerini biçimlendirişi, ve tarihi, özellikle Ikinci Dünya Savaşı baz alınarak anlatılmaktadır. Ayrıca sarayda oturmuş olan kişilerle, bu kişilerin Türk-Alman ilişkilerinde oynadığı rollerinden bahsedilmiştir.

196. Gautier, T. (1990a) Constantinople La Boite a Documents, Paris. 466 s. ( Fransız Kültür Merkezi, T956-1 Gaut con 7632) Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, sanat Kitap iki ana bölümden oluşmaktadır. Ilk bölümde, Istanbul'un önemli bölgeleri, sokak ve yapıları, kahveleri anlatılmıştır. Gelenek ve göreneklerin, yaşam biçimi ve sosyal yapının, özellikle bayram, ramazan, Türk hamamı ve ezan olguları çerçevesinde değerlendirmesi yapılmıştır. Ikinci bölümde Istanbul'daki hayattan yola çıkılarak Osmanlı Imparatorluğu'na ait daha genel yorumlar var. Istanbul'daki Türk tiyatrosu Fransız tiyatrosu ile karşılaştırılarak incelenmiş, diğer sanat çalışmalarından da ayrıca bahsedilmiştir.

197. Gautier, T. (1990b) Constantinople, Istanbul en 1852 (1852'de Istanbul). ISSIS: Istanbul. 315 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kültür, sanat, sosyal yapı Kitapta, Istanbul'u Ortadoğu şehirlerine ait genel imajın dışında sergileyen, ve Istanbul'un gerçek yüzünü ve tarihsel oluşumunu ayrıntılarıyla inceleyen bir bakış açısıyla hazırlanmıştır. Günlük yaşam, sosyal yapı ve mimari, saray yaşamı, ve tiyatro konuları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Tamamlayıcı bilgi için bkz. T. Gautier, Constantinople, La Boite a Documents, 1990.

198. Genli, R. (1990) Konut Yakın Çevresi Açık Planların Değerledirilmesi ve Istanbul'dan Örnekler. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 125 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Altyapı, kentleşme, kent planlama Ilçe: Bakırköy, Beşiktaş, Eminönü, Kadıköy, Sarıyer Kentsel alanda konut yakın çevresi açık alanların değerlendirilmesi konulu bu araştırmanın ilk bölümünde Konu ve yapılan çalışmalar tanıtılmış, açık alan ve kayıp alan tanımları yapılmıştır. Bu tanımlamalardan sonra kensel açık alanların tarihi gelişimi ve günümüzdeki anlamıyla kullanımı irdelenmiş, 20. yüzyıldaki insanların ihtiyaç ve isteklerine bağlı olarak şekil alan kentsel açık alanlar sınıflandırılmış, üstlendikleri işlevler sıralanmıştır. Üçüncü bölümde çeşitli kriterlere bağlı olarak yapılan kentsel açık alanların kademelenmesi ve her kademesinde yer alan etkinlik türleri

44

açıklanmıştır. Dördüncü bölümde, planlı gelişen yerleşim alanlarında konut yakın çevresinde düzenlenmiş açık alanların yeterliliğinin ve kullanılabilirliliğinin araştırılması amaçlanmış ve bu amaçla Istanbul kentsel alanı içinden seçilen Ataköy 9. ve 10. mahalle, Göztepe Soyak Sitesi ve Emirgan I.E.T.T. evleri yerleşmeleri incelenmiştir. Daha sonra ise , yoğun olarak yapılanmış kentsel alanlardakiaçık alan ihtiyacını belirlemek ve çözüm önerileri geliştirebilmek amacıyla yine Istanbul içinden seçilen Beşiktaş Abbasağa, Kumkapı ve Kadıköy Yeldeğirmeni örnek alanlarda mevcut açıkalan kullanımları değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda örnek bölgelerdeki kullanıcıların istekleri doğrultusunda ve alanların fiziksel dokularıda gözönünde bulundurularak, bu alanlarda arka bahçelerin birleştirilerek ortak kullanıma açılmasını öneren projeler geliştirilmeye çalışılmıştır.

199. Giritlioğlu, C. (1991a) "Iç Göçler ve Kentlileşme" H. Suher (der.), Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları. TÜSES Vakfı: Istanbul. ss.17-36. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Göçler, kentleşme, kentlileşme, nüfus, sosyal yapı Alan Araştırması Ilçe: Çağlayan Çalışmada, nüfus artışının toplum üzerindeki etkileriyle, kentleşme sonucu ortaya çıkan sosyo-ekonomik farklılaşma, ve yeni kentlilerin kente entegrasyon süreci sorunlarından söz edilmektedir. Bu farklılaşmanın söz konusu olduğu kentlerde, kentlileşme süreci ile ilgili beş yıllık kalkınma planlarında alınan önlemler, 1950-90 arası nüfus hareketleri, iller ve bölgeler arası nüfus hareketliliği ve değişimi gözden geçirilmiştir. Kentleşme sonucunda ortaya çıkan sosyo-kültürel farklılaşmalarla ilgili değerlendirmelerde, Çağlayan ilçesinde uygulanan anketten yararlanılmıştır. Anket yardımıyla yeni kentlilerin kültürlerinde, sosyal davranış ve kararlarında hangi oranlarda kentli olabildikleri saptanmaya çalışılmıştır.

200. Giritlioğlu, C., G. Erkut, N Ergun, F. Yirmibeşoğlu (1992). "Şehir Merkezi Doku Farklılaşması ve Ulaşım Sorunları" (Basılmamış Bildiri) Istanbul II. Kent-içi Ulaşım Kongresi, Istanbul Teknik Üniversitesi Inşaat Fakültesi, Istanbul, Aralık 1992. Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama, ulaşım Çalışmada öncelikle Istanbul'un hızlı nüfus artışı, düzensiz yerleşme, ve arazi kullanım kararlarında görülen değişimlerle belirlenen problemlerinin, şehir eski merkezlerinde önlemler alınması ve sistematik uygulamalara geçilmesiyle çözülebileceği vurgulanmıştır. Mevcut ulaşım anlayışının karayolu ulaşım sistemine ağırlık veriyor olmasının, şehir eski merkezlerindeki birikimlerin biçimlendirdiği ilişkileri bozduğu belirtilmiştir. Yürütülen araştırmada şehir eski merkezlerindeki sorunlar değişik boyutlarıyla incelenerek özellikle konut-işyeri ve ulaşım sorunlarıyla ilgili bulgular değerlendirilmiştir.

201. Giritlioğlu, E. (1991b) "Kentleşme Sürecinin Sosyolojik Boyutu". H.Suher (der.), Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları. TÜSES Vakfı: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, kentlileşme, sosyal yapı Alan Araştırması Ilçe: Bakırköy, Beşiktaş Çalışmada kentleşme sürecine bağlı olarak ortaya çıkan kentlileşme olgusu sosyolojik açıdan analiz edilmekte, ve kırsal yörelerden kentlere göçen nüfusun kentli olmasını ve eski kentli nüfus ile bütünleşmesini sağlayacak politikalar önerilmektedir. Çalışma kapsamında, eski ve yeni kentlinin komşuluk ilişkileri, ideal komşu tanımları, komşulardan ve mahalleden hoşnutluk, bireyin günlük yaşamda kentin ne kadarını kullandığı, sosyal ağlarının kente ne denli yayıldığı, ve genelde kent yaşamı ile ilgili verilerin edinilmesine yönelik bir pilot araştırma yürütülmüştür. Araştırmada Ataköy ve Beşiktaş ilçelerinde 300 hanelik bir anket çalışması uygulanmıştır.

202. Göldaş, I. (1984) Istanbul Ilkokul Öğretmenlerinin Grevi (1920). Kardeşler Basımevi: Istanbul. 112 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Eğitim, işçi-emek Türk tarihinde bilinen "ilk öğretmen grevi" olayı, ilk kez bu kitapta ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Yazar, Istanbul'da 1 Mart 1920 pazartesi günü, maaşlarının ödenmemesini okullara

45

gitmeyerek protesto eden öğretmenlerin bu eylemini, 1919-1920-1921 yıllarına ait Osmanlıca kaynaklar ve gazete haberlerine dayanarak incelemektedir.

203. Göle, N. (1992) "Istanbul'un Intikamı" Istanbul. (3):36-39 Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Sosyal yapı, din, kadın Göle, makalesinde Ankara'nın başkent oluşunun sembolik olarak bir kültürden diğerine geçişi anlattığını belirterek, Osmanlı toplumunda konumu ile toplumsal örgütlenmenin temel taşı olan kadının, Cumhuriyet Döneminde de önem kazanarak değişimin öncüsü konumuna getirildiğini vurgulamaktadır. Yeni Islami akımların kadını ve Istanbul'u temel almalarını Istanbul'un intikamı olarak nitelemektedir. Yazar, Istanbul'un alaturka modernliğe sahip olduğunu belirterek, bunun Kemalist modernleşme projesinin amaçlanmamış sonucu olduğunu savlamaktadır.

204. Gönüllü, A. (1989) 1813-1822 Senelerine Ait Istanbul Kadılığı 135 No'lu Evamir-Ferman Defteri Neşri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 435 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, ekonomi, sosyal yapı Bu tez çalışmasında, 1813-1822 yılları arasındaki II. Mahmut Dönemine ait 135 no'lu Evamir-Ferman defteri incelenmektedir. Bu kaynağa dayanılarak, sözü edilen Döneme ait siyasi, sosyal ve iktisadi hayat hakkında bilgi verilmiştir. "Ticaret", "izin tezkeresi", "kilise tamiri", "orduyu hümayun" gibi genel başlıklar altında bir çok bilgi içeren çalışmada, defterdeki veriler hem Konu, hem de yıllara göre sınıflandırılmıştır. Şerriyye sicilleri, Dönemin güncel olaylarını aktarmakla kalmayıp, Osmanlı Devleti'nin sosyal, hukuki, idari ve askeri yapısı hakkında bilgiler de içermektedir. Tez çerçevesinde incelenen defter 92 ferman, 128 buyurultu, 15 ilmühaber ve toplam 244 belgeden oluşmaktadır.

205. Görgülü, Z. (1988) "Istanbul Metropoliten Alanında Demografik Yapı Değişimi ve Bu Değişimin Mekansal Boyutları". Basılmamış Bildiri. Almanya Augsburg Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Coğrafya Kürsüsü Öğretim Üye ve Öğrencilerine Verilmiş Konferans.Istanbul Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. 30 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Göçler, kent planlama, nüfus Çalışmada, doğal nüfus artışı dışında nedenlerle, ve en başta da göçler yoluyla nüfusu büyük hızla artan Istanbul Metropoliten Alanı'nın kendine özgü bir büyüme modeli olduğu vurgulanmaktadır. Söz konusu büyüme modelinin plansız olmasından kaynaklanan sorunlar ayrıntılarıyla incelenmiştir. Sonuç olarak, Istanbul'un gelişmesinin durdurulamayacağı, ancak ülke ya da bölge düzeyinde, kapsamlı planlama ve gelişme stratejilerinin geliştirilmesiyle, nüfus artışının beraberinde getirdiği sorunların en aza indirgenebileceği belirtilmektedir.

206. Gül, A., A. Kılıç, Ö. Sönmez (1993) " "Şık" Kıyılar Ayıp Örter mi?" Istanbul (7):109-112. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama. 21-22 Mayıs 1992 tarihlerinde Mimar Sinan Üniversitesi'nde düzenlenen "Posturbanizm ve Kentsel Tasarım Uygulamaları Sempozyumu"'na sunulmuş olan yazıda, Istanbul'da kent kıyılarındaki planlama ve tasarım çalışmalarıyla, bu alanlarda gerçekleştirilen yeniden yapılanmanın niteliği üzerinde durulmaktadır. Kıyılardaki yeni düzenlemelerin, kirliliği önlemek, kamuya açmak ve kamu yararlanmasını sağlamak doğrultusunda, pasif yeşil alan sağlamak, teknik altyapı geçirmek, ve ana arter geçirmek şeklinde üç amaç etrafında biçimlendirildiğinin belirtildiği makalede, bu yönde yürütülen çalışmaların ise, yüzyılların birikimi ile oluşan su kıyısı dokusunun tamamen ortadan kaldırıldığı anlatılmaktadır. Bu durum ise, kıyıların kendilerine özgü yaşam kültürlerinin yokedilmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak, Istanbul kıyılarının, tüm kıyıları tek bir çerçevede değerlendiren Kıyı Kanunu'yla korunmasının mümkün olmadığına, bu alanların yeniden canlandırılabilmeleri için, Istanbul'un kimliği belirlendikten sonra, bir "Kent Kıyısı Geliştirme Projesi" kapsamında, kent kıyılarında yeni yaşam işlevlerinin yer alması gereğine değinilmektedir.

207. Gülenaz, N. (1990) An Analytical Study of Istanbul's Historic Commercial Centers (Istanbul'un tarihi ticaret merkezlerinin analitik incelemesi) Yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul, 74 s. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Ekonomi, ticaret

46

Gülenaz tezinde, Osmanlı Istanbul'unun ticaret merkezinin Fatih Sultan Mehmet Döneminde kurulduğunu ve çok az değişiklik gösterdiğini belirterek, tipik Islam şehirlerinde olduğu gibi ticaret merkezinin şehrin çekirdeklerinden en önemlisini oluşturduğunu belirtmektedir. Ticari faaliyetler dışında başka faaliyetlere yer verilmeyen bu merkezin, dışa kapalı, yoğun ve ikamet mekanlarından uzakta olduğu belirtilmektedir. Tezde, Osmanlı Dönemi, Bizans ile ticaret merkezinin kentle bütünleşmesi açısından karşılaştırılmıştır. Her iki Dönemdeki ticaret binalarını (bedesten, han ve arasta) ve birimlerini fonksiyonları açısından birbirine benzetmenin mümkün olduğu belirtilirken, ticaret merkezinin oluşumunda oldukça farklı rol oynadıkları eklenmektedir.

208. Gülersoy, Ç. (1980) Story of Grand Bazaar (Kapalıçarşı'nın Hikayesi). Istanbul Kitaplığı Yayını No:685: Istanbul. 80 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Ekonomi, ticaret Kitapta, Kapalıçarşı'nın Bizans Döneminden 15. yüzyıl Osmanlı Imparatorluğu'na kadar olan tarihi gelişimi ve günümüzdeki halini alışı anlatılmaktadır. Çarşının geçmişte Istanbul'un ekonomik ve sosyal hayatını nasıl etkilediği, burada hangi iş kollarına ait dükkanların bulunduğu, ve bunların nasıl bir evrim geçirdiği incelenmiştir. Ayrıca çarşı içerisinde değişik etnik grupların birbirleriyle olan ilişkilerinden bahsedilmektedir. Son bölümde yapılan değerlendirmede, sosyal hayatın düzenlenmesinde, geleneklerin ve ahlaki değerlerin, kanunlardan daha belirleyici olduğu ileri sürülmektedir.

209. Gülersoy, N. Z., A. Tezer, E. Eyüboğlu, R. Yiğiter (1992). "Tarihi Şehir Merkezlerinin Gelişme Sürecinde Yayalaştırmanın Etkileri: Beyoğlu Istiklal Caddesi Örneği". (Basılmamış Bildiri) Post-Urbanism ve Kentsel Tasarım, Kentsel Tasarım ve Uygulamaları Sempozyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, Mayıs 1992. Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Galata-Beyoğlu, kentleşme, kent planlama, ulaşım Bildiride öncelikle yayalaştırma kavramının genel tanımı ve yayalaştırma uygulamalarının genel neden ve sonuçları üzerinde durulmakta, ardından Beyoğlu'nda bu türden uygulamaların öncesi ve sonrası duruma bakılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda yürütülen araştırmanın birinci bölümünde bu semtin tarihsel gelişimi, mekansal, sosyo-kültürel, ve fiziksel anlamda ele alınmıştır. Ikinci bölümde, uygulama öncesinde alandaki kullanıcıların yayalaştırma uygulamasına yönelik görüşleri, uygulama sonrasındaki görüşleriyle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde, Beyoğlu'nun tarihsel gelişim süreci ve üstlendiği niteliklere bağlı olarak uygulamanın fiziksel, fonksiyonel, ve sosyo-kültürel etkileri ve değişimi incelenmiştir.

210. Gürdoğdu, A. (1989) Selling the Orient: 19th Century Photographs of Istanbul in European Markets ( Şark'ı Satma: Avrupa Pazarlarında 19. Yüzyıl Istanbul'unun Fotoğrafları). Basılmamış doktora tezi. University of Texas at Austin: Texas. 392 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kültür Çalışmada, 19. yüzyılda Istanbul'da çalışan üç Avrupalı ve üç Osmanlı fotoğrafçı ile, bu kişilerin çektikleri ticari nitelikli fotoğrafların Ingiltere'de satışı incelenmektedir. Istanbul, 19. yüzyıl Ingiltere'sinde egzotik alan tüketiminin modeli olarak ele alınmıştır. Söz konusu fotoğraflar, önceki görsel medyayla karşılaştırılmaktadır.

211. Gürler, O. Ş. (1986) Istanbul Kent Bütünü Ulaşım Sistemi. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 316 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ulaşım Çalışmada, yönetici, işletici, ve kent plancılarının ulaşım sistemi seçimi sürecinde karşılaştıkları sorunları aşmaya yarayacak yeni bir yönetim biçiminin tasarımlanması, ve böylece Türkiye'deki trafik sorununun çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçeve içinde, öncelikle tarih boyunca kullanılmış ulaşım sistemlerinin sınıflandırılması ve tanımı yapılmış; bunların özellikleri anlatılmıştır. Daha sonra, ulaşım sistemi seçimi sorununa yaklaşımda kullanılabilecek teknikler tanıtılmış, Türkiye örneği için, "Hafif Metro" olarak anılan elektrikli yakın mesafe ulaşım sisteminin en sağlıklı çözüm olacağı vurgulanmıştır. Gürler'e göre, söz konusu sistem, Türkiye'nin ülke koşulları içinde kendi olanaklarıyla gerçekleştirebileceği en ekonomik ulaşım sistemidir.

47

212. Gürsel, Y. (1990) "Istanbul Metropoliten Alanlarındaki Imar Hareketleri" Demokratikleşme Sürecinde Kent ve Insan E Yayınları:Istanbul. ss.23-28. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, kentleşme, kent planlama, yerel yönetim Yazar, kitabının Istanbul metropoliten alanlarındaki imar hareketlerine ayırdığı bölümünde öncelikle bu hareketlerin, kentin tarihi, kültürel ve coğrafi özelliklerine dayalı, özel bir anlayışla ele alınması gereğini vurgulamaktadır. Imar hareketlerini düzenleyecek, açık ve demoktratik çalışan, yetkili ve sorumlu bir planlama organının eksikliğine ve gerekliliğine değinen yazar, bu eksikliğin yol açtığı iki temel sorundan sözetmiştir. Bunların ilki spekülatif toprak egemenliği, diğeri imar yasasının Büyükşehir Belediyesi'yle ilgili kanunla çelişmesidir. Sonuç bölümünde, yerel yönetimlerin merkezi vesayetten kurtulması gereği belirtilmiştir.

213. Güvenç, M. (1992) "General Industrial Geography of Greater Istanbul Metropolitan Area: An Exploratory Study" (Istanbul Anakent Belediye Sınırlarının Genel Sanayi Coğrafyası) I. Tekeli ve diğ. (der.), Development of Istanbul Metropolitan Area and Low Cost Housing (Istanbul Metropoliten Alanının Gelişimi ve Düşük Maliyetli Konut). Türk Sosyal Bilimler Derneği, Istanbul Biyikşehir Belediyesi, IULA-EMME: Istanbul. ss. 112-160. Dönem : 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Nüfus, sanayi Bu araştırmanın amacı metropoliten Istanbul ve çevresindeki sanayinin coğrafi dağılımının belirgin özelliklerinin ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada " metropoliten sanayi yerleşim teorisi " temel olarak alınmıştır. Araştırma Istanbul, Anadolu ve Beyoğlu yakalarında 1961, 1968 ve 1987 verileri kullanılarak yapılmıştır.Çeşitli araştırma ve değişik hesaplamalardan sonra yazar şu sonuca varmıştır. Sermaye yoğun işletmelerin bulunduğu Anadolu yakası, arsa, emek ve sermayenin coğrafi açıdan en çok desentralizasyona sahne olduğu yakadır. Buna karşılık arsa, emek ve sermayenin Istanbul ve Beyoğlu yakalarındaki coğrafi dağılımı bu yakadaki işletmelerin emek-yoğun bir işletme yapısına sahip olduklarını göstermektedir.

214. Güvenç, M. (1993) "Metropol Değil Azman Sanayi Kenti". Istanbul. (5):75-81. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Işgücü ve emek, işyeri ve iş merkezi, sanayi Güvenç incelemesinde, seferber ettikleri işgücü ve yarattıkları işyeri konut etkileşimi ile sanayi kuruluşlarının dağılımının kentlerin şekillenmesinde öneminin büyük olduğunu belirterek, Istanbul sanayi coğrafyasına ilişkin bulgular ışığında Istanbul'un farklı bir tablosunu çizmektedir. Güvenç, ilk bölümde Istanbul'da sanayi dağılımlarının özelliklerini coğrafi ve ölçek ayrıştırmaları altında özetledikten sonra, kentin son otuz yıldaki gelişme biçimi ve Istanbul sanayi bölgelerinin ilişkisini kurmakta, son bölümde de kentsel sanayinin olası dağılım örüntülerine değinerek kentin şekillenmesine yapacağı etkilere ilişkin öngörülerini sunmaktadır.

215. Güvenç, M. (1993a) Istanbul Tekstil Sanayinde Üretim Faktörlerinin Ekonomik ve Mekansal Dağılım Örüntülerinin Bazı Özellikleri Üzerine. (Toplum ve Bilim için basılmamış araştırma) 26 s. Dönem : 1980 Sonrası Konu : Işçi-emek, işyeri ve iş merkezi, sanayi, üretim Alan Araştırması Çalışma örneklemi, 1988 yılında T.O.B.B'den elde edilen kapasite raporlarında kayıtlı, tekstil sektöründe faaliyet gösteren 619 kuruluşu kapsamaktadır. Istanbul tekstil sektöründe çalışan toplam 436 mühendisin tümünün, 1. kümede bulunan firmalarda çalıştığını gözlenmiştir. Bu durumda, bir kuruluşta mühendis istihdam edilip edilmediğine bakılarak, küçük ve büyük kuruluşların oluşturduğu kümeleri belirlemek mümkün olmaktadır. Araştırma kapsamında, ekonomik mekandaki örüntünün çözümlenmesine çalışılmıştır. Bunun sonucunda, zaman- üretim faktörleri güçlü birliktelik ilişkisi içinde bulunmayan uzmanlaşmış küçük üreticilerin, mekanda yoğunlaşma yoluyla, yatay olarak bütünleşmiş üretim kompleksleri oluşturduğu saptanmıştır.

216. Güzey, Ö. (1991) Istanbul Metropoliten Kent Gelişimi Genel Çerçevesinde Bayramoğlu Banliyö Yerleşmesinin Gelişimi: 1955-1985. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi: Istanbul. 522 s. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Burjuva-elit, kentleşme, kent planlama Ilçe: Bayramoğlu?? Tezin başında kentsel büyüme bünyesinde gerçekleşen konut desantralizasyonunun, ekonomik

48

açıdan gelişmiş ülkelerde, endüstriyel gelişme sürecinin doğurduğu bir olgu olduğu belirtilmiştir. Bu olgu, kent-itici ve banliyö-çekici faktörlerin de etkileşimiyle, metropoliten kent sınırları dışında, ancak kente güçlü bir ulaşım ağı ile bağlı banliyöler şeklinde kendini göstermektedir. Gelişmekte olan ülkelerde ise, ekonomik iniş çıkışlar gibi bir takım farklı girdilerin de sürece katılımıyla, konut desantralizasyonunun çok değişik bir gelişim gösterdiği vurgulanmıştır. Istanbul örneğinde, banliyö oluşumunun, elit zümrenin mekansal kimlik arayışından öteye gidemediği, ve zamanla orta tabaka bu alanlara yayılmaya başladığında, söz konusu yerleşmelerin banliyö niteliklerini tümüyle kaybederek, kentsel nitelik kazanmaya başlamış oldukları anlatılmaktadır. Bayramoğlu bölgesinin de, 1955-60 yılları arasında yeni gelişmeye başlayan elit-yönetici zümrenin toplumdaki yerini mekana yansıtma arayışı sonucu, Istanbul'un yazlık banliyösü olarak geliştiği, ve 1970'lerden itibaren izlenen farklı desantralizasyon politikaları ile, hızla banliyö kimliğini yitirdiği sonucuna varılmıştır.

217. Hacker, J. (1992) "The Sürgün System and Jewish Society in the Ottoman Empire during the Fifteenth to the Seventeenth Centuries" (15. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar Osmanlı Imparatorluğunda Sürgün Sistemi ve Yahudi Toplumu) A. Rodrigue (der.), Ottoman and Turkish Jewry. Indiana University: Bloomington. ss. 1-66. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Gayrımüslimler, göçler, Museviler,nüfus, sosyal yapı Makalede, Osmanlı Imparatorluğu'nda 15. ve 17. yüzyıllar arasında uygulanmış olan "Sürgün" sisteminin çeşitleri, özellikleri, kimlere ve niçin uygulandığı anlatılmaktadır. Ilk bakışta Yahudi toplumuyla ilgisiz gibi görünen olgunun aslında onların karakteristik bazı özelliklerini ve iç organizasyonlarını oluşturmada çok büyük bir etkisinin olduğu belirtilmiştir. Istanbul'un fethinin ardından, şehir, 1453-1459 yılları arasında, Imparatorluğun çeşitli bölgelerinden çeşitli etnik grupların göçüne uğramıştır. Ancak söz konusu nüfus hareketleri bugünkü anlamda göçler olmayıp, "sürgün" adıyla nitelendirilen, merkezi idarenin bilinçli çabaları sonucunda gerçekleşmiş hareketlerdir. Çalışmada, sürgün uygulamasının temel nedeninin, II.Mehmet'in Istanbul'u başkent yapıp şehirdeki nüfusu arttırmak, ve şehri etnik kompozisyon ve sosyal yapı açısından çeşitlilendirmek istemesi olduğu anlatılmıştır. Makalede ayrıca, Mısır'dan Istanbul'a, Selanik'ten Rodos'a, Ispanya'dan Istanbul'a gelen Yahudilerle ilgili özel bölümler de yer almaktadır.

218. Heper M. (1981) "Critical Factors Concerning Housing Policy in Squatter Areas-Case of Rumelihisar Squatter Area in Istanbul, Turkey" (Gecekondu Mahallelerinde Konut Politikalarıyla Ilgili Eleştirel Unsurlar-Istanbul Türkiye'deki Rumelihisarı Gecekondu Alanının Durumu). United Nations for Human Settlements (Habitat) (der.), The Residential Circumstances of the Urban Poor in Developing Countries" (Gelişmekte olan Ülkelerde Kentli Yoksulların Konut Durumları) Praeger Special Studies. ss. 276-286. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, konut Ilçe: Sarıyer Heper, bu makalesinde Rumeli Hisarüstü bölgesindeki iki gecekondu yerleşim alanının (Nafi Baba ve Baltalimanı) kuruluşu ve gelişimi üzerinde durmuştur. Bu iki mahallenin yerleşim biçimlerini, yerel yönetimle olan sorunlarını, idari yapılanmasını ve mahallelilerin sosyal yaşayış örüntüsünü betimlemiştir. Heper, bu gecekondu bölgesinin gerçeklerinin anlaşılmasının, Türkiye'deki gecekondu sorununun kökenlerinin aydınlatılmasına yardımcı olacağı kanısındadır.

219. Heper, M. (1987b) "Municipal Government in Istanbul: A Grassroots Perspective" (Istanbul Belediyesi: Halka Yakın Bir Yaklaşım). M.Heper (der.), Democracy and Local Government: Istanbul in the 1980's (Demokrasi ve Yerel Yönetim: Istanbul 1980'lerde). The Eothen Press: Walkington. ss. 28-41. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Makalede, 1986 yılında Istanbul ilçe belediye başkanları ile yapılmış olan görüşmelere dayanılarak, adem-i merkeziyetçilik sürecinin işleyişi ve problemleri üzerinde durulmuştur. Ilk bölümde ilçe belediye başkanlarının görüşleri aktarılmış, sonraki bölümde ise, bu görüşlerin anakent belediyesinin yaklaşımı ile hangi noktalarda benzeştiği ve ayrıldığı irdelenmiştir. Ilçe belediyeleri, anakent belediyesinin idari yönde değil, kanunlara uygunluk yönünde denetim yapmasını önermekte, ancak anakent belediyesi idari yönden denetimi tercih etmektedir. Ilçe belediyeleri ile anakent belediyelerinin sunduğu hizmetlerde örtüşmeler olmakta, anakent belediyesi ilçe belediyelerin bir takım hizmet alanlarından (alt yapı yatırımları gibi) çekilmesini uygun görmektedir. Makale, ilçe belediyelerinin kendi kaynaklarını artırmak için önerdikleri yolların anlatılmasıyla son bulmaktadır.

49

220. Heper, M. (der.) (1989) Local Government in Turkey: Governing Greater Istanbul (Türkiye'de Yerel Yönetim: Büyük Istanbul Yönetimi) Routledge: London. 94 s. Dönem : 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Metin Heper'in derlediği, 5 bölümden oluşan kitabın Giriş ve Sonuç bölümleri araştırmacının kendisi tarafından yazılmıştır. Ikinci bölümde, Ersin Kalaycıoğlu Istanbul anakent belediyesi ve ilçe belediyelerinin sorumluluk alanlarındaki kesişme ve potansiyel gerilim noktalarını incelemiş, üçüncü bölümde Üstün Ergüder belediyelerin yetkilerinin yapısal özelliklerini irdelemiş, dördüncü bölümde Yılmaz Esmer kaynakların dağılımına bakmıştır. Heper, diğer yazarlara dayanarak, başta Istanbul olmak üzere, Türkiye'de anakent-ilçe belediyeleri şeklinde ortaya çıkan yerel yönetim yapılanmasının, ancak yeterli ve çalışır bir idari ve siyasi desantraliasyon ile ayakta kalabileceği sonucuna varmıştır. Kitabın içindeki makaleler ayrıca özetlenmiştir.

221. Heper, M.(der.) (1987a) Democracy and Local Government: Istanbul in the 1980s (Demokrasi ve Yerel Yönetim: Istanbul 1980'lerde). The Eothen Press: Walkington. 64s Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Metin Heper'in derlediği kitap, giriş ve sonuç kısımları dışında üç makaleden oluşmaktadır. Ilk makalede Üstün Ergüder adem-i merkeziyetçilik ve Türk siyasi kültürü arasındaki ilişkiyi ele almıştır. Ikinci makalede Metin Heper Istanbul ilçe belediyeleri ve anakent belediyesinin yaklaşımları üzerinde durmuştur. Son makalede ??? Keleş Istanbul belediyelerinin finansmanındaki gelişmeleri ele almıştır. Bu makaleler ayrıca özetlenmiştir.

222. Işın, E. (1985) "19.Yüzyılda Modernleşme ve Gündelik Hayat". Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansilkopedisi. 2:538-565. Dönem: 19.-20.yüzyıl. Konu: Cemaat ilişkileri, gündelik yaşam, kentleşme, sosyal yapı Osmanlı Istanbul'unun geleneksel yaşam birimi olan mahallede günlük hayat kapalı bir mekan içerisinde sürmekte, aile bireyleri, kendi alanlarında, geleneksel rollerini sürdürmektedirler. Mahalle ortak bir etnik yapıyı gösteren, bir kültür bütünüdür. Işın, geleneksel mahalle yaşantısını, dinsel işlevinin yanısıra cemaatin kültür eksenini de oluşturan cami, ticari yaşantının sembolü olan çarşı, ve aile yaşantısının simgesi olan ev olmak üzere üç kısımda incelemektedir. Gündelik hayatın bu üç ana unsuru 19.yüzyılda önemli bir değişim geçirmiştir. Büyük kamu binalarının ortaya çıkmasıyla birlikte, insanların karşılaştığı geniş mekanlar ortaya çıkmış, camilerin önemi azalırken, kahvehane yerini tiyatro sahnesine bırakmış, bedestenlerin önemi azalırken, ithalata dayalı tüketim düzeni yerleşmeye başlamış, vitrin olgusu ön plana çıkmış, ev kavramı da özellikle zengin bürokrat kesim için anlam değiştirmiş, konak olgusunun ortaya çıkmasıyla, yüksek sınıf kent merkezini terk etmiştir. 19.yüzyılda Istanbul önemli bir dönüşüme sahne olmuştur.

223. Işın, E. (1988) "Istanbul'un Tanrısız Tapınakları: Kahvehaneler" Şehir. (17):82-85. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu : Günlük yaşam, kültür, sosyal yapı Işın incelemesinde 16. yüzyılda ilk kahvehanelerin açılışıyla beraber Istanbul kültüründe edindikleri konumu ve Osmanlı gündelik hayatındaki önemlerini incelemektedir. Siyasetteki değişikliklerin kahvehaneler ve müdavimleri üzerindeki etkisiyle, sosyal tabakalaşma incelenen diğer konular arasındadır.

224. Işın, E. (1993a) "Istanbul'un Mistik Tarihinde Mevlevihaneler". Istanbul. (4):119-131 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18.yüzyıl Konu: Dini kurumlar, günlük yaşam Işın makalesinde, Istanbul'da faaliyet gösteren Mevlevihaneleri, örgütlenişlerini, Istanbul'un günlük yaşamına girişlerini incelemektedir. Yazar özellikle halk arasında Dede Galip Dergahı olarak bilinen Galata Mevlevihanesi ve Yenikapı dergahlarının tarihlerini incelemektedir. Bu mevlevihaneler üzerinde yoğunlaşarak, Istanbul'un günlük yaşamındaki mistik ögelere açıklık getirmeye çalışmıştır.

225. Işın, E. (1993b) "Istanbul'un Mistik Tarihinde Beşiktaş Bahariye Mevlevihanesi" Istanbul (6):129-137

50

Dönem: 17.-18. yüzyıl, 18.-19.yüzyıl Konu: Günlük yaşam, dini kurumlar Işın, makalesinde, 17. yüzyılda yapıları değişen Istanbul Mevlevihanelerinden sonraları Bahariye Tekkesi olarak adlandırılacak olan Beşiktaş Dervişhanesinin tarihini anlatmaktadır. Ohrili Hüseyin Paşa tarafından Beşiktaş'ta kurulan tekke 1867 yılında buradan taşınarak, kentin içinde dağınık bir yapı göstermiş, daha sonra 1874 yılında Eyüp Bahariye'ye yerleşmiş ve 1925 yılına kadar faaliyet göstermiştir.

226. Ilıca, Ş. (1991) Istanbul Yerleşme Alanı Içinde Görülen Arazi Kullanım Kararları ve Yüksek Yapılarla Ilgili Alan Tahsislerinin Değerlendirilmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme Çalışmada, son yıllarda Istanbul'da gündeme gelen yüksek yapıların fiziki mekanda dağılım düzeni planlama açısından incelenmiştir. Şehirciliğin evrimi çerçevesinde Avrupa ülkelerinde ve Amerika'daki şehir şemaları süreç içinde ele alınmış ve yüksek yapıların ilk olarak görüldüğü A.B.D.deki şehirleşme olgusu incelenmiştir. Türkiye'de şehirleşme politikaları ve planlama kararlarına değinerek, şehirleşme olgusu belirlenmiştir. Ülkedeki planlama düzeni sosyo-ekonomik gelişmeler paralelinde değerlendirilerek Avrupa ülkeleri ve Amerika ile karşılaştırılması yapılmıştır. Istanbul yerleşme alanı içinde arazi kullanım kararları ile fiziki mekan ilişkisi vurgulanmıştır. Yüksek yapıların mekanda dağılım düzeni plan ve yasa çerçevesinde incelenerek, alan tahsisleri şeklinde alan konumlanan yüksek yapıların, şehrin makroformuna etkileri yerseçimi kararlarının Istanbul Metropoliten Alanı için yapılacak plan çalışması içinde değerlendirilmesi belirtilerek, alanda yerseçimi için alan önerileri yapılmıştır.

227. Iordan-Sıma, C. (1980) ."Un Diplomate Romain sur la Victoire de la Revolution Kemaliste a Istanbul"(Bir Romen Diplomat ve Kemalist Ihtilalin Istanbul'daki Zaferi) Revue de Etudes Sud-Est Europennes 18(3): 425-435. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Milli mücadele Makalede, Istanbul'daki Romen Başkonsolosu G. C. Ionescu'nun , Romen devlet adamı ve diplomat Nicolae Filodor'a 12 Nisan 1922 ile Mart 1923 arasında göndermiş olduğu 15 özel mektuba dayanılarak 1922-1923 yıllarında Türkiye'deki durum anlatılmıştır. Yazışmaların kişisel niteliği dolayısıyla, Türk-Yunan askeri mücadelesi, Büyük Güçlerin durumları, Lozan Konferansı (Temmuz 1923) sırasındaki pazarlıkların gelişim süreci, ve Mustafa Kemal'in önderliğindeki ihtilalci hareketin yayılması gibi olayların, resmi baskılar olmaksızın ve tüm detaylarıyla anlatılması mümkün olmuştur. Makale, Bükreş'teki Romanya Devlet Merkez Kütüphanesi Arşivleri'ne ve diğer birinci dereceden kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır.

228. Irmak, S. (1992) Esenyurt Yerleşme Bütününün Sosyal Planlaması Basılmamış rapor. ITÜ Şehir ve Bölge Planlanlama Enstitütü: Istanbul. 98 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, kent planlama Alan Araştırması Ilçe: Esenyurt Istanbul'un son yıllarda yerleşime açılan ve en çok göç alan bölgelerinden biri olan Esenyurt'ta bir anket çalışması gerçekleştiren araştırmacı, gecekondulardaki yaşam biçimini, tüketim alışkanlıklarını ve Istanbul'un gecekonduda yaşayanlar tarafından tanımlanma biçimlerini incelemiştir. Araştırma verilerine göre, halkın çoğunluğu yaşam koşullarını beğenmemekte, daha iyi bir bölgede yaşamayı istemektedir. Örneklemdekilerin çoğu Istanbul'u yalnızca Harem ve Topkapı olarak tanımlamaktadır. Hanehalklarının gelir düzeyi düşük olmasına karşın hanelerin çoğunda beyaz eşya ve diğer dayanıklı tüketim mallarının bulunmasının ilgi çekici olduğu belirtilmiştir. Araştırmacı son bölümde, halkın yaşam örüntüsünden yola çıkarak geliştirdiği örnek kent planlaması modelini sunmuştur.

