ઉચ્ચતર માધ્યમિક અભ્યાસક્રમ 307 - ગુજરાતી - Amazon AWS

Wå[íkh {kæÞr{f yÇÞkMk¢{

307 - økwshkíkeøkwshkíkeøkwshkíkeøkwshkíkeøkwshkíke

hk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLkhk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLkhk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLkhk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLkhk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLk(MHRD Lke[u MðkÞ¥k MktMÚkk, ¼khík Mkhfkh)

A-24-25, MktMÚkkfeÞ rðMíkkh, Mkuõxh -62, LkkuEzk -201309 (Þw. Ãke.)ðuçkMkkEx : www.nios.ac.in, xku÷ £e Lkt. . 18001809393

yÇÞkMk¢{ MktÞkusf

zko.hksuþ fw{kh

2

© hk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLk

{wÿý :yur«÷ , 2015 «ík.........

Mkr[ð, hk»xÙeÞ {wõík rðãk÷Þe rþûký MktMÚkkLk, yu-24-25, EÂLMxxâqþLk÷ yurhÞk LkuþLk÷ nkEðu 24, Mkuõxh-62, LkkuEzk-201309 îkhk «fkrþíkyLku {wrÿík

ÃkkXÞ¢{ ÷u¾fku/Mk{eûkfku

rð»kÞ MktÃkkËf

yÇÞkMk¢{ Mkr{íke1. zkp. ÞkuøkuLÿ ÔÞkMk (Ãkqðo rzhufxh, ¼k»kk MkkrníÞ ¼ðLk, økwshkík ÞwrLkðŠMkxe y{ËkðkË.)

2. zkp. Ãke.su.Ãkxu÷ (Ãkqðo yk[kÞo, {rn÷k fku÷uus, Rzh)

3. zkp. {nuLÿ®Mkn [kinký (Ãkqðo yk[kÞo, WÃkkMkLkk Wå[íkh {kæÞr{f þk¤k MkkhtøkÃkqh, y{ËkðkË)

4. zkp. fkMk{ çk÷ku[ (yæÞûk, økwshkíke rð¼køk, ykxoMk-fku{Mko fku÷us, ¾uzçkúñk)

5. Mkw©e çku÷k Xkfh (Mkçk-yurzxh, Lkð økwshkík Mk{Þ, y{ËkðkË)

6. Mkw©e nuík÷ Ãktzâk (rþrûkfk, Mke.yuLk.Wå[¥kh {kæÞr{f þk¤k yktçkkðkze, y{ËkðkË.)

7. zkp. feŠíkËk þkn (yæÞûk, økwshkíke rð¼køk, økwshkík ÞwrLkðŠMkxe, y{ËkðkË)

8. zkp. ®Ãkfe Ãktzâk (yæÞûk, økwshkíke rð¼køk, yuV.ze. ykxoMk-fku{Mko fku÷us, y{ËkðkË)

9. zkp. y[oLkk Ãkxu÷ (©e økýuþ Wå[íkh {kæÞr{f þk¤k, ðkMkýk y{ËkðkË)

1. zkp. ÞkuøkuLÿ ÔÞkMk (Ãkqðo rzhuõxh ¼k»kkMkkrníÞ ¼ðLk, økwshkík ÞwrLkðŠMkxe, y{ËkðkË.)

1. zkp. yh®ðË ¼tzkhe (Ãkqðo yæÞûk, ¼k»kkrð¿kkLk rð¼køk, økwshkík ÞwrLkðŠMkxe, y{ËkðkË.)

2. zkp. Ãke.su.Ãkxu÷ (Ãkqðo yk[kÞo, {rn÷k fku÷us, Rzh)

3. zkp. {nuLÿ®Mkn [kinký (Ãkqðo yk[kÞo WÃkkMkLkk Wå[¥kh {kæÞr{f þk¤k, MkkhtøkÃkqh, y{ËkðkË)

4. zkp. ®Ãkfe Ãktzâk, (yæÞûk, yuV.ze.fku÷us y{ËkðkË)

5. Mkw©e nuík÷ Ãktzâk (rþrûkfk, Mke.yuLk. Wå[íkh {kæÞr{f þk¤k, yktçkkðkze y{ËkðkË)

6. zkp. y[oLkk Ãkxu÷ (RLk-[kso-yk[kÞo, ©e økýuþ Wå[¥kh {kæÞr{f þk¤k, ðkMkýk, y{ËkðkË)

7. zkp. rLkÞrík ytíkkýe (yæÞkÃkf, økwshkík fku÷us, yur÷Mkrçkús, y{ËkðkË)

8. Mkw©e Mðkrík hkpÞ ({ËËLkeþ rþûkf, zwðk W¥kh çkksw ðkMk «kÚkr{f þk¤k, økk{-zwðk,íkk.ÚkhkË,S.çkLkkMkfktXk)

9. zkp. ÷eLkk rð.MðkrËÞk (yuþkurMkyuxTMk «kuVuMkh økwshkíke rð¼køk, ©e Ãke.fu.[kiÄhe {rn÷k ykxMko fku÷us Mkufxh-7

økktÄeLkøkh)

yæÞûk™ku MktËuþík{khe MkkÚku çku çkku÷...

r«Þ rðãkÚkeo,þk¤k fûkkyu MkkiÚke WÃkurûkík rð»kÞ økwshkíke Au. ÔÞkÞk{Lkk, MktøkeíkLkk, r[ºkLkk fkuRÃký

rð»kÞLkk rþûkf økwshkíke ¼ýkðe þfu. yu{kt ¼ýðk suðwt s þwt Au ? yuðe {kLÞíkk Au.[kh ðkíkkoyku,ºký rLkçktÄku, yufkË «ðkMk÷u¾ ÞkË hk¾e ÷ku. çku frðíkk økku¾e {khku, Úkkuzk

Mkk{kLkkÚkeo-rðYÄkÚkeo þçËku fu YrZ«Þkuøk-fnuðíkku ÞkË hk¾e ÷ku yux÷u ÃkLÞwt.Ãký ÃkAe S.Ãke.yuMk.yuMk.Mke Lke MÃkÄkoí{f Ãkheûkk ykÃkðkLke ykðu, r{rzÞk{kt Lkkufhe

fhðkLke ykðu fu yk¾hu ßÞkt Lkkufhe-ÄtÄku fhíkk nkuÞ íÞkt çku-Ãkkt[ økwshkíke ðkõÞku ÷¾ðkLkkt ykðu íÞkt{qtZðýLkku Ãkkh Lknet. S.Ãke.yuMk.Mke. fu Þw.Ãke.yuMk.Mke. suðe MÃkÄkoí{f Ãkheûkk{kt íkku {k]ík¼k»kkfnuíkkt økwshkíkeLkwt yuf yk¾wt «&™Ãkºk VhrsÞkík nkuÞ. økwshkíke{kt rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku þçËkuLke MkkÚkuòuzeLku ÷¾kÞ, yLkwMðkh ßÞkt íÞkt Lk ðÃkhkÞ. ÷¾ký ÷exeLke Lke[u, ÷exeLku yzeLku ÷¾kÞ yuðe«kÚkr{f çkkçkíkkuLke Þ ¾çkh Lk nkuÞ. ‘yuf hkò níkku’ yLku ‘yuf níkku hkò’ yu çku ðkõÞku ðå[u þkuíkVkðík Au íkuLke Þ ¾çkh Lkk nkuÞ íÞkt «&™kÚko yLku rðæÞÚko, fíkorh yLku f{orý, MktÞwõík yLku r{©ðkõÞ ðå[u þku íkVkðík Au yuLke íkku õÞktÚke s ¾çkh nkuÞ ? çku-Ãkkt[ økkRzku ðkt[eLku {ktz ÃkktºkeMk-[k÷eMk økwý ykðe òÞ yLku fux÷kf nehkyku íkku økwshkíke{kt LkÃkkMk Ãký ÚkkÞ.

¾hu¾h íkku økwshkíke fnuíkkt {kík]¼k»kk WÃkh «¼wíð nkuÞ íkku ytøkúuS, rnLËe suðe yLÞ¼k»kkykuLkkðÃkhkþ WÃkh «¼wíð {u¤ððkLkwt Mkh¤ çkLku. {kík]¼k»kk WÃkh «¼wíð nkuÞ íkku MkkhøkúnýLke, ykf÷LkLke,yÚkoøkúýLke, yÚko½xLkLke, Ãk]Úk¬hýLke, MktÞkusLkLke, íkkhýLke, hsqykíkLke þÂõíkyku rðfMke nkuÞ.yu {kLkrMkf þÂõíkyku íkfoþÂõíkYÃku, M{]ríkYÃku, yr¼ÔÞÂõíkLke ykðzík YÃku yLÞ rð»kÞkuLku Mk{sðk{kt,ÞkË hk¾ðk{kt, íkuLkk «&™kuLkk W¥khku yMkhfkhfheíku ÷¾ðk{kt fk{ ÷køku.

ykðk ÷ktçkk økk¤kLkk WÃkÞkuøkkuLkku ÏÞk÷ fheLku {kík]¼k»kk økwshkíkeLkku yk çkkh{k ÄkuhýLkkuyÇÞkMk¢{ ½zâku Au yLku ÃkkXâ¢{ íkiÞkh fÞkuo Au. íku{kt rËþkMkq[Lkku fÞko Au. íku heíku íkuLkkt rðrðÄfkiþÕÞku-¾kMk íkku ÷u¾Lkfkiþ÷ yLku ÔÞkfhý íkiÞkh fhþku íkku yr¼ÔÞÂõík yMkhfkhf Úkþu. ¼k»kkLkkðÃkhkþLke ykðzík ík{Lku ¼rð»Þ{kt Ëhuf ûkuºk{kt ¾qçk WÃkfkhf Úkþu.þw¼uåAkMkn

ÃkkXâ¢{ Mkr{rík

ðkt[Lk Mkk{økúeLkku WÃkÞkuøk fuðe heíku fhþku ?

Mð-yæÞÞLk ÃkMktË fhðk çkË÷ ykÃkLku þw¼uåAkyku. ík{khe yLkwfq¤íkk yLku Mkøkðz {kxu, rð»kÞ rLk»ýktíkkuLke{ËËÚke ‘LkuþLk÷ ErLMxxÞwx ykuV ykuÃkLk Mfq÷ªøk’ îkhk yk ðkt[Lk Mkk{økúe íkiÞkh fhðk{kt ykðu÷ Au. Mð-yæÞÞLk{kt {ËËYÃk ÚkE þfu íku ytøku sYhe h[Lkk/ÃkøkrÚkÞkLkwt Ãkk÷Lk fhðk{kt ykðu÷ Au. ykÃkðk{kt ykðu÷Mkw[LkkuLkwt Ãkk÷Lk fheLku ykÃk ©u»X Ãkrhýk{ «kÃík fhe þfþku. WÃkÞkuøk{kt ÷eÄu÷ Mkktfuríkf r[Lnku ykÃkLkk yÇÞkMk{kt{ËËYÃk Úkþu.

rþ»kof : ÃkkXLke rð»kÞðMíkwLke MÃk»x {krníke ykÃkþu. þe»kof ¾kMk ðkt[ku.

«MíkkðLkk : ykøk¤Lkk ÃkkX MkkÚku íkuLkku MktçktÄ MÚkkÃke ÃkkXLke rðøkík ðkh {krníke ykÃkþu.

WËu~Þku : ÃkkXLkk yÇÞkMkLkk ytíku ík{khe ÃkkMkuÚke þwt rþ¾ðkLke yÃkuûkk Au, íku Mkw[ðíkk rðÄkLkku Au.ík{khu íku æÞkLkÚke ðkt[ðk yLku ÃkkXLkk yÇÞkMkLkk ytíku ík{u íku «{kýu rþÏÞk fu Lknª íkuLke ¾kíkhefhku.

rð»kÞðMíkw : rð»kÞ ðMíkwLku swËk-swËk ÃkkX{kt ðnU[u÷ Au. yuf ¼køk ík{Lku çkeò ¼køk MkwÄe ÷E òÞAu. ¾kLkk{kt ,{kuxk fu ½kxk yûkhu/ºkkMkk yûkhku{kt Ëþkoðu÷ rðøkíkku ¾qçk yøkíÞLke {krníke ËþkoðuAu. ¾kMk ðkt[ku yLku æÞkLk{kt hk¾ku.

LkkUÄ : Ëhuf ÃkkLkk Ãkh Úkkuze ¾k÷e søÞk hk¾u÷ Au, suLke ykÃk WÃkÞkuøke LkkUÄ fhðk fhe þfku Aku.

ÃkkXøkík «&™ku : Ëhuf ÃkkXLkk ytíku nuíkw÷ûke «fkhLkk «&™ku íkuLkk sðkçk MkkÚku ykÃku÷k Au. su ík{Lkuík{khe «økrík [fkMkðk{kt {ËË fhþu. íkuLkk sðkçk ykÃke ík{khe «økrík [kuffMk [fkMkku. íkuLkkÃkhÚke {¤íkwt íkkhý ík{khu ykøk¤Lkk ÃkkX Ãkh sðwt fu ÃkkXLke VheÚke íkiÞkhe fhðe íku sýkðþu.

ík{u su þeÏÞk : ÃkkXLke {wÏÞ rðøkíkku fu íku{kt Mk{kÞu÷k {n¥ðLkk {wÆkykuLke ÞkËe Ëhuf ÃkkXLkk ytíkuykÃku÷ Au. su ík{Lku ík{u fhu÷ yÇÞkMkLkk ÃkwLkhkðíkoLk (heðeÍLk){kt {ËË fhþu. yk ÞkËe{ktík{Lku sYhe ÷køku íkuLkku W{uhku fhe þfku Aku.

Mð-yæÞÞLk {kxuLkk «&™ku : Ëhuf ÃkkXLkk ytíku ÷ktçkk yLku xqtfk «&™ku {nkðhk {kxu ykÃku÷ Au suík{Lku ÃkkXLke Ãkqhe Mk{s yLku íkiÞkhe{kt {ËË fhþu.

Mð-yæÞÞLkLkk «&™kuLkk sðkçk : Mð-yæÞÞLkLkk «&™kuLkk ík{u ykÃku÷k sðkçk fux÷k Mkk[k Au íkuòýðk{kt ykÃkLku {ËË fhþu.

«ð]r¥k : rð»kÞ ðMíkwLke Mkkhe Mk{s {kxu fux÷ef «ð]r¥k Ëþkoðu÷ Au su fhðkÚke ykÃk rð»kÞ ðMíkwLkku©u»X yÇÞkMk fhe þfþku.

ðkt[Lk Mkk{økúeLkwt MkðoMkk{kLÞ rLkheûký1

{kuzÞw÷- 1 : frðíkkLkwt ðkt[Lk

1.frðíkk fuðe heíku ðt[kÞ?2.þk{¤ku ½huýwt,Ëk{kuËh Ëkuþe yLku þk{¤þk þuX

3.{tøk÷ þçË,½h¼ýe yLku Ãkheûkk MktçktÄe Mkw[Lkkyku yLku Lk{wLkkLke frðíkkyku?

{kuzÞw÷ - 2 : ÃkkXLkwt ðkt[Lk {kuzÞw÷ - 3 : ÷½wfÚkkLkwt ðkt[Lk4. Afzku 5.Zkuhkt yLku Mk{kMk {kºk òýfkhe {kxu

{kuzÞw÷ - 4 : yufktfeLkwt ðkt[Lk {kuzÞw÷ - 5 : ÷u¾Lk fkiþÕÞ (1)6. rËfheyku 7.MktûkuÃk yLku Mkkh ÷u¾Lk

{kuzÞw÷ 6 - ÷u¾Lk fkiþÕÞ(2)1.ytøkMkkÄLk

2.økwshkíke ÃkkÞkLkwt ÔÞkfhý

2

{kuzÞw÷ 7 : SðLk [heºkLkwt ðkt[Lk8. Ëeðku Lkk çkwÍu

{kuzÞw÷ 8 : ÷u¾Lk fkiþÕÞ (3)9. rLkçktÄ ÷u¾Lk

(y) rLkçktÄLke YÃkhu¾k(çk) rLkçktÄLkk Lk{wLkk

10. «ðkMk rLkçktÄ11. rð[kh «ÄkLk rLkçktÄ12. {kneíke «ÄkLk rLkçktÄ13. xufLkef÷ rLkçktÄ14. ynuðk÷ ÷u¾Lk

rð»kÞMkqr[

{kuzÞw÷ ÃkkXLkwt Lkk{ ÃkkLk Lktçkh

1. {kuzÞw÷ 7 : SðLk [heºkLkwt ðkt[Lk 8.Ëeðku Lkk çkwÍu¾tz -1 1¾tz -2 13¾tz -3 27¾tz -4 39¾tz -5 50¾tz -6 63¾tz -7 76¾tz -8 90¾tz -9 103¾tz -10 116

2. {kuzÞw÷ 8 : ÷u¾Lk fkiþÕÞ (3) 9. rLkçktÄ ÷u¾Lk 134 (y) rLkçktÄLke YÃkhu¾k (çk) rLkçktÄLkk Lk{wLkk 10.«ðkMk rLkçktÄ 175

11. rð[kh «ÄkLk rLkçktÄ 180 12.{kneíke «ÄkLk rLkçktÄ 187 13.xufLkef÷ rLkçktÄ 195 14.ynuðk÷ ÷u¾Lk 209• «&™ÃkºkLkwt ÃkrhYÃk 232• Lk{qLkkLkwt «&™Ãkºk 235

• Lk{qLkkLkk «&™ÃkºkLku ykÄkhu økwý rð¼ksLk 243

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu {kuzâw÷ -7SðLk [rhºkLkwt ðkt[Lk

LkkutÄ

1

fhkuzku {k™ð «kýeyku sLBÞkt , SÔÞkt , y™u …t[{nk¼qŒku{kt ¼¤e „Þkt yu ‚tË¼o{kt y™uy™tŒfk¤™e y…uûkkyu yufkuŒuh ð»ko™wt Sð™ yuf ûšÕ÷f hsfýÚke ðÄw fþwt ™Úke. ð¤e su ‚{ks™e™sh r‚ÂæÄ (Achievement)WÃkh s nkuÞ, fk{økehe (Performance) WÃkh Lk nkuÞ Œu ‚{ks{ktykðk Sð™™wt {qÕÞ yktf™khk fux÷kt ? nkhSŒ™k VU‚÷k™e …hðk fÞko rð™k ¾u÷rË÷eÚke W¥k{ heŒu,…qhk fkiþÕÞÚke rË÷ ËR™u ŒL{ÞŒkÚke h{™khkt ¾u÷kzeyku™u {k™[ktËku ykuAk {¤u yuðwt …ý ƒ™e þfu .…ý yu{™u {kxu yu yuðwt ‚h‚ hBÞkt yu™ku ‚tŒku»k s {k™[ktË ƒ™e hnu. yuðe yuf ÔÞrfŒ™k Sð™™kuyÇÞk‚ fhðkÚke ½ýe «uhýk y™u {k„oËþo™ {¤e þfu.ÔÞrfŒ™k ½zŒh{kt ,ƒkh Œuh ðh‚™ku þY™ku‚{Þ …kÞk™ku y™u yrŒ {n¥ð™ku „ýkÞ. ‘ƒk ’ ™k{u yk …wMŒf{kt yku¤¾kÞu÷e ÔÞrfŒ™k Sð™{kt…ý {k ƒk…™k ÷ø™Sð™u y™u ¾k‚ Œku r…Œk™k ÔÞrfŒíðu fuðe ¼qr{fk ¼sðe Œu Œ{u yk …nu÷k¾tz{kt òýe þfþku.

yk ¾tz ðktåÞk ÃkAe ík{u :1. yk ¾tz{kt ƒk™k fwxwtƒ îkhk ykÍkËe …nu÷kt™e fwxwtƒ ÔÞðMÚkk òýe þfþku.2. yk ¾tz{kt ð…hkÞu÷e ¼k»kk îkhk ‚{k‚™ku rð„ún fhŒkt þe¾þku. Œu{kt ƒk¤f™e rfþkuhkðMÚkk‚wÄe™k WAuh{kt fwxtwƒ™e ¼qr{fk fuðe nkuÞ íku yk ¾tz{ktÚke Mk{SLkuu íku rðþuLkk «&™kuLkk W¥kh ykÃke þfþku.

ƒk sLBÞkt íÞkhu «Úk{ rðï Þwæî™kt ™„khkt ðk„e [qfÞkt nŒkt. rðï{kt yu{ýu Þwæî {kxu sòýu fu sL{ ÷eÄku nŒku. yu yk¾e ®sË„e „heƒkR ‚k{u ÍÍqBÞkt,„uh‚{òu ‚k{u ÍÍqBÞkt, Ëw¼koøÞ ‚k{u ÍÍqBÞkt.™k™…ý{kt fwxwtƒ{kt …kuŒk™wt su {n¥ð nŒwt yu rðþu ƒnw „kihðÚke ðkŒku fhŒkt. ƒu Ëefheyku …Ae ºkeSËefhe Œhefu yu sLBÞkt. yu ½x™k™u r…Œkyu …ý ¾u÷rË÷eÚke Mðefkhe ÷eÄu÷e. r…Œk ònuh{kt fnuŒk fu{khu {™ yk Ëefhku s Au ™u yux÷u ™k{ …kzu÷wt ‘ «{kuË.’ r…Œk™u yk™tË …ý ½ýku ÚkÞku nŒku yu ‚q[ððks yk ™k{ yu{ýu …kz÷wt yuðwt yÚko½x™ …ý yu{ýu ðkhtðkh fhu÷wt. r…Œk zkofxh nŒk y™u ÔÞð‚kÞ{kt

ÍÍq{ðwt - ÍLkqLkÃkwðof ÷zðwt¾u÷rË÷e - WËkhíkk, ¾u÷¼kðLkkf÷n - ÍøkzkuykhkæÞk - ÃkwsLkeÞ yÚkðk ËuðeMk{kLkfü - Ëw:¾yMkt«¿kkíkÃkýu - yòýu½u½qhð]ûk - ½xkËkh ð]ûk«¼kð - yMkhyçkkurxÞwt - ®Ãkíkktçkh, Äkuíke suðwthuþ{e ð†ðzMkMkhk - MkMkhkLkk rÃkíkkSíkhkÃkku - ðktMkLku çkktÄeLku Ãkkýe{ktíkhe þfu íkuðwt çkLkkðu÷wt MkkÄLk[qf - ¼q÷rMkVík - ykðzíkhktf - økheçk, Lkh{ Mð¼kðLkeykrÄ - {LkLke ÃkezkÔÞkrÄ - þhehLke Ãkezk , hkuøkWÃkkrÄ - Mkk{krsf ÃkezkYrZ«Þkuøk :-øk¤k-zqçk nkuðwt - ¾wçk hkufkÞu÷ nkuðwt½kx ½ze Lkk¾ðku - ykfkh ykÃkðku,«f]rík Lk¬e fhðenðk÷ku Mkt¼k¤e ÷uðku - Mkkhðkh{kxuLke sðkçkËkhe Mkt¼k¤e ÷uðe¾zu Ãkøku hnuðwt - Mkíkík íkiÞkh hnuðwtykËuþ {kÚku [zkððku - fnu÷wt nkuÞ íkurð[kÞko rðLkk Mðefkhe ÷uðwt.

8ËeðkuLkk çkwÍu-1

«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ

{kuzâw÷ -7SðLk [rhºkLkwt ðkt[Lk

2

„¤kzqƒ nŒk AŒkt þehku ¾kðk ƒu‚kzŒk, hfkƒe ¼he™u ½e™u ‚kfh ¾ðzkðŒk yu™e ðkŒku …ý ½ýefhu÷e AŒkt su yuf ðkŒ yu fÞkhuÞ fhŒkt ™ nŒkt Œu Wf÷u yuðe nŒe. yuf ƒu ðkh WÕ÷u¾ fhe ƒuXu÷kt {kƒk…™k f÷n…qýo ‚t‚kh™ku.{k™u r…Œk Ëu„zu™u Ëu„z {khŒk. yuf ƒu ðkh ™nª …ý ðkhtðkh {khŒk yuðkŒ™ku WÕ÷u¾ yu fhe ƒuXu÷kt. ½h{kt {k™e ®f{Œ fkuze™eÞ ™nkuŒe …ý r…Œk™e rðÄðk {k ™kÚkeƒk½h{kt ykhkæÞkt nŒkt yu™ku WÕ÷u¾ …ý yu{™kÚke ÚkR „Þu÷ku.

yu ƒnw ™k™kt nŒkt ,{kºk ‚kŒ ðh‚Lkkt ™u {kŒk™wt {]íÞw ÚkÞwt íÞkhu ‚kÄw ÚkR sðk …kutrz[uhe…nkut[e „Þu÷k r…Œk ™ðe {k™u …hýðk ™kÚkeƒk™k s yk„únÚke, …kAk ykÔÞk yu …ý yu{ýu fnu÷wt.™ðe {k™wt ™k{ fÞkhuÞ fnÞwt ™Úke. ™k™e ƒk yuðku s WÕ÷u¾ fhŒkt. Œu ƒnw þku¾e™ nŒkt, Y…k¤kt nŒkt,…kuŒk™e ‚kiÚke {kuxeƒu™ sux÷e s ô{h™kt nŒkt, r…ŒkÚke Ak™wt {k™wt ¾kðwt …eðwt, nhðwt Vhðwt yu «‚t„ku{ktºký ƒu™ku™u ‚n¼k„e fhŒkt. ½h{kt ™kÚkeƒk™k ¼kRyku y™u Œu{™k Ëefhkyku™wt, Ëefhkyku™e ðnwyku™wtsu {n¥ð nŒwt Œu™u fkhýu ™ðe{k ™kÚkeƒk W…h y«‚Òk nŒkt. ™ðe{k™u r…Œk yux÷k fkhý‚h s …hýu÷kfu yu{™u Ëefhk™e sYh nŒe ™u ™ðe{kyu ƒu Ëefhkyku ¼ux Ähe™u {kºk yku„ýe‚{u ðh‚u fwxwtƒ{ktÚke s™nª, s„Œ{ktÚke …ý rðËkÞ ÷eÄe.

™k™eƒk™e yu{ýu su [kfhe fhu÷e y™u Œu{ýu su ykþeðkoË {u¤ðu÷k Œu™wt Œu{™u „kihð nŒwt.™k™eƒkyu ÷ktƒe {ktË„e ¼ku„ðu÷e. {kuxku Ëefhku rð¼w …kt[ ðh‚™ku ÚkÞku …Ae ƒeòu Ëefhku fw{krh÷sLBÞku. yu™k sL{ …Ae ŒhŒ yu ‚¾Œ {ktËk …zÞkt. yu{™u …kuŒkt {qfðk, f…zkt ƒË÷kððk, Íkzku…uþkƒ ‚kV fhðk, yu{™e …k‚u hkŒku™k Wò„hk fhðk y™u yu ƒÄk ËhBÞk™ ™k™k ¼kR™e fk¤Shk¾e™u yu™u ƒfhe™k ËqÄ …h WAuhðku yu Œuh ðh‚™k Œu{™e s Vhs ÚkR „Þu÷e y™u yu{ýu yu yux÷e‚h‚ heŒu r™¼kðe fu yu{™kt ™k™eƒk «‚Òk nŒkt. ™k™eƒk™e yu {ktË„e …nu÷kt …hýe [qfu÷e ƒt™u{kuxeƒu™ku r…Þh{kt ykðò fhŒe ™u {kuxk Ëefhk™e sðkƒËkhe {kuxeƒu™u ÷R ÷eÄu÷e. r…Œk ‚hfkhezkofxh nŒk ™u „kÞfðkze{kt y{hu÷e, r‚Ø…wh, …kðesuŒ…wh, ‚t¾uzk, ™ð‚khe y™u ðzkuËhk ‚hfkheËðk¾k™k{kt ƒË÷e ÚkR™u yÚkzkÞk fhŒk. ™ðe{k™e {ktË„e{kt yu ÍkÍwt æÞk™ yk…e þfu÷k ™nª …ýhks…e…¤k ™ðk fhkðu÷k {fk™{kt fwxwtƒ™u ÂMÚkh fhe, {k™u ‚kut…e …kuŒu ™kufhe {kxu ƒnkh„k{ hnuŒk.™ðeƒk ƒnw ÞkŒ™k ¼ku„ðe™u, ½ýe …ezk ¼ku„ðe™u {]íÞw …k{u÷e. þkherhf …ezk Œku nŒe s …ý …rŒ™wt…hýe™u ykÔÞk íÞkhÚke ‚t‚kh{ktÚke QXe „Þu÷wt {™ Œu{™u {kxu {wÏÞ ÞkŒ™k™wt fkhý nŒwt. ™ðe{k {]íÞw…kBÞkt íÞkhu ƒt™u Ëefhkyku™e ƒk™u ‚kut…ýe fhu÷e™u ykx÷wt s fnu÷wt,‘{U Œku yk s™{{kt fkuR ‚w¾¼ku„ÔÞwt ™nª …ý Œwt ‚w¾e Úksu. nwt „heƒ {k Œ™u ƒeswt Œku þwt yk…wt , ykþeðkoË yk…wt Awt .’

yk Œuh ðh‚ ‚wÄe™k WAuhu ƒk™k ÔÞrfŒíð y™u Mð¼kð™ku …qhku½kx ½ze ™k¾u÷ku. r…Œkyu…kuŒk™e {k™u su {n¥ð yk…u÷wt, {ku‚k¤eÞkt™u su {n¥ð yk…u÷wt Œux÷e s ŒwåAŒk y™u rŒhMfkh ¼ÞkuoðŒkoð …kuŒk™e ƒt™u …Jeyku ‚kÚku fÞkuo nŒku. ½h{kt ðnw™wt MÚkk™ fk{ðk¤e Œhefu nŒwt, Akufhkt …uËkfh™khe, Ëefhku yk…™khe Mºke Œhefu nŒwt. …nu÷e …Je™k {]íÞw …nu÷kt r…Œk ðzkuËhk{kt ©e yh®ðË™k‚t‚„o{kt ykðu÷k, „t„™kÚk hnuðk …ý „Þu÷k, ht„ yðÄqŒ y™u yLÞ ‚tŒku ‚kÄwyku™e …kA¤ …kA¤VhŒk hnuŒk ™u yk ‚t‚kh[¢{ktÚke Aqxðk™e [kðe þkuÄðk {ÚkŒk nŒk. …nu÷e …Je™k {]íÞw ‚{Þu s™kufhe Akuze™u yu ©e yh®ðË™e …k‚u …kutze[uhe …nktu[e „Þu÷k …ý …kuŒk™e {k™k yk„ún™u ðþ ÚkRð¤e …kAk „wshkŒ{kt ykðe ™ðe Mºke™u …hÛÞk. ‚t‚kh{kt yu{™wt {™ ™ nŒwt. ™ðe Mºke ô{h{kt yu{™kÚke…å[e‚ ðh‚u ™k™e AŒkt yu™k ‚w¾ Ëw:¾™ku, yu™e Mðk¼krðf ð]r¥kyku rð[khku™ku, yu™k {kus þku¾ fuyk™tË™ku fkuR rð[kh s yu ðihk„eyu fÞkuo ™nª. ½h{kt ™kÚkeƒkyu Ëefhk™u hkò™wt MÚkk™ y…kðe ËeÄu÷wt. yuƒu su{ rð[khu, su{ ðŒuo yu s ytrŒ{ „ýkÞ, yu™ku rðhkuÄ þfÞ s ™nª.

Mºke™wt MÚkk™ WŒhŒwt, yu™u {kusþku¾ fhðk nkuÞ Œku ¾k™„e heŒu fkhý yu™u ‚kYt ¾kðk…eðk™ku,…nuhðk ykuZðk™ku, {kusþku¾™ku yrÄfkh s ™nª. rðÄðk ™kÚkeƒk™e su{ Mºkeyu ‚kË„eÚke Sððk™wt,½h™kt ƒÄkt {kxu …kuŒk™kt ƒÄkt ‚w¾ku™wt ƒr÷Ëk™ yk…ðk™wt, fü ðuXðk™wt, ¾qƒ fk{„hk Úkðk™wt, fhf‚hÚke…kuŒk™k Ëefhk™k ði¼ð y™u ‚{]rm™u ðÄkhðk™kt. {khkt ƒkÚke Sð™{kt yk ƒÄwt fhðk™ku ‚tfÕ… ÚkR

økwshkíke


LkkutÄ

3

„Þu÷ku fkhýfu ™k™k ƒk¤f™k r[¥k{kt ½h{kt su {n¥ð™e y™u «¼kðf ÔÞrfŒyku nkuÞ Œu™k ‚tMfkhðÄw Ÿzk …zu, ƒk¤f ½h{kt {n¥ð™e y™u «¼kðf ÔÞrfŒyku™k ÔÞðnkh™u y‚t«¿kkŒ…ýu y™w‚hu Au.ƒkyu …kuŒu Mºke nkuðk AŒtk Mºkeyku™u …wÁ»kkuÚke n{uþkt n÷fe „ýe, ƒwrm y™u þrfŒ{kt WŒhŒe „ýe Au.fÞkhuf Œku ŒwåA „ýe Au yu™kt ƒe {kºk yk Œuh ðh‚{kt ððkÞkts ™ nŒkt …ý yu ƒe ytfwrhŒ ÚkR™u ôzkt{qr¤Þktðk¤wt ½u½qhð]ûk…ý ƒ™e [qfÞkt nŒkt. Sð™{kt yu{™e fux÷e SŒ …ý nkh™wt fkhý ƒ™e „RŒu{kt yk WAuhu {n¥ð™ku ¼k„ ¼sÔÞku.

yu{™k r…Œkyu Sð™{kt Mºke™u {n¥ð ™nª ykÃÞk™wt, ŒwåA „ÛÞk fÞko™wt yuf fkhý yu{™k…h su{™ku ƒnw «¼kð nŒku yu ™kÚkeƒk s nþu. yu ™kÚkeƒk™wt {]íÞw ™ðe {k™k {]íÞw …Ae ŒhŒ{kt sÚkÞwt. ¾kM‚e ô{hu yu „Þu÷kt.yuf rËð‚ Œku ƒu¼k™ hnÞkt.yu ƒu¼k™ hnÞkt yu yk¾ku rËð‚ y™u hkŒËefhku nkÚk{kt fhŒk÷ ÷R ¼s™ku „kŒku yu{™k ƒu¼k™ þheh™e yk‚…k‚ ™k[Œku hnÞku. ÚkkfÞkrð™k, ¾kÄk rð™k y™u ¼k™þk™ rð™k ™u ƒesu rËð‚u ‚ðkhu yu{ýu Ëun AkuzÞku íÞkhu fkuR™uÞ hzðkËeÄk rð™k yƒkurxÞkt …nuhe ¼s™ku „kŒku „kŒku M{þk™u …nkut[kze ykÔÞku.yu s{k™k{kt …kA¤ fþku ss{ýðkh ™nª, fÞkuo {kºk ¼s™™ku Wí‚ð.

r…Œk …h{¼fŒ Mð¼kð™k. yíÞtŒ ‚tðuË™þe÷. yu s{k™k{kt zkofxh ÚkÞu÷k y™u„kÞfðkze{kt ‚hfkhe zkofxh Œhefu r™{kÞu÷k. ðzkuËhk{kt yu{™k Q…he zkofxh nŒk zko. [tÿ[qz.‚kÚkeyku «ký÷k÷fkfk, þt¼w÷k÷fkfk, A„™÷k÷fkfk, ™u suhk{fkfk. yk [kh zkofxhku™wt ™k{ y™uf«‚t„ku ‚kÚku ðkhtðkh ykðŒw. r…Œk Úkkuzku ‚{Þ ‚ÞkShkð™k yt„Œ zkofxh …ý hnu÷k. ðzkuËhk,‚t¾uzk, ™ð‚khe, r‚Ø…wh{kt ½ýe ™k{™k …ý {u¤ðu÷e. ËkfŒh™ku ÔÞð‚kÞ r{þ™he™e Ä„þÚkefhŒk. ykswƒksw™kt „k{zkt{ktÚke fkuR ƒku÷kðk ykðu Œku ½kuzk …h ƒu‚e™u s …nkut[e sŒk. ÷kufku …ýyu{™u ÷R sðk™ku yk„ún hk¾Œk. fÞkhuf „kzktyku{kt ƒu‚e™u …ý sðwt …zŒwt. Ä„Ä„Œku ƒ…kuh fuÍ{Í{Œe {ÄhkŒ, Xtzk…ð™ku ‚q‚ðŒwt ‚ðkh fu s¤ ƒtƒkfkh ÚkR „Þu÷e ‚kts yu{™u ykðk ËËeoyku {kxuËqh Ëqh sŒk hkufe þfŒe ™nª. yíÞtŒ ¾zŒ÷ y™u ŒtËwhMŒ þheh. hkus þehku ¾kŒk, Þku„k‚™ku fhŒk,ƒnkh™wt fþwt ¾kŒkt …eŒkt ™nª. yuðk [wMŒ ƒúkñý nŒk. yu÷ku…Úke™k zkofxh …ý ykÞwðuoË y™u ™u[hku…Úke{ktðÄw ©Økðk¤k.

fkuRf S™{kt ÷k„u÷e yk„Úke Y™e ƒÄe „kt‚zeyku™e ‚kÚku y™uf {ký‚ku …ý ‚¤„e „Þu÷kt.ƒ¤e „Þu÷e y™uf ÷kþku™e ‚kÚku ËkÍe „Þu÷k, [e‚ku …kzŒk, ŒhVzŒk y™uf {k™ðËunku …ý nkuÂM…x÷{kt¾zfðk{kt ykðu÷k. ½h{ktÚke ™ðe …íLke™u ºkýu Ëefheyku ‚wØkt™u zkpfxh nkuÂM…x÷{kt ‚uðk [kfhe {kxu÷R „Þu÷k. y™uf rËðMk ‚wÄe yu ËkÍe „Þu÷k ËËeoyku™e ‚khðkh yk¾k fwtxwtƒu hkŒrËð‚ òuÞk rð™kfhu÷e. {÷{ ŒiÞkh fhðku, [ku…zðku, Y ÷„kððwt, …kxk ƒktÄðk. ƒkyu yk «‚t„ ½ýeðkh ½ýk Wí‚knÚkefnu÷ku.

yufðkh yuf „k{zk{ktÚke ÷„¼„ [k÷e‚uf {kR÷ (‚kX rf÷kur{xh) sux÷wt [k÷e™u Úkkuzkf{ký‚ku yuf ËËeo™u ¾kx÷k{kt Ÿ[fe™u {kuxe nkuÂM…x÷{kt ÷R ykðu÷k. ƒÄk ƒúkñýku nŒk. zkufxh™u¾ƒh …ze. ËËeo™ku nðk÷ku …kuŒu ‚t¼k¤e ÷eÄku y™u ËËeo™u ¾kx÷k{kt Ÿ[fe™u ÷kðu÷k Úkkfu÷k {ký‚ku™kunðk÷ku fwxwtƒ™uu ‚t¼k¤ðk™wt Vh{kðe ËeÄwt. ƒÄk™u „h{ „h{ …kýeyu ™ðzkÔÞk, ¾e[ze ™u þkf fhes{kzÞk. Úkkfu÷e ºkýu Ëefheyku shk ðnu÷e ‚qE „Þu÷e Œu ‚ðkhu QXe™u swyu Œku ºkýu ™e[u {k™k‚kz÷k …kÚkhu÷k yu™k …h ‚qŒe nŒe y™u r…Œk Œku ‚kð ™e[u yuf ÄkuŒeÞwt ykuZe™u ¾qýk{kt ™‚fkuhktƒku÷kðŒk nŒk. [kuÏ¾e [kËhku …kÚkhu÷k „kË÷ktyku{kt r™hkŒu Ÿ½Œk nŒk …u÷k ËËeo™k Úkkfu÷k Mðs™ku.yk «‚t„ ƒkyu Œku fnu÷kus …ý Þku„k™wÞku„ yuðku ÚkÞku fu …u÷k ËËeo™u Ÿ[fe™u ËkfŒh ‚wÄe …nkut[kz™khkËËeo™k Mðs™ku{kt™k yuf y™uf ðh‚ku …Ae yk ÷¾™kh™k ðz‚‚hk ÚkÞk. yu nrh÷k÷ËkËkyu …ý yk«‚t„ …kt[‚kŒ ð¾Œ ònuh{kt ðýoðu÷ku.