229. Jobes, J., E.E. Ahmet (1988) "Co-operative, Action Programme: Turkey: Survey of Attitudes/ Managers/ Istanbul." (Hareket Programı, Ortak Çalışma: Türkiye. Davranış Araştırması/ Yöneticiler/ Istanbul). OECD için hazırlanan basılmamış rapor. Paris 36 s. Dönem: 1980 sonrası Konu : Belediye, insan kaynakları,işçi-emek, yerel yönetim

51

230. Kağıtçıbaşı, Ç., D. Sunar, S. Bekman (1988) Comprehensive Preschool Education Project: Final Report(Geniş Çaplı Okul Öncesi Eğitim Projesi). IDRC için hazırlanmış rapor. 139 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, çocuk, eğitim, kadın Alan Araştırması Ilçe: Cibali, Gültepe, Üsküdar, Zeytinburnu?? Raporda, Istanbul'da gerçekleştirilen Geniş Çaplı Okul Öncesi Eğitim Projesi'nde sınanan tezler ve güdülen amaçlarla, araştırma kapsamında kullanılan yöntemler ve edinilen sonuçları anlatılmaktadır. Çocuğun içinde bulunduğu ortamda, öğrenme kapasitesiyle, kişilik ve sosyal yeteneklerinin gelişimini izlemeyi amaçlayan projede, temel olarak, Anne Eğitimi ve Okul Öncesi Eğitim değişkenlerinin, çocukların sözü edilen özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Istanbul'un Zeytinburnu, Gültepe, Üsküdar, Cibali ve Maltepe gibi, nüfusun çoğunluğunu işçi kesiminden hanehalklarının oluşturduğu, ve kadın işçi çalıştırdığı için fabrikalarda çocuk bakım merkezlerinin bulunduğu semtlerde yürütülen araştırma, birinci yıl hazırlık, dört yıl saha, ve son yıl analiz olmak üzere altı yıl sürmüştür. Raporda bu geniş çaplı araştırmanın sonuçları çocuklar, anneler, ve ailenin diğer bireyleri açısından değerlendirilmiş, anne ve çocukların eğitim-sosyal gelişme portrelerinde önemli değişimler ve ilerlemeler gözlemlenmiştir.

231. Kabarık, Y. (1991) Istanbul'da Yüksek Binalar Ve Beşiktaş- Levent-Maslak Örneği. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 122 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Işyeri ve iş merkezi, kentleşme Ilçe: Beşiktaş Kabarık çalışmasında kentleşme süreci içinde yüksek yapılaşmayı ve bunun ekonomik, tarihi, sosyal, psikolojik ve çevresel sonuçlarını anlatmaktadır. Beş ana bölümden oluşan çalışmada Beşiktaş-Levent ve Maslak'da görülen yüksek yapılaşma örnek olarak ele alınmıştır. Birinci bölümde Istanbul'da kentleşme, ikinci bölümde yüksek binaların gelişimi ve planlama faktörleri, üçüncü bölümde Türkiye ve Istanbul'daki belirli yüksek binalar, dördüncü bölümde Beşiktaş-Levent-Maslak örneği, ve sonuç bölümünde değerlendirmeler sunulmuştur.

232. Kabataş, F. (1991) Istanbul Kent Merkezi Yataklı Tedavi Kurumları Baş Hekim ve Hastane Yöneticilerinin Hastane Yönetimi Konusundaki Eğitim ve Bilgi Durumları. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 126 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Hizmet sektörü, işyeri ve iş merkezi, sağlık Kabataş araştırmasında , hastanelerin işletme olarak özelliklerini ,işlevlerinin , başhekim ve hastane yöneticilerinin hastane yönetimi konusundaki eğitim ve bilgi durumlarını ve bu bulgular ışığında yaptığı değerlendirmelerle, önerilerini aktarmaktadır.

233. Kalaycıoğlu, E. (1989) "Division of Responsibility" (Sorumluluk Bölüşümü). M.Heper (der.), Local Government in Turkey: Governing Greater Istanbul (Türkiye'de Yerel Yönetim: Büyük Istanbul Yönetimi). Routledge: London. ss: 12-29. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, hukuk, yerel yönetim Kalaycıoğlu çalışmasında anakent belediyesiyle ilçe belediyelerinin yükümlülük ve sorumluluklarındaki örtüşme ve ayrımlarla, söz konusu yapılanmalarla ilgili yasal gelişmeleri incelemektedir. Yazara göre 1984 yılındaki belediye reformu, ilçe belediyelerini anakent belediyesine organik bağımlılıktan kurtarmış ve onlara otonom ilçe belediyeleri statüsünü kazandırmıştır. Ancak yasal düzenlemede, anakent ve ilçe belediyelerinin yükümlülükleri ve sorumlulukları açık bir şekilde ayırdedilmemiş, bu durum belli konularda gerilime ve tartışmaya yol açmıştır. Makalede ilçe belediye başkanlarının görüşleri aktarılırken, Üstün Ergüder ve Yılmaz Esmer'in başkanlarla yaptığı yüzyüze mülakatlardan yararlanılmıştır. Görüşmelerden edinilen bilgiler doğrultusunda, inşaat izni verme yetkisi, belediyeye ait gayrımenkuller üzerindeki mülkiyet hakkı, reklam gelirlerinin bölüşümü, ve piyasa ve dükkanların denetimi, temel gerilim noktaları olarak ortaya çıkmaktadır. Yasal düzenlemelere göre, ilçe belediyelerinin sorumluluklarını yerine getirmeleri, anakent belediye başkanının, meclisinin ve onların denetimindeki bürokratik yapının iyiniyetine bağlıdır. Bu durum dolayısıyla, ilçe belediyeleri anlaşmazlık noktalarında daha çok kaybeden taraf olduklarından ve yetkisiz temsilciler durumuna düştüklerinden şikayet etmektedirler.

234. Kalender, R. (1980)"Yüzyılımız Başlarında Istanbul'un Musiki Hayatı". Basılmış bildiri. N. Ilıcak (haz.), Milli Türkoloji Kongresi. Kervan Yayınları: Istanbul ss.509-516.

52

Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kültür, sanat Çalışmada, 1895-1912 tarihleri arasında Istanbul'daki müzik faaliyetleri ve müzik hayatı hakkında bilgi verilmiş, bu bilgiler genellikle söz konusu Dönemde yayınlanan Ikdam gazetesinden edinilmiştir. Istanbul'da yine aynı Dönemde müzik ile ilgili kitap ve dergilerle, fonoğraf ve gramafon satan dükkanları gösteren bir liste de çalışma kapsamında yer almaktadır. Derlenen bilgilere dayanılarak, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Istanbul'un çok hareketli bir müzik hayatına sahip olduğu öne sürülmüştür.

235. Kaptan, H. (1988) Metropoliten Alan Içinde Düşük Gelir Grubunun Yerleşme Düzeni. Basılmamış doktora tezi. Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. 74 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kent planlama, Konut, sanayi Çalışmada, Istanbul Metropoliten Alanı içinde, genel sosyo-ekonomik yapının sonucunda ortaya çıkan, düşük gelir grubunun konut edinme sorunları anlatılmakta, 2981 sayılı Yasa ile başlatılan gecekondu ve hisseli ifraz dokusuna yasallık kazandırma süreciyle, bu sürecin doğurduğu ve doğuracağı sorunlara değinilmektedir. Düşük gelir grubunun yerleşme düzenini gelecekte etkileyeceği öngörülen unsurlardan birinin işgücü ayrışması olduğu belirtilmiştir. Bu da ancak, metropolün sanayiden arındırılarak, sanayi tesislerinin kentin doğu ve batı uçlarına kaydırılmasının sağlanmasıyla mümkündür. Istanbul'a göçün halen sürmekte olması nedeniyle, yeni sanayi alanlarının planlı bir çerçevede gerçekleştirilmesi, ve plan üretiminde Anakent Belediyesiyle Yerel Belediyelerin ayrıştırılmış sorumlulukları üstlenmeleri gerektiği vurgulanmaktadır.

236. Karal, E.Z. (1988) "Idare Alanında Islahat" Selim III. Hat-tı Hümayunları: Nizam-ı Cedid 1789-1807. Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları VII.Dizi.Sa.14: Ankara ss.95-121 Dönem: 18.-19.yüzyıl Konu: Sosyal yapı, yerel yönetim Karal, kitabında III.Selim Döneminin yenileşme hareketleri üzerinde dururken, Istanbul'un idaresi konusunda yapılan yeniliklere de bir bölüm ayırmıştır. Karal Döneme ait belgelere dayanarak yaptığı incelemeden Dönemin en büyük sorununun Istanbul'a gelen işsizler ile ilgili asayiş sorunu ve Istanbul yangınları olduğunu belirtmektedir. Çalışmada ilgili belgelerin metinleri de yer almaktadır.

237. Karbay, H. (1993) Kentlileşmede Etkin Bir Politika Yayalaştırma ve Araçları. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kentlileşme Kentlileşmede yayalaştırma konusunu irdeleyen tez çalışmasında, yayalaştırmanın kentsel planlamada sadece yaya ve taşıt ayırımı kadar basit bir tanımlamaya sığdırılmasının yeterli görülmemesi nedeniyle, yayalaştırmanın ne yalnızca kentsel planlama, ne de yalnızca kentsel tasarım ilkeleri çerçevesinde alınacak kararlara dayanan bir uygulama amacı değil, bir süreç içerisinde kentsel planlama, kentsel tasarım ve uygulama bütünlüğünde ele alınması gereken kentin bütününe hizmet eden bir araç olması sonucuna varılarak, bir yaya yolunun tanımı yapılmıştır.

238. Kasakyan, A. (1981) Istanbul Suriçi Tarihi Yarımadada Şehirsel Doku Araştırması. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 68 s. Dönem : 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu : Kentleşme, kent planlama, sur içi Istanbul Çalışmada, fonksiyonel farklılaşma sonucunda eski yapısı hızla değişmekte olan Istanbul'un eski doku özellikleri tarihi yarımada ölçeğinde araştırılmıştır. Tezin birinci bölümünde geleneksel şehir dokusunun yokolmasına neden olan, yangınlar ve imar hareketleri gibi etkenler incelenmiş, ikinci bölümde eski haritalar yardımı ile eski doku gözler önüne serilmiş, üçüncü bölümde ise eski ve yeni haritalar üstüste çakıştırılarak genel bir değerlendirme yapılmıştır.

239. Kastoryano, R. (1992) "From Millet to Community: The Jews of Istanbul" (Millet'ten Topluluğa: Istanbul Yahudileri). A. Rodrigue (der.), Ottoman and Turkish Jewry. Indiana University:

53

Bloomington. ss. 253-277. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 Konu: Etnik gruplar, gayrımüslimler, hukuk, Museviler sosyal yapı Makalede, Osmanlı Imparatorluğu'ndan, laik Türk Cumhuriyetine geçişin, etnik grupların hukuki durumlarda yarattığı değişiklikler üzerinde durulmaktadır. Osmanlı Imparatorluğu'nda, her etnik grup ayrı bir "Millet" olarak tanımlanmaktaydı. Modernleşme ya da Batılılaşma hareketi, beraberinde politik bütünlük, laiklik ve milliyetçilik kavramlarını getirmiş, bu da Türk milletinin, yalnızca Müslümanlar ve gayrımüslimler olarak ikiye ayrılmasına ve her etnik grubun ayrı bir "Millet" kimliğine sahip olması durumunun ortadan kalkmasına neden olmuştur. Makalede özellikle Yahudiler üzerinde durulmuş, Istanbul Yahudilerinin sosyal organizasyonu, nereden, ne zaman, ve niçin geldikleri, hangi dilleri konuştukları ayrıntılarla aktarılmıştır.

240. Kayaoğlu, I.G.,E. Pekin (haz.) (1992) Eski Istanbul'da Gündelik Hayat. Istanbul Belediyesi Kültür Işleri Daire Başkanlığı: Istanbul. 160 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kadın, kültür, sosyal yapı Çalışmada 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başındaki Istanbul'da gündelik hayat, ve özellikle de Istanbul kadınının yaşam tarzı üzerinde durulmuştur. Istanbul düğünleri, loğusalık ve şerbet, eski Istanbul hamamları ve gezmeleri, ev idaresi, komşu ve komşuluk, Eski Istanbul evlerinde ısıtma, ve ramazan başlıkları altında bir çok ddeğişik Konu, görsel malzemeler de kullanılarak anlatılmıştır.

241. Kaynak, T., M. Paksoy (1983) " Motivasyonda Maslow Modeli ve Istanbul Kenti Çalışanları Üzerine Bir Testi ". Istanbul Üniversitesi Işletme Fakültesi Dergisi (1):75-92. Dönem : 1980 sonrası Konu : Insan kaynakları, işçi-emek Alan Araştırması Anket yöntemiyle gerçekleştirilen araştırma kapsamında, 77 yönetici ile görüşülmüştür. Anket metninin bir örneği rapor içinde bulunmaktadır. Motivasyon kuramındaki, Maslow modelinden yola çıkılarak, Istanbul 'daki çalışanların motivasyon durumları saptanmaya çalışılmıştır. A. Maslow 'un motivasyon konusunda ileri sürdüğü " Gereksinmeler Hiyerarşisi " kuramının, farklı kültür ve sosyo-ekonomik düzeylerde bulunan toplumlarda, çalışanların tutumlarının farklılık göstereceği noktası dikkate alınmış, ve Istanbul örneğinde, iş seçimi tercihlerinin öncelikle iş garantisi ve sosyal sigorta, arkasından da ücret faktörlerine bağlı olarak şekillendiği görülmüştür.

242. Kazgan, H. (1991) Galata Bankerleri. TEB Yayıncılık ve Kültür Hizmetleri A.Ş.: Istanbul. 183 s. Dönem: Osmanlı 19. yüzyıl, Osmanlı 20. yüzyıl Konu: Burjuva-elit, ekonomi, finans, Galata-Beyoğlu Konusu, Tanzimat ile Duyu-u Umumiye arasındaki Dönemde kurdukları bankerlik işletmeleri ile, gerek Osmanlı mali tarihinde, gerekse Dönemin sosyal ve ekonomik olaylarında önemli rol oynayan Galata Bankerleri olan kitap, dergi makalelerinden özel mektuplara, antlaşma metinlerinden senet ve tahvil örneklerine kadar çok sayıda ve çeşitli yazılı kaynaktan yararlanmıştır. Galata Bankerlerinin Osmanlı Imparatorluğu'nun Sanayi Devrimi'ni gerçekleştirmiş Batı için devamlı pazar haline gelmesiyle kazandıkları önem, Osmanlı ekonomisindeki değişme ve gelişmelerde oynadıkları rol, Şirket-i Hayriye gibi yeni şirketlerin kurulması, Banque de Constantinople gibi bankaların kurulması, Galata Borsası'nın dışa açılması olayları, Sarayla ve Basınla ilişkiler gibi çeşitli açılardan incelenmiştir.

243. Kazıcı, Z. (1989) "1093 (1682) Yılında Çeşitlerine Göre Istanbul'daki Dükkanlar". Basılmış Bildiri. Tarih Boyunca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran Istanbul. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi Edebiyat Fakültesi Basımevi: Istanbul . ss. 239-249. Dönem: 17-18. yüzyıl Konu: Ekonomi, finans, sosyal yapı, ticaret 17.ve 18. yüzyıllarda Istanbul'daki vergi sisteminin çeşitli belgelere, özellikle de Ihtisap Mukataası Kayıtları'na dayanılarak anlatıldığı bu makalede, 1682 yılında Istanbul'daki dükkan çeşitleriyle, farklı meslek grupları ve sektörlerden alınan vergi miktar ve oranları aktarılmaktadır. Ayrıca Dönemin ekonomik yapısı ve ticari sistemiyle, bunun sosyal yaşama yansımaları üzerine genel bir değrlendirme yapılmıştır.

54

244. Keleş, R. (1983) 100 Soruda Türkiye'de Şehirleşme, Konut ve Gecekondu. Gerçek Yayınevi 100 Soruda dizisi No.30: Istanbul 246 s. Dönem: 1950-1979 Konu: Gecekondu, kentleşme, konut Kitapta Türkiye genelinde kentleşme, gecekondu ve konut konuları incelenmiş, Istanbul'un ülkenin kentleşme tarihi içindeki özel yer ve önemine değinilmiştir. Yazara göre Istanbul, Türkiye'de kentleşmenin ekonomik gelişme için gerekliliğini doğrulayan bir kenttir. Ekonominin ülke ölçüsündeki büyüme hızı, her zaman, Istanbul ekonomisinin büyüme hızının altında kalmakta, bunun sonucunda da Istanbul'da kentleşme, diğer bölgelere oranla çok daha hızlı gelişmektedir. Artan nüfusun düzenli bir biçimde yerleştirilmesi, iş olanaklarına kavuşturulması, ve kamu hizmetlerinin gereğince yerine getirilmesi ile, kentin tarihsel ve doğal değerlerinin korunması için, Istanbul'a sürekli olarak yeni yatırımların yapılması gerekmektedir.

245. Keleş, R. (1986) "Municipal Finance in Turkey with Special Reference to Istanbul" (Türkiye'de Belediyecilik Finansmanı ve Istanbul'un Durumu). M.Heper (der.), Dilemmas of Decentralization: Municipal Government in Turkey (Decentralization" Ikilemleri: Türkiye'de Belediyecilik). Friedrich Ebert Stiflung Analysen No. 123-124: Bonn. ss. 37-56. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, finans, yerel yönetim Makalede, 1980-84 Dönemi ve sonrasında Türkiye genelindeki belediyecilik finansmanı üzerinde durulmuş ve Istanbul'un durumu özel olarak incelenmiştir. Verilere göre, belediye gelirleri milli bütçeden kaynak aktarımının ve vergi gelirlerinin artırılması yolu ile arttırılmıştır. 1980-1984 Döneminde vergi kaynakları konusunda reformlar gerçekleştirilmiş, bu Dönemde Istanbul, belediye gelirleri bakımından gözle görülür bir iyileşme göstermiştir.

246. Keleş, R. (1987) "Recent Developments in Istanbul Municipal Finance" (Istanbul'un Belediyecilik Finansmanındaki Yeni Gelişmeler). M.Heper (der.), Democracy and Local Government: Istanbul in the 1980s (Demokrasi ve Yerel Yönetim: Istanbul 1980'lerde). The Eothen: Walkington. ss. 42-51. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, finans, yerel yönetim Makalede 1985 ve 1986 yıllarında belediyecilik finansmanı incelenmiş, bu Dönemde Istanbul Anakent ve ilçe belediyelerinin merkezi bütçeden aldığı payın artmış olduğu gözlenmiştir. Belediyeler için ikinci önemli gelir kaynağı olan Emlak Vergisi gelirlerinin ise, 86 yılı için 40 milyar lirayı bulacağı hesaplanmıştır. Üçüncü gelir kaynağı, Akaryakıt Tüketim Vergisi ve diğer vergi ve harç gelirleridir. Belediyeler ayrıca ticari girişimlerinden de gelir elde etmektedirler. Çalışmanın sonunda Anakent Belediyesi'nin personelinin önemli bir bölümünün ilçe belediyelerine dağıtılmış olduğu belirtilmiştir.

247. Keskin, A. (1981) "Transit Taşımacılık ve Ulaşım Içinde Istanbul". Basılmış bildiri. Istanbul Sempozyumu 20-21 Kasım 1981 Istanbul Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı SISAV: Istanbul. ss. 59-65. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, ulaşım Çalışmada Istanbul ilinin ulaşım sorunu, kentsel ulaşım ve transit taşımacılık olmak üzere iki bölümde incelenmiştir. Konut alanlarıyla iş alanları arasında gerçekleşen gündelik git-gel hareketinin, ulaşım ihtiyacının en belirgin görüntüsüni sergilediği belirtilmektedir. Yazar, Istanbul ilinde gereksinimleri karşılamaktan uzak olan ulaşım örüntüsündeki sorunların üzerinde durmuş, sorunların temel nedeni olarak, kent ve ulaşım planlarının birarada uygulanamamasını göstermiştir. Çözüm olarak, başta bir yeraltı sistemi olmak üzere, etkin bir toplu taşıma sistemi kurulması önerilmiştir. Ayrıca, kara, demir ve denizyolu transit taşımacılığının sorunlarına da değinilmiştir.

248. Keskin, A. (1993) "Planlama Çalışmalarının Sorunları". Istanbul (4):38-47. Dönem: 1980 Sonrası Konu: Kent planlama, belediye, yerel yönetim Istanbul Belediyesi Imar Planlama Dairesi Başkanlığınca hazırlanan raporlara dayanarak derlenen makalede, 1980 öncesinde pasif kontrolcü planların uygulandığı, 1980 sonrasında ise planlamanın toplumsal gelişme ile beraber değerlendirilmeye çalışıldığı, sosyopolitik olayları içeren nazım planlar hazırlandığı, bu çalışmalara rağmen teknik ve sosyal altyapı yetersizliği ve

55

nüfus artışı gibi etkenlerin 1980 Nazım Imar Planında değişimi gündeme getirdiği belirtilmektedir. Keskin, Istanbul Nazım Plan Bürosunun işlevini yitirdiğini ve çıkarılan af yasaları ile kentsel dokunun tahrip edildiğini ve politik kaygıların ön plana geçmesiyle Istanbul'un sağlıksız kentleşme süreciyle tüm özelliklerini yitirebilir duruma geldiğini ortaya koymaktadır.

249. Keyder, Ç. (1992) "Istanbul'u Nasıl Satmalı" Istanbul 1(3):81-85 Dönem: 1980 sonrası Konu: Küreselleşme Keyder çalışmasında, kentlerin ulusal ekonomileri taşıyan temel birimler haline geldiği küreselleşme sürecinde, Istanbul'un bir küresel kente dönüşmesinin, Türkiye'nin ve Istanbul'un geleceği açısından nasıl bir anlam ifade ettiğini tartışmaktadır. Yazar, 1970'lerden itibaren, küreselleşme olgusuyla sermayenin, ekonomilerin kaderini belirlemeye başladığını, buna paralel olarak da, ulus-devlet ile ekonomi ve kentler arasındaki ilişkilerde, ulus-devletin giderek güç ve önemini yitirdiği yeni bir Döneme geçildiğini belirtmektedir. Bu Dönemde, küresel bir kente dönüşmek için gerekli nitelikleri bünyesinde barındıran Istanbul'un, bu dönüşüm fırsatını değerlendirmesinin, hem kentin kendisi, hem de ulusal ekonomi açısından avantajları vurgulanmıştır. Yeni Dönemde hizmet sektörünün yoğunlaştığı kentin ekonomik alanda devletten bağımsız hale gelmesinin, ve sermayenin hareketliliğinin belirlediği "insiyatif sahibi kent" niteliğinin, küresel kent olabilmek için önemi ayrıca belirtilmiştir. Keyder, coğrafyası ve tarihi ile küresel statü kazanmaya uygun Istanbul'a "insiyatif sahibi kent" olma şansının tanınmasının gereği üzerinde de durmaktadır.

250. Keyder, Ç., A. Öncü (1993) "Istanbul Yol Ayrımında" Istanbul (7):28-35. Dönem: 1980 sonrası Konu: Küreselleşme, yerel yönetimler. Keyder ve Öncü makalelerinin başında, Istanbul'un dinamiklerini anlayabilmek için bugüne değin başvurulagelmiş olan Üçüncü Dünya Metropolü kavramının çok yetersiz kaldığını vurgulamakta bunun temel nedeninin de dünya yüzünde yatırımların nereye yapılacağının artık devletlerce değil, sermayenin global ölçekte işleyişiyle belirlenmesi olduğunu savunmaktadırlar. Global sermayenin büyük akışkanlık kazandığı ve devletlerin ulusal ekonomiler üzerindeki egemenliğinin giderek zayıfladığı bu ortamda, metropollerin dünya konjonktürünün sunduğu fırsatları değerlendirmeleri kent düzeyinde politik insiyatiflerle yakından bağlantılı bir hale gelmiştir. Yazarlar bu çerçevede Istanbul'un 1980 sonrası politik konumunu incelerken, biri Ankara'nın büyük kentlere yönelik politikasındaki değişmeler, diğeri Istanbul'daki siyasi yönetimin elde ettiği girişimcilik potansiyeli olmak üzere iki ayrı gelişme üzerinde durmaktadırlar. Makalenin sonuç bölümünde ise, temel hizmetleri sağlama ve yatırım yapma arasında bir denge kurmayı, ve dolayısıyla da populizm ile büyüme arasında bir tercih yapmayı zorunlu kılan ikilem vurgulanmakta, populizmin uzun vadede durağanlığa yol açacağı öne sürülmektedir.

251. Keyder, Ç.,I. Savaşır,I. Bilgin,O. Koçak,M. Ahıska,N. Gürbilek, S. Sökmen (1991) "Ulusal Devletin Krizi" Defter. Metis Yayınları: Istanbul. (16):7-37. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kalkınma, küreselleşme Çağlar Keyder ile yapılan bu söyleşide, 1970'lerden sonra yaşanmaya başlanan Fordist sanayinin krize girmesi olgusu ve bu krize reaksiyon olarak ortaya çıkan iletişim,finans,bilgisayar gibi genel hizmet sektörlerinden söz edilmektedir. Bu çerçeve içerisinde, Istanbul'un Ortadoğu, Orta Asya, ve Balkanlar'da başat rol oynayabilecek, uzmanlaşmış bir "küresel şehir" haline dönüşme koşulları tartışılmıştır.

252. Kientz, F.K. (1982) "Die Sultanstadt Istanbul" (Sultanşehri Istanbul). Stadte unter dem Halbmond (Yarımayın Altındaki Şehirler). Munich. ss 286-316. (FRA 3-089). Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Gündelik yaşam, kültür, sosyal yapı, sur içi Istanbul Ilçe: Eminönü Çalışmada 1453-1600 arası Dönemdeki Istanbul anlatılmaktadır. Özellikle nüfus yapısı ve yerleşim bölgelerinin incelenmesine ağırlık verilmiş, Fener ve Galata semtleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Söz konusu Dönemdeki ekonomik yaşam, yerel yaşam biçimi, kahveler, hamamlar, su yolları, ev hayatı, ev içi biçimleri, ve el sanatları, resimlere ve yazılı kaynaklara dayandırılarak anlatılmıştır. Daha sonra Topkapı Sarayı'ndan ve buradaki yaşam ve eğlencenin Bizans'tan sonra

56

aldığı değişik biçimlerden söz edilmiştir. Son olarak depremler, yeniçeriler, ve yangınların Istanbul hayatı üzerindeki etkileri tartışılmıştır.

253. Kılıçaslan, T., I. Kılıçaslan (1992b) "Raylı Taşıt Sistemleri ve Istanbul Ulaşımında Gelişmeler" II. Istanbul Kentiçi Ulaşım Kongresi Bildiriler, Inşaat Mühendisleri Odası Yayını: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ulaşım Merkez kentlerde aşırı yoğunluk artması sonucu dış çevreye kitle taşıması yapacak araçlara gereksinim ortaya çıkmıştır. Taşıma gücü yüksek araçlar raylı sistemlerde kullanılmakta ve kentlerin topografik ve ekonomik yapısına göre hızlı tramvay, hafif metro, metro adı altında değişik standardlar sunmaktadır. Kentlerde arazi kullanışı ve ortaya çıkan seyehat istemlerinin belirli ölçüde kompozisyonu toplutaşım sistemlerinde eşgüdüm ve birleşmeyi gerektirmektedir. Istanbul'da mali sıkıntılara rağmen hızlı tramvay ekseni çalıştırılmış, tarihsel bölgeler zenginleştirilmiştir. Metropoliten ulaşım kapsamlı olarak planlanmalı, raylı sistemin diğer toplutaşım araçlarıyla eşgüdümü sağlanmalıdır.

254. Kılıçbay, M.A. (1985) "Istanbul'un Latinler Tarafından Zabtı (1204)". Tarih ve Toplum. 3(18):31-37 Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl Konu: Istanbul'un fethi Çalışmanın başında, Istanbul'un tarih boyunca hangi milletler tarafından ve niçin işgal edildiği detaylarıyla anlatılmaktadır. Yazar, Batının Türkleri Istanbul'un görkemli Dönemine son vermiş olmakla suçladığı yaklaşımı eleştirmekte, Osmanlıların Istanbul'u fethedişlerinin ardından kenti yeniden imar edip bayındır hale getirdiklerini, kente asıl zarar verenlerin ise Haçlılar olduğunu iddia etmektedir. Yazar ayrıca, Bizanslı bilim adamlarının Istanbul'un Türkler tarafından fethi üzerine Batıya kaçarak orada Rönesans hareketini başlattıkları savının da hiç bir tutarlı dayanağı bulunmadığını ve ciddiye alınmaması gerektiğini vurgulamaktadır.

255. Kılınçaslan, T., I. Kılınçaslan (1992a) "Kentsel Raylı Taşıt Sistemleri ve Tarihsel Istanbul Kentinde Uygulamalar". Basılmamış bildiri. 16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 1992 Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, ulaşım Genel olarak Raylı Taşıt Sistemleri ve gelişiminin tarihçesinin anlatılmasıyla başlayan çalışmada, kent merkezine getirilen ulaşım sınırlamaları çercevesinde, metro projesinin kısa vadede gerçekleşememesi tartışmalarıyla birlikte gündeme gelen diğer bazı projeler üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda "Hızlı Tramvay" projesi, Istiklal Caddesindeki "Nostaljik Tramvay", ve 1992 sonrası faaliyete geçen metro planının ilk ayaklarından birini oluşturan "Çağdaş Tramvay Hattı", ve bu çalışmalar konusundaki görüşler incelenmiştir.

256. Kılınçaslan, T., I. Kılınçaslan (1993) "Istanbul Metropoliten Alan Otobüs ve Minibüs Toplutaşımında Etkinlik Sorunları". 3. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi: Haziran 1993. Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, küreselleşme, ulaşım Çalışmada, gelişmekte olan ülkelerde gözlemlenen ulaşım ve trafik sorunlarının temel nedenlerinin, kentlerdeki nüfus yığılmaları, buna bağlı olarak denetimsiz kentleşme, yetersiz ulaşım altyapısı, ve motorlu taşıt sayısındaki hızlı artışlar olduğu belirtilmiştir. Istanbul'daki genel ulaşım durumunu ilgili verilerle aktarılmasının ardından, kentin trafik ve ulaşım sorunlarının çözümü için önerilerde bulunulmuştur.

257. Kılınçaslan, I. (1981) Istanbul-Kentleşme Sürecinde Ekonomik ve Mekansal Yapı ilişkileri. ITÜ Mimarlık Fakültesi Yayını: Istanbul. 333 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme, küreselleşme 180'i aşkın yazılı kaynaktan yararlanılan çalışmada Istanbul'un sanayileşmiş batı ülkelerindeki kentsel gelişme sürecinden farklı nitelikler gösteren büyüyüşü incelenmektedir. Öncelikle sanayi öncesi Istanbul'unun bir dünya kenti haline gelme sürecine, ve sosyo- ekonomik ve mekansal yapı ilişkilerine bakılmıştır. Daha sonra Istanbul'un batı etkisinde bir ticaret kenti olduğu, son olarak da, ulusal bütünleşme sürecinde, Istanbul'un bir sanayi metropolüne dönüştüğü vurgulanmıştır.

57

258. Kıray, M. (1982a) "Modern Şehirlerin Gelişmesi ve Türkiye'ye Has Bazı Eğilimler." Toplumbilim Yazıları. Gazi Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Yayını No.7, Toplum Bilimleri Araştırma Merkezi Yayınları: Ankara. Dönem: 1980 sonrası Konu: Işyeri ve iş merkezi, kentleşme, konut Çalışmanın ilk bölümünde kent olgusunun doğuşu, insanların nasıl yerleşik düzene geçerek kentleri ve uygarlıkları kurdukları geniş bir biçimde anlatılmaktadır. Daha sonraki bölümlerde "radio-concentric" modele göre kentlerin büyüme eğilimleri ve tam sanayileşmenin kentler üzerindeki etkileriyle, kentte yer alan küçük sanayi tesislerinin organize sanayi bölgelerine taşınması, ancak konut alanlarının da paralel bir yayılma göstermesi sonucu ortaya çıkan, sanayi ve konut bölgelerinin birbirinden ayrışamaması sorunu ele alınmaktadır. Ayrıca "geçiş mıntıkaları" olarak adlandırılan bölgelerin, kentin gelişmesindeki rolü anlatılmış, ve Istanbul'dan örnekler verilmiştir.

259. Kıray, M. (1982b) "Apartmanlaşma ve Modern Orta Tabakalar". Toplumbilim Yazıları. Gazi Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Toplum Bilimleri Araştırma Merkezi Yayınları No.7: Ankara. ss. 385-387. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 1950-1979 Konu: Işyeri ve iş merkezi, kentleşme, konut Makalede, sanayi öncesi toplumlarda işyeri ve konutların aynı yapı içinde olduğuna değinildikten sonra, 16-18. yüzyılda meydana gelen konut-işyeri farklılaşması irdelenmiştir. Sanayi toplumunda da bu alandaki gelişmeler belirtildikten sonra, apartmanın tanımı yapılmıştır. Türkiye'de, ve özellikle Istanbul'da apartmanlaşma eğilimlerinin doğuşu ve gelişmesi gibi yapısal değişiklikler, yeni orta tabakaların ortaya çıkışı ile ilişkilendirilmiştir.

260. Kıray, M.,I. Ortaylı (1992) "Istanbul ve Istanbul'lu Üzerine".Istanbul. (1):16-23 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme Ortaylı ve Kıray Istanbul'un 19. yüzyıldan bu yana geçirmiş olduğu değişim sürecinde, ulaşım ve iletişim, konut, endüstri alanlarında kentte gözlemlenen farklılıkları üzerinde durarak, kentin tarihsel mirasına sahip çıkma ve kenttte gündelik yaşamı kolaylaştırma için, dışarı yayılmanın önemini belirtmişlerdir.

261. Kızılgün, M. (1992) 2000 Yılında Istanbul'da Özel Araba Sahipliğinin Sorunlarına Bir Bakış. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 130 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Altyapı, kent planlama, ulaşım Araştırmada, Istanbul'da geçmiş yıllardaki ve günümüzdeki nüfus, motorlu kara taşıtları, yollar ve otoparklar konuları çeşitli açılardan incelenmiş, elde edinilen verilere dayanılarak, ileriye yönelik tahminlerde bulunulmuş, ve bahsedeilen konularla ilgili öneriler getirilmiştir. Dört bölümden oluşan araştırmanın birinci bölümünde il çapında bilgiler verilmekte, Istanbul ili için nüfus durumu, yoğunluk ve kentsel doku konularına bakılmaktadır. Ayrıca Istanbul'un ulaştırma açısından ülke içindeki yer ve önemine değinilmiş, ilin trafik hacmi saptanmıştır. Ikinci bölümde otopark gereksiniminie dair tespitler yapılmış, belirlenen gereksinim mevcut otopark ve yol durumuyla karşılaştırılmıştır. Üçüncü bölümde, gelecek yıllar için nüfus, otomobil ve motorlu kara taşıt sayısı, ve otopark gereksiniminin, tahmini değerleri saptanmıştır. Dördüncü ve son bölümde ise, yaya trafiğinin ve yolcu taşıma sistemlerinin incelenmesi yer almaktadır.

262. Kızıltan, A. (1984) An Evaluation of Developments for Istanbul-Süleymaniye Area (Istanbul-Süleymaniye Bölgesi Için Yapılmış Gelişim Planının Bir Değerlendirmesi ). Basılmamış yüksek lIsans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi: Ankara. 105 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, koruma Ilçe: Süleymaniye??? Çalışmada, Türkiye'de, en önemli kentsel ve çevresel sorunların, genellikle hızlı kentleşme sürecinde, yapılanmanın denetlenememesinden kaynaklandığı; hızlı kentleşme, hızlı gelişme ve gelişme hızının kentleşme hızından daha yüksek olmasının, tarihi çevrelerde ve mimari miras üzerinde sistematik bozulmaya neden olduğu belirtilmektedir. Hızlı kentleşme, metropoliten alanların tarihi çekirdeğini önemli ölçüde etkilemekte; tarihi alanlar, gelişmeye koşut olarak, işlev değişim sorunuyla karşılaşmakta ve geleneksel özelliklerini kaybetmektedirler. Tarihi çevrenin

58

karşılaştığı önemli sorunlardan biri de, fonksiyonel ve mekansal değişim paralelinde gerçekleşen, prestij yitirimidir. Prestij yitirilmesi sonucunda, tarihi bölgelerin sosyal yapıları da değişime uğramakta, ve zamanla tarihi çekirdekte yaşayanlar bu yöreleri terketmektedir. Bu genel çerçeve içinde, ekonomik, sosyal ve kültürel açılardan kent ile bütünleşememiş, ancak durağan yapıya sahip olmasından dolayı günümüze dek geleneksel dokusunu sürdürebilmiş bir tarihi sit alanı olan Süleymaniye ve civarı ele alınmıştır. Bu tarihi çekirdek bölgenin sosyal, ekonomik ve mekansal özellikleri ve bölgede gerçekleştirilmiş olan planlama çalışmalarıyla, planların eksik ve aksayan yönleri irdelenmiş, uygulama sürecine katkıda bulunabilmek amacıyla yenilnme ve koruma konularında öneriler getirilmiştir.

263. Koçtürk, T. (1988a) "Advantages of Breastfeeding According to Turkish Mothers Living in Istanbul and Stockholm" (Istanbul ve Stockholm'da Yaşayan Türk Annelerine Göre Emzirmenin Avantajları). Social Science and Medicine. 27(4): 405-410 Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, çocuk, kadın, sağlık Alan Araştırması 269 Istanbul'lu, 30 Stockholm'lü Türk anneden oluşan bir örneklemle gerçekleştirilen araştırmada kentsel yerleşim alanının sosyo-ekonomik statüsü, annelerin eğitimi, kökeni, halen uygulamakta oldukları besleme yöntemi ve hamilelikten korunma yolları değişkenlerine na göre bir değerlendirme yapılmıştır. Ailenin örgütlenmesinden doğan kültürel farklılıklar ve dolayısıyla değişik toplumlarda çocuğa verilen "değer"'in anlamları ile, emzirmeyi destekleyici çocuk merkezli mesajların başarısına olan etkisine dikkat çekilmekte; ayrıca ataerkil toplumsal yapılarda, emzirmenin annemerkezli yararlarına değinmenin önemi vurgulanmaktadır.

264. Koçtürk, T. (1988b) "Attained Weight for Age Decile Positions and Selected Factors Among Infants in Istanbul".(Istanbul'daki Çocukların Yaşlarına Göre Ağırlıkları ve Etkenler). Journal of Tropical Pediatrics. (34):244-247. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çocuk, sağlık Alan Araştırması Ilçe: Fatih, Şişli, Zeytinburnu Şişli-Nişantaşı, Çapa ve Zeytinburnu olmak üzere Istanbul'un sosyo-ekonomik açıdan farklılaşan üç ilçesinde 263 çocuk üzerinde yapılan araştırmada, çocukların sağlık koşulları ile, annelerin sosyo-ekonomik özellikleri değerlendirilmektedir. Araştırmada düşük ve orta gelir düzeyine sahip gruplarda çocukların yaşlarına göre daha az büyüme gösterdikleri, ve bunun düzensiz emzirme ve/ya da enfeksyon riskinin arttığı koşullara bağlı olduğu görülmüştür.