yuf ðkh rðïkr{ºke{kt „ktzw…wh ykÔÞwt.yks™e ðzkuËhk™e ‚h ‚ÞkShkð s™h÷ nkuÂM…x÷yu s{k™k{kt zVhe™ nkuÂM…x÷ Œhefu yku¤¾kŒe. zVhe™ nkuÂMÃkx÷{kt …ý …kýe …uXkt. fux÷kf ËËeoyku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


4

y™u íÞkt r™ðk‚e zkufxhku Œhefu fk{ fhŒkt zkufxhku ‚nfwxwtƒ nkuÂM…x÷{kt s V‚kE „Þk.¼kuÞŒ¤eÞk™kƒÄk Y{ku{kt …kýe nŒk. ŒuÚke ƒÄk™u …nu÷k {s÷u ¾‚uzu÷kt.ƒk y™u Œu{™k r…Œk ‚rnŒ™wt yk¾wt fwxwtƒ÷uƒkuhuxhe{kt ¾‚e „Þu÷wt.÷uƒkuhuxhe™k ƒu …kt[ Mxð W…h fk[e ¾e[ze fhe Œhk…kyku{kt ËËeoyku ‚wÄe…nku[kzðk{kt ykðŒe.…kýe™e ¾U[ yuðe ¼khu nŒe fu Œhk…kyku ‚kÚku yuf {fk™Úke ƒeò {fk™ ‚wÄesðk™e ®n{Œ …ý fkuE fhe þfŒwt nŒwt.Œhk…kyku W…h ¾e[ze™k Œ…u÷k ƒktÄe Œhk…ku òuhÚke Äfu÷ðk{ktykðŒku,‚k{k {fk™ðk÷k ‚eVŒÚke yu™u …fze™u ¾ut[e ÷uŒk.Œhk…ku …fzðk{kt shkf [qf ÚkŒe Œku«ðkn{kt ½w{hkE ¾e[ze ‚rnŒ Œhk…ku «ðkn{kt yÿ~Þ ÚkR sŒku.y™uf Íkz …zðk™k,ðes¤e™e„so™k™k, ŒkuVk™e ðh‚kË™k yðkòu ðå[u ykðe ¾e[ze …fkððk™e, Œhk…kyku W…h yu™kt Œ…u÷k„kuXðe™u ƒktÄðk™e ™u Äfu÷ðk™e fk{„ehe{kt zkpõxh ‚rnŒ yk¾wt fwxwtƒ rËð‚ku ‚wÄe ÷k„e „Þu÷wt.yufŒƒ¬u Œku yu fwxwtƒu …kuŒk™u {kxu …ý ¾e[ze hnuðk ËeÄk rð™k AuÕ÷wt Œ…u÷wt Œhk…k ‚kÚku «ðknku™u ¾ku¤u{qfe ËeÄwt nŒwt.

r…Œk™ku yu s{k™k «{kýu ‚khku …„kh nŒku. ðze÷ku…kŠsŒ AM‚ku yufh s{e™™e …ý ftEf‚khe fne þfkÞ Œuðe W…s ykðŒe nŒe.…ý zkufxh™ku Mð¼kð s yuðku fu {rn™ku …qhku ÚkŒkt Úkíkkt{ktõâkhuf «ký÷k÷fkfk …k‚u Œku õâkhuf þt¼w÷k÷fkfk …k‚u WAe™k …i‚k ÷uðk sðk™wt fk{ «{kuË™u {kÚkuykðe …zŒwt.½h{kt ƒÄkt òýíkkt fu ‚kYt ¾kðk…eðk{kt, {kusþku¾{kt, …nuhðk ykuZðk{kt zkuõxh ¼khuftsq‚kE fhkðŒk nŒk ™u AŒkt ½h{kt ƒ[Œ™wt ™k{r™þk™ Lk nŒwt.zkuõxh™u ƒeze r‚„hux™e Œku þwt [k‚wØkt™e xuð Lk nŒe.ƒÄk òýíkkt níkkt fu ykx÷k ƒÄk …i‚k ykðu Au Œu™wt þwt ÚkkÞ Au …ý r{ºkku ‚wØkt fu™kÚkeƒk ‚wØkt yk ƒkƒŒ Ëefhk™u fþwt fne þfŒk Lknª. yu{™u {™ ËËeoyku yu{™k Ëuð nŒk y™u‚kÄw‚tŒku yu{™k Œkhýnkh.

ykðk Œku y™uf «‚t„ku ƒk™u ƒhkƒh ÞkË nŒk.r…Œk yíÞtŒ fzf Mð¼kð™k …ý ËËeoyku {kxufw‚w{ suðk fku{¤ Mð¼kð™k nŒk.ƒk{kt yk „wýku rðfMÞk.fkuE™u {kxu …ý ½‚kE Awxðwt,su fk{ nkÚk{kt÷u Œu r{þ™he M…ehexÚke fhðwt,½h™k fu ykzkuþe…zkuþe™e Œku ¾he s …ý y…rhr[Œ ÔÞÂõŒyku™e …ý{ktË„e{kt ‚uðk[kfhe fhðk ¾zu…„u hnuðwt.fkuR…ý fk{ fhŒkt ‚ŒŒ Eïh¼s™ [k÷w hk¾ðwt, Eïh sufhu Œu ‚khk {kxu s fhu yuðe Eïh{kt yz„ ©Øk hk¾ðe yu ƒÄk „wýku yu{™k{kt rðfMÞk y™u ½ýeð¾Œ nkhe „Þu÷e ƒkS …ý yu nkhe™u SŒe „Þkt yu™wt fkhý yu{™k r…Œk™ku «¼kð,yu{™k r…Œk™k‚tMfkhkuyu ËZ fhu÷k yk ƒÄk „wýku. Sð™{kt yu n{uþkt y¬z [kÕÞkt Au,y÷ƒ¥k ÞkuøÞ MÚkk™u ™BÞktnþu …ý Íqtõâk ™Úke.

…kuŒk™e {k hktf nŒe,fk{„he nŒe yu r‚ðkÞ {k™wt ƒeswt fkuE M{hý yu{™e …k‚u Lk nŒwt-™u™ðe{k þku¾e™ nŒe,ht„e÷e nŒe, «u{k¤ nŒe y™u þku¾e™-ht„e÷e nkuðk™u fkhýu r…Œk™ku «u{ …k{eþfe Lknª yu{ yu{™k {™{kt ƒu‚e „Þwt nŒwt. r…Œk zkuõxh ƒu[h÷k÷ yk s„Œ™k W¥k{ ¼õŒku{kt™kyuf nŒk yu{ {kºk ‚{ksu ™nª,…kutze[uhe yh®ðË yk©{™k ‚kÄfkuyu s Lknª …ý ©e {kŒkSyu y™u©e yh®ðËu …ý fÌšt (swyku ©e yh®ðË™e Eð®Lkøk xkuõ‚ y™u ©e hýÄeh W…kæÞkÞ™wt „wshkŒe…wMŒf ‘yðŒÞko ytŒhÞk{e’) yux÷u r…Œk {kxu yu{™u sux÷wt „kihð nŒwt yux÷e s ¼ÂõŒ nŒe.yu{™kSð™ W…h r…Œk™k ‚tMfkhku™ku Ÿzku «¼kð nŒku. yu{ýu yu õâkhuÞ MðefkÞwO Lknª fu yu{™k r…Œk yufŒÆ™ ƒusðkƒËkh r…Œk nŒk.¼÷u yk s„Œ™k W¥k{ ¼õŒku{kt™k yuf nŒk.ðihk„Úke ht„kÞu÷wt {™nŒwt.yk ‚t‚kh{ktÚke Awxðk {™ Wí‚wf nŒwt,‚kÄw ‚tŒku™e …kA¤ …kuŒu ½u÷k nŒk y™u ‚kÄw Úkðk™kt MðÃLkk‚uðŒk nŒk Œuðk …wÁ»ku …hýðk™e þe sYh nŒe? …hÛÞk Œku ‚tŒk™ku™u yk …]Úðe W…h {kºk Ëw:¾ y™u‚t½»ko™ku ‚k{™ku fhðk ykððk {kxu yk{tºký yk…ðk™e þe sYh nŒe? yufðkh …hÛÞk Œu Œku ‚{ßÞk fu„Äk…[eþe™e ð]r¥kyku™u ðþ ÚkE™u …hÛÞk …ý …kutze[uhe „Þk …Ae …kAk ykðe™u …kuŒk™kÚke …[e‚ ðh‚™k™e Mºke™u {kºk Ëw:¾e s fhðk {kxu ƒeSðkh …hýðk™e þe sYh nŒe ?

{khu {™ yu{™k r…Œk™wt yk …„÷wt {kV ™ fhe þfkÞ yuðwt nŒwt.rÄ¬khðk ÞkuøÞ nŒwt.ƒk ‚kÚkuyk rðþu {khu ½ýe [[koyku ÚkŒe.{k SðŒe nŒe y™u {k™u yu{ nŒwt fu …kA¤ Ëefhku ™nª nkuÞ Œku

økwshkíke


LkkutÄ

5

ðkh‚Ëkh rð™k yk ykx÷e {kuxe r{÷fŒ™wt þwt Úkþu ? {k {k™e heíku rð[khŒe nŒe …ý ËefhkuŒku¼ýu÷ku nŒku,zkuõxh nŒku.{k™ðþheh™u,þheh™e ð]r¥kyku™u y™u {ÞkoËkyku™u ‚{sŒku nŒku.{kºk {™{ktŸzkýku™ku Œk„ ™ …k{e þõâku ?

y™u ƒeSðkh …hÛÞk …AeÞ yu ƒeSðkh™e …Je A ðh‚{kt {]íÞw …k{e,…Ae ™kÚkeƒk {]íÞw…k{e íÞkhu ŒhŒ s …nu÷wt fk{ ™{kÞk ™k™k ƒk¤fku™u nwtV yk…ðk™u ƒË÷u yu{™u Sð™ {kxu™e ÞkuøÞŒk÷e{ ykÃke Sð™{k„o W…h „kuXððk™u ƒË÷u …kutze[uhe yk©{{kt …nkut[e sðk™wt fÞwO. ½h{kt …nu÷e…íLkeÚke ÚkÞu÷e ‚kiÚke ™k™e Ëefhe Œuh-[kiË ðh‚™e fwtðkhe nŒe. ƒeS …íLkeÚke ÚkÞu÷ku {kuxku Ëefhku…kt[-A ðh‚™ku nŒku y™u ™k™ku Ëefhku Œku ‚kð Äkðýku nŒku. ‚{ksu fÌšt fu zkuõxh Œku …qhkðihk„e Au, …qhk¼õŒ Au,swykuLku yu{™u Eïh W…h fux÷e ©Øk Au ! Akufhkyku™u ¼„ðk™ ¼hku‚u Akuze™u yu …kuŒk™kòŒ™k fÕÞkýyÚkuo, {kuûk {kxu …kutze[uhe yk©{{kt …nkut[e „Þk ! fuðwt ¼ÔÞ ‚{…oý ! òýu ƒeòu ™h®‚n{nuŒku.

òu fu ©e yh®ðËu yuf Xufkýu yu {Œ÷ƒ™wt fnu÷wt (y™u ÷¾u÷wt) Au fu ‚kûkkífkh {kxu ½hAkuzðk™e sYh ™Úke. AŒkt ‚kÄf™u yu{ ÷k„u fu ½h Akuzâk rð™k ‚kûkkífkh þõâ ™Úke Œku yuýu ƒeòfþk™ku rð[kh fÞko rð™k ƒÄwt Akuze Ëuðwt. fkhý fu ƒtÄ™ku y™u sðkƒËkheyku™ku õâkhuÞ ytŒ ykððk™ku™nª. …ý ‘ƒÄwt Akuzðk™wt’ Œku ‘‚t‚kh{kt ‚h‚ku hnu y™u {™ {khe …k‚’ yu heŒu {™Úke Akuzðk™wtþõâ ™Úke ? òu ¾hu¾h s {ký‚™e ŒiÞkhe ytËhÚke ÚkR „E nkuÞ,ƒÄwt ƒhkƒh …kfe „Þwt nkuÞ Œku yu‘ƒÄk™u Akuze’ Ëu yu{ ™nª …ý ƒÄwt yu™u Äe{u Äe{u Akuze òÞ-hk„îu»k, {kun {kÞk™e su{ s.fËk[ yk‚tË¼o{kt ©e f]»ý™wt ykïk‚™ ‘Mðu Mðu f{orý yr¼hŒ: ‚tr‚ræÄ: ÷¼Œu ™h:’ ƒtÄ ƒu‚u Au.«§ yu Au fuzkpõxh ƒu[h÷k÷ yu s r{þ™he Ä„þ y™u Wí‚knÚke …kuŒk™e zkpõxhe{kt, ËËeoyku™e ‚uðk [kfhe{kt shŒ hÌkk nkuŒ y™u ‚ns heŒu fwxwtƒ™e {kÚku ÷eÄu÷e yÚkðk ykðe …zu÷e sðkƒËkhe ‚kÚku SÔÞk nkuŒ Œkuyu{™u f]ŒkÚkoŒk™ku y™u yu heŒu ‚kûkkífkh™ku y™w¼ð þwt Lk ÚkÞku nkuŒ ?

yk{ òuEyu Œku ‚kûkkífkh yux÷u …kuŒk™e yux÷u fu …h{kí{k™e yku¤¾.Þw„kuÚke {ký‚…kuŒk™u yku¤¾ðk,…kuŒk™k þheh,{™,r[¥k,ƒwrØ,«ký ð„uhu™u ‚{sðk {ÚÞk fhu Au. yu™e Œkr¥ðf‚{s™u y¼kðu {ký‚ Ëw:¾e Au. ykrÄ,ÔÞkrÄ,W…krÄÚke …ezkÞ Au.«kýe Œhefu y™u {ký‚ Œhefu yuçkeòt ƒÄkt «kýeyku y™u {ký‚ku suðwt þheh,r[¥k,«ký ð„uhu Ähkðu Au …ý yuðwt fþwt f ƒeswt …ý Au suyu™wt y÷„ ÔÞÂõŒíð ½zu Au. ‘nh ƒkË÷fk y…™k s÷ ni,nh s÷fe y…™e [t[÷Œk,nh „kÞffky…™k ‚wh ni,nh ‚whfe y…™e {kËfŒk’.yu ðkŒ Mðefkheyu Œku yu …kuŒk™k…ýk™u ‚{sðk Ëhufu…kuŒk™e heŒu yk„ðe {Úkk{ý fhðe …zu.yk fkhýu yu …kuŒk™e òŒ™u yux÷u fu Mð™u,yux÷u fu …h{kí{k™u‚kûkkífkhðk y…™kðu÷ku {k„o {kxu ƒnw Œku {k„oËþof ™eðzu.Ëhufu …kuŒk™k zkuõxh …kuŒu Úkðwt …zu Au yuðkŒ yæÞkí{{k„o™k «ðk‚e™u ‘„wÁ Úkk Œkhku Œwt s’ yu Y…u ÷k„w …zu Au.…ý yk zkuõxhu …kuŒk™e òŒ™u…kuŒk™k „wÁ Œhefu ŒiÞkh fhðk™u ƒË÷u rð»kkË y™u nŒkþkÚke ½uhkE™u ©e yh®ðË™wt þhýwt Mðefkhe÷eÄwt ™u fwtxwtƒ Akuzâwt.

y÷ƒ¥k, yu{ýu Akufhkyku™e …kuŒk™e heŒu ÞkuøÞ ÔÞðMÚkk fhe nŒe.…kuŒk™u su™k …h yrŒrðïk‚nŒku yu …kuŒk™k „úußÞwyux ÚkÞu÷k,huðLÞw{kt ‚khk nkuÆk …h ‚hfkhe ™kufhe fhŒk, ht„e÷k ™ðÞwðk™ {kuxks{kE™u ƒÄk Akufhkt™k WAuh™e sðkƒËkhe ‚kut…e™u [k÷e ™eféÞk nŒk.ƒwØu …ý ™k™fzk hknw÷™kurð[kh õâkt fÞkuo nŒku ? …ý zkuõxh ¼q÷e „Þk fu hknw÷™e {k nŒe y™u „{u Œux÷e ™k™e …ý ƒk¤f{kxu {k yu {k nkuÞ Au ™u yu ÿÂüyu ƒwræÄ™ku „]níÞk„ ðksƒe Xuhðe þfkÞ yuðku nŒku.yu{™ku ƒk¤fku™kuíÞk„ fkuE heŒu ðksƒe Xuhðe þfkÞ yu{ ™ nŒku.y™u ‚{Þu yu …whðkh …ý fÞwO. ºkýu ƒk¤fku {kuxe ƒu™-ƒ™uðe ‚kÚku yZe ðh‚ hÌkk.yu ËhBÞk™ ƒ™uðe™e ƒË÷e …ý ÚkR.™k™eËefhe™wt ¼ýŒh Œku ™ðe{k {ktËe ÚkR íÞkhÚke fÚkéÞwt nŒwt.yu ð¾Œu Œu Aêk Äkuhý{kt nŒe ™u yu™kr‚ðkÞ ƒÄk Akufhk nŒk yuðk ð„o{kt yuýu …nu÷ku ™tƒh {u¤ÔÞku nŒku. ™ðe{k {ktËe ÚkR.[kfhe {kxu yu™u

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


6

QXkze ÷uðk{kt ykðe nŒe.™ðe{k ðh‚ …Ae {he „E,™kÚkeƒk {he „E y™u r…Œk …kutze[uhe …nkut[e„Þk …Ae ƒ™uðeyu ‚kiÚke ™k™e ‚k¤e™k ¼ýŒh™ku rð[kh Ãký Lk fÞkuo.yuýu Œku ½h{kt ƒt™u ™k™k¼kEyku™u y™u …kt[ ðh‚™k y™u ËkuZ ðh‚™k ¼kýkyku™u WAuhðk™k nŒk.½hfk{{kt ÷k„e sðk™wtnŒwt fkhý ƒ™uðe™u ™kufhe{kt ‚{Þ {¤Œku Lk nŒku,{kuxe-ƒu™™u ºkeswt ƒk¤f ykððk™wt nŒwt. yu ËhBÞk™ ƒk …tËh ðh‚™kt ÚkR „Þkt nŒk.™ðe {k™e [kfhe y™u …Ae ™k™k ¼kEyku¼kýkyku™k WAuh{kt [kh[kh ðh‚ òuŒ òuŒk{kt ðne „Þkt nŒkt.½hfk{™e ykðzŒ™e ‚kÚku ‚t‚khÔÞðnkh™e ‚qÍ …ý fu¤ðkE nŒe.yu{kt ƒnw y„íÞ™ku ¼k„ Äkhe{kt yuf fkuE ƒw[ {kMŒh nŒkŒu{™e ½hze{kyu ¼sÔÞku nŒku.ò„™kÚk™k fwðkyu …kýe ¼hðk sŒkt ykðŒkt,fzfzŒe Xtze{kt fwðk…hs ½zu ½zu ™kne ÷uíkkt,…qò fhðk sŒkt,yu Y…k¤e fLÞk™u „wÁ{tºkku þe¾ÔÞk. hkºku …kuŒk™e ‚kÚku ykfLÞk™u yu zkuþe ‚wðk ƒku÷kðŒe-‚{òðŒe „E fu þheh™ku Ä{o þwt Au,þhehÞtºk™e h[™k þwt Au,þheh™ey™u {™™e ð]rŒyku þwt Au ?‚{òÔÞwt fu ƒu™-ƒ™uðe ‚kÚku hnuðwt yux÷u þwt ?ƒkðk ƒ™e „Þu÷k ƒk…™e ‚kÚkus yk©{{kt hnuðk™e nX …fz.fLÞk™u „wÁ{tºk „¤u WŒhe „Þku. ™k™k¼kEyku™u ƒu™™u …™khu {qfe…kutze[uhe …nkut[e sðk™e Ä{fe yk…Œku …ºk r…Œk™u ÷¾e ™kÏÞku. r…Œkyu …nu÷k Œku ƒnw æÞk™ ykÃÞwtLknª.…ý W…hk W…he …ºkku ykððk {ktzâk.Úkkuzk ‚{Þ{kt r…Œk™u ‚{òÞwt fu yk Œku ‘{u÷ fhðŒ{ku[e™k {ku[e’ suðku ½kx ÚkÞku Au.ƒÄe ƒkƒŒku{kt su{ {kŒkS™u …qAðk{kt ykðŒwt. yu{ ‚kÄ™k{ktrðæ™Y… ÚkR …zu÷k Ëefhe™k …ºkku rðþu …ý {kŒkS™u …qAðk{kt ykÔÞwt. {kŒkSyu hMŒku ƒŒkÔÞku,‘{kuxeòuxe Akufhe™u „wshkŒ{kt …hýkðe Ëku.yu™ku Úk™khku …rŒ Œ{u „wshkŒ{kt …nkut[þku ™u ‚k{kuykðþu.’

yk©{{kt {kŒkS™k ykËuþ™u su ¼ÂõŒ¼kðÚke {kÚku [zkððk{kt ykðŒku Œu™e ƒÄkt™u òýAu.™u yk Œku …h{¼õŒ.…qhe ©ØkÚke yu{ýu ykËuþ {kÚku [zkðe ÷eÄku.

ík{u yk ¾tz ðktåÞku ík{Lku ÃkMktË ykÔÞku nþu. íkku [k÷ku nðu ykÃkýu yk ¾tzLkk «Úk{ nuíkwLkkuyÇÞkMk fheyu.

çkkLkk fwxwtçk îkhk ykÍkËe Ãknu÷ktLke fwxwtçk ÔÞðMÚkk.™k™e ƒk ¾kðwt …eðwt nhðwt Vhðwt yu ƒÄk þku¾ …qhk fhe þõâkt …ý Ak™e heŒu yux÷u Œu{kt Œu{™u

òuEyu Œuðe {ò ™ …ze.W…hktŒ …rŒ™wt ðihk„e {™ y™u Œu{™e W…uûkk™u fkhýu Sð™{kt ‚w¾™kuy™w¼ð ™ ÚkÞku.yu þku¾e™ níkkt …ý [kuheAw…e yuf÷k s þku¾ Lk fhŒkt ¾kðk-…eðk,nhðk-Vhðk™kƒÄk þku¾{kt Œuyku ‚kðfe Ëefheyku™u …ý ‚kÚku hk¾íkkt. ‚kðfe Ëefheyku y™u Œu{™e W{h{kt ƒnw Vuh™ nŒku.‚kiÚke {kuxku „wý Œu yu fu Œuyku Œu{™e ‚uðk fh™kh™e fËh rË÷ …qðof fhe þõâkt.y™u …rŒ y™u½h™u òuEŒk Ëefhk™e ¼ux yk…e [kÕÞkt „Þkt. Œu™kÚke ŒÆ™ rðÁØ zkuõxh ËkËkS {kusþku¾ fhŒk ™nª. ËËeoyku Œu{™u {™ ¼„ðk™ nŒk.ynªhsw ÚkÞu÷k «‚t„ku{kt Œu{ýu su r™ck…qðof rË÷ ËE™u ËËeoyku™e ‚uðk fhu÷e ƒŒkðkE Au Œu …hÚke ŒuyíÞtŒ ‚uðk¼kðe nŒk yu{ fne þfkÞ. Œuyku Œ™-{™-Ä™Úke ‚uðk fhŒk. yux÷u s Ëh {rn™k™u ytŒu½h{kt ðk…hðk™k …i‚k ¾qxŒk y™u Œu™wt fkhý yu{™e ËËeoyku …kA¤ …i‚k ¾[oðk™e xuð nŒe ŒusðkƒËkh nŒwt. ðh‚Œku ðh‚kË fu Äku{ Ä¾Œku Œk… yu{™u ËËeo™e {w÷kfkŒu sŒkt hkufe þfŒku ™nª.ËËeoykuŒu{™u {™ ¼„ðk™ nŒk. yu{™e yk ‚uðk¼kð™k s yu{™u EïhLkk Ëþo™ ™Sf ÷E sŒe.yk{ òuEyu Œku yu{™eËËeoyku {kxu™e ‚uðk¼kð™k y™u Rïh™kt Ëþo™ fhðk™e Œeðú Ít¾™k s Œu{™u ‚kûkkífkh fhðe þfŒ.yuðkŒ ƒhkƒh …ý ÷u¾f™ku {Œ swËku Au.÷u¾f …kuŒu yu{ {k™u Au fu ykí{k™u yku¤¾ðku yÚkðk …kuŒk™eòŒ™u yku¤¾ðe yu ykí{‚kûkkífkh s ¾hku ‚kûkkífkh Au.…kuŒk™e òŒ™u yku¤¾e ÷u Œku …Ae ÔÞÂõŒ

ykðku Mk{Syu

økwshkíke


LkkutÄ

7

ƒÄkÚke {wõŒ ÚkE òÞ.Ëhufu …kuŒk™k zkuõxh …kuŒu s Úkðk™wt Au.yu{ ðuËfk¤Úke fnuðk{kt ykÔÞwt Au.Œu™wtfkhý …khfku zkuõxh ƒnw ƒnw Œku r™Ëk™ fhe™u W…[kh fhu …ý …kuŒu …kuŒk™wt ‚k[wt r™Ëk™ fÞwO nkuÞ fuhku„ þk {kxu ÚkkÞ Au ?Œku ÔÞÂõŒ hku„Úke {wõŒ ÚkR þfu.yuðwt su ÔÞÂõŒ™u ‚{òÞ fu …kuŒk™kt ƒtÄ™™wt {q¤fkhý þwt Au Œku yu fkhý Ëwh fhe™u yu {wõŒ ÚkR þfu. „wÁ yu™u ƒnw ƒnw Œku hMŒku ƒŒkðu …ý ¾hu¾h Œkuyu hMŒu …kuŒu s [k÷ðwt …zu Au.yux÷u ‘„wÁ Úkk Œkhku Œwt s ’Œu{ …kuŒu s Œ{khe òŒ™u yku¤¾ku ™u yu heŒuðŒkuo yu sYhe Au. yk{ òuðk sEyu Œku r¼Òk «f]rŒ y™u r¼Òk rð[kh‚hýe ÄhkðŒkt þku¾e™ ™k™e ƒk (™ðeƒk) y™u zkuõxh r…Œk™u ‚h‚ heŒu ftzkÞko Au.Œku Œu ‚{Þu ‚k‚w™wt ½h{kt ð[oMð,zkuõxh nkuðk AŒkt …rŒŒu …rŒ s nkuÞ.¼ýu÷ku nkuðk AŒkt …Je™u {khu ™u Œu{kt …kuŒk™e þk™ ‚{su ð„uhu suðe ‚{ks™e{k™r‚fŒk ‚h‚ heŒu W…‚kðe yk…e Au. ík{u yk ÃkkX ðktåÞku yLku íku{ktÚke WÃkÞkuøke ÚkkÞ íkuðe fux÷ef çkkçkíkku MktûkuÃk{kt Mk{sÞk íkkunðu íkuLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

• ™e[u yk…u÷k …§ku™k ‚k[k sðkƒ ‚k{u ¾hk ™e r™þk™e fhku.1. «{kuË™k {k-ƒk…™ku ‚t‚kh fuðku nŒku ?

(y) ‚w¾-þktrŒ…qðof™ku (çk) ‚{]Ø(f) ff¤kx ¼Þkuo (z) yk™tË…qýo

2. ÷ktƒe {ktË„e fkuýu ¼ku„ðu÷e ?(y) ™kÚkeƒkyu (çk)™k™eƒkyu(f) «{kuËƒkyu (z)s{™kƒkyu

3.«{kuË™k ‚kiÚke ™k™k ¼kE™u ƒfhe™k ËqÄ W…h WAuhðku …zu÷ku fkhý fu ............(y) yu ‚{Þu „kÞ ¼U‚™wt ËqÄ {¤Œwt ™nª.(çk) „kÞ ¼U‚™wt ËqÄ {ku½wt nŒwt.(f) zkuõxhu Œu™u ƒfhe™k ËqÄ W…h WAuhðk fÌšt nŒwt.(z) ™k™e ƒk Œu™k sL{ …Ae ‚¾Œ {ktËk hÌkkt.

4. zkuõxh™k Sð™{kt …Je™wt MÚkk™ fuðwt nŒwt ?(y) ‚nÄ{o[krhýe™wt (çk)yÄkOrøk™e™wt(f)„]rnýe™wt (z)Ëefhku sý™khe™wt

5. zkuõxh ðzkuËhk{kt …Je™k {]íÞw …nu÷kt fku™k ‚t…fo{kt ykðu÷k ?(y) ©e yh®ðË™k (çk)ht„ yðÄqŒ™k(f) „t„uÄhk™tËS™k (z) Mðk{e rððufk™tË™k

6. ™kÚkeƒk™k {]íÞw «‚t„u zkuõxhu fkuE™u þk {kxu hzðk ËeÄk ™nª ?(y) fkhýfu Œu yuf rËð‚ ƒu¼k™ nŒk.(çk)fkhýfu hzðkÚke Œu{™ku ykí{k Ëw:¾e ÚkkÞ ?(f) Œu ¾k‚e ô{hu ÷e÷eðkze òuE „Þkt yux÷u Wí‚ð fhðku òuEyu yuðe {kLÞŒk nŒe.(z) ™kÚkeƒk {kxu Œu{™u yý„{ku nŒku.

ÃkkXøkík «&™ku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


8

7. zkpõxh hkus Þku„k‚™ku fhŒk fkhý fu ........(y) Œu [wMŒ ƒúkñý nŒk.(çk) ykÞwðuoË{kt {k™Œk nŒk.(f) Lku[hkuÃkÚke{kt {kLkíkk níkk.(z) ¾zík÷ yLku íktËwhMík þheh hk¾ðk{kt {kLkíkk níkk.

8. ykswƒksw™k „k{zk{kt zkuõxh ËËeo™u Œ…k‚ðk ½kuzk …h yÚkðk õâkhuf „kzk{kt ƒu‚e™u sŒk fkhýfu ...(y) Œu{™u ½kuzu ‚ðkhe™ku þku¾ nŒku.(çk) yu s{k™k{kt ƒkEf,fkh,S… suðkt ‚kÄ™ku nkÚkð„kt ™ nŒkt.(f) zkuõxh „heƒ nŒk.(z) zkuõxh ¾zŒ÷ nŒk.

9. LkkLkeçkk nhðk-Vhðk, ¾kðk-ÃkeðkLkwt, {kus -þku¾Lkwt zkufxhÚke AwÃkkðíkkt fkhý fu...(y) zkufxhLku íku ÃkMktË Lknkuíkwt.(çk) zkufxh Ãkkuíku yu fþw fhíkk Lknª.(f) zkufxh ftswMkkELke nËu fhfMkh fhkðíkk.(z) LkkÚkeçkkLku ÃkMktË Lknkuíkwt.

10. Lkðe{k zkufxhLkku «u{ Ãkk{e þfe Lknª fkhý fu ...(y) íku þku¾eLk níke.(çk) íku htøke÷e níke.(f) íku AkLke heíku ÃkkuíkkLkk {kus þku¾ Ãkwhk fhíke níke.(z) zkufxhLkwt MktMkkh{kt {Lk s Lk níkwt.

• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh ykÃkku.(1) LkðeçkkLkk õÞk økwýku LkkUÄÃkkºk níkk ?(2) ¾kðwt, Ãkeðwt, nhðwt, Vhðwt yu çkÄwt LkkLke çkk fhe þõÞkt Aíkkt íku{Lku SðLk{kt Mkw¾Lkku yLkw¼ð fu{ Lk ÚkÞku ?(3) zkpfxh ËkËkS yíÞtík Mkuðk¼kðe zkpfxh níkk íkuðwt þk WÃkhÚke fne þfkÞ ?(4) zkpfxh {kxu ËËeoyku íku{Lkk Ëuð níkk yuðwt þk ÃkhÚke fne þfkÞ ?(5) zkpfxhu SðLk{kt fR çku {kuxe ¼q÷ fhe yu{ ÷u¾f {kLku Au?(6) zkpfxhLku Ãkkutze[uhe yk©{{kt økÞk rðLkk Mkkûkkífkh ÚkÞku nkuík yu{ ÷u¾f þk {kxu {kLku Au?(7) ÷u¾fLku {Lk MkkûkkífkhLkku þku yÚko Au?(8) ‘økwY Úkk íkkhku íkwt s’ Lku ÷u¾f fR heíku Mk{òðu Au? nðu ík{u ykÃku÷k sðkçk Mkk[k Au fu ¾kuxk íkuLke ¾kíkhe fhðk íkuLku Lke[u ykÃku÷k sðkçkku MkkÚkuMkh¾k{ýe fhku.

ðifÂÕÃkf «&™kuLkk sðkçk.1. f 2. çk 3. z 4. z 5. y6. f 7. z 8. çk 9. y 10. y

ÃkkXøkík «&™kuLkk W¥kh

økwshkíke


LkkutÄ

9

sðkçkku.1. Lkðe çkk þku¾eLk, htøke÷e, MLkunk¤ yLku fËhËkLk níke.2. ÃkríkLkku Sð MktMkkh{kt Lk níkku yuLku fkhýu LkkLke çkk SðLk{kt Mkw¾Lkku yLkw¼ð fhe Lk þfe3. zkpõxh ËkËkSLku {Lk ËËeoyku íku{Lkk Ëuð níkk. íku ÃkhÚke fne þfkÞ fu íkuyku yíÞtík Mkuðk¼kðe

níkk.4. zkpõxhLku {Lk ËËeoyku íku{Lkk Ëuð níkk íku ÃkhÚke fne þfkÞ fu fu íkuyku ËËeoyku {kxu øk{u íku fhðk íkiÞkh

Úkíkk.5. zkpõxhu SðLk{kt VheÚke ÃkhýeLku yLku LkkLkk çkk¤fkuLku çkeòLkk yk©Þu AkuzeLku ÃkkUrz[uhe yk©{{kt

sðkLke çku {kuxe ¼q÷ fhe níke íkuðwt ÷u¾f {kLku Au.6. ©e{Ë ¼økðËøkeíkk{kt Mðu Mðu f{orý yr¼hík: MktrMkrØ : ÷¼íku Lkh : yuðwt fnÞwt Au yu WÃkhÚke

÷u¾f {kLku Au fu ÃkkuíkkLkk f{o{kt rLkck yLku «k{krýfíkkÚke fk{ fhLkkhLku rMkrØ {¤u s Au.7. ÷u¾fLku {Lk MkkûkkífkhLkku yÚko ÃkkuíkkLke òíkLke yku¤¾ Au.8. økwY Úkk íkkhku íkwt s Lku ÷u¾f Ëhufu ÃkkuíkkLkk zkpõxh Úkðwt òuEyu yu heíku Mk{òðu Au.

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçk Mkk[k Au fu ¾kuxk íkuLke ¾kíkhe fhðk íkuLku Lke[u ykÃku÷k sðkçkku MkkÚkuMkh¾k{ýe fhku.

nðu, ykÃkýu yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

yk ¾tz{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk Mk{kMkLkku rðøkún.¼k»kfLkk r[¥k{kt çkku÷[k÷{kt fu ¼k»kkÔÞðnkh fhíke ð¾íku çku ðkõÞ nkuÞ Ãký fhfMkh{kxu

çku ðkõÞ{ktÚke {wÏÞ yÚkðk fuLÿðíkeo þçËkuLku ¼uøkk fhe íku{Lku yuf ðkõÞ{kt Mk{kðkÞ íÞkhu yu yufðkõÞ{kt Mk{kðkÞu÷k Ãku÷k çku þçËku Mk{kMk økýkÞ Au.Ëk.ík. {khe ÃkkMku ÃkuLk Au. {khe ÃkkMku ÃkuÂLMk÷ Au.íkku {khe ÃkkMku ÃkuLk-ÃkuÂLMk÷ Au.

yk heíku çku þçËku fE heíku yufçkeò MkkÚku òuzkÞk Au íkuLku ykÄkhu íkuLkk «fkh Ãkzu Au. ynªykÃkýu ykðk Mkk{krMkf þçËkuLku Aqxk Ãkkzíkkt þe¾eþwt íku fuðe heíku Aqxk Ãkkze þfkÞ íku òuEþwt Ëk.ík.,

[k -fkuVe : [k fu fkuVeËk¤-¼kík : Ëk¤ yLku ¼kíkrðãkËkLk : rðãkLkwt ËkLkhkuøk{wõík : hkuøkkuÚke {wõíkykøkøkkze : ykøk ðzu [k÷íke økkzeÄkzÃkkzwt : Äkz ÃkkzLkkh{nkËuð : {nkLk ËuðrºkLkuºk : ºký LkuºkÃkeíkktçkh : Ãke¤wt ytçkh (ðMºk) suýu ÃknuÞwO Au íku

ykðku Mk{Syu

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


10

• Lke[uLkk Mk{kMkLkku ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku :(1) yæÞkí{{køko (y) yæÞkí{ {kxuLkku {køko

(çk) yæÞkí{Lkku {køko(f) yæÞkí{ yuðku {køko(z) yæÞkí{ ðk¤ku {køko

(2) çkuLkçkLkuðe (y) çkuLk yÚkðk çkLkuðe(çk) çkuLkLkk çkLkuðe(f) çkuLk yLku çkLkuðe(z) çkuLkLku fkhýu ÚkÞu÷k çkLkuðe

(3) ½hfk{ (y) ½uh fhðkLkwt fk{(çk) ½h {kxuLkwt fk{(f) ½hLku fkhýu fhðkLkwt Úkíkwt fk{(z) ½h çkLkkððkLkwt fk{

(4) MktMkkhÔÞðnkh (y) MktMkkh ÔÞðnkh(çk) MktMkkhLkku ÔÞðnkh(f) MktMkkh yLku ÔÞðnkh(z) MktMkkhÚke [k÷íkku ÔÞðnkh

(5) økwhw{tºk (y) økwhw ÚkðkLkku {tºk(çk) økwhwyu ykÃku÷ku {tºk(f) økwhw yuðku {tºk(z) økwhwðk¤ku {tºk

WÃkhkuõík nuíkwLku ðÄw Mkkhe heíku Mk{sðk {kxu Lke[uLkk ¼k»kkfeÞ «&™kuLkk Mkk[k rðfÕÃkLkeMkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

1. A 2. C 3. A 4. B 5. B• Lke[uLkk ¼k»kkfeÞ «&™kuLkk Mkk[k rðfÕÃk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.(1) ‘Lkðe {k’ {kxu Lke[uLkk{ktÚke fÞku yuf Mk{kLkkÚkeo ÞkuøÞ LkÚke.

(y) Mkkðfe {k (çk) ykuh{kLk {k (f) yÃkh {k (z) ¾he {k(2) ‘Lkðe {k {ktËe ÚkE, [kfhe fhðk {kxu íkuLku WXkze ÷uðk{kt ykðe’ ‘[kfhe {kxu QXkze ÷uðe’

Lkku yÚko þwt ÚkkÞ ?(y) Lkkufhe fhðk {kxu þk¤kLkku yÇÞkMk çktÄ fhkðku(çk) ½hfk{ {kxu íkuLku þk¤kyu {kuf÷ðe çktÄ fhe(f) Mkuðk fhðk {kxu íkuLkku þk¤kLkku yÇÞkMk Ãkzíkku {qõÞku(z) [k fhe ykÃku {kxu íkuLkku þk¤kLkku yÇÞkMk Akuzkððk{kt ykÔÞku.



økwshkíke


LkkutÄ

11

(3) Aêk Äkuhý{kt.... ðøko{kt íkuýu Ãknu÷ku Lktçkh {u¤ððk ..... ðkõÞLkku [rhíkkÚko þwt Au ?(y) yu AkufhkykuLke þk¤k{kt ¼ýíke níke.(çk) yu s{kLkk{kt Aêk Äkuhý MkwÄe Akufheyku ¼køÞus ¼ýíke.(f) yLÞ Akufheyku çkeò ðøko{kt ¼ýíke níke.(z) íku Akufhkyku fhíkkt Ãký ðÄw økwý ÷kðe þfu íkuðe {nuLkíkw yLku nkUrþÞkh níke.

(4) ‘ÃkkýeLke ¾U[’ yux÷u....(y) ÃkkýeLku fkhýu þheh{kt ykðíke ¾U[(çk) ÃkkýeLkku íkkýe òÞ yuðku òuhËkh «ðkn(f) Ãkkýe{kt Úkíkkt íkhtøkku(z) ÃkkýeLke MkÃkkxe

nðu, ík{u ykÃku÷k sðkçk ¾hk Au fu fu{ ? íku òýðk Lke[u ykÃku÷k sðkçk MkkÚkuMkh¾kðku.sðkçkku.

1. D 2. C

3. D 4. B

nðu, ykÃkýu yk ÃkkXLkk ºkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

çkk¤fLke rfþkuhkðMÚkk MkwÄeLkk WAuh{kt fwxwtçkLke ¼qr{fk fuðe nkuÞ ?çkk LkkLkkt níkkt íÞkhu ½hLkk MktMfkh, ½hLkwt ðkíkkðhý, ½hLkk MkÇÞkuLkku ÔÞðnkh, ½hLkk MkÇÞkuLkku

Mkuðk¼kð, ðøkuhuLku fkhýu çkkLkku su rðfkMk ÚkÞku íku{kt çkkLkk fux÷kf økwýku QzeLku ykt¾u ð¤øku yuðk Au.su{ fu, fkuELku {kxu ½MkkE Awxðwt, su fk{ nkÚk{kt ÷u íku rË÷ ËELku fhðwt, fkuELke Ãký {ktËøke{ktMkuðk[kfhe fhðk íkíÃkh hnuðwt. Mkíkík Eïh ¼sLk fhðwt, Eïh çkÄwt Mkkhk {kxu s fhu Au. yuðe yzøk©Øk(yk ©ØkLku fkhýu s íkuyku ¼÷¼÷e {w~fu÷ çkkS Ãký Síke síkkt) yk WÃkhktík ykzkuþ-Ãkkzkuþ{ktÚkeÃký «{kuËçkk ½ýwt þeÏÞkt. ¾kMk fheLku çkw[{kMíkhLke ½hze{kyu «{kuËLku ÔÞðnkhw ¿kkLk ykÃÞwt. «{kuËçkkÃktËh ð»koLkkt níkkt íÞkhu çkw[{kMíkhLke ½hze{kyu íku{Lku þheh- Ä{o rðþu, Mk{ks Ä{o rðþu, fwxwtçk Ä{orðþuLkku økwhw{tºk ykÃÞku níkku fu Ãkkuíku ÃkkuíkkLkk Ãkøk Ãkh Q¼k hnuðwt yu s MkkiÚke yøkíÞLke ðkík. yk{,«{kuËçkkLkk rfþkuhkðMÚkk MkwÄeLkk ½zíkhLke AkÃk Mk{økú SðLk{kt òuðk {¤þu.

nðu, WÃkhkuõík nuíkwLkk MÃk»xefhý {kxu Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

(1) «{kuËçkkyu MºkeykuLku ÃkwY»kkuÚke n÷fe, çkwrØ yLku þÂõík{kt Wíkhíke, õÞkhuf íkwåA fu{økýe Au ?

(2) õÞk økwýku rðfMÞk nkuðkLku fkhýu «{kuËçkk SðLk{kt nkhe økÞu÷e çkkS Ãký Síke økÞkt ?(3) çkw[ {kMíkhLke ½hze{kyu ÃktËh ðhMkLkkt «{kuËçkkLku fÞku økwhw{tºk þe¾ÔÞku ?

nðu, ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾k{ýe fhe ¾kíkhe fhku.

ykðku Mk{Syu


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


12

1. «{kuË çkkyu yu{Lkk WAuhLku fkhýu †eykuLku ÃkwÁ»kku fhíkkt Wíkhíke økýe.2. {nuLkíkw Ãkhøksw yLku çkeòLku {kxu ftEf fhe AqxðkLke ¼kðLkkLkk økwýku nkuðkLku fkhýu «{kuËçkk

SðLk{kt nkhe økÞu÷e çkkS Ãký Síke økÞkt.3. çkw[ {kMíkhLke ½hze {kyu ÃktËh ðhMkLkkt «{kuËçkkLku þheh Ä{o yLku MktMkkh þwt Au íkuLkku økwÁ{tºk

þe¾ÔÞku.

1. ÷u¾f zkpõxhLku çkusðkçkËkh fu{ økýu Au.2. Lkðe{kLkk Mktòuøkku yu{Lku fE heíku Ëw:¾e fhðk {kxu Ãkqhíkk níkk.3. «{kuËçkkLkk Mð¼kð ½zíkh{kt fE çkkçkíku yøkíÞLke ¼qr{fk ¼sðe.

(1) çkk¤fLkk WAuhLku fkhýu Ãkzu÷k MktMfkh yLku Mð¼kð ÷ûkýkuLku çkË÷ðkLkwt yíÞtík{w~fu÷ Au. Ãkhtíkw yþõÞ LkÚke.

(2) ÔÞÂõík Äkhu íkku «ÞíLkÃkqðof ÃkkuíkkLkk Mð¼kðLku çkË÷e MkËTøkwýku fu¤ðe þfu.(3) yu{ Lk fhu íkku íkuýu SðLk{kt ½ýwt MknLk fhðkLkwt ykðuu.

- ík{khk çkk¤ÃkýLke M{]ríkyku Ãk[eMk ðkõÞ{kt ÷¾ku :- ík{khk çkk¤ÃkýLkku fkuE ÞkËøkkh «Mktøk Ãk[eMk ðkõÞ{kt ÷¾ku :

ík{u su þeÏÞk

«ð]r¥k


ÃkkXktík «&™ku

økwshkíke


LkkutÄ

13

ÔÞÂõíkLkk yLku íku{ktÞ MºkeLkk SðLk{kt ÷øLkLkwt {n¥ð ½ýwt nkuÞ Au. yk¾k SðLkLkku «ðkn sòýu çkË÷kE òÞ. Lkðk Mktòuøkku, Lkðk {kýMkku MkkÚkuLkk MktçktÄku yLku Lkðe søÞkLkk Mkk{krsf, ¼kiøkkur÷fðkíkkðhý MkkÚku íkuýu økkuXðkðkLkwt nkuÞ Au. yk Mk{Þu MºkeLke MknLkþÂõíkLke yLku Mk{sËkheLke fMkkuxeÚkíke nkuÞ Au íkku Mkk{uLkk fwxwtçkLkk MkÇÞkuLke MknkLkw¼qrík, «u{ yLku ykðzíkLke Ãký fMkkuxe Úkíke nkuÞ Au.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u :yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u {k ðøkhLke ËefheLkk ÷øLk{kt Mk{ks, fwxwtçk yLku rÃkíkkLke ¼qr{fk

òuþku íku{s Akufheykuyu ÷øLkMkçktÄ{kt fuðkt fuðkt Mk{kÄkLk fhðk Ãkzu Au, [eðx hk¾ðe Ãkzu Au íkuyLkw¼ðþku.

yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk Mk{kMkLkk «fkh yku¤¾kðe þfþku.

{kíkkSLkk ð[Lk{kt rðïkMk çkuMke òÞ yuðku s yfM{kík ÚkÞku. ÃkkUrz[uheÚke ÃkkAk ykðu÷kzkìõxhLku ðzkuËhk MxuþLku ÷uðk yu{Lkk yuf sqLkk zkìõxh r{ºk nksh níkk. yu{Lke MkkÚku yuf fk¤ku Mkh¾ku,Ãkøkh¾kt rðLkkLkku, {u÷kt½u÷kt ¾kËeLkkt fÃkzktðk¤ku {sqh suðku Aíkkt Wsr¤Þkík ÷køkíkku yuf ÞwðkLk nkshníkku. zkìõxhLkku MkhMkk{kLk Ÿ[fðk yu ykÔÞku níkku. Mkk{kLk Ÿ[fe MxuþLkLke çknkh Q¼u÷e ½kuzkøkkze{kt[zkðe yu Ãkkuíku Ãký ykøk÷k ¼køk{kt økkzeðkLkLke çkksw{kt økkuXðkE økÞku. çktLku zkìõxhku økkze{kt çkuXk.

‘yk ¼kE ykÃkýe íkhVLkku Au, çkúkñý Au. {k-çkkÃk LkkLkÃký{kt {he økÞu÷kt. rðãkÃkeX{ktrðLkeík ÚkÞku Au. yMknfkh{kt ¼¤u÷ku Au. ðnw Lku çku AkufhkLku økk{zu hkÏÞkt Au. ynªLke r{÷{kt {sqhe fhuAu, Lku Mkkts-Mkðkh ykÃkýkt ½hLkwt yLku Ëðk¾kLkkLkwt MkkVMkqVeLkwt yuðwt íkuðwt Ãkh[qhý fk{ fhu Au. ykÃkýk{fkLkLkk ykux÷k WÃkh MkqE òÞ Au.’ r{ºkyu [k÷íke økkzeyu, yu{Lkwt ½h ykÔÞwt íÞkt MkwÄe{kt Ãku÷k ÞwðkLkLkezkìõxh Lku yku¤¾ký fhkðe.

zkìõxh çku rËðMk r{ºkLku íÞkt hÌkk, ËhBÞkLk ºkýu çkk¤fku íÞkt ykðe økÞkt ÃkAe ðíkLkLkk økk{hksÃkeÃk¤k sðk çkÄk WÃkze økÞkt. ðzkuËhk yLku hksÃkeÃk¤k{kt r{ºkku-MkøkkÔnk÷ktyku{kt ðkík [k÷e fuËefheLku Ãkhýkððk zkìõxh ykÔÞk Au. fkuE rníkuåAw ðkík ÷kÔÞwt fu zkì. Mkqhshk{ rðÄwh ÚkÞk Au. ºký

çkesðh - ÃkíLkeLkk yðMkkLk ÃkAeçkeSðkh Ãkhýðk íkiÞkh ÚkÞu÷ÃkwÁ»kyMkÌk - Mkne Lk þfkÞ íkuðkuÃkÕ÷w - ðh Ãkûk íkhVÚke ÚkLkkheÃkíLkeLku yÃkkíkk ËkøkeLkk, hf{,Mkkze ðøkuhuÃkkLkuíkh - fLÞkLku ÷øLk Mk{ÞuÃknuhðk {kxu rÃkíkk íkhVÚke {¤u÷e¼khu MkkzeÃk]åAk - ÃkqAÃkhAMkLkuÃkkík - íkkð {øks WÃkh [zesíkkt ÷øk¼øk çku¼kLk yðMÚkk{ktøk{u íku{ çkku÷ðwt íkurMkrhÞMk - økt¼eh heíku {ktËkuYrZ«Þkuøk :-LkMkeçkLkk [¬h{kt MkÃkzkðwt -¼køÞLkk ðkhkVuhk {wsçk Ãkezk¼kuøkððeÃkkuÃkx çkLkkðe Ëuðku - nkuþeÞkhçkLkkðe Ëuðku¼ktzku Vkuze Ëuðku - Mkk[e ðkíksýkðe Ëuðeþheh{kt «ký Lk nkuðk - {]íÞwÃkk{ðwt

8

Ëeðku Lkk çkwÍu-2

{q¤ ÃkkX

nuíkwyku

«MíkkðLkk

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


14

Akufhk Au. ô{h ftE {kuxe Lk fnuðkÞ. nsw n{ýkt s Ãk[kMk{wt Ãkwhwt ÚkÞwt. Ëefheyu ykøkLkku ¼zfku ÚkELkuLkLLkku Mkqýkðe ËeÄku. Lkðe{kLkku ½hMktMkkh yuLke ykt¾ Mkk{u íkhðhíkku níkku.

fkuE rÃkíkhkEyu fÌkwt fu ðÄkoðk¤k {kunLk÷k÷ ¼è Ãký rðÄwh ÚkÞk Au, økktÄeðkËe Au, Ãký Au½ýk ÔÞðnkhw. çku MktíkkLkku Ãký Xufkýu Ãkze økÞkt Au. ¾kËeÄkhe Au. AkufheLku ík{khk yk©{Lkk MktMfkhkuAu. çktLkuLkku {u¤ økkuXðkE sþu. Ëefheyu MÃkü fne ËeÄw ‘fwðk{kt Lkkt¾òu Ãký çkesðh Lknª ’

ðkík ykðe fu MkeLkkuh{kt yuf Akufhku Au. Ãký ô{h{kt LkkLkku Ãkzu, çkkfe ðfe÷kíkLkwt ¼ýu Au,zkìõxhu ðkík [÷kðe. {k çkkÃku s Lkk Ãkkze ËeÄe, “yk©{Lkk MktMfkhku y{khk ½h{kt Lknª [k÷u.” yufçkkLke s ô{hLkku íkksuíkh{kt ÃkqLkkÚke çke.yuMkMke. yuÂLsrLkÞhªøk fheLku ykðu÷ku LkSf{kt hnuíkku yufAkufhku yu ÷kufku ykÔÞkt íÞkhÚke ÃkkuíkkLkk {fkLkLke ºkesu {k¤Lke yøkkþe{kt s çkuMke hnuíkku Ëu¾kÞ. yuLkuAkufhe øk{e økÞu÷e. ðze÷kuLku yuýu ðkík fhe. ðze÷kuyu zkìõxh MkwÄe ðkík ÃknkU[kze. zkìõxhu ËefheLkufÌkwt.

Ëefhe nMke Ãkze. ‘{khk LkkLkk¼kE suðku Ëu¾kÞ Au. nwt Ãkkzk suðe Lku yu rçk[khku çkfhe suðku.’õÞktf zkìõxhLku økkuXðkÞ yuðwt ÷køkíkwt íÞkt Ëefhe Lkk Ãkkzíke Lku õÞktf ËefheLku ÷køkíkwt fu Lk¼kðe

÷uðkþu íÞkt zkìõxhLkwt {Lk {kLkíkwt Lkne. MkeLkkuh íku ¼k÷kuË, fhLkk¤eLku ðzkuËhk yktxkVuhk fheLku çkkÃk-ËefheLkku Ë{ Lkef¤e økÞku. yu Ëhr{ÞkLk rð¼wLku fhkt[e ¼ýðk {qfe ËeÄku níkku Lku LkkLkku¼kE fw{krh÷çkuLk yLku çkkÃkLke MkkÚku yks yuf økk{ íkku ÃktËh rËðMku çkesu økk{ yÚkzkE-fwxkELku {ktËku Ãkze økÞkuníkku. zkìõxh yÄehk çkLke [qõÞk níkk. ÷øk¼øk ðhMk Lkef¤e økÞwt íkkuÞ ËefheLkwt Xufkýwt Ãkzíkwt Lkníkwt.çkkÃk-Ëefhe çktLkuLku Mk{òE økÞwt níkwt fu çktLku ½ýkt {kuzkt Ãkzâkt níkkt. yuLke ô{hLkk Akufhkyku íkku çkççkuçkk¤fkuLkk çkkÃk çkLke [qõÞk níkk nðu íkku çkesðh rMkðkÞ Aqxfku s Lknkuíkku.

yf¤kÞu÷k zkìõxhu yk¾hu r{ºkLku ðzkuËhk ÷¾e ËeÄw. ‘{khu {kxu ÃkkUrz[uheLke yuf rxrfxLkwtrhÍðuoþLk fhkðe hk¾ku.’ hksÃkeÃk¤k{kt Mkøkkðk÷ktLku fne hkÏÞwt fu fkuE Mkkhku ÞwðkLk Lksh{kt ykðu íkku¾çkh fhòu. çkuøkku-rçkMíkhk- zççkk-çkhýeyku-Aºkeyku ðøkuhu MkkÚku ºkýu sýkt yuf Mkktsu ðzkuËhk ÃknkUåÞkt.rxrfx ÷uðkE [qfe níke.

hkíku çkÄkt s{eÃkhðkhe çkuXkt níkkt Lku Ãku÷ku fk¤ku Mkh¾ku ÞwðkLk, ¾kËeLkk {u÷ktÄu÷k fÃkzk{ktMkßs, r{÷Lke {sqhe fheLku ÃkkAku ykÔÞku. yuLku Ãký ykux÷k WÃkh Úkk¤e ÃkehMke ykÃkðk{kt ykðe.zkìõxhLke yuLkk Ãkh Lksh Ãkze. ‘½ýk MkwfkE økÞk ¼kE ík{ku íkku ! þwt ftE {kuxe {ktËøke{kt MkÃkzkÞu÷k ?’íku{LkkÚke ÃkwAkE økÞwt.

Ãku÷k ÞwðkLku íkku {qtøkk{qtøkk s{ðkLkwt s ÞkuøÞ {kLÞwt Ãký zkìõxhr{ºku yuLke ËkMíkkLk fne Mkt¼¤kðe.‘{ktËøke{kt íkku LkÚke MkÃkzkÞk ¼kE, Ãký LkMkeçkLkk [¬h{kt MkÃkzkE økÞk Au.’ ËefheLkk fkLk Ãký ykðkõÞ Mkkt¼¤íkkt s ykøk¤Lke ðkík Mkkt¼¤ðk WíMkwf çkLÞk. ‘AuÕ÷k ðhMk{kt íkku þwt þwt ðeíke Au fu ðkíkLknet. Ãknu÷kt {kuxku Ëefhku {he økÞku Lku ðnw økktze ÚkE økE. yuLku Xef fhðk ynet økktzkLke nkuÂMÃkx÷{kthk¾e Lku ½ýe [kfhe fhe Ãký yuÞ [k÷e økE.’‘Lku Ëefhe ?’ zkìõxhu rs¿kkMkk ÚkE.

‘nsw íkku çku ðhMkLke Au. {kuMkkr¤Þktyu WAuhðkLkwt {kÚku ÷eÄw Au,’ sðkçk {éÞku.‘íkku íkku çkeSðkh ÃkhýðkLkk nþku ?’ zkìõxhu ÞwðkLkLku ÃkqAâwt ‘Aqxfku Au ftE ?’ ÞwðkLku nkÚk Äkuíkk Äkuíkkt sMkh¤íkkÚke sðkçk ykÃÞku. ‘Ãký r{÷{sqhLku Akufhe fkuý ykÃku ?’ yux÷e s MknsíkkÚke yuýu W{uÞwO Þ íku.

Ãku÷k ÞwðkLku s{eLku íkhík ½h{kt çkÄkt {kxu ÃkÚkkheyku fhe ËeÄe yLku ÃkkuíkkLke ÃkÚkkhe ykux÷kÃkh Lkkt¾eLku íkuLke Ãkh ÷tçkkðe ËeÄwt.

Mkðkhu çkÄk QXâkt íÞkhu çkkÃku òuÞwt fu ËefheLke ykt¾{kt Wòøkhku ytòÞu÷ku níkku. yu Ãký LkkUæÞwtfu Ëefhe ÃkkuíkkLku yufktík{kt ftE ðkík fhðkLke íkf þkuÄu Au.çkÃkkuhu çkÄkt s{eLku ykzk Ãkzâkt íÞkhu zkìõxhu çkku÷kðe. ‘ftE yMkw¾ Au ?’ yu{ýu ðkík þY fhe.‘ík{Lku fnuðwt fu Lknª yuLke ¼ktsøkz Au.’ Ëefheyu sðkçk ðkéÞku.‘Lk fnuðkÞ yu{ nkuÞ íkku ftE Lknª’ zkìõxhu {ktze ðkéÞwt.

økwshkíke


LkkutÄ

15

‘Ãký fÌkk rðLkk Aqxfku Ãký LkÚke.’ Ëefheyu MktfÕÃk ònuh fÞkuo.‘íkku fne Lkkt¾’‘yk {kýMk Au Lku ?’‘fkuý ?’‘yk r{÷{kt Lkkufhe fhu Au.’‘yk ykux÷u Ãkze hnu Au íku ?’‘nk’‘íku yuLkwt þwt Au ?’

‘íku n{ýkt s rðÄwh ÚkÞk Au. yuf s Ëefhe Au. Lku {khu Ãký yk yuf fw{krh÷ Au. íku ¾kËe ÃknuhuAu, Mkh¤ Au, {khu [k÷þu.’

‘þwt ?’ zkìõxhLku {kÚku ykfkþ Ãkzâwt.‘nk, {khu r{÷{sqh [k÷þu.’ fne yu íÞktÚke LkkMke Aqxe. zkìõxhLke ykt¾{kt yktMkwLke Äkhk

[k÷e. þwt çkku÷e þfkÞ ! þwt rð[khe þfkÞ ? ykt¾ku {ª[e yu æÞkLk{kt Mkhe Ãkzâk {kíkkS yLku ©eyh®ðËLke MknkÞLke þkuÄ{kt. yzÄe f÷kf ÃkAe {kU çkhkçkh ÄkuE, ykt¾ku{kt Xtzw Ãkkýe AktxeLku zkìõxh {kxuÃkkýeLkku ÃÞk÷ku ÷ELku ykðu÷e ËefheLku zkìõxhu fÌkwt, ‘íkkhku rLkýoÞ çkhkçkh Au. {kíkkSLke ðkík Mkk[eLkef¤e. yu{ýu fnu÷wt fu ík{u økwshkík{kt ÃknkU[þku Lku ík{khe ËefheLku ÃkhýLkkhku Mkk{ku {¤þu. nwt ðhMkWÃkh ÃkkUrz[uheÚke ykÔÞku Lku ðzkuËhk MxuþLku WíkÞkuo íÞkhu {khk r{ºkLke MkkÚku yk s ¼kE {Lku MxuþLku ÷uðkMkk{k ykðu÷k.’

MkkûkkífkhLke þkuÄ{kt Lkef¤u÷k ½ýkyku ÃkAe ÃkkuíkkLke Mk½¤e sðkçkËkhe ÃkkuíkkLkk økwhw WÃkhLkkt¾e Ëu Au. økwYLkku þçË yu{Lku {kxu ytrík{ nkuÞ Au. økwYLkk «íÞuf ðíkoLkLke, yk[kh-rð[khLke,ÔÞðnkhLke Lkf÷ fhðe yu yu{Lkwt æÞuÞ çkLke hnu Au, økwY su heíku nMku, su heíku çkku÷u, su heíku [k÷u íku heíkunMkðk, [k÷ðk{kt f]íkkÚkoíkk ykðe hnu Au. yhu økwY suðe ZçkLkkt fÃkzkt Ãknuhðkt fu ðk¤ yLku ËkZehk¾ðkLke Ãký nheVkE [k÷u Au. Lku økwYLkku «íÞuf þçË yu{Lku {Lk ykËuþ nkuÞ Au. ðkík íkku yu{ Au fuøkwY, Ä{kuo[kÞkuo, þkMºkfkhku, ík¥ð¿kku, ¿kkLkeyku ÃkkuíkkLkk MkkûkkífkhLke yLkw¼qríkLkkt su ðýoLk fhu Au, suykËuþ ykÃku Au íku rþ»Þku, ©kuíkkyku, ðk[fku {kxu [k÷Lkøkkze Mk{kLk nkuÞ Au. yu îkhk [k÷íkkt þe¾eLkuËhufu [k÷ðkLkwt íkku Mðíktºk nkuÞ, Ãký ykÃkýk ÷øk¼øk çkÄk rþ»Þku yLku yLkwÞkÞeyku Ãku÷e [k÷ýøkkzeLke{ËËÚke Auf MkwÄe [k÷ðk{kt økkihð, f]íkkÚkoíkk yLku ÄLÞíkkLkku yLkw¼ð fhu Au. yk fkhýu çkLku Au yuðwt fuøkwYLku ¼÷u Mkkûkkífkh ÚkÞku nkuÞ Ãkhtíkw íku{Lkk ykðk rþ»Þku MkkûkkífkhLkk îkh MkwÄe ÃknkU[íkkt LkÚke yLkuøkwYyu ykÃku÷e [k÷ýøkkze s íku{Lkk yæÞkí{{køkoLke Erík©e çkLke hnu Au.

¾wÕ÷wt níkwt fu yk ÷øLk yuf Mk{kÄkLk níkwt. çkk òýíkkt níkkt fu rÃkíkkLke MkkÄLkk{kt ðÄw ÷ktçkku ð¾íkçkkÄk çkLkðkLkku yÚko LkÚke. MkeÄe ðkík. yk çkÄe ÷ÃkÚke Aqxðk rÃkíkk yÄehk çkLke økÞk níkk. rÃkíkk {kxuyk Akufhkt yMkÌk çkkuòu çkLke økÞkt. níkkt Ëefheyu Mktòuøkku, Mk{Þ yLku íku ð¾íkLke MkqÍ «{kýu Lk¬e fhe÷eÄwt fu rÃkíkkLkk ¾¼uÚke Wíkhe sðwt. Ãký Mºke Mðíktºk hne þfu yuðe ¾w{kheLkku ÃÞk÷ku yk ËefheLku Ãkeðk{éÞku s Lknkuíkku Lku yuLke ¾w{kheLkkt Úkkuzkt ®çkËwyku Ãký yuLku [k¾ðk {éÞkt nkuík íkku yuf ÔÞÂõíkLkku s Lknª,çku ÔÞÂõíkykuLkku s Lknª, {kºk yuf fwxwtçkLkkus Lknª, Ãký fËk[ yuf LkkLkfzk Mk{ksLkku EríknkMk swËkunkuík- Ãký h{qsLke ðkík yu Au fu yu{Lku íkku rðïkMk níkku Lku Auf AuÕ÷u MkwÄeLke [[koyku{kt yu rðïkMkLkuðkhtðkh hxâk fhíkkt fu ‘Eïh çkÄwt s Lk¬e fhe hk¾u Au. EríknkMk Ãký Lk¬e s ÚkE s [qfu÷ku nkuÞ Au.’yuf yòý fu÷uLzh{kt çkÄk «MktøkkuLku çkLkkðkuLku Mk{Þ yLku íkkhe¾ Lk¬e ÚkE s [qõÞkt nkuÞ Au. yu yh®ðËfrÚkík ð[LkLku yu yVh {kLkíkkt-ytÄ©æÄk Ãký fne þfku. Lku yux÷u fkuEÃký çkLkkðLku {kxu, VheÚkeSððkLkwt {¤u íkku ? yuðku «&™ ÚkðkLkku yu{Lku {kxu Mkðk÷ s Lk níkku. suðwt SðkÞwt yuðwt s VheÚke Sððwt Ãkzuyuðe yu{Lke {kLÞíkk níke. {kLkðLkwt fík]oíð, yuLke fkuE sðkçkËkhe yu{kt nkuÞ Au yu{ Mðefkhe þfíkktLknet, yux÷u SðLk{kt fux÷kf fËk[ Wíkkð¤{kt yLku ÷køkýe{kt íkýkE sELku rLkýoÞku fhe LkktÏÞkLkkuyu{Lku ÃkMíkkðku Ãký ½ýku ykuAku níkku. òu fu yu{Lke ÃkkA÷e ô{h{kt yu{Lke MkkÚku yLkufðkh [[koyku fheLku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


16

{kýMkLke sðkçkËkhe nkuÞ Au íku ðkík XMkkððkLkku {U «ÞíLk fhu÷ku. Lku Lknª íkku íkku rð¼w{k{k ËkYLke yLku{ík÷çke r{ºkkuLke ÷íku [zeLku Mkkð ¾wðkh ÚkE økÞk Lku rhçkkELku {Þko yuLkwt Ëw:¾ Ãký yu{ýu fhðwt òuEyuyu{ nwt fnuíkku. Ãký yuLkwt Ëw:¾íkku yu{Lku s Lknª y{Lku çkÄktLku Ãký ¼khku¼kh níkwt.

yux÷u {LkLku VkuMk÷kððk-Ãkxkððk {kxuLke, òík MkkÚku Mk{kÄkLk fhe ÷uðkLke yk çkkçkík Au yu{nwt MÃkü fnuíkku. çkkfe SðLk{kt su su ftE Mkkhkt fk{ku yu{ýu fÞkO íku òýe çkwSLku, Mk{S rð[kheLku,½MkkE-íkýkELku fÞkO yLku yu{Lku {kxu ÃkkuíkkLku Þþ Lk {¤u íkku Ëw:¾e Úkðwt Ãký Lk nkuðwt òuEyu. Ãku÷kyrð[khe Wíkkð¤eÞk rLkýoÞku sux÷e Mkns heíku ÚkE økÞk yux÷e s Mkns heíku yk Mkkhkt fk{ku Ãký ÚkEøkÞkt.yu{kt Ãký yu{Lkwt fkuE fík]oíð Lknkuíkwt. sðkçkËkhe Lk níke yu{ Ãký ¾hk {LkÚke {kLkðk{kt ykðu íkkus ©e yhrtðtËLkk ð[Lk{kt ©æÄk Mkk[e, rðïkMk Ãkqhku yu{ fne þfkÞ. Ãký yu{Lkk SðLk{kt yu{ LkçkLke þõÞwt Lku yu yu{Lke çku[uLkeLkwt {kuxwt fkhý çkLÞwt.

¾uh, yk ÷øLk ÚkðkLkwt Lk¬e ÚkE økÞwt, Ãku÷k ÞwðkLku ÃkkuíkkLke ÞkuøÞíkkLkku, ÃkkºkíkkLkku fkuErð[kh Lk fÞkuo. çktLku ðå[u [kiË ð»koLke ô{hLke ¾kE íkku skýu Mk{ßÞk Ãký WAuhLke ¾kE, rð[khku yLkuMktMfkrhíkkLke ¾kE fE heíku Ãkqhkþu yuLkku rð[kh Ãký yu ÞwðkLku Lk fÞkuo. çktLkuyu MkkÚku ÍtÃk÷kÔÞwt. Lku yu çktLkuzqçku fu íkhu yu{kt çkuÞ ÃkûkLkkt ðze÷kuLku ¾kMk hMk Ãký Lk níkku. ðkn ðze÷ku !

y÷çk¥k Íqfkðíkkt Ãknu÷kt çktLkuyu fux÷ef Mk{sqíke MkkÄe ÷eÄe níke. yk{ íkku yu Mk{sqíkeLkku¾hzku çkkyu s íkiÞkh fÞkuo níkku. {khk ÚkLkkh rÃkíkkyu íkku yu{kt {kºk {tsqheLke {nkuh s {khe níke. LkuÃkAe yu çktLkuLke yk¾e ®sËøke MkwÄe yk ¢{ [kÕÞku. yk¾k fwxwtçkLkkt çkÄk MkÇÞku {kxuLkk rLkýoÞku çkk ÷uíkktLku çkkÃkwS yu{kt {kuxu¼køku MkwÄkhk-ðÄkhk rðLkk {tsqheLke {nkuh {khíkk.

÷øLk {kxuLke Mk{sqíkeLke {wÏÞ ºký f÷{ku níke - Ãku÷e çku ðhMkLke Ëefhe çkçkw yLku LkkLkku¼kEfw{krh÷ MkkÚku hnuþu. çktLkuLkk WAuhLke sðkçkËkhe yk LkðËtÃkríkyu MðefkhðkLke. çkeS f÷{ yu níke fuzkìõxhLkk Ãkrh[Þku ½ýk níkk. y{ËkðkËLkk yuf þuX {tøk¤ËkMk yLku íku{Lkkt fwxwtçkeyku(ðuðkE ðøkuhu)ÃkkUrz[uhe yk©{{kt síkk-ykðíkkt yLku økwshkíke íkhefu zkìõxhLkk {nu{kLk Úkíkkt. yu þuX {tøk¤ËkMkLkey{ËkðkË{kt {e÷ku r{÷ku níke. zkìõxhLkku ¼÷k{ý Ãkºk ÷E {tøk¤ËkMkLke r{÷{kt fktEf Xef fneþfkÞ íkuðe Lkkufhe Mðefkhðe. ºkeS f÷{ níke fu zkìõxh ½huýkt ðøkuhu ykÃku íkku Ãký çkkyu Ãknuhðkt Lknª.Lku ÃkÕ÷k{kt ðhÃkûk íkhVÚke ¾kËeLke çku Mkkzeyku ykÃkðk{kt ykðþu yu s Ãknuhðe. çkkyu ÃkkLkuíkh{kt Ãký¾kËeLke Mkkze ¾heËkðzkðu÷e. Lku íÞkhu íkku ¾kËeLkwt ðúík Ãký ÷eÄu÷wt.

÷øLk MkkËkEÚke fhðkLkwt Lk¬e ÚkÞwt. íkkhe¾ Lk¬e ÚkE. ÷øLk Ãknu÷kt s ¼÷k{ýÃkºk ÷E þuX{tøk¤ËkMkLku ÞwðkLk {¤e ykÔÞku yLku ykÞkuoËÞ MÃkeLkªøk r{÷{kt MkwÃkhðkEÍhLke søÞk, YrÃkÞk [k÷eMkLkkuÃkøkkh yLku r{÷{kt s hnuðk {kxuLkk ½hLke ÔÞðMÚkk fhe ykÔÞku. ÷øLk Ãknu÷kt s Ãku÷e çku ðhMkLke Ëefheçkçkw fkuý òýu þk fkhýu «¼wLku ÃÞkhe ÚkE økE.

ÃkhýeLku yu ÷kufku y{ËkðkË{kt ykÔÞkt íÞkhu yu{Lke ºkýuLke ÃkkMku ºký òuz fÃkzkt Lku çku òuzfÃkzkt {qfkÞ íkux÷e yuf ÃkíkhkLke çkuøk {kºk níke. Mkktsu s yuf Mxð, çku yuÕÞwr{rLkÞ{Lke íkÃku÷e, çkuyuÕÞwr{rLkÞ{Lke Úkk¤e ðkzfeyku, yuf {kxeLke f÷uze, çku ÃkíkhkLkk zççkk, yuf ÃkíkhkLkwt fXkuzwt, Úkkuzk{Mkk÷k, Ãkkt[þuh Ëk¤, [ku¾k Lku ÷kux, çku økkË÷kt ykuþefkt Lku [kËh ¾heËe ÷kððk{kt ykÔÞkt. fLÞkËkLk{kt{¤u÷ yufkðLk YrÃkÞk{ktÚke ykx÷wt ¾heËíkkt {kºk ºký YrÃkÞk ËMkykLkk ðæÞk níkk. ËktÃkíÞLke ykhku{kt[f þYykík çkk õÞkhuÞ ¼qÕÞkt LkÚke.

fhfMkhÚke Aíkkt çknkh yu fhfMkhLke ¾çkh Lk Ãkzu íkuðe ÔÞðMÚkkÃkqðof ½h [k÷ðk {ktzâwt.r{÷{ktsu ½h ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt yu ykurVMkhku {kxuLkku çktøk÷ku níkku. yu{kt WÃkh yuÂLsrLkÞh ¼kuøke÷k÷ þkn(zkì.Mkw{Lík þknLkk fkfk) íku{Lkkt ÃkíLke fkLíkk fkfe yLku çk¤uLÿ íkh÷k-hÂ~{ ðøkuhu Ãkkt[ çkk¤fku MkkÚkuhnuíkkt níkkt. Lke[u MÃkeLkªøk {kMíkh ðk½S¼kE Ãkxu÷ íku{Lkkt ÃkíLke MkwhsçkuLk MkkÚku hnuíkkt níkkt. çktLku fwxwtçkkuMkkÚku çkkyu ½hkuçkku çkktÄe ËeÄku. çkk¤fku{kt «{kuËfkfe ½ýkt r«Þ fkhý fu yu{Lku y{ËkðkË{kt Lknª ¾kMkÃkrh[Þ Lku Lknª ¾kMk çknkh sðk ykððkLkku þku¾ yux÷u {kuxu¼køku yu ½uh s nkuÞ. çkk¤fku rLkþk¤uÚke ykðuLku fkLíkkfkfe ½uh Lk nkuÞ íkku çkk¤fku «{kuËfkfeLku íÞkt s LkkMíkku fhuu.

økwshkíke


LkkutÄ

17

yuf ð¾ík íkh÷k Mk¾ík {ktËe Ãkze. hkík rËðMkLkk Wskøkhk «{kuËfkfeyu fÞko. çkMk íku Mk{ÞÚkeyk çktLku fwxwtçk yuf s fwxwtçkLkkt MkÇÞku çkLke økÞkt.

fw{krh÷Lku Ãký økkuXe økÞwt níkwt. A-ykX {rnLku ËkËkS økwshkík{kt çkÄkt AkufhktykuLku {¤ðkykðu (zkìõxh çku[h÷k÷Lku yu s{kLkkLkk çkÄk Ãkrhr[ík ËkËkS íkhefu MktçkkuÄíkkt) íÞkhu MkkiÚke ðÄw ÷ktçkkuMk{Þ «{kuË yLku fw{krh÷Lke MkkÚku økk¤u. ËhBÞkLk{kt fhkt[e{kt ¼ýðkLkwt Lk Vkðíkkt rð¼w ÃkkAku ykðeøkÞku níkku yLku íkuLke {kuxeçkuLkLku íÞkt {nuMkkýk ¼ýðk {qõÞku níkku.

fw{krh÷ Ãkkt[ ðhMkLkku ÚkÞku. íkuLku rLkþk¤u çkuMkkzðkLke íksðes [k÷íke níke Lku yu yhMkk{ktËkËkS ykÔÞk. ðkík{ktÚke ðkík Lkef¤e fu ík{u ÷kufkuyu ÃkkUze[uhe yk©{ òuÞku LkÚke, ©e yhrðtË yLku{kíkkSLkkt ËþoLk fÞkO LkÚke. ËkËkS fnu, ‘nsw ík{khu çkk¤fkuLke stò¤ LkÚke yu Ãknu÷kt s ËþoLk fheòð.’ {kíkkSLke ÃkhðkLkøke ykðe økE. yu s{kLkk{kt çkk¤fkuLku ÷ELku yk©{{kt sðkLke ÃkhðkLkøke{¤íke Lknª. Lku Lknª íkkuÞ ykx÷k LkkLkk fw{krh÷Lku yu ËþoLk{kt þwt Mk{s Ãkzu yuðe ftEf {kLÞíkkÚke yuLku{kuxeçkuLk-çkLkuðeLku íÞkt {nuMkkýk {qfðku yu{ Lk¬e ÚkÞwt. fkhý fu {nuMkkýkÚke {kuxeçkuLkLkk çktLku Ëefhk Lku{kuxku¼kE rð¼w ÷øk¼øk Ëh þrLk-hrð y{ËkðkË ykðíkk Lku çkÄk MkkÚku WAhu÷k íkuÚke çkÄk MkkÚkufw{krh÷Lku ½ýe {kÞk níke.

ynª fw{krh÷Lku {nuMkkýk {qfðk sðkLke íkiÞkheyku [k÷e. {eXk {h[ktLke Ãkqheyku yLku ZuçkhktíkiÞkh Úkíkkt níkkt. ËkËkSyu fÌkwt, ‘fw{krh÷, íkkhe ÃkkuË íkku çknw ftsqMk Au. ykÃkýu {nuMkkýk sðkLkwt Au LkuçkÄkt {kxu ÃkkuË Mkw¾ze Ãký çkLkkðíke LkÚke. ykÃkýLku hkus þehku Ãký s{kzíke LkÚke.’fw{krh÷u fÌkwt, ‘ËkËkS, hkus þehku fhðk Lku zççkku ¼heLku Mkw¾ze fhðk íkku ¾Lk¾LkeÞkt òuEyu Lku ?’‘yu íkku íkkhk ÄeY¼kE f{kÞ Au Lku ?’ ËkËkSyu fÌkwt.‘ÄeY¼kE íkku MkkX YrÃkÞk f{kÞ Au. yu{ktÚke ðeMk YrÃkÞk íkku yu{Lkk {kuxk¼kELku {kuf÷kðkLkk nkuÞ Au.ºký YrÃkÞkLkku fuhkuMkeLkLkku zççkku, çku YrÃkÞkLkk ½Wt, çku YrÃkÞkLkk [ku¾k, A YrÃkÞkLkwt {rnLku ËqÄ, ºkýYrÃkÞkLkwt ½e-çkk¤f økýkððk {ktzâku.’