265. Koçtürk, T. (1988c) "Infant Feeding Pattern in Three Districts of Istanbul". (Istanbul'un Üç Semtinde Çocuk Besleme Modelleri). Journal of Tropical Pediatrics. (34):193-197. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çocuk, sağlık Alan Araştırması Ilçe: Fatih, Şişli, Zeytinburnu Şişli-Nişantaşı, Çapa ve Zeytinburnu'nda 269 anne üzerinde yapılan araştırmada yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki gruplar ve altı yılın üzerinde eğitim görmüş annelerde çocuk emzirme süresinin daha kısa olduğu görülmüştür. Süte ek besinlerin pahalılığının evde hazırlanan karışımlara yönelmede etken olduğu ve annelerin emzirme süresinde süt yeterliliğinin ana belirleyici olarak ifade edildiği görülmüştür.

266. Koçtürk, T., R.Zetterström (1986) "Breastfeeding among Turkish Mothers Living in Suburbs of Istanbul and Stockholm: A Comparison" (Istanbul ve Stockholm'ün Banliyölerinde Yaşayan Türk Anneleri Arasında Emzirme: Bir Karşılaştırma). Acta Pediatrica Scandinavica. 2(75):216-221 Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, çocuk, sağlık Alan Araştırması Işçi sınıfına mensup, ortak toplumsal ve kültürel özellikler taşıyan ailelerden gelen 96 Istanbul'lu, 30 Stockholm'lü Türk anne üzerinde yapılan araştırmada, göçmen annelerin çocuklarını besleme alışkanlıklarındaki değişimin, hazır ek gıdalara yönelme ve çocuklarda aşırı kilo şeklinde ortaya çıktığı gözlenmiş, ve bu değişimin kentleşmeye eşlik ettiği belirtilmiştir. Annelerin tavırlarındaki değişime, bu iki grup arasındaki kentsel yerleşim ve istihdam tipindeki farklılığın etken olduğu saptanmıştır.

59

267. Koçu, R.E. (1981) Yangın Var!: Istanbul Tulumbacıları Ana Yayınevi: Istanbul. 303 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kurumlar (Itfaiye Teşkilatı), sosyal yapı Kitapta, Istanbul'da tulumbacıların yaşantıları ile, 19. yüzyılda Istanbul'da çıkan büyük yangınlar, Osmanlıca kaynaklardan ve Istanbul itfaiyesi teşkilatı belgelerinden yararlanılarak anlatılmaktadır.

268. Koçu, R.E. (1985) "Osmanlı Toplum Yaşayışıyla Ilgili Belgeler, Bilgiler-Kahve III". Tarih ve Toplum. (2):16-23 Dönem: 15.-16.yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kültür, sosyal yapı Istanbul'da ilk kahvehane 1554 yılında açılmış, kahvehaneler genellikle işsizleri çekerek kısa zamanda sayıca artmış, ancak bunlar III. Murat zamanında fetva verilerek yasaklanıp, kapatılmıştır. Çeşitli mercilerdeki görevlilere rüşvet verilerek yeniden açılması sağlanan kahvehanelerin faaliyeti, IV. Murat zamanında bir kez daha ve kesin olarak yasaklanmış ve yasak sultanın ölümüne kadar sürmüştür. Bu Dönemde kahvehanelerin farklı özellikleri taşımakta ve müşterilerine göre, yeniçeri, tulumbacı, köşklü, arabacı kahvehanesi gibi isimler ile nitelendirilmekteydi. Makalede, bu kahvehanelerin bir dökümü, ve listede yer alan kahvehanelerin özellikleri de bulunmaktadır.

269. Köksal, S. (1990a) Istanbulda Sosyal Demokrat Belediye Başkanları ve Gecekondu Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı, Istanbul. 67 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, gecekondu, kentleşme, yerel yönetimler Köksal, kentleşmenin çelışma Dönemindeki evresinde, "gecekondu" ve "gecekondulu" kavramlarının Istanbul'daki Sosyal Demokrat Halkçı Partili ilçe Belediye Başkanlarınca nasıl algılandığını, bu kişilerin gecekondu sorununu nasıl tanımladıklarını, konuyla ilgili uygulamalarını, ve politika önerilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda TÜSES tarafından desteklenerek yürütülen araştırmada önce SHP'li başkanlarla yapılacak görüşmelerde ele alınacak temel noktaların saptanması için bir hazırlık çalışması yapılmıştır. Ikinci aşamada, hazırlık çalışmalarının ışığında hazırlanan sorular SHP'li 18 ilçe Belediye Başkanı'ndan 17'sine yöneltilmiştir. Çalışma, yanıtların değerlendirilmesiyle sona ermekte, kullanılan soru kağıdıyla, SHP Parti programında ve "Önce Insan" pogramında yer alan konutla ilgili maddeler ekler bölümünde sunulmaktadır.

270. Köksal, S. (1992) "Yerlisi Yok Sahibi Çok". Istanbul . (1):38-42 Dönem:1980 sonrası Konu: Göçler, sosyal yapı Köksal makalesinde "Istanbul'lu kim? " sorusuna, bazı verilere ve sezgisine dayanarak cevap bulmaya çalışmaktadır. Bu çerçeve içerisinde, Istanbul ve Istanbul'lunun oluşmasında, kendi güçleri ölçüsünde etkileri olduğunu düşündüğü üç çevreyi ele almaktadır: Birincisi Istanbul'a dışarıdan bakarak yönetmeye çalışan Ankara, ikincisi Istanbul'a Istanbul'un merkezinden bakanlar, üçüncü çevre ise Istanbul'a kıyısından bakanlar. Makale boyunca bu üç çevrenin Istanbul'a bugünkü biçimini verdiği savunulmaktadır. Istanbul'a dışarıdan bakarak yönetmeye çalışan Ankara'nın, Istanbul'u genellikle ya önemli bir vergi kaynağı, ya da bir sorun şehir olarak algıladığı, bunun da Istanbul üzerinde olumsuz etkileri olduğu anlatılmaktadır. Istanbul'un tarih boyunca bir göç kenti olduğu, ancak Istanbul'a göç söz konusu olduğunda hep köylü göçü ya da yoksul göçünden söz edildiği, ve bunun da yanlış olduğu belirtilmektedir. Oysa Istanbul'a aynı zamanda irili ufaklı sermaye sahipleri, aydınlar, sanatçılar, özel yetenekleri olan nitelikli meslek sahipleri, ekonomik ve toplumsal canlılığını kaybeden kentlerinden uzaklaşmak isteyen, çocukları için yeni gelecek arayan memurların, ya da orta sınıf mensuplarının da göç ettiği, ve Istanbul'a göç dendiğinde kendilerinden hiç söz edilmeyen bu grupların, özellikle Istanbul'un merkezinin yeni sahipleri olduğu savunulmaktadır. Istanbul'a kıyısından bakıldığında ise, göç söz konusu olduğunda üzerinde en çok konuşulan ve sorun olarak sıkça gündeme gelenlerin köylüler ve yoksullar olduğu görülmektedir.

271. Köksal, S. (1993) "Küresel Düzlemde Yeni Eğilimler" Istanbul (7): 50-56. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama, küreselleşme. Köksal makalesinde öncelikle "Istanbul hiç bir zaman küresel bir kent olabilecek mi?" sorusunu yanıtlamaya çalışmakta ve ardından, bu sorunun, küresel, ulusal, ve bölgesel dinamikleri ve

60

bunların karşılıklı etkileşimini gözönünde bulunduracak şekilde, üç değişik acıdan incelenmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Istanbul uluslararası sermaye piyasasına katılabilecek bir bölge ise de, ulusal ve bölgesel dinamiklerin, kentin böylesi bir role soyunması için ne derece elverişli oldukları tartışma konusudur. Yazara göre küreselleşme çabaları, mevcut yapının üzerine oturtulacak olursa, bu durum büyük olasılıkla halen yaşanan gerginlikleri çoğaltacak ve merkezin temel özelliğini oluşturan karmaşayı iyice yoğunlaştıracaktır. Kentin içinde bulunduğu yapılanmasından "küresel" bir kente dönüştürülmesini mümkün kılacak büyük çaplı ve uzun Dönemli düzenlemelerin ise, şu anki biçimleri, sosyolojik ve mali yapıları ile, yerel yönetim birimlerince gerçekleştirilmesi beklenmemelidir.

272. Köksal, S.( 1990b) "Ticarileşen Gecekondu ve Kent Yöneticileri". Marmara Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Mübeccel Kıray'a Armağan.7 (1-2):260-276 Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kentleşme, yerel yönetim Çalışmanın başında, 1950'lerden sonra gecekondulaşmanın ivme kazandığı Türkiye'de, gecekondu olgusunun yasal olmayan ve ticarileşmemiş olarak tanımlandığı belirtilmiştir. Daha sonra, son yıllarda gecekondu alanlarının giderek ticarileşmesinin, söz konusu kavramın yeniden tanımlanması gereksinimini doğurduğu vurgulanmaştır. Bu makalede, Istanbul'daki yerel yöneticilerin gecekondu alanlarını nasıl algıladıkları ve bu bölgelere nasıl yaklaştıkları bu yeni süreç göz önünde tutularak ele alınmakta, ayrıca bundan sonraki çalışmalar için bir takım öneriler getirilmektedir.

273. Köksal, S., F. Özbay (1987) Marmara Bölgesinde Nüfus, Kentsel Gelişme ve Yerleşme Örüntüsü. MBB için hazırlanan basılmamış rapor: 175 s. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Belediye, kentleşme, kent planlama, nüfus, yerel yönetim, 1955-1985 Dönemini kapsayan ve Marmara Bölgesi'nde yürütülecek bölgesel ve kentsel planlama çalışmaları için yapılmış bir ön araştırma niteliği taşıyan çalışmanın ilk bölümünde, yerel yönetimler açısından nüfus büyüklüğü, dağılımı ve artışına ilişkin yaklaşımlar ve modeller incelenmiştir. Ikinci bölümde Marmara Bölgesi'nin genel nüfus özellikleri, göçler, bölgede yerleşmeler ve bölge içindeki kentsel gelişme eğilimleri, ilk bölümde özetlenmiş olan farklı yaklaşımlara başvurularak incelenmiştir. Söz konusu Dönemde Marmara Bölgesi'ni bir çok bakımdan etkileyen Istanbul'un özellikleri ve Istanbul'da görülen değişmeler, diğer iller ve diğer alt bölgelerde görülen değişimlerle karşılaştırmalı bir çerçeve içinde ele alınmıştır. Araştırma, genel olarak Marmara Bölgesi'ndeki kentli nüfusun diğer bölgelerdeki kentli nüfus ile bir karşılaştırmasını da içermektedir. Ayrıca bölgede yaşanan kentleşme süreci Hall'un kentleşme modeline uyarlanarak, bölgenin oldukça karmaşık olan yapısı çeşitli farklılıkları ile sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Son bölümde, bölge belediyelerinin alt bölgelere, illere, ve yerleşme merkezleri kademelenmesine göre özellikleri ile, genel olarak belediyeleşme olgusuna göz atılmakta ve belediyeleşmeden büyüme konusu ele alınmaktadır. Rapor, Marmara Belediyeler Birliği'nin gelecekteki çalışmaları üzerine bazı önerilere de yer vermektedir.

274. Köksal, S., N. Kara (1990) "1980 Sonrasında Yerel Siyasetin Örgütlenmesi". Toplum ve Bilim. 48-49. Bahar. Dönem: 1980 sonrası Konu: Yerel yönetim Çalışmada, 1980 sonrası Dönemde yerel yönetim konusunda yapılan düzenlemeler üzerinde durulmaktadır. Kente göçle yerleşmiş grupların, özellikle Istanbul metropoliten kenti düzeyinde, yerel politikadaki ağırlıklarını arttırmış oldukları ampirik verilerle ortaya konmuştur. Ancak, bu duruma karşın, kentte yaşamakta olan bütün grupların yerel yönetimlerde etkin rol oynayamadığı da vurgulanmıştır.

275. Köksüz, B. (1983) Turizm Olgusu ve Istanbul'da Turizm Olanakları Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 169 s. Dönem : 1980 sonrası Konu: Ekonomi, hizmet sektörü, turizm Çalışmada, turizmin genelde Türkiye ekonomisindeki yeri ve Istanbul'un Türk turizmi içindeki önemiyle, kentteki turizm potansiyelinin yükseltilmesi ve tarihi mirasın korunması için neler yapıldığı, ve neler yapılması gerektiği açıklanmaya çalışılmıştır. Tezin birinci bölümünde,

61

çalışmanın konusu hakkında genel bir bilgi verilmiş, ikinci bölümde ise turizm olgusunu ortaya çıkaran ve bu turizm faaliyetlerini arttıran faktörler detaylı olarak incelenmiştir. Üçüncü bölümün konusu, Türkiye'de turizm ile ilgili örgütler ve turizm organizasyonu olup, bu bölümde diğer ülkelerdeki örgütleşme ile Türkiye'deki örgütleşmenin karşılaştırılması yapılmaktadır. Dördüncü bölümde, turist çekici kaynaklara değinilmekte, bu kaynakların ne oranda turist çekebildiği istatistikler yoluyla tartışılmaktadır. Ayrıca izlenen turizm politikalarıyla, bu politikalar doğrultusunda beliren turizm gelir-gider portresi değerlendirilmiş ve turizm kredilerinin dağıtılmasında nasıl bir yöntem izlendiği incelenmiştir. Beşinci bölümde, Istanbul'un Türkiye turizmindeki yeri, tarihçesi, doğal ve turistik kaynakları anlatılmakta, kentin turistik faaliyetler için yeterlilik derecesi bir envanter çalışması şeklinde araştırılmaktadır. Altıncı ve son bölümde, istatistiklere dayanılarak, turizm işletmeleri ve turizm kredilerinin amaçlarına ulaşıp ulaşamadığı değerlendirilmekte ve turizmi geliştirecek bir takım önlemler önerilmektedir.

276. Koloğlu, O. (1992) "Batı-Doğu, Doğu-Batı Sentezleri: Istanbul Evrenseldir" Istanbul 1: 44-49. Dönem: Konu: Sosyal yapı Koloğlu, Istanbul kentinin Bizans Döneminden beri Doğu ve Batı, Hristiyan, Müslüman, ve Musevi halk ve geleneklerinin karşılıklı etkileşim içerisinde varolduğu, "evrensel" kimlikli bir mekan olduğunu vurgulamaktadır. Yazarın bir "Doğu-Batı sentezi" diye nitelendirdiği böylesine bir yapı, özellikle, 1453'teki fetih sonrası, kentin nüfusunun tekrar arttırılması çabaları sonucu belirginleşmiş, yeni nüfus karma bir nitelik göstermiştir. Yazara göre etnik gruplar ve sosyal gruplar için "Istanbulluluk" ruhu, cemaatçi ve milliyetçi eğilimlerden daha belirleyici olmuştur. Yazar, bazı başka Osmanlı merkezlerinde de ortaya çıkan, ancak uzun sürmeyen ve Istanbul'a özgü kalan gerçek anlamda evrensel kent kimliğini, kentin isminin dönüşümü, bilimsel ve teknolojik ilerlemeler, ve çeşitli dillerde yayınlanmış olan gazeteler çerçevesinde incelemiştir. Makale, günümüzde de Istanbul'a bu tarihsel boyutların gözönünde bulundurularak yaklaşılması gereğinin vurgulanmasıyla son bulmaktadır.

277. Kömürciyan, E.Ç. (1988) Istanbul Tarihi: 17. Asırda Istanbul. H. Adreasyan (çev.), Eren Yayıncılık: Istanbul 328 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Sosyal yapı Kitapta, 17. yüzyıl Istanbul'unun bölgeleri tarihsel ve sosyal özellikleriyle tasvir edilmektedir. Sekiz bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde Yedikule-Sarayburnu arasındaki bölge, ikinci bölümde Topkapı Sarayı, üçüncü bölümde ise Bahçekapı ile Ayvansaray arasında kalan bölge, dördüncü bölümde Eğrikapı ile Yedikule arasındaki bölge, beşinci bölümde Yedikule ile Eyüp arasındaki bölge, altıncı bölümde Kağıthane-Rumeli Feneri arasında kalan bölge, yedinci bölümde ise Anadolu Kavağı ile Adalar arasındaki bölge anlatılmıştır. Son bölüm Istanbul'a genel bir bakış şeklinde sunulmuştur.

278. Konda. (1993) Istanbul Araştırması. Milliyet Gazetesi için hazırlanan basılmış rapor: Istanbul. 5s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Nüfus, sosyal yapı Milliyet Gazetesi için hazırlanan raporda, Istanbul'da yaşayan nüfusun geniş bir portresi olduklarını belirlemek amacı güdülmüştür. Konda tarafından gerçekleştirilen bu sosyal kamuoyu araştırması kapsamında, 12-30 Aralık 1992 tarihleri arasında, Istanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içindeki 27 ilçeye bağlı 601 mahalle ve köyde, 18 yaşından büyük, toplam 15 683, kişiyle evlerinde yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. 1985 ve 1990 nüfus sayımlarına dayanılarak, araştırmanın yapıldığı tarihlerde Istanbul nüfusunun yaklaşık 7 200 000 olduğu varsayılmış, ve nüfusun; yaş, medeni durum, doğum yeri, eğitim, iş durumu, gelir dağılımı, dil, din, çocuk sayısı gibi özellikleri tablolar halinde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırmanın son bölümünde ise, Istanbul nüfusunun etnik dağılımına bakılmış ve aynı özellikler bu kez de etnik gruplar için incelenerek tablolar halinde açıklanmıştır.

279. Kongar E., T. Berksoy (1991) Istanbul Tüketicisinin Perakende Alışveriş Alışkanlıkları. Istanbul Ticaret Odası: Istanbul 195 s. Dönem: l980 sonrası Konu: Sosyal yapı, tüketim Çalışmada, 1500 aileyle yüzyüze görüşerek yapılan anket bulgularına dayanılarak, Istanbul tüketicisinin perakende alışveriş alışkanları incelenmiştir. Örneklemdeki aileler, kotalardan tesadüfi örneklem yoluyla seçilmiştir. Incelenen konular; değişik malların nereden satın alındığı,

62

alışveriş kararını kimin verdiği ve alışverişi kimin yaptığı, alışveriş sıklığı ve ödeme biçimidir. Bu verilere göre, alım yeri, malın cinsine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Örneğin, gazete ve sigara bakkaldan, yaş sebze ve meyve pazardan, makarna ve baklagiller süpermarketten, giyim eşyaları mağazalardan alınmaktadır. Malın cinsine göre, alışveriş kararlarını kimin verdiği, ve alışverişi kimin yaptığı, farklılık göstermesine rağmen, aile reisinin eşinin rolü belirgindir. Ödemeler, büyük çoğunluk tarafından peşin yapılmakta, ve yine büyük çoğunluk alışverişi haftalık ihtiyacı karşılayacak biçimde yapmaktadır.

280. Kongar, E.,T. Berksoy (1990) Istanbul Halkının Günlük Yaşam Biçimi ve Tüketim Davranışları Araştırması. Istanbul Ticaret Odası: Istanbul. 60 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Tüketim Alan Araştırması Çalışma Istanbul halkının tüketim kalıplarını saptamaya yöneliktir. Araştırmada ailelerden oluşan bir örnekleme anket uygulanmış ve gelir gruplarına göre ve genel olarak Istanbul halkının alışveriş, giyim, eğitim, sağlık, yiyecek, temizlik ve tasarruf konularındaki tüketim eğilimleri saptanmıştır.

281. Kop, A. (1987) "Bakırköy Alt-üst Oluyor" Şehir.(1):88-92 Dönem: 1980 sonrası Konu : Belediye, ekonomi, kentleşme Ilçe: Bakırköy Kop, araştırmasında, Türkiye'nin en büyük ilçesi olma özelliğini taşıyan Bakırköy'deki kentsel değişime, yatırım artışına, büyümeyle gelen ve biriken sorunlara, ve gelişmeler karşısında yeniden düzenlenen belediye hizmetlerine değinilmektedir.

282. Korça, P., A. Dikbaş, V. Dökmeci (1992) "Küme Çözümlemesinin Istanbul'un Bölgelenmesinde Kullanımı". Basılmamış bildiri Istanbul'un 2. Kentiçi Ulaşımı Kongresi Istanbul. ss. 94-102 Dönem: 1980 sonrası Konu: Altyapı, kent planlama, ulaşım Bildiride, Istanbul'da sektörler arasındaki trafik yükü verileri kullanılarak, aşamalı küme çözümlemesi tekniği tanıtılmaktadır. Aşamalı küme çözümlemesinin, birbirleri ile etkileşen homojen grupların belirlenmesi, ve gruplar arasındaki etkileşim konusunda açıklayıcı bilgiler edinilmesi amacı ile kullanılan bir teknik olduğu belirtilmiştir. Teknik uygulanırken, birim elemanların homojen gruplara ayrılmasında farklı yöntemler kullanılabilmektedir. Çalışmada, değişik yöntemler arasındaki farklılığı ortaya koymak amacıyla, tek bağlantılı ve tamamen bağlantılı küme çözümlemeleri uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçları, Istanbul'un değişik sayıda bölgelere ayrılmasını, ve bölgeler arasındaki bağlantıların gücünü belirtmeyi sağlamaktadır.

283. Korça, P., H. Türkoğlu (1992) "Transformation of the Use of Commercial Streets in City Centers" (Şehir merkezlerindeki ticari caddelerin kullanımının dönüşümü) IAPS 12th International Conference: Socio-Enviromental Metamorphasis, Proceedings. Aristotle University of Thessaloniki: Thessaloniki. (III):225-236. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, Galata-Beyoğlu, kentleşme, ticaret Çalışmada öncelikle, şehir merkezlerindeki ticari işlevli caddelerin II. Dünya Savaşı sonrası Dönemde geçirdiği değişim üzerinde durulmakta, genel eğilimin geleneksel ticari merkezlerin önemlerini yitirmesi yönünde olduğu vurgulanmaktadır. Bu gelişme sonucunda kent planlamacılar söz konusu alanları yeniden canlandırmak için çaba göstermişler, bu doğrultuda yürütülen çalışmalarda temel anlayış caddelerin trafiğe kapatılıp yayalara mahsus hale getirilmesi olmuştur. Ticari caddelerin trafiğe kapatılmasının, eski şehir merkezlerinin canlandırılması için geçerli bir çözüm olduğunu savunan çalışmada son olarak Istiklal Caddesi'ndeki dönüşüm süreci incelenmiştir.

284. Korça,P., V. Dökmeci & A. Dikbaş (1992) " Istanbul Metropoliten Alanında Yeni Alt Merkezlerin Belirlenmesi, Istanbul'un Kentsel Gelişme Sorunları ve Avrupa Metropolleri " 16. Dünya Şehircilik Günü Mimar Sinan Üniversitesi Istanbul. 15 s. Dönem : 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Altyapı, kent planlama, ulaşım Istanbul'da 1950'lerden sonra yaşanan büyük nüfus artışı, kentin alansal olarak hızlı bir şekilde

63

yayılmasına neden olmuştur. Nüfus artışına paralel olarak çevre alanlarda gelişen sanayi ve gecekondu alanları, Istanbul'da daha etkin bir ulaşım ağının geliştirilmesini zorunlu kılmıştır. Ulaşım sistemindeki gelişmeler, zaman içinde, kalabalıklaşma özelliği göstermeye başlayan Merkezi Iş Alanı'nın çevre alanlara doğru kaymasına, ve yeni alt merkezlerin oluşmasına neden olmuştur. Çalışmada, bölgeler-sektörler arasındaki trafik yükü verilerine bağlı olarak alt merkezlerin yorumlanması amaçlanmaktadır.Bu amaç doğruştusunda küme çözümlemesi tekniğinden yararlanılmıştır.Küme çözümlemesinde, Istanbul Büyükşehir Ulaşım Nazım Planı'nda tanımlanan sektörler arasında olağan bir günde özel araç ve toplu taşımla gerçekleşen toplam seyahat verileri kullanılmıştır. Alt merkezlerin zaman içindeki değişimini gözlemek ve oluşumları karşılaştırmak amacı ile 1975 ve 1985 yıl verileri ayrı ayrı incelenmiştir.Çalışmanın sonuçları, Istanbul'un değişik sayıda bölgelere ayrılmasını ve bölgeler arasındaki bağlantıların gücünün belirtilmesini sağlamaktadır.

285. Krautheimer, R. (1983) "Three Christian Capitals" (Hıristiyanlığın Üç Başkenti) Topography and Politics . University of California Press: Berkeley. ss. 41-69. Dönem: Bizans Dönemi Konu: Din, günlük yaşam Yazar yazılı metinlere de başvurmakla birlikte, temel olarak mimari yapıları tarihsel birer döküman olarak ele aldığı çalışmasında, erken Hıristiyanlık Dönemindeki Istanbul'da, günlük hayatı çevreleyen politik güç ilişkileri ile, dini inanışlar arasındaki kompleks yapının bir topografyasını çıkarmaktadır.

286. Kreiser, K. (1989) "Imrahor Cami: Die Finanzen einer Istanbuler Mosche-Stiftung Zwischen 1546-1706" (Imrahor Camii: 1546-1706 yılları arasında Bir Istanbul Cami Vakfının Finansı). Sonderdruck ans Istanbuler Mitteilungen (Istanbul Bildirileri Özel Baskısı) (39): 321-327. Dönem: 15.-16. yüzyıl,-17.-18. yüzyıl Konu: Ekonomi, finans, kültür Kaynak olarak Alman Arkeoloji Enstitüsü'nün arşivlerinin kullanıldığı çalışma, daha geniş bir çalışmanın ön sonuçlarını kapsamaktadır. Ilyas Bey Vakfı'na ait senetlerle, bu kurumun gelişimi ve tarihçesi geniş bir zaman dilimi içerisinde incelenmiştir.

287. Kuş, H. (1992) Mevcut Konut Stokunun Sıhhileştirilmesi Üzerine Bir Çalışma: Yedikule Imrahor Mahallesinde Bir Uygulama. Yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Konut, sağlık Alan araştırması Mevcut konut stokunun sıhhileştirme ile sağlıklaştırılması konusundaki bu tezin amacı, sağlıklaştırma problemini somut bir çözüme kavuşturmak üzere, sağlıklaştırmanın yapısal analizi ışığı altında bir model oluşturmaktadır. Yoğun kentleşme ve bakımsızlığın etkisiyle fiziksel çevrenin simgesel değeri hızla yok olduğundan henüz fiziksel ve işlevsel etkinliğini yitirmemiş konutların onarımla çağdaş standardlara çıkarılması gerektiği belirtilmiş, konunun aynı zamanda bir çevre sorunu olarak ele alınması üzerinde durulmuştur. Uygulama bölgesi olarak seçilen Yedikule Imrahor mahallesinde, önerilen model uyarınca yapılan alan araştırması ve sonuçları verilmiş, sağlıklaştırma çalışmaları ile ilgili bazı öneriler getirilmiştir.

288. Kuban, D. (1992a) "Kentlileşmenin Kültürel Sınırları ". Istanbul (3):40-43 Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kentlileşme Makalede, kentlerin tarımsal devrimden bu yana köklü değişimler geçirdikleri belirtilmekte, ve Istanbul'un insani bir çevre olmasının, kentte yaşayanların, ve bu kişilerin yaşamlarına egemen olan mekanizmaların kültürel niteliklerine, ve çağa adapte olma potansiyellerine bağlı olduğu savunulmaktadır. Yazar Istanbul'da değişkenleri doğru olarak analiz etmeden, "Routine" şekilde üretilen plan ve programlar yapıldığını, ancak bunların olumsuz sonuçlar doğurduğunu söylemektedir. Bu çerçevede Sultanbeyli, Istanbul'un plan direktiflerinden çok farklı şekilde büyüme kaydetmiş bir yerleşim alanı örneği olarak gösterilmiştir. Sonuç olarak, Istanbul'un rasyonel bir düzene göre planlanıp gelişmesine engel teşkil eden olguların başında, kentte yaşayanların sosyal ve kültürel davranışlarının geldiği vurgulanmaktadır.

289. Kuban, D. (1993) "Koloni Şehrinden Imparatorluk Başkentine". Istanbul.(4):10-25. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Kent planlama, yerel yönetim, ticaret, günlük yaşam

64

Kuban'ın 1969 yılında Istanbul Nazım Planı için hazırladığı raporun tarih bölümünden kısaltılarak hazırlanan makalede, yedinci ve onsekizinci yüzyıllar arasında Istanbul'un topografyası irdelenmektedir. Konstantinopolis'i bir hamlede gerçekleştirilmiş Geç Roma'ya ait bir kent olarak tanımlayan Kuban, fetihten sonra ticari, idari merkezlerin konumları bağlamında kentin Bizans Dönemindekine benzer bir yapı gösterdiğini belirtmektedir. Kent mekanının kullanımını, bağlantıları sağlayan yolların özelliklerini, ticaret, idare ve eğlence merkezlerinin özelliklerini ve gösterdikleri değişimleri inceleyen yazar, Istanbul'un geçmişini yeniden kurgularken gezginlerin notlarından da yararlanmaktadır.

290. Kuban, D.(1988) "Istanbul'un Batılılaşması ya da Batılılığı" Tarih ve Toplum 10 (59): 28-33 Dönem: 15.-16.yüzyıl, 17.-18.yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950 , 1950-1979 Konu: Batılılaşma Istanbul'un Batılılaşması sorunsalına geniş bir tarihsel perspektiften yaklaşılan çalışmada, "Batılı" kavramının göreceliliğine ve Istanbul'u Batılılaştırma adına gösterilen çabaların tarihsel farklılıklarına dikkat çekilmektedir.

291. Kubat, A.S. (1990a) "Locational Patterns and Dynamics of Istanbul's Large Garment Complex".(Istanbul'un giyecek sektörünün dinamikleri ve yerleşim örüntüleri). Basılmamış bildiri. 21. Annual Meeting of the Regional Science Association, Liverpool: Ingiltere. Dönem: 1980 sonrası Konu: Üretim Kubat, bu çalışmasında Istanbul'da giyecek üretimi yapan işletmelerin gelişimini ve kent içinde yerleşim şekillerini incelemektedir. Ayrıca bu işletmelerin metropol alanının merkezinde yer alış nedenlerini de irdelemektedir. Çalışmanın amacı,

292. Kubat, A.S. (1990b) " The Projection of Land-Use Pattern in CBD of Istanbul: A Case Study of Beyoğlu. Basılmamış bildiri.30th RSA European Congress, Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Iş yeri ve iş merkezi, Galata-Beyoğlu, kentleşme Alan araştırması Çalışma, yönetim, denetim gibi hizmet alanlarının yer aldığı kültürel, sosyal ve ticari etkinliklerin yoğunlaştığı şehirsel merkezlerin, gelişme ve büyüme eğilimleri, mekansal yapılarını etkileyen koşullar, çalışan işgücü ve yerleşik nüfus büyüklükleri, sosyal ve ekonomik yapıları, arazi kullanım kriterlerini ortaya koyarak , Merkezi Iş Alanlarının sınırlarını, planlama, ve uygulama da doğacak çelişkileri ortaya çıkararak saptamak amacını taşımaktadır. Bu amaçla Istiklal Caddesinde yapılan anket çalışmasının sonuçları da eklenmiştir.

293. Küçükköy, I. (1980) II. Mahmut Dönemine Ait Istanbul Kadılığı 154 Nolu Ferman Defterinin Izahlı Tahlili Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 497 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, sosyal yapı Incelemenin kaynağını oluşturan Istanbul Kadılığı 154 nolu Ferman Defteri, 20 Temmuz 1822 (1 Zilkade 1237) - 24 Ocak 1831 (25 Şaban 1246) tarihleri arasındaki on yıla yakın bir Dönemi kapsamaktadır. Söz konusu Dönem, aynı zamanda, "II. Mahmut iktidarının içte ve dışta oldukça hareketli geçen" bir bölümünü oluşturmaktadır. Doksan altı varak ve iki yüz otuz dokuz vesikayı içeren ferman defteri incelenerek, bu on yıllık devre içindeki önemli sosyal ve siyasi olaylarla, askeri ve sivil alanda yapılan yeniliklere göz atılmıştır. Inceleme, II. Mahmut'un o Dönem Istanbul'unda gerçekleştirmeye çalıştığı yenilikler ve halkın bunlara gösterdiği tepki hakkında ipuçları vermektedir. Defterdeki orijinal metin de transkripsiyon yapılarak latin harfleriyle aktarılmıştır.

294. Kurdoğlu, A. (1989) Kentleşme Sürecinde Hemşehrilik Dernekleri: Istanbul Örneği. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi: Istanbul 109 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Cemaat ilişkileri, kentlileşme, sosyal yapı Çalışmada hemşehrilik ilişkileri ve dernekleri üzerinde durulmakta, bu iki Konu uyum mekanizması ve tampon kurum çerçevesi içinde ele alınmaktadır. Çalışmada, sanayi öncesi yapıda ailenin birey için tek güvence mekanizması olduğu, ancak kentin karmaşık ve güvencesiz

65

ortamında, ailenin artık yeterli gelmeyen güvence ve dayanışma mekanizması yerine, hemşehrilik derneklerinin söz konusu işlevi üstlendiği savunulmaktadır. Iki bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde, hemşehrilik ilişkilerinin göçmenler için büyük önem taşıdığı vurgulanmıştır. Belli bölgelerden gelen göçmenlerin kümeler oluşturması durumunda, bazen bu grubun içinden gelen bir talep, bazen de bu grubun farkında olan "patronlar" aracılığı sonucu, hemşehrilik grupları ortaya çıkmaktadır. Çalışmada, bu türden grupların üyelerinin, hemşehrilik temeline dayalı, ancak eski ilişkilerden farklılık gösteren ilişkilere girdiği, grupların da birer baskı ya da çıkar grubu halini aldığı sonucuna varılmıştır. Ikinci bölümde hemşehrilik ilişkilerinin ve derneklerinin kentleşme hareketinin canlandığı Dönemlerden beri varolduğu ve canlılıklarını halen koruduğu savunulmuştur. Sonuç olarak, kentli nüfusun önemli kısmını oluşturanlar başka il doğumlular olduğu, güvence mekanizmaları formelleşip yayılmadığı, ve işgücü olarak uzmanlaşmış, farklılaşmış insan gereksinimi artmadığı sürece, hemşehriliğin gerek formel, gerekse enformel ilişki biçimi olarak, biçim ve içerik değiştirerek önemini koruyacağı tahmin edilmektedir.

295. Kurra, S. (1991) " Istanbul'da Gürültü Kirliliği " Istanbul'un Çevre Sorunları ve Çözüm Yolları. Istanbul Ticaret Odası: Istanbul. ss. 266-299 Dönem : 1980 sonrası Konu: Çevre, sağlık Gürültünün yakın bir geçmişe değin yalnızca duymaya ait sistemin ilgi alanında olduğu kabul edilmişken, 1980'lerden itibaren söz konusu olgunun sağlık üzerindeki, özellikle de fizyolojik nitelikli etkileri, ve bunların az ya da çok kronik patalojik etkilere dönüşümü konusunda çeşitli araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada da gürültü konusuna bilimsel bir şekilde yaklaşılmakta ve gürültünün insan performansı ve genel olarak toplum üzerindeki olumsuz etkilerine değinilmektedir.

296. Kurt, I. (1987) Istanbul Kadılığı 106 No'lu Ferman Sicilinin Tasnif ve Tahlili. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri,günlük yaşam, sosyal yapı Tezde, II. Mahmut Dönemine ait 106 no'lu Ferman defteri incelenmiştir. Defter, "ticaret", "izin tezkereleri", "nikah ve nafaka tezkereleri" gibi genel başlıklar altında, Dönemin siyasi, sosyal, ekonomik ve hukuki hayatına dair bilgiler içermektedir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde genel olarak Osmanlı siyasi, ekonomik ve sosyal hayatı ; ikinci bölümünde kadılık sistemi ve şer'iyye sicilleri; son bölümünde ise orjinal metin incelenmektedir. Defter, ait oldukları Dönemdeki günlük yaşantı hakkında önemli bilgiler kapsamaktadır.

297. Kurtvirt, T.O. (1984) " The development of the Mission to the Armenians in Constantinople - 1846".(Istanbul'daki Ermeni misyonunun gelişimi-1846). Armenian Review 37 (4):31-62 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Ermeniler, gayrımüslimler Kurtvirt makalesinde, amaçları ayrı bir protestan kilisesi kurmak olan milliyetçi ABCFM'ın (American Board of Commissioners for Foreign Missions-Amerikan Bord Komisyonu) çalışmalarını incelemektedir. Okullara yönelik ders verme ve yayın dağıtma gibi faaliyetlere büyük önem veren bu misyonerlik hareketi, Istanbul'daki Ermeniler ile yakın ilişkiler kurmuşlar ve bu cemaat içinde başarılı olmuşlardır.

298. Kut, G. (1982 ) "Istanbul 'daki Yazma Kütüphaneleri" Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi Özel sayı :341-374 Dönem : 17.-18.yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu : Bilim, kültür, sanat Çalışmada Istanbul'daki yazma kütüphaneleri, yerleri, binaları ve kitap sayıları açısından incelenirken, binaların tarihçelerine özellikle ağırlık verilmiştir. Ayrıca, şehirdeki yazma kütüphanelerinden Süleymaniye Kütüphanesi ile ilgili detaylı araştırma bilgileri, kütüphanede bulunan 105 yazma kolleksiyonunun listesi ile birlikte verilmiştir. Makalede Istanbul 'da bulunan toplam otuz yazma kütüphanesi incelenmektedir.

299. Kütükoğlu, M. (1989) "XVIII. Yüzyıl Sonlarında Istanbul Piyasası" Tarih Boyunca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran Istanbul I.Ü.Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi Edebiyat Fakültesi Basımevi: Istanbul. ss.231-238. Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Ekonomi, kalkınma, ticaret, tüketim

66

Yazar, Istanbul Müftülüğü Şer'i Siciller Arşivi'nin 1776-1857 yılları arasındaki narh defterleri üzerine yaptığı çalışmasında, söz konusu Dönemde piyasanın ürün çeşitliliği açısından çok zengin olduğu tezini ortaya koymaktadır.Savaş durumunun ekonomiye, ve özellikle de fiyatlara nasıl yansıdığıyla, bu Dönem içerisinde fiyat düzenlemelerinin nasıl yapıldığı, örneklerle anlatılmıştır.

300. Landau, J. M. (1990) "Comments on the Jewish Press in Istanbul: The Hebrew Weekly Hamevasser 1909- 1911" (Istanbul'daki Yahudi Basın Üzerine Yorumlar: Haftalık Ibranice Dergi Hamevasser 1909-1911). Etudes Balkaniques. 26(2):78-82. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Basın, gayrımüslimler, kültür, Museviler 1893'le 1940 yılları arasında Osmanlı Imparatorluğu'nda tamamı Ingilizce yayınlanan Hamevasser ("Iyi Haberler Müjdecisi") dergisi, Yahudi-Türk ilişkileri, Osmanlı Imparatorluğu'ndaki olaylar, ve bu iki alan arasındaki etkileşim ve ilişkiler üzerinde yoğunlaşıyordu. Osmanlı Yahudilerinin ve genelde Osmanlı Imparatorluğu'nun tarihi hakkında bilgiler sunmanın yanısıra, Yahudi milliyetçiliğini de körüklemekteydi. Bu çalışma Hamevasser dergisine ve ikinci dereceden kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır.