‘yÕÞk íkwt íkku rLkþk¤u økÞk Ãknu÷kt çkÄwt þe¾e økÞku.’ËkËkS nMkðk ÷køÞk.‘÷¾e çkíkkðwt ? {khwt yk¾wt Lkk{ ? fw{krh÷ çku[hËkMk ¼è’ ‘íkkhe ÃkkuËu íkku íkLku ÃkkuÃkx çkLkkðe

ËeÄku Au.’‘ÃkkuÃkx LkÚke ÚkðkLkku, ÚkEþ íkku ík{khe su{ zkìõxh’ çkk¤fLkku WíMkkn {kíkku Lk níkku. Mkktsu

LkkufheyuÚke ÄeY¼kE ½uh ykÔÞk ÃkAe fw{krh÷Lku ÷ELku yuLku {kxu rLkþk¤Lkku zÙuMk yLku çkqx ¾heËðkWÃkze økÞk.

çkkÃk Ëefhe yuf÷kt Ãkzâkt, ‘«{kuË íkkhku fw{krh÷ íkku Lkk{ fkZþu, ¼khu Ãkkfku ÚkE økÞku Au.’çkkÃk ¾wþ níkk ‘òu òu íkku ¾hk,’ Ëefhe Ãký ¾wþ níke.

hkíku rLkþk¤Lkku zÙuMk yLku çkqx ÃknuheLku çkk¤f çkÄkLku ÃkqAíkku níkku,‘fuðku ÷køkwt Awt ?’ - «{kuËLku®[íkk níke fu çknw çknkh sELku ykzkuþ-Ãkkzkuþ{kt çkÄkLku ÃkqAðk Lk çkuMku íkku Mkkhwt. õÞktf Lksh ÷køke sþu.

çkesu rËðMku çkÄkt {nuMkkýk ÃknkUåÞkt, çku[kh rËðMk hne yuf Mkktsu «{kuË yLku ÄeY¼kEy{ËkðkË ÃkkAk Vhðk LkeféÞkt, fw{krh÷ ð¤øke Ãkzâku. ‘{Lku {qfeLku fu{ òÞ Au ?’ ‘íkwt ËkËkS MkkÚkuynª hnu. nw fk÷u Mkktsu ÃkkAe ykððkLke Awt’- «{kuËu çkk¤fLku VkuMk÷kÔÞwt.

çkesu rËðMku Mkktsu çkÄkt s{ðk çkuXkt. ykux÷u çkuXu÷k fw{krh÷Lku Ãký s{ðk ykððk {kxu íkuzwtøkÞwt.

‘«{kuË ykðþu ÃkAe MkkÚku s{eþ’ sðkçk {éÞku. hkík Ãkze. ykX ðkøÞk, Lkð ðkøÞk, ËMkðkøÞk ‘«{kuË Lkk ykðe. økkze Lknª {¤e nkuÞ ?’ çkk¤f çkçkzíkku níkku. çknw Ãkxkððk{kt ykÔÞku Ãkýyuf Lkku çku Lk ÚkÞku. yk¾hu sBÞk rðLkk ykux÷u çkuXkt çkuXkt ¼ªík Ãkh Z¤e ÃkzeLku Ÿ½e økÞu÷k çkk¤fLkuŸ[feLku ÃkÚkkhe{kt Mkqðzkððk{kt ykÔÞku.

çkesu rËðMku Mkðkhu QXeLku yuýu Ãknu÷e Ãk]åAk «{kuËLke s fhe. ‘ÃkkuË ykðe ?’çkÄk òík òíkLkk sðkçkku ykÃkíkkt níkkt.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


18

{kuxk¼kEyu ¼ktzku Vkuze ËeÄku, ‘çkÄk íkLku Ãkxkðu Au. ÃkkuË ÃkkAe ykððkLke s LkÚke. yu íkkuËkËkS MkkÚku ÃkkUrz[uhe sðkLke Au. ËkËkS fk÷u Lkef¤ðkLkk Au.’

çkk¤fu sELku ËkËkSLku s MkeÄwt ÃkqAâwt ‘ík{u ¾kuxwt çkku÷ku Aku Lku ? {Lku MkkÚku ÷E òðLku.’‘çkuxk, íÞkt LkkLkk AkufhkykuÚke Lkk yðkÞ.’‘nwt õÞkt LkkLkku Awt ? nðu íkku nwt rLkþk¤u çkuMkðkLkku Awt.’‘Ãký íkkuÞ Lkk yðkÞ.’çkk¤f çku[uLk çkLke økÞwt. yk¾ku rËðMk fkuELke MkkÚku çkkuÕÞk rðLkk ½hLke yuf çkkhe ÃkkMku Q¼wt

Q¼wt çkkheLke çknkh íkkõÞk fhíkwt hÌkwt. yk¾ku rËðMk Lk ftE ¾kÄwt Lk ÃkeÄwt, Mkktsu yuLku Ãkxkððk{kt ykÔÞwt,VkuMk÷kððk{kt ykÔÞwt. Mk{òðk{kt ykÔÞwt Lku yk¾hu Ä{fkððk{kt ykÔÞwt, Ä{fkðíkkt{kt çkk¤f hze Ãkzâwt.zqMkfkt ¾kíkkt ¾kíkkt s [kh-Ãkkt[ fkur¤Þk su{ íku{ ¾kE ÷eÄwtLku Ÿ½e økÞwt.

çkesu rËðMku Mkðkhu çkÄkt QXâkt íÞkhu çkk¤f ŸÄíkwt níkwt. {kuzu MkwÄe QXâwt Lknª yux÷u íkÃkkMk ÚkE.çkk¤f íkkðu Äefíkwt níkwt. A íkkð níkku.

zkìõxhu çkhVLkkt Ãkkuíkkt {qfðkt þY fÞkO. çkeò ðÄkhu nkurþÞkh zkìõxhLku çkku÷kððk{kt ykÔÞku.rLkËkLk Lk ÚkE þõÞwt. çkÃkkuhu íkku MkLkuÃkkík ÚkÞku. çkeS çkksw y{ËkðkË{kt Mkktsu ËkËkS íkku Lk ykÔÞk ÃkýËkËkSLke ðkx òuíke «{kuËLkk nkÚk{k tíkkh ykÔÞku. ‘f{MkwLk. fw{krh÷ EÍ MkeheÞMk’

çkuLk-çkLkuðe çktLku Ëkuzíkkt {nuMkkýk ÃknkUåÞkt íÞkhu hkík Ãkze økE níke. íkkð{kt íkhVzíkku fw{krh÷÷ðíkku níkku. ‘ÃkkuË {Lku ÷E skLku !’

yk¾e hkík çkhVLkkt Ãkkuíkkt {qõÞkt fÞkO íÞkhu Mkðkhu yu ¼kLk{kt ykÔÞku. ykt¾ ¾ku÷e ÃkkuËLkuð¤øke Ãkzâku, ‘ÃkkuË ykðe ? {Lku ÷E sEþ Lku ?’

‘nk ¼kE, sYh ÷E sEþ. íkwt Mkkòu Úkk.’«{kuËu fÌkwt. íkkð Äe{u Äe{u Wíkhðk {ktzâku, çkÄkLkunkþ ÚkE. rLkýoÞ ÷uðkÞku fu yk ð¾íku ÃkkUrz[uhe sðkLkwt s {ktze ðk¤ðwt. hkík Ãkze. çkk¤fu fÌkwt, ‘ÃkkuË íkwtsðkLke LkÚke Lku ?’

‘Lkk‘ sðkçk {éÞku.‘{khe MkkÚku s MkqEþ Lku ?’ ‘nk’ - çkk¤fu «{kuËLkk Mkkz÷kLkk Auzk MkkÚku ÃkkuíkkLkk ¾{eMkLku

çkktÄe ËeÄwt Lku Ÿ½e økÞku.ºkesu rËðMku íkkð Lkku{o÷ ÚkE økÞku. íku rËðMku Mkktsu Mkkð Ve¬k ÚkE økÞu÷k çkk¤fu fÌkwt, ‘ÃkkuË,

[k÷Lku ykÃkýu ½uh síkkt hneyu.’‘íkwt çkhkçkh Mkkòu Úkk, ÃkAe sEþwt.’ sðkçk {éÞku.hkusLke su{ íku hkíku Ãký «{kuËLkk Mkkz÷kLkk Auzk MkkÚku ÃkkuíkkLkk ¾{eMkLku çkktÄeLku çkk¤f MkqE

økÞwt.çkesu rËðMku {kuzu MkwÄe çkk¤f Lk QXâwt yux÷u «{kuËu Äe{u hneLku Mkkz÷kLke økktX Akuze Ãk÷tøk

Akuzâku. yuýu Ëkíký fÞwO. Lku íku Lnkðk {kxu çkkÚkY{{kt ÃkuXe íÞkt çkk¤f QXâwt.íkuýu çkq{ Ãkkze, ‘ÃkkuË’{kuxeçkuLku hMkkuzk{ktÚke s sðkçk ðkéÞku, ‘yu çkkÚkY{{kt Lnkðk økE Au, ykðu Au.’çkk¤fu [eMk Ãkkze, ‘ÃkkuË !’fkuEyu sðkçk Lk ykÃÞku. çkk¤f Ãk÷tøk{ktÚke QXe çkkhýk MkwÄe Ëkuze økÞwt Lku ykux÷uÚke çkq{

Ãkkze, ‘ÃkkuË !’ Lku ykux÷u s Z¤e Ãkzâwt. çkkÚkY{{ktÚke «{kuË çknkh ykðe íÞkhu fw{krh÷Lkk þheh{kt«ký Lk níkku.

çkk¤fLku VkuMk÷kððwt- Ãkxkððwt Mknu÷wt Au yu{ {kLkLkkhkt ðze÷ku yksu Ãký yLkuf fwxwtçkku{kt {¤eykðu Au. íkuLke yÄehkELkku yLku Lkkswf ÌËÞLkku ÏÞk÷ fhðkLkwt ykÃkýu õÞkhu þe¾þwt ?

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku íkku nðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu ykðku Mk{Syu 15.1

økwshkíke


LkkutÄ

19

yk ÃkkX{kt {k ðøkhLke ËefheLkk ÷øLk{kt Mk{ks, fwxwtçk yLku rÃkíkkLke ¼qr{fk òuþku íku{sAkufheykuyu ÷øLkMktçktÄ{kt fuðkt fuðkt Mk{kÄkLk fhðkt Ãkzu Au. [eðx hk¾ðe Ãkzu Au íku yLkw¼ðþku.

{kíkkSLkk ð[Lk{kt rðïkMk çkuMku yuðku «Mktøk çkkÃkwS ÃkkUrz[uhe ykÔÞk íÞkhu çkLÞku. íku{Lkkr{ºkLke MkkÚku yuf Akufhku íku{Lku ÷uðk ykÔÞku níkku. íkuLkku Ãkrh[Þ zkìõxhLku fhkÔÞku. çku-ºký rËðMk ÃkAezkìõxh ÃkkuíkkLkk ðíkLk-økk{ hksÃkeÃk¤k økÞk. MkøkkÔnk÷kt r{ºkku ðøkuhu{kt ðkík [k÷e fu zkìõxh ËefheLkuÃkhýkððk ykÔÞk Au. rníkuåAw Ëefhe {kxu swËk swËk {køkk ÷kðu Au. yk{kt Ãký Ëefhe {kxu yk fu{ ÞkuøÞAu íku rV÷kuMkkuVe Mk{ksLkk {kLkMkLku çkíkkðu Au. yuf ð»ko MkwÄe fuðk fuðk ÃkkMkkLku ÷ELku Ëefhe {kxu zkìõxhÞkuøÞ ðh þkuÄðk {Úku Au. yk¾hu ftE {u¤ Lk Ãkzíkkt ÃkkUrz[uhe ÃkkAk sðkLkwt Lk¬e fhu Au. r{ºkku yLkuMkøkktÔnk÷kt Lku fne hk¾u Au fu fkuE Mkkhku ÞwðkLk Lksh{kt ykðu íkku sýkðòu.

sðkLke çkÄe íkiÞkhe ÚkE økE níke. hkíku çkÄkt s{e ÃkhðkheLku ðkíku ð¤øÞkt íku{kt Ãku÷k r{÷{sqhAkufhkLke ðkík Lkef¤e. ËefheLkk {Lk{kt yk ðkík ½w{hkíke níke. Mkðkhu ËefheLke ykt¾{kt WòøkhkuytòÞu÷ku níkku yLku Ëefhe ftE yufktík{kt fnuðk {ktøku Au íku{ rÃkíkkLku ÷køÞwt. çkÃkkuhu çkÄe ðkík fhe.Ëefheyu Ãku÷k ÞwðkLk MkkÚku ÷øLk fhðkLke nk Ãkkze. rÃkíkkSLku {kÚku yk¼ íkqxe Ãkzâwt. r{÷{kt Lkkufhe fhíkkuLku çkeò Ãkh rLk¼oh, ð¤e ÃkkAku n{ýkt s rðÄqh ÚkÞku Au. yk{ ÃkkuíkkLkk ½hLkk «{kýu íkk÷{u÷ Lk {¤u íkuðk½h yLku Akufhk MkkÚku ËefheLkk ÷øLkLke ðkíku rÃkíkkSLke ykt¾{ktÚke yktMkwÄkhk ðne Lkef¤e. MðMÚk ÚkEÃkkýeLkku ÃÞk÷ku ÷ELku ykðu÷e ËefheLku zkìõxhu fÌkwt, ‘íkkhku rLkýoÞ çkhkçkh Au. {kíkkSLke ðkík Mkk[eLkef¤e, yu{ýu fÌkwt fu økwshkík{kt ÃknkU[þku Lku ík{khe ËefheLku ÃkhýLkkhku Mkk{ku {¤þu. nwt ðhMk WÃkhÃkkUrz[uheÚke ykÔÞku Lku ðzkuËhk MxuþLku QíkÞkuo. íÞkhu {khk r{ºkLke MkkÚku yk s ¼kE {Lku MxuþLku ÷uðk Mkk{kykðu÷k’ MkkûkkífkhLke þkuÄ{kt Lke¤fu÷k ½ýkyu ÃkAe ÃkkuíkkLke Mk½¤e sðkçkËkhe ÃkkuíkkLkk økwY WÃkhLkkt¾e Ëu Au ynet yuðwt s ÚkÞwt.

yu ¾wÕ÷wt níkwt fu yk ÷øLk yuf Mk{kÄkLk níkwt. çkk òýíkkt níkkt fu rÃkíkkLke MkkÄLkk{kt ðÄw ÷ktçkkuð¾ík çkkÄk çkLkðkLkku yÚko LkÚke. MkeÄe ðkík níke fu rÃkíkk yk çkÄe ÷ÃkÚke Aqxðk {ktøkíkk níkk. íku{Lku{kxu yk Akufhkt yMkÌk çkkuòu níkkt. Ëefheyku Mk{Þ, MktòuøkkuLku ÃkkuíkkLke Mkqs «{kýu Lk¬e fhe ÷eÄwt furÃkíkkSLkk ¾¼uÚke Qíkhe sðwt. yk ÃkkA¤ çkkLkku rðïkMk fk{ fhe økÞku. çkkLku ÆZ rðïkMk níkku fu AufAuÕ÷u MkwÄeLke [[koyku{kt yu rðïkMkLku ðkhtðkh hxâk fhíkkt fu Eïh çkÄwt s Lk¬e fhe Lkkt¾u Au. EríknkMkÃký Lk¬e ÚkE [qfu÷ nkuÞ Au. yuf yòý fu÷uLzh{kt çkÄk «MktøkkuLku çkLkkðkuLku Mk{Þ yLku íkkhe¾ Lk¬eÚkE s [qõÞkt Au. yux÷u s çkkLku SðLkLkk fux÷kf Wíkkð¤Úke ÷eÄu÷k ÷køkýeðþ ÷eÄu÷k rLkýoÞkuÚkeykuAku ÃkMíkkðku Úkíkku.

yk ÷øLk ÚkðkLkwt Lk¬e ÚkE økÞtw. Ãku÷k ÞwðkLku ÃkkuíkkLke ÞkuøÞíkkLkku, ÃkkºkíkkLkku fkuE rð[kh LkfÞkuo. çkLLku ðå[u [kiË ð»koLke ô{hLke ¾kE níke. yk rMkðkÞ çkLLkuLkk WAuh, rð[khku, MktMfkrhíkkLke¾kE fu{u Ãkqhe þfkÞ íku{ Lk níke. çkLLkuyu MkkÚku ÍtÃk÷kÔÞwt. Lku yu çkLLku zqçku fu íkhu íku{kt Ãký ðze÷kuLku ¾kMkhMk Lk níkku. Ãký çkk nkUrþÞkh níkkt. íku{ýu ÷øLkLke Mk{sqíke {kxuLke ºký f÷{ku Lk¬e fhe (1) Ãku÷e çkuðhMkLke rËfhe çkçkw yLku LkkLkku¼kE fw{krh÷ MkkÚku hnuþu. çkLLkuLkk WAuhLke sðkçkËkhe LkðËtÃkríkyuMðefkhðkLke (h) þuX {tøk¤ËkMkLke y{ËkðkË{kt r{÷ku níke. zkìõxhLkku ¼÷k{ý Ãkºk ÷E {tøk¤ËkMkLker{÷{kt ftEf Xef fne þfkÞ íkuðe Lkkufhe Mðefkhðe. (3) zkìõxh ½huýkt ðøkuhu ykÃku íkku Ãký çkkyuÃknuhðkt Lknª Lku ÃkÕ÷k{kt ðhÃkûk íkhVÚke ¾kËeLke çku Mkkzeyku ykÃkðk{kt ykðþu yu s Ãknuhðe. fhkh«{kýu íkuyku ÃkhýeLku y{ËkðkË ykÔÞkt. fLÞkËkLk{kt {¤u÷k yufkðLk YrÃkÞk{ktÚke yuf Mxð, çkuyuÕÞwr{rLkÞ{Lke íkÃku÷e, çku yuÕÞwr{rLkÞ{Lke Úkk¤e-ðkzfe, yuf {kxeLke f÷kze, çku ÃkíkhkLkk zççkk,yuf ÃkíkhkLkwt fXkuzwwt, Úkkuzk {Mkk÷k, Ãkkt[þuh Ëk¤- [ku¾kLku ÷kux, çku økkË÷kt, ykuþefkt Lku [kËhku ¾heËe½hMktMkkh þY fÞkuo.

ykðku Mk{Syu

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


20

fhfMkhÚke Aíkkt çknkh fkuELku ¾çkh Lk Ãkzu íkuðe ÔÞðMÚkkÃkqðof çkkyu ½h [÷kððk {ktzâwt.fw{krh÷ Äehu Äehu {kuxku Úkíkku níkku. çkkÃkwS Ãký MkkiÚke ðÄw Mk{Þ «{kuË yLku fw{krh÷ MkkÚku økk¤íkk níkk.fw{krh÷ Ãkkt[ ð»koLkku ÚkÞku íÞkhu çkkÃkwSyu {kíkkSLkk ykËuþ «{kýu «{kuË çkk yLku ÄeY¼kELku ÃkkUrz[uheËþoLk fhðk sðkLkwt økkuXÔÞwt. fw{krh÷Lku {kuxe çknuLkLku íÞkt {qfðkLke çkÄwt çkhkçkh økkuXðe ËeÄwt. çkÄeíkiÞkhe ÚkE økE. Ãký çkk¤f «{kuË ðøkh hnuðk íkiÞkh Lk ÚkÞwt. Lku rçk{kh Ãkzâwt. «{kuËLku ÃkkAe çkku÷kðe.«{kuËLku {éÞk ÃkAe çkesu rËðMku {kuzk MkwÄe çkk¤f Lk QXâwt yux÷u ÃkkuËu ÃkkuíkkLkk Mkkz÷kLke økktX AkuzeËkíký fhe, Lnkðk økE. yux÷k{kt çkk¤f QXâwt. ÃkkuËLku Lk òuíkkt çkk¤fu [eMk Ãkkze. íkuLku yuf ÄúkMfkuÃkzâku. çkk¤fLkku yðks Mkkt¼¤e çkuLku íkuLku yux÷wt s fÌkwt fu ÃkkuË çkkÚkY{{kt Lnkðk økE Au. çkk¤fLkwt {Lkyk Mðefkhðk íkiÞkh Lk níkwt. yLku yþõík çkk¤f çkkhýk MkwÄe Ëkuzâwt Lku ÃkkuËLke çkq{ Ãkkze VMkzkE Ãkzâwt.çkk¤fkuLku VkuMk÷kððwt- Ãkxkððwt Mknu÷wt Au yu{ {kLkLkkhkt ðze÷ku yksu Ãký yLkuf fwtxwtçkku{kt {¤e ykðu Au.íkuLke yrÄfkELkku yLku Lkkswf ÌËÞLkku ÏÞk÷ fhðkLkwt ykÃkýu õÞkhu þe¾eþwt ?

nðu, ík{u WÃkhkuõík nuíkwLku Mk{sÞk Aku fu Lknet íkuLke [fkMkýe {kxu Lke[uLkk «§kuLkk sðkçkþkuÄku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk Mkk[k rðfÕÃkku Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

(1) {kíkkSLkk ð[Lk{kt rðïkMk çkuMke òÞ íkuðku fÞku çkLkkð çkLÞku. (y) MxuþLk Ãkh s zkìõxhLku ÷uðk ykðu÷k çkeò zkìõxhLke MkkÚku yuf Akufhku ykÔÞku

níkku íkuLkku Ãkrh[Þ zkìõxhLku ÚkÞku.(çk) Ëefheyu fÌkwt fu yuýu òíku s ðhLke ÃkMktËøke fhe ÷eÄe Au.(f) zkìõxhLkk Mkøkk-MktçktÄeykuyu Ëefhe {kxu ðh þkuÄe hkÏÞku Au yuðk Mk{k[kh ÃknkU[íkkLke

MkkÚku s {éÞk.(z) zkìõxhLku {kíkkSLkk rðïkMk nkuðkÚke Ãknu÷k òuÞu÷k AkufhkLku Mkk{uÚke ÃkqAeLku Ëefhe {kxu

ÃkMktË fhe ÷eÄku.(2) Ëefhe çkesðh fu {kuxe ô{hLke ÔÞÂõík MkkÚku ÃkhýðkLkku LkLLkku ¼ýe Ëuíke fkhý fu . .

(y) íkuLke çknuLkÃkýeykuyu íkuLku Lkk fne níke.(çk) çkesðh fwtðkhe AkufheLku Ãkhýðk íkiÞkh Lk níkk.(f) AkufheLku ðhLkk Ãknu÷k ÷øLk ÚkÞu÷k AkufhktLku WAuhðk Lk níkkt.(z) Akufheyu (çkkyu) íkuLke Lkðe {kLkku ½hMktMkkh òuÞku níkku.

(t3) zkìõxhLkk ykÔÞk ÃkAe çkkÃk-Ëefheyu Vhe VheLku ÞkuøÞ Akufhku þkuÄðk ÷øk¼øk fux÷ku Mk{ÞykÃÞku ?(y) çku {rnLkk (çk) yuf ð»ko (f) Ãkkt[ ð»ko (z) ËMk {rnLkk

(4) {kíkkSLke fE ðkík Mkk[e Lkef¤e.(y) ík{khe ËefheLkkt Ãkw»f¤ {køkk ykðþu.(çk) ík{khe Ëefhe Mkw¾e-MktÃkLLk ½hLke ðnw çkLkþu.(f) ík{u økwshkík ÃknkU[þku Lku ík{khe ËefheLku ÃkhýLkkhku Mkk{ku {¤þu.(z) yuf - çku ð»ko{kt ík{khe ËefheLkkt ÷øLk ÚkE sþu.


økwshkíke


LkkutÄ

21

(Ãk) økwYyu ykÃku÷e [k÷ýøkkzeLke {ËËÚke Auf MkwÄe [k÷ðk{kt rþ»Þku þuLkku yLkw¼ð fhu Au ?(y) yr¼{kLkLkku (çk) þun yLku þh{Lkku(f) çknkËwheLkku (z) økkihð, f]íkkÚkoíkk yLku ÄLÞíkk

(6) økwYLku MkkûkkífkhLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au Ãký rþ»ÞkuLku Úkíkku LkÚke fkhý fu, .....(y) økwYyu ykÃku÷e [k÷ýøkkze s íku{Lkk yæÞkí{{køkoLke Erík©e çkLke hnu Au.(çk) økwYLke ¼Âõík rþ»ÞkuÚke [rzÞkíke nkuÞ Au.(f) økwY E»kkoLku fkhýu rþ»ÞLku EïhLke yLkw¼qrík Úkðk Ëuíkk LkÚke.(z) EïhLkku Mkkûkkífkh Mknu÷ku LkÚke. yu{ rþ»ÞLku ÷køku Au.

(7) rËfheLkk rLkýoÞÚke zkìõxh hze Ãkzâk yLku MknkÞ {kxu fkuLku ÞkË fÞko ?(y) {kíkkS yLku ©e yh®ðËLku (çk) ¼økðkLkLku(f) ©ef]»ýLku (z) ©e hk{Lku

(8) çkkLkkt ÷øLk yuf ......... níkkt.(y) «u{÷øLk (çk) EåAk ÷øLk(f) økkuXðkÞu÷kt ÷øLk (z) Mk{kÄkLk ÷øLk

(9) fkuLkk ð[LkLku çkk yVh {kLkíkkt ?(y) rÃkíkkS (çk) ðze÷ku (f) ©e yh®ðË (z) ÃkkuíkkLkk

(10) ÷u¾fu ÃkkA÷e ô{hu çkkLkk {Lk{kt þwt XMkkððkLke fkuþeþ fhu÷e ?(y) çkÄwt LkMkeçkLku ykÄeLk nkuÞ Au.(çk) fkuE Ãký fkÞo{kt {kýMkLke sðkçkËkhe nkuÞ Au.(f) rÃkíkkSLke ðkíkLkku nt{uþk ykËh fhðku.(z) {kýMku ÃkkuíkkLkk f{kuoLkwt V¤ ¼kuøkððwt s hÌkwt

(11) çkk yLku rÃkíkkS ðå[u fux÷k ð»kkuoLkku økk¤ku níkku ?(y) çku ð»koLkku (çk) ËMk ð»koLkku (f) [kh ð»koLkku (z) [kiË ð»koLkku

(12) ô{hLke MkkÚku MkkÚku çkk yLku rÃkíkkS ðå[u çkeS fE ¾kE níke ?(y) WAuh, rð[kh, MktMfkrhíkk (çk) fwtxwtçkLke Mk{sËkhe(f) ÃkiMkk, s{eLk òøkeh (z) ¼ýíkhLke

(13) ÷øLk Ãknu÷kt Mk{sqíkeLkku ¾hzku fkuýu çkLkkÔÞku níkku ?(y) rÃkíkkSyu (çk) çkkyu(f) MkkMkw-MkMkhkyu (z) LkýtË-rËÞhu

(14) çkkyu ÃkkLkuíkh íkhefu fuðe Mkkze ¾heËðe ? fu{ ?(y) ¾kËeLku fkhýu íku{Lku MkkËkEÚke ÷øLk fhðkt níkkt(çk) ½h[ku¤k suðe fkhý fu ÷øLk{kt íku{Lkku ðx Ãkzu(f) ÷k÷, MkVuË ÃkkLkuíkh suðe fkhý fu íkuðe Mkkze íku{Lku ÃkMktË níke.(z) ¾kËeLke fkhý fu íku{ýu ¾kËe ÃknuhðkLkwt ðúík ÷eÄu÷wt

(15) ÷øLk ÃkAe ºkýuÞ sý y{ËkðkË{kt ykÔÞkt íÞkhu íku{Lke ÃkkMku þwt níkwt ?(y) ftE s Lknª(çk) ºkýuÞ òuz fÃkzkt yLku çku òuz fÃkzkt {qfkÞ íkuðe ÃkíkhkLke Ãkuxe.(f) MkkÄLk MktÃkLLk r{÷Lkwt õðkxoh(z) MkkÄLk MktÃkLLk {kuxwt ½h

(16) fLÞkËkLk{kt fux÷k YrÃkÞk {¤u÷ ?(y) 51 (çk) 101 (f) 151 (z) 201

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


22

(17) çkkyu fkuLke MkkÚku ½hkuçkku çkktÄe ËeÄku ?(y) WÃkh hnuíkk yuÂLsrLkÞh ¼kuøke÷k÷ þkn yLku Lke[u hnuíkk MÃkeLkªøk{kMíkhðk½S¼kE Ãkxu÷ MkkÚku(çk) r{÷Lkk {kr÷f þuX {tøk¤ËkMk yLku íku{Lkk Ãkrhðkh MkkÚku(f) ½hLke ykMkÃkkMk hnuíkk r{÷Lkk fkheøkhLkk ½h MkkÚku(z) y{ËkðkË{kt hnuíkkt ÃkkuíkkLkkt Mkøkk MkkÚku.

(18) çkk-rÃkíkkS Ãkktrz[uhe òÞ íÞkhu fw{krh÷Lku õÞkt {qfðkLkku níkku. ?(y) {kuxkçkuLk - çkLkuðeLku íÞkt {nuMkkýk(çk) LkkLkkSLku íÞkt ðzkuËhk(f) {q¤{kt hksÃkeÃk¤k(z) fkuELku íÞkt Lknª

(19) çkk¤f fw{krh÷ þwt çkLkðk {ktøkíkku níkku ?(y) yuÂLsrLkÞh (çk) ðuÃkkhe (f) ðfe÷ (z) zkìõxh

(20) çkk¤f fw{krh÷ ÞwrLkVku{o ÃknuheLku çkÄkLku ÃkqAíkku fu nwt fuðku ÷køkwt Aw ? íÞkhu çkkLku þwt r[tíkk ÚkE ?(y) íku ÞwrLkVku{o øktËku fhe Lkkt¾þu.(çk) h{ík h{íkkt õÞktf Vkze Lkkt¾þu.(f) fkuELke Lksh ÷køke sþu.(z) fkuE Ä{fkðe fZkðe Lkkt¾þu.

(21) çkk¤fLku s{ðkLkwt fÌkwt íÞkhu íkuýu þwt sðkçk ykÃÞku ?(y) {Lku ¼q¾ LkÚke.(çk) «{kuË ykðþu íÞkhu s s{eþ(f) «{kuË ykðþu ÃkAe MkkÚku s{eþ(z) {Lku ¼kðíkwt LkÚke.

(22) «{kuËLku Lk òuíkkt çkk¤f þwt çkçkzíkku níkku ?(y) «{kuË {kuze Ãkze fk÷u ykðþu.(çk) økkze Lknª {¤e nkuÞ ? fËk[ økkze s Lknª ykðe nkuÞ.(f) «{kuË Lknª ykðu íkku {Lku fkuý ÷E sþu.(z) «{kuË íkwt s÷Ëe s÷Ëe ykð.

(23) fkuýu «{kuËLkku ¼ktzku Vkuze LkktÏÞku ?(y) çkuLku (çk) çkLkuðeyu (f) {kuxk ¼kEyu (z) {kuxeçkuLku

(24) fw{krh÷Lku Ãkktrz[uhe fu{ Lk nkuíkku ÷E sðkíkku ?(y) íÞkt LkkLkk AkufhkykuLku «ðuþ Lkníkku.(çk) Ãkktrz[uhe çknw Ëqh níkwt.(f) íkuLke Mfq÷ [k÷w ÚkðkLke níke.(z) íkuýu sðkLke Lkk Ãkkze níke.

(25) çkk¤fLkk íkkðLkwt rLkËkLk þwt ÚkÞwt ?(y) rLkËkLk Lk ÚkE þõÞwt(çk) íkuLku {u÷urhÞkLkku íkkð níkku.(f) íkuLku þhËeLkku íkkð níkku.(z) íkuLku Mkk{kLÞ íkkð níkku.

økwshkíke


LkkutÄ

23

(26) fw{krh÷Lku Mk{òððk, ÃkxkððkLke MkkÚku íkuLkk Lkkswf ÌËÞLkkt MktðuËLkku òÛÞk ðøkhLkk rLkýoÞLkwtþwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt ?(y) fw{krh÷ çku¼kLk ÚkE økÞku.(çk) fw{krh÷ çkwrØþk¤e çkLke økÞku.(f) fw{krh÷ øk¼hkE økÞku.(z) fw{krh÷ {]íÞw ÃkkBÞku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.(1) {kíkkS{kt rðïkMk çkuMku yuðku fÞku «Mktøk çkLÞku ?(2) ËkËkSLkk r{ºkyu MkkÚku ykðu÷k AkufhkLkku þwt Ãkrh[Þ ykÃÞku ?(3) çkk yLku ËkËkSyu ÷øLk {kxu fhu÷k «ÞíLkku ðýoðku.(4) zkìõxhu ÃkkuíkkLkk r{ºkLku Ãkktrz[uheLke rxrfx fZkðe hk¾ðk fÌkwt yk ÃkkA¤ zkìõxhLke fE yf¤k{ý

níke ?(5) çkkyu fu{ rÃkíkkSLkk ¾¼uÚke Qíkhe sðkLkwt Lk¬e fhe ÷eÄwt ?(6) çkkLke ykt¾{kt Wòøkhku ðíkkoíkku níkku - Mk{òðku(7) zkìõxhLku {kÚku yk¼ fu{ íkqxe Ãkzâwt ?(8) zkìõxhu yk ÷øLk fu{ MðefkÞkO ?(9) çkkyu yk ÷øLk fu{ MðefkÞkO ?(10) çkkLku fE ðkík{kt ÆZ rðïkMk níkku ?(11) ÷øLkLke Mk{sqíke {kxu fkuýu fux÷e f÷{ku Lk¬e fhe ? fE fE ?(12) çkkLkku yLku rÃkíkkSLkku ½hMktMkkh fuðe heíku þY ÚkÞku ?(13) fw{krh÷Lkk SðLkLke AuÕ÷e ûkýku ík{khk þçËku{kt ðýoðku.

1. y 6. y 11. z 16. çk 21. f 26. y 2. z 7. y 12.y 17. y 22. f

3. çk 8. z 13. f 18. y 23. çk4. f 9. çk 14.y 19. z 24. çk5. z 10. çk 15. z 20. z 25. y

nðu, ík{u ykÃku÷k sðkçk Lku ynª ykÃku÷k sðkçk MkkÚku Mkh¾kðe ¾kíkhe fhe swyku.

WÃkh {wsçk «&™kuLkk sðkçk1. {kíkkSyu ËkËkSLku fnu÷wt fu ‘yuLke ÚkLkkhku Ãkrík ík{u økwshkík{kt ÃknkU[þku Lku Mkk{ku ykðþu.’

rÃkíkkS ðzkuËhk MxuþLku ÃknkUåÞk íÞkhu íku{Lku ÷uðk íku{Lkk r{ºk ykðu÷k. íku{Lke MkkÚku yufAkufhku ykðu÷ku íku{Lkk rçk†k Mk{kLk ÷uðk yLku yuf ð»ko çkkË íku Akufhk MkkÚku ËefheLkk ÷øLkøkkuXðkÞkt yk «Mktøk çkLÞku.

2. ËkËkSLkk r{ºkyu Ãkrh[Þ fhkÔÞku fu “ yk ¼kE ykÃkýe íkhVLkku Au, çkúkñý Au. {k - çkkÃkLkkLkÃký{kt {he økÞu÷k. rðãkÃkeX{kt rðLkeík ÚkÞku Au. yMknfkh{kt ¼¤u÷ku Au. ðnwLku çkuAkufhktLku økk{zu hkÏÞkt Au. ynetLke r{÷{kt {sqhe fhu Au. Lku Mkkts - Mkðkh ykÃkýkt ½hLkwt yLkuËðk¾kLkkLkwt MkkVMkVkELkwt yuðwt íkuðwt Ãkh[qhý fk{ fhu Au. ykÃkýk {fkLkLkk ykux÷k WÃkh sMkqE òÞ Au. ”


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


24

3. MkeLkkuh, ¼k÷kuË, fhLkk¤e Lku ðzkuËhk ykuxktVuhk fheLku çkkÃk - ËefheLkku Ë{ Lkef¤e økÞkuníkku. Ëhr{ÞkLk LkkLkku Ëefhku fw{krh÷ çkuLk yLku çkkÃk MkkÚku h¾ze h¾ze {ktËku Ãkze økÞku níkku.{kuxk rËfhk rð¼wLku fhkt[e ¼ýðk {qfe ËeÄku níkku. yk çkÄkÚke Ãký yrÄf nðu zkpõxh yÄehkçkLke økÞk níkk. ÃkkUrz[uheÚke økwshkíkLkk Ä¬k yLku MktMkkhLke sðkçkËkheyku{ktÚke Aqxðk {ktøkíkkníkk. ykðe ÃkrhÂMÚkríkLke yf¤k{ýLku fkhýu zkpõxhu r{ºk ÃkkMku ÃkkUrz[uheLke rxrfx fZkðehk¾e.

4. çkkyu su ÷øLk MðefkÞkO íku yuf Mk{kÄkLk {kºk níkwt. çkk òýíkkt níkkt fu rÃkíkkLke MkkÄLkk{kt ðÄw÷ktçkku ð¾ík çkkÄk çkLkðkLkku yÚko LkÚke. MkeÄe ðkík níke fu rÃkíkk {kxu yk Akufhkt yMknÞ çkkuòuçkLke økÞkt níkkt. Ëefheyu ykðk Mktòuøkku{kt íku Mk{ÞLke MkqÍ «{kýu Lk¬e fhe ÷eÄwt fu rÃkíkkSLkk¾¼uÚke Wíkhe sðwt.

6. rËfheLkk {Lk{kt rÃkíkkLkk ¾¼uÚke Wíkhe sðkLke ðkíkLkku áZ rLkùÞ níkku. Ëefhe çkÄkLke MkkÚkus{íkk Ãku÷k ÞwðkLkLke ðkík Mkkt¼¤íke níke. íkuLkk {Lk{kt ÷øLk {kxuLke økkuXðý yLku íkuýufhðkLkwt Mk{kÄkLk [k÷íkwt níkwt. yk¾e hkík økz{Úk÷ íkuLkk {Lk{kt [k÷e. Mkðkhu yk çkÄwt s íkuLkeykt¾ku{kt Ëu¾kíkwt níkwt yLku ftEf fnuðkLkku ¼kð Ãký òuE þfkíkku níkku. yk WòøkhkLku fkhýufnuðkÞ fu ËefheLke ykt¾{kt Wòøkhku ðíkkoíkku níkku.

7. ËefheLke ðkíkÚke Ëw:¾e ÚkÞu÷k zkpõxhu æÞkLk{kt çkuMke ©e yh®ðË yLku {kíkkSLke MknkÞ þkuÄe.íku ð¾íku ËkËkSLku {kíkkSLkk þçËku ÞkË ykéÞk. {kíkkSLke ðkík Mkk[e Lkef¤e. yk {kLkezkpõxhu yk ÷øLk MðefkÞkO.

8. çkkyu rÃkíkkSLke {qtÍðý, yf¤k{ý yLku yrÄhkE òuÞkt níkkt. yu Mk{ÞLke MkqÍ, Mktòuøkku«{kýu Mk{kÄkLkÃkqðof yk ÷øLk Mðefkhe rÃkíkkSLkk ¾¼uÚke Wíkhe sðkLkwt Lk¬e fhe ÷eÄwt Lkuyk ÷øLk MðefkÞkO.

9. ‘Eïh çkÄwt s Lk¬e fhe Lkk¾u Au. EríknkMk Ãký Lk¬e ÚkE s [qfu÷ku nkuÞ Au. yuf yòÛÞkfu÷uLzh{kt çkÄk «MktøkkuLku çkLkkðkuLkku Mk{Þ yLku íkkhe¾ Lk¬e ÚkE s [qõÞkt nkuÞ Au. çkkLku ykðkík{kt áZ rðïkMk níkku.

10. ÷øLkLke Mk{swíke {kxu çkk yu ºký f÷{ku Lk¬e fhe.1. Ãku÷e çku ðhMkLke Ëefhe çkçkw yLku LkkLkku ¼kR fw{krh÷ MkkÚku hnuþu. çkLLkuLke sðkçkËkhe

yk LkðËtÃkríkyu MðefkhðkLke.2. þuX {tøk¤ËkMkLke y{ËkðkË{kt r{÷ku níke. zkufxhLkku ¼÷k{ýÃkºk ÷R {tøk¤ËkMkLke

r{÷{kt fkuRf Xef fne þfkÞ íkuðe Lkkufhe Mðefkhðe.3. zkufxh ½huýkt ðøkuhu ykÃku íkku Ãký çkk yu Ãknuhðkt Lknª. Lku ÃkÕ÷k{kt ðhÃkûk íkhVÚke

¾kËeLke çku Mkkzeyku ykÃkðk{kt ykðþu yu s Ãknuhðe. yk ºký Mk{swíke ÚkR.11. fLÞkËkLk{kt {¤u÷k yufkðLk YrÃkÞk{ktÚke yuf çku yuÕÞwr{rLky{Lke íkÃku÷e, çku yuÕÞwr{rLky{Lke

Úkk¤e-ðkzfe, yuf {kuxe f÷kze, çku ÃkíkhkLkk zççkk, yuf ÃkíkhkLkwt fXkuzwt, Úkkuzk {Mkk÷k,Ãkkt[þuhËk¤, [ku¾k Lku ÷kux, çku økkË÷kt, ykuþefkt Lku [kËh ¾heËe. yheíku ½hMktMkkh þY ÚkÞku.

12. ÃkkuuËLku {éÞk ÃkAe çkesu ËeðMku {kuzk MkwÄe çkk¤f Lk QXâwt yux÷u ÃkkuËu ÃkkuíkkLkk Mkkz÷kLke økktXAkuze, Ëkíký fhe Lnkðk økR. yux÷k{kt çkk¤f QXâwt. ÃkkuËLku Lk òuíkkt çkk¤fu [eMk Ãkkze. íkuLkuyuf ÄúkMkfku Ãkzâku. çkk¤fLkku yðks Mkkt¼¤e çkuLku íkuLku yux÷wt s fÌkwt fu ÃkkuË çkkÚkY{{kt LnkðkøkR Au. çkk¤fLkwt {Lk yk Mðefkhe þõÞwt Lknª. yLku yþõík çkk¤f çkkhýk MkwÄe ËkuzÞwt LkuÃkkuËLke çkq{ Ãkkze íÞkt s VMkzkR Ãkzâwt.

økwshkíke


LkkutÄ

25

nðu, yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk Mk{kMkLkk «fkh yku¤¾e þfþku.ykÃkýu ykøk¤Lkk ÃkkX{kt Mk{kMkLke Mk{sqíke {u¤ðe. ynª Mk{kMkLkk «fkhLku xqtf{kt Mk{Syu

(rðþu»k yÇÞkMk ÔÞkfhý rð¼køk{ktÚke fhe þfþku)• îLî Mk{kMk :-

çku Mkh¾k {n¥ðLkkt ÃkËku yuf çkeò MkkÚku òuzkÞ íÞkhu îLî Mk{kMk çkLku. yk ÃkËkuLku yLku,yÚkðk, íku{s, fu, - ðøkuhuÚke Aqxkt Ãkkze þfkÞ Au.WËk. {kçkkÃk - {k yLku çkkÃk.

þçËku ßÞkhu yLku, yÚkðk suðkt ÃkËkuÚke òuzkÞk nkuÞ íÞkhu íku îLî Mk{kMk íkhefu yku¤¾kÞ Au.yLku Úke òuzkÞu÷k Mk{kMk ‘Mk{knkh îLî Mk{kMk’ fu ‘Mk{wå[Þ ðk[f îLî Mk{kMk’ íkhefu yku¤¾kÞ Au.yÚkðk, fu Úke òuzkÞk nkuÞ íÞkhu íku ‘ðifÂÕÃkf îLî Mk{kMk’ íkhefu yku¤¾kÞ Au. yLku ðøkuhuLkku yÚkoÔÞÂõík fhu íku ‘Eíkhuíkh îLî Mk{kMk’ fnuðkÞ Au.• íkíÃkwY»k Mk{kMk :-

òuzkÞu÷k þçËkuLku rð¼ÂõíkLkk «íÞÞkuLke {ËËÚke Aqxk Ãkkze þfkÞ íku{Lku íkíÃkwY»k Mk{kMk fnuAu. MktMf]ík{kt rð¼Âõík Mkkík Au. íkuÚke yk «fkhLkk Mk{kMkLkk Mkkík Ãkuxk «fkh ÚkkÞ Au.• {æÞ{ÃkË÷kuÃke Mk{kMk :-

su Mk{kMkLkku rðøkún fhíke ð¾íku çku ÃkËLke ðå[u yuf Lkðwt ÃkË W{uhðkLke sYh Ãkzu íÞkhu íku{æÞ{ÃkË÷kuÃke Mk{kLk çkLku Au. yk ÃkËLkk rðøkún ð¾íku rð¼Âõík «íÞÞ W{uhkíkku nkuÞ íÞkhu íkuLkuíkíÃkwY»k Mk{kMk fnuðk ÷÷[kE sðkÞ íkuÚke Úkkuzwt æÞkLk hk¾ðwt.• WÃkÃkË Mk{kMk :-

fkuELku fkuE rð¼Âõík «íÞÞLke {ËËÚke ykðk Mk{kMkkuLku Aqxk Ãkkze þfkÞ Ãký yk Mk{kMkkuLkerðþu»kíkk yu Au fu yu{kt òuzkÞu÷ku çkeuòu þçË Äkíkw yÚkðk r¢ÞkÃkË MkkÚku MktçktÄ ½hkðíkku nkuÞ Au.• f{oÄkhÞ Mk{kMk :-

Ãknu÷ku þçË rðþu»ký nkuÞ yLku çkeòu þçË rðþu»Þ nkuÞ íÞkhu su Mk{kMk çkLku íkuLku f{oÄkhÞMk{kMk fnu Au. yk{kt rðþu»ký økkiý nkuÞ yLku rðþu»Þ {wÏÞ nkuðkÚke yuf ÃkË «ÄkLk Mk{kMk íkhefu Ãkýyku¤¾kÞ Au.• rîøkw Mk{kMk :-

yk{ íkku MktÏÞkðk[f rðþu»ký «Úk{ ÃkË íkhefu nkuÞ íkuÚke íku f{oÄkhÞ Mk{kMk s økýkÞ Ãký yuMktÏÞkí{f rðþu»ký nkuðkÚke f{oÄkhÞ Mk{kMkLkk Ãkuxk «fkh rîøkw Mk{kMk íkhefu yku¤¾kÞ Au.• çknwðúern Mk{kMk :-

f{oÄkhÞ Mk{kMkLkku yk¾ku þçË ßÞkhu yLÞ fkuE þçË fu ÃkËLkk rðþu»ký íkhefu ykðu íÞkhu yuçknwðúern Mk{kMk økýkÞ.

ík{u, Mk{kMk íkÚkk íkuLkk «fkh rðþu Mk{sÞkt íkku [k÷ku íkuLke [fkMkýe {kxu Lke[uLkktðkfÞku{kt ÷exe Ëkuhu÷k Mkk{krMkf þçËLkk «fkh ÷¾ku.

• Lke[uLkkt ðkõÞku{kt ÷exe Ëkuhu÷ Mkk{krMkf þçËkuLkku «fkh ÷¾ku :(1) çkkÃkËefhe çkLLkuLku Mk{òE økÞwt fu çkLLku ½ýkt {kuzk Ãkzâkt níkkt.(2) yuLke ô{hLkk Akufhkyku íkku çkççku çkk¤fLkk çkkÃk çkLke [qõÞk níkk. nðu çkesðh rMkðkÞ

Aqxfku Lk níkku.(3) çkuøk-rçkMíkhk MkkÚku yuf Mkktsu ºkýuÞ sýkt ðzkuËhk ÃknkUåÞk.t

ykðku Mk{Syu

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


26

(4) hkíku çkÄk s{eÃkhðkhe çkuXkt níkkt.(5) økwYLkku ykËuþ rþ»Þku {kxu [k÷ýøkkze Mk{kLk nkuÞ Au.(6) fLÞkËkLk{kt {¤u÷k yufkðLk YrÃkÞk{ktÚke MkhMkk{kLk ¾heãku.(7) fw{krh÷ çkuLk yLku rÃkíkkS òuzu yuf økk{Úke çkesuøkk{ yÚkzkE fwxkELku {ktËku Ãkze økÞku.(8) {kçkkÃk yk¾wt SðLk çkk¤fku {kxu Mk{ŠÃkík fhe Ëu Au ?(9) r{÷{kt s hnuðk {kxu ykÃku÷k ½hLke MkkVMkqVe fhe ½hLku MðåA fÞwO.(10) çkkLke çkkÄk - yk¾ze, Lksh ÷køkðe ðøkuhu {kLÞíkkLku ytÄ©æÄk fnu Au.(11) çkkÃkwSLku Lkkxf rMkLku{kLkku ½ýku þku¾.(12) økwYyu ykÃku÷e [k÷ýøkkze s íku{Lkk yæÞkí{{køko Lke Erík©e çkLke hnu Au.

nðu, ykÃku÷k sðkçkLku ynª ykÃku÷k sðkçk MkkÚku Mkh¾kðe ¾kíkhe fhku.

(1) îLÿ Mk{kMk (2) rîøkw Mk{kMk (3) îLÿ Mk{kMk(4) îLÿ Mk{kMk (5) îLÿ Mk{kMk (6){æÞ{ÃkË÷kuÃke Mk{kMk(7) îLÿ Mk{kMk (8) îLÿ Mk{kMk (9) Ríkhuíkh îLÿ Mk{kMk(10) f{oÄkhÞ Mk{kMk (11) îLÿ Mk{kMk (12) íkíÃkwhw»k Mk{kMk

(1) ÔÞÂõíkLkk SðLk{kt ÷øLkLkwt þwt {n¥ð nkuÞ Au. íku rðþu yuf LkkUÄ ÷¾ku.(2) fwtxwtçkSðLk{kt Mk{sËkhe yLku MknLkþÂõíkLke ¼qr{fk þwt nkuÞ Au íku Mk{òðku.(3) ¼khíkeÞ ÷øLkÔÞðMÚkk yLkuf WýÃkku Aíkkt þk {kxu W¥k{ økýkÞ Au. íku WËknhý MkkÚku Mk{òðku.

- {kýMkLkk SðLk{kt ÷øLk þwt ¼qr{fk ¼sðu Au íkuLke Mk{s fu¤ðe.

- Mk{kMk yLku íkuLkk «fkh.

økktÄeSLkk ÷øLkSðLkLke rðøkíkku {u¤ðeLku ðkt[ku.

••••••••


ÃkkXktík «&™ku

ík{u su þeÏÞk

«ð]rík

økwshkíke


LkkutÄ

27

«MíkkðLkk «MíkkðLkk «MíkkðLkk «MíkkðLkk «MíkkðLkk

{kýMkLkk SðLk{kt ÄkŠ{fíkk çknw yøkíÞLke ¼qr{fk ¼sðu Au. MkËøkwýku fu¤ððkÚke yLkuMk{ksLkk Lkerík-rLkÞ{ku «{kýu [k÷ðkÚke {kýMk yuftËhu Mkw¾e ÚkkÞ Au. Ãkhtíkw ÄkŠ{fíkk yLku Ä{o¼eÁÃkýwtyÚkðk ©Øk yLku ytÄ©Øk ðå[u ¼uË fhðk {kxuLkku rððuf Lk fu¤ðkÞ íkku ½ýe Mk{MÞkyku MkòoR þfu Au.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u : -

yk …kX{k t ÔÞfŒ ÚkÞu÷e ÄkŠ{fŒk™e ‚kÚk u {™™e ™ƒ¤kR™u fkhýu fÞkhufytÄ©Øk{kt fuðe heŒu {k™ðk {tzkÞ Au Œu ‚{sþku.

yk …kX{kt ð…hkÞu÷e ¼k»kk Økhk yt„‚kÄf «íÞÞku ‚{S þfþku.

{q¤ ÃkkX

fw{krh÷™k {]íÞw™ku yk½kŒ Shððku ƒk {kxu {w~fu÷ nŒku. Auf RfkuŒuh ðh‚™kt ÚkR™u yð‚k™…kBÞkt íÞkt ‚wÄe fw{krh÷™k {]íÞw {kxu yu …kuŒk™e òŒ™u s sðkƒËkh ‚{síkkt níkkt. fw{krh÷™kƒk¤…ý™e,yu™e nkurþÞkhe™e y™u ¾k‚ Œku yu™k ytrŒ{ rËð‚ku™e ðkŒ yu{ýu yux÷e ƒÄe ð¾Œfhu÷e ™u Ëhuf ð¾Œu òýu „R fk÷u s yu {]íÞw …kBÞku nkuÞ Œux÷kt ÔÞrÚkŒ Œu ÚkR sŒkt.

«{kuË™u ÷k„u÷k yk yk½kŒ™ku ytËks ËkËkS™u Œu rËð‚ku{kt ykðe „Þku nŒku. Œu{ýuÄeY¼kR™u ‚÷kn yk…u÷e. ‘ðnu÷e íkfu ík{khu íÞkt çkk¤f nkuðwt òuRyu.’ Lku yuf s ðhMk{kt «{kËurLkhtsLkLku sL{ ykÃÞku.

r™hts™™ku yuf Vkuxku yu{ýu ‚k[ðe hkÏÞku nŒku.ßÞkhu yu™e ðkŒ ™ef¤Œe íÞkhu yu™eŒtËwhMŒe y™u Y…™kt ð¾ký fhŒkt ‘ þwt ŒtËwhMŒ™u fuðku Y…k¤ku ! òýu …kh‚e™ku Akufhku !’

{khkÚke ƒhkƒh ykX ðh‚u {kuxku. fkuR zkufxhu ‚÷kn yk…u÷e fu ƒu™, Œ{™u yurLkr{f Auyux÷u Akufhk™u ƒnkh™wt ËqÄ þY fhku.’ y™u yu™u ºký-[kh {rn™k™ku nŒku íÞkhÚke s ƒfhe™k ËqÄ W…h[zkðe Ëuðk{kt ykÔÞku nŒku. ™ð {rn™k™ku ÚkÞku y™u yu™k ÷kune™wt …kýe ÚkR „Þwt. zkufxhkuyu …ý ƒk™us Ëku»k ËeÄku. ‘ …ý nwt yu™u ðÄkhu Œku ƒfhe™wt ËqÄ yk…Œe nŒe.’ ƒkyu ®sË„e{kt …nu÷e ðkh „heƒzkƒ™e sR™u …kuŒk™ku ƒ[kð fÞkuo. …rŒyu , suXu, suXkýeyu, ™ýtËu y™u zkufxhkuyu ‚wØkt X…fku ykÃÞku.

8

ËeðkuLkk çkwÍu-3

yurLkr{f - ÷kune{kt ÷k÷fýkuLkwt«{ký ykuAwt nkuðwt÷kuneLkwt Ãkkýe Úkðwt - ç÷z fuLMkhÚkðwtxÙex{uLx - Mkkhðkhr¢Þkfktz - çkkÌk Ëu¾kíke ÄkŠ{frðrÄykuÄ®íkøk - Auíkhðk {kxuLke fk{økeherLkÁÃkÿðe - fkuRLku fþwt LkwfMkkLkÚkkÞ íkuðwt Lk fhLkkh{ku¼ku - ÃkË, Mkk{krsf MktçktÄku{ktykËhÃkqýo MÚkkLkYrZ«Þkuøk :-Ëkýk {tíkhðk - yLkksLkk ËkýkWÃkh {tºkLkku «Þkuøk fhe ÷køku÷eLksh ðøkuhu WíkkhðkLkku Ëu¾kðfhðkuËkuhk {tíkhðk - Ëkuhk WÃkh {tºkLkku«Þkuøk fhe íku Ëkuhku ÃknuhðkÚke MkkiMkkhk ðkLkkt Úkþu yuðe ytÄ©ØkVu÷kððe&÷kufku økøkzkðe sðk - &÷kufkuMk{ßÞk rðLkk çkku÷e sðk

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


28

‘Mºkeyku{kt yff÷ nkuÞ Œku Œku òuRŒw Œwt þwt ? …kuŒk™wt ËqÄ Akufhk™u …kÞk rð™k þwt hne sŒe’Œe ?’MÚkkr™f zkufxhkuyu ÷„¼„ nkÚk ÄkuR ™kÏÞk nŒk. fwxwtƒ{kt su fkuR ðze÷ku nŒkt Œu{ktÚke fkuR

ðze÷u ‚÷kn yk…e, ‘y{wf „k{zk{kt yuf ¼e÷ hnu Au. ƒnw òýfkh Au. Ëkuhk {tíkhe yk…þu.’ ƒÄktfwxwtƒeyku …u÷k ¼e÷ …k‚u Ëkuze „Þkt. Ëkýk {tŒhðk{kt ykÔÞk. Äqýe Ä¾kððk{kt ykðe.fËk[ zkf÷ktÞðkøÞkt nþu y™u ¼e÷ ÄqÛÞku …ý nþu....…ý yu ðkŒ Œku ƒkyu fhe ™Úke. Ëkýk {tŒÞko™e ðkŒ fhŒktnŒkt. ƒnw ©ØkÚke fnuŒkt fu ‘fkuR hktz™e ™sh ÷k„e „Þu÷e yu{ yu ¼e÷u Ëkýk {tŒhe™u [kuÏ¾wt fnu÷wt.’

ËhBÞk™{kt …kutrz[uhe ËkËkS™u r™hts™™e {ktË„e™e ¾ƒh …ze.yu Ëkuze ykÔÞk.ƒÄkt™uÄ{fkÔÞk ™u Akufhk™u ÷R™u ƒk ‚kÚku fkuR {kuxk zkufxh …k‚u …nkutåÞk.yuf ƒnw {kuxk zkufxh™u ƒŒkððk{kt ykÔÞwt,

‘Œ{u ÷kufku ƒnw {kuzk …zÞkt,’zkufxhu ƒk…-Ëefhe™u r™hkþ fhe ËeÄkt ‘AŒkt «ÞJ fhe òuRyu?’ ƒt™u zkufxh òýŒk nŒk fu Auf ‚wÄe «ÞJ fhe òuðku òuRyu.nkh {k™ðe yu zkufxh™ku Ä{o ™Úke.

ƒhkƒh …tËh rËð‚ xÙex{uLx [k÷e. ‚ku¤{u rËð‚u yu [kÕÞku „Þku. yu {kuxk zkufxhu M…ü fnu÷wtfu ‘{k™k yurLkr{f™u y™u Ëefhk™k ç÷zfuL‚h™u fkuR ‚tƒtÄ ™ nŒku.’ ‘AŒkt ƒk Auf ‚wÄe yu{ {kLÞkfhŒkt nŒkt fu yu Œku yu{™u yïk‚™ yk…ðk {kxu yu zkufxhu yu{ fnÞwt nþu, ƒkfe ynª™ku òrzÞkuzkufxh, ðzkuËhk™k y™u hks…e…¤k™k zkufxhku ƒÄk þwt {q¾o nþu ?

r™hts™™k {]íÞw {kxu …ý yu …kuŒk™e òŒ™u fÞkhuÞ {kV fhe þfÞkt ™Úke.ßÞkhu ðkŒ ™ef¤ŒeíÞkhu fnuŒkt, ‚kð {wh¾ nŒe nwt,…ý …u÷k ¼e÷ fhŒkt fkuR ðÄkhu òýfkh fkuR {¤e „Þku nkuŒ Œku fËk[r™hts™ ƒ[e òŒ.’

{U òuÞwt Au fu ƒk¤f™e {ktË„e™e ðkŒ ykðu Au íÞkhu yu zkufxh™e Ëefhe nkuÞ fu ðiË™e,«kuVu‚h™e Ëefhe nkuÞ fu rV÷ku‚kuVh™e, y¼ý nkuÞ fu ¼ýu÷e, Aêwt Äkuhý …k‚ ÚkÞu÷e nkuÞ fu…eyu[.ze.ÚkÞu÷e nkuÞ {kuxk ¼k„™e {k ™sh WŒkhðkÚke {ktze ÷kt¼k™k fu …kuh™k ƒr¤Þk ƒk…S fufkuR {kŒkS fu ‚tŒ-‚kÄw fu …eh™e ƒkÄk yk¾zeyku {k™e s ƒu‚u Au. ÓËÞ™e yk {kuxe Ëwƒo¤Œk Au.òufu ƒkyu AuÕ÷kt Úkkuzk ðh‚kuÚke yu{™e yk ƒkÄk yk¾ze™e «ð]r¥kyku Akuze ËeÄu÷e.…ý AuÕ÷u AuÕ÷uyu{ýu {k™u÷e ƒkÄkyku Œku n‚ðwt ykðu yuðe nŒe.

y{khu íÞkt fkuR AkufÁt {ktËwt …zÞwt fu ŒhŒ Œu™e ™sh Œku WŒkhðk{kt ykðu s. ð¤e hrððkhy™u {t„¤ðkh™e yu™u {kxu ðkx òuðk{kt ykðu.íÞkt ‚wÄe {ktË„e ftR ðkx òuðk™e ™Úke yu Œfo s yu{™u„¤u WŒhðku {w~fu÷. yuÚke yuf z„÷wt yk„¤ ðÄe ¼ÿfk¤e {kŒk™u ™kr¤Þuh, hýAkuzhkÞS™u íÞkt sRƒkƒk™u „ku¤Úke fu ‚kfhÚke òu¾ðk, ytƒkS sR™u ¾k‚zwt {ku{kt hk¾e y{wf ƒkÄk fhðe, {nwze{kty{wf Yr…Þk™e ‚w¾ze™e Úkk¤e fhðe, Ëkuhk Äk„k {tíkhkððk, {t„¤ fu þr™™k ò… fhkððk,‚íÞk™khkÞý fu [tze…kX™e ƒkÄk {k™ðe-½h{kt ‚huhkþ {ne™u yufkË «‚t„ yk ƒkÄk™ku WßðkŒkuyu{ {U ™kuæÞwt Au.

™u …u÷e n‚ðwt ykðu yuðe ƒkÄk™e ðkŒ. nwt …[e‚{u ðh‚u …hÛÞku íÞkhu {khe …Je yZkhðh‚™e nŒe. ynª ‚k‚hu ykðe yu‚.ðkÞ.ƒe.yu. {kt «ðuþ {u¤ÔÞku. ƒk™e …ý …qhe RåAk nŒefuAkufhku …e.yu[ze. ÚkÞu÷ku ™u fku÷us™ku yk[kÞo Au yux÷u ðnw™u yu{.yu. Œku fhðe s. yk fkhýu÷„¼„ ònuh fhu÷e nfefŒ nŒe fu y{u ƒk¤f™k sL{™u yxfkððk {kxu™k su ftR ði¿kkr™f W…kÞkunŒk Œu Þkusu÷k. ™u AŒkt y{u …hÛÞk™u ºkesu ðh‚u Œku yu yÄerhÞkt ÚkR „Þu÷kt. fkuR òuþe …k‚u Ëkuhku{tíkhkðe ykðu÷kt y™u {khe …Jeyu ‚{òðx y™u Ä{feyku AŒkt yu …nuhðk™e [kuÏ¾e ™k …kze™uƒk¤f ™ Úkðk {kxu™wt [kuÏ¾wt fkhý …ý fnÞwt íÞkhuÞ yu {k™ðk™u ƒË÷u yu {tíkhu÷ku Ëkuhku {khe …Je™k,yuf yu ™ …nuhŒe yuðk, ‚kÕ÷k{kt Ak™ku{k™ku {qfe ËeÄku. ™u AuÕ÷u ‚wÄe yuðwt {k™Œkt fu yu {tíkhu÷kËkuhk™u «Œk…u s y{u …hÛÞk …Ae …kt[ ðh‚ …Ae y{khu íÞkt ƒk¤f™ku sL{ ÚkÞku.

YrZ«Þkuøk :nkÚk ÄkuE Lkk¾ðk : ykþk Akuze Ëuðe

økwshkíke


LkkutÄ

29

ƒkfe yk{Œku fwrhðkòu™k, s{ýðkhku™k, Ëu¾kËu¾eÚke ÚkŒk ¾kuxk ¾[koyku™kt yu ƒnw {kuxkrðhkuÄe nŒkt. …ý yk òuþeyku, ¼wðkyku, ‚tŒku-{ntŒku, „únku, ËkuhkÄk„k, ò…™u ƒkÄkyku-yk ƒÄktyu¼u„kt {¤e™u Ä{o™u Ä®ík„™wt Y… yk…e ËeÄwt Au. Ä{o, r¢Þkfktz, «kÚko™k, …qò, æÞk™, þkMºkku yu ƒÄwt Œku…kuŒk™u ‚{sðk {kxu™e {Úkk{ý þY fhðk {kxu™kt ‚kÄ™ku {kºk Au. …ý yk…ýu yu ƒÄk™u æÞuÞ „ýe™u,‚kûkkífkh™wt MðY… ‚{S™u ‚kæÞ ƒ™kðe ËeÄkt Au. yks fkhýu Ä{o Ä®Œ„ ƒ™e „Þku Au. «kÚko™k, …qò™u æÞk™ Zkut„ ƒ™e „Þkt Au. r¢Þkfktz ƒkÌkk[kh y™u þkMºkku™wt ‚uð™ ykztƒh ƒ™e „Þkt Au.

Œu{™k ™k™…ý™k ‚tMfkhku ƒnw ÄkŠ{f. ™k™…ý{kt fk{¤e …nuhe™u …qò fhŒkt. fux÷kf ¾k‚rËð‚kuyu ËkËkS ‚kÚku hkus …tËh Ëuð÷kt™e …qò fhŒkt. ftR ºký rþð®÷øk, çku fk¤k rð»ýw, ™k„÷kt,yuf „ý…rŒ, yuf þt¾, ÷û{eS™k «ŒefY…u ƒu sq™k r‚ffk yux÷wt yuf r…¥k¤™e {kuxe …k÷¾e™eytËh rðhks{k™ hnuŒwt. ðzkuËhk™k yu{™k yuf r{ºk {s{wËkhu yu …k÷¾e yu{™u ¼ux yk…u÷e. ¾k‚eðs™Ëkh y™u fkuŒhýeðk¤e yu …k÷¾e nŒe. ™k„÷kt y™u ƒu sq™k r‚¬k …ý þwØ [ktËe™k ™u ½ýkðs™Ëkh. …kA¤Úke ¾kuðkR „Þu÷k r‚¬k W…h fËk[ rðfxkuheÞk™ku Vkuxku nŒku yuðwt {kYt M{hý Au.{khk r…ŒkS™u …ý yuf rþð®÷„ fkuR ‚kÄwyu ¼ux yk…u÷wt Œu™k W…h Ëh ‚ku{ðkhu ÁrÆ™ku yr¼»kuffhðk yuf Œ…kuÄ™ ykðŒk. yk{ ½h{kt ¾qƒ fhf‚h ÚkŒe …ý yu{™u Úkk¤e ¼he™u ‚eÄwt™u Ërûkýky…kŒk. ËkËkS …kutrz[uhe „Þk …Ae …u÷e …k÷¾e™u ƒÄkt Ëuð÷kt ËkËkS™k {kuxk s{kR™u íÞkt nŒkt Œu…kA¤Úke yu{™k ‚tƒtÄku {khk {ku‚k¤eÞkt y™u ŒuÚke y{khe ‚kÚku …ý ŒÆ™ f…kR „Þk, ƒku÷ðkÔÞðnkh …ý hÌkku ™nª, íÞkh …Ae ½ýu ðh‚u nwt ‚ku¤ ðh‚™ku nŒku ™u {khk ËkËkS „wshe „Þk íÞkhunwt y™u {khk rð¼w{k{k ÷R ykðu÷k. {kºk s{ýe ‚qtZðk¤k ykfzk™k {qr¤Þk™k ƒ™u÷k „ý…rŒ™u{k{k …kuŒk™e ‚kÚku …kutrz[uhe ÷R „Þu÷k ƒkfe™e yk¾e …k÷¾e™e …qò y{khu íÞkt hne. nwt yu{.yu.ÚkÞku íÞkt ‚wÄe yu ƒÄe …qò nwt fhŒku …ý …Ae {khk r…Œk©e r™ð]¥k ÚkÞk …Ae hkus ‚ðkhu f÷kf ‚wÄe™eyu …qò fhŒk. y™u …kuŒk™k {]íÞw y„kW ƒu s {rn™k …nu÷kt yu ƒÄkt Ëuð÷kt ‚rnŒ™e yk¾e …k÷¾eŒu{ýu {khk rð¼w{k{k™k Ëefhk™u ‚kut…e ËeÄu÷e. y{u ™k™k nŒk íÞkhu ‚ðkhu QXe™u ¼„ðk™™u y™u{k-ƒk…™u …„u ÷k„ðk™wt, ™kne™u Ëhuf ¼kR-ƒu™u fkuR™u fkuR Ëuð™e …qò fhðk™wt, {khu Ëuð÷kt™e …qòfhe ‚tæÞk fhðk™wt y™u „eŒk ðkt[ðk™wt, {khk ™k™k¼kRyu ©e yh®ðËy™u {kŒkS™e ‚neykuðk¤kVkuxk yuf ÷kfzk™kt {trËh{kt …Ähkðu÷k Œu™e …qò fhðk™wt, nkh ƒ™kðe™u [zkððk™wt, fu Vq÷ [zkðeËeðku fhe™u „eŒk ðkt[ðk™wt VhrsÞkŒ nŒwt. yk ¢{ nwt yu{.yu. ÚkÞku íÞkt ‚wÄe [kÕÞku. ‚ktsu …ý sBÞk…Ae {kuxuÚke ¼k„ðŒ fu ðkÂÕ{fe y™u Œw÷‚ef]Œ hk{kÞý ðkt[ðk ƒu‚u yu ‚kt¼¤ðk ƒÄktÞu r™ÞŒsøÞkyu ƒu‚e sðk™wt y™u AuÕ÷u yzÄk f÷kf™e ‚{qn «kÚko™k fhe™u s …Ae su™u ðkt[ðwt nkuÞ Œuðkt[u,su™u ‚qR sðwt nkuÞ Œu ‚qR òÞ yuðku ¢{ [k÷Œku. {kux…ýu yk ƒÄku ¢{ ¼ýðk{ktÚke, ðkt[ðk{ktÚke½ýk f÷kf ¾kR òÞ Au. yuðe Ë÷e÷ y{u fhŒk Œu fÞkhuÞ ‚kt¼¤ðk{kt ykðŒe ™nª. {urxÙf{kt ykÔÞkuíÞkhu ‚ðkhu „eŒkðkt[™{ktÚke ™u hkŒ™k hk{kÞý ©ðý{ktÚke {wrfŒ {¤u÷e.LnkŒkt LnkŒkt s y™uf&÷kufku „„zkðe sWt yux÷u [k÷Œwt.

ƒk Œku QXu íÞkhÚke s yuf …Ae yuf MŒkuºkku-MŒwrŒyku [k÷w fhe Ëu. h‚kuR fhŒkt fhŒkt, f[hkfkZíkkt fkZíkkt, Lnkíkkt Lnkíkkt yu{™k {kU{kutÚke {rnB™, W…{LÞwMŒwrŒ, ™{oËküf, þ¢kËÞ, „eŒk™ky™uf &÷kufku, hk{kÞý™e [ku…kRyku, „ku…e„eŒ, ‚w¼kr»kŒku, y™u yu ƒÄwtÞ …qhwt ÚkR òÞ …Ae ™h®‚n-{ehkt ð„uhuLkkt ¼s™ku, {k{uÁ™e y™uf …trfŒyku ð„uhu ftR™u ftR „ðkŒwt hnuŒw. yksu su{ ½ýk ½hku{kt‚ðkhu A ‚kzk A Úke rðrðÄ ¼khŒe™ku fu WËqo fkÞo¢{™kt „eŒku™ku {khku ‚kzk™ð-Ë‚ ‚wÄe [k÷u Au. yu{{khk r…Œk©e™k {]íÞw ‚wÄe ƒk ™k {kU{ktÚke QXu íÞkhÚke y{u s{eyu íÞkt ‚wÄe{kt yk ƒÄe MŒwrŒyku,&÷kufku, ¼s™ku™ku Œk÷ƒØ hk„{kt Wå[kh [k÷Œku. yk ƒÄwt y™kÞk‚ y{™u ‚ki ¼kR-ƒnu™ku™u {kutyuÚkR „Þu÷wt.

yr„Þkh‚, rþðhkºke, sL{kü{e ð„uhu™k y…ðk‚ku y™u Ëhuf™u fkuR™u fkuR ðkh fhðk™wtVhrsÞkŒ nŒwt. r…Œk©e hrððkh fhŒk, {khu ¼k„u ‚ku{ðkh ykðu÷ku. ƒk fuðzkºkes, ‚k{k …kt[{,

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


30

Ähku ykX{ ð„uhu ƒÄk ðúŒku fhŒkt. ƒk…wS r™Þr{Œ „kÞºke™k {tºkku™ku ò… fhŒk y™u ½h{kt ƒuÁÿkûk™e {k¤kyku y™u yuf Œw÷‚e™e {k¤k ÷kfzk™k {trËh W…h ÷xfÞk fhŒe. {TtrËh W…h yuf¼M{™ku zçƒku hnuŒku ™u ™e[u ykuhr‚Þku y™u ‚w¾z …ze hnuŒkt. ykuhr‚Þk™ku W…Þku„ Œku ƒkyu {]íÞw™kA yuf {rn™k …nu÷kt ‚wÄe fhu÷ku.

yk ƒÄwt ÞtºkðŒ r¢Þkfktz ÚkR ™ òÞ íÞk ‚wÄe ½h{kt ‚tMfkrhŒk™wt ðkŒkðhý SðŒwt hk¾ðk{kxu sYhe Au. …ý {U òuÞwt Au fu {kuxk¼k„u ‚tæÞk fhŒkt fhŒkt fu hkºku ‚{qn«kÚko™k fhŒkt {khwt r[ŒŒkuƒeò y™uf rð[khku{kt ¾kuðkÞu÷wt hnuíkwt. «kÚko™k …whe ÚkkÞ íÞkhu s ¾ƒh …zŒe fu «kÚko™k ÚkR. Sð™{kt‚ËT„wýku fu¤ððk {kxu yk ƒÄkt ðúŒku, W…ðk‚ku, MŒwrŒyku, «kÚko™kyku,…wòyku Þkuòðk{kt ykðu Au. …htŒw¾hu¾hk Sð™{kt yk ƒÄku {kºk ƒkÌkk[kh ÚkR sŒku nkuÞ Au.‚íÞ™khkÞý™e fÚkk ‚{Þu Vkuxku„úkVh™us ‚kiÚke ðÄw {n¥ð y…kŒwt nkuÞ y™u …qò fhkð™kh ƒúkñý …ý Vkuxku„úkVh™k n÷™[÷™™u ykÄkhu…kuŒk™k …kuÍ „kuXðŒku hnuŒku nkuÞ Œku yu ftR ‚íÞ™e …qò ™Úke. ðúŒku™wt Wí‚ðku Œhefu {n¥ð MðefkheþfkÞ y™u W…ðk‚ku™wt þheh™e ŒtËwhMŒe™e ‚{Œw÷k ‚k[ððk …qhŒwt {n¥ð Mðefkhe þfkÞ ƒkfe yur‚ðkÞ …ý ƒeS heŒu ðÄw ŒfoƒØ, Þkus™kƒØ Wí‚ðku y™u W…ðk‚krË™u „kuXðe þfkÞ. {TtrËhku{ktr™Þr{Œ Ëþo™ fu fÚkk©ðýfhðk sðwt yu ƒÄwt ‚k{krsf r{÷™ku ð„uhu™e áÂüyu {níð™k ƒkfe yíÞkhuyu™e su ÂMÚkrŒ Au Œu ytÄkÄqtÄe™u ykhu W¼u÷k ‚{ks™kt Ëþo™ fhkðu Au.

y{u ƒuÞ ¼kR {kuxk ÚkŒk „Þk y™u ¾k‚ Œku rfþkuh÷k÷ y™u fuËkh™kÚk ðktåÞk …Ae ‚ËT„wýkufu¤ððk yu s Sð™{kt æÞuÞ nkuR þfu Œuðe Ë÷e÷ku fhŒk ÚkÞk. y÷ƒ¥k, yk ƒÄk ƒkÌkk[khu y{™uƒÄkt ¼kR-ƒu™ku™u Ä{o¼eY fhðk{kt y„íÞ™ku ¼k„ ¼sÔÞku. Mk{ks{kt y{u ‚tMfkhe {ký‚ku Œhefuyku¤¾kÞkt. ‚ßsLk Œhefu …tfkÞkt. r™Y…ÿðe Œhefu yku¤¾kÞkt. nsw „R fk÷ ‚wÄe y{u ƒÄkt ¼kRƒu™ku…ý ƒkÄk-yk¾zeyku{kt {k™Œkt, …qò-fÚkk-feŒo™{kt {k™Œkt y™u yksu …ý ™ {k™ðk {kxu ftR fkhý™Úke. …ý ßÞk ‚wÄe yk ƒÄw ƒkÌkk[kh Au íÞkt ‚wÄe yu™wt fkuR ÍkÍwt {n¥ð ™Úke. ½h™e ðnwyku fuËefheyku{ktÚke fkuR™u rËð‚ hÌkk nkuÞ íÞkhu Œu™u hk{kÞý-¼k„ðŒT ¾k‚ ðt[kððk{kt ykðŒwt. yuLkwtÞ{kr™‚f MðMÚkíkÞ, þkherhf ‚{Œw÷k ‚k[ððk{kt {níð ™nª nkuÞ yu{ fnuðk™wt fkhý ™Úke. AŒkt yk{kºk Ëu¾kzðk {kxu™e ‚k{krsf «ð]r¥kyku s òu ƒ™e hnuðk™e nkuÞŒku yu rðþu ðnu÷e Œfu rð[khðk™ku‚{Þ Œku …kfe s „Þku Au.

y{khwt fwtxwtƒ ßÞkt [k÷e‚ ðh‚ hÌšt, y{khwt yk¾wt ™k™…ý-Þwðk™e ßÞkt ðeíÞkt yu ½h {kuxwtnŒwt. …htŒw Y{ Œku {kºk ƒus nŒk. W…hktŒ yuf h‚kuzwt, yuf {kuxe y„kþe. ƒt™u Y{ ½ýk {kuxk nŒk.yu{ktÞ su™u y{u {kuxk Y{ Œhefu yku¤¾Œk yu Œku 30 20’ ™ku ™u 25’ Ÿ[e ‚e÷ª„ðk¤ku Y{ nŒku.zeÍkR™ðk¤k ÷e÷k fk[™e ƒkheyku, ƒu Y…k¤k ÍwB{hku ÍqÕÞk fhŒk. ƒk…wS™u V™eo[h™ku þku¾ ŒuÚke÷kfzk™e ¾whþeyku, xe…kuÞku, xuƒ÷ku,fƒkxku, ƒu ÷ku¾tz™k …÷t„ ð‚kðu÷k. ½h™e ‚kV‚qVe {kxu ™kufh™nª. yuf ™kufh Úkkuzkt ðh‚ ð¤e hk¾u÷ku. ƒÄwt fk{ fhŒku y™u ½h™e ƒnkh ‚qE hnuŒku. …ý yuŒku ðå[u…kt[ – ‚kŒ ðh‚. ƒkfe …kýe ¼hðwt, ðk‚ý ½‚ðk, f[hk-…kuíkk, f…zkt Äkuðk, …Úkkheyku fhðe,{åAhËk™eyku fhðe yu ƒÄw fk{ ƒu™ku y™u ƒk {¤e™u s fhŒkt. y{u Akufhkyku y™u ƒk…wS ¾k‚rðrþü {ku¼ku ¼ku„ðŒk. fþk fk{™u yzfðk™wt ™nª. {kuxk…ýu ð¤e …Úkkheyku fhkðe,{åAhËk™efhðe, …kýe ¼hðwt yuðkt fk{{kt {ËË fhŒk ÚkÞu÷k.