301. Lordoğlu, K. (1993) "Evde Çalışan Kadınlara Ilişkin Nitel Bir Karşılaştırma ve Bazı Sorunlar". Kadın Araştırmaları Dergisi. (1):100-109. Dönem: 1980 sonrası Konu: Işgücü ve emek, kadın, üretim alan araştırması Lordoğlu makalesinde, Bursa ve Istanbul'da eve iş alarak, parça başı ücret alan ev kadını statüsündeki kadınlar ve işverenleri ile gerçekleştirilen anket ve görüşmelere dayanarak yapılan araştırmanın sonuçlarını sunmaktadır. Lordoğlu, öncelikle Türkiye ekonomisinin 1980 sonrasında geçirdiği değişimleri inceledikten sonra, evlere iş vermenin ortaya çıkışını ve gelişimini incelemektedir. Lordoğlu, daha sonra, evde çalışan kadınların büyük bir çoğunluğunun örgü işi ile uğraştığını belirterek, bu kadınların aile yapılarını, yapılan işlerin niteliği, işin örgütleniş biçimini, piyasa ile kurulan bağlantıları her iki ildeki anket bulgularına dayanarak incelemektedir. Sonuç olarak, eve iş verme sisteminin geleneksel yapıların hakim olduğu ülkelerde kadınların ev içindeki rollerini daha da pekiştirdiği ve ücretler ve sendikal örgütlenme üzerinde baskı yaratmakta olduğu savlanmaktadır.

302. Loti, P. (1990) Constantinople en 1890, (1890'da Istanbul). Ed.ISIS: Istanbul. 51 s Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Sosyal yapı Loti, Istanbul üzerine Aziyade gibi birçok roman yazmıştır. Yazar, bu çalışmasını ise Istanbul'un yapıları ve sosyal yaşam üzerine bir araştırma olarak düzenlemiş ve kişisel tecrübelerine dayanarak ayrı bir tablo çizmiştir.

303. Majeska, G.P. (1984) Russian Travelers to Constantinople in the Fourteenth and Fifteenth Centuries (Ondört ve Onbeşinci Yüzyıllarda Istanbul'a Gelen Rus Gezginleri). Dumbarton Oak Studies: Washington DC. 463 s. Dönem: Bizans Dönemi Konu: Günlük yaşam Kitap, Bizans Dönemi Istanbul'una Rus hacılar tarafından yapılan ziyaretlerde tutulan günlüklere dayanılarak yazılmıştır. Günlüklerden biri anonim, diğer dördü Rus hacılar tarafından yazılmış olup, bu günlüklerde John V. Palaeologus (1341-1391) ve Manuel II.Palaeologus (1341-1425) Dönemleri Istanbul'u gelenekselleşmiş bir üslupla tasvir edilmiştir. Bu tasvirler, Ingilizceye çevrildikten sonra, anlatılan mekanlar daha sonraki (ve bilinmekte olan daha önceki) tarihler de dikkate alınarak yorumlanmaktadır." Ayrıca, II. Manuel'in 1392'deki taç giyme töreni, günlüklerden birine dayanılarak ayrıntılı biçimde tasvir edilmiştir.

304. Mantran, R. (1985a) "XVI. ve XVII. yüzyıllarda Istanbul'da Azınlıklar, Meslekler ve Yabancı Tüccarlar". M. A. Kılıçbay (çev.), Tarih ve Toplum. ss. 235-239 Dönem: 15.-16 yüzyıl, 17.-18. yüzyıl. Konu: Denizcilik, finans, Galata-Beyoğlu, gayrımüslimler, ticaret Bu makalede 16. ve 17. yüzyıllarda Istanbul'da azınlıkların Galata ve Beyoğlu gibi belli yerlerde oturdukları ve tefecilik ya da tüccarlık gibi belli mesleklerle uğraştıkları belirtilmektedir. Türklerin

67

genel olarak ticaretten hoşlanmayışları, bir yandan limanlarda yabancı ticarethanelerin gelişmesine ve diğer yandan da Rum, Yahudi ve Ermeni aracıların rollerinin artmasına neden olduğu öne sürülmektedir. Yazar ayrıca Osmanlı toplumunun farklı etnik gruplarla oluşturdukları ilişkilerin niteliğini belirlemeye çalışmıştır.

305. Mantran, R. (1985b) "XVII.Yüzyılda Istanbul'da Kahve". M.A.Kılıçbay (çev.), Tarih ve Toplum. 3(15):25-31. Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Günlük hayat Çalışmada, kahvenin ilk olarak Istanbul'a Mısır üzerinden Suriye yoluyla geldiği ve Istanbul'da ilk kahvehanelerin 16. yüzyılda açıldığı belirtilmektedir. Ulemalar, kahvehanelerin devlet işlerinin yorumlandığı mekanlara dönüşmesinden rahatsız olup, karşı çıktılarsa da, kahvehaneler ve kahve tüketimi 17.yüzyılda giderek yaygınlaştığı belirtilmiştir. IV.Murad tarafından kahvehaneler yasaklanmış, ancak IV.Mehmed Döneminde yeniden açılmışlardır. Bu Dönemde kahve ticareti, Mısır ve Akdeniz tüccarlarının eline olup, önemli bir ivme kazanmıştır. Mısır Çarşısı ve çevresi de kahve ticaretinin ve kahvehanelerin merkezi haline gelmiştir. Zamanla kahve evlere de girmiş,Istanbul'un günlük yaşamının bir parçası olmuştur.

306. Mantran, R. (1986) 17.Yüzyılın Ikinci Yarısında Istanbul. M.A.Kılıçbay, E. Özcan (çev.), 2 Cilt. V Yayınları: Ankara. 375 s. 312 s. Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Kurumlar, sosyal yapı, Çalışma üç kitap halinde hazırlanmış ve Türkçesi iki cilt halinde yayınlanmıştır; sıra ile fiziki ve toplumsal yapı, ekonomik hayat, kentlerdeki yabancılar kitapların konusunu oluşturmaktadır. Birinci kitap; yerleşim alanları, mahalleler ve nüfus, dış mahalleler, liman, Istanbul toplumu, belediye konularından oluşmuştur. Ikinci kitap; ekonomik hayatın genel unsurları, para sorunu, ekonomik hayatın yerel organları, ekonomik hayatın yerel unsurları, endüstri ve zanaat, perakende ve toptan ticaret, diğer meslekler gibi konuları ele almıştır. Üçüncü kitapta ise eski yabancı koloniler (Italyanlar), yeni gelenler (Fransızlar, Ingilizler, Hollandalılar), uluslararası ticaret koşulları gibi konular işlenmiştir.

307. Mantran, R. (1990) "Reflexions sur les Problemes de l'eam a Istanbul du XV le au XVIII e Si‚cle". IIIrd Congress on the Social and Economic History of Turkey. Princeton 1983: Proceedings. H. W. Lowry , R. S. Mattox (der.) ISIS: Istanbul. ss 107-113. (Bakınız Türkçesi)

308. Mantran, R. (1991) "Les Fontaines de Galata" (Galata Çeşmeleri) Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turquie (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı). Varia Turcica 13 ISIS:Paris. ss.183-191 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18.yüzyıl Konu: Galata, Galata'ya ikincil olarak da Cihangir, Tophane, Fındıklı ve Beyoğlu'nun bazı kesimlerine su dağıtımını ele alan daha kapsamlı bir araştırmanın ön çalışması olan yazıda çeşme ve sebillerin toplumsal, idari işlevleri, inşaatlarında kullanılan malzeme, kimler tarafından ne amaçla kuruldukları üzerilerindeki yazıtların içeriğine dikkat çekilmekte ve 16.ve 18. yüzyıllar arasında kurulan 71 adet çeşmenin bir listesi sunulmaktadır.

309. Mantran, R. (1991) XVI.-XVII Yüzyılda Istanbul'da Gündelik Hayat. M. A. Kılıçbay. (çev.) Eren Yayıncılık ve Kitapçılık Ltd. Şti: Istanbul 257 s. Dönem:15.-16.yüzyıl, 17.-18.yüzyıl. Konu: Günlük yaşam, sosyal yapı Orijinali 1965 yılında Fransızca olarak yayınlanan kitapta, Kanuni Sultan Süleyman Döneminden 17.yüzyılın ortalarına kadar geçen yaklaşık yüzelli yıllık süre içerisinde Istanbul'un nasıl bir ekonomik, toplumsal, kültürel, ve kentsel yapılanma içinde olduğu ortaya konulmaktadır. Galatasaray Lisesi'nde sekiz yıl öğretmenlik yapmış olan yazar, çalışmasını, giriş ve genel bir tarihçenin ardından, beş bölüme ayırmıştır. Ilk bölümde, "Kent" başlığı altında, tarihsel süreçte Istanbul'da kurulmuş olan üç kent, ve büyük kentsel bölgelerin dağılımının yanısıra, kentteki önemli cadde, ev, anıt, yapı, ve limanlar anlatılmaktadır, "Kentsel ve Toplumsal Ortam" isimli II. Bölümde nüfus, toplumsal kategoriler, belediye hizmetleri, askerler, ve dini görevliler incelenmiştir, III. Bölümde ekonomik faaliyetler üzerinde durulmuş, bölümün ilk altbaşlığı olan "Esnaf Mensupları"'da Esnaf kuruluşları, tüccarlar, zenaat ve endüstri, ikinci altbaşlık olan "Yabancılar" çerçevesinde ise sırasıyla milletler, ve yerel ve uluslarlarası ticaret konuları

68

aktarılmıştır. Çalışmanın IV. Bölümünde sosyal yapı, V. Bölümünde de gündelik yaşam üzerine yoğunlaşılmıştır.

310. Marulyalı, Y. (1991) Istanbul'da Üst Gelir Dilimine Ait Konut Alanlarının Yer Değişim Süreci. Basılmamış yüksek lisans tezi. ITÜ Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 76 s. Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: Konut,kentleşme, kent planlama Tezde, şehirsel fonksiyonların değişiminin çok hızlı gerçekleştiği Istanbul metropoliten alanında yüksek gelirli ailelere yönelik lüks konut alanları incelenmektedir. Bu türden ailelerin bugüne kadar gelişen konut değişimi süreçleri, değişik konut ve konut çevresi anlayışları ve bunları etkileyen faktörler araştırılmaktadır. Istanbul lüks konut alanlarının geçmişte ve günümüzde hangi bölgelerde yeraldığı, gelecekte ne yöne kayacağı yapılan araştırma ve anketlerle ortaya konulmuş, bu konuda batılı ülkeler ile (A.B.D. Ingiltere) karşılaştırmalar yapılmıştır. Bu konutları kullananların şikayetlerinin ve gerçek beklentilerinin de irdelendiği araştırma, geleceğe yönelik öneriler içermektedir.

311. Mizrahi, D. (1987) "The Sounds of Imagination: Language in the Turkish Shadow Theatre".(Düşgücünün Sesleri: Türk Gölge Oyununun Dili). Journal of the Middle East Studies Society. 1(1):17-37 Dönem: 15.-16.yüzyıl, 17.-18.yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: eğlence, günlük yaşam, kültür, sanat Makalede, Türk gölge oyununda bir komedi unsuru olarak dilin rolü incelenmektedir. Cumhuriyet sonrası Dönemde bu gösterilerde belirgin bir gerileme görüldüğünden, Alman folklorcu Helmutt Rittler tarafından 1915 yılında yazıya geçirilen metinlerden faydalanma yoluna gidilmiştir. Gölge Oyunu'nun içeriği, biçemi ve dili araştırılmış, kuklacının sesinden oluşan bu gösteride kuklacının, dili değişik şekillerde kullanarak yarattığı güldürü ögeleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Gölge oyunu, gerek sözkonusu Dönemde Istanbul'da yaygın bir eğlence türü olması, gerekse içeriğiyle özellikle Istanbul'da var olan farklı kültürler, yaşam tarzları, değerler ve anlayışlar hakkında verdiği ipuçları nedeniyle önemlidir.

312. Mizrahi, D. (1991) "Popular Poetics Discourse on Modernity in Early Republican Istanbul" (Erken Cumhuriyet Dönemi Istanbul'unda Modernlik Üzerine Popüler Edebi Söylem) . The Turkish Studies Association Bulletin. 15 (1): 53-97 Dönem: 1923-1950 Konu: kültür, sanat Cumhuriyetin ilk Dönemlerinde Türk romanının anlatım tarzı, kültürel tarih perspektifinden incelenmektedir.Edebiyata tarihsel bir bakışla yaklaşılarak, dilde ve anlatım tarzında popüler söylem ile politik söylem arasındaki fark araştırılmıştır. Peyami Safa'nın kendi adıyla yayınladığı ondokuz romanın söylemi, Server Bedi takma adıyla yayınladığı kırk sekiz eserin türü ve söylemi ile karşılaştırılmıştır. Buna örnek olarak da konuları Istanbul'da geçen Fatih-Harbiye ve Cumbadan Rumbaya adlı iki romanın incelenmesine yer verilmiştir.

313. Müller, C. (1988) " Reisebeschreibungen und Erlebnisberichte des 15. und 16. Jahrhunderts über Konstantinopel/Istanbul als Historische Quellen".(Istanbul'la Ilgili 15.ve 16. yüzyıllarda Tarihsel Kaynaklar Olarak Yazılmış Gezi Yazıları ve Kişisel Hatıralar). Archivmitteilungen, 38(6): 208-210. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Seyahatnameler Çalışmada, seyahatnamelerin ve diğer kişisel hatıratın 19.yüzyıldan itibaren bilimsel amaçlı kullanımları ve değerlendirilmeleri anlatılmaktadır. Makalenin odak noktasını 15.ve 16.yüzyıllara dayanan Istanbul'la ilgili Alman gezi yazısı literatürü oluşturmaktadır.

314. Müller-Weiner, W. (1986) "Manufakturen und Fabriken in Istanbul vom 15.-19. Jahrhundert" (15. yy.'dan 19. yy.'a kadar Istanbul'da Küçük Sanayii ve Fabrikalar) Mitteilungen der Frankischen Gesellschaft Sonderdruck (Frank Cemiyeti Özel Baskısı) 33-34: 257-320. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Endüstri, kentleşme Kaynak olarak söz konusu Dönemde yaşamış kişilerin hayat hikayeleriyle bu kişilerle ilgili, gazete haberlerinin ve bazı tarihi belgelerin kullanıldığı çalışmada, Istanbul'un endüstriyel gelişmesi ağırlığı 18. yy sonu ve 19. yy başı olarak alınarak incelenmiştir. Bu gelişmeleri etkileyen faktörler Istanbul'un özel koşulları açısından çok yönlü olarak ele alınmıştır. Ayrıca endüstrinin ve küçük sanayinin yerleştiği bina tipleri de incelenmiştir.

69

315. Müller-Wiener, W.,J. Kramer,M. Bacher,W. Langner,H. Maendler,C. Schonning-Kalender,H. Offen (1982) Istanbul-Zeyrek, Studien zur Erhaltung eines traditionellen Wohngebiets (Istanbul-Zeyrek Geleneksel Bir Yerleşim Alanının Korunmasına Dair Çalışmalar). Hamburg. Dönem: 1980 sonrası Konu: Günlük yaşam, kültür, Ilçeler: Eminönü Çalışma geleneksel bir yerleşim alanı olan Zeyrek hakkındadır. Öncelikle Zeyrek'in tarihsel gelişimi ve buradaki yapısal biçimler anlatılmıştır. Daha sonra göçlerin Zeyrek'e yaptığı etkiler ve buradaki yaşam şartları incelenmiştir. Son olarak da şu andaki gelişmeler ve durum ışığinda Zeyrek'in geleneksel biçiminin nasıl korunabileceği tartışılmıştır.

316. Murphey, R. (1990) "Communal Living in Ottoman Istanbul: Searching for the Foundations of an Urban Tradition"(Osmanlı Istanbul'unda Toplumsal Yaşam: Bir Kent Geleneğinin Temellerini Arayış) Journal of Urban History. 16 (2):115-131. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Hukuk, konut, sosyal yapı Ilçeler: Üsküdar Osmanlı iskan politikasının, devlet görevlileri ve yerli halk arasındaki karşılıklı görüşmeler sonucu belirlenen, uygulamaya yönelik kurallar bütünü olduğunu belirten Murphey, 1638 Istanbul Müftülüğü, Üsküdar Mahkemesi, Seciyye Sicillerini inceleyerek, kamusal ve özel alanın Osmanlı tarihindeki tanımına yeni bir bakış getirmektedir. Bu yaklaşıma göre, Osmanlı Istanbul'u kamusal alanla özel alanın içiçe geçtiği, ticari hayatla ev hayatının aynı hane içerisinde sürdüğü karmaşık bir bütündür. Mahkeme kayıtlarından cemaat hayatının bireyin çıkarlarından önde geldiği, birey çıkarlarının ancak toplumun yararıyla çelişmediği sürece kabul edildiği anlaşılmaktadır. Hukuk kurumlarının varolanı değiştirmek ve sınıflar arasında ayrım yapmak yerine, şehrin dokusunu korumaya ve eşitliği sağlamaya yönelik bir işlev taşımaktadırlar.

317. Musaev, A.M. (1984)."Narodnyi Blunt V Stambule V 1740 " (1740'da Istanbul'da halk ayaklanmaları) Vestnik Leningradskogo Universiteta: Seriia Istorii,Iazyka i Literatury (4): 40-45 Dönem: 17.-18. yüzyıl Konu: Ekonomi, sosyal yapı, tüketim Makalede, Osmanlı Imparatorluğu'nda ekonomik eşitsizliklerin özellikle şehirlerde çok ciddi boyutlara ulaştığı ve halk arasında ayaklanmaların sık sık görüldüğü bir Dönemde, Anadolulu ve Arnavut göçmenlerin ekmek isteyerek başlattığı 1740 Istanbul ayaklanmalarının nedenleri incelenmektedir. 1740 isyanı'nın, 1735-39 Rusya-Avusturya savaşının ardından gelen görülmemiş derecede soğuk kış sırasındakI ekmek ve yakacak kıtlığına bağlı olarak başladığı anlatılmış, isyanın, asilerin kitleler halinde katledilmesiyle bastırıldığı, ertesi kış ise, başkentte yeterli ekmek bulunmasının sağlandığı vurgulanmıştır.

318. Necipoğlu, N. (1992) "Konstantinopolis'te Gündelik Yaşam". Istanbul (2):103-107 Dönem: Bizans Dönemi Konu: Günlük yaşam Makalede, öncelikle, Bizans'ın, Yıldırım Bayezid 1389 yılında Osmanlı tahtını devraldığında çok zayıf bir durumda olduğu belirtilmiştir. 1394'de kuşatma kararı alan Bayezid'in karadan ve denizden şehrin dış dünya ile ilişkisini kesip şehrin açlıktan kırılarak düşmesini amaçladığı; bu yıldan itibaren şehirde açlık, ve kıtlığın dayanılmaz boyutlara ulaştığı anlatılmıştır. Şehirden kaçan halkın bir kısmının Batı ülkelerine, bir kısmının ise Osmanlıya sığındıkları; kalanların ise çoğunluğunun şehri Bayezid'e teslim etme taraftarı olduğu, ve bu yüzden çeşitli ayaklanmaların patlak verdiği vurgulanmış, kuşatmanın sekizinci yılına gelindiğinde, başkentteki hemen herkesin eskisinden daha fakir ve umutsuz olduğuna dikkat çekilmiştir.

319. Nemati, E. (1989) 1979 Sonrası Istanbul'da Bulunan Iran'lı Göçmenler Üzerine Saha Çalışması. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 71 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Yabancı uyruklular Alan Araştırması Bu çalışma, Islami devrimle beraber yurtlarını terk ederek "göçmen" sıfatını kazanmış ve halen Istanbul'da bulunan bir grup Iran'lı üzerinde yapılan bir alan araştırmasıdır. Araştırmada 104 Iran'lı göçmenle karşılıklı olarak görüşülmüş ve göçmenlerin demografik yapısı, semt ve mesken özellikleri, göç hayatı, çalışma hayatı, dünyaya bakış açıları, görüş ve beklentileri

70

değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, göçmenlerin ortak problemlerini anlamak ve kamuoyuna aktarmak, göçmenlerin mesleklerini, eğitim durumlarını, dünyaya bakış açılarını, görüş ve beklentilerini ve sosyo-ekonomik özelliklerini saptamak; göçmenlerin Türkiye'de yaşamlarını, buraya uyumlarını, iktisadi ve sosyal faaliyetlerini bir örnek kitle içinde incelemektir.

320. Nicholas, M. (1987) "Le Marche Aux Epices d'Istanbul" (Istanbul'daki Baharat Çarşısı) Revue d'Histoire Maghrebine, 14(47-48):161-171. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: ticaret Basılı kaynaklara dayanarak hazırlanan bu makalede, 1680 yılında kurulan Mısır Çarşısı'ndaki 49 aktar-eczacı dükkanının, 19.yüzyıla gelindiğinde eczacıların sayısının iyice artması ve ilaç satımına dair kuralların katılaşması sonucu gittikçe azaldığı ve bugün ancak 10 baharat dükkanının ayakta kalabilmeyi başardığı anlatılmaktadır.

321. Ocakçı, M. (1989) Metropolitenleşme Sürecinde Imalat Sanayi ve Metropoliten Şehir Ilişkileri. Basılmamış Doktora Tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Küreselleşme, sanayi Tezin amacı, metropoliten şehirde yer alabilecek imalat sanayiinin, gelişmiş ülkelerden farklı temeller üzerinde sanayileşme-metropolitenleşme koşullarındaki yoğunlaşma süreci ve yer seçimi yönlendiricileri de ele alınıp değerlendirilmesiyle, bu tür sanayiinin temel çzelliklerinin geniş bir çerçevede belirlenmesidir. Çalışma yedi bölümden oluşmaktadır.

322. Ocakçı, M. (1991) " Türkiye'de ve Birinci Metropoliten Şehir Istanbul'da Orta-Büyük Ölçekteki Imalat Sanayiinin Gelişim Çizgisi ve Bileşimindeki Değişimler " Türkiye'de 15. Dünya Şehircilik Kongresi, 1991 Izmir. I.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü: Istanbul.ss. 267-278 Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, kent planlama, sanayi, üretim Metropolitenleşme sürecinde imalat sanayii, zenginlik üreten, istihdam yaratan ve gerekli servisleri gerçekleştiren niteliğiyle metropoliten kentte etkin bir rol almakta ve imalat sanayinin yerleşim alanları bu mekanların dokusal oluşum ve değişiminde önemli bir yönlendirici olmaktadır. Çalışmada Türkiye'de ve onun birincil metropoliten şehri Istanbul'da imalat sanayiinin sektörel istihdamının %80'ini sağlayan egemen ve sürükleyici orta-büyük ölçekteki kesiminin gelişimi ve bileşimindeki değişimler konuyla ilgili istatistiki verilerle incelenmiştir. Bu verilere göre, imalat sanayiinin ülke genelinde dengeli dağılımına ve gelişmenin yaygınlaştırılması amacına yönelik politikalara ve kullanılan fiziki ve mali teşvik tedbirlerine rağmen imalat sanayiinin büyük ölçüde Istanbul metropoliten şehrinde kalma eğiliminde olduğu görülmüştür.

323. Ocakçı, M. (1992) "Istanbul Metropoliten Şehrinde Tarihi Yarımada ve Imalat Sanayi Ilişkileri". Basılmamış bildiri. 16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, 3-8 Kasım 1992 Istanbul ITÜ Mimarlik Fakültesi,Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, üretim Tarihi Yarımada'da yer alan imalat sanayinin özelliklerinin ortaya konulmasına ve Istanbul metropol şehir ölçeğindeki etki ve dinamiklerin araştırılmasına yönelik olan bu çalışmada, şehir tarihi merkezi ve burada yer alan imalat sanayinin nitelikleri ve arazi kullanımında aldığı rol, şehir ölçeğine olan etkileri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, şehir merkezinin işlevsel dokusunun imalat sanayine yönelik yapılan çalışmalarda, birbirlerini içeren "şehir merkezi", "merkez iş alanı" ile "şehir tarihi merkezi" arasında işlevsel ve mekansal açıdan farklı değerlendirmeler yapılması gerekliliğine dikkat çekilmiştir.

324. Ocakçı, M., L. Berköz, Y. Irmak Özden, R. Dişçi (1990) Istanbul Metropoliten Kentinde Sosyo-Ekonomik Koşullar, Yapma Çevre ve Sağlık Koşulları Arasındaki Ilişkilerin Saptanması Konusunda Bir Araştırma. Basılmamış araştırma raporu. I.T.Ü. Çevre ve Şehircilik Uygulama ve Araştırma Merkezi: Istanbul. 90 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, nüfus, sağlık Alan Araştırması Istanbul metropoliten kentinde sosyo-ekonomik koşullar, yapma çevre ve sağlık koşulları arasındaki ilişkileri saptamak amacıyla gerçekleştirilen araştırmada varsayım; kentli ve çevresi

71

arasında uyum eksikliğinin, kent ve kentli için bir sağlıksızlık işareti olduğudur. Varsayımların sınanması amacıyla sosyo-ekonomik koşullar, yapma çevre ve sağlık koşulları arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik olmak üzere Istanbul'un farklı ilçe merkezlerinde bir anket soruşturması uygulanmıştır. Anket soruşturması " kentlinin tanınması" ve "kentli olabilme-kentteki sosyal firsatlardan yararlanma" olmak üzere iki ana bölümden oluşmuştur.

325. Okşen, F. (1985) Istanbul Ilinde Il Sosyal Hizmetleri Konusunda Mevcut Durun Incelenmesi ve Değerlendirilmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 124 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kurumlar, sosyal yapı Çalışmada şehircilik ve planlama ilkeleri açısından mevcut sosyal hizmet kurumlarının durumları hakkında bilgi verilmekte, bu kuruluşlardaki sosyal hizmetlerle ilgili uygulamalar değerlendirilmekte, karşılaşılan güçlüklere çözümler öne sürülmektedir. Bu amaçla, Istanbul ili içerisinde Sosyal Hizmetler konusunda mevcut durumun saptanmasında, Kreş ve Gündüz Bakımevleri, Yuvalar, Yetiştirme Yurtları, Huzurevleri, Rehabilitasyon Merkezlerinin ayrı ayrı ele alınarak incelenmiştir.

326. Ökten, A., Z. Görgülü, H. Kaptan (1986) Metropoldeki Kır, Iki Yerleşme Grubundaki Toplumsal ve Ekonomik Eğilimler. Basılmamış ortak çalışma. Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. 179 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kalkınma, kentleşme, marjinal sektör Ilçeler: Çatalca, Kartal Alan Araştırması Çalışmanın ilk bölümünde kentleşmenin tarihsel süreci, gelişmiş ve az gelişmiş ülkelerde olmak üzere iki ayrı alt bölüm içinde incelenmiştir. Ikinci bölümde ise, Istanbul'da Çatalca ve Kartal'da yürütülmüş olan alan çalışmasının sonuçları ele alınmıştır. Bu yerleşmelerin incelenmesinde özellikle kır-kent ayrımında kullanılan ölçütlere yer verilmiştir. Nüfus büyüklüğü, hane halkı, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısı, meslekler, eğitim ve göç durumu 27 yerleşmede (Çatalca ilçesinin 14 köyünden 13'ü incelemeye alınmış, Tepecik Köyü ise diğer 13 köyden bazı sebeplerle farklı kabul edilmiştir. Kartal ilçesinde, bu çalışma kapsamına 12 yerleşme alınmıştır) elde edilen bilgilerin ışığında ele alınmış, bu değişkenler arasındaki bağıntı araştırılmıştır. Üçüncü bölümde ise, çevre yerleşmelerin eğilimleri, toplumsal ve ekonomik yapı dönüşümlerine katkılarının olup olmadığı konusu üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda marjinal sektörün niteliği, işlevi, araştırma alanında bu sektörün varlığı gözden geçirilmiştir.

327. Önal, K. (1985) Gecekondu Bölgelerinin Kentle Bütünleşmesi Sürecinde "Hürriyet Mahallesi" Üzerine Bazı Gözlemler. ITÜ Mimarlık Fakültesi Yüksek Lisans Tezi. Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: gecekondu, nüfus, kalkınma Alan Araştırması Ilçe: Şişli, Kağıthane Hürriyet Mahallesi'nin tarihsel gelişimi ve 1980lerdeki sosyal ve teknik donanımları, nüfusu ve işyerleri ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır.

328. Önay, A. (1989) "Istanbul'da Ilk Kadın Hastanesi Haseki Nisa Hastanesinin Kuruluşu" .Tarih Boyunca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran. I.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi Edebiyat Fakültesi Basımevi: Istanbul. ss. 165-175 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Kadın, Sağlık Hastanelerin tarihsel süreçteki gelişimleri ile başlayan makalede, Haseki külliyesinin içinde, camiden sonra yaptırılan Haseki Darüşşifası'nın Osmanlı'nın ilk kadın hastanesi olduğunu belirtilmektedir. 16. yüzyılda yaptırılan Darüşşifa'nın günümüze dek değişik işlevler üstlenerek halka verdiği hizmet ve geçirdiği idari ve diğer değişiklikler anlatılmaktadır.

329. Öncü, A. (1985) The Potential & Limitations of Local Government Reform in Solving Urban Problems: The Case of Istanbul. (Yerel Yönetim Reformunun Şehir Problemlerini Çözmedeki Kapasitesi ve Sınırları: Istanbul Örneği). Basılmamış araştırma raporu. ss.57-92. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Öncü, 1984 yılında merkezi şehir yönetimlerinden, anakent belediyeciliğine geçişin etkilerini

72

Istanbul'u örnek alarak anlatmaktadır. Ademi merkeziyetçiliğin avantaj ve dezavantajlarını belirten makale, 1970'lerde Istanbul'un şehir yönetim portresini, 1984 belediye reform paketinin tanıtımını ve merkeziyetçilikten, anakent belediye sistemine geçişin Istanbul üzerindeki etkisini irdelemektedir..

330. Öncü, A. (1990) "The Transformation of the Basis of Social Standing in Contemporary Society" (Günümüz Toplumund,a Sosyal Konum Belirleyenlerinin Dönüşümü) M. Kıray (der.), Changing Turkish Society.(Değişen Türk Toplumu) Indiana University Press: Bloomington, Indiana. Dönem: 1940 sonrası Konu: Ekonomi, sosyal yapı Çalışmada, Istanbul Teknik Üniversitesi Inşaat mühendisleri üç ayrı Dönem mezunlarının kariyerleri, sosyal yapıları ile karşılaştırılmıştır. Sosyal, ekonomik, bireysel eşitsizlikler incelenirken, değişen yıllarda statülere bakılmıştır. Statüleri belirlemede etken faktörlerden biri biri olduğu düşülülen devletçilik ve pazar ekonomisi farklılıkları vurgulanmıştır.

331. Oray, Ş.(1993) Istanbul Gelişme Alanlarının Belirlenmesinde Ikitelli Organize Küçük Sanayi Bölgesinin Etkileri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) ITÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı Şehir Planlama Programı, Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, sanayi Oray'ın tez çalışmasında, ulusal kalkınma sürecinde sanayileşme ve kentleşmenin oynadığı rollerle, Ikitelli örneğinde incelenen Organize Küçük Sanayi Bölgelerinin metropoliten şehirlerde kentsel büyümenin kontrolü üzerindeki etkilerine bakılmaktadır. Organize Sanayi Bölgesi tanımlamasının ardından, Istanbul'daki örneklerin genel görünüşüne, ve örnek olarak seçilen Ikitelli bölgesinin genel tanım çerçevesinde bir değerlendirmesine yer verilmiştir. Sonuç bölümünde mevcut durumun irdelenmesinin yanı sıra gelecek için öneriler de sunulmuştur.

332. Ortaç, F. Istanbul'da 1980-1987 Yılları Arasında Yapılan Yeşil Alanların Irdelenmesi. Yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut, çevre Ilçeler:Bakırköy, Beşiktaş, Beykoz, Beyoğlu, Eminönü, Eyüp, Fatih, Gaziosmanpaşa, Kadıköy, Kartal, Sarıyer, Şişli, Zeytinburnu Tez çalışmasında, Istanbul'un yeşil alan envanteri çıkarılmış ve mevcut yeşil nicelik yönünden irdelenmiştir. Bu amaçla, çocuk bahçeleri, mahalle parkları, şehir parkları, spor parkları, refüjler, koru orman çayır ve fidanlık alanlar, mezarlıklar incelenmiştir. Daha sonra, ilçe düzeyinde yeşil alan durumu incelemeleri yapılmıştır. Tez, nitelik yönünden de incelenen yeşil alanları geliştirmek yapılan önerilerle son bulmuştur.

333. Ortaylı, I. (1985) "Istanbul'luların Dili". Siyaset. (90):11-13. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Etnik gruplar, kültür Bu makalede, 15. yüzyıl ve sonrasında Istanbul'da yaşayan azınlıkların, konuştukları lisanlarının, buraya yerleşen Türk toplumunun kullandığı lisana nasıl etki yaptığından ve kelime alışverişinin nasıl gerçekleştiğinden söz edilmektedir. Ayrıca semtlere göre lisanların kullanım biçimi, dillerin içiçe geçmeleriyle evrensel renklilikleri ve yıllar boyunca uğradıkları değişimler anlatılmaktadır.

334. Ortaylı, I. (1986a) Istanbul'dan Sayfalar. Hil Yayınları:Istanbul 216 s. Dönem: bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: Sanat, kültür Bu kitap Istanbul'un tarihte yeraldığı impartorluğu ve içindeki ülkeleri, tarihiyle, coğrafyasıyla, ekonomisiyle birlikte işlemiştir. Kitabın içindeki makaleler ayrıca özetlenmiştir.

335. Ortaylı, I. (1986b) "Ulema Semtlerinde Bir Gezinti". Tarih ve Toplum. 5(30):36-43. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Aydın, kültür. sanat Ilçeler: Fatih, Zeyrek, Süleymaniye Ortaylı, Osmanlı devrinde medreselerin yaygın olduğu, çoğu konaklardan oluşan ilmiyye sınıfının yerleştiği, Fatih, Zeyrek, Süleymaniye semtlerini inceleyerek, ulema sınıfının geçirdiği değişimi göstermektedir. Ulemanın devlet üzerindeki etkisinin belirgin olduğu 16.yüzyılda Fatih ve

73

Süleymaniye semtleri en parlak Dönemlerini yaşamışlardır. Kendi içinde homojen olmayan, sofu ve aydın kesimleri birarada bulunduran ulema, kısa sürede kastlaşmış, kapalı bir gruba dönüşmüştür. 17.yüzyıldan sonra, ulemanın devletteki etkinliğini yitirmesiyle, bu semtler de önemini kaybetmişlerdir.

336. Ortaylı, I. (1986c) "Istanbul'da Yerleşme Düzeninin Evrimi Üzerine". Istanbul'dan Sayfalar. Hil Yayınları: Istanbul. ss.189-214. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme Makalede, Istanbul'un antik çağlardan 18.yüzyılın ortalarına kadar eski Akdeniz dünyasında görülen şehir yapısını nasıl koruduğu belirtilmiştir. 18. ve 19. yüzyıllarda Istanbul'un diğer büyük doğu Akdeniz şehirleri gibi değişen dünya şartlarına uygun olarak nasıl bir yapısal değişim gösterdiğini yazar, yönetim merkezi, konut, işyeri ve benzeri mekansal alanlara bakarak göstermektedir.

337. Ortaylı, I. (1989) "18 ve 19. Yüzyılda Galata". Basılmamış bildiri. Tarih Boyunca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran. I. Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi: Istanbul. ss. 131- 138. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Eğlence, finans, Galata, gayrimüslim Ortaylı bu çalışmasında, Galata Bölgesinin sınırlarını belirterek, Osmanlı Dönemindeki önemini anlatmıştır. Ayrıca bu bölgenin mimari görünümü ve bu bölgedeki günlük yaşam ile ilgili ayrıntılı bilgi vermektedir. Galata'nın 18. yüzyılda dış dünyaya açılan bir ticari, kültürel kapı ve diplomatik merkez olduğunu, 19. yüzyılda ise sanayi ve ticaretin geliştiği bir ortamda bu bölgenin hem görünüm hem mahiyet yönünden farklılaştığını vurgulamaktadır.

338. Ortaylı, I. (1991) " La vie Quotidienne des Missions Entrangeres a Galata" (Galata'da Yabancı Misyonların Günlük Hayatı) Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turquie (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı). Varia Turcica 13 ISIS:Paris. ss.131-137 Dönem: 18.-19. yüzyıl,19.-20.yüzyıl Konu: Galata-Beyoğlu, günlük yaşam 19. ve 20. yüzyıl Pera nostaljisinin folklorik ve tarihsel gerçeklikten çok yörenin hayali bir resmini sunduğu ve Pera üzerine yapılan bilimsel çalışmaların da aynı biçimde yetersiz olduğuna dikkat çekilmektedir. Galata'daki yabancı misyonların günlük hayatı ile aralarındaki protokol ve önceliklerin düzenlenmesinin Bab-ı Ali için yabancı diplomasiyi idare etmek kadar güç olduğu, Pera halkının yabancılar karşısında ortak bir kültüre sahip olduğu ve Osmanlı bürokratlarının yeni sisteme Osmanlı-Bizans geleneği içerisinde karşı koyduğu örneklerle açıklanmaktadır.

339. Ortaylı,I.(1986d) "Istanbul'da Barok". Tarih ve Toplum. 5(28):23-27. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, mimari yapı 18. yüzyılda Avrupayla yoğunlaşan ticari ve politik ilişkiler sonucunda, Istanbul'da Barok tarzı önem kazanmıştır. Düşünsel kaynağı ve ait olduğu sınıf Osmanlı'da bulunmayan Barok mimari, Istanbul'da, bahçe düzenlemeleri, kasırlar, çeşme, cam, kağıt, dokuma ve barut imalathanelerinin yapımında kullanılmıştir.Sadece mimarik bir yapı tarzı olmayan barok, aynı zamanda Istanbul'un eğlence biçimini, yaşam tarzını etkilemiş, Avrupai zevklerin yayılması, siyasi-kültürel sonuçlar doğurmuşdur. Barok sadece yönetici sınıfı ve elitlerin değil, aynı zamanda halkın duygu ve düşüncelerinde de günlük yaşama dönük bir gerçekçilik başlatmıştır. 18.yüzyılda önemli bir kültürel değişim olduğunu savunan yazar, bu dönüşümün temellerini Istanbul'da aramaktadır.

340. Özata, Ş. (1990) Istanbul Büyük Şehir Belediyesinde 1984-1988 Dönemi Yatırımları ve Bunun Istihdama Tesiri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 110 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, ekonomi, işçi-emek, yerel yönetim 1984 yılında, Istanbul'da metropoliten yönetim biçimine geçilmesiyle, Haliç'in temizlenmesi, dev alt yapı yatırımları, hizmet binalarının yapımı, restorasyonu, park, bahçe ve spor alanları yapımı gibi bir seri projeyi uygulamaya koyan Büyük Şehir Belediyesi, istihdamın genişlemesine ve yeni iş imkanlarının ortaya çıkmasını sebep olmuştur. Belediyenin istihdam ettiği personel sayısı yüzde 30.19 oranında artış göstermiştir. Yabancı sermaye ile imzalanan yap-işlet-devret projelerinde çok sayıda işçi, memur, teknik personel, yönetici istihdam edilmeye başlanmıştır.

74

341. Özbay, F. (1992) "Istanbul'da Nüfus Artışı ve Nüfus Hareketleri". Basılmamış bildiri. Inşaat Mühendisleri Odası, Istanbul. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, nüfus Özbay, çalışmasında, 1985 sayım sonuçlarına dayanarak Istanbul il nüfusunun artışına neden olan nüfus hareketlerine ve il içi nüfus hareketlerine değinmektedir. Bölgesel eşitsizliğin Istanbul'a göçün süregelmesinde etken olduğunu ve ekonomik durumun iyiye doğru gittiği Dönemlerde göçün hızlandığını belirten Özbay, son Dönem göçlerinin, daha büyük oranda kentsel kesimden olduğuna dikkati çekerek çok aşamalı göç olgusunun Türkiye'de yerleştiğini belirtmektedir. Istanbul il sınırları içerisinde de nüfus hareketliliğinin çok yoğun olduğunu belirten Özbay, merkez ilçelerin nüfus kaybetmekte olduğunu göstermektedir. Özbay bu çalışmasında Istanbul'da evhalkı sayısının nüfustan daha hızlı bir biçimde arttığını ve bu olgunun üzerinde durulması gerektiğini belirtmektedir.

342. Özbay, F. (1992a) "Istanbul'un Nüfusu ve Göçler". Istanbul. 1(1):32-36 Dönem: 1980 sonrası Konu: Göç, nüfus Makalede Istanbul'un nüfus yapısı ve bu yapıda meydana gelen değişiklikler incelenmektedir. Nüfusu azalan ve hızla artan ilçeler belirtilerek Istanbul'un nüfusunun ilçelerarası farklılaşma özelliğine dikkat çekilmektedir. Doğal nüfus artışının rolü irdelendikten sonra "Istanbul'dan giden nüfusun dağıldığı yerler üzerinde durulmuş ve Istanbul'a göç edenlerin kimlikleri, eğitim durumları ve yaş dağılımları incelenmiştir.

343. Özbay, F. ve S. Köksal (1988) "Istanbul Metropoliten Kenti ve Marmara Bölgesi'nin Kentsel Gelişimi". Marmara Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi 5(1-2): Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Göç, kentleşme, nüfus Makalede, gelişme dinamikleri geleneksel kentten farklı olan metropoliten kent ve çevresinde oluşan değişmeler, nüfus faktörü üzerinde yoğunlaşılarak incelenmiştir. Marmara Bölgesindeki nüfus hareketlerinin önemli özellikleri sergilenerek, bir model çerçevesinde incelenen nüfus hareketlerinin bölge planlaması çalışmalarındaki önemi belirtilmektedir. Köksal ve Özbay, P. Hall tarafından geliştirilmiş kentsel gelişme modelini Istanbul'a uygulayarak, son otuz yıllık Dönem içerisindeki nüfus hareketlerinde ve kentlerin gelişmelerinde gözlenen değişmelerin ana hatlarıyla modele uyduğunu göstermektedirler. Sonuç olarak, kentin gelişme dinamiklerinin çeşitli yönleriyle incelenmesi ve metropoliten bölge olarak algılanması, çevresindeki çeşitli büyüklükteki yerleşmelerle birlikte bir bütünlük içinde değerlendirilmesi ve metropoliten bölge içi köy statüsündeki yerleşmelere önem verilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

344. Özbursalı, T. (1984) Istanbul'da Beyoğlu Yöresinde Merkez Iş Alanları Araştırması. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 128 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, iş yeri-iş merkezi, kent planlama, kentleşme Ilçe: Beyoğlu Çalışmada, merkez iş alanlarının tesbitine yönelik ticarete nüfus dağılımına, arazi değerlendirmesi ve kullanılışına yönelik çeşitli yöntemler anlatılmaktadır. Istanbul'da geleneksel merkez iş alanları oluşumu, Beyoğlu yöresinde ve bu bölgenin yeni yerleşim yerleri olan Gültepe, Çağlayan, Kuştepe, Gülbağ Mahallesi ve Çeliktepe'de ayrı ayrı ele alınarak incelenmektedir.

345. Özgiray, A. (1980) "1918-1920 Senelerinde Istanbul'un Sosyo-Ekonomik Problemleri ve Beyaz Rus Göçü" Milli Türkoloji Kongresi. N. Ilıcak (der.), Kervan Yayınları: Istanbul ss. 319-322 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Göç, milli mücadele, sağlık, sosyal yapı, yerel yönetim Özgiray makalesinde Milli Mücadele Döneminde işgal altında bulunan Istanbul'da belediye işlerinin kimler tarafından, ne şekilde idare edildiğini aktarmakta, ayrıca 1919-1920 yıllarında yaşanan Beyaz Rus göçünden sözetmektedir. Ingilizlerin 1920'de şehri resmen işgalinin ardından ayrı ülkelerin polis kuvvetleri kontrolünde bulunan üç ayrı bölüme ayrılması uygulaması başlamış, yine aynı Dönemde kurulan sağlık komisyonu da son derece kötü hijyenik koşullara sahip olan şehrin hayat standartlarını yükseltmek için çaba göstermiştir. Beyaz Rus göçünün ardından ise şehirde salgın hastalıklarda artış ve gıda maddelerinde kıtlık görülmüştür. Makalenin son

75

kısmında Türk parasının işgalci ülkelerin paralarının karşısındaki değer kaybını gösteren bir çizelge yer almaktadır.

346. Özkan-Göksoy, V. (1992) "Topkapı Sarayı'nda Cariyeler Hastahanesi" I. Türk Tıp Tarihi Kongresi 17-19 Şubat 1988, Istanbul. Basılmış bildiri. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara, ss.193-198 Dönem: 15.-16.yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Sağlık, kadın Makalede, Topkapı Sarayı Haremi'ndeki Cariyeler Hastahanesi'nin mimari özellikleri, şimdiye kadar geçirmiş olduğu restorasyon çalışmaları ve bugünkü durumu ayrıntılı olarak anlatılmaktadır.

347. Özkaya, Y. (1988) "Istanbul'un Işgali Üzerine Aydınların Istanbul'dan Ankara'ya Kaçış Olayı" Atatürk Araştıma Merkezi Dergisi (11):127-143. Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Milli mücadele, aydınlar Makalede, 16 Mart 1920'de Istanbul'un Ingilizler tarafından işgali ile Istanbul'da bulunan aydınların Anadolu'ya geçerek Kurtuluş Savaşı'na yönelik çalışmaları anlatılmaktadır. Aydınların telgraf ile kurdukları iletişim ağı belgelerle incelenmekte, o Dönemin aydınlarının içinde bulunduğu durum canlı olarak betimlenmeye çalışılmaktadır.

348. Pamukçuyan, K. (1991) "Istanbul Tarihini Yazan Ermeniler". Tarih ve Toplum. ss. 48-53. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: Gayrımüslimler, Ermeniler Bu makalede 1450'li yıllardan 1980'lere kadar yaşamış olan,Istanbul üzerine yazı kaleme almış yirmibeş Ermeni tarihçisinin kısa hayat hikayeleri ile eserlerinin kısa tanıtımları yapılmaktadır.

349. Panzac, D. (1987) "Negociants Ottomans et Activite Maritime a Istanbul a loa Fin du XVIIIe Siecle" (18. Yüzyıl Sonunda Istanbul'da Osmanlı Işadamları ve Denizcilik Faaliyetleri). Revue d'Histoire Maghrebine. 14(47-48):187-199. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Gayrımüslimler, Levantenler, ticaret, ulaşım Makalede, deniz taşımacılığına dair anlaşma belgelerine dayanılarak Akdeniz'deki Osmanlı limanları ile Avrupa arasındaki trafiğin çoğunlukla Avrupalı, ve özellikle de Fransız gemileri aracılığıyla sağlandığı belirtilmektedir. Ancak 1779-1781 arasında Istanbulda hazırlanmış 153 anlaşma incelendiğinde, deniz ticaretinin aslında ağırlıklı olarak Müslümanların elinde olduğu ortaya çıkmıştır. Deniz taşımacılığı yapan 243 tüccar arasında 118 Müslüman Türk, 22 Müslüman Arap, 30 milliyeti bilinmeyen Müslüman, buna karşılık 41 Rum, 15 Ermeni, 9 Yahudi ve 2 Latin, 6 tane de Osmanlı tebasından olmayan Avrupalı olduğu görülmektedir.

350. Perçin, E. (1991) "A Study of the Urban Form of Byzantium Constantinople" (Bizans Istanbul'unun Kent Yapısı Üzerine Bir Çalışma). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul. 152 s. Dönem: Bizans Dönemi Konu: Kentleşme, kent planlaması Bu tez de Istanbul'un Bizans Döneminde geçirdiği yapısal değişimler 1100 yıllık bir süreç içinde şehir planları, yapı tipleri, mimari tarz, estetik normlar, kullanılan teknik ve malzemeler, bunları etkileyen ekonomik, politik ve sosyal süreçler bağlamında incelemektedir.

351. Phrantzes, G.(1980) The Fall of The Byzantine Empire: A Chronicle (1401-1477) (Bizans Imparatorluğu'nun Düşüşü: Bir Günlük). University Of Massachussets Press: Amherst. 174 s. Dönem: Bizans Dönemi Konu: Istanbul'un fethi Kitap, George Sphrantzes isimli Bizans tarihçisinin şehrin düşüşüne kadar olan günlüğünün bir çevirisidir. Palaelogos hanedanı zamanında çeşitli Dönemlerde Osmanlılara elçi olarak gönderilen Sphrantzes'in günlüğünde zamanının ayrıntılı bir betimlemesini bulmak mümkündür.

352. Pilgir, Ş. (1992) Boğaziçi'nde Insan Etkileri ve Çevrenin Görsel Yorumu. Basılmamış yüksek lisans tezi. ITÜ Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 135 s. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: Çevre, kültür,

76

Bu tezde özel bir fiziksel ve görsel çevre olan Boğaziçi ve onu özel bir mekan haline getiren fiziksel ve kültürel elemanlar üzerinde insan yapısı oluşumların etkisi incelenmektedir. Fiziksel ve görsel çevre tanımlandıktan sonra ikinci bölümde Boğaziçi'nde çevreyi kullanan insan ele alınmıştır. Insan çevre ilişkilerinin çevre biçimlenişi açısından incelenmesinden sonra Bizans öncesi Dönemden bugüne Boğaziçi'ne ait kültür sistemi ve oluşturduğu mevcut durum tartışılmaktadır. Sonuç bölümünde planlamanın önemi ve gereği üzerinde durulmaktadır.

353. PIAR Araştırma Grubu (1989) Sayılarla Istanbul Istanbul Büyük Şehir Belediyesi: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Altyapı, eğitim, ekonomi, sağlık, sosyal yapı Çalışmada, PIAR Araştırma Grubu tarafından yürütülen geniş kapsamlı araştırmalar sonucu elde edilen Istanbul kentiyle ilgili değişik alanlarda istatistiki veriler sunulmaktadır. Tablolar halinde derlenip verileri sunulan konular arasında demografi, ekonomi, eğitim, kültür, sağlık, haberleşme hizmetleri, ulaştırma, belediye hizmetleri, fiziki yapı-alt yapı yer almaktadır.

354. Ramazanoğulları, S.,F. Gezici, O.Sönmez (1992) "Değişim Sürecinde Istanbul Metropolü ve Sorunları" .Basılmamış bildiri. 16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 1992 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama Istanbul'un dünya metropolleri içindeki yeri ve yönetimsel sorunlarının incelendiği bu çalışmada aynı zamanda, bunların kent planlama olgusu ile bağlantısı ele alınmaktadır. Yerel yönetimlerin toplumun artan isteklerine cevap verebilecek nitelikte olmadıkları ve özerk ve demokratik sisteme oturmamış oldukları belirtilmekte ve geleceğe yönelik önerilerde bulunulmaktadır..

355. Repp, R. C. (1986) The Müfti of Istanbul-A Study in The Ottoman Learned Hierarchy.(Istanbul Müftülüğü- Osmanlıda Hiyerarşi Üzerine Bir Çalışma). Ithaca Press: London. 311 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri, din, kurumlar Osmanlı Imparatorluğu'nda, Ulema sınıfında özellikle on altıncı yüzyıldan itibaren en yüksek konum haline gelen Istanbul Müftülüğü'nün tarihinin, ortaya çıkış nedenlerinin ve geçirdiği değişimlerin incelendiği kitapta, bu Dönemde giderek Şeyhülislam adını alan Istanbul Müftüsü'nün, ulema kesiminde kazandığı güç ve devlet meselelerinde oynamaya başladığı etkin rol araştırılmıştır. Osmanlı Ulema kesiminin yapısı, Müftülük kurumunun kökenleri, onbeşinci yüzyıl sonlarında Müftülük ve onaltıncı yüzyılda MÜftülük gibi bölümler içeren kitap, müftülük mevkinin daha iyi anlaşılabilmesi için bu mevkiye gelen kişilerin biyografilerinden, ulemanın yapısının araştırılması için ise Topkapı Sarayı, Süleymaniye Kütüphanesi ve Başbakanlık arşivlerini de içeren, basılı ya da basılı olmayan çok sayıda kaynaktan yararlanmıştır.

356. Reyhanlı, T. (1983) Ingiliz Gezginlerine Göre XVI. Yüzyılda Istanbul'da Hayat. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları No.554 Sanat Eserleri Dizisi:4: Ankara. 201 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Gayrımüslimler, günlük yaşam, seyahatnameler,sosyal yapı, 16.yüzyılda Türkiye'ye gelen Ingilizlerin, tüccarlar, diplomatlar, sanatçılar, tutsaklar ve özellikle gezginlerin, farklı açılardan gözledikleri Istanbul'daki günlük yaşam, halkın örf ve adetleri, üzerine yazdıklarını inceleyen kitap, Osmanlı-Ingiliz ilişkilerine politik düzeyde de yer vermektedir. Kitapta, Dönemle ilgili harita ve resimlerin yanında Türkleri görüntüleyen Ingilizlerin albümlerinden örnekler de sunulmaktadır.

357. Rosenthal, S.J. (1980a) "Urban Elites and the Foundation of Municipalities in Alexandrea and Istanbul" (Iskenderiye ve Istanbul'da Belediyelerin Kurulması ve Kentli Elitler). Middle Eastern Studies. 16(2):125-133. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Belediye, Galata, yerel yönetim Makalede, Istanbul'da ilk yerel yönetimin 1858'de Galata'da kurulduğu, aynı tarihlerde 1840'da Iskenderiye'de de bir yerel yönetim deneyi yaşandığı fakat başarısızlıkla sonuçlandığı belirtildikten sonra, her iki şehrin de Osmanlı sınırlarında olduğu halde, Osmanlı devletinin Istanbul'daki belediye oluşumunu desteklerken, Iskenderiye'dekine karşı çıkışının nedenleri incelenmektedir. Osmanlı devletinin Galata belediyesini kontrol edebildiği ve yerel yönetimin başarılı olması için destek verdiği belirtilerek, Iskenderiye'de Avrupalıların azınlıkta olmaları nedeniyle yerel

77

yönetimde yeterince temsil edilmemekten korktukları ve Osmanlı devletinin politik nedenlerden ötürü yerel yönetimi desteklemediği ve belediye yönetimini başarısızlığa uğrattığı belirtilmiştir.

358. Rosenthal, S.J.(1980b) The Politics of Dependency: Urban Reform in Istanbul (Bağımlılığın Siyaseti: Istanbul'da Kentsel Reform). Greenwood: Westpost, CT. 201 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Belediye, yerel yönetim Türkiye'de belediye ve belediyecilik fikrinin yeşermesi, Galata'da Altıncı Daire adıyla ilk belediyenin kurulmasıyla olmuştur. Rosenthal, belediyenin kısa ömrünü ve içine düştüğü mali krizi, belediye meclisinin Avrupa devletlerine ve dolayısıyla onların elçiliklerine olan yapısal bağımlılığıyla açıklamağa çalışmıştır. 1857'de kurulan belediye, büyük ve pahalı projelere girişmiş finansmanını da hükümet yardımları, krediler ve kendisinin koyacağı belediye vergileri yoluyla sağlamayı planlamıştır. Belediye meclisinin giriştiği yatırımlar, meclisi oluşturan zengin ve ticaretle uğraşan gayrimüslim ve yabancı kesimin çıkarlarına hizmet etmiş, ve bu yüzden fakir gayri müslim ve müslüman kesimden destek alamamıştır. Belediye ana finansman kaynağı olan vergileri tahsil edememiştir, çünkü verginin toplanacağı ana kesim, elçiliklerin sağladıkları koruma altında olmalarıyla, belediye tahsil için adli yola gidememiştir. Bu durum, 1962 mali kiriziyle sonlanmıştır. Bu Dönemdeki hizmetler, Batı'daki belediye hizmetleri anlayışı ile değil, Islam ve Osmanlı gelenekleri paralelinde yardımseverlik (charity) anlayışla yapılmıştır. Rosenthal ilk belediyenin ikinci Dönemdeki (1862-1867) başarısını Avrupa devletlerine daha az bağımlı olmayla açıklamaktadır.

359. Sagester, B. (1989) Im Harem von Istanbul, Osmanisch-Türkische Frauenkultur im 19. Jahrhundert (Istanbul Haremi'nde 19. yüzyıl'da Osmanlı-Türk Kadın Kültürü) E.B-Verlag Rissen: Hamburg. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kadın, kültür Çalışmada, Osmanlı kadınlarından şair ve müzisyen Leyla Saz'ın anılarına dayanılarak 19.yüzyılda kadınların sarayda yaşadığı gündelik hayat anlatılmıştır. Ayrıca Istanbul'da o Dönemde yaşanan siyasi değişimlerin saray içi ilişkileri ve harem hayatını etkileyişi ile bunların makro düzeyde bu değişime etkileri tartışılmıştır.

360. Sandıkçoğlu, I. (1982) Bankalarda Çalışan Bir Grup Kadının Ev ve Iş Durumlarının Karşılaştırılması. Basılmamış doktora tezi. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü: Istanbul, 348 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kadın, işçi-emek, işyeri-iş merkezi Ilçe: Beyoğlu, Eminönü, Şişli, Kadıköy, Sandıkçıoğlu, tezinde ücretli çalışan kadınların Türkiye'de geçişimsel bir durum gösteren genel toplumsal değişme koşulları içerisinde daha belirgin olarak yeniden üretimin işlevlerinin getirdiği evindeki sorumlulukları ile bir işyerinde ücretli çalışması arasında çıkan çelişkilerden ne şekilde etkilendiğini, Istanbul'da Aksaray, Eminönü, Beyazıt, Karaköy, Tünel, Şişli, Mecidiyeköy, Kadıköy, Altıyol, Kızıltoprak bölgelerinden rastgele seçilmiş 42 banka şubesinde çalışan kadın banka memurlarını eğitim düzeyi ve medeni durumlarına göre ayırarak incelemektedir.

361. Sarıcaoğlu, M. E. (1990) Istanbul Kadılığı 334 No'lu Ferman Defterine Göre 1864-1910 Senelerinde Sosyal ve Iktisadi Hayata Dair Kararlar. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 415 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Hukuk, ekonomi, sosyal yapı Bu çalışmada, 334 no'lu "Emirler ve Fermanlar" defteri incelenerek devletin son yıllarda düştüğü mali sıkıntılar ve bunlara aranan çözümler incelenmektedir. Bu çözümler arasında görülen ve daha fazla sermaye çekebilmek amacıyla yabancılara tanınan gayrimenkul tasarruf hakkının iktisadi açıdan büyük önem taşırken, siyasi açıdan da devletin durumunu gösteren önemli bir bulgu olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmaya göre hukuki anlamdaki yeniliklerden biri de nizamiye mahkemeleridir. Defterde şerriyye sicillerinin tanzim ve korunması ile ilgili emirler, emlak ve arazilerle ilgili emirler, kefaletle ilgili emirler, gayri müslim tüccarlarla ilgili emirler, nüfus, nikah ve nafaka ile ilgili emirlerle mülki ve idari muamelelerle ilgili emirler bulunmaktadır.334 No'lu ferman defteri Türk siyasi ve sosyal tarihi, iktisadi ve hukuki yapısı hakkında günümüze önemli bilgiler bırakmıştır.

78

362. Saruhan, Ş.Ç. (1986) "Istanbul'da Ulaşım Sorunu ve Yöntemsel Önlemler". Yeni Iş Dünyası. 7(78):5-12. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ekonomi, ulaşım, 11 yazılı kaynaktan uyarlanan çalışmada, Istanbul'daki ulaşım sorunu uygulanan yanlış ulaşım politikalarına bağlanmıştır. Öncelikle özel taşımacılığın zararları anlatılmış, daha sonra ulaşım sorunu bağlamında uygulanabilecek çözümler koruyucu ve tedavi edici olarak ikiye ayrılarak incelenmiştir. Koruyucu önlemler ulaşım sorununa sosyo-ekonomik yaklaşım olarak ortaya çıkmakta ve havabüs ve metroyu kapsamaktadır. Tedavi edici önlemler ise alışveriş merkezlerinin trafiğe kapatılması, minibüs ve dolmuş kullanımının düzenlenmesi gibi geçici çözümleri kapsamaktadır.

363. Schiele, R., W.M. Wiener (1988) Istanbuler Alltag Im 19. Jahrhundert. (19.Yüzyılda Istanbullu'nun Bir Günü). 106 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam 19.yüzyıl'da saraydan çıkmayan Abdülhamit'in şehirde olan biteni anlamak için ve Istanbul'a gelen turist kafilelerin oryantalizmin büyüsünden bir hatıra edinmek için J.Robertson, E.Coranzo ve Abdullah kardeşlere çektirdiği bin kadar negatifin içinden seçilenlerle derlenmiş bu çalışmada, bu fotograflar ışığında 19.yüzyılda Istanbul'un ve Istanbullu'nun hayatı anlatılmaktadır.

364. Schiever F. (1981). Urban Planning and Management: Istanbul Municipality Management Improvement Project (Kent Planlaması ve Yönetimi: Istanbul Belediyesi Yönetim Geliştirme Projesi). OECD için hazırlanmış basılmamış rapor. Paris. 9 s. Dönem: 1980 Sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Raporda, Istanbul Belediyesi'nin şube servislerinin (ilçe belediyeleri) nasıl etkin hale getirilebileceği konusunda öneriler verilmiştir. Istanbul Belediyesi'nin ve şubelerinin işlevleri sıralanmış, ve şube belediyelerinin sunduğu hizmetlerin kalitesinin yükselmesinin, onların otonom yapıya kavuşması ve yönetimde özerkleşmesi yoluyla gerçekleşebileceği vurgulanmıştır.

365. Schlictmann, C.M. (1992) Prusya Elçiliğinden Doğan Apartmanına Ü. Öztürk (çev.), Istanbul Kitaplığı Yayınları: Istanbul. 108 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: Galata-Beyoğlu konut Beyoğlu'ndaki bir arsa ve binanın 130 yıllık tarihi gelişimini inceleyen yazar, Doğan Apartmanı özelinde Pera/Beyoğlu'nun da tarih içinde sosyal dokusunun geçirdiği değişikliklere kısmi olarak ışık tutmaktadır. Çalışma üç bölüm, ve Doğan Apartmanı ve arsasına ait fotoğraflar, krokiler ve bulunduğu muhitin haritalarından oluşmaktadır. 19. ve 20. yüzyıllardaki Pera/Beyoğlu'nun gelişmesine genel bir bakışla başlayan çalışma, ikinci bölümde 1864 ve 1892 yılları arasında arsanın Prusya (Alman Imparatorluğu) mülkiyetinde olduğu Dönemi ele almaktadır. Üçüncü bölüm 1892-1992 Dönemi kapsamaktadır. Binanın kuruluşu ve zamanla azınlıklar meselesi, varlık vergisi, Türk toplumunun kentleşmesi gibi genel sorunlarla ilgili olarak sakinlerinin ve mülkiyetinin el değiştirmesini tapu ve kadastro kayıtları, Alman Arkeoloji Enstitüsü Istanbul Şubesi arşivlerine ve diğer kaynaklara dayanarak inceleyen yazar, bu yüz yıllık tarihi değeri olan binanın restorasyonu ile ilgili öneriler getirmektedir.

366. Sebebli, H. (1990) Yerel Yönetimlerde Yeni Sistemlerin Etkinliğine Istanbul Metropol Bölge Örneği. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 70 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Bu çalışmada, Istanbul'da son yıllarda kurulan merkezden ayrılmış kurumlar, 1984-1989 Dönemindeki yerel yönetimler incelenmiş; ve toplam yirmi ilçe belediyesi ile ilgili olarak Istanbul Büyük Şehir Belediyesi yönetiminin yeni yapısı incelenmiştir. Ilk bölümde, Istanbul ilçe belediyelerinin bugünkü durumuna bakılmış ve belediye gelirleri ile yeni yerel yönetim hareketinin maliyetleri, ilçe belediyelerinden alınan rakamlardan faydalanılarak tartışılmıştır. Ikinci bölümde ise, nüfus ve göç yoğunluklarına göre belediyeler arasında karşılaştırmalar yapılmış; belirli zaman aralıklarında bazı bölgelerdeki nüfus değişimi ve belediyelerin değişen politik güçleri tartışılmıştır. Çalışmanın son kısmında da, aşırı görev yüklenmiş belediyelerin faaliyetleri ve reform çalışmaları

79

ile oy toplama faaliyetlerinin bir karşılaştırması bulunmaktadır. Yerel yönetimlerde yeni sistemlerin etkinliğini, Istanbul metropol bölge örneği ile göstermeyi amaçlayan çalışma, belediyelerde halen mevcut olan aksaklıklardan da sözetmektedir.

367. Selçuk, F.Z. (1992) Boğaziçi Koruma Alanında 1970-1990 Yılları Arasındaki Gelişimin Değerlendirilmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 145 s. Dönem: 1970-1990 arası Konu: Belediye, Boğaziçi, gecekondu, kent planlama Bu çalışmada, Boğaziçi imajını oluşturan yeşil dokunun zaman içinde azalmasının nedenleri incelenmiş, planlı ve plansız yerleşmelerin bugünkü durumu ortaya konmuş, 1970-1990 yılları arasında Boğaziçi nüfusundaki değişim ile bu yıllar arasında hazırlanmış koruma plan ve kararlarının arazi kullanımıyla görsel yapıyı nasıl etkilediği incelenmiştir.

368. Sevimli, I. (1988) Istanbul'da Anadolu Yakasında 1980 Yılında Nüfusu 10.000 Olan Yerleşim Yerlerinin Nüfus Gelişimi 1935-1985. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 86 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, gecekondu, kentleşme, nüfus Ilçe: Adalar, Beykoz, Kadıköy, Kartal, Şile, Üsküdar Çalışmanın girişinde, Türkiye'de özellikle Cumhuriyet'in kuruluşundan itibaren başlayan çarpık sanayileşmenin ülkede dengesiz bir nüfus dağılımına neden olduğu ve özellikle Istanbul'un bu hızlı ve düzensiz nüfus artışının neden olduğu sağlık, eğitim, konut ve altyapı sorunlarını yoğun olarak yaşadığına değinilmiştir. Istanbul'a gerek yurt içi gerek yurt dışından gelen nüfusun şehrin kenarlarında yeni ilçeler yarattığı belirtilmiş, kentin Anadolu yakasında nüfusu en hızlı artan ilçenin Kartal olduğu, sırasıyla Kadıköy, Üsküdar ve Beykoz ilçelerinin onu izlediği ve buralarda genellikle gecekondu tipi yapılanmanın görüldüğü vurgulanmıştır. Anadolu yakasında yalnızca Şile ve Adalar ilçelerinin nüfusunun 1985 genel nüfus sayımına göre biraz azaldığı; bunun da ulaşım zorluğu ve sanayinin başka ilçelere kaymasına bağlı olduğu anlatılmıştır.

369. Sezer, S. (1992) "Istanbul'da Kentsel Gelişmeye Yönelik Nüfus Değerlendirmesi" (Basılmamış Bildiri), 16.Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu,3-8 Kasım,1992.Istanbul M.S.Ü. Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Nüfus Nüfusun tarihsel gelişimi içerisinde, Marmara Bölgesi bütününde nüfus hareketleri ve özelliklerinin, Istanbul'un bu bölge içindeki yerinin özetlendiği bu çalışmada, Istanbul metropol alanı için yapılan planlama çalışmaları, özellikle 1960 sonrasına ağırlık verilerek incelenmekte ve sonuç olarak, nüfusun gerektirdiği kurumsallaşma, örgütlenme ve finansal olanakların yaratılamamış ve demografik kentleşmenin nüfus yığılması biçiminde gerekleştiğine dikkat çekilmiştir.

370. Smith, G. M. (1980)"The Ozbek Tekkes in Istanbul".( Istanbul'daki Özbek Tekkeleri) Islam-Zeitschrift für Geschichte und Kultur des Islamischen Orients. 57(1): 130-139. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Din, sosyal yapı Smith, Türk tasavvuf yaşamını ve tekkeleri incelediği araştırmasında Özbeklere ait olan Sultantepe, Eyüp ve Buhara tekkelerini incelemektedir. Bu tekkeler özellikle Türkistan'dan yola çıkmış hacı adaylarının konakladıkları mekanlar olmuşlardır ve bu tekkelerde konaklayan yolcularla ilgili kimlik bilgilerini içeren iki tür defter tutulmuştur. Yazar, çalışmasında bu defterlere dayanarak tekkelerin sosyal fonksiyonları, pirlerinin hayat görüşleri ve bakış açıları ve uygulamalar ile ilgili bilgiler vermketedir.

371. Smith, S.T.,K.D. Smith,K.T. Seymour (1992) "Social Desirability of Personality Items as a Predictor of Endorsement: A Cross-Cultural Analysis" (Kabuledilebilirliğe Gösterge Olarak Kişilik Değerlerinin Sosyal Arzulanabilirliği: Kültürlerarası Analiz) The Journal of Social Psychology 133(1):43-52 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kültürel yapı Kişilik değerlerinin arzulanırlığı ve kabuledilebilirliği arasındaki pozitif ilişkiyi saptamaya yönelik araştırmaların Batı'da örnekleri görülürken, Batılı olmayan toplumlar hakkında, bu çalışmalardan

80

çıkarımda bulunmak oldukça zordur. Bu araştırmanın birinci aşamasında Istanbul Marmara Üniversitesi öğrencilerinin Amerika'daki akranları gibi kendilerini sosyal açıdan arzulanan değerlerle tanımladıkları saptanmıştır. Arzulanan değerlerle, kabul edilebilirlik arasındaki ilişkinin gücü yabancı dil bilgisine ve Batılı değerlerle ilişki içinde olmaya bağlı değildir. Araştırmanın ikinci aşamasında, sosyal açıdan arzulanan değerlerin Türkiye'deki öğrenciler arasında en yaygın değerler olduğu saptanmıştır.

372. Sönmez, M. (1990) Doğu Anadolu'nun Hikayesi-Kürtler:Ekonomik ve Sosyal Tarih. Arkadaş Yayınevi:Ankara. 285 s. Dönem: 17.-18.yüzyıl, 19.-20.yüzyıl Konu: Ekonomi, kültür, etnik gruplar Sönmez, birinci bölümde bölgeler arasında dengesiz büyümenin kökenleri üzerinde durup, Istanbul'un egemen-kutup kent oluşunun tarihini irdeledikten sonra, ikinci bölümde, egemen kent açıklamasına uygun olarak doğu sorunu ve bu bölgenin geri kalmasının tarihi dinamikleri ve boyutları üzerinde durmaktadır. Son bölümde ise Istanbul'un yetersiz altyapısı ve hızlı nüfus artışı ile sorunlarının altından kalkılamaz bir kent haline geldiği belirtilmekte ve örnekler verilmektedir.

373. Suher H. (1990a) "Istanbul Metropoliten Kentinde, Sosyo-ekonomik Koşullar ve Yapma Çevre ve Sağlık koşulları Arasındaki Ilişkilerin Saptanması Konusunda Bir Araştırma". Yapı. (109):41-51 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kültür, nüfus, sağlık Alan araştırması Ilçe: Bakırköy, Beşiktaş, Fatih Makalede, Suher'in denetiminde yapılan ve Beşiktaş, Fatih,ve Bakırköy ilçelerinde yürütülmüş olan alan araştırmasına dayanan projenin amaç, yöntem, bulgu ve sonuşları aktarılmaktadır. (Makaleyle aynı isimdeki projenin özeti ayrıca sunulmuştur.)

374. Suher H. (1990b) "Istanbul'da Eminönü-Karaköy Bağlantısı olarak Galata Köprüsü Işlevsel Analizi ve Öneriler". Basılmamış bildiri. Eski Galata Köprüsünün Geleceği Sempozyumu Dönem: 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Galata-Beyoğlu

375. Suher H. (1990c) "Istanbul'da Korunması Gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları ve Çevre Sorunu" Istanbul'un Çevre Sorunları Sempozyumu Kitabı. 415s. Dönem: 1980 sonrası Konu : Çevre, kentleşme, kültür Bildiride, Istanbul'da, ıslah edilmesi gerekli ve zorunlu olan bir yerleşim düzeni, yetersiz sosyal ve teknik altyapı, sınırlı bir toplu taşımacılık ile belirlenen yetersiz bir kentsel ulaşıma ilişkin sorunların yaygın şekilde gözlendiği vurgulanmıştır. Söz konusu durumun, ülke boyutunda kalkınmanın üç temel unsuru olan kentleşme, sanayileşme, ve tarımda modernleşme olgularının kentsel mekana yansımasıyla ortaya çıktığı belirtilmiştir. Bu gelişme sürecinde, Istanbul'daki sanat, tarih, mimarlık ve doğa alanındaki kayıpların önemine dikkat çekilmiş, kentin bir takım özelliklerinin yitirilmesinin yalnızca yerel boyutta değil, aynı zamanda evrensel boyutta bir kayıp olduğuna değinilmiştir.

376. Suher H. (1990d) "Istanbul Nazım Plan Kararlarının Üretilmesinde Amaç ve Hedefler". Basılmamış bildiri. Istanbul'un geleceği; Stratejiler ve Öneriler; Forum,Istanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu : Kentleşme, kent planlama Istanbul'un gelecekteki gelişmesine ilişkin temel amaçlarla, hedef stratejilerini belirlemek ve tartışmak üzere düzenlenen forum içerisinde, planlama sürecinde amaca yönelik ara hedeflere belirli bir süre içinde varabilmek için bir uygulama aracı olan Nazım Planı incelenmiştir. Söz konusu planın kentsel alanda arazi kullanış kararlarına bağlı olarak arazi kullanış biçimini, kentsel işlevlere bağlı olarak da kentsel bölgeleri ayrıştırmayı sağladığı belirtilmektedir. Son olarak, Nazım Planı'nın, yerleşme ve gelişme felsefesini sistematik biçimde somutlaştıran ve kentin geleceğine dair bellil bir dünya görüşünü aktaran nitelikte olduğu söylenmiştir.

377. Suher, H. (1981) "Ülke Yerleşim Düzeni Içinde Istanbul". Istanbul Sempozyumu 20-21 Kasım 1981. Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı: Istanbul. ss. 21-34. Dönem: 1950-1979 Konu: Kent planlama, nüfus, sanayi

81

Bu çalışmada, Istanbul'un tarihsel gelişme sürecinde özel fonksiyonları ve ülke yerleşme düzeni içindeki yeri ve rolü incelenmiştir. Bu özel fonksiyonlardan biri, onaltı asır boyunca başkent olma özelliği, diğeri de coğrafi konumu ile kara ve deniz ticareti ağırlıklı bir büyüme-gelişme modeli çizmesidir. 1933 yılında yapılan planlama çalışmalarında Istanbul tek merkezli ve çemberler şeklinde büyüme gösteren bir model içinde yer almıştır. Beş yıllık kalkınma planlarında da, Istanbul'a yönelik değerlendirmeler yapılmış ve kentin planlama sorunlarına çözüm getirilmeye çalışılmıştır. 1970-80 yılları arasında Istanbul şehirli nüfusunun durumu incelenmiş ve konuyla ilgili tablolar verilmiştir. Ayrıca, 1978-80 yılları arasında ISO'na kayıtlı olan büyük firmaların üretim durumları da tablolarla gösterilmiştir.

378. Suher, H. (der.) (1991a) "Kentleşme Sürecinde KentlileşmeyiÿGeliştirici Politikalar". Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları TÜSESÿVakfı: Istanbul. ss.103-131. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kenteşme Alan Araştırması Ilçe: Bakırköy, Beşiktaş, Fatih, Şişli Çalışmada, kentleşme sürecinde kentlileşme olgusu ve yeni kentli kimliği üzerinde durulmuştur. Istanbul'un Bakırköy, Beşiktaş, Fatih ve Şişli ilçelerinde planlı ve plan dışı yerleşim alanlarında yürütülen inceleme ve anket-soruşturma çalışmalarının bulgularından yararlanılarak yeni kentli kimliği karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda yeni kentliler ile kentliler arasında çok büyük farklılıklar saptanmıştır. Yazara göre yeni kentli nüfus arasında genelde geleneksel davranışlar ve kırsal kökenli davranışlar sürdürülmekte, Istanbul metropoliten kentinde yaşandığının ayrıcalıklı durumu algılanmamaktadır. Makalede kentli kimliğinin kazanılmasına yardımcı politikaların geliştirilmesiyle ilgili öneriler sunulmuştur.

379. Suher, H., M. Çubukçu, L. Berköz (1990) "Istanbul Teknik Üniversitesi MImarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Şehircilik Proje Dersleri Çalışma Örnekleri". Istanbul'un Problem Noktaları ve Öğrenci Çalışmaları ile Çözüm Arayışları Sempozyumu, 11-12 Mayıs 1989- Bildiriler. Istanbul Teknik Üniversitesi:Istanbul. ss.48-58 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, nüfus Istanbul Teknik Üniversitesi öğrencilerinin dersleri kapsamında yaptıkları çeşitli projelerin anahatlarıyla özetlendiği bu makalede, öğrenciler ile yapılmış olan bir de anket çalışmasının sonuçları sunulmaktadır. Istanbul üzerine yapılan çalışmalarda öğrenciler belediye ve üniversite arasında işbirliğinin çok önemli olduğunu vurgulamaktadırlar.

380. Suher, H., M. Ocakçı, L. Berköz (1991) "Yayalaştırma-Kentlileşme". Basılmamış bildiri. I. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu 23-24 Mayıs 1991 Mimar Sinan Üniversitesi: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme Bildirinin amacı, yayalaştırmayı "yeniden yapılanma" ve "yenileme" programlarının geliştirilmesinde olduğu gibi, dinamik yönüyle ele alarak ve Türkiye'nin içinde bulunduğu kentleşme politikası bağlamında değerlendirerek yayalaştırma politikasının kentlileşme politikasına etkilerini vurgulamaktadır. Bu bakımdan yayalaştırma politikasının Türkiye'nin içinde bulunduğu kentleşme-kentlileşme politikası içinde sadece kentsel tasarım yönünden değil, kentsel planlama yönünden değerlendirilmesi daha uygun ve yararlı görülmüştür.