þkfÚke {ktze™u y™ks y™u y{khkt f…zkt ‚wØkt™e ¾heËe™e sðkƒËkhe ƒk™e nŒe. ƒ…kuhu„kuËzeyku ‚eððe, Vkxu÷kt f…zkt™u ‚eððkt-‚ktÄðk, {‚k÷k ¾ktzðk, y™ks ‚kV fhðwt yu ƒÄwt fk{ ‚ŒŒ[k÷Œwt.

{™u ÞkË ™Úke fu ‚ðkhu …kt[- ‚kzk…kt[u ƒk QXu íÞkhÚke {ktze™u hkŒu Ë‚-yr„Þkhu ‚qðu íÞkt‚wÄe …qò«kÚko™k r‚ðkÞ yu …„ ðk¤e™u ƒuXkt nkuÞ. ‚ŒŒ fkÞoþe÷. yk ƒÄwt fk{ yu ¼khu Wí‚knÚkefhŒkt.yu{™u yuf r{rLkx™e ™ðhkþ ™nkuŒe Œu AŒkt y{u …kt[ ð¥kk yuf {khk yuf™k yuf fkfk™kuyuf™ku yuf Ëefhku Úkkuzkt ðh‚ y{khe ‚kÚku hnu÷ku yux÷u A Akufhktyku™wt …whqt æÞk™ yk…Œkt.

økwshkíke


LkkutÄ

31

½h{kt fE ðMŒw õâkt Au yu™e ƒÄe {krnŒe yu{™u {kutyu nkuÞ. ƒk…wS™kt f…zk™wt fƒkx …ý yu„kuXðŒkt, Ëh yXðkrzÞu …ªsY ‚kV …ý yu fhŒkt ™u ÍwB{hku ÷wAðk, ò¤kt …kzðkt, ÷kfzkt „kuXððkt,AkuzeÞkt y™u fku÷‚k™k Úku÷k „kuXððk suðkt {rn™u yuf ƒu ðkh fhðk …zŒkt fk{ …ý yu fhŒkt.

yu{™e fkÞoËûkŒk y™u fk{™e ykðzŒ™e ƒkƒŒ ƒÄkt ‚„ktðnk÷kt yuf yðksu ð¾ký fhŒkt.ƒÄwt fk{ yu …qhe [kuf‚kEÚke …qhe ÔÞðÂMÚkŒ heŒu y™u [eðxÚke fhŒkt ¾heËe™ku f‚ƒ Œku yu{™ku s.{khk {ku‚kr¤ÞkLke y™u {khk fkfk™k ½h™e fk…z ð„uhu™e ¾heËe yu s fhŒkt. …ý „k{{kt fkuE™uíÞktÞ ÷ø™ fu yuðku {kuxku «‚t„ nkuÞ Œku fk…z-½huýkt ¾heËðk y{ËkðkË{kt y{khu íÞkts ykðu y™uyu{™u ‚kÚku ÷E™u s ƒÄe ¾heËe fhu Œuðe yu{™e ykƒY nŒe.

yk™u fkhýu ÚkÞwt yuðwt fu y{™u yu{™kt ƒu ºký ‚tŒk™ku™u yk ƒÄkt fk{™e Œk÷e{ …w»f¤ {¤e.yu{™e ‚kÚku ¾heËe{kt fkuE™u fkuE yuf ƒu ¼kE-ƒu™Œku ‚kÚku nkuÞ s fkhý ¾heËe fÞko …Ae Úku÷ktŸ[fðk™e sðkƒËkhe y{khe hnuŒe. …ý yk fkhýu …kt[ Ëwfk™u {k÷ òuÞk rð™k, ¼kð™e hfÍf fÞkorð™k fkuE…ý {k÷, yhu þkf …ý ™nª ¾heËðk™e y{™u ƒu sý™u Œku fxuð …ý …ze „E. fkhý fuðu…kheyku nt{uþkt ykðk ½hkfku™e ‚kÞf÷kuS ‚{S™u ykuAk ¼kðu ¾hkƒ y™u n÷fku {k÷ …ÄhkðeËuŒk nkuÞ Au.

™u yu{™e fk{™u ‚t…qýo heŒu fhðk™e [eðx™u fkhýu …kA¤Úke …ý ƒnw Ëw:¾e ÚkÞkt. yu [eðx‚kÚku yu ‚{kÄk™ fhe þõÞkt ™nª. …kA÷e ô{h{kt yu{™wt þheh ½‚kE „Þu÷wt ™u ŒkuÞ yu fk{ fhŒkt.{]íÞw …nu÷kt [kh rËð‚ …nu÷kt fk{ðk¤eyu ÄkuÞu÷kt f…zkt {khe …íLke™e „uhnkshe™u fkhýu yu{ýuVheÚke ÄkuÞu÷kt. yu{™k Ëefhk™e ðnwyku ‚kÚku s ™nª yu{™e Ëefheyku ‚kÚku …ý ykðku ÔÞðnkh yu{ýu½ýe ð¾Œ fÞkuo Au y™u ‚t½»kkuo™u yk{tºký ykÃÞwt Au.

Y{{kt f[hku ð¤kE „Þku nkuÞ. V™eo[h ÷qAkE „Þwt nkuÞ …ý …AeÞ yu{™u yu{ ÷k„u fuƒhkƒh f[hku ðk¤kÞku ™Úke Œku ƒkuÕÞk rð™k ‚kðhýe ÷E™u VheÚke f[hkuðk¤e ™k¾u. ƒÄk ¾k‚ òuEþfu yu {kxu VheÚke f[hku ðkéÞk …Ae ™ef¤u÷e Äq¤ y™u f[hku ƒkhýk …k‚u ÷ktƒku ‚{Þ hnuðk …ý Ëu.h‚kuE{kt Œku ykðwt ½ýe ð¾Œ ƒ™Œwt. õâkhuf Œku yu fkhýu h‚kuE ‚wÄhðk™u ƒË÷u ƒ„zŒe …ý ¾he.{khe …íLke™u [k{kt ykuAe ¾ktz ™k¾ðk™e xuð. …kuŒk™e [k Œku yk¾e ®sË„e yu{ýu …kuŒu s fhe Au…ý fkuE {nu{k™ {kxu …Je [k ƒ™kðu Œku ðå[uÚke yuf yktxku h‚kuzk{kt {khe ykðe Úkkuze ðÄw ¾ktz ™k¾eykðu. …kAkt fnu,’{khe ðnw™wt ™u {khk ½h™wt ¾hkƒ Ëu¾kÞ™u’ õâkhufŒku h‚kuE fh™kh™u ðå[uÚke h‚kuEfhðk™wt Akuzkðe …kuŒu ƒÄwt nkÚk{kt ÷R ÷u. ƒeò™k fk{Úke yu{™u ¼køÞu s ‚tŒku»k ÚkŒku. õâkhuf yu ð¤e™¼kðe ÷uŒkt …ý õâkhuf yu …Ae …kuŒu s fhðk™ku yk„ún hk¾Œkt. fk{ðk¤e ðk‚ý [efýkt s hnuðk ËuAu, ðÄw …zŒku ‚kƒw™ku ¼qfku ðk…hðk AŒkt f…zkt ‚khk ™Úke ÄkuŒe ð„uhu VrhÞkËku AuÕ÷kt Ë‚-…tËhðh‚{kt y{u fk{ðk¤e hkÏÞk …Ae ‚ŒŒ fhu hk¾e Au.

™k™…ý{kt ‚tŒk™ku™u fk{™e ÔÞðÂMÚkŒŒk™e y™u [kuf‚kR™e Œk÷e{ yk…ðk ykðe [eðxsYhe „ýkÞ …ý {kux…ýu ykðku yk„ún {kuxe ô{h™e ðnw-Ëefheyku ‚kÚku yÚkzk{ýk™wt fkhý ƒ™u.…Ae íÞkt yn{™ku «§ ƒ™e òÞ y™u Sð™™u ½ýeðkh Úkkuzwt ƒuMðkË …ý ƒ™kðe Ëu yu …ý yu Mðefkheþõâkt s ™nª.

{ký‚u …kuŒk™e {ÞkoËkyku™u s yrŒ¢{ðk™e ™Úke …ý …kuŒk™e rðþu»kŒkyku y™u ykðzŒ™e‚¼k™Œk™u …ý yrŒ¢{e sðk™e Au. …kuŒk™e rðþu»kŒkyku, ykðzŒ y™u ‚Ë„wýku™e ‚¼k™Œk …ý{ký‚ {kxu ƒtÄ™™wt y™u ÞkŒ™k™wt fkhý ƒ™e þfu. su ÔÞÂõŒyku …kuŒk™e yk ‚¼k™Œk ‚kÚku Sðu AuŒuyku n{uþkt ‚k{u …ûkuÚke fËh y™u «rŒck™e y…uûkk hk¾u Au, …ý ykðkt ÷kufku ‚{S ÷u fu fkuÞ÷ yu™kxnqfk™e þhýkE ‚t¼¤kððk ƒkhýu ƒkhýu ¼xfŒe ™Úke. Vq÷ …kuŒk™e ‚wðk‚™e „w÷Aze ÷E™u fkuE™kMðk„Œ {kxu ðkx òuŒwt ™Úke. yuf ð]ûkÚke ƒesu ð]ûku xnqfku ÚkE™u QzŒe fkuÞ÷ fu ƒ„e[k™u ƒkhýu fuõâkhk™k r™so™ yufktŒ ¾qýk{kt ‚wðk‚™k Vqðkhk QzkzŒkt …w»…ku fkuE™u {kxu xnwfŒkt fu {nufŒkt s ™Úke.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


32

xnwfðwt ™u {nufðwt yu s yu{™wt Sð™ Au. {ký‚™wt Þ yuðwt ÚkR òÞ Œku ‚kr¥ðf, ‚Æ„wýku™wt, «u{…qýo,…hku…fkhe Sð™ yu™e «f]rŒ ƒ™e hnu. …kuŒu ½‚kÞkt, ¾U[kÞkt yu ƒÄk {kxu fËh, «rŒck, «{ký…ºkkufu {k™ [ktËku™e yu™u sYh …ý ™ hnu Œu ¾uð™k …ý ™ hnu.

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku ík{Lku ÃkMktË ykÔÞku ? [k÷ku, ykÃkýu yk ÃkkXLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMkfheyu.

yk …kX{kt ÔÞõŒ ÚkÞu÷e ÄkŠ{fŒk™e ‚kÚku {™™e ™ƒ¤kE™u fkhýu õâkhuf ytÄ©æÄk{ktfuðe heŒu {k™ðk {tzkÞ Au Œu ‚{sþku.

ËkËkS™u ytËks ykðe „Þu÷ku fu «{kuË™u fw{krh÷™k {]íÞw™ku ¾wƒ {kuxku yk½kŒ ÷køÞku Auyux÷u Œu{ýu ‚÷kn yk…e fu ðnu÷e Œfu Œ{khu íÞkt ƒk¤f nkuðwt òuEyu. yu s ð»kuo r™hts™™ku sL{ ÚkÞku.¾qƒ ŒtËwhMŒ y™u Y…k¤ku …ý Œu™u ç÷zfuL‚h nŒwt. ƒk™u MÚkkr™f zkufxhku y™u ðzkuËhk™k zkufxhu fnu÷wt fuƒk™u yurLkr{f Au yux÷u ƒkyu r™hts™™u ðÄkhu ƒfhe™wt ËqÄ yk…ðk {ktzu÷wt. …ý Œu ‚ŒŒ {ktËku hnuŒku.ËkËkS þnuh™k {kuxk zkuõxh …k‚u ÷R „Þk. Œu{ýu Auf ‚wÄe «ÞJ fhe òuÞk. Ëhr{Þk™{kt ƒk™u fkuEðze÷u ‚÷kn yk…e fu y{wf „k{zk{kt yuf ¼e÷ hnu Au. çknw òýfkh Au. Œu™e …k‚u ƒÄk Ëkuze „Þu÷k.¼e÷u Ëkýk {tŒhe fnu÷wt fu fkuE hktz™e ™sh ÷k„e „Þu÷e. ƒk yk ¼e÷™e ytÄ©Øk™e ðkŒ ƒnw ©ØkÚkefnuŒkt. …tËh rËð‚ r™hts™™e xÙex{uLx [k÷e. ‚ku¤{u rËð‚u Œu „wshe „Þku. {kuxk zkufxhu fnu÷wt fu {k™kyurLkr{f y™u ç÷zfuL‚h™u fkuE ‚ƒtÄ ™ nŒku. …ý ƒk Auf ‚wÄe …kuŒk™e òŒ™u r™hts™™k {]íÞw {kxusðkƒËkh „ýŒk.

ƒk¤f™e ðkŒ ykðu íÞkhu „{u Œu Mºke ™sh QŒkhðkÚke {ktze ƒkÄk hk¾ðk ‚wÄe™wt ƒÄw s fhu.÷u¾f™u {™ ÓËÞ™e yk {kuxe Ëwƒo¤Œk Au. ƒkyu AuÕ÷k Úkkuzkt ðh‚ku yk ƒkÄk yk¾ze™e «ð]rŒyku AkuzeËeÄu÷e. …ý AuÕ÷u AuÕ÷u n‚ðwt ykðu Œuðe ƒkÄk hk¾Œkt. Œu{ AŒkt Œu{ýu Œu{™k rð[khku{kt ½ýwt …rhðŒo™ykýu÷wt. fwrhðkòu™k, s{ýðkhku™k,Ëu¾kËu¾eÚke ÚkŒk ¾kuxk ¾[koyku™k yu ƒnw {kuxk rðhkuÄe níkkt. …ýyk òuþeyku,¼qðkyku, ‚tŒku-{ntŒku,„ún, ËkuhkÄk„k,ò…™u ƒkÄkyku-yk ƒÄkyu ¼u„kt {¤e™u Ä{o™uÄ®ík„™wt Y… yk…e ËeÄwt Au. Ä{o, r¢Þkfktz, «kÚko™k, …qò, æÞk™, þkMºkku yu ƒÄwt Œku …kuŒk™u ‚{sðk{kxu™e {Úkk{ý þY fhðk {kxuLkkt ‚kÄ™ {kºk Au. …ý yk…ýu yu ƒÄk™u æÞuÞ „ýe™u, ‚kûkkífkh™wtMðY… ‚{S™u ‚kæÞ ƒ™kðe ËeÄkt Au. yks fkhýu Ä{o Ä®ík„ ƒ™e „Þku Au. «kÚko™k …qò ™u æÞk™ Zkut„ƒ™e „Þkt Au. r¢Þkfktz ƒkÌkk[kh y™u þkMºkku™wt ‚uð™ ykztƒh ƒ™e „Þku Au.

ƒk™k ™k™…ý™k ‚tMfkhku ¾qƒ ÄkŠ{f, fk{¤e …nuhe …qò fhŒkt. ¾k‚ …qò{kt ËkËkS ‚kÚkuf÷kfku ‚wÄe hnuŒkt. yk W…hktŒ ƒk ‚ðkhu QXu íÞkhÚke yuf …Ae yuf MºkkuŒku,MŒwrŒyku [k÷w s fhe Ëu.½hfk{™e ‚kÚku ‚kÚku {rnB™ Míkkuºk, W…{LÞwMŒwrŒ, ™{oËküf, þ¢kËÞ, „eŒk™k y™uf &÷kufku,hk{kÞý™e [ku…kEyku,„ku…e„eŒ, ‚w¼kr»kŒku, ™h®‚n-{ehkt ð„uhu ƒÄk™kt ¼s™ku, {k{uY™e …tÂõŒykuð„uhu ƒÄw „kŒkt, ðkhu Œnuðkhu ðúŒku, W…ðk‚ …ý ÚkŒkt. yr„Þkh‚, rþðhkºke, sL{kü{e ð„uhuW…ðk‚ ÚkŒk Œku Ëhuf™u fkuE™u fkuEðkh fhðk™wt VhrsÞkŒ nŒwt. fuðzkºkes, ‚k{k…kt[{, Ähku ykX{ð„uhu ðúŒ ÚkŒkt. ‚{sðk™wt yu Au fu Sð™{kt ‚Æ„wýku fu¤ððk {kxu yk ƒÄk ðúŒku, W…ðk‚ku,MŒwrŒyku,«kÚko™kyku, …qòyku, Þkusðk{kt ykðu Au. …htŒw ¾hu¾hk Sð™{kt yk ƒÄku {kºk ƒkÌkk[khÚkR sŒku nkuÞ Au. ÷u¾f y™u Œu{™k ¼kE{kt rfþkuh÷k÷ y™u fuËkh™kÚk™u ðktåÞk …Ae yk …rhðŒo™ÚkÞu÷wt.

ƒk ‚ðkhu …kt[- ‚kzk…kt[u QXu íÞkhÚke {kuze hkŒ™k Ë‚-yr„Þkh ðkøÞk ‚wÄe fk{ fhŒkt.‚ŒŒ fkÞoþe÷. ½h™k Ëhhkus™k fk{Œku ¾hkt s …ý ‚kÚku ‚kÚku ƒ…kuhu ™ðwt- sw™wt fk{ fhðk™wt. „kuËzeyku‚eððe, {‚k÷k ¾ktzðk,y™ks ‚kV fhðwt, h‚kuzwt ‚kV fhðwt, …ktsY ‚kV fhðwt ð„uhu. ƒk™k yk

ykðku Mk{Syu

økwshkíke


LkkutÄ

33

fk{„hk Mð¼kð y™u Œu{™e fkÞoËûkŒk Œu{s Œu{™e ykðzŒ™k ƒÄkt ‚„ktðnk÷kt yuf yðksu ð¾kýfhŒkt. ƒÄwt fk{ yu …qhe [kuf‚kEÚke …qhe ÔÞðÂMÚkŒ heŒu y™u [eðxÚke fhŒkt. ¾heËe™ku f‚ƒ …ýyu{™ku s. ½h™k Œu{s ‚„ktðnk÷kt™k f…zkt™e ¾heËe ƒk s fhŒkt. fkuE™u íÞkt ÷ø™ yuðku «‚t„ nkuÞíÞkhu …ý f…zkt-½huýkt™e ¾heËe ƒk s fhŒkt. ƒk™e ‚kÚku {ËË{kt ÷u¾f y™u Œu{Lkkt ¼kE-ƒnu™kunkuÞ. yux÷u Äe{u Äe{u ÷u¾f y™u Œu{Lkkt ¼kE-ƒnu™ku™u …ý yk heŒu ¾heËe fhðk™e xuð …zu÷e. ÷u¾fŒu™u xuð ™nª…ý fxuð fnu Au. fkhý fu .... …kt[ Ëwfk™u {k÷ òuÞk rð™k, ¼kð™e hfÍf fÞko rð™kfkuE…ý {k÷, yhu þkf …ý ™nª ¾heËðk™e y{™u ƒu sý™u Œku fxuð …ý …ze „E. yk fkhýu yu{™u÷k¼ ÚkÞku Au yu™k fhŒkt fËk[ ™wfMkk™ ðÄw ÚkÞwt nkuðk™ku ‚t¼ð Au. fkhý fu ðu…kheyku n{uþkt ykðk½hkfku™e ‚kÞfku÷kuS ‚{S™u ykuAk ¼kðu ¾hkƒ y™u n÷fku {k÷ …Ähkðe ËuŒk nkuÞ Au.

y™u ytŒu ƒnw ‚h‚ ðkŒ ƒk™k ÔÞÂõŒíð™u y™wY… fhe Au. ƒk{kt hnu÷k …hku…fkh,«u{¼kð,‚kr¥ðf „wýku òu {ký‚™e «f]rŒ ƒ™e hnu Œku fËh, «rŒck, {k™[ktËku™e yu™u sYh ™ hnu y™u¾uð™k …ý ™ hnu. yk s ðkŒ «MŒkð™k{kt ‚wtËh heŒu yk÷u¾kE Au. çkk r™ðkos Sð™ SÔÞkt fnuðkÞ.

WÃkhkuõík nuíkw ík{u Mk{sÞk íkku [k÷ku nðu Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLkefhku.

™e[u™k yk…u÷k «§ku™k ‚k[k sðkƒ ‚k{u ¾hk ™e r™þk™e fhku.

(1) fw{krh÷™k {]íÞw {kxu ƒk fku™u sðkƒËkh „ýíkkt ?(y) …kuŒk™e òŒ™u (f) r…ŒkS™u(çk) {kuxe ƒnu™™u (z) ËkËkS™u

(2) ƒk fux÷kt ð»ko SÔÞkt ?(y)70 (f)75(çk)73 (z)71

(3) r™hts™Lkk {]íÞw™wt fkhý {kuxk zkufxhu þwt ƒŒkðwt?(y)Œkð (f)ç÷zfuL‚h(çk)yurLkr{f (z)zh

(4) r™hts™™e xÙex{uLx fux÷k rËð‚ [k÷e ?(y)Ë‚ (f) ƒkh(çk) …tËh (z) yZkh

(5) r™hts™™e ƒe{khe ð¾Œu fkuýu Ëkýk {tŒhu÷k?(y) …wòheyku (f) ƒkyu(çk) zkufxhu (z) ¼e÷u

(6) þwt ŒtËwhMŒe ™u fuðku Y…k¤ku !’ yk õâk «fkh™wt ðkõâ Au ?(y) r™»kuÄ (f)WË„kh(çk) rðrÄ (z) «§kÚko

(7) ƒk ytÄ©æÄk™e ðkŒ ¾qƒ ©æÄkÚke fhŒkt yux÷u-(y) ƒk ytÄ©Øk™e ðkŒ ¾qƒ ƒuVefh fhŒkt(çk)ƒk ytÄ©Øk™e ðkŒ rðïk‚Úke fhŒkt(f)ƒk ytÄ©Øk™e ðkŒ sðkƒËkheÚke fhŒkt(z)ƒk ytÄ©Øk™e ðkŒ ™ezhŒkÚke fhŒkt


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


34

(8) ½h{kt ‚huhkþ {rn™u yufkË «‚t„ ƒkÄkyku{kt WsðkŒku yux÷u fu...(y) {ne™u yufkËðkh ƒkÄk …qhe fhkŒe(çk) y y™u f ƒt™u(f) ƒu-ºký {rn™u ƒu-ºký ƒkÄk …qhe fhkŒe(z) y y™u f yuf …ý ™nª

(9) fwrhðkòu, s{ýðkhku™k, Ëu¾kËu¾eÚke ÚkŒk ¾kuxk ¾[koyku™kt yu ƒnw {kuxk rðhkuÄe nŒkt. yux÷u fu-(y) ƒk …kuŒu yk„uðk™e ÷R ò„]rŒ {kxu™e hu÷e fkZŒk.(çk) ƒk rðhkuÄ fhŒkt Ëu¾kðku{kt ¼k„ ÷uŒkt(f)ƒk rðhkuÄ «ËŠþŒ fhŒkt y™u fhkðŒkt(z)ƒk …kuŒu yk ™ fhŒkt

(10) ƒk ™k™…ý{kt þwt …nuhe™u …qò fhŒkt ?(y) yƒkurxÞwt (f)‚VuË ‚kze(çk) ÄkurŒÞwt (z) fk{¤e

(11) Ëuð÷kt™e …k÷¾e fkuýu ¼ux yk…u÷e ?(y) hkòyu (f) {sw{Ëkhu(çk) Ëeðk™u (z) ‚k{tŒu

(12) Œ…kuÄ™ fku™u fneþwt ?(y)Ér»k{w™e (çk)rþðS™k {trËh{kt ‚uðk fh™kh(f) Ëuhk‚h{kt ‚uðk fh™kh (z){trËh™k xÙMxe

(13) ËkËkS „wshe „Þk íÞkhu ÷u¾f fux÷k ð»ko™k nŒk ?(y) Ë‚ (f) ‚ku¤ (çk) …tËh (z) [kiË

(14) …k÷¾k™e ‚uðk ËkËkSyu fku™u yk…e nŒe ?(y) {kuxk s{kELku (f)fkfk™u(çk) …kuŒk™k ¼kE™u (z) ƒk™u

(15) …k÷¾™e ‚uðk {kuxk s{kE™u íÞktÚke fkuý-fkuý ÷R ykÔÞwt nŒwt ?(y) ÷u¾f y™u rð¼w{k{k (f) ËkËkS y™u ÷u¾f(çk) ËkËkS y™u r…ŒkS (z) ÷u¾f y™u ƒk

(16) ƒkyu {]íÞw y„kW …k÷¾™e ‚uðk fku™u ‚kut…e ËeÄu÷e ?(y) rð¼w{k{k™u (f) …kuŒk™e Ëefheyku™u(çk) …kuŒk™e ƒnu™™u (z) rð¼w{k{k™k Ëefhk™u

(17) fku™u ðktåÞk …Ae ÷u¾f y™u Œu{™k ¼kE Sð™™wt æÞuÞ ‚Æ„wýku fu¤ððk™wt nkuðwt òuEyu yuðwtrð[khŒk ÚkÞk ?(y) rfþkuh÷k÷ y™u fuËkh™kÚkS (f) …q. {kuxk(çk) ËkËkS (z) ©e yh®ðË y™u {kŒkS

(18) ....... yu ÷u¾f y™u Œu{™k ƒÄk ¼kE ƒnu™ku™u Ä{o¼eÁ fhðk{kt y„íÞ™ku ¼k„¼sÔÞku ?(y) ½h{kt ÚkŒk ƒÄk ƒkÌkk[khu (f) ƒk™e ƒef y™u r‚ØktŒkuyu(çk) ÄkŠ{f …wMŒfku™k ðkt[™™u (z) rðîk™kuyu yk…u÷k ¼k»kýku

(19) ½h™e y™u ½h™k ƒÄk ‚ÇÞku™e swËe swËe ðMŒwyku™e ¾heËe fhðk™e sðkƒËkhe fku™e nŒe ?(y) r…ŒkS™e (çk) ËkËkS™e (f) ÷u¾f™e (z) ƒk™e

økwshkíke


LkkutÄ

35

(20) ƒk™e fE ƒkƒŒ™kt ð¾ký ‚„kðnk÷kt yuf yðksu fhŒkt....(y) fkÞoËûkŒk (çk) fk{™e ykðzŒ (f) y y™u çk ƒt™u (z) {kºk çk

(21) [kh-…kt[ Ëwfk™u {k÷ òuÞk …Ae hfÍf fhe™u {k÷ ¾heËe yt„u ÷u¾f™k rð[khku þwt Au?(y) Œu™kÚke ¾wƒ ÷k¼ ÚkŒku(çk) Œu™kÚke ÷k¼ fhŒkt ™wfMkk™ ðÄkhu ÚkŒwt(f) Œu™kÚke ¾wƒ ‚khku {k÷ {¤Œku(z) Œu™kÚke {k÷ ‚khku {k÷ ykuAe ®f{Œu {¤Œku

(22) {ký‚u …kuŒk™e ......™u s yrŒ¢{ðk™e ™Úke …ý …kuŒk™e .......y™u .......™u …ýyrŒ¢{e sðk™e Au.(y) {ÞkoËk, rðþu»kŒk, ykðzŒ (f) nkurþÞkhe, {w¾ko{e, ÷wå[kE(çk) nkurþÞkhe, Œk÷e{, ¼ýŒh (z) {ÞkoËk, Œk÷e{, ¼ýŒh

(23) {ký‚™e ‚kr¥ðf ‚Æ„wýe, «u{…qýo, …hku…fkhe Sð™™e «f]rŒ ƒ™e nþu Œku {k™ðe™wtSð™ fuðwt ƒ™e òÞ ?(y) …w»… suðwt (çk) ð]ûk suðwt (çk) ™Ëe suðwt (z) ËrhÞk suðwt

(24) yk …kX{kt fÞku „wý ykt¾u Wze™u ð¤„u Œuðku Au ?(y) fhf‚h™ku (f) fk{™e [eðx™ku(çk) ®n{Œ™ku (z) WËkhŒk™ku

(25) fËh «rŒck «{ký…ºkku fu {k™[ktËku™e yu™u sYh …ý ™ hnu ™u ¾uð™k …ý ™ hnuyux÷u -(y) fËh, {k™, «rŒck ™ {¤u yux÷u ƒnw Ëw¾ ÚkkÞ(f) fËh,{k™,«rŒck „kiý ƒ™e òÞ™u …kuŒk™wt fkÞo s {n¥ð™wt y™u y„íÞ™wt ƒ™e hnu.(çk) fËh, {k™, «rŒck™e ¾uð™k hÌkk s fhu(z) õâkhuf õâkhuf fËh, {k™, «rŒck ™ {¤u yux÷u E»kko ykðu.

• ™e[u™k «§ku™k sðkƒ ÷¾ku.(1) ËkËkSyu ÄeÁ¼kELku þwt ‚÷kn yk…e ? fu{ ?(2) ƒkyu ®sË„e{kt …nu÷eðkh „heƒzk ÚkE™u …kuŒk™ku ƒ[kð fÞkuo fkhý yk…ku.(3) ƒk fE ytÄ©Øk™e ðkŒ ¾wƒ ©ØkÚke fhŒkt ?(4) r™hts™™e ƒe{khe™wt ðýo™ Œ{khk þçËku{kt fhku.(5) ƒk fuðe ƒkÄk hk¾íkkt ?(6) ytÄ©Øk{kt {k™Œk ƒk{kt fÞku ™ðe™ rð[kh òuðk {¤uu Au ?(7) ƒk ‚ðkhu QXu íÞkhÚke þwt þwt „kŒkt ?(8) ƒk þkLkkt rðhkuÄe níkkt ?(9) ÷u¾f™k ½h{kt fuðk fuðk ðúŒku, W…ðk‚ku ÚkŒk ?(10)÷u¾f fu{ fnu Aufu ‚Æ„wýku fu¤ððk ÚkŒwt ƒÄwt {kºk ƒkÌkk[kh ƒ™e hnuŒkt nkuÞ Au ?(11) ƒ…kuhu ƒk fuðk fk{ fhŒkt ?(12) ƒk…wS™u þu™ku þku¾ nŒku ? þku¾ {kxu Œu{ýu þwt þwt ð‚kÔÞwt nŒwt ?(13) ÷u¾f™k ½h{kt Akufhk fkuE fk{ fhŒk ™nª …ý {kux…ýu ÷u¾f õÞkt fk{ fhŒkt ÚkÞu÷k ?(14) ÷u¾f™u ¾heËe™e fE fwxuð …ze „Þu÷e ?(15) {ký‚™e «f]rŒ fuðe ƒ™u Œku Œu™u fËh, «rŒck, «{ký…ºkku fu {k™[ktËku™e sYh ™ hnu fu

¾uð™k ™ hnu ?

nðu, ykÃku÷k sðkçkku Mkk[k Au fu fu{ ? íkuLke [fkMkýe {kxu ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚkuMkh¾k{ýe fhku.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


36

(1) y (8) y (15) y (22) y(2) z (9) z (16) z (23) çk(3) çk (10) z (17) y (24) çk(4) f (11) çk (18) y (25) çk(5) z (12) f (19) z(6) çk (13) çk (20) f(7) f (14) y (21) f

WÃkh {wsçk ykÃku÷ «&™kuLkk sðkçk:-(1) ËkËkSLku ytËks ykðe økÞku níkku fu «u{kuËLku fw{krh÷Lkk {]íÞwLkku ¾qçk {kuxku yk½kík ÷køÞku Au.

yux÷u íku{ýu Mk÷kn ykÃke fu ðnu÷e íkfu ík{khu íÞkt çkk¤f nkuðwt òuRyu.(2) fkhý fu çkk fw{krh÷Lkk {]íÞw {kxu ÃkkuíkkLke sðkçkËkh økýíkkt níkkt. ¾hu¾h íkku çkk ÃkkuíkkLke

òíkLku yk {kxu {kV fhe þõÞkt Lk níkkt yux÷u íkuyku çkeò ÃkkMku økheçkzk çkLke ÃkkuíkkLkku çk[kðfhíkkt.

(3) rLkhtsLkLku çk[kððk fwtxwtçkLkk çkÄk Ãku÷k ¼e÷ ÃkkMku økÞu÷kt. Ëkýk {tíkÞko yLku íkuýu fÌkwt fkuRhktzLke Lksh ÷køku÷e. yk ðkík ¾qçk ©ØkÚke fnuíkk.

(4) rLkhtsLk Lkð {rnLkkLkku ÚkÞku yLku yuLkk ÷kuneLkwt Ãkkýe ÚkR økÞwt. rçk{khe ðÄe økÞu÷e yux÷uMÚkkrLkf zkufxhkuyu íkku ÷øk¼øk nkÚk ÄkuR Lkk¾u÷k. ËkËkS íkuLku {kuxk zkufxh ÃkkMku ÷R økÞk.íku{ýu fÌkwt . ík{u çknw {kuzk Ãkzâk Aku. íku{ Aíkkt íkuykuyu «ÞíLk fÞkuo. ÃktËh rËðMk íku xÙex{uLx[k÷e yLku Mkku¤{u rËðMku íku {]íÞw ÃkkBÞku.

(5) fkuR AkufÁt {ktËw Ãkzu fu íkhík s íkuLke Lksh WíkkhðkLke ¼ÿfk¤e {kíkkLku Lkkr¤Þuh, hýAkuzhkÞSLkuíÞkt sR çkkçkkLku økku¤Úke fu MkkfhÚke òu¾ðk, ytçkkS sRLku ¾kMkzwt {ku{kt hk¾e y{wf çkkÄkfhðe, {nwze{kt y{wf YrÃkÞkLke Mkw¾zeLke Úkk¤e fhðe, Ëkuhk Äkøkk {tíkhkððk, {tøk¤ðkh fuþrLkLkk òÃk fhkððk, MkíÞLkkhkÞýLke fÚkk fu [tzeÃkkX fhkððk ðøkuhu çkkÄk h¾kíke.

(6) fwrhðkòuLkku, s{ýðkhkuLkku, Ëu¾kËu¾kÚke Úkíkk ¾kuxk ¾[koLkku íkuyku rðhkuÄ fhíkkt. yk LkðeLkrð[kh òuðk {¤u Au.

(7) çkk Mkðkhu WXu íÞkhÚke yuf ÃkAe yuf Míkkuºkku, Míkwríkyku økkíkkt. yk WÃkhktík {rnBLk, WÃk{LÞwMíkwrík, Lk{oËküf, økkuÃkeøkeík, Mkw¼kr»kíkku, Lkh®Mkn-{ehkt ðøkuhu çkÄktLkkt ¼sLkku, {k{uÁt wÃktÂõíkykuðøkuhu çkÄwt økkíkkt.

(8) Ëu¾kËu¾eÚke Úkíkk ¾[koLkk rðhkuÄe níkkt.(9) yrøkÞkhMk, rþðhkºke, sL{kü{e, fuðzkºkes, Mkk{kÃkkt[{, Ähku ykX{ ðøkuhu ðúíkku Úkíkkt. íkku

½hLkk Ëhuf MkÇÞu fkuRLku fkuR ðkh fhðku VhrsÞkík níkku. yk{ su íku ðkhLkk WÃkðkMk Úkíkkt.(10) SðLk{kt MkËøkwýkuu fu¤ððk {kxu yk çkÄk ðúíkku WÃkðkMkku, Míkwríkyku, «kÚkoLkkyku, Ãkqòyku Þkusðk{kt

ykðu Au. Ãký ykðk Mk{Þu VkuxkuøkúkVhLku MkkiÚke ðÄw {n¥ð yÃkkÞ Au fu çkeò çkÄk{kt æÞkLkyÃkkÞ Au. fu æÞkLk nkuíkwt s LkÚke. yk WÃkhktík «kÚkoLkk, ¼sLk ðøkuhu çkÄw Þtºkðík r¢Þkfktz ÚkRòÞ Au. yk fkhýu ÷u¾f fnu Au fu çkÄku {kºk çkkÌkk[kh çkLke hnu Au.


økwshkíke


LkkutÄ

37

(11) Mkðkhu fhðkLkwt hku®sËw fk{ WÃkhktík økkuËzeyku Mkeððe, Vkxu÷kt fÃkzkt Mkeððkt-MkktÄðkt, {Mkk÷k¾ktzðk, yLkks MkkV fhðwt, ÷kfzkt økkuXððk, AkurzÞkt yLku fku÷MkkLkk Úku÷k økkuXððk suðkt fk{kufhíkkt.

(12) çkkÃkwSLku VLkeo[hLkku þku¾ níkku yux÷u íku{ýu ÷kfzkLke ¾whþeyku, xeÃkkRykuu, xuçk÷ku, fçkkxku, çku÷ku¾tzLkk Ãk÷tøk ðøkuhu ðMkkðu÷wt

(13) ÷u¾fLkk ½h{kt çkkÃkwS yLku Akufhkyku ftR fk{ fhkðíkk Lknª Ãký {kuxkÃkýu ÃkÚkkheyku fhðe,{åAhËkLke fhðe, Ãkkýe ¼hðwt yuðk fk{{kt {ËË fhkðíkk ÚkÞu÷kt.

(14) Ãkkt[ ËwfkLku {k÷ òuÞk rðLkk, ¼kðLke hfÍf fÞko rðLkk fkuRÃký {k÷, yhu þkf Ãký Lknª¾heËðkLke fwxuð Ãkze økÞu÷e

(15) ßÞkhu {kýMkLke «f]rík MkkÂ¥ðf, MkËøkwýe, «u{Ãkqýo, ÃkhkuÃkfkhe çkLke hnu íÞkhu Ãkkuíku ½MkkÞku,¾U[kÞku yu çkÄk {kxu fËh, «ríkck, «{kýÃkºkku fu {kLk[ktËkuLke sYh Lk hnu fu ¾uðLkk Ãký Lkhnunðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLku Mk{Syu.

yk …kX{kt ð…hkÞu÷e ¼k»kk îkhk yt„‚kÄf «íÞÞku ‚{S þfþku. yt„‚kÄf «íÞÞku rðþu Œ{u Äkuhý 10 ‚wÄe{kt ¼ýe™u ykÔÞk Aku. nðu …w™hkðŒo™ …kA¤

…rhrþü{kt ykÔÞwt Au íku ðkt[e ™e[u™k ðkõâku{ktÚke yt„‚kÄf «íÞÞ yku¤¾kðku y™u rðþu»ký …hÚke ™k{ƒ™u Au fu ™k{ …hÚke rðþu»ký ƒ™u Au Œu fnku .(1) yu™e nkurþÞkhe, ŒtËwhMŒe y™u Y…™kt ð¾ký fhŒkt, þwt ŒtËwhMŒ y™u fuðku Y…k¤ku !(2) r™hts™™e {ktË„e™e ¾ƒh …ze.(3) ÓËÞ™e yk {kuxe Ëwƒo¤Œk Au.(4) ¾kuxk ¾[o™k yu ƒnw rðhkuÄe nŒk.(5) hk{kÞý fu ¼k„ðŒ ðkt[ðk™wt VhrsÞkŒ nŒwt.(6) hkŒ™k hk{kÞý ©ðý{ktÚke {wÂõŒ {¤u÷e .(7) ½h{kt ‚tMfkrhŒk™wt ðkŒkðhý hk¾ðk {kxu sYhe Au.(8) yuLkw yu {k™r‚f ,þkherhf ‚{Œw÷k ‚k[ððk{kt {n¥ð nþu s.(9) yu{™e ‚kÚku ¾heËe{kt fkuE Œku ‚kÚku nkuÞ s.(10) ‚kÂ¥ðf, ‚kÆ„wýe, «u{…qýo ,…hku…fkhe Sð™ «f]rŒ ƒ™e hnu. ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðku. 3.2 ytøku MkkÄf «íÞÞku(1) rðþu»ký ÃkhÚke Lkk{.(2) rðþu»ký ÃkhÚke Lkk{.(3) rðþu»ký ÃkhÚke Lkk{.(4) Lkk{ ÃkhÚke rðþu»ký.(5) Lkk{ ÃkhÚke rðþu»ký.(6) rðþu»ký ÃkhÚke Lkk{.(7) Lkk{ ÃkhÚke rðþu»ký yLku rðþu»ký ÃkhÚke Lkk{.

ykðku Mk{Syu

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


38

(8) Lkk{ ÃkhÚke rðþu»ký.(9) Äkíkw ÃkhÚke Lkk{.(10) Lkk{ ÃkhÚke rðþu»ký.

(1) ©æÄk yLku ytÄ©æÄk ðå[uLkku ¼uË Mk{òðku.(2) Ä{o¼eÁÃkýkLkk Mkk{krsf ÷k¼ WËknhý MkkÚku ðýoðku.(3) ÔÞÂõíkLkwt æÞuÞ þk {kxu MkËTøkwýku fu¤ððkLkwt nkuðwt òuRyu íku Mk{òðku.

- ÄkŠ{fíkk, {LkLke Lkçk¤kELku fkhýu ytÄ©æÄk{kt rðïkMk

- ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk ytøkMkkÄf «íÞÞku.

rþûkk…ºke{ktÚke Mðk{e™khkÞý ¼„ðk™Lkk ©Øk,ytÄ©Øk y™u fwrhðkòu rðþu™k ÏÞk÷ku {u¤ðe™u ðkt[ku .

ÃkkXktík «§ku

«ð]r¥k

ík{u su þeÏÞk

økwshkíke


LkkutÄ

39

÷ø™ …Ae ÔÞÂõŒ™k Sð™{kt ‚k{krsf sðkƒËkheyku ðÄu yu Mð¼krðf Au. yu{ktÞ ykÃkýkMk{ks{kt íkku †e ÷øLk fhu ÃkAe yuLke ‚k{krsf sðkƒÄkheyku ½ýe ðÄu Au. yu ‚kÚku ƒk¤fku™k sL{…Ae Œu™e fkixwÂBƒf sðkƒËkhe …ý ðÄu Au. yk…ýk ‚{ks{kt Mºkeyu …kuŒk™ku rðfk‚ …ý fhðk™kuAu.ykŠÚkf MðŒtºkŒk y™u ‚{k™Œk {u¤ððk™e Au. yu ðkŒ ykuAe MðefkhkÞ Au. Œu™e ‚k{krsfsðkƒËkheyku™u …nkU[e ð¤ðk{kt s yu™ku ƒÄku ‚{Þ òÞ Au.õâkhuf Œku ƒk¤WAuh suðe fkixwÂBƒfsðkƒÄkhe™u ¼ku„u …ý ‚k{krsf sðkƒËkheyku™u …nkU[e ð¤ðk™wt ÚkkÞ Au. Mºkeyu ykðk ‚{Þu …kuŒk™e«kÚkr{õŒkyku ™¬e fhðe …zu y™u …kuŒk™ku rðfk‚, fwxwtƒ™ku rðfk‚ y™u ‚{ks™ku rðfk‚, yu ºkýuÞsøÞkyu ÞkuøÞ ‚{Þ Vk¤ððku òuEyu y™u …kuŒk™e fkÞoËûkŒk™ku W…Þku„ fhðku òuEyu.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u : yk …kX{kt yLÞ ÔÞÂõŒyku ‚kÚku™k ‚tƒtÄ y™u ‚k{krsf «rŒck {u¤ððk {kxu ðÄkhu÷e

‚k{krsf sðkƒÄkhe™ku …rhýk{ òuE þfþku y™u Œu rðþu™k «§ku™ku W¥kh yk…e þfþku. yk …kX™e ¼k»kk îkhk ¼k»kk{kt ð…hkŒk YrZ«Þku„™k yÚko™u ‚{S MðŒtºk {kir÷f ð…hkþ

fhe þfþku y™u Œu rðþu™k «§ku™k W¥khku yk…e þfþku.{q¤ ÃkkX ½h{kt {nu{k™ku™e yðhsðh …w»f¤ hnuŒe y™u ¾U[kR™u …ý yu{™e yk„ŒkMðk„Œk

½ýe ÚkŒe.{kuxk Œnuðkhu õâkhuf {kºk ft‚kh suðwt ‚kËw r{ükÒk fhe™u [÷kðe ÷uðkŒwt …ý ‚„…ý™e heŒu„{u Œux÷k Ëwh™kÞ {nu{k™ku ykÔÞk nkuÞ ŒkuÞ ÷kzw, ðuZ{e,þe¾tz suðkt r{ükÒkku ÚkŒkt. {nu{k™ku™uMxuþ™u ÷uðk-{qfðk sðk™wt …ý [k÷Œwt ™u þnuh{kt yu{™e ‚kÚku ¾heËe fhðk sðk™wt ,Œu{™e ‚kÚkuVhðk sðk™wt, ‚„kðnk÷ktyku™u íÞkt sðk™wt yu ƒÄk{kt ƒk yÚkðk ƒk…wS ‚kÚk yk…Œk.

y{ËkðkË™k hu÷ðu Mxuþ™Úke y{khwt ½h [k÷Œkt Ë‚-…tËh r{r™x™k hMŒu y™u y{ËkðkËþnuh™k «{ký{kt ¾kMMkwt {kuxwt ŒuÚke „k{™k õâkhuf Œku ŒÆ™ y…rhr[Œ …ý V÷kýk ¼kE™wt ½h yk fu ?’…qAŒk ykðe [zŒk.ƒk™u yk™wt ƒnw „kihð nŒwt’ {khu ½uhuŒku {khk r…Þh fu ‚k‚hk™k „k{™ku {ku[e,‚wÚkkh,½kt[e ‚wØkt ykðe™u hne „Þku Au.’ ™u ð¤e yu{™u yuf ƒeòu …ý þku¾ nŒku. „k{™k Akufhkyku™uy{ËkðkË{kt ‚khe ™kufhe y…kðe™u „kuXðe yk…ðk™ku. yuf Ët…íke™u Œku y{khk ½h{ktÚke s yuf Y{swËku fkZe yk…e™u ½h {tzkðu÷wt. …kAk yu™k ÔÞðnkhku{kt …ý h‚ ÷u. yu s Y{{kt yuf ðkh fwxwtƒ™k yuf

ËtÃkíke- Ãkrík-ÃkíLkefuheyh-Þh - fkhrfËeoLkwt ð»koÃkhøksw - Ãkkhfk {kxu ftRf fhðkLke¼kðLkk nkuðeþw©q»kk - [kfhe çkkuMkeÍ{ -yrÄfkheÃkýwt, WÃkheÃkýwtMkt½»ko - Í½zkuMkkrÒkæÞ - MknðkMkYrZ«ÞkuøkÃkkxk ÃkhÚke Qíkhe sðwt - rLkÞr{íkhku®sËe®sËøke Lku çkË÷u Mk{ks rðhkuÄeSðLk Sððwtykzu Ãkkxu [ze sðwt - {q¤ ÷ûÞyÚkðk æÞuÞ [qfe sðwt{øks{kt hkR ¼hkR sðe - ¾kuxwtyr¼{kLk ykðe sðwtfq¾ W½zðe - çkk¤f sL{ðwtMktçktÄku{kt íkz Ãkzðe - MktçktÄku{ktswËkÃkýwt ykððwt{u¤ ¾kðku - Mkkhku MktçktÄ s¤ðkRhnuðku

8ËeðkuLkk çkwÍu -4

«MíkkðLkk

nuíkwyku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


40

r…ŒhkE™u …ý hkÏÞku nŒku. {kuxe ô{h™ku y™u ykzu…kxu …nu÷uÚke s [ze „Þu÷ku yuðe ¾ƒh nŒe AŒkt‘ykðe hnuþu yu Œku’ yuðe {kLÞŒkÚke yu™u hkÏÞku. Äe{u Äe{u Œ{kfwt-„ktòÚke yk„¤ ðÄe™u yu ËkY-sw„kh™e ÷Œu [ze „Þku y™u y{ËkðkË suðk þnuh{kt „wtzk ‚kuƒŒeyku {¤íkkt ftE ðkh ÷k„u ™nª ŒuÚke ŒÆ™…kxk …hÚke WŒhe „Þku.yu™u …Ae ‚{òðe-…xkðe™u …kAku „k{ ¼u„ku fhŒkt {khk r…Œk©eLku ™kfu Ë{ykðe „Þu÷ku.

{khk yuf™k yuf fkfk™ku yuf™ku yuf Ëefhku …kt[uf ðh‚ y{khe ‚kÚku ¼ýðk hÌkku …ý yu Œkuy{khk …kt[ ¼u„ku AXku ¼kE s ÚkE „Þku nŒku.ËqÄ{kt ‚kfhÚke su{ ¼¤e „Þu÷ku.yuðwt s {khk {k‚e™eËefhkyku …heûkkyku yk…ðk ykðŒk-ðkt[ðk {kxu …tËh rËð‚ -{rn™ku ykðŒk íÞkhu ½h{kt yu{™e røkhËe÷k„Œe ™net.{khk yuf r…ŒhkE ¼kE …heûkkyku yk…ðk ½ýeðkh y{khe ‚kÚku hÌkk Au.ƒeò fux÷kfAkufhkyku …ý ykðe heŒu hnuŒk.yu{™k fux÷kfu y{™u ¼kEƒu™ku™u Úkkuzk Aktxk Wzkzâk s. yu{kt™kyuf™u ƒeze …eðk™wt ÔÞ‚™ …ý ½h{kt Œku yu ƒeze …e þfu ™nª. ƒk™u yu™e [kËh y™u ykurþfk™k„÷uVku ÄkuŒkt ykðe „tÄ ykðe „Þu÷e, …ý fhðwt þwt? ¾kŒhe fhðk y{khe [kufe {wfu÷e. yk™u fkhýuy{khk {„s{kt yuðe {kLÞŒk ¼hkE „Þu÷e fu ƒeze-r‚„khux …eðe, …k™ ¾kðwt, {kt‚-$zkt ¾kðkt,ËkY …eðku yu „w™ku Au. yk fkhýu ËkY …e™kh™u ríkhMfkhÚke …ý òuŒk-yu{kt yuf s y…ðkË nŒku-rð¼w{k{k™ku.

yk™u fkhýu ƒeze-rMk„hux™wt Œku þwt …ý [k-fkuVe™wt ÔÞ‚™ …ý ™Úke yux÷u y{u fuðk ‚tMfkhe,zkÌkk, ‚Æ„wýe yuðe hkE …ý y{khk {„s{kt ¼hkE „Þu÷e. y{khk fux÷kf {w‚÷{k™ y™u {hkXkr{ºkku$zkt ¾kŒk yu s fkhýu y{u yu{™u ½h{kt …kýe ‚wØkt …kŒk ™nª, ™u yu{™u ½uh sŒkt …ý ™nª.

{khk fkfk™e ‚kiÚke {kuxe Ëefhe™u …hÛÞk …Ae ÷„¼„ Ë‚uf ðh‚ ‚wÄe ftE ‚tŒk™ ™nª.{khk VkuE™e Ëefhe™u …ý yuðwt s ÚkÞu÷wt.yu ƒt™u™u yu{ýu …kuŒk™e ‚kÚku ÷ktƒku ‚{Þ hk¾e™u ÄehsÚkeyu{™e Ëðkyku fhkðe™u, yu{™e ‚kÚku Ëðk¾k™kt-zkufxhku™kt-…„rÚkÞkt ½‚e™u yu{™e fq¾ W½ze íÞkhu sr™hktŒ™ku Ë{ ÷eÄu÷ku.

yuðwt s {khe {k‚e™e {kuxe Ëefhe™wt ÚkÞu÷wt. {kuxe ô{h ‚wÄe yu {tËƒwrØ™e y™u þheh™eð]rØ{kt …ý ½ýe Äe{e nŒe. yu™u …ý ÷ktƒku ‚{Þ ‚kÚku hk¾e™u zkufxhku-ðiËku™e Ëðkyku fhðk{kt yu{ýu…kAwtðk¤e™u òuÞwt ™Úke .

yk ƒÄwt yu{ýu þÁykŒ™e ®sË„e{kt y{u ™k™k nŒk . íÞkhu Sð™™k yuf ¼k„Y…u fhu÷wt. ykyu{™e Vhs™ku yuf ¼k„ Au yuðe ‚¼k™Œk …ý fËk[ yu{™k{kt íÞkhu ™ nŒe. íÞkhu ½h{kt yk heŒu{ký‚ku W¼hkŒkt yu y{™uÞ „{Œwt-Mðk¼krðf ÷k„Œwt. …ý y{u su{ su{ {kuxk ÚkŒk „Þk, yu{™e y™uy{khe sðkƒËkheyku su{ su{ ðÄŒe „E yu{yu{ y{khu {kxu yk ƒÄwt ƒkuòY… ÚkŒwt „Þu÷wt ™u yu™ufkhýu çkk ‚kÚku ‚t½»ko{kt WŒhðk {ktzu÷k.

yk{ Úkðwt Mðk¼krðf nŒwt. nwt ykX{k Äkuhý{kt nŒku. y™u yuf yu{™k ½ýk Ëqh™kt {k{kykt¾™wt {kurŒÞk™wt yku…huþ™ fhkððk y{khu íÞkt ‚nfwtxwtƒ ykÔÞk.{k{k ‚kÚku {k{e nkuÂM…x÷ hnuŒkt.ƒk¤fku ƒÄk ,{khe ô{h™k fu fËk[ {khkÚke ƒu [kh ðh‚u {kuxk fu ™kLkk y{ËkðkËÚke ƒÄk yòÛÞk.‚ðkhu [k yk…ðk sðwt, Ëðkyku ¾heËðk sðwt, Akufhkyku ‚kÚku ƒnkh sðwt,s{ðk™wt yk…ðk sðwt , (yu‚{Þu Ëðkyku {kºk Ëðk ƒòh-ºký Ëhðkò s {¤Œe) ƒÄw {kuxk Ëefhk Œhefu {khu y™u {khe ‚kiÚke{kuxeƒu™™u {kÚku …zu÷wt .{khe {kuxeƒu™ yu ð¾Œu {urxÙf{kt,yu™ku ƒƒzkx íÞkhu nwt ™nkuŒku ‚{ßÞku …ý…Ae nwt sÞkhu {urxÙf{kt ykÔÞku ™u ƒhkƒh Vuçkúwykhe{kt s y{khkt yuf Mðs™™u r‚rð÷{kt yuf yku…huþ™{kxu Ëk¾÷ fÞkO íÞkhu ƒu {rn™k ‚wÄe [k-fkuVe s{ðk™wt-Ëðkyku ƒÄwt …nku[kzðk™e sðkƒËkhe {khu{kÚku ykðe íÞkhu nwt ¾hu s ftxk¤e „Þku nŒku. {k™r‚f heŒu Œt„ ÂMÚkrŒ{kt {wfkR „Þku nŒku fkhý fu {khu{kxu yu fìrhÞh ðhMk nŒwt.

{khe {kuxe ƒnu™ y{khkt ƒÄkt ¼kE ƒu™ku{kt ‚kiÚke ðÄw ŒusMðe y™u nkurþÞkh AŒkt ykðk s

økwshkíke


LkkutÄ

41

fkhýu {urxÙf{kt Lk…k‚ ÚkÞu÷e. ™u Lk…k‚ ÚkÞu÷e {kuxe òuxe Akufhe™u ƒeS Œf yk…ðk™u ƒË÷u ‚khku Akufhku{¤e òÞ Au yuðe ðze÷kuyu Ë÷e÷ fhe ŒuÚke ELxh{kt ¼ýŒk, yuf ƒnw {kuxk ½h™k Akufhk ‚kÚku …hýkðeËeÄe.yu {uzef÷{kt sE þfe nkuŒ ™u ™k{ fkZe þfe nkuŒ Œuðku yV‚ku‚ yu{ýu ƒnw …kA÷e W{h{kt ÔÞõŒfhu÷ku.

½h{kt ƒnkh„k{Úke ykð™khk {nu{k™ku W…hktŒ yu{™kt MÚkkr™f ‚„ktðnk÷kt ™u r{ºkkuLke…ý ÷„¼„ hkus yðhsðh hnuŒe.{khk r…Œk ht„e™ r{òs y™u {¤Œkðzk Mðk¼kð™k.hkusu ‚ktsufktŒku hrŒfkfk, fkt n»koËfkfk, fkt ¼ku„efkfk, fkt {nuŒkfkfk, fkt ¼kE ÷k÷fkfk ‚…Je y{khu íÞktykÔÞk nkuÞ ™u ¾kýe …kýe nknk –nene ™k s÷‚k òBÞk nkuÞ. yuðwt s yu ÷kufku y{khu íÞkt ™ykððkLkkt nkuÞ íÞkhu ƒk –ƒk…wS yu{™u íÞkt …nkuåÞkt nkuÞ. ½ýk ð»kkuo yk ¢{ [kÕÞku. hkŒu ½ýwt {kuzwtÚkR òÞ íÞkhu …ý ‚wŒk …nu÷kt hk{kÞý- ‚{qn «kÚko™k™ku f÷kf Œku fkZðk™ku s. …kA¤Úke ƒk™u‚{òÞwt fu {kuxk Úkðk {ktzu÷k Akufhkyku™wt ¼ýðk™wt Œku yk™u fkhýu ƒ„zu Au. …ý yu{™k …h sux÷wt æÞk™y…kððwt òuEyu yux÷wt æÞk™ y…kŒwt ™Úke.ŒuÚke Œu{ýu yk ƒÄk {iºke ÔÞðnkhku ykuAk fhðk {ktzu÷k …ýíÞkhu Œku ½zk ÷„¼„ …kfk ÚkR sðk ykÔÞk nŒk.

½h{kt {nu{k™ku y™u r{ºkku™e ‚h¼hk ™ Úkðe òuEyu yu{ fnuðk™ku ykþÞ ™Úke. …ýfux÷ktf fwtxwƒ{kt yu yux÷wt ðÄe òÞ Au fu …Ae {k-ƒk…™u ƒk¤fku ‚kÚku „k¤ðk™ku ‚{Þ s {¤Œku ™Úke.ƒk¤fku™u ‚{sðk {kxu s {kºk ™nª …ý Sð™ {kxu yu{™u ŒiÞkh fhðk {kxu …ý {k-ƒkÃku yu{™u …qhŒku‚{Þ yk…ðku òuEyu. yu{™e ‚kÚku {iºke fu¤ððe òuEyu. ½h{kt yt„Œ „ýkÞ yuðwt ðkŒkðhý h[ðwtòuEyu ™nª Œku „uMx nkW‚ suðk ½h{kt WAhŒkt ƒk¤fku ƒnw yuf÷kt …ze sŒkt nkuÞ Au. yk™u ‚k{u Auzu…kuŒk™k fk{{kt yíÞtŒ ÔÞMŒ hnuŒkt, õ÷ƒku{kt r™Þr{Œ s™khkt fu ‚ðkhÚke ‚kts ‚wÄe f{kððk™e®[Œk{kt ËkuzkËkuze fhŒkt ™u ½h™e ƒnkh hnuŒkt {k-ƒk… Lkkt ƒk¤fku …ý yuf÷kt …ze síkkt nkuÞ Au. yksuhkus ‚ktsu ºký [kh f÷kf xe.ðe. {kt {þ„q÷ hnuŒk fwxwtƒku{kt …ý ™k™kt ƒk¤fku ¼Þtfh yuf÷ðkÞk…ýwty™w¼ðu Au .yk yuf÷ðkÞk…ýk™ku y™w¼ð ƒk¤fku™k ÔÞÂõŒíðrðfk‚{kt ƒnw ½uhe y‚h …nkU[kzu Au.½hzkt {k-ƒk… r™‚nkÞ,yuf÷kt, ÷k[kh ÚkE òÞ Au Œu rðþu™e fÁý fnk™eyku ƒw÷tË yðksu÷¾™khkykuyu yk™e ™kutÄ …ý ÷uðk suðe Au. ½hzkt {k-çkkÃk ƒƒzkx, nwf{ku, ºkkøkktyku fhe þfu Au,ƒk¤fku ¼køÞu s ykðe ÂMÚkrŒ ‚k{u ƒ¤ðku fhe þfu Au.

½hfk{{kt y™u {nu{k™ku W…hktŒ yu{™k …h„sw Mð¼kð™u fkhýu …ý yu ½ýkt ÔÞMŒhnuíkkt.yzkuþe-…zkuþe™k fk{{kt Œku yu y[qf ¾zu …„u ŒiÞkh hnu …ý su™e ‚kÚku ftE ¾k‚ MktƒtÄ ™ nkuÞŒuðkyku™e ‚uðk ‚w©w»kk{kt …ý ÷k„e sðk™ku yu{Lku Wí‚kn hnuŒku.

Ëh W™k¤k{kt yu ƒhýeyku ¼he™u {uÚkeÞwt,„ku¤[wt,hkÞŒwt,[t…kfuhe,AwtËku,{whçƒku ƒ™kðíkkt.yk¾k ðh‚™k {‚k÷kyku òŒu ŒiÞkh fhŒkt. yzkuþeyku …kzkuþeyku™u íÞkt …ý ykðkt yÚkkýkt,…k…z,‚uð, fkŒhe ð„uhu ƒ™kððk{kt {ËË fhŒkt. rËðk¤e ‚{Þu {kun™Úkk¤, {„s, ½q½hk ƒ™kððk{ktyu{™k rðþu»k¿k…ýk™ku ÷k¼ yzkuþe -…kzkuþe W…hktŒ r{ºkku ‚wØkt™u {¤Œku. yk ykuAtw nkuÞ Œu{ ½h {kxuƒ™kðu÷kt yÚkkýkt, …k…z ð„uhu{ktÚke õâkhuf þkfðk¤eyku, ‚k{u™k r{Þkt y™u …Xký™e [k÷e{k hnuŒeƒeƒzeyku ð„uhu™u …ý ðkzfk ¼he ¼he™u y…kŒwt. yu{™u rƒ[khk™u õâktÚke [k¾ðk {¤ðk™wt? yuðku¼kð ¾hku . …kuŒk™k ½h™k Í½zk™k {k{÷k{kt ½ýe ykswƒksw™e Mºkeyku yu{™e ‚÷kn ÷uðk ykðŒe.…rŒ ‚kÚku ‚{kÄk™ fhðk™e rþ¾k{ý yu {kuxu ¼k„u yk…íkkt. Mºkeyku yk¾hu Mºkeyku Au-yu{ýu ½h{ktze™u XheXk{ ÚkE™u ‚{kÄk™ Mðefkhe™u hnuðwt yu{kt s þký…ý Au yuðe yu{™e …kfe {kLÞŒk nŒe.y{khk …zkuþ{ktLkkt yuf ƒƒwVE™ku ¼kt„e sŒku ‚t‚kh yu{ýu „kuXðe yk…u÷ku y™u «kuVu‚h ðh™e …ýyu{ýu «þt‚k {u¤ðu÷e yu™e ðkŒ yu ½ýe ðkh fhíkkt.

nsw yksu …ý {khk yXâkuŒuh ðh‚™k {k‚k …ºk ÷¾u Au yu{kt ðkhtðkh ÷¾u Au fu …ºk÷¾Œk{kt Ëkuze ykðu yuðe ƒu™ {¤ðe {w~fu÷ Au. {khk rð¼w{k{k Œku yu{™u ¼è y™u ÔÞk‚ fwtxwtƒ™k

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


42

VkÞhrƒú„uz Œhefu yku¤¾ðíkk. fwxwtƒ{kt õâktf A{f÷kt ÚkkÞ, õâktf ¼zfk W…zu fu yu …nku[e sŒkt.yu{™e ‚{òðx™e fw™un fhŒktÞ ƒt™u …ûk™u yu{™k{kt rðïk‚ y™u ykËh nkuðk™u fkhýu ‚{kÄk™ ½ýwts÷Ëe ÚkR þfŒwt.

r…ŒkS™u r{÷™e ™kufhe yux÷u sÞkhu òuEyu íÞkhu ¼køÞu hò {¤Œe. yux÷u ‚„ktðnk÷kt™k‚khk-{kXk «‚t„ku{kt nkshe yk…ðk ƒk™u sðwt …zŒwt. õâkhuf Œku Ë‚ ðh‚™e {khe {kuxeƒu™ W…h y{khe…kt[u ¼kEƒu™ku™e sðkƒËkhe Akuze™u yu {rn™ku {rn™ku ƒnkh hÌkkt Au. {khkt {kuxe{k‚e „wshe „Þu÷kt ™uyu{™e {kuxe Ëefhe™u {kuhƒe ‚wðkðz ykððk™e nŒe Œu {kxu Œuyku {rn™ku ƒnkh hnu÷kt. VkuE™e {ktË„enkuÞ, {k{e™e ‚wðkðz nkuÞ, fkfe™u fu {k‚e™u íÞkt «‚t„ nkuÞ yu{™e sYh ƒÄk™u hnuŒe.

ykðwt ½ýe fkÞoËûk Mºkeyku {kxu ƒ™Œwt nkuÞ Au. {kuxk fwxwtƒku nkuÞ, ‚{ks{kt fwxwtƒ™wt ftEf{ku¼kðk¤wt MÚkk™ nkuÞ yux÷u fwxwtƒ™e ‚kiÚke fkÞoËûk Mºke ykðk fwxwtƒ fÕÞkýLkkt fk{ku{kt y™u ‚{ksÔÞðnkh‚k[ððk{kt ‚kiÚke ðÄw ÔÞMŒ hnuðk™e. yk™u fkhýu ™k™k Akufhkyku W…h ½h™e sðkƒËkhe ykðe sŒenkuÞ Au. yk™k fux÷kf ÷k¼ku …ý Au. Akufhkyku h‚kuE fhðk{kt, ™k™k ¼kEƒu™ku™u ò¤ððk{kt, ½hfk{{ktfwþ¤ Úkðk {ktzu, {khe ‚kiÚke {kuxeƒu™ y{khu {kxu ‘ ‚ufLz {Äh (ƒeò ™tƒh™e ƒk ) ƒ™e „E yu™wt {wÏÞfkhý yu fu Œu Ë‚ ðh‚™e nŒe íÞkhÚke Œu™u {kÚku yk ƒÄe sðkƒËkheyku ykðŒe. ƒk ½h{kt nkuÞ ŒkuÞr…ŒkS™k fk{ku{kt, ½hfk{{kt, {nu{k™ku{kt ™u ‚{ks ÔÞðnkh{kt yux÷kt ƒÄkt ÔÞMŒ nkuÞ fu y{™u ™kLkkt¼kEƒnu™ku™u ™ðzkððk™e, f…zkt …nuhkððk™e, {uþ yktsðk™e ™u {kÚkk{kt Œu÷ ™k¾e™u yku¤e yk…ðk™esðkƒËkhe ‚wØkt {kuxeƒu™ yËk fhŒe. yk™ku yrŒhuf íÞkt ‚wÄe ÚkÞku fu y{u fku÷us{kt ykÔÞk íÞkt ‚wÄey{u {kÚkk{kt òŒu Œu÷ ™k¾Œk ™nª™u {kÚkwt ‚wØkt {kuxeƒu™ su Vuþ™™wt yku¤e yk…Œe Œu [÷kðŒk.

yk™u fkhýu ™kLkk ¼kE-ƒu™ku™u „uh÷k¼ yu ÚkkÞ fu {kuxeƒu™™e {{Œk {¤u …ý Œu™k ƒku‚eÍ{™ku¼ku„ …ý Úkðwt …zu. ¾k‚ fhe™u ƒu™ku{kt ( y™u ™u yZe ðh‚™e s ™k™e ƒu™ nkuÞ íÞkhu Œku ¾k‚ ) ½h{kt{n¥ð™wt MÚkk™ {u¤ððk {kxu™e Aw…e nheVkE [k÷u, yux÷wt s ™nª ™k™eƒu™ku ½hfk{{kt, h‚kuE{kt Úkkuzeyk¤‚™u fkhýu, Úkkuzwt nheVkE{kt …kAwt …zðk™wt ÚkŒwt nkuðk™u fkhýu ykðe sŒe WËk‚e™Œk™u fkhýu, Úkkuzwt÷kz y™u ðÄw …zŒe fk¤S™u fkhýu …kA¤ hne sŒe nkuÞ Au. {kuxeƒu™ku™u „uhVkÞËku yu ÚkkÞ fu yu …kt[ðh‚™e nkuÞ íÞkhÚke ™k™k-¼kEƒu™™u nª[fku ™k¾ðk fu h{kzðkÚke {ktze™u Œu™e fux÷ef ™k™e{kuxesðkƒËkheyku Œu™u {kÚku ykðe …zŒe nkuÞ Au. yu fkhýu yu õâkhuÞ MðŒtºk h{e þfŒe ™Úke. fkuEf™u fkuE™k™wt AkufÁt Œu™e fuzu ð¤„u÷wt s nkuÞ. ™u ™k™e ô{h™ku yk™tË ¼ku„ÔÞk …nu÷kt s yfk¤u yu™k{kt «kiZíð y™uðze÷…ýwt ykðe sŒwt nkuÞ Au. yu™k ÔÞÂõŒíð™ku MðŒtºk rðfk‚ Úkðk™u ƒË÷u yu ™k™…ýÚke ƒeò ™tƒh™eƒk ƒ™e ƒu‚u Au. y÷ƒ¥k yk™u fkhýu ½h{kt ƒeò ¼kEƒu™ku™k «{ký{kt Œu™wt {n¥ð ðÄe òÞ Au. yuõâkhuf …kuŒk™e heŒu ™k™k-¼kE ƒu™ku™k ½zŒh y™u rðfk‚™e sðkƒËkhe yËk fhðk {ktzu. {k™k«{ký{kt yu™ku y™w¼ð y™u Ëwr™ÞkËkhe™wt ¿kk™ ykuAkt nkuðk™u fkhýu y…fð heŒu, õâkhuf yý½zheŒu yu …kuŒk™e sðkƒËkhe y[qf VhsÚke yËk fhu y™u ™k™k-¼kE ƒu™ku™u yu yý½z WAuh™e ‚ò…ý ¼ku„ððe …zu. yu™k{kt ô{h ykuAe nkuðk™u fkhýu y™u y™uf yLÞ fkhýu {k sux÷e Äehs,‚n™þe÷Œk, ÷ktƒe ÿÂü …ý ™ nkuÞ, yk ƒÄk™u fkhýu …ý ™k™k-¼kE ƒu™™u ‚n™ fhðk™wt ykðu.

yk{ {kuxk ƒk¤f™u yfk¤u, …kiZíð y™u sðkƒËkhe y™u ™k™kt ƒk¤fku™u y…fð WAuh™e‚ò yu{ yíÞtŒ ÔÞMŒ hnuŒe {k™kt ƒÄkt ƒk¤fku™u ‚h¾ku yLÞkÞ ÚkŒku nkuÞ Au. õâkhuf òu ½h{ktAkufhku ‚kiÚke {kuxku nkuÞ y™u ƒnw ™k™e ô{h{kt fwtxwtƒ™e ykŠÚkf sðkƒËkhe Œu™u {kÚku ykðe …zu Œku Œu™u…ý yfk¤u «kiZíð™e y™u Œu™kt ™kLkk-¼kE ƒu™ku™u y…fð ƒku‚eÍ{™e ‚ò ¼ku„ððk™e ykðu Au.

y{u LkkLkk níkkt íÞkhu ðå[u ÷øk¼øk Ãkkt[-Mkkík ðhMk rLkÞ{ ÚkE økÞu÷ku fu Ëhuf WLkk¤kLkkðufuþLk{kt y{u çkk MkkÚku ÃktËh rËðMk fkfkLku íÞkt yLku ÃktËh rËðMk {k{kLku íÞkt hnuðk síkkt. fkfkLku íÞkt{kuxu¼køku VkuE ykÔÞkt nkuÞ Ãký Aíkkt ½hLkku çkÄku fkh¼kh çkk Mkt¼k¤e ÷uíkkt. ¾kMk fheLku hMkkuzwt Mkt¼k¤e÷uðkLkku yu{Lku çknw WíMkkn níkku. {kuMkk¤{kt sEyu yLku íÞkt {kMke Ãký yu{Lkkt çkk¤fku MkkÚku ykÔÞkt nkuÞ

økwshkíke


LkkutÄ

43

Aíkkt hMkkuzkLkku nðk÷ku çkk Mkt¼k¤e ÷uíkkt. nwt òuíkku fu ykx÷kt çkÄk ¼uøkkt ÚkÞu÷kt çkk¤fkuLke hMkkuE fhðkLkwtftxk¤k¼hu÷wt fk{ fkfe, VkuE, {kMke, {k{e fkuELku çknw øk{íkwt Lknª. yÚkðk Vkðíkwt Lknª. Ëefheyku,¼ºkeSyku, ¼kýeykuLku VxkVx fk{ MkkUÃkeLku çkk hMkkuzkLkwt fk{ çkhkçkh økkuXðe ÷uíkkt. íku rËðMkku{kty{khu ½uh s Lknª Ãký fkfk yLku {k{kLku íÞkt Ãký Mxð Ãkh çknw íkku ËqÄ økh{ ÚkkÞ fu çkÃkkuhLke [k ÚkkÞçkkfe Mkðkh-MkktsLke hMkkuE [w÷k Ãkh Úkíke. çkk hMkkuE fhíkkt nkuÞ íÞkhu Äq{kzku çknw ykuAku Úkíkku Lku hMkkuEMk{ÞMkh íkiÞkh ÚkE síke.

Mkk{k ÃkkMku fk{ ÷uðkLke ykðzík Ãký ½ýe. su fk{ nkÚk{kt ÷u yu{kt Ãkqhkt MktzkuðkE sðkLkku,íkL{Þ ÚkE sðkLkku yu{Lkku Mð¼kð níkku. yuLkku [uÃk ÷økkzðk{kt Ãký yu fwþ¤. çkÄkt ¼kE-çkuLkku{kt fk{fhðkLke ykðzík fu¤ðkE íku{kt íkL{Þ ÚkE sðkLkk yLku Ãkqhk MktzkuðkE sðkLkk økwýu yøkíÞLkku ¼køk¼sÔÞku Au. yu{ýu fkÞoËûkíkk fu¤ððk WÃkh Ãký Ãkqhíkwt æÞkLk ykÃÞwt Au. {{íkkÚke Aíkkt {¬{íkkÚke yu fk{fhe ÷uíkkt, hkux÷eLkk ÷kuxLku yLku AkufheLku íkku sux÷kt fu¤ðeyu yux÷wt ykuAwt Au íkuðe yu{Lke Ãkkfe {kLÞíkkníke. yu{Lkk sux÷e Mkwtðk¤e, Ãkku[e yLku Ãkkík¤e Vw÷fk hkux÷e {tut íkku nsw MkwÄe ¾kÄe LkÚke. Lku yuf MkkÚku [khsý s{ðk çkuXkt nkuÞ íkkuÞ çkÄkLku yu økh{ økh{ Vw÷fk ykÃke þfíkkt. y{khk fux÷ktf Mkøkkt-ðnk÷kt íkku{kUyu fnuíkkt fu ‘ík{khu íÞkt r{ükLk s{ðk fhíkktÞ yk hkux÷e s{ðk s y{u íkku ykðeyu Aeyu.’ çkkfeLkehMkkuELke Ãký yu{Lke ykðzík Mkk{kLÞ Mºkeyku fhíkkt ðÄw. Ãk[kMk-MkkX {kýMkkuLke hMkkuE íkku yu ÃkktMkXðhMkLkkt ÚkÞkt íÞkt MkwÄe yuf÷u nkÚku fhe þfíkkt.

yu{Lke ¼kýeyku yLku ¼ºkeSyku íku{Lkk MkkMkhk{kt yu{ fnuðk{kt økkihð yLkw¼ðíke fu y{Lku½hfk{Lke yLku hMkkuELke íkk÷e{ íkku {k{e-{kMke ÃkkMku fu VkuE-fkfe ÃkkMku {¤e Au.ÃkkuíkkLke ºký Ëefheyku WÃkhktík {khk {k{k, fkfk, VkuE yLku {kMkeLke ËefheykuLku Ãký ÃkkuíkkLke ÃkkMkuhk¾eLku yÚkðk íku{Lku ½uh fu¤ððk{kt íku{ýu hMk ÷eÄku níkku. {khe rðãkŠÚkLkeyku {khu ½uh ¾kMk çkkLku {¤ðkykðíke yLku MktMkkhÔÞðnkhLke yLkuf þkýÃký yLku MkqÍLke ðkíkku íku{Lke ÃkkMkuÚke þe¾e síke.

yu{Lke Ãkkfe {kLÞíkk níke fu hMkkuE fhu íku hkýe. çkeò ½hfk{Lku yu sYh Wíkhíkwt økýíkkt AíkktÃkqhíkwt {n¥ð Ãký ykÃkíkkt, ½hLke çkÄe ËefheykuLkk {Lk{kt hMkkuE fhðkLkwt fk{ MkkiÚke {n¥ðLkwt Au yu{çkuMke økÞu÷wt. ½h{kt ykLku fkhýu hMkkuELke çkkçkík{kt yuf ¢{ Lk¬e ÚkE økÞku níkku. çkk nkuÞ íÞkt MkwÄe çkks çkÄe hMkkuE Mkt¼k¤íkkt. çkk Lk nkuÞ íkku {kuxeçkuLk. yu ÃkhýeLku MkkMkhu økE íkkuÞ yuLkwt ½h y{khk ½hÚkeyux÷wt LkSf níkwt fu çkuLk y{khu íÞkt hkus ykðíke. yuLkwt y{khe MkkÚkuLkwt yLku y{khwt yuLke MkkÚkuLkwt yuxu[{uLxyux÷wt çkÄwt fu ðkík Lk ÃkqAku. yk fkhýu {U òuÞu÷wt fu hMkkuE fkt çkkLkk nkÚk{kt hnuíke fkt {kuxeçkuLkLkk nkÚk{kt Lkuyu ÃkAeLkk ¢{u çktLku LkkLke çkuLkkuLkk nkÚk{kt.

yk fkhýu çkLÞwt yu{ fu ½h{kt ðnwyku ykðe íkkuÞ hMkkuE çkkLkk nkÚk{kt s hne. {kuxk¼køkLkkMktÞwõík fwxwtçkku{kt çkLkíkwt nkuÞ Au yu{ hMkkuE yu Mkt½»koLkwt fkhý çkLkðk {ktze. õÞkhuf {khe ÃkíLke hMkkuEçkLkkðu íkkuÞ Mðk¼krðf heíku yuýu çkLkkðu÷e hkux÷eLke yLku yLÞ hMkkuELke Mkh¾k{ýe çkkLke hMkkuE MkkÚkuÚkE síke, çkk {{íkkLku ðþ ÚkELku yLku ÃkkuíkkLkwt {n¥ð síkwt fhðk íkiÞkh Lknª íkuÚke ÃkkuíkkLkk ËefhkykuLkuøkh{- økh{ hkux÷e íkku Ãkkuíku s s{kzðkLkkt yuðku ykøkún Mkuðíkkt. yk fkhýu MkkMkw yLku ðnwyku ðå[u íkzÃkzðk {ktzu÷e.

çkkLkku ðnwykuLku fu¤ððkLkku WíMkkn Ãký sçkhku. yu{Lku yu{ fu fu{ fheLku {khe ðnwLku {khksux÷e s fkÞoËûk çkLkkðe Ëô. yu ÃkkuíkkLkk çkeçkk{kt ÃkkuíkkLkk ËefhkLke ðnwLku Zk¤ðk {Úkðk {ktzâk. y{wfyuf [ku¬Mk çkeçkk{kt íkiÞkh ÚkELku ykðu÷e ðnwykuLku çkkLkwt çkeçkwt yf¤kððk {ktzâwt. LkkLke ðnw íkku swËe hneyux÷u yk{ktÚke s÷Ëe Lkef¤e økE Ãký {khe ÃkíLke {kxu Mkt½»ko {kxuLkwt yk çkeswt fkhý Ãkzðk {ktzu÷e íkzLku¾kE{kt Vuhððk {kxu ½ýwt fkhýYÃk ÚkÞwt.

Lku ¾hu¾h ¾kE Ãkze íku íkku çkÄu çkLku Au yu{ {kr÷feÃkýkLkk Mkt½»ko{ktÚke. ÃkhýkÔÞk Aíkkt yLkuMk{ks{kt {n¥ðLke sðkçkËkheyku yËk fhíkku nkuðk Aíkkt çkkLku {Lk Ëefhku yu Ëefhku níkku. Akufh{ík,

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


44

¼q÷fýku, ÃkkuíkkLke íkrçkÞík çkkçkík çkusðkçkËkh. LkkLkÃký{kt ÷uíkkt yuLkk fhíkkt ÃkhÛÞk ÃkAe yu {khe ðÄwfk¤S ÷uðk {ktzâk yu{ {U LkkUæÞwt Au. yu{Lku fÌkwt Ãký Au íÞkhu yu Ë÷e÷ fhíkkt fu ‘LkkLkÃký{kt íkku íkwt ÃkÚkhksuðku {sçkqík níkku. íkkhe íkrçkÞík ÃkkA¤Úke s çkøkze.’ ykLkwt Ãkrhýk{ yu ykÔÞwt fu {khe LkkLke, LkkLkefk¤S ÷uðk{kt yu{Lku sux÷ku ykLktË ykðíkku yux÷wt s ÃkíLkeLku yu{ Úkíkwt fu {khk Ãkrík Ãkh {khk fhíkktMkkMkwLkku n¬ ðÄkhu Au. çkÄu çkLku Au yu{ {khe fk¤S ÷uðkLke nheVkE Äe{u Äe{u {khk Ãkh n¬ s{kððkLkenheVkE{kt Ãkrhý{ðk {ktze. Lku ¾kE ÃkzeLku s hne.

ykLku fkhýu çkLÞwt yu{ fu {ÞkO íÞkt MkwÄe SËÃkqðof yu{Lku {U {khe MkkÚku hkÏÞkt Lku SËÃkqðof yu{khe MkkÚku hÌkkt Aíkkt yu{Lke yLku {khe ÃkíLkeLke ðå[u {u¤ Lk ¾kÄku íku Lk s ¾kÄku. çktLkuLku yuf çkeò rðLkk¼køÞu s [k÷íkwt, çktLkuLku yufçkeò {kxu {{íkk yLku ykËh Ãký Aíkkt LkkLke LkkLke çkkçkíkku{ktÞ Auf MkwÄeçktLkuyu yufçkeò {kxu Mkíkík VrhÞkËku fÞko s fhe. yLku çktLkuLku yufçkeò {kxu ¾kMMkku yMktíkku»k hÌkk fÞkuo.

çktLku yufçkeòLku ÃkkuíkkLku yLkwYÃk çkLkkððk {ÚÞkt, ykÃkýk Ëw:¾Lkwt Lku Mkt½»koLkwt fkhý {kuxu ¼køkuyk nkuÞ Au. MkkMkw-ðnwLkwt þwt fu Ãkrík-ÃkíLkeLkwt þwt, þuX-LkkufhLkwt þwt, r{ºkkuLkwt þwt, {k-ËefhkLkwt þwt fu {k-ËefheLkwt þwt çkÄk yufçkeòLku ÃkkuíkkLku yLkwYÃk çkLkkððk {Úku Au. Mk{sËkh (?) yÚkðk ÔÞðnkY ÔÞÂõíkykuMktÞkuøk yÚkðk ÂMÚkrík yLkwMkkh yLkwYÃk çkLke òÞ Au. yÚkðk yLkwYÃk ÚkðkLkku zku¤ fhu Au. yLkwYÃk ÚkÞkLkwtLkkxf fhu Au. suyku yuðwt yLkwYÃkíkkLkwt Bnkuhwt Ãknuhe þfíkkt LkÚke. íkuyku yLkkze økýkÞ Au. þuõMkrÃkÞhu fÌkwtAu fu yk søkík yuf {kuxku íkgku Au. yLku çkÄk {kýMkku yr¼Lkuíkk-yr¼Lkuºkeyku Au. rðrÄLke ð¢íkk yu Aufu ÔÞðnkh{kt yk ðkík çknw ¾kuxe heíku Mkk[e Au. {kýMk Mk{sýku ÚkkÞ Au íÞkhÚke þkýk ÚkðkLkku, zkÌkkÚkðkLkku, Lk{ú-rððufe rðîkLk ðøkuhu ÚkðkLkku ÃkkX ¼sððk {ktzu Au. Ãkkuíku Au yuðku yu õÞkhuf s Ëu¾kE òÞAu çkkfe Ãkkuíku LkÚke yuðku Ëu¾kðkLkwt Lkkxf fhðk{kt ykLktË {kLku Au. yLku yk{ fhðk {ktzu Au íÞkhÚke síku Mk{sËkh çkLku Au yÚkðk Mk{sýku ÚkÞku Au yu{ {kLkðk{kt ykðu Au.fuðe ¢qh h{qs !

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku. ík{Lku ðkt[ðkLke {ò ykðe nþu. íkku nðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk «Úk{ nuíkwLkuMk{Syu.

yk ÃkkX{kt yLÞ ÔÞÂõíkyku MkkÚkuLkk MktçktÄ yLku Mkk{krsf «ríkck {u¤ððk {kxu ðÄkhu÷eMkk{krsf sðkçkËkheLkkt Ãkrhýk{ òuE þfkþu.

½h{kt {nu{kLkkuLke yðh-sðh Ãkw»f¤ hnuíke yLku ¾U[kELku Ãký íku{Lke ykøkíkk Mðkøkíkk Úkíke.{kuxk íknuðkhu õÞkhuf ftMkkh suðwt MkkËw r{ükLk fheLku [÷kðe ÷uðkíkwt Ãký MkøkÃkýLke heíku øk{u íkux÷ktËqhLkktÞ {nu{kLkku ykÔÞkt nkuÞ íkkuÞ ÷kzw, ðuZ{e, þe¾tz suðkt r{ükLLkku Úkíkkt. {nu{kLkkuLku MxuþLku ÷uðk-{qfðk sðkLkwt Ãký [k÷íkwt Lku þnuh{kt yu{Lke MkkÚku ¾heËe fhðk sðkLkwt, íku{Lke MkkÚku Vhðk sðkLkwt,Mkøkkt-ðnk÷ktykuLku íÞkt sðkLkwt yu çkÄwt [k÷w s hnuíkwt. fkuE Mkøkkt-ðnk÷kt nkuÂMÃkx÷{kt nkuÞ íÞkhu Mkðkhu[k ykÃkðk sðkLkwt, s{ðkLkwt ykÃkðk sðkLkwt, MkøkkLkk Akufhkyku MkkÚku çknkh sðkLkwt, Ëðkyku ¾heËðkAuf Ëðk çkòh- ºký Ëhðkò sðkLkwt yk çkÄe Mkuðk Úkíke. WÃkhktík økk{Lkk {kýMkkuLku þnuh{kt økkuXððk,íkuyku økkuXðkE Lk òÞ íÞkt MkwÄe ½h{kt s hk¾ðk, fwxwtçkLkk AkufhkykuLku ½h{kt hk¾e ¼ýkððk ðøkuhuLkufkhýu ½h{kt {kýMkkuLke yðh-sðh ¾qçk hnuíke. yk WÃkhktík ykMkÃkkMk{kt çkÄktLku {ËË Úkíke. WLkk¤k{kt{uÚkeÞwt, økku¤[wt, hkÞíkwt, [tÃkkfuhe, AqtËku, {whççkku, suðkt yÚkkýkt çkLkkððk{kt íkku ð¤e ÃkkÃkz-Mkuð-fkíkhe,{kunLkÚkk¤, {økMk, ½w½hk çkLkkððk{kt ÃkzkuþeykuLke {ËË fhíkkt. yk çkÄk{kt çkkLke nÚkkuxe níke. ½hfk{{ktÃký yux÷kt s [ku¬Mk yLku ykðzík. íku{Lke hkux÷eLkkt Mkki ð¾ký fhíkkt. fux÷kf Mkøkk fnuíkkt fu r{ükLLks{ðk fhíkkt hkux÷e ¾kðk ykððwt Au. çkk ÃkkMkuÚke íkk÷e{ Ãkk{u÷e fwxwtçkLke ËefheykuLkkt íku{Lkk MkkMkhu

ykðku Mk{Syu

økwshkíke


LkkutÄ

45

Ãký ð¾ký Úkíkkt yLku ½hfk{Lke íkk÷e{ çkk ÃkkMkuÚke ÷eÄe Au íku{ fnuðk{kt økkihð yLkw¼ðíke.íkuLkkÚke rðYØ ½hLke ðze÷ ÔÞÂõík yLÞ fk{ku{kt ÔÞMík hnuíke nkuðkÚke ½h yLku ½hLkkt LkkLkk

¼kE-çknuLkkuLke sðkçkËkhe Akufhkyku Ãkh ykðe Ãkze níke. ykLkk ÷k¼ yLku økuh÷k¼ çkLLku Au. íkuykuhMkkuE fhðk{kt, LkkLkk ¼kE-çkuLkkuLku ò¤ððk{kt - Mkk[ððk{kt, ½hfk{{kt fwþ¤ Úkðk {ktzu Au. yk ÷k¼íkku Mkk{u Auzu LkkLkkt ¼kE-çknuLkku {kuxkt ¼kE-çkuLkkuLkk çkkuMkeÍ{Lkku ¼kuøk çkLku Au, çkk¤f sðkçkËkhe {kÚkuykðe Ãkzíkkt õÞkhuf Mðíktºk heíku h{e þfíkwt LkÚke. çkk¤ÃkýLkku ykLktË ¼kuøkÔÞk ðøkh yfk¤u «kiZ fu ðze÷çkLke òÞ Au. íkuLkku Mðíktºk rðfkMk AeLkðkE òÞ Au. yk çkÄk økuh÷k¼.

Ãký ÃkkA¤Úke çkkLku Mk{òðk {ktzu÷wt fu {kuxkt Úkðkt {ktzu÷k AkufhkykuLkwt ¼ýðkLkwt yk çkÄkLkufkhýu çkøkzu Au. íku{s íku{Lkk Ãkh sux÷wt æÞkLk ykÃkðwt òuEyu íkux÷wt yÃkkíkwt LkÚke. yux÷u çkkyu yk çkÄk‘{iºke ÔÞðnkhku’ ykuAk fhðk {ktzu÷k.

õÞkhuf çkkLke fk{ fhðkLke nÚkkuxe xuð ½h{kt Mkt½»koLkwt fkhý çkLkíke. ÷u¾fLkk ½h{kt hMkkuE çkks fhíkkt. õÞkhuf ÷u¾fLke ÃkíLke hMkkuE çkLkkðu íÞkhu íku{Lke hMkkuELke Mkh¾k{ýe çkkLke hMkkuE MkkÚku Úkíke.hMkkuELku ÷økíke yk çkÄe çkkçkíkku Äe{u Äe{u Mkt½»koLkwt fkhý çkLkðk ÷køke. ÷u¾f yk çkÄk Ëw: Mkt½»koLkwtfkhý çkíkkðíkkt fnu Au. “...çkÄkt yufçkeòLku ÃkkuíkkLku yLkwYÃk çkLkkððk {Úku Au Mk{sËkh(?) yÚkðkÔÞðnkY ÔÞÂõíkyku MktÞkuøkku yÚkðk ÂMÚkrík yLkwMkkh yLkwYÃk çkLke òÞ Au. yÚkðk yLkwYÃk ÚkðkLkku zku¤ fhuAu. yLkwYÃk ÚkðkLkwt Lkkxf fhu Au. suyku yLkwYÃkíkkLkwt Bnkuhwt Ãknuhe þfíkkt LkÚke íkuyku yLkkze økýkÞ Au...”

WÃkhkuõík nuíkw ík{u Mk{sÞkt ? ík{u yk nuíkw Mkkhe heíku Mk{sÞkt Aku fu Lknª íkuLke ¾kíkhe{kxu Lke[uLkk «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

Lke[uLkk «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku :(1) çkk fE ðkíkLkwt økkihð ÷uíkkt ?

(y) {khk rÃkÞh{kt {khk ½hLkku ðx Ãkzu.(çk) {khk rÃkÞhLkku MkkMkhkLkku {ku[e, MkwÚkkh, ½kt[e, MkwØkt ykðeLku hne økÞkt Au.(f) {khk MkkMkhk{kt {khk ½hLkku ðx Ãkzu.(z) y{ËkðkË þnuh{kt y{khwt {kuxwt ½h Au.

(2) {kuxe çknuLk {urxÙf{kt fu{ LkkÃkkMk ÚkÞkt ?(y) íku ¼ýðk{kt yux÷e nkUrþÞkh Lk níke.(çk) íku ¼ýðk{kt hwr[ Ähkðíke Lk níke.(f) Mk{ksLke {kLÞíkk yuðe níke. fu AkufheykuLku {urxÙfÚke ðÄkhu Lk ¼ýkðkÞ.(z) fwxwtçkesLkku Mkkhðkh {kxu íku{Lku íÞkt ykðu÷kt yux÷u ¼ýðk {kxu Mk{Þ

ykÃke þfkíkku Lknª.(3) ÃkkA÷e ô{hu {kuxe çknuLku õÞku yVMkkuMk ÔÞõík fhu÷ku ?

(y) yu þk¤kyu sE Lk þfe.(çk) yu {urzf÷{kt sE þfe nkuík Lku Lkk{ fkZe þfe nkuík.(f) yu y{urhfk sE þfe nkuík.(z) yu {nuLkík fheLku ¾qçk ykøk¤ rLkf¤e þfe nkuÞ.


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


46

(4) ÷u¾fLku íÞkt ÷øk¼øk hkus {nu{kLkkuLke yðh-sðh hnuíke fkhý fu, ...(y) íku{Lkkt rÃkíkk htøkeLk r{òsLkk yLku {¤íkkðzk Mð¼kðLkk níkk.(çk) íku{Lkk {kíkkLke ykøkíkk-Mðkøkíkk Mkkhe níke.(f) íku{Lke çkkLke rçk{kheLku fkhýu(z) ÷u¾fLkk ½uh Mkkhðkh yÚkuo ½ýk ÷kufku ykðíkk yux÷u ÷øk¼øk hkusMktçktÄeyku ¾çkh ÃkqAðk ykðíkkt.

(5) çkkLke fE ðMíkwyku ykzkuþ-ÃkkzkuþLkk ÷kufku Ãký ð¾kýíkkt ?(y) ¼k¾he þkf (çk) ÚkuÃk÷kt (f) yÚkkýkt (z) VhMkký

(6) ½hu÷wt Í½zk{kt çkk MºkeykuLku {kuxu¼køku fE þe¾k{ý ykÃkíkkt ?(y) Ãkrík MkkÚku Mk{kÄkLk fhðkLke (çk) ðze÷kuLku VrhÞkË fhðkLke(f) AqxkAuzk ÷uðkLke (z) {k-çkkÃkLke Mk÷kn ÷uðkLke

(7) rð¼w{k{k çkkLku þwt fneLku yku¤¾kðíkk ?(y) MkufLz {Äh (çk) {k (f) çkk (z) VkÞhrçkúøkuz

(8) Í½zkLkk Mk{kÄkLk{kt çkkLke Mk{òðxLke fwLkun fhíkktÞ çkLLku ÃkûkLku çkkLkk{kt............ yLku ........ Lku fkhýu Mk{kÄkLk ÚkE þfíkwt.(y) {kLk yLku ykËh (çk) fËh yLku {kLk(f) rðïkMk yLku ykËh (z) {kLk yLku rðïkMk

(9) ÷u¾fLkk ½h{kt Mkøkkt-ðnk÷ktLkk Mkkhk- {kXk «Mktøkku{kt nkshe ykÃkðkLkwt ðøkuhuMkk{krsf fk{ fkuý fhíkwt ?

(y) rÃkíkkS (çk) {kuxeçkuLk (f) çkk (z) {kuxk¼kE(10) çkk fwxwtçk yLku Mk{ksLkk fk{ku{kt ÔÞMík nkuðkÚke çkÄkt ¼kE-çknuLkkuLke sðkçkËkhe

fkuLku {kÚku ykðe Ãkze níke ?(y) rÃkíkkS (çk) {kuxeçkuLk (f) {kMke (z) {kuxk¼kE

(11) ÷u¾f yLku çkeòt ¼kE-çkuLk {kxu {kuxeçkuLk þwt çkLke økE níke ?(y) çkk (çk) ðze÷ (f) rÃkíkkS (z) MkufLz {Äh

(12) {kuxk¼kE-çknuLk ßÞkhu LkkLkkt ¼kE-çkuLkLke sðkçkËkhe WXkðíkkt nkuÞ íÞkhu íku{LkkWAuh{kt yý½zíkkt fu{ ÷køkíke ?(y) ykuAe Wt{h(çk) yLkw¼ð yLku ËwrLkÞkËkheLkwt ¿kkLk ykuAwt(f) ykuAwt ¿kkLk(z) ÃkiMkkLke ðnU[ýe yLku ¾heËeLkku y¼kð

(13) LkkLkk ¼kE-çknuLkkuLku yÃkfð çkkuMkeÍ{Lkku ¼kuøk çkLkðwt Ãkzu Au. ynª yÃkfð çkkuMkeÍ{yux÷u þwt ?(y) Mk{ßÞk rðLkkLkwt WÃkheÃkýwt (çk) Mk{sËkhe ÃkqðofLke sðkçkËkhe(f) Mk{ßÞk rðLkkLkwt ftxÙku®÷øk (z) Mk{sËkhe ÃkqðofLkwt ftxÙku®÷øk

økwshkíke


LkkutÄ

47

(14) ÷u¾f yLku íku{Lkk ¼kE-çkuLk ðìfuþLk{kt fkuLku íÞkt hnuðk síkkt ?(y) {k{k (çk) fkfk-{k{k (f) fkfk (z) {k{k-{kMke

(15) fwxwtçk ¼uøkwt ÚkÞwt nkuÞ íÞkhu çkk þwt Mkt¼k¤ðkLkku WíMkkn çkíkkðíkkt ?(y) ½h (çk) ðze÷kuLke Mkuðk (f) Akufhkt (z) hMkkuzwt

(16) ÷u¾fLkk {íku çkÄk ¼kE-çkuLkku{kt fk{ fhðkLke ykðzík fu¤ðkE íku{kt fkuLkku Vk¤ku{n¥ðLkku níkku ?

(y) çkk (çk) {kMke (f) LkkLkk (z) {k{k(17) çkkLke Ãkkfe {kLÞíkk fE níke ?

(y) Ëefhe íkku Ãkkhfe ÚkkÃký fnuðkÞ.(çk) Ëefhe s ½hLke {ku¼e fnuðkÞ.(f) hMkkuE fhu íku hkýe(z) ðnwLku ½h{kt MkkiÚke Lke[wt MÚkkLk {¤ðwt òuEyu.

(18) çkkLke yðuS{kt hMkkuE fkuLkk nkÚk{kt hnuíke ?(y) rÃkíkkSLkk (çk) ðnwykuLkk (f) {kuxeçkuLkLkk (z) ËuhkýeLkk

(19) AkufheykuLku fu¤ððk {kxu çkk íkuLkwt WËknhý ykÃkíkkt ?(y) [tËLkLkwt (çk) fw{¤k Vw÷Lkwt(f) ½ôLkw (z) hkux÷eLkk ÷kuxLkwt

(20) hMkkuE çkLkkððk{kt çkkLke ¾krMkÞík fE níke ?(y) ykuAk {Mkk÷k ðkÃkhíkkt (çk) Äq{kzku ykuAku fhíkkt(f) ykuAku økuMk ðkÃkhíkkt (z) ykuAwt çk¤íký ðkÃkhíkkt

(21) çkk fkuLku ÃkkuíkkLkk sux÷e s fkÞoûk{ çkLkkððk {køkíkkt níkkt ?(y) ðnwLku (çk) ËefhkykuLku(f) ËefheykuLku (z) ÃkzkuþeykuLku

(22) çkkLke yLku ÃkíLkeLke n¬ s{kððkLke nheVkELku Ãkrhýk{u Ãkzu÷e ¾kELkk {q¤{kt þwt níkwt ?(y) Mkt½»kkuo (çk) fk¤S(f) MÃkÄko (z) yýykðzík

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ÷¾ku :-

(1) fkuE MkøkktÔnk÷kt nkuÂMÃkx÷{kt nkuÞ íÞkhu fuðe Mkuðk Úkíke ?(2) çkkyu {iºke ÔÞðnkhku fu{ ykuAk fhðk {ktzu÷k ?(3) LkkLke ô{hu Akufhk Ãkh ½hLke yLku LkkLk ¼kE-çknuLkkuLke sðkçkËkhe ykðe sðkÚke ÷u¾fLkk {íku fuðk ÷k¼ yLku økuh÷k¼ ÚkÞk ?(4) fE- fE ðMíkwyku çkLkkððk{kt çkk ÃkzkuþeykuLke {ËË fhíkkt ?(5) ÷u¾fLkk ½h{kt hMkkuE Mkt½»koLkwt fkhý fu{ çkLke økE ?(6) {kýMk søkíkLkk íkgk Ãkh fuðku zku¤ fhu Au ?

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


48

(1) çk (7) y (13) y (19) z(2) z (8) çk (14) çk (20) f(3) çk (9) f (15) z (21) y(4) y (10) çk (16) y (22) çk(5) f (11) z (17) f(6) y (12) f (18) çk

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçkLke [fkMkýe fhðk ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku íkuLke Mkh¾k{ýe fhku.(1) Mkðkhu [k ykÃkðk sðkLkwt, s{ðkLkwt ykÃkðk sðkLkwt, MkøkkLkk Akufhkyku MkkÚku çknkh sðkLkwt, Ëðkyku

¾heËðk Auf Ëðkçkòh-ºký Ëhðkò sðkLkwt yk çkÄe Mkuðkyku Úkíke.(2) fkhý fu ÃkkA¤Úke çkkLku Mk{òÞwt fu {kuxk Úkðk {ktzu÷k AkufhkykuLkwt ¼ýðkLkwt ykLku fkhýu çkøkzu Au

íku{s íku{Lkk Ãkh sux÷wt æÞkLk ykÃkðwt òuRyu íkux÷wt æÞkLk ykÃke þfkíkwt LkÚke.(3) Akufhkyku Ãkh ½hLke yLku LkkLkkt ¼kR-çknuLkkuLke sðkçkËkhe ykðe sðkÚke íkuyku hMkkuR fhðk{kt,

LkkLkkt ¼kR-çkuLkkuLku ò¤ððk{kt, Mkk[ððk{kt, ½hfk{{kt fwþ¤ Úkðk {ktzu Au. yk ÷k¼ Au.íkku õÞkhuf LkkLkkt ¼kR-çkuLkkuLku {kuxk-¼kR çkuLkkuLkk çkkuMkeÍ{Lkku ¼kuøk çkLkðwt Ãkzu Au. çkk¤f sðkçkËkhe{kÚku ykðe Ãkzíkkt õÞkhuf Mðíktºk heíku h{e þfíkwt LkÚke. çkk¤ÃkýLkku ykLktË ¼kuøkÔÞk Ãknu÷ktyfk¤u «kiZ fu ðze÷ çkLke òÞ Au yLku íkuLkku Mðíktºk rðfkMk ÚkR þfíkku LkÚke. yk økuh÷k¼ Au.

(4) WLkk¤k{kt {uÚkeÞwt, økku¤[wt, [tÃkkfuhe, AwtËku, {whççkku suðkt yÚkkýkt çkLkkððk{kt íkku ð¤e ÃkkÃkz-Mkuð-fkíkhe, {kunLkÚkk¤, {økMk, ½q½hk çkLkkððk{kt ÃkkzkuþeykuLke {ËË fhíkkt. yk çkÄk{kt çkkLkenÚkkuxe níke.

(5) ÷u¾fLkk ½h{kt hMkkuR çkk s fhíkkt. õÞkhuf ÷u¾fLke ÃkíLke hMkkuR çkLkkðu íÞkhu íku{Lke hMkkuRLkeMkh¾k{ýe çkkLke hMkkuR MkkÚku Úkíke. çkk {{íkkðþ økh{ økh{ s ÃkkuíkkLkk ËefhkykuLku s{kzðkLkkuykøkún hk¾íkk. hMkkuRLku ÷økíke yk çkÄe çkkçkíkku Äe{u Äe{u Mkt½»koLkwt fkhý çkLkðk ÷køke.

(6) {kýMk Mk{sýku ÚkkÞ íÞkhÚke þkýku ÚkðkLkku, zkÌkku ÚkðkLkku, Lk{ú çkLkðkLkku, rððufe çkLkðkLkku,ðøkuhu zku¤ fhðk {ktzu Au yLku yk zku¤ fhðk{kt íku ðÄw Mk{sËkh yLku Mk{sýku çkLke økÞku Au. ykðkuMk{sËkh yLku Mk{sýku çkLkðkLkku zku¤ íku fhu Au.

nðu, ykÃkýu yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

yk ÃkkXLke ¼k»kk îkhk ¼k»kk{kt YrZ«ÞkuøkLkk yÚkoLku Mk{S, Mðíktºk {ir÷f ðÃkhkþ fheþfþku.

÷kufkuÂõíkYÃku su{ fnuðík ðÃkhkÞ Au íku{s ÷kufkuÂõíkYÃku YrZ«Þkuøk Ãký ÚkkÞ Au. YrZ«Þkuøk{ktçku þçËku Au (1) YrZ yLku (2) «Þkuøk. YrZ þçËLkk {q¤{kt Au. YZ, YZ Úkðwt yux÷u ½ýk Mk{ÞÚkeðÃkhkþ{kt nkuÞ yLku ÃkAe íku s «{kýuLkk ðÃkhkþLke ÃkØrík Ãkzíke òÞ yLku yk YZ ÚkÞu÷e ÃkØrík YrZíkhefu yku¤¾kÞ. yk YrZ «{kýu ðÃkhkíkku þçË Mkki «Úk{ íkku fkuE yuf ÃkrhÂMÚkrík {kxu rðrþü yÚko çkkuÄfhkððk ðÃkhkíkku nkuÞ. ÃkAe íkuðe ÃkrhÂMÚkríkLkku yÚkoçkkuÄ fhkððk {kxu yk þçË «[r÷ík çkLÞku nkuÞ


ykðku Mk{Syu

økwshkíke


LkkutÄ

49

yLku íku «[r÷ík þçË ÃkAe YrZ çkLke òÞ yLku «Þkuøk yux÷u WÃkÞkuøk. YrZ çkLke økÞu÷k þçËLkku «Þkuøkfhðku yuLku YrZ«Þkuøk íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au. yk{, ¼k»kk{kt YZ fu YrZÚke suLkku rðþu»k yÚko ÚkíkkunkuÞ yuðk þçË«Þkuøk yux÷u YrZ«Þkuøk.

nðu, ík{u ynª ykÃku÷k fux÷kf YrZ«ÞkuøkLkk yÚko ykÃke Mðíktºk ðkfÞ çkLkkðku.Lke[uLkk ðkõÞ{kt ðÃkhkÞu÷k YrZ«ÞkuøkLkku yÚko ykÃke Mðíktºk ðkõÞ çkLkkðku :(1) rÃkíkk©eLku Lkkfu Ë{ ykðe økÞku.(2) ËqÄ{kt MkkfhLke su{ ¼¤e økÞu÷ku.(3) çkkLku [kËh-øk÷uVku Äkuíkkt ykðe øktÄ ykðe økÞu÷e.(4) íkuÚke íkÆLk Ãkkxk ÃkhÚke s Qíkhe økÞu÷ku.(5) ½zk ÷øk¼øk Ãkkfk ÚkE sðk ykÔÞk níkk.(6) çkkyu Mk{òÔÞwt su yuLkk {Lk{kt çkuMke økÞwt(7) su fk{ nkÚk{kt ÷u yu{kt Ãkqhkt MktzkuðkE sðkLkku, íkL{Þ ÚkE sðkLkku yu{Lkku Mð¼kð níkku.(8) hMkkuE íkku yu ÃkktMkX ðhMkLkk ÚkÞkt íÞkt MkwÄe yuf÷u nkÚku fhe þfíkkt.(9) fk{{kt íkL{Þ ÚkE sðkLkku yu{ýu [uÃk ÷økkzâku.(10) MkkMkw yLku ðnw ðå[u íkz Ãkzðk {ktzu÷e. nðu, ík{u ykÃku÷k sðkçk Mkk[k Au fu fu{ ? íkuLke ¾kíkhe ynª ykÃku÷k sðkçk WÃkhÚke fhku.

(1) ÔÞÂõíkLku {kxu ytøkík rðfkMk fhíkkt fkixwÂBçkf yLku Mkk{krsf rðfkMk þk {kxu ðÄw {n¥ðLkku Auíku Mk{òðku.

(2) {k-çkkÃkLke çkk¤fku «íÞuLke Vhòu rðþu ík{khkt {tíkÔÞku Ëþkoðku.(3) ík{khk ÃkkuíkkLkk rðfkMk{kt ík{khk {k-çkkÃkLke ¼qr{fk rðþu xqtfLkkUÄ ÷¾ku.

- Mkk{krsf «ríkckLke ÷k÷[ {kýMkLke sðkçkËkheyku fE heíku ðÄkhu Au íku rðþuLke Mk{sËkhefu¤ðe.

- YrZ«ÞkuøkLkk yÚko, íkÚkk íkuLkku Mðíktºk {kir÷f ¼k»kk{kt ðÃkhkþ.

yk SðLk[rhºk{ktÚke çkeò ËMk YrZ«Þkuøk þkuÄe, íkuLkk ðkõÞ«Þkuøk fhku.

ÃkkXktík «&™ku

ík{u su þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


50

ÔÞÂõíkyu SðLk{kt Mk{Þ- MktòuøkkuLku yLkwfq¤ Úkðwt Ãkzu yLku ykÃkr¥kLkk Mk{Þu ®n{ík hk¾ðe Ãkzu.yk ®n{ík Eïh ©Øk nkuÞ íkku ðÄw nkuÞ yLku ykÃkr¥k{ktÚke çknkh Lkef¤ðk yu ½ýe {ËËYÃk ÚkkÞ.Mk{ks{kt Sðíkkt {kýMkkuyu yLÞkuLÞ Ãkh ykÄkh hk¾ðku Ãkzu yu ¾hwt Ãký ÃkkuíkkLkk ykí{çk¤ WÃkh sðÄkhu rðïkMk hk¾ðku òuEyu.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u :yk ÃkkX îkhk çkkLke «¼w©Øk, ®n{ík yLku ÄehsLkk økwýLku òýe, SðLk{kt Wíkkhe þfþku.yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk rðþu»ký yLku r¢Þkrðþu»ký rðþuLke Mk{s MÃkü fhe þfþku.

yu{Lke rnt{íkLkku ËkË {ktøke ÷u íkuðku yuf «Mktøk {khk sL{Lkk yuf ðhMk Ãknu÷kt çkLku÷ku, yu ð¾íkuíku AÔðeMk ðhMkLkkt. çkkÃkwSLku r{÷{kt yuðk fux÷kf r{ºkku ÚkE økÞu÷k fu su{ýu yu{Lku hkíkkuhkík ÃkiMkkËkhfhe ËuðkLkkt MkÃkLkkt Ëu¾kzu÷kt. ftE Ãký çk[ík ÚkkÞ íku þuh{kt hkufðkLkwt ð÷ý ÚkE økÞu÷wt. çku [kh fkøkr¤Þkt¼uøkkt ÚkÞkt nþuLku fux÷kf r{ºkkuyu ¼køkeËkhe{kt ðkÞËkLkk þuhku ÷uðkLkwt çkezwt ÍzÃkðkLkku íkw¬ku MkqÍkzâku.r¾MMkk{kt fkýe fkuze Lknª Lku nòhkuLkk þuhku ¾heËe ÷eÄk. sLkMkk{kLÞLke ¼k»kk{kt yu{ýu Mkèku fÞkuo. LkuËw¼koøÞu Ãknu÷e s çkkS nkhe økÞk. ÷uýkLkk ¾kMMkk ºký nòh yu{Lku ¼køku ¼hðkLkk ykÔÞk. yu{Lkkçkeò yLkuf ¼køkeËkhku{ktLkk yuf þuXLkk yuf Ëefhk Ãký níkk. þuXLku fkLku ðkík ÃknkU[e. ¼køkeËkhe{ktMktzkuðkÞu÷k çkÄk f{o[kheykuLku yuf Íkxfu Aqxk fhe ËeÄk Lku ËefhkLku ykðe ¾hkçk Mkkuçkík{ktÚkeAkuzkððk {wtçkELke r{÷ Mkt¼k¤ðk {kuf÷e ËuðkLkku rLkýoÞ fÞkuo.

çkkÃkwSLku íkku ykt¾u hkíkkÃke¤kt Ëu¾kðk {ktzâk. yuf íkku Lkkufhe økELku çkeS çkksw ºký nòhYrÃkÞk ¼hðkLkkt. ykÃk½kík rMkðkÞ hMíkku MkqÍíkku Lk níkku. çkkÃkwS ½uh ÃknkU[u yu Ãknu÷kt çkkLku yk ðkíkÃknkU[u økE. ¾qçk ÄehsÚke yu{ýu çkkÃkwS ÃkkMkuÚke çkÄe ðkík fZkðe. çkkÃkwSLku Ãkkuíku yu{kt ¼køkeËkh níkkíku rMkðkÞ fÞk þuhku ¾heËkÞk, fE heíku yuLkku ¼kð çkuMke økÞku, þuXLkk Ëefhk Ãký yu{kt ¼køkeËkh níkk fuLknª fþe ¾çkh Lk níke. çkkÃkwSyu ð[Lk ÷eÄwt fu yk ðkíkLke ¾çkh ËkËkS fu fwxwtçk{kt fkuELku Ãkzðe LkòuEyu. çkkyu ð[Lk ykÃÞwt yLku ÃkkéÞwt Ãký.

Mkèku - ¾hu¾h {k÷ ¾heËðkLkuçkË÷u íku ¾heËðkLkku ðkÞËku fhðkur«r{Þ{ - nÃíkkuxuLþLk - íkLkkð«kuxuõþLk - hûkýxku[o - Mku÷Úke [k÷íke çk¥keç÷uMkªøMk - ykþeðkoËykhk{[uh - nkÚkkðk¤e ykhk{ÚkeçkuMkkÞ íkuðe ¾whþeYrZ«ÞkuøkhkíkkÃke¤kt Ëu¾kðkt - fþwt s Lk Mkqsðwt,{qtÍkR sðwt¼qtøk¤k økýðkt {ktzðkt - r{÷ku{ktLkkufhe {kxu Ä¬k ¾kðkW÷kr¤Þwt fhðwt - çkÄwt fkZe Lkk¾ðwtyLku çktÄ fhðwtfi÷kMkðkMke - {]íÞw Ãkk{ðwt


«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu {kuzâw÷ -7SðLk [rhºkLkwt ðkt[Lk

LkkutÄ

51

Mknus Ãký ¾[fkx rðLkk ÃkkuíkkLkkt su ftE níkkt íku çkÄk ½huýkt yu{ýu ðu[e LkktÏÞkt. ºký nòhLkwtËuðwt ¼hkE økÞwt Lku çkkÃkwS LkkufheLke þkuÄ{kt y{ËkðkËLkkt ¼qtøk¤k økýðk {ktzâk. A yuf {rnLkk ÚkEøkÞk hkus Mkktsu ÚkkfeLku níkkþ ÚkELku çkkÃkwS ykðu íÞkhu çkk yu{Lku ®n{ík yLku Äehs ykÃku. yu ËhBÞkLk{kt{khku sL{ ÚkðkLke ðÄkE ¾kíke Q÷xeyku çkkLku þY ÚkE. ½huýkt ðu[eLku Ëuðwt ¼híkkt ðÄu÷k ÃkiMkk yuf ÃkAeyuf Mkhfe hÌkk níkk. ËhBÞkLk{kt yuf r{ºku çkkÃkwSLku ðe{kLkk yusLx ÚkðkLke fk{økehe yÃkkðe.Mkøkkt-ðnk÷ktykuLkk ðe{k WíkkÞkoLku yu çkÄkLkwt Ãknu÷wt r«r{Þ{ Ãkkuíku ¼hðkLkwt {kÚku hkÏÞwt yu{kt s ðÄu÷kÃkiMkk ÷øk¼øk Ãkqhk Úkðk ykÔÞk. çkkÃkwSLke {qtÍðýLkku Ãkkh Lknª. yu{kt ð¤e nwt ykððkLkku Awt yuMk{k[khu çkkÃkwSLkk xuLþLk{kt ykìh ðÄkhku fhe ËeÄku. MktøkeíkLkk s÷Mkk yLku rMkLku{kyku{kt çkkÃkwSLkenkshe ÷øk¼øk hkusLke Úkðk {ktze.

y{ËkðkË{kt Lk {¤u íkku çknkh Ãký õÞktf Lkkufhe þkuÄðe yu{ Úkkfe nkheLku Lk¬e ÚkÞwt. Ãknu÷e{w÷kfkík {kxu økÞkSÚke Ãkºk ykÔÞku. çkkyu Mkq[ÔÞwt, ‘íÞkt MkwÄe òð Aku íkku Ãkxýk{kt ~Þk{¼kE Au íku{LkuíÞkt rþð÷k÷¼kE yLku ¼k¼eLke MkkÚku Ãký Úkkuzk rËðMk hne ykðòu Lku ÃkAe yu çkksw çkÄw Vhe ykðòu.’

økÞkS{kt LkkufheLkwt Xufkýwt Ãkzâwt Lknª, çkkÃkwS MkeÄk Ãkxýk WÃkze økÞk. rþð÷fkfk íku{LkeVkuELkk Ëefhk. {kuMkk¤{kt WAhu÷k yux÷u Mkøkk¼kEyuk suðku MktçktÄ. ½ýk «u{Úke hkÏÞk. ~Þk{¼kE íkurþð÷kfkfkLkk yuÂLsrLkÞh Ëefhk. Ãkxýk{kt ½ýe MkkÌkçkeÚke hnuíkk níkk, çkkÃkwS íÞkt {rnLkku hÌkk LkuÃkAe ½uh Ãkºk ÷¾e LkktÏÞku fu r{÷Lke Lkkufhe{kt ykðe ÷ktçke hòyku {¤ðkLkku Mkt¼ð LkÚke íkuÚke ¼khíkËþoLk{kxu WÃkzwt Awt.

çku Akufheyku MkkÚku çkk {kºk ÃkzkuþeykuLkk Mknkhu níkkt. çkkÃkwS ¼khíkËþoLk fheLku ÷øk¼økºkýuf {rnLku ÃkkAk ykÔÞk íÞkhu {khk ykøk{LkLkkt Lkøkkhkt ðkøkíkkt níkkt. çkkÃkwSLke çkufkheLkwt yu yk¾wtðhMk çkkyu y{khk Ãkzkuþe WAhtøkfkfkLke ËwfkLk{kt ðu[ðk {kxuLkkt {h[kt ¾ktzeLku, Ëk¤ ¼hzeLku, {Mkk÷k¾ktzeLku, yÚkkýkt íkiÞkh fheLku, ÃkkÃkz íkiÞkh fheLku xqtfwt fÞwO níkwt Lku yuLke ¾çkh íÞkhu çku sýLku - WAhtøkfkfkLkuyLku çkkLku. ÃkkA¤Úke Ãký fux÷ktf ðhMk çkkyu WAhtøkfkfkLke ËwfkLk{kt ykðkt fk{ fheLku Úkkuzk ÃkiMkk Q¼kfhu÷k. yk¾e ®sËøke WAhtøkfkfkLkku WÃkfkh yu õÞkhuÞ ¼qÕÞkt LkÚke. yðMkkLkLku ykøk÷u rËðMku Mkktsu s{Lku fnuíkkt níkkt fu, ‘½ýk ð¾íkÚke íkU WAhtøkfkfkLke ¾çkh fkZe LkÚke. yktxku {khe ykðsu.’

‘ík{Lku yuðk rËðMkku{kt {h[kt ¾ktzíkkt, Ëk¤ ¼hzíkkt Lku yuðe {sqhe fhíkkt ykt¾{kt ykMkwt ykðíkktnþu, Lknª ?’ {U ½ýeðkh ÃkqAu÷wt.

‘Lkkhu, ykÃkýk çkeò Ãkzkuþe nrh¼kEfkfkLkk MkMkhk yu Mk{Þ ËhBÞkLk íÞkt níkk. ËkËkS Ãkýð]Ø. yu{ýu {Lku økkuÃkeøkeík þe¾ðu÷wt, nwt {Mkk÷k ¾ktzíkkt, {h[kt ¾ktzíkkt, yu