381. Suher, H., M. Ocakçı, L. Berköz, H. Karabay (1992). "Kentiçi Ulaşımında Yayalaştırma ve Kentlileşme Ilişkileri". (Basılmamış Bildiri) Istanbul II. Kentiçi Ulaşım Kongresi, Istanbul Teknik Üniversitesi Inşaat Fakültesi, Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama, ulaşım Bildiride, yaylaştırmayı "yeniden yapılanma ve "yenileme" programlarının geliştirilmesinde olduğu gibi, dinamik yönüyle ele alarak ve Türkiye'nin içinde bulunduğu kentleşme politikası bağlamında değerlendirerek yayalaştırma politikasının kentlileşme politikasına etkilerini vurgulamak amaçlanmıştır. Bu açıdan, yayalaştırma politikasının yalnızca kentsel tasarım yönünden değil, aynı zamanda kentsel planlama yönünden değerlendirilmesi daha uygun görülmüş ve bildiri bu amaçla geliştirilmiştir.

382. Suher, H., M. Ocakçı, L.Berköz, Y. Irmak, R. Dişçi (1989) Istanbul Metropoliten Kentinde Sosyo-Ekonomik Koşullar, Yapma Çevre ve Sağlık Koşulları Arasındaki Ilişkilerin Saptanması

82

Konusunda Bir Araştırma. I.T.Ü. Çevre ve Şehircilik Merkezince Desteklenen Araştırma Projesi: Istanbul. 95 s. Dönem : 1980 sonrası Konu: Gecekondu, göçler, kentleşme, kentlileşme, sosyal yapı Alan araştırması Ilçe: Bakırköy, Beşiktaş, Fatih Projede, içgöç sonucu büyük kentlerde ve başta Istanbul'da gözlemlenen nüfus yığılması, ve yeni kentli nüfusun, kentleşme süreci içinde karşılaştığı sorunlar üzerinde durulmaktadır. Bu sorunların, kentte zorunlu hizmetlere ilişkin altyapının yetersizliğine; kentsel yaşam biçimine uyum gösterememek, kentsel etkinliklere katılamamak ve kentin varolan sosyal fırsatlarından yararlanamamak ve yeni kentlinin kent içindeki durumuna ilişkin olduğu belirtilmiştir. Bu çerçevede Fatih ve Beşiktaş ile, Bakırköy'ün A ve B olarak ayrılan bölgelerinde yürütülen alan araştırmasının sonuçlarına dayanılarak, Istanbul kent ortamının, yaşayanları tarafından tatmin edici düzeyin altında olarak değerlendirildiği gösterilmiştir.

383. Sunar, D. (1990) Intergenerational and Sex Differences in Turkish Child Rearing Practices: Research Project (Türkiye'de çocuk Büyütme Pratiklerinde Kuşak ve Cinsiyet Farkları) Istanbul. 42 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile, çocul, erkek, kadın Alan Araştırması: Var Araştırma, kabaca erkek egemenliği, namus ideali, kuşaklar arası ekonomik bağımlılık ve aile üyeleri arasındaki sıkı duygusal bağlar ile tanımlanan geleneksel Türk ailesi modelinin, Istanbul'un kentsel ortamında ne dereceye kadar geçerli olduğunu anlamayı amaçlamaktadır. Kuşaklara ve cinsiyetlere göre çocuk yetiştirme pratiklerindeki değişiklikler ve bunların doğurganlık ile ilgili tutum, değer ve davranışlar üzerindeki etkileri ölçülmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Istanbul'da iki özel okuldan seçilen 52 kız ve 41 erkek öğrenci, bu öğrencilerin ebeveynleri ve büyükbaba ve büyükanneleri ile mülakat ve anketler yapılmış, değerlendirmede Q-sort yöntemi uygulanmıştır. Sözkonusu tiplemenin günümüz Istanbul'unda farklı yönlerden ve farklı derecelerde değişime uğradığı, bu değişimin de özellikle kuşaklar arası fark ile yakından ilişkili olduğu görüşüne varılmıştır.

384. Suziki, T. (1989) "Process of Traditionalist Revolution in the Ottoman Imperial Capital" (Osmanlı Başkentinde Gelenekçi Ihtilal Süreci). Urbanism in Islam: Proceeding of the International Conference ( Islamda Kentleşme: Uluslararası Konferans Neticeleri.). T. Yukawa (der.), Tokyo. ss. 219-228. Dönem: 1980 sonrası Konu: Politik hareket ve gelenekçilik Suziki makalesinde Istanbul'da yaşanan ayaklanmaların oluşumunu anlatmaktadır. Bu ayaklanmaların gelenekçi ayaklanmalar olduğunu; hedeflerinin sistem değişikliği değil, kişiler olduğunu vurgulamıştır. Diğer yandan 1908 den sonra Istanbul'da cereyan eden hareketlerin ise doğrudan sistem değişikliğini amaçladığını belirtmektedir.

385. SISAV, (1981) Istanbul Sempozyumu. Istanbul. 20-21 Kasım. Istanbul.103 s. (I.Ü. 278069 711(496.II)(063)). (içindekiler)

386. Şahin, G. (1982) "Kullanıcıların Sosyo-ekonomik Yapılarının Toplu Konut Yapımında Yer Seçimine Etkileri" Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul. 73s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, konut, sosyal yapı Alan Araştırması Ilçe: Bakırköy Şahin çalışmasında sosyal ve ekonomik etmenlerin toplu konut yapımında yer seçimine etkilerini kentleşme ve toplu konut yapılaşması ilişkisi çerçevesinde Istanbul'u örnek alarak anlatmaktadır. Çalışmanın anket araştırmasında, toplu konut yerleşmesi örneklemi Ataköy 5. Mahallesinde seçilmiş, %5 örneklem büyüklüğüyle 122 hane üzerinde uygulanmıştır. Çalışma 4 bölümden oluşmaktadır: 1. Kentleşme ve tarihsel gelişimi 2. Kentsel sorunlar ve kent arazisi 3. Türkiye'de kentleşme ve kent sorunu 4. Toplu konut yapımında yer seçimi Sonuç bölümünde mekansal tercihe ilişkin anket çalışmasından çıkartılan sayısal bulgular istatistiki olarak sunulmuştur.

83

387. Şahin, H. (1993) "Nasıl Bir Iletişim Merkezi?" Istanbul (7):66-75. Dönem: 1980 sonrası Konu: Basın, küreselleşme. Makalede öncelikle, bin yılı aşkın bir söre emperyal başkent sıfatı taşımış olan Istanbul'un, deniz ve karayolu bağlantılarının kavşak noktasında bulunmasının ve bir ticaret merkezi haline gelmesinin sonucunda, iletişim ağları açısından önemli bir rol üstlenmiş olduğu belirtilmiştir. Siyasal başkentliğin Ankara'ya kaydırılmasının ardından elli yıl kadar bu alandaki üstünlüğünü kısmen yitirmiş görünen Istnbul'un 1980'li yıllardan itibaren yeniden bir turizm, kültür ve iletişim odağına dönüştüğünden sözeden Şahin, bu Dönemde kentteki iletişim sektöründe yaşanan gelişmelerin üzerinde durmaktadır. Burada özellikle, 1990'larda özel televizyon, radyo, ve telefon hatlarının faaliyete geşmesiyle, yazılı basının Babiali'yi terkedip TEM yoluna yakın bölgelerdeki dev tesislere taşınması sürecinin üzerinde durulmuştur. Şahin Türkiye'de medyanın, biri resmi görüşleri dile getiren ve merkeziyetçi bürokrasinin tercihlerine öncelik veren Ankara gündemi; diğeri ise ticaret ve sanayi çevrelerinin bakışına yakın düşen, popülist temalara ağırlık veren, ve Batı etkilerine açık olan Istanbul gündemi olmak üzere iki ayrı gündemi barındırdığını vurgulamıştır.

388. Şanlı, H. I. (1981) Dolmuş-Minibus System in Istanbul. A Case Study in Low-cost Transportation (Istanbul'daki Dolmuş ve Minibüs Sistemi: Düşük Maliyetli Taşımacılıkta Bir Örnek Çalışması). I.T.Ü. Matbaası: Istanbul. 253 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme, ulaşım Bu çalışmada, Istanbul'daki dolmuş-minibüs sistemi üzerinde yoğunlaşarak şehir içi ulaşım konusu araştırılmaktadır. Birinci bölümde, geçmişte yapılan araştırmalar incelenerek çalışmanın amacı ve metodu anlatılmıştır. Ikinci bölüm, nüfus ve şehrin gelişmesine ayrılmış olup, mevcut ulaşım sistemini ve bu sistemin yasal ve idari çatısını aktarmaktadır. Üçüncü bölümde taşıt özellikleri verilmektedir. Dördüncü bölümde, dolmuş ve minibüslerin Istanbul ulaşım sistemi içindeki yeriyle taşıdıkları yolcuların profili anlatılmıştır. Beşinci bölüm, dolmuş ve minibüs sahiplerinin tanıtımı ve sorunlarına, altıncı bölüm şoförlerin sosyoekonomik profiline, yedinci bölüm ise sistemin iyileştirilmesi için kısa ve uzun vadede yapılması gerekenlere ayrılmıştır.

389. Şaul, M. (1983) "The Mother Tongue of the Polyglot: Cosmopolitism and Nationalism Among the Sephardim of Istanbul" (Poliglot Azınlığın Anadili:Istanbul Sefaradlarının Kozmopolit ve Milliyetçi Yönleri) Antropological Linguistics 25(3):326-358 Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Kültür, Yahudiler Bu çalışmada, 1492'de Ispanya'dan göç eden Yahudilerin anadili "Musevi Ispanyolcası"nın değişimi sosyopolitik güçlerin ışığı altında incelenmektedir. Musevi azınlığı arasında eğitim konusunda doğan karşıt görüşler, Yahudi basınının rolü, batılılaşmanın bu azınlığın dili ve ahlak görüşleri üzerindeki etkisi, Ibranicenin görece az kullanımı, Türkçe ve Yahudi Ispanyolcası arasındaki alışveriş ve Fransızcanın etkisi başlıca konuları oluşturmaktadır.

390. Şencan, S. (1991) "Istanbul'un Geleceği ve Gökdelenler" TMMOB Mimarlar Odası Istanbul Büyükkent Şubesi Yayınları: Istanbul. 160 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme Kitap, 1980'li yıllarda hız kazanan, Istanbul'un gökyüzüne doğru tırmanma serüvenini eleştirel bir bakış açısıyla incelemektedir. Kitabın birinci bölümünde dünya, Türkiye ve Istanbul'daki gökdelenler incelenmekte, ikinci kısımda Istanbul'un turizm bölgeleri anlatılmaktadır. Üçüncü bölüm ise 1 Temmuz 1990 günü kutlanan ve bu seneki konusu "Istanbul'daki Gökdelenler "olan Dünya Mimarlık Günü etkinliklerine ayrılmıştır.

391. Şeni, N. (1984) "Ville Ottomane et Repr‚sentation du Corps F‚minin" (Osmanlı Kenti ve Kadın Bedeninin Sunuluşu). Les Temps Modernes. Juillet-Aout:66-95. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu:Kadın, kültür Makalede, dinsel-etnik temele dayalı, cemaat esasına göre oluşmuş mahallenin örgütlenmesinin cinsel ayrım, kadının toplumsal hayatının düzenlenmesi ve cinselliğin kontrolü esasına dayandığı ve bunun kentsel mekanın şeffaflığına işaret ettiği belirtildikten sonra; kadın bedeninin örnek bir

84

toplum seçimi için nasıl ideologların tartışma alanı olduğu ve teokratik Osmanlı ile laik Türkiye arasındaki süreklilik ve kesinti noktalarının bir göstergesi biçiminde ortaya çıktığı irdelenmektedir.

392. Şeni, N. (1985a) "Finances Ottomanes et Figures Levantines" (Osmanlı Finansı ve Levantenler). Varia Turcica. 6:13-24 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Evlenme, finans, levantenler Çalışmada, levanten tanımına hangi grupların girdiği belirlendikten sonra, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında Istanbul'daki levanten bankacı ailelerin iki tür evlilik stratejisi izledikleri ve Avrupa sosyetesi ve hatta aristokrasisine entegrasyon süreçleri belirtilmektedir. Finansal ortaklıkların yanısıra çeşitli Avrupa uluslarının diplomatik korumasına girme şeklindeki bu stratejiler ışığında aile ağaçları verilmekte ve Levantenlerin ekonomik etkinlikleri ile Dönemin tarihsel olayları arasında koşutluklar kurulmaktadır.

393. Şeni, N. (1988) " Seyyahlar Gözüyle Levantenler " Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi. (2):566-571. Iletişim Yayınları: istanbul. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Levantenler, seyyahlar 19. yüzyılın Pera'sında seyyahın dikkatini çeken birçok şeyin birbirine karışmış oluşu, kozmopolitizm, uygarlık ve barbarlık olarak adlandırdırdığı şeylerin birarada varlığıdır. Bu izlenimlerden Istanbul'daki belirli etnik-dinsel farklılaşmalar öğrenilebilmektedir.

394. Şeni, N. (1990) "Ondokuzuncu Yüzyıl Sonunda Istanbul Mizah Basınında Moda ve Kadın Kıyafetleri" Ş. Tekeli (der.)," Kadın Bakış Açısından 1980'ler Türkiye'sinde Kadınlar. Iletişim Yayınları: Istanbul. ss. 43-67. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kadın, kültür Makalede kadın kıyafetinin 19. yüzyıl Osmanlı toplumsal ve ideolojik yapısındaki ayrıcalıklı yeri incelenmiştir. Özellikle Tanzimat sonrası Istanbul'unda kadınların giyinişlerinde görülen değişimlerin sözkonusu geçiş Döneminin toplumsal ve kültürel ortamında nasıl yorumlandığı, değişik politik gruplar tarafından bu değişime verilen anlamlar, o Dönem çıkan bazı mizah dergilerindeki (Çıngıraklı Tatar ve Hayal) karikatürler ve Fransızcası 1894'te yayınlanan Aliye Hanım'ın "Çağdaş Müslüman Kadınlar" adlı kitabı incelenerek anlaşılmaya çalışılmıştır.

395. Şeni, N. (1991) "Les Levantins d'Istanbul a Travers les R‚cits des Voyageurs du XIX. Siecle".Varia Turcica XIII:161-169 Dönem:19.-20. yüzyıl Konu: Levantenler, seyyah 19. yüzyılın Pera'sında seyyahın dikkatini çeken birçok şeyin birbirine karışmış oluşu, kozmopolitizm, uygarlık ve barbarlık olarak adlandırdırdığı şeylerin birarada varlığıdır. Bu izlenimlerden Istanbul'daki belirli etnik-dinsel farklılaşma öğrenilebilmektedir.

396. Şeni, N., F. Georgeon (1992) "Istanbul dans la Presse Satirique Ottomane (1870-1876)" (Osmanlı Mizah Basınında Istanbul (1870-1876)).Varia Turcica. (23):51-57. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kültür, sanat Çalışmada, 1870-1876 arasındaki üretken mizah basını zamanın gazete ve dergilerinden örnekler ele alınmış ve bu alanda etkin kişilerin çoğunluğunu gayrimüslim azınlık mensuplarının oluşturduğu belirtilmiştir. Karikatürlerin ana temasını modernleşme ve batılılaşma ve bunların sahnelendiği yer olan kent oluşturmaktadır. Bu dergi ve gazetelerde modernleşmenin etkisiz olduğu durumların hicvi yapılmaktadır.

397. Şeni,N. (1985b) "Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kadın". Yapıt. (9):67-71. Dönem:19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kadın, kültür Çalışmada, 20. yüzyılın başına kadar kadınların kentte varoluş biçimlerinin (giysileri; sokağı, dükkanları, taşıtları kullanma biçimleri) fermanlarla düzenlenmiş olduğu saptanmaktadır. Devlet ve birey arasındaki bu doğrudan ilişkide toplumsal kontrol mekanizmalarının yerel fakat bürokratik niteliğinin Islam kurallarını içselleştirmiş olmayı gerektirmediği, dolayısıyla da Kemalist üstyapısal-hukuksal düzenlemelerin yüzeyselliğinden sözedilemeyeceği, kadınların bu geçişi daha kolaylıkla yaptıkları savlanmaktadır.

85

398. Şenyapılı T., E.Acar (1980) "Gecekondu Plansızlığın Ardındaki Strateji". Kent Planlamada Kuram ve Kılgı T.Gök (der.), ODTÜ Şehir Bölge Planlama Bölümü: Ankara. ss 222-231. Dönem:1980 sonrası Konu: Gecekondu, kent, planlama Şenyapılı'nın Istanbul'da sanayileşmenin yapısı ve gecekondu alanlarının gelişmesini incelemesiyle başlayan çalışmanın temel hareket noktası, hem plansız olarak nitelendirilen gecekondu yerleşiminin, hem de plansızlığın ardında bazı stratejilerin varolduğudur. Acar elli yıla yakındır var olan gecekonduların mekansal gelişimlerinin tarihçesini kaynakların yetersiz olması sebebiyle varsayımlara dayanarak kurgulamıştır.

399. Şenyapılı, T. (1990) "Planlama Açısından Gecekondu Olgusunda Mekansal Öğelerin Etkisi: Örnek Alan; Istanbul-Kahire". Toplum ve Bilim. (48/49):ÿ187-199. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Gecekondu, planlama Istanbul ile Kahire'nin karşılaştırıldığı bu çalışmada gecekondunun evrensel boyutları belirtilmekte ve bu boyutların ülkelerin kendine özgü koşulların etkisinde nasıl bir mekansal örüntü farklılaşması gösterebildiği araştırılmaktadır.

400. Şenyapılı, T. (1991) "The Squatter Housing Problem in Istanbul and Cairo" (Kahire ve Istanbul'da Gecekondu Problemi). M. Kıray (der.), Structural Change in Turkish Society (Türk Toplumunda Yapısal Değişiklik). Indiana University Turkish Studies: 10 Indiana University Press: Indiana. ss 13-26. Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, konut, karşılaştırma (Istanbul-Kahire) Çalışmada gecekonduların gelişmekte olan ülkelerin, ekonomik gelişmeleri sırasında karşılaştıkları genel bir sorun olduğu belirtilmiştir. Ancak yine de bu sürece şehir planlama açısından bakıldığında fiziksel faktörlerle birlikte incelenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu amaçla Şenyapılı Kahire ve Istanbul'un farklı şehirleşme biçimlerini bu fiziksel faktörlere bakarak incelenmiştir.

401. Şenyapılı, T. (1992) "A New Stage of Gecekondu Housing in Istanbul" (istanbul Gecekondu Yerleşiminde Yeni Bir Aşama). I. Tekeli ve diğ.(der.), Development of Istanbul Metropolitan Area and Low Cost Housing (Istanbul Metropoliten Alan ve Düşük Maliyetli Konumların Gelişimi). Türk Sosyal Bilimciler Derneği, Istanbul Büyükşehir Belediyesi, IULA-EMME: Istanbul. ss. 182-209 Dönem: 1950-1979 Dönemi 1980 sonrası Konu: Gecekondu, konut Çalışmada, Istanbul'daki eski gecekondu ve düşük maliyetli konut alanlarının günümüzde apartman bölgeleri haline dönüşmekte olduğu belirtilmektedir. Gecekondularda yaşayanların bu değişimle amaçlarının öncelikle gecekondularının bulunduğu arsalarının yükselmiş bulunan rant değerlerinden yararlanmak, yoğun belediye kontrolünden korunmak ve çocukları için evlendiklerinde kullanabilecekleri konut sağlamak olduğu belirtilmektedir.

402. Tamimi, 'Abd Al-Jalil Al. (1990) "Tarikh al-'alaqat al-thaqafiyya bayna Istanbul wa-'l-maghrib khilal al-'asr al-hadith" (Modern Dönemde Istanbul ile Fas arasında kültürel ilişkilerin tarihi). Revue d'Histoire Maghr‚bine 17(57-58): 563-574. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Devlet ilişkileri Makalede, Istanbul'un Osmanlı başkentliği yaptığı Dönem boyunca Islam dünyasının kültürel başkenti olarak Faslıların entellektüel yaşamının merkezi konumunda olduğu aktarılmıştır. Fransızların Fas'ı işgaline dek Osmanlı ve Fas başkentleri arasındaki sıkı siyasi ve kültürel bağların korunduğu; 18. yüzyılda Osmanlıların Fas Kralından uzman bir astroloğun hizmetini taleb edişinin, aradaki ilişkinin niteliğini yansıtan bir örnek olarak göze çarptığı anlatılmıştır.

403. Tanatar-Baruh, L.(1990) A Study in Commercial Life and Practices in Istanbul at the Turn of the Century : The Textile Market (Yirminci Yüzyılın Başındaki Istanbul'da Ticari Hayat ve Adetleri: Tekstil Sektörü). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul. 370 s. Sektörel bazda bir piyasa araştırması yapan bu tez, 1900'lerin başındaki ticari hayat ve adetlerini ele almaktadır. Burjuvazi ve işçisiyle ticaretle ilgilenen kesimi, piyasa mekanizmaklarını, günün modası ışığında tüketim örüntüsünü ve çok geniş bir yelpazeye dağılan tekstil ürünlerinin detaylı bir incelemesini sunmaktadır. Mikro düzeyde sürdürülen bu araştırma, Osmanlı

86

Imparatorluğu'nun ticareti üzerinde yapılan genel iktisadi çalışmalara ışık tutmayı amaçlamaktadır.

404. Tanıkyan, A. (1988) "Partir ou rester les Armeniens" (Ermeniler Gitmeli mi Kalmalı mı?). Autrement. (29):130-141. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ermeniler Osmanlı Döneminde "sadık millet" olarak bilinen Ermenilerin bugünkü durumlarının gözden geçirildiği makalede gitmek ve kalmak arasında yaşanan ikilem, endüstri ve zanaatte iyi bir yere sahip ailelerin, Istanbul'a bağlılık nedenleri anlatılmaktadır..

405. Tanyeli, U. (1992) "Kentsel Değişimde Önderlik Sorunu ve Süreyya Paşa". Istanbul (2):117-123 Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Günlük yaşam, belediye ve yerel yönetim Makalede, Süreyya Ilmen örneğinde, kentsel değişim olgusuyla, değişen toplumsal önderlik örüntülerinin bağlantısı kurulmaktadır. Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet yıllarında etkinlik gösteren Süreyya Ilmen, geleneksel önderlik tipinden Batılı anlamda "kent yöneticisi vali" tipine geçişte Istanbul tarihinde önemli bir kişilik olarak belirmektedir. Süreyya Sineması, Süreyya Opereti, Süreyya Plajı gibi kent dokusuna Batılı anlamda yenilikler kazandıran Ilmen'in yapıtlarının tarihi Gökhan Akçura'nın kaleminden, aynı makalenin içerisinde sunulmaktadır.

406. Tanzimat Ansiklopedisi "Istanbul" maddesi Ansiklopedinin Istanbul'la ilgili maddesinde kentin tarihiyle ilgili genel bilgiler aktarıldıktan sonra, kentin devlet merkezi olarak üstlenmiş olduğu fonksiyonlar, Türkler tarafından fethi, ve Tanzimat sonrası geçirdiği değişim anlatılmıştır. Kentin günümüzdeki nüfus, idari, ekonomik, ve kültürel yapısıyla ilgili açıklamalar, sağlık, güvenlik, eğitim, ticaret, iletişim, medya ve rekreasyon altbaşlıklarını taşımaktadır.

407. Tekeli I. (1993) "Icabında Plan" Istanbul (4):26-37. Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979 Konu: Kent planlama 18.yüzyıldan itibaren, çeşitli Dönemlerde Istanbul'un kent planlamasıyla ilgili yasa ve düzenlemelerin gözden geçirildiği makalede, tüm planlama çabalarına karşın kentin plansız gelişmeye devam etmesi rant ekonomisinin etkisine bağlanmıştır. Kentlerin gelişim grafiğini büyük ölçüde belirleyen rant ekonomisinin tam planlı gelişmeyle birlikte mümkün olmamakla beraber, yarı planlı kentleşme açısından kaçınılmaz olduğu vurgulanmaktadır.

408. Tekeli, I (1992b)"Yüzelli Yılda Toplu Ulaşım". Istanbul. (2):18-27 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme, ulaşım Tekeli makalesinde, 1830 ve 1985 yılları arasında, Istanbul'un metropolleşme sürecini kentiçi ulaşımın değişimini odak noktası alarak incelemektedir. Kentiçi ulaşımın tarihini dört Döneme ayıran Tekeli, 1830-1927 yıllarındaki ilk Dönemin özelliklerini yabancı sermayenin kurduğu deniz ve raylı taşıma sistemleri ve kent merkezinde kesişen bantlar halinde bir kent formu olarak sıralamaktadır. 1927-1945 arası toplu taşımacılığın niteliğinin değişmemiş, yalnızca şirketlerin devletleştirilmiş, motorlu trafiğe uygun bir yol yapısı uygulanmaya çalışılmıştır. 1945-1970 arası üçüncü Dönemde özel araba sahipliğinin artışı, kentin aşırı büyümesi ve dolmuş ve minibüs gibi alternatif toplu taşıma sistemlerinin ortaya çıkışı gözlenmiştir. 1970-1985 desantralizasyon ve özel araba sahipliği artarak kent trafiğine hakim olmuştur.

409. Tekeli, I. (1985) " Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Kentsel Dönüşüm", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiplopedisi. 4:878-890. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kentleşme, kent planlama 19.yüzyılda Osmanlı Imparatorluğunda önemli bir nüfus artışı gözlenmiş, Istanbul'un yanı sıra diğer bölgelerde de hızlı bir kentleşme başlamıştır. Tekeli, bu Dönemde, klasik Osmanlı kentinin iç yapısındaki dönüşümü vurgulamakta, bürokrasi sınıfının ortaya çıkışı ile birlikte geniş mekanların, yeşil alanların ve eğlence yerlerinin Istanbul'da artan önemini belirtmektedir.Tanzimat'la birlikte kentin yönetiminde değişiklikler olmuş, ilk belediye örgütü "Altıncı Daire-i Belediye" ismi altında Beyoğlu'nda kurulmuştur. Kentsel dönüşümü yönlendirmek için Istanbul'da uygulanan ilk imar nizamı ve kent planlarına değinen yazar, 1882'de çıkarılan Ebniye Kanunu'nun kentin yapısı üzerindeki etkilerini anlatmaktadır. Genellikle yabancı plancılara

87

yaptırılan yüzeysel çalışmalar uygulamaya konulamamıştır. Ancak, geliştirilen imar düzenlemeleri kentin gerekleriyle uyumlu olmuş, uygulamayı yönlendirmiştir.

410. Tekeli, I. (1991) "Istanbul'un Yüz Elli Yıllık Planlama Deneyi Üzerine Genel Bir Değerlendirme". Kent Planlama Konuşmaları. TMMOB mimarlar Odası Yayınları: Ankara. ss.10-35 Dönem: 19.-20ç yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme Tekeli makalesinde, Istanbul'da uygulanan planlama çalışmalarının yüz elli yıllık geçmişini altı planlama devresine ayırarak incelemektedir. Her planlama Döneminin içerisinde bulunabilecek mevzi planlama, kent nazım planları, plan dışı izinsiz gelişmeler ve meşrulaştırma çalışmaları ve imar operasyonları ile toplumun yapısı arasındaki ilişkileri kurmakta, ve toplumun o Dönemki özelliklerine dayanarak planları incelemektedir. Tekeli, planlama hareketlerinin işlerliğinin kaynak akımı, yönetsel kapasite, kentsel ranta siyasal iktidarın yaklaşımı, toplumun siyasal kültürü gibi etkenlerle belirlendiğini söylemektedir.

411. Tekeli, I. (1992a) "Development of Urban Administration and Planning in the Formation of Istanbul Metropolitan Area" (Istanbul Metropoliten Bölgesinin Oluşumunda Şehir Yönetiminin Planlanmasının Gelişimi). I. Tekeli ve diğ. (der.), Development of Istanbul Metropoliten Area and Low Cost Housing (Istanbul Metropoliten Bölgesinin Gelişimi ve Ucuz Konut) Türk Sosyal Bilimciler Derneği, Istanbul Büyükşehir Belediyesi, IULA-EMME- International Union of Local Authorities, Section for the Eastern Mediterrenian and Middle Eastern Regions: Istanbul. ss. 3-111 Dönem: 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu:Kent planlama, yerel yönetim Çalışmada, Istanbul'un Tanzimat'tan 1984 senesine kadarki planlama tarihi beş bölümde incelenmiştir. Her Dönemin kendine özgü sorunları tanımlanmış, daha sonra idari ve yerel değişiklikler ile planlama çalışmaları anlatılmış, son olarak da bu bilgiler ışığında Istanbul'un değişen makro formu ele alınmıştır. Tekeli bu çalışmasında 300'ü aşkın kaynaktan yararlanmıştır.

412. Tekeli, I., T. Şenyapılı, A. Türel, M. Güvenç, E. Acar (1992) Development of Istanbul Metropolitan Area and Low Cost Housing. Türk Sosyal Bilimler Derneği, Istanbul Büyükşehir Belediyesi, IULA-EMME: Istanbul. (özet için yazarların kitap içinde yer alan ayrı makalelerine bakınız.)

413. Tekin, N. (1990) Çatalca'da Şehirleşme Ve Şehirsel Fonksiyonlar. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 83 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme Tez çalışmasında, Çatalca bölgesinde 1927-1990 yılları arasındaki Dönemdeki nüfus ve kentleşme hareketlerine bakılmaktadır. Ilçenin özellikle 1960-1965 Döneminin ardından doğal nüfus artışına sahne olduğu, bu süreçte tarımsal kimlik kaybedilmemekle beraber şehir yapıcı fonksiyonlara doğru bir kaymanın görüldüğü belirtilmiştir. Kınalı-Sakarya otoyolunun açılmasıyla Istanbul'Un merkezine ulaşımın kolaylaşmasının, ve sanayi için yeni alanlara ihtiyaç duyulmasının Çatalca'nın gelişmesinde belirleyici rol oynadığı vurgulanmıştır. Son olarak, bölgede halen tarımdan tarım dışı fonksiyonlara doğru bir kaymanın olduğu ve yerleşmenin çok hızlı bir kimlik değiştirme sürecine girdiği; bunların da altyapı, yol, istihdam, trafik ve çevre gibi bir çok alanda sorunları gündeme getirdiğinden söz edilmektedir.

414. Tekindağ, Ş. (1982) "Istanbul Kuşatmasında Iki Önemli Olay" Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi (Özel sayı): 1-6 Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Istanbul'un fethi Makalede, Istanbul'un kuşatılmasında iki önemli olay Bizans ve Osmanlı kaynaklarına dayanılarak tartışılmaktadır. Osmanlı filosunun yenilgisi ile sonuçlanan 20 NIsan deniz savaşı ve donanmanın karadan Haliç'e indirilmesi olaylarının ayrıntıları için ilgili Bizans ve Osmanlı kaynaklarının incelenmesi gerektiğini belirten yazar, makalesinin sonunda ilgili Osmanlı ve Bizans kaynaklarının dökümünü vermektedir.

415. Temel, R.N. (1987) Türk Ilaç Endüstrisinin Yapısı ve Istanbul'daki Dağılımı. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 246 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Sağlık, sanayi, üretim Bu tez çalışmasında, Türk ilaç endüstrisinin yapısı ve Istanbul'daki dağılışı ele alınmıştır. Ilaç

88

endüstrisinin dağılımı dört başlık altında toplanmıştır. Bunlar sırasıyla Istanbul ilaç endüstrisinin geçmişi, dağılışı ve bunu etkileyen faktörler,ilaç sanayi tesislerinin yoğunlaştığı bölgeler ve Istanbul'da faaliyet gösteren firmalardır. Bu çalışmaya göre, ilaç endüstrisinin Istanbul' daki dağılışında göze çarpan en önemli özellik bu tesislerin sanayi bölgelerinde kümeler halinde toplanmış olmasıdır. Tesislerin bu bölgelere aktarılmasında geniş ve ucuz arazi, ulaşım, işçi temini kolaylığı, yan sanayi kuruluşlarına yakınlık rol oynamıştır. Ancak ilaç sektörünün Istanbulda yoğunlaşması yerine ülke geneline dağılmasının, sivil savunma ve kalkınmada bölgeler arası dengenin sağlanmasındaki faydaları üzerinde özellikle durulmuştur.

416. Terzioğlu, A. (1983) " Die Klassisch Osmanischen Krankenhauser in Istanbul" (Istanbul'da Klasik Osmanlı Hastaneleri) Historia Hospitalium. (15):13-50. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Çalışma, sağlık Çalışma, 1470'den 19. yüzyıla dek geçen Dönemde Istanbul'da Türkler tarafından kurulan çeşitli hastanelerin mimari, idari ve tıbbi açılardan genel bir incelemesi şeklindedir.

417. Terzioğlu, A., E. Düren (1983) "Die Deutschen Einflüsse bei der Entwicklung der Universitaetskliniken in Istanbul" (Istanbul'daki Üniversite Kliniklerinin Gelişmesinde Alman Etkileri) Historia Hospitalium. (15):125-140. Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Eğitim, sağlık Makalede, Osmanlıların 19. yüzyıl boyu ve 20. yüzyıl başlarında tıbbi altyapıyı modernleştirme ve batılılaştırma çabaları çerçevesinde tıp okulları ve fakültelerinin kurulup geliştirilmesi çalışmalarına katılan çok sayıda Alman ve Avusturyalı hekim tanıtılmaktadır.

418. Toledano, E.R. (1984) "The Imperial Eunuchs of Istanbul: From Africa To The Heart of Islam"(Istanbul'da Harem Ağaları: Afrika'dan Islam'ın Kalbine). Middle Eastern Studies. 20(3):379-390. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Devlet Osmanlı devletindeki kölelik düzeninin Avrupadakinden çok farklı olduğunu belirten yazar, Istanbul'daki harem ağaları ve onların saraydaki işlevleriyle ilgili yeni bir yorum getirmektedir. 1857'de Ingiltere ile Osmanlı devleti arasında Afrika'dan köle ticaretini yasaklayan bir antlaşma imzalandığı halde, Istanbul'da pek çok harem ağası bulunduğunu, 1903 Yıldız Haremi kayıtlarını inceleyerek belgeleyen yazar, harem ağalarının kökenleri ve saraydaki konumlarıyla ilgili bilgiler elde etmiştir. Çoğunluğu Afrika kökenli ve zenci olan bu harem ağaları, kişisel ve politik bağları sayesinde saraydaki ve dolayısıyla devletdeki bilgi dolaşımının önemli bir parçası olmuşlardır. Yazar, bütün yasaklamalara rağmen harem ağalarının çokluğunu, önemli bir kültürel dönüşüm geçiren Istanbul'da ailenin hala geleneksel yapısını korumasına ve toplumun en son değişen elementi olmasına bağlamaktadır.

419. Toprak, Z. (1987a) " Istanbul'da Amele Bayramları 1 Cumhuriyet Öncesi " Tarih ve Toplum. (6):35-42. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Emek, işçi "Amele Bayramı" Osmanlı'da 1908 ertesi gündeme gelmiş, ancak gösteri boyutu olan ilk " Amele Bayramı " 1921 yılında kutlanmıştır. 1 Mayıs 1923'te T.B.M.M.'ne gönderilen muhtıra ile sendika, toplu sözleşme gibi hakların güvence altına alınması, yıllık, aylık, haftalık ve gündelik çalışma saatleri belirlenmesi, asgari ücretin tesbit edilmesi, ihtiyarlık, hastalık ve kaza sigortala,rının sağlanması istenmiştir.

420. Toprak, Z. (1987b) "Istanbul'da Fuhuş ve Zührevi Hastalıklar 1914-1933". Tarih ve Toplum. 39(3):31-40 Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Sağlık Mütareke Döneminde Istanbul'un işgali nedeniyle işgal kuvvetlerince harcanan para sefahat hayatını beslemiş, şehrin geniş bir kesimi yoksullaşırken eğlence düşkünlüğü, alkol, kumar, kadın ticareti hatta kokain giderek yaygınlaşmış, bunu zührevi hastalıkların yaygınlaşması takip etmiştir. Cumhuriyet yıllarında fuhuş tamamen yasaklanmaya çalışılmış ve 1933'te yayınlanan " Fuhuşla ve Fuhuş Yüzünden Bulaşan Zührevi Hastalıklarla Mücadele Nizamnamesi " ile ciddi önlemler alınmaya çalışılmıştır.

89

421. Toprak, Z. (1988) "Evlilik Üzerine Bir Anket". Tarih ve Toplum. (50):32-35. Dönem: 19.- 20. yüzyıl Konu: Aile ve hanehalkı, evlenme, kadın 1920'lerde kadın sorunlarını ilk gündeme getiren dergilerden biri olan "Inci" dergisinin üçüncü sayısında yapdığı Izdivac Anketinden alıntılar yapan yazar, Cumhuriyet öncesinde Istanbul aydınlarının ve önde gelen kadınlarının evliliğe yaklaşımlarını anlatmaktadır. Anket, evlilikte geleneksel görücülük usulünün mü, yoksa modernleşmenin bir simgesi olan görüşücülük tarzının mı benimsendiği sorusuna cevap aramaktadır. II.Meşrutiyet'le birlikte kadın dünyasında izlenen gelişmelerin bir sonucu olarak görücülük usulü yaygınlığını yitirmiş, ve kadınla erkeğin birbirini tanıyarak evlenmesi gündeme girmiştir.

422. Toprak, Z. (1992) "Tarihsel Nüfusbilim Açısından Istanbul'un Nüfusu ve Toplumsal Topoğrafyası". Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi. (3):109-120. Dönem: 19.-20.yüzyıl Konu: Kentleşme, nüfus, tüketim, ulaşım 1914-1924 Döneminde, Istanbul'da insan-mekan ilişkisini sayısal boyutlarıyla inceleyen bu çalışma, toplu taşımacılığın verilerinden yararlanmaktadır. Istanbul'daki ilk toplu taşımacılık girişimi olan Şirket-i Hayriye'nin ücret tarifelerini kullanılarak, Istanbul'un nüfus yapısı, ekonomik yapısı ve yerleşim örüntüsündeki değişimler incelenmiştir. Buradan da bir genellemeye gidilerek, Istanbul nüfusu 16.yüzyıla kadar gerilere çekilerek sınanmıştır. Sonuç olarak, Istanbul nüfusunun sanıldığı kadar yüksek olmadığı, 16.yüzyılda 200.000 olan nüfusun 19. yüzyılda 900.000 civarında olduğu tüketim örüntüsü incelenerek kanıtlanmıştır.

423. Tosuner, Ş. (1988) Çöp Ekonomisi, Bir Uygulama Istanbul. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 118 s Dönem: 1980 sonrası Konu: çevre, hizmet sektörü Ilçeler: Eminönü, Fatih, Sarıyer, Beyoğlu Bu çalışmada katı atık ve çöplerin biriktirme, toplama, taşıma ve tasfiyesi için uygun teknik, hijyenik ve ekonomik öneriler açıklanmış, bunların temini için belediyelerde olması gereken organizasyona da değinilmiştir. Ayrıca numune kontrollü depolama talimatnamesi ve pilot bölge seçilen Eminönü, Fatih, Sarıyer ve Beyoğlu ilçelerinde ev, işyeri, kapıcı olmak üzere üç değişik gurupla örnekleme metoduna göre yapılmış bir çöp ve temizlik kamuoyu araştırması özeti eklenmiştir.

424. Tuğlacı, P. (1984) Osmanlı Döneminde Istanbul Kadınları Cem Yayınevi: Istanbul. 215 s. Dönem: 15.-16.yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kadın, Yazar bu kitapta değişik kıtalara yayılmış, çok milletli yapıdaki Osmanlı Imparatorluğu'nun sınırları içinde yüzyıllar boyu varlıklarını sürdürmüş, her türlü geleneklerini koruyabilmiş çeşitli milletlerden kadınların tiplerini, giyim kuşamlarını, gelenek ve göreneklerini, günlük yaşamlarını anlatmaktadır. Ayrıca sultanlığa kadar erişmiş Osmanlı saray kadınlarının dünyaya gelişlerinden ölümlerine kadar yaşam ve icraatları, harem yaşantıları, Osmanlı saltanat devirleri üzerindeki nüfuz ve etkinlikleri ele alınmıştır. Kitabın son bölümünde ise, Türkiye'de her Dönemde kadının toplum yaşamındaki yeri belirtilmiştir.

425. Tuğlacı, P. (1989) Tarih Boyunca Istanbul Adaları. Cem Yayınları: Istanbul. 576 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu:Belediye,yerel yönetim, kültür, sanat, adalar Ilçe: Adalar Eserin ilk bölümlerinde Adalar'ın fiziki, beşeri ve iktisadi coğrafyası, mülki ve idari teşkilatı, belediye teşkilatı, tarihçesi, kültürel durumu ve mimarlık eserleri hakkında genel bilgiler verilmekte ve burada yeralan okullar tanıtılmaktadır. Adalar, Bizans Döneminde çoğu zaman sürgün, hapis, işkence ve idam, sonraları da bir dinlenme ve eğlence yeri olarak anılmıştır. Eserde en geniş ve ayrıntılı bilgi, Adalar'ın tarihini anlatan bölümde verilmiştir. Kültür başlığı altında arkeolojik bulgular, iskan, nüfus, mimari eserler, Müslüman mezarlığı, gayrimüslimlere yapılar kilise ve manastırlar, ayazmalar, önemli köşkler ve yalılar teker teker ve kendine özgü nitelikleriyle tanıtılmaktadır.

426. Tüfenk, L. (1988) Istanbul Şehri Toplu Taşıma Planında Deniz Otobüslerinin Yeri ve Uygulamaya Dair Bir Örnek. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü:

90

Istanbul. 52 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Denizcilik, ulaşım, Istanbul şehrinin yayılma hızına paralel olarak, şehir içi ulaşım sorunu giderek yoğunlaşmıştır. Çalışmada şehir içi ulaşım iki grupta toplanmıştır: 1) Ihtiyari ulaşım (gezme, ziyaret) 2) Zorunlu ulaşım (genellikle konut yerinden-iş yerine ve iş yerinden-konut yerine ulaşım. Bu gereksinim trafiği belli saatlerde yoğun bir şekilde arttırmaktadır. Çalışmada, artan trafik sorununa, deniz otobüsleri işletmeciliği ile olumlu bir katkının yapılıp yapılamayacağını; eğer yapılabilirse, bu katkının ekonomik olup olmadığını ortaya çıkarmak amacı güdülmüştür. Ilk iki bölümde, konut yeri ve iş yerlerinin ayrı ayrı saptanmasıyla, her bölge için ulaşım ihtiyacının miktarı tespit edilmiş; halen kullanılmakta olan ulaşım vasıtalarının avantaj ve dezavantajları saptanmıştır. Son bölümde de, seçilen Bostancı-Bakırköy örnek hattının sahip olduğu özellikler, araştırmanın bulgularıyla karşılaştırılmış ve deniz otobüslerinin ideal bir ulaşım vasıtası olabileceği sonucuna varılmıştır.

427. Tümerdem Y., N. Tuncel (1992) " Istanbul Gecekondu Bölgesinde Doğurgan Kadının Sağlıkla Ilgili Davranışı ". I.Ü. Istanbul Tıp Fakültesi Mecmuası.48(3):483-491 Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, doğurganlık, gecekondu, kadın, , sağlık, Bu çalışmada, Istanbul'un üç gecekondu yerleşim yerinde yaşayan 238 evli kadında (15-44 yaş) sağlıkla ilgili davranış biçimi incelenmiştir. Sonuçta, ilk evlenme yaşı 16-19 yaş diliminde yoğunlaşan % 52, % 75 oran ile on yıldan uzun süredir gecekonduda yerleşen % 55 oranla, ailesi ile birlikte tek odada yasayan, % 52 oranla köy doğumlu olan, doğurgan kadının sağlıkla ilgili davranışının, gelenek ve göreneklerinin etkisi ile sağlıklı ve doğru bir gelişme gösteremediği saptanmıştır.

428. Tümertekin E. (1988a) "Istanbul Nüfusu Artmaya Devam Edecek". Şehir. (12):42-45 Dönem: 1980 sonrası Konu: Aile ve hanehalkı, göç, kentleşme, nüfus, Yazıda göç ve doğal nüfus artışı ile büyüyen Istanbul incelenmiştir. Nüfusun yanında şehrin alansal yayılmasına, buralarda ulaşım ağına, ve ve söz konusu alanların ortaya çıkış nedenlerine değiniliyor. Istanbul'un geleceği ile ilgili çıkarımlarının yanında, nüfus denetlemesi ve nüfus artışının beraberinde getirdiği sorunlara da değinilmiştir.

429. Tümertekin, E. (1980) "Istanbul'da Nüfus, Sanayi ve Yeşilalan Ilişkileri". Istanbul'da Nüfus Dağılışı ve Sorunları. Istanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayını: Istanbul.(270):69-74 Dönem: 1980 sonrası Konu: Çevre, nüfus, Bu makalede Istanbul'da nüfus, sanayi ve yeşilalan ilişkileri incelenmiştir. Istanbul nüfusunun hareketliliği yeşil alanlar üzerinde iki değişik yönde etki etmiştir. Birincisi, şehrin içinde eskiden bahçeli tipte olan evlerin yıkılarak yerine büyük apartmanların alması, ikincisi ise çevresindeki doğal bitki örtüsü ve tarım alanlarının gerek şehirsel faaliyetler gerek planlı ya da plansız konutların çoğalmsıyla çevredeki doğal bitki örtüsü ve tarım alanları ortadan kalkmasıdır. Istanbul'un yakın çevresindeki aşırı konutlaşma, kentlilerin açık hava, yeşil alan ve dolayısıyla dinlenme ihtiyaçlarını (rekreasyon) tatmin etmeleri için şehirden çok daha uzaklara gitmelerini zorunlu kılmaktadır.

430. Tümertekin, E. (1981) "Nüfus Hareketleriyle Istanbul". Istanbul Sempozyumu. Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı SISAV: Istanbul. ss. 43-55. Dönem: 1950-1979 Konu: Belediye, göçler, kentleşme, nüfus, yerel yönetim, Kentsel büyüme, gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere oranla daha hızlı meydana gelmekte ve nüfus büyük şehirlerde yığılmaktadır. Bunun temel nedeni kırsal alanlardan şehirsel alanlara göç akımının çok hızlı olmasıdır. Tümertekin'e göre Istanbul'da nüfus artışı olgusu, belediye sınırları içi ve belediye sınırları dışı alanlar çerçevesinde ele alınmalıdır. Ayrıca, nüfus artışının mekansal analizinde daha küçük idari birimlere de (ilçe, mahalle) inilmelidir. 1960'dan bu yana Istanbul belediye sınırları dışında kalan boş alanlar büyük bir hızla göç almakta, gecekondu ve benzeri konutlarla hızla dolmaktadır. Kentin çevresindeki alanlarda nüfus artışı çok yüksektir; merkezde ise, iş alanlarının gelişmesine bağlı olarak) nüfus ya çok az artma yada azalma eğilimi

91

göstermektedir. Çalışmanın son bölümünde, Istanbul ve yakın çevresinde nüfus-mekan ilişkisinde 1965'den bu yana izlenebilen başlıca değişimlere de değinilmiştir.

431. Tümertekin, E. (1984). "Del'etat actuel du developpment spatial des activite's industrielles en Istanbul" (Istanbul Çevresinde Sanayinin Yeni Yayılma Alanları) Ege Coğrafya Dergisi (2):109-127. (Bkz. Türkçe çevirisi Istanbul Çevresinde Sanayinin Yeni Yayılma Alanları.)

432. Tümertekin, E. (1985) "Istanbul Çevresinde Sanayinin Yeni Yayılma Alanları". Türkiye'de Işletme Biliminin Öncülerine. I.Ü. Işletme Fakültesi Işletme Iktisadı Enstitüsü 30. Yıl Yayınları: Istanbul. (12):229-249 Dönem: 1980 sonrası Konu: Gecekondu, sanayi, suriçi Istanbul, üretim, , Tümertekin, bu çalışmasında 1980 sonrasında Istanbul'da sanayi tesislerinin gelişmesini, mekansal ilişkilerini ve etkilerini incelemektedir. Buna göre sanayi faaliyetleri- mekan ilişkisinde, açık bir dinamizm söz konusudur. Sanayi tesislerinin, şehrin iç kısımlarındaki ya da eskiden şehrin yakınında olup da sonra şehrin içinde kalan sanayi alanlarından, şehrin daha uzağındaki yerlere kaymasıyla ormanlar ve diğer rekreasyonel alanlar tehdit edilmeye başlanmıştır. Türkiye'nin bir çok yerinde sanayi tesislerinin faaliyete geçmekte olmasına rağmen Istanbul hala ülke sanayinin baş merkezi konumu sürdürmektedir.

433. Tümertekin, E. (1988b) Tarihsel Koruma ve Yakın Yıllarda Istanbul'daki Uygulama Örnekleri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beşeri ve Iktisadi Coğrafya Anabilim Dalı: Istanbul. 70 s. Dönem: 1980 Sonrası Konu: Kültür Yazar, arkeolojik korumanın dışında, yakın çevremizle ilgili, bize bu devreleri hatırlatacak ve yaşatacak bina, semt ve görüntülerinin de korunmasının turizm açısından önemli olduğunu açıklamakta, başlıca koruma yöntemleri olan müzeli ve değiştirmeli sistemlerin sonuçlarını sunmaktadır.Tek yapı koruması yerine çevre ve sit alan bütününün üzerinde duran yazar, mali, teknik ve yönetimsel sorunları da dile getirmektedir.

434. Türel, A. (1992) "A study of Provision and Use of Low Cost Formal Housing in Istanbul" (Istanbul'da Düşük Maliyetli Resmi Konut Edinme ve Kullanımı Üzerine Bir Çalışma) i. Tekeli ve diğ.(der.), Development of Istanbul Metropolitan Area and Low Cost Housing (Istanbul Metropoliten Alanının Gelişimi ve Düşük Maliyetli Konut). Türkiye Sosyal Bilimciler Derneği, Istanbul Büyükşehir Belediyesi, IULA- EMME: Istanbul.ss. 161-181 Dönem: 1980 sonrası Konu : Kentleşme, konut Ilçe: Fatih, Eyüp, Bakırköy Türel araştırmasında, Fatih, Eyüp ve Bakırköy'de yaşayan nüfusun sosyal kompozisyonun ev tiplerini, işlerini, evsahiplik veya kiracılık konumunu ve Istanbul'un ev gereksinimi ile üretimini incelemiştir.

435. Türk, A. (1988) "Seyahatnamelerle Istanbul Osmanlı Emekçileri". Tarih ve Toplum. 10(56):23-30. (57): 23-30 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Emek, işçi, tüketim, üretim Makalenin ilk bölümünde seyahtnamelerin tarihsel kaynak olarak kullanımı hakkında kısa bir değerlendirmenin ardından, seyyahların anlattıklarına dayanılarak Osmanlı Imparatorluğu'nda gıda üretim ve tüketimi tartışılmıştır. Ikinci bölümde ise yine seyyahların anlattıklarına dayanılarak Osmanlı Imparatorluğu'nda işçilerin, özellikle de gıda üretimi ve eğlence sektöründe çalışanların nüfusu ve ücretleri hakkında bilgi sunulmaktadır.

436. Türkcan, O.(1984) "110 yıl önce Istanbul'da Çalışma Hayatı". Tarih ve Toplum. 2(11):35-41. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Emek, işçi Ingiliz konsolosluk raporlarından yararlanılarak gerçekleştirilen bu çalışma, 1869 senesinde Istanbul'daki esnaf ve çalışan sınıfla ilgili bilgiler içermektedir. Istanbul'da bulunan meslek gruplarını ve üye sayılarını veren bu yazıda, işçi konutları, konut kiraları ve bekar işçilerin kaldıkları hanlar incelenmektedir. Çalışmada Istanbul'da işgücü talebinin azaldığı, emeğin değerinin düşmüş olduğu bu Dönemde Avrupa mallarına olan ilginin artmasıyla, bölge yabancı sermaye için elverişli bir konuma geldiği belirtilerek Istanbul'da çalışan yabancı işçilerin, özellikle

92

Ingiliz teknisyenlerin yaşam koşulları anlatılmakta, ücretler ve paranın satınalma gücü hakkında bilgiler verilmektedir.

437. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası: (1990), "Ortaçağlardan Günümüze Istanbul Haritaları". 175 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20.yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979 Konu: Kentleşme, kent planlama Ortaçağlardan itibaren Istanbul'da yöresel düzeyde kent planlamada gözlenen değişiklikler üzerinde duran çalışma, Istanbul'daki gelişmeleri, tarihsel bağlamda ele almaktadır. Söz konusu değişimler harita, plan ve şemalar yardımıyla Dönem Dönem izlenmiş ve değerlendirilmiştir. Yayın için yapılan araştırmada Istanbul kütüphane, arşiv ve koleksiyonlarında bulunan, 1492-1978 arası Döneme ait belgelere başvurulmuştur.

438. Türkoğlu, H. (1991) "The Role of the Local and Central Governments in Housing Co-operatives: The case of Turkey " (Bölgesel ve Merkezi Belediyelerin Kooperatif Kurmadaki Rolü: Türkiye örneği). G. Sağlamer, Ş. Özüekren (der.), ENHR, International Symposium on Housing for Urban Poor Istanbul Eylül 1991. I.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. ss. 91-100. Dönem : 1980 sonrası Konu: Belediye (yerel yönetim), konut Bu araştırmada, bölgesel ve merkezi belediyelerin kooperatif kurmalarındaki rolü Türkiye örneklemiyle anlatılmıştır. Öncelikle, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki kooperatif ev kurma çalışmaları detaylı bir şekilde anlatılmış, daha sonra ise Türkiye'deki kooperatif evlerin gelişmi tarihsel bir perspektifle alınmıştır. Belediyelerin bu konudaki görevleri incelendikten sonra, yazarın 1986 yılında yaptığı alan araştırmasının sonuçları sunulmuştur. Bu araştırmanın asıl amacı, kooperatif evlerinin başarısında etkili olan faktörlerin tespit edilmesi ve kurulma aşamasında karşılaşılan problemlerin incelenmesidir. Sonuç olarak, belediyelerin kooperatif ev kurmadaki sorumlulukları gözönünde bulundurularak bir seri öneriler getirilmiştir.

439. Türkoğlu, H. (1992) "Housing Co-operatives in Turkey: An Evaluation and Recommendations". (Türkiye'deki konut kooperatifleri: gelişimleri ve öneriler) Basılmamış bildiri. XX. IAHS World Congress on Housing, Eylül 1992, Birmingham. Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut Türkiye'de hızla kentleşen tüm ülkelerde olduğu gibi konut gereksiniminin büyük bir sorun olduğu belirtildikten sonra, 1930lu yıllarda bu soruna çözüm olacağı düşünülen ve ilk kez Ankara Bahçelievler'de başlatılan konut kooperatiflerinin gelişimi anlatılmaktadır. Gecekondu bölgelerinin konut kooperatifleriyle ilişkileri incelenmiş ve Istanbul'da yapılan bir alan araştırması örneğinde çeşitli öneriler getirilmiştir.

440. Türkoğlu, H. (1992a) "Metropoliten Değişim Sürecinde Planlama: Istanbul Örneği". Basılmamış bildiri.ÿ 16.Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 1992 Istanbul. ITÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme Istanbul kentindeki hızlı değişim sürecinde ortaya çıkan planlama sorunlarının metropoliten yayılma stratejisi çerçevesinde ele alındığı bu çalışmada, Türkiye'de planlama sürecinde son 40 senedeki değişimler, Istanbul kentsel gelişme ve arazi kullanım karakteri ve de son 60 senede Istanbul için gerçekleştirilen planlama çalışmaları ele alınmaktadır. Istanbul Büyükşehir Belediyesinin Yönetimsel Yapısı ve Istanbul Metropoliten Yayılma Politikalarını destekleyen planlama çalışmalarının da incelendiği çalışmada varılan sonuç; Hall ve Noe'nin teorik verileri ışığında etkin bir metropoliten yayılma politikasının ve bu çizgide yasal düzenlemelerin gerekliliğine dikkat çekilmesi gerekliliği olmuştur.

441. Türkoğlu, H. (1993) Istanbul'da Konut Bölgelerinde Kullanıcıların Konut ve Yakın Çevresinden Memnuniyet Derecelerinin Belirlenmesi. Basılmamış araştırma raporu. Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul. 190 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Konut, kentleşme, kent planlama Araştırmada, Istanbul'da yer alan konut alanlarında kullanıcıların konut ve konut çevrelerini ne şekilde algıladıkları ve değerlendirdikleri ölçülmekte, memnuniyetin konut ve konut çevresinin

93

hangi özelliklerine bağlı olduğu saptanmaya çalışılmaktadır. Anket yöntemiyle yürütülen çalışmanın örneklemi Bakırköy, Küçükçekmece, Eminönü, Zeytinburnu, Eyüp, Beyoğlu, Beykoz, Sarıyer, Kadıköy, Kartal,ve Pendik'ten tesadüfi yöntemle seçilmiş sokaklardan oluşmaktadır. Türkoğlu araştırmasına dayanarak konut politikalarının yalnızca gereken sayıda konut üretmek olmadığını, kullanıcıların kimler olduğu ve isteklerinin neler olduğunun irdelenmesi gerektiğini belirtmekte, kent planlamada insan unsurunun önemini vurgulamaktadır.

442. Üçel-Aybet, G. (1993) "O Şehr-i Istanbul ki..." Istanbul (7):127-134. Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl. Konu: Konut, sosyal yapı, yerel yönetimler. Üçel-Aybet'in 1980 yılında hazırladığı Doktora tezinin bir bölümünü oluşturan, 1986 yılında Londra Üniversitesi'nin düzenlediği Uluslararası Orta Doğu Incelemeleri Konferansı'na sunmuş olduğu, ve Londra Üniversitesi tarafından yayınlanan yazısında, Osmanlı başkentinin sosyo-ekonomik yapısı, ve kentsel kimliği ve kültürel özellikleri açısından, Imparatorluğun diğer kentlerinden büyük farklılıklar gösterdiğini vurgulamaktadır. Diğer şehirlere kıyasla Istanbul'da yerel idare, sorumlu merciler, ve bunların giriştikleri işler çok daha karmaşık bir nitelik sergilemişlerdir. Kentin idari sistemi içerisinde idari, mali, ve adli yükümlülükleri bulunan kurumlarla, çeşitli sosyal hizmetler sunan birimler, ve vatandaşların sosyal ve kanuni alanlarda haklarını savunmayı üstlenen mahkemeler bulunmaktaydı. Söz konusu kurumların detaylarıyla incelendiği makalede sırasıyla şehir yönetimi, evler ve iskan, sayfiye evleri,evlerin yapısı ve yapı malzemeleri, ulaşım, ve sokaklar konularına altbaşlıklar ayırılmıştır.

443. Ülengin, F. (1992) "Ulaşım Problemlerinde Analitik Hiyerarşi Yaklaşımı-Istanbul Için Bir Uygulama". Basılmamış bildiri. Istanbul 2. Kentiçi Ulaşım Kongresi 1992 .ITÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü: Istanbul. ss. 103-121 Dönem: 1980 sonrası Konu: Ulaşım, trafik Ülengin bu çalışmasında, ulaşım gibi önemli bir sorunun, bir karar destek modeli ile nasıl çözümlenebileceğini araştırmaktadır. Bu amaç doğrultusunda sorunu parçalarına ayırıp alt sistemler halinde yansıtabilen; Konu ile ilgili olup da farklı kriterlere farklı tartılar uygulayan sosyo- ekonomik grupların herbirinin görüş açılarına yer verebilen, ve çeşitli etmenler arasındaki etkileşimleri ortaya koyabilen " Analitik Hiyerarşi " yöntemi seçilmiştir. Çalışmada söz konusu yönteme ilişkin teorik bilgilere yer verilmiş ayrıca Istanbul'un iki yakası arasındaki trafik sorununa çözüm bulmak üzere nasıl kullanılabileceği araştırılmıştır.

444. Ülker, E. (1992) Istanbul'da Konut Alanlarının Kullanıcı Değişim Süreci, Teşvikiye Örneği. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 67 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Konut Ilçeler: Teşvikiye Tezin araştırma konusu Istanbul'da yüksek gelirli ailelere hitap eden lüks konut alanlarının yapılması ve bu sosyo-ekonomik düzeyin oraya yerleşmesi ile birlikte boşalttıkları yerleşim bölgelerinin bir alt gelir düzeyi tarafından doldurulması sürecinin araştırılmasıdır.

445. Ünal,Y., Z. Ünen, Z. Merey-Enlil (1992) "Istanbul'da Kimlik Değişimi: Su Kentinden Kara Kentine". Basılmamış bildiri. 16. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu 3-8 Kasım 1992 Istanbul Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dönem: 1980 sonrası Konu: kent planlama Iki kıtayı birleştiren bir su engelinin üzerine kurulmuş tek liman kenti olan Istanbul'un kendisine kimliğini vermiş olan su ile kurmuş olduğu ilişki ve bu su öğesinin kentlilerin günlük yaşamına olan etkisinin incelendiği bu çalışmada, 1960 sonlarına dek Istanbul ölçeğinde kentsel imaj ile su kenti özelliğini koruyan Istanbul'un 1970'lerden sonra hızlı ve plansız bir gelişme sonucu doğal ve coğrafi özelliklerinin gözardı edilmesi ve kıyılardaki önemli müdahalelerle birlikte arazi kullanımı ve gelişme yönlerindeki değişik eğilimler incelenmekte, bundan sonraki projelerde kıyılarla metropolu bütünleştirmeye yönelik önlemlerin alınması gerekliliğine dikkat çekilmektedir.

446. Unutmaz, H. (1989) 1980 sonrası Istanbul'un Anadolu Yakasındaki Toplu Konut Uygulamaları ve Sorunları. Yüksek lisans tezi. istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut Alan araştırması

94

Kadıköy, Kartal, Üsküdar, Beykoz Tez çalışmasında 1980 sonrasında Istanbul'un Anadolu yakasındaki ilçelere bağlı alanlarda yapılan ve halen yapılmakta olan toplu konut üniteleri bir anket çalışması ile incelenmiştir. Toplu konut ünitelerinin yapımında izlenen yollar, toplu konut kanunları ve buna bağlı olarak toplu konut üreten kuruluşlar ve üretimde karşılaşılan sorunlar incelenmiştir. Toplu konut uygulamaları ile ilgili örnekler verebilmek için Istanbul'un Anadolu yakasındaki Kadıköy, Kartal, Üsküdar, Beykoz ilçelerine bağlı alanlarda 1980 sonrası yapılan ve halen devam eden 100 toplu konut ünitesi incelenmiştir. Inceleme sonuçları değerlendirilmiş, uygulamadaki hatalar saptanmış ve Türkiye'nin 2000'li yıllara yaklaşırken konut sorunu çözebilmesi için alınması gereken önlemler belirtilmiştir.

447. Uslu, C. (1980) Istanbul'un Batı Yakası Yerleşme Bölgeleri ve Sorunları. Basılmamış yüksek lisans tezi. ITÜ Mimarlık Fakültesi: Istanbul. 59 s. Dönem : 1950-1979, 1980 sonrası Konu : Eğitim, kent planlama, kentleşme, nüfus, sağlık Bu çalışmada Istanbul'un Batı yakasındaki yerleşme bölgelerinin 1960 sonrası gelişmesi araştırılmıştır. Tezin ilk bölümünde Istanbul'un yerleşme bölgeleri ve sorunlarına genel olarak bakıldıktan sonra Istanbul'da konut alanındaki gelişmeleri antik çağdan günümüze anlatmaktadır. Ikinci bölümde Istanbul'un batı yakasındaki gelişmeler şu konular ışığında incelenmektedir : -Nüfus -Eğitim yapıları -Sağlık yapıları -Bölgelerin yoğunluğu -Yerleşme sorunları Üçüncü bölümde ise bu bölgelerdeki arsa ve konut politikaları analiz edilmektedir.

448. Usluata, A. (1986) "The Grand Covered Bazaar of Istanbul " (Istanbul 'un Kapalı Çarşısı). Turkish Review. (4):103-108 Dönem:15.-16.yüzyıl Konu: Ticaret Zanaatkar Çarşı'nın en eski bölümü olan Eski Bedesten 'in inşa tarihi olan 1461 'den beri Çarşının tarihi, bölgenin tarihi, buralarda yapılmış restorasyonlar, Çarşının çevresi ve çarşı içindeki mesleki yerleşim anlatılmıştır. Çarşıdaki mesleki yerleşim, her sokakta belli bir sanat veya zanaata yer verilmesi şeklindedir. Günümüzde de aynı meslek grubundan esnaf halen birbirlerine yakın dükkanlara yerleşmeye çalışmaktadır.

449. Varol, M.C. (1989) Balat : Faubourg juıf d'Istanbul (Balat: Istanbul'un Yahudi Kenar Mahallesi). Les cahiers du Bospore III, Editions ISIS: Istanbul. 66 s. Dönem: 15.-16.yüzyıl, 17.-18.yüzyıl, 19.-20.yüzyıl, 1923-1950 Konu: Balat, Yahudiler, diğer azınlıklar Ilçeler: Eyüp Balat bölgesinin, 16. yüzyıldan itibaren kısa bir tarihinin anlatıldığı kitapta, Yahudilerin yoğun olduğu Dönemin sosyolojik incelemesi yapılmış özellikle gündelik yaşam ve sosyal yapı ele alınmıştır. Kitaptaki bilgiler daha çok bölgedeki yaşlıların anlattıklarına dayanılarak edinilmiştir. 19.yüzyıldan itibaren bölgedeki Yahudilerin Istanbul'un diğer bölgelerine dağılması, ardından 1950'lerde Amerika ve Israil'e yapılan göçler ile Balat'da Yahudi nüfusun iyice azaldığı, diğer göçmenlerin yerleştiği bölgenin, şehrin en yoksul bölgelerinden birisi haline dönüştüğü belirtilmiştir.

450. Vatansever, N. (1989) Istanbul'da Dar Gelirli Konutlarında Mekanların Kullanımı ve Araç Kompozisyonları. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 73 s. Dönem: 1980 sonrası Konu : Gecekondulaşma, sosyal yapı Alan Araştırması: Var Ilçe: Beykoz, Fatih, Gaziosmanpaşa, Eyüp, Pendik, Sarıyer, Şişli, Üsküdar, Zeytinburnu Vatansever çalışmasında toplu konut mekan standartları araştırması kapsamında, Istanbul'un Beykoz, Fatih, Gaziosmanpaşa, Eyüp, Pendik, Sarıyer, Şişli, Üsküdar ve Zeytinburnu semtlerinde bulunan ve Devlet Istatistik Enstitüsü tarafından tabakalı bir örneklem ile seçilen konutlarda yaşayan dar gelirli ailelerin yaşadıkları konutların fiziksel koşulları ve buna bağlı olarak ailelerin yaşam biçimleri incelemiştir. Örneklemden 330 konuta anket uygulanmıştır. Dar gelirli yerleşimde konutun fiziki alanının kullanımı ve sosyo-ekonomik sorunlar belirtilmiştir. Sonuç bölümünde dar gelir grubu için finansal kaynağın sağlanması ve bu kaynağın etkili biçimde kullanılması için örgüt ve mevzuatın oluşturulması gerektiği belirtilmiştir.

95

451. Vercleyen, F. (1988) "Tremblements de Terre A Constantinople: L'Impact sur la Population". (Istanbul'daki depremler: halk üzerindeki etkisi). Byzantion. (58):155-173 Dönem: Bizans Dönemi Konu: Günlük yaşam, sosyal yapı Bizans Döneminde Istanbul'da yaşanan depremleri halk, geçmişin günahı sonucu geleceğin habercisi olarak yorumlamaktadırlar. Vercleyen, çeşitli Dönemlerde Istanbul halkının depremlere yaklaşımını inceleyerek, yaşam şekillerini ve felsefelerini incelemektedir.

452. Vergin, N., (1988) "Islambouliotes" (Islambollular). Autrement. (29):121-124. Dönem: 1980 sonrası Konu: Sosyal yapı Vergin makalesinde, Istanbul'da farklı sosyal sınıflardan müslümanların, laik devlet tarafından atanan dini işlerden sorumlu imam ile ilişkilerini inceleyerek, modern teknoloji ürünlerinin reddedilmediğinive dini konularda modern teknoloji ve bilimden de yararlanıldığını belirtmektedir. Farklı grupların konuya yaklaşımlarının cevaplarının ayrı ayrı incelendiği makalede grupların kurguladıkları modernlik ve kimlik ilişkisi irdelenmektedir.

453. Von Caucig, F. (1983) Von Constantinopel nach Istanbul (Konstantinapol'den Istanbul'a) Orient Institut. Dönem: 19.-20.yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979 Konu: Günlük yaşam, yabancılar Çalışmaya Istanbul'a kısa ya da uzun Dönemde ziyarete gelmiş yabancıların yazılı anıları kaynaklık etmiştir. Istanbul'un tarihi 1856-1865, 1868-1914, 1922-1938 ve 1950-1964 olmak üzere dört Dönemde incelenmiştir. Çalışmada, Istanbul'da Osmanlı Dönemindeki hayat, daha sonra Istanbul'un çöküşü denebilecek Dönem ve son olarak da 1950'lerde kentin yeniden canlanışı anlatılmıştır.

454. Wasti, S.T. (1991)"Two Muslim Travelogues: To and From Istanbul" (Iki Müslüman Seyahatnamesi: Istanbul'a ve Istanbul'dan). Middle Eastern Studies. 27(3):457-476. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Eğitim, seyahatname Makalede iki seyahatnamenin özeti verilmiştir. Bu seyahatnamelerden ilk ele alınanı bir Osmanlı aydını olan Ahmet Hamdi Efendi'nin Hindistan gezisine dair olanıdır. Ahmet Hamdi Efendi seyahatnamesinde, 1877-1878 yıllarında gezdiği Hindistan'ı, özellikle Müslüman Hintlileri ayrıntılı bir biçimde anlatıyor. Bu seyahatname 1883 yılında Istanbul'da basılmıştır. Ikinci seyahatname ise Şibli Numani tarafından kaleme alınmıştır. Şibli Numani 1892 yılında geldiği ve üç ay kaldığı Istanbul'u betimlemiştir. Özellikle, Müslüman Hintli ve dini bir akademisyen olduğu için Osmanlı eğitim sistemini seyahatnamesinde ayrıntılı olarak ele almıştır. Sonuç olarak, bu iki Müslüman aydının birbirlerinin ülkelerine bakışları karşılaştırılmıştır.

455. White, J. (1991) "Women and Work in Istanbul, Linking the Urban Poor to the World Market". Middle East Report. November- December. 18-22. Dönem: 1980 sonrası Konu: Akrabalık, emek, kadın, Bu makalede, Dönemin iktidar partisi ANAP'ın ihracat merkezli liberal ekonomi politikasının da etkisiyle , Istanbul'un gecekondu semtlerinde oturan kadınların , evlerinde parça başı veya aile işletmelerinde düşük ücretle ihraca yönelik malların üretiminde çalışarak, dünya ekonomisine geçim seviyesinin altındaki düşük maliyetli işgüçleriyle eklemlenmesi ve kendilerinin yaptıkları bu işleri nasıl yorumladıkları, işverenle aralarındaki üretim ilişkileri incelenmektedir.

456. Wiener-Müller, W.,J. Kramer,M. Bacher,W. Langner,H. Maendler,C. Schonning-Kalender,H.

Offen (1982) Istanbul-Zeyrek, Studien zur Erhaltung eines traditionellen Wohngebiets (Istanbul-Zeyrek Geleneksel Bir Yerleşim Alanının Korunmasına Dair Çalışmalar). Hamburg. Dönem: 1980 sonrası Konu: Günlük yaşam, kültür, Ilçeler: Eminönü Çalışma geleneksel bir yerleşim alanı olan Zeyrek hakkındadır. Öncelikle Zeyrek'in tarihsel gelişimi ve buradaki yapısal biçimler anlatılmıştır. Daha sonra göçlerin Zeyrek'e yaptığı etkiler ve

96

buradaki yaşam şartları incelenmiştir. Son olarak da şu andaki gelişmeler ve durum ışığinda Zeyrek'in geleneksel biçiminin nasıl korunabileceği tartışılmıştır.

457. Willy, S. (1989) "Yüzyılın Başında Istanbul" Çelik Gülersoy Vakfı Istanbul Kütüphanesi Yayını:Istanbul. 165s. Dönem: 19.- 20. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, kültür, Yazar, 20. yüzyıl başlarında geldiği Istanbul'u, etnik grupları, bayramları, evleri, sokakları, ve eğlence yerlerini inceleyerek o günkü Istanbul'un kültürel yaşantısı hakkında bilgileri kitabında sunmaktadır.

458. Işler, B. (1991) Yerel Yönetimlerde Belediyecilik ve Istanbul Belediyesine Genel Bir Bakış. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 93 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, yerel yönetim Çalışmada Türkiye'deki belediyelerin idari, mali, yapısı ve organları üzerine genel bilgiler verildikten sonra, Istanbul Belediyesi üzerinde durulmuştur. Organizasyon tablosu üzerinden gerçekleştirilen değerlendirmede, müdürlükler görevleri ve birbirine bağlılık derecelerine göre sıralanarak incelenmiştir.

459. Yalçın, E. (1992) Balat and Pastırmacı Yokuşu in Molla Aşkı Mahallesi from the 20's to 60's (Balat ve Pastırmacı Yokuşu, Molla Aşkı Mahallesinde 20'lerden 60'lara). Tarih Bölümü için hazırlanan araştırma (Ethem Eldem'e sunulmuş): Istanbul 100 s. Dönem: 1923-1950, 1950-1979 Konu: Azınlıklar, Balat, günlük yaşam, sosyal yapı Ilçeler: Eyüp Çalışmada, Balat bölgesinde 1920 ve 1960 yılları arasındaki sosyal yapı değişimleri ve günlük yaşam incelenmektedir. Bilgiler bölgede yaşayan, yaşları 56 ve 75 arasında değişen insanların anlatımları yoluyla elde edilmiştir. Çalışmanın içinde ayrıca Balat ve çevresindeki camii, sinagog ve kiliselerin, Balat çarşısının ve Pastırmacı Yokuşunun planları eklenmiştir.

460. Yamaner, G. (1984) Eski Haliç Yerleşme Bölgesi Fener Mahallesi ve Fener Evleri Üzerine Koruma Amaçlı Çalışma. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 165 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Rumlar Ilçeler: Eyüp 17. yüzyılın başlarından itibaren Rum aristokrat aileleri Patrikhanenin civarında, Cibali'den Balat'a kadar olan mahallelerde yerleşmeye başlamışlardır. Bu ailelerden zengin olanları Haliç'te Fener evleri adı verilen kagir yapılar yaptırmışlardır. Çalışmada, 18. yüzyılda en parlak zamanını yaşayan Fener semtindeki bu yapıların vakit geçirmeden koruma altına alınmasının gerekliliği vurgulanmaktadır.

461. Yavaş, U., E. Kaynak, E. Borak (1981) "Retailing Institutions in Developing Countries-Determinants of Supermarket Patronage in Istanbul, Turkey" (Gelişen Ülkelerde Perakende Satış Kurumları: Türkiye Istanbul'da Süpermarket Müşteriliğini Belirleyen Faktörler). Journal of Business Research. 9(4):367-379. Dönem: 1980 Sonrası Konu: Nüfus,tüketim, Istanbul'da süpermarketlerin nasıl daha fazla müşteri çekebileceği ve ne tür gıda maddelerinin daha fazla stoklanması gerektiğini anlamak için yazılmış olan bu makalede, 200 bayan (100'ü süpermarketten, 100'ü de süpermarket olmayan yerlerden alışveriş yapan) ile yapılmış olan anketlerin sonuçları, sosyo-ekonomik ve demografik karakteristikleri, yaşam biçimleri ve alışveriş alışkanlıkları bakımından üç ana faktör karşılaştırılmakta ve değerlendirilmektedir.

462. Yayla, N. (1992) "Dolaşmak Ama Ulaşamamak ". Istanbul. (2):28-31 Dönem: 1980 sonrası Konu: Planlama, ulaşım Yazar bu makalesinde gelişmiş ülkelerde 1950'li, gelişmekte olan ülkelerde ise 1970'li yıllarda başlayan otomobil artış hızının, bu ülkelerdeki çoğunu altyapı yönünden hazırlıksız yakaladığını anlatmaktadır. Son 40 yılda Istanbul'un nüfusunda 6.3 misli, otomobil artış hızında ise 144 misli bir artış olduğunu vurgulamaktadır. Istanbul'un, artan nüfus ve sosyo-ekonomik gelişmeye parelel

97

olarak daha uzun yıllar hızlı bir otomobil artışına sahne olacacağını savunmaktadır. Yazar, ulaşım ve trafik açısından, bugün Istanbul'da yaşanan durumun hemen ortaya çıkmadığını; bunun yılların ihmali ve hatalı uygulamaların sonucu olduğunu anlatmaktadır. Makalenin son bölümünde ise bu sorunlara karşı bazı çözümler önerilmiştir.

463. Yazan, Ü.M. (1989) "Bir Asır Boyunca (1840-1940) Istanbul Şehri 'nin Nüfusunda Meydana Gelen Değişmelerin Tahlili" Tarih Boyunca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran Istanbul. I.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırmaları Merkezi Edebiyat Fakültesi Basımevi: Istanbul. ss.59-74 Dönem: 19-20.yüzyıl, 1923-1950 Konu: Göçler, nüfus 19. ve 20. yüzyılları kapsayan çalışmada Istanbul'un demografik yapısı incelenmiştir. 1844'de Harbiye Nazırı Rıza Paşa'nın yaptırdığı sayım Istanbul nüfusunun yaklaşık 800,000 civarı olduğunu göstermektedir. Istanbul nüfusunun bir buçuk milyona, ancak 20. yüzyılda ulaştığını savunan Yazan çalışmasında, 1848, 1882-83, 1935 sayımlarını ele alıp sosyal değişimlerle ilintili olarak inceledikten sonra , 1935 sonrası Istanbul nüfusundaki homojenleşme sürecini anlatmıştır.

464. Yerasimos S., S. Vaner (1988b) Petite Chronıque Des Gecekondu (Küçük Gecekondu Krizi). Autrement. (29):151-154. Dönem: 1950-1979, Konu: Gecekondu Ilçeler: Zeytinburnu Çalışmada, 1950-1980 arasında gecekondu bölgelerinin, seçim politikalarındaki yaklaşımlar bağlamında değerlendirilmesi yapılmıştır. Özellikle Zeytinburnu bölgesindeki artan gecekondu sayısının bir yandan oy potansiyelini kaybetmeme kaygısı diğer yandan alt yapı yetersizliği sebebiyle şehrin geleceğinde kaçınılmaz bir yer tutacağı görüşü vurgulanmaktadır.

465. Yerasimos, S. (1988c). "Giovan Maria Angiolello ve Istanbul'un Fethinden Sonraki Ilk Tasviri". Tarih ve Toplum. 10(58): 34-41. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Günlük yaşam, Istanbul'un fethi Çalışma savaş esiri olarak Osmanlı Sarayında göreve başlayan Vicenza'lı Giovan Maria Angiolello (1452-1524) nun kısa bir özyaşam öyküsüyle, Osmanlılarca fethedilişinden (1453) sonra bilinen ilk Istanbul tasvirini içeren Historia Turchescha adlı yapıtından alıntılardan oluşmaktadır.

466. Yerasimos, S. (1990) La Foundation de Constantinople et de Sainte-Sophie, dans les Traditions Turques (Türk Geleneğinde, Istanbul ve Ayasofya'nın Temeli) Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü Yayını: Istanbul. 280 s. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl Konu: Din, kültür Çalışmada, Istanbul'un Bizans Döneminden itibaren tarihi ele alınarak, Sultan Süleyman Dönemi, Yako Bin Madya tarihi, Konstantin Dönemi, Ayasofya'nın tarihi ve mimarisiyle ilgili yorumlar, Islamiyetin yayılması, Islam Türk ve BIzans geleneği birinci bölümde tartışılan konular arasındadır. Ikinci bölüm daha çok Ayasofya ile ilgili yapım ve plan tartışmaları hakkında olup, 1491 yılına ait belgeler kullanılmıştır. Ayrıca Konu ile ilgili farklı belgelerin karşılaştırılması yapılmıştır.

467. Yerasimos, S. (1991) " Galata a Travers les Recits de Voyage (1453-1600) " (Seyehatnamelerde Galata 1453-1600) Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turquie (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı). Varia Turcica 13 ISIS:Paris ss.117-129 Dönem: 15.-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Seyehatname Tüm kozmopolitliğine karşın 16. yüzyılın sonuna kadar Italyan ve özellikle Venedik etkisinde olan ve 16. yüzyılın sonundan itibaren Fransız etkisine girmeye başladığı söylenen yazıda, Galata nüfusu üç gruba ayrılmakta ve bu nüfusun zamanla Boğaz kıyısı boyunca ve Beyoğlu'na doğru bir genişleme gösterdiği belirtilmektedir. Çeşitli gezginlerin notlarına dayanarak bölgenin kiliseleri, mezarlıkları ve yerleşim alanlarından sözedilmekte ve Istanbul'un yarım yüzyıl içerisinde bir Türk kenti durumuna gelmesine karşın Galata'nın batılı yapısını koruması, bölgenin ekonomik ağırlığına ve elçiliklerin burada kurulmasına bağlanmaktadır.

98

468. Yerasimos, S. (1993) Kostantiniye ve Ayasofya Efsaneleri. Ş. Tekeli (çev.), Iletişim Yayınları: Istanbul. 295 s. Dönem: 15.-16. yüzyıl Konu: Istanbul'un fethi, kültür Kitapta, Konstantiniye'nin 1453'te Türkler tarafından fethinden sonra, şehrin sembolik merkezi sayılan Ayasofya için geliştirilen efsanenin oluşumu ve gelişme aşamaları anlatılmıştır. Bu efsanenin Osmanlıların dünya imparatorluğu tartışmaları bağlamında, zamanın ideolojisine göre yeniden nasıl yorumlandığı ve değiştirildiği, metinler tahlil edilerek ve tarihi bağlamla çelişkileri gösterilerek incelenmiştir.

469. Yerasimos, S. (der.) (1992) Istanbul 1914-1923: Capitale d'un Monde Illusoire ou L'agonie des Vieux Empires (Bir Hayal Dünyasının Başkenti veya Yaşlı Imparatorlukların Can Çekişmesi). Autrement: Paris. 263 s. Dönem: 19.-20. yüzyıl Konu: Kitap 1914-1923 yıllarının değişimleri içinde çalkalanan imparatorluğu, devleti, toplumu, bireyleri ve Istanbul'un durgunluğunu anlatılmaktadır. Kozmopolit bir beraberlik içinde yaşayan milletlerin birbirlerine bakış ve davranışları dile getirilmektedir. (Içindeki makaleler ayrıca özetlenmiştir.)

470. Yerasimos, S., A. Eken (1988a) "Istanbul Hep Tüketen Bir Şehir Olmuştur." Şehir (16):63-67. Dönem: Osmanlı Dönemi Konu: Ekonomik yapı, tüketim Makalede, Bizans Döneminden başlayarak Istanbul'un ekonomik hayatı ile ilgili bilgiler verilmektedir. Tüketici bir şehir oluşuyla sahip olduğu özellikler, lonca sistemi ve ekonomik yaşamdaki değişikliklerden bahsedilmektedir.

471. Yıldırım, S. ve diğ. (1988). Metropolitan Government in Istanbul (Istanbul Anakent Belediyesi).Uluslararası Yerel yönetimler Birliği-IULA-EMME: Istanbul. 49 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Belediye, hukuk, yerel yönetimler Bu ortak çalışmada 1984 yılındaki Belediye Reformu sonucunda Türkiye'de ve özellikle Istanbul'da yerel yönetimlerin yapısında meydana gelen değişmeler irdelenmiştir. Ilk üç bölümde Türkiye genelindeki yerel yönetimlerle ilgili gelişmeler verilmiş, son bölümde Istanbul üzerinde durulmuştur. 1984 belediye reformunun niteliği ve Istanbul Belediyesi'nin yeniden yapılanması son bölümde sunulmuştur. Bu bölümde ayrıca Anakent belediyesinin temel organlarını, idari yapısını, işlevlerini, anakent ve ilçe belediyeleri ile ilgili diğer hususlar üzerinde durulmuştur.

472. Yıldız, Y. (1983) "Elmadağı-Surp Agop Vakıf Yapıları ve Bizans Çöplüğü Üzerine Bir Koruma-Yenileme Çalışması Önerisi". Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul. 51 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, kentleşme, konut Yıldız çalışmasında kent tarihsel çevresinde yer alan, ekonomik ve sosyal olarak işlevleri günümüz gereksinimlerine karşılık veremeyen eski konutları yeniden düzenlemek gerektiğini, Elmadağı-Surp Agop Vakıf yapıları ve Bizans Çöplüğünü örnek alarak anlatmaktadır. Bölgenin tarihi, sosyal ve fiziki özelliklerinin anlatıldığı çalışma 4 ana bölümden oluşmaktadır: 1. Çalışmanın konusu, amacı ve sınırları 2. Bölgenin tarihçesi 3. Fiziki, sosyal ve ekonomik araştırmalar 4. Araştırmaların değerlendirilmesi

473. Yılmaz, D. (1988) Bayrampaşa'da Planlama Süreci ve Ortaya Çıkan Sorunlar. Yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Kent planlama, ulaşım Tezde, Bayrampaşa'nın 1927 yılından bu yana geçirdiği planlama deneyimleri anlatıldıktan sonra, meskun alanların çok oluşu nedeniyle planlama sırasında gerekli donatıların gerçekleştirilemediği ortaya konulmuştur. Çalışma, gerekli olan revizyon planı için bazı önerilerle son bulmaktadır.

474. Yılmaz, H. (1990) Women's Risk Perceptions and Risk Reduction Methods for Convenience and Durable Goods in Istanbul. (Istanbul'da kadınların dayanıklı ve kolayda mallar için algıladıkları riskler ve risk azaltma metodları). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Istanbul, 117s.

99

Dönem: 1980 sonrası Konu: Kadın, tüketim Çalışmada dayanıklı ve kolayda tüketim mallarına dair risk ve buna bağlı kayıplar ile risk azaltma metotları incelenmiştir. Üç ayrı ekonomik gelir grubundan toplam 165 kadın denek olarak kullanılmış ve denekler, risk azaltma metotları ve demografik içerikli soruları yanıtlamışlardır. Çalışmanın sonuçları, kadınların kolayda mallar için sonuç riskine kıyasla, belirsizlik riskini daha çok algıladığı ve kolayda mallar için algılanan riskin dayanıklı tüketim mallarına kıyasla daha fazla olduğunu göstermiştir. Sağlık kaybı dışında kalan üç kayıp (para, zaman, ve kişilik kaybı) dayanıklı tüketim mallarında daha çok görülmektedir. Kolayda mallar için öncelikle tercih edilen risk azaltma metotları büyük marka imajı ve devlet garantisi olmuştur. Dayanıklı tüketim malları içinse parayı geri alma garantisi ve devlet garantisi en çok tercih edilen metotlardır. Sonuç bölümünde, yapılan araştırmanın sonuçları yorumlanarak pazarlamacılara, üreticilere ve gelecekteki çalışmalara yönelik çıkarımlar incelenmiştir.

475. Yirmibeşoğlu, F. (1990) 2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu ve Istanbul'da Toplu Konut Üretimi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, konut, nüfus Bu tezde, 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu'nun Istanbul'u ne şekilde etkilediği araştırılmaktadır. Toplu Konut Fonu'ndan faydalanan konut üreticileri arasında. yüzde onluk bir örneklem düzeyinde yapılan bir anket araştırması ve üretilen konutlarda oturan konut kullanıcıları anketi ile değerlendirilmişlerdir. Sonuç olarak, 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu'nun katkıları, aksak noktaları, sonuç ve öneriler şeklinde sunulmuştur.

476. Yirmibeşoğlu, F. (1991) "Housing Policy in Turkiye and the Impact of the New Housing Law in Istanbul". (Türkiye'de konut politikası ve yeni konut yasasının Istanbul'daki etkileri) Papers of the International Symposium on HOusing for the Urban Poor, ENHR International Symposium, Istanbul 1991. Istanbul Teknik Üniversitesi: Istanbul, ss.131-139 Dönem: 1980 sonrası Konu: Kentleşme, kent planlama, konut Bildiride, Istanbul'daki konut sorununun kısa bir tarihçesinin aktarılmasının ardından, Toplu Konut Kanunu'nun bu sorunu nasıl etkilediği sorgulanmaktadır. 1985-1991 Döneminde Istanbul'da Toplu KOnut fonundan yararlanılarak üretilen toplu konutlar çerçevesinde Toplu KOnut Kanunu eleştirilmiştir. Çalışmada 1985-1989 Döneminde fona başvuran 222 inşaatçı firma ve kooperatifle, bunların inşa ettiği konutlarda oturan kişilerden raslantısal olarak seçilen örneklem üzerinde bir anket araştırmasının sonuçları da yeralmaktadır.

477. Ikeda, Z. (1990) Concentration on the Core Region Istanbul Metropolitan Area and Economic Development of Turkey: 1950-1985 (Istanbul Metropoliten Alanının Incelenmesi Ve Türkiye'deki Ekonomik Gelişme). Basılmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi: Ankara 220 s. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Nüfus Tezde, çekirdek alanlardaki nüfus yığılımı ve bu süreci etkileyen faktörler, ekonomik gelişmişlik çerçevesinde incelenmektedir. Nüfus yığılım sürecinin, gelişmiş ülkelerde tepe noktası 1970'lere denk düşen ve 1980'den sonra tekrar yükselmeye başlayan ters-U şeklinde olduğu, yani nüfus yığılımının 1970'lerden sonra dengeli bir dağılım göstermiş olduğu anlatılmıştır. Istanbul Metropoliten Alanı'nın çekirdek alan olarak ele alındığı değerlendirme sonucunda, Türkiye'de de benzer bir sürecin yaşandığı ortaya çıkarılmıştır. Bu sürecin etmenleri incelendiğinde, yine Türkiye ile gelişmiş ülkeler arasında benzerlikler olduğu gözlemlenmiştir. Ancak 1970'lerdeki dengeli nüfus dağılımını ortaya çıkaran unsurların, gelişmiş ülkeler ve Türkiye örneklerinde değişik kaynaklardan doğduğu sonucuna varılmıştır.

478. Ilgürel, M. (1989) "Zeytinburnu'nda Bir Demir Fabrikası". Basılmamış bildiri. Tarih Boyuca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran 1988 Istanbul. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi: Istanbul. ss. 155-164 Dönem : 19.-20.yüzyıl Konu: Finans, sanayi, teknoloji, üretim Ilçe: Zeytinburnu 18. yüzyılda batı ülkelerinde sanayide ortaya çıkan ve yüzyılın ikinci yarısında daha da hızlanan

100

gelişmeler, Osmanlı sanayisinin batıdan oldukça geride kalmasına neden olmuştu. Osmanlı devleti de 19. yüzyıl ortalarında bünyesinde bazı yenilikler yaparak modernleşmeye çalışmış, en başta da de savaş gücünü destekleme gereksinimi duymuştur. Bu hedef doğrultusunda demire öncelik hakkı tanınmış ve Zeytinburnu'nda bir demir fabrikası kurulmasına karar verilmişti. Çalışmada, bu fabrikanın kurulması girişimi, mukavele tanzimi, inşaatı, demir ve kömür temini anlatılmaktadır. Ancak fabrikanın faaliyetini uzun zaman sürdüremediği görülmektedir. Tesislerin verimli bir madenden uzak olması, kötü işletmecilik, Avrupa rekabeti, ve imalatın verimli sahalara kaydırılamaması, fabrikanın gelişmesini önleyen unsurlar olarak sıralanmıştır.

479. Inalcık, H. (1985) "The Hub of the City : The Bedesten of Istanbul" (Kentin Çarkı: Istanbul Bedesteni ). Studies in Ottoman Social and Economic History. Variorum Reprints: Londra. ss. 1-17 Dönem: 15-16. yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Ekonomi, ticaret Makalede, ticari bir merkez olarak bankacılık, sigortacılık gibi hizmetlerin verildiği, Müslüman ve gayrimüslim tüccar ve esnafın bir arada çalıştığı Istanbul Bedesteni'ni anlatılmaktadır. Ilk olarak Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan, atlattığı bir dizi yangının ardından, her seferinde yeniden inşa edilerek günümüze kadar ulaşan Bedesten , önceleri çoğunlukla deşerli tekstil ürünlerinin satıldığı bir merkezdi. Yazar, Bedesten'in gelişim sürecini, farklılaşan sosyal konumunu, mevcut vafkiye, ferman, ve belgelerdeki kayıtları kullanarak, Dönemin dükkan sahipleri, yönetim ve organizasyon açılarından incelemiş, ayrıca mimari özelliklerine de yer vermiştir.

480. Aydar, M.Ö. (1990) 1980 Sonrası Eski Istanbul

Yarımadasındaki Toplu Konut Uygulamaları. Basılmamış yüksek

lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Şehircilik

Programı: Istanbul.

Dönem: 1980 sonrası

Konu: Kent Planlama, konut

Alan araştırması

Ilçe: Bakırköy, Eyüp, Fatih, Zeytinburnu

Çalışmada, toplu konut olgusunun gelişimi aktarıldıktan

sonra Türkiye'de toplu konut üreten kuruluşlardan, güdülen

toplu konut politikalarından ve bunlara bağlı toplu konut

yasalarından söz edilmiştir. 1980'den sonra üretilen ve

halen üretilmekte olan toplu konut grupları ağırlıklı

şekilde ele alınmış, bu amaçla Istanbul'un haliç ile

Marmara sahilleri arasında yer alan Bakırköy, Eyüp,

Zeytinburnu, Fatih bölgesindeki toplu konut alanları

yerinde anket yoluyla incelenmiştir.

481. Büyükgövez, O. (1991) Mecidiyeköy Merkez Bölgesinde Ulaşım

Sorunu Otopark Gereksinimi Üzerinde Bir Araştırma. Istanbul

Teknik Üniversitesi: istanbul

Dönem: 1980 sonrası

Konu: Kent planlama, ulaşım

Tezde, Istanbul Metropoliten alanı içinde önemli bir kavşak

noktası, bir terminal diğer bir deyimle ulaşım merkezi

olarak önem kazanan Mecidiyeköy merkezinin ulaşım sorunları

ve buna bağlı olarakta otopark sorununun incelemesi

yapılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci

bölümde ulaşım sorununun dünyada ve Türkiye'de geçirdiği

aşamalar özetlenmiş, ikinci bölümde Istanbul'da ulaşım

planlamasını etkileyen metropoliten alandaki gelişme, arazi

kullanışı, nüfus artışıyoğunluğu ve dağıtımları, ulaşım

101

araçları, yoğunluğu ve de ulaşım için gerekli alan

faktörlerine bağlı olarak açıklanmıştır. Üçüncü bölüm

Mecidiyeköy merkez bölgesinde ulaşım ve otopark analizi

adını taşımakta ve Mecidiyeköy merkezinin gelişimi, ulaşım

sorunu ve park ihtiyacı, mevcut ulaşım düzeni ve anket

sonuçlarının değerlendirilmesinin yapıldığı bölümlerden

oluşmaktadır. Sonuç kısmında Mecidiyeköy bölgesinin genel

planlama sorunları ve bunların doğurduğu ulaşım sorunları

ve otopark gereksinimi özetlenerek çözümler için

gelitirilen önerileri kapsamaktadır.

482. Dökmeci, V., P. Korça (1992) "Planning Istanbul's Public

library Systems" (Istanbul'da Kütüpnane Sistemi

Planlaması). International ınformation and Libraray Rewiev.

24:285-289

Dönem: 1980 sonrası

Konu: Kültür, Kütüphane

Çalışmada öncelikle kırsal alandan kente göç eden kişilerin

eğitimi, kültürel gelişimi ve kent yaşamına uyum

sağlamaları açısından kütüphanelerin taşıdığı önem

vurgulanmıştır. Istanbul'daki kütüphanelerin nüfus

yoğunluğu ile oranlı bir dağılım göstermediğinden söz

edildikten sonra, bu unsurun gözönünde bulundurulacağı bir

kütüphane sistemi planlaması projesi sunulmuştur. Projedeki

sistem üç aşamalı olarak düşünülmüş ve bir ana kütüphaneye

semt kütüphaneleri ve mahalle kütüphanelerinden oluşması

öngörülmüştür. Bu kütüphanelerin yerseçimlerinin ise nüfus

dağılımına uygun şekilde yapılması önerilmiştir.

483. Yurtseven, E. (1990) Toplu Konut Olayı ve Istanbul'da 1980

Sonrası Uygulamalar. Basılmamış yüksek lisans tezi.

Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü:

Istanbul.

Dönem: 1980 sonrası

Konu: Kent planlama, konut

Alan araştırması

Ilçeler: Beşiktaş, Sarıyer, Şişli

Çalışmada toplu konut sırasıyla arsanın sağlanması

finansman sağlanması, organizasyon, projelendirme ve

teknoloji olarak belirtilmiştir. Bu sorunların ciddiyetinin

irdelenmesi ve toplu konut kanununun aksayan yönlerinin

bulunması için Beşiktaş, Şişli, Sarıyer bölgelerinde bir

alan araştırması yapılmış ve edinilen sonuçlardan

yararlanılarak hazırlanan histogram ve grafikler

sunulmuştur.

484. Inalcık, H. (1990) "Istanbul : An Islamic City ". (Istanbul: Bir Islam Kenti). Journal of Islamic Studies. (1):1-23. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16. yüzyıl Konu: Kent planlama, sosyal yapı Inalcık makalesinde Istanbul'u meskun ve ticari olmak üzere iki bölüme ayırmıştır. Makaleye göre, kentin ticari kısmında, genelde kabul edilen Islam kenti imajına ters olarak, yapıların planlanması söz konusudur. Ancak yazara göre, bu planlama, bir takım sosyal ve dini nedenler dolayısıyla, meskun bölgeleri kapsamamaktadır. Inalcık, erken Osmanlı Dönemindeki Istanbul'un ticari yapısını, yargı kurumlarını, gerek Müslüman, gerekse gayrimüslim Istanbul halkının sosyo-

102

ekonomik yapısını, bu yapı içinde hisbe teşkilatının bir denetleme mekanizması olarak sahip olduğu önemi vurgulayarak anlatmıştır.

485. Inan-Çınar, A. (1988) Aprenticeship, Childlabour and Small Scale Production in Turkey (Türkiye'de Çıraklık, Çocuk Işgücü ve Küçük Ölçelikli Üretim). Basılmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi: Istanbul. 129 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Çocuk, ekonomi, işçi-emek Alan Araştırması Çalışmada çıraklık ve çocuk işgücü konuları, iş pazarı bölünmesi olgusuyla ilişkilendirilerek incelenmiştir. Örnekleme yöntemiyle seçilmiş onbeş yaşından küçük ve Istanbul'da çalışan 32 çırakla mülakat yapılarak işe alınma yöntemleri öğrenilmiştir. Bu bilgilere dayanılarak çocuk işgücü pazarı ve çıraklık sisteminin ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca Türkiye ve gelişmiş ülkeler çocuk işgücü konusunda karşılaştırılmıştır.

486. Inankul, Ş. (1990). Planlama Politikaları Açısından Gecekondu Sorununa Genel Bakış-Kentsel Gelişmede Islah Imar Planlarının Işlevsel Özelliklerinin Incelenmesi: Bakırköy Örnekleri. Basılmamış doktora tezi. Mimar Sinan Üniversitesi: Istanbul. s. Dönem: 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Gecekondu, kent planlama Alan araştırması Ilçe: Bakırköy Çalışmada, gecekondu alanlarının oluşumunun tarihsel süreci göz önünde bulundurularak, çarpık kentleşmenin ıslah imar planları ile çözümü olasılığını incelenmektedir. Ayrıca ıslah imar planlarının özellikleri ve kent bütünü içindeki yerleri tartışılmış, uygulama imar planı ile ıslah imar planı karşılaştırılmış, olumlu olumsuz sonuçlar incelenmiştir. Örnek alan olarak belirlenen Bakırköy Belediyesi sınırları içerisinde alan araştırması yürütülmüştür.

487. Yoldaş, A. (1981) Istanbul Metropolitan Alanında Sanayi Yerleşim Planlaması. Istanbul Sanayi Odası Araştırma Dairesi Yayın Sayısı:10 Dönem: 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: Kent planlama, sanayi Çalışmada ülke kalkınmasında ve bölge ve kent planlamasında sanayi yerleşiminin önemine değinilmektedir. Istanbul metropoliten alanındaki sanayi yerleşimine, sanayi kuruluşlarının genel yapısına, iç dinamik ve tercihlerine değinilerek, çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

488. Yönder, A. (1987) "Informal Land and Housing Markets: The case of Istanbul, Turkey" (Enformel Toprak ve Konut Pazarları: Türkiye, Istanbul Örneği) Journal of American Planning Association. 53(2):213-219. Dönem: 1980 Sonrası Konu: Gecekondu, hukuk, kentleşme Çalışmada varolan enformel yerleşimleri yasallaştırmanın ve yasaklayıcı hükumet politikalarının, düşük gelir gruplarının konut sahibi olmaları ve enformel toprak ve konut pazarındaki diğer gruplara göre pazar durumlarının iyileştirilmesinde yetersiz olduğu gösterilmekte ve çözümler önerilmektedir. Enformel yerleşim stratejileri 'gecekondu' ve 'hisseli tapu'; bu pazardaki gruplar ise toprak sahipleri, toprak pazarlamacıları, toprakta tek ve çok parça sahipleri ve kiracılar olarak sınıflandırılmıştır.

489. Ipşirli, M.(1989) "Istanbul Vakıf Evleri (Müştemilat, Tamir, Kira Satış)". Tarih Boyunca Istanbul Semineri 29 Mayıs-1 Haziran 1988 Istanbul. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi: Istanbul. ss. 183-196. Dönem : 15.-16 yüzyıl, 17.-18. yüzyıl Konu: Finans, hukuk, Istanbul'un fethi, kent planlama, mülkiyet. Istanbul'un Osmanlılar tarafından fethi sırasında bir harabe görünümünde olduğu ve nüfusunun kırkbeş elli bine kadar düştüğü tarihi kaynaklarda belirtilmektedir. Fetihten sonra sehrin yeniden yapılanıp düzenlenmesinde vakıflar büyük rol oynamıştır. Başta II. Mehmet olmak üzere,saray ileri gelenlerinin ve devlet erkƒnının yaptırdığı eserlerle, bunların inşa ve bakımına mali destek sağlamak amacıyla kiralanan vakıf ev, dükkan ve hanları, Istanbul'un kentsel görünümünü olumlu yönde değiştirmişlerdir. Araştırmada, bu vakıf binalarının yapıları, kiralanma ve satış işlemleri, ve tamir edilmeleri durumunda uyulması gereken şartlar örneklerle anlatılmıştır.

103

490. Ipek, M., V. Dökmeci (1983) "Optimum Design of Transportation Networks". (Nakliye sistemlerinin optimum tasarımı). Bulletin of Technical University of Istanbul, 36:461-474 Dönem: 1980 sonrası Konu: Ulaşım Çalışmada Istanbul örneğinde en uygun ulaşım sisteminin tasarımına ilişkin bir model geliştirilmiştir. Modelde Istanbul'un gerçek talep değerleri ve varsayılan inşaat ve işleyim giderleri kullanılarak, Istanbul'un ulaşım sistemine çözüm getirebilecek öneriler sunulmaktadır.

491. Istanbul Sanayi Odası. ISO (1981) Istanbul Metropoliten Alanında Sanayi Yerleşim Planlaması. ISO Araştırma Dairesi Yayınları No: 10: Istanbul. 122 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Işyeri ve iş merkezi, kent planlama, sanayi Istanbul Metropoliten Alanı'nda sanayi yerleşmelerinin tarihsel gelişimine bakıldığında, üretim sanayinin, kentin liman, yol, ticaret merkezi, ve konut bölgeleriyle olan sıkı ilişkisi göze çarpmaktadır. Ancak kent geliştikçe, liman ve konut bölgelerinin yakınında yerleşmiş bulunan sanayi alanları, kamuoyuna sorunlu bölgeler olarak tanıtılmıştır. Bölge planlaması, sanayi yatırımlarının kent ve ülke çapında rasyonel bir şekilde dağılmasının etüdünü yapmak, ve bu konudaki uygulanabilir önlemlerini yatırımcılara aktarabilmek bakımından, büyük önem taşımaktadır. Çalışmada, 1980'li yıllardaki teknoloji düzeyinde hangi sektörlerin genellikle ne büyüklükte alana ihtiyaçları olduğu, sanayi arsalarının yüzde kaç oranında binalarla kaplanabileceği, çalışan kişi sayısıyla arsa büyüklüğü ve iş kolları arasındaki ilişkiler, Istanbul metropolüne uygun minimum ve maksimum ölçekte sanayi arsasının belirlenmesi gibi, sosyal ve fiziki planlama için önemli değerler belirlenmiştir. Değerlendirmeler sırasında mevcut doku ve yoğunluk, uluslarası yoğunluk değerleri ile karşılaştırılmış; metropoliten karakterin ve sanayi yapılarının uluslararası nitelikleri dikkate alınarak eski planlarda kabul edilen ölçülerin yetersiz olduğu vurgulanmıştır.

492. Istanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi (1986) Istanbul Gecekondu Yerleşmelerinde Alan Araştırmaları. Ebru Tanıtım: Istanbul. Dönem: genel Konu: genel Öğrenci tezlerinden oluşan alan araştırmalarının bir kısmı Istanbul'da yapılmıştır. Bu tezler ayrıca özetlenmiştir.

493. Yücel, A. (1991) "Galata-Pera: Notes Preliminaires sur les Procensus Urbanistiques et le Visage Architectural 19 ieme Siecle" (Galata-Pera:19.yüzyılın Mimari Görüntüsü ve Kentleşme Süreci Üzerine Bir Önçalışma).Premiere Rencontre Internationale sur l'Empire Ottoman et la Turquie (Türkiye ve Osmanlı Imparatorluğu Üzerine Birinci Uluslararası Toplantı). Varia Turcica 13 ISIS:Paris. ss.193-199 Dönem: 18.-19. yüzyıl Konu: Kentleşme, mimari yapı, Beyoğlu-Galata Makalede yeni kentsel idari oluşumlar ve mekensal sonuçları ele alınmaktadır. 19. yüzyıldan günümüze Galata'da kentleşme süreci, galata ve pera'da hayata geçirilen yeni mimari formlar, bunların kentin bütününe etkisi ve şehrin kentleşme sürecinde mahallenin yeri üzerinde durulmaktadır.

494. Yücel, A. (1992) "istanbul'un Hekim Şehremini ve Belediye Reislerinin Bu Şehre Yaptıkları Sağlık Hizmetleri". I.Türk Tıp Tarihi Kongresi, 17-19 Şubat 1988, Istanbul. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara, ss. 211-221 Dönem:15.-16. yüzyıl, 17.-18.yüzyıl, 19.-20.yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979 Konu: Belediyeler, yerel yönetim, sağlık Yücel makalesinde, Kadı Hızır Bey Çelebi ve Dr.Fahri Atabey'in belediye başkanlığı yaptıkları yıllar arasında yani Istanbul'un fethinden 1971 yılına kadar, yönetimde bulunan doktor belediye başkanlarının hizmetlerinin ayrıntılı dökümünü sunmaktadır.

495. Yurt Ansiklopedisi (1982) "Istanbul" Anadolu Yayıncılık: Istanbul. (5-6):3765-4240. Dönem: Bizans Dönemi, 15.-16.yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 Sonrası Konu: ekonomik yapı, kültür, nüfus, sanat, sosyal yapı, genel Geniş bir araştırmacı ve bilim adamının çalışmaları ile hazırlanan bu ansiklopedide Istanbul'a 475 sayfa ayrılmıştır. Kentin tarihinden kültürüne ve sosyo-ekonomik yapısına uzanan çok kapsamlı

104

genel bilgilerin yanında detaylı bilgiler de sunulmaktadır. Istanbul dört ana başlık altında incelenmiştir: Doğal yapı bölümünde genel konum, yeryüzü şekilleri jeopolitik yapı, doğal güzellikler, iklim, bitki örtüsü, hayvan türleri ve nüfus incelenmiştir. Tarih bölümünde; ilin adının kaynağı, yazılı tarih öncesi, yazılı tarih bizans Dönemi, osmanlı Dönemi ve cumhuriyet sonrası ele alınmıştır. Sosyo-ekonomik yapı bölümünde de nüfusun ekonomik nitelikleri, tarım, madencilik, enerji, sanayi, inşaat, ticaret, bankacılık, turizm, yerleşme düzeni, eğitim, sosyal güvenlik ve çalışma koşullarının düzenlenmesi, toplumsal örgütlenmeler incelenmiştir. Son bölümü kültür başlığı altında kültürün tarihsel-toplumsal evrimi, kültürel geleneğin öğeleri, tarihsel yapıtlar, kültürel etkinlikler ve il doğumlu ünlüler incelenen konular arasındadır.

496. Yurteri, G. (1990). istanbul Metropoliteni Içinde Kemerburgaz Kırsal Yerleşim Planlaması Üzerinde Bir Inceleme. Yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama Bu tez çalışmasında, imar planının yapılmasında Kemerburgaz yerleşmesinin özelliklerinin ne dereceye kadar korunduğunun, bölgeye getirilen fonksiyonların uygunluğu ve bölgeyi tehdit eden faktörlerin neler olduğu araştırılmıştır. Kemerburgaz, Istanbul metropoliten alanı içerisinde henüz kırsal niteliğini koruyabilen nadir yerleşmelerden biri olması, Istanbul'un kuzeybatısında bulunan rekreatif alanlara ulaşımın düğüm noktasında bulunması nedeniyle önemli bir mevkiye sahiptir. Ayrıca Kemerburgaz, bugüne değin yakınlarına kadar ulaşan sanayi yerleşmelerinin baskısından kurtulabildiği 1924 ve daha öncesi yılları yerleşme özelliklerini koruduğu içinde incelemeye değer bulunmuştur.

497. Yurtseven, E. (1990) Toplu Konut Olayı ve Beşiktaş, Şişli, Sarıyer'de 1980 Sonrası Uygulamalar. Basılmamış yüksek lisans tezi. I.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. 229 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Hukuk, kent planlama, konut Alan Araştırması: Var Ilçeler: Beşiktaş, Sarıyer, Şişli Çalışmada, toplu konut üretimi sorunlarının irdelenmesi ve toplu konut kanununun aksayan yönlerinin bulunması için, Beşiktaş, Şişli ve Sarıyer bölgelerinde bir alan araştırılması yapılmış ve sonuçlardan yararlanılarak histogram ve grafikler çizilmiştir.

498. Yurtseven, E. (1990) Toplu Konut Olayı ve Istanbul'da 1980 Sonrası Uygulamalar. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Istanbul. Dönem: 1980 sonrası Konu: Kent planlama, konut Alan araştırması Ilçeler: Beşiktaş, Sarıyer, Şişli Çalışmada toplu konut sırasıyla arsanın sağlanması finansman sağlanması, organizasyon, projelendirme ve teknoloji olarak belirtilmiştir. Bu sorunların ciddiyetinin irdelenmesi ve toplu konut kanununun aksayan yönlerinin bulunması için Beşiktaş, Şişli, Sarıyer bölgelerinde bir alan araştırması yapılmış ve edinilen sonuçlardan yararlanılarak hazırlanan histogram ve grafikler sunulmuştur.

499. Zengin, M. (1991) Istanbul Sağlık Kayıtlarına Göre Kadın Ölümleri Içinde Anne Ölümleri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Istanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü: Istanbul. 56 s. Dönem: 1980 sonrası Konu: Ölüm, sağlık, Bu çalışmada, anne ölümleri düzeyini belirlemek amacıyla 1988 yılı Istanbul ili sınırları içindeki hastanelerin ölüm kayıtları ve Beyoğlu Bölgesi mezarlık kayıtları incelenerek, kayıtların yeterlilik ve güvenilirlikleri, taramalar sonucu rastgele seçilmiş 52 hane ile yapılan mülakatlar sonucu sınanmıştır. Yazar, anne ölümlerinin azaltılabilmesi için öncelikle sebeplerinin bilinmesi gerektiğini vurgulamakta ve daha düzenli kayıtlar tutulması için önerilerde bulunmaktadır.

500. Zeren, N., R. Genli (1991) "Evaluation of Open Spaces in Housing Environment, Case Studies from Istanbul" (Konut bölgelerinde açık alanların değerlendirilmesi, Istanbul'dan örnekler). Basılmamış bildiri. Oslo Housing Conference, Housing Policy Strategy for Change, Oslo Norveç Dönem: 1980 sonrası Konu: Günlük yaşam, kent planlama, konut. Ilçeler: Bakırköy, Kadıköy, Beşiktaş, Sarıyer

105

Reyhan Genli'nin master tezine dayanılarak verilen bu bildiride, eski ve yeni yerleşim bölgelerinde açık alan kullanımı ve ihtiyacı üzerinde durulmaktadır. Ataköy 9. ve 10. kısımlar, Göztepe Soyak Sitesi ve Emirgan IETT sosyal konutlarında yapılan alan araştırmaları, bu yeni yerleşim alanlarında açık alanların iyi şekilde planlanmış olduğunu ortaya koyarken, açık alanlardan yararlanmanın semt sakinlerinin sosyal özelliklerine göre değişiklikler gösterdiğini ortaya çıkarmıştır. Beşiktaş, Kumkapı ve Kadıköy'de yapılan araştırmalarda ise açık alanların yetersizliği ortaya çıkmış ve apatmanlara ait özel alanların birleştirilmesinin ve ortak kullanıma açılmasının bir çözüm olabileceği savunulmuştur.

501. Zeren, N.,A. Özsoy. (1991) " Boğaziçi'nde Toplu Konut Uygulamaları ve Sorunları " Türkiye'de Son On Yılda Toplu Konut Uygulamaları Sempozyumu . Yıldız Üniversitesi: Istanbul. ss. 288-312. Dönem: 1980 sonrası Konu: Boğaziçi, gecekondu, hukuk, kent planlama, kentleşme Zeren ve Özsoy bu çalışmalarında, Istanbul kenti için doğal ve tarihsel nitelikleri açısından özel bir öneme sahip olan Boğaziçi'ndeki ilk yerleşmelerin vadilerde arazi parçaları üzerinde yer aldığını, bugün ise Boğazdaki yerleşmelerin yamaçlardan tepelere doğru tırmandığını ve bölgenin doğal, tarihsel ve estetik değerlerini olumsuz yönde etkilediğini belirterek, planlı gelişimi hazırlayan yasal düzenlemelerin kısa bir geçmişini ortaya koyarak son on yıldaki çarpıcı gelişmelerin bir değerlendirmesini yapmışlardır.

502. Zilfi, M.C. (1986) "The Kadizadelis: Discordant Revivalism in Seventeenth Century Istanbul" (Istanbul'da 17. yüzyılda Dinsel Hareketlilik). Journal of Near Eastern Studies. 45(4) : 251-269. Dönem: 17-18. yüzyıl Konu: Din, tarikat, ulema, Zilfi bu çalışmasında, çeşitli dinsel hareketlerin Osmanlı Dönemindeki yönetim üzerindeki etkisini tartışmakta, ayrıca Istanbul'da bulunan Kadızade ve Sufi Tarikatları arasındaki düşünce farkının sebep olduğu dinsel yapıdaki çelişkilerin ciddi boyutları olduğuna değinmektedir.

503. Ziyaoğlu, R. (1985) Yorumlu Istanbul Kütüğü 330-1983. Yenilik Basımevi: Istanbul. 450s. Dönem:Bizans Dönemi, 15.-16.yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20.yüzyıl, 1923-1950, 1950-1979, 1980 sonrası Konu: Günlük yaşam, kent planlama, kültür, nüfus, sanat Eserde, Istanbul'un adlarının kronolojisi, Istanbul'un fethinden imparatorluk sonuna kadar tarihi ve kamusal yapıları, anıtları, insanları, Cumhuriyet Dönemi yapıları, Istanbul Belediye tarihi özeti, yerli ve yabancı literatüre göre Istanbul'da çeşitli afetler, tipleri, olayları, adetleri, öyküleriyle 470 yıllık Istanbul yaşantısı anlatılmaktadır.

504. Ziyaoğlu, R. (1993) Hızır Bey Çelebi (Ilk Istanbul Kadısı ve Belediye Başkanı). Aksüt Matbası: Istanbul. 95 s. Dönem: 15-16.yüzyıl, 17.-18. yüzyıl, 19.-20. yüzyıl Konu: Belediye, yerel yönetimler Ziyaoğlu, özel olarak Istanbul'un ilk belediye başkanı Hızır Bey Çelebi, genel olarak da Istanbul'un tüm belediye başkanları ve Istanbul'da belediyecilik ve belediye hizmetlerini incelediği bu kitapta, kentin farklı zamanlarda aldığı değişik isimlere de yer vermiştir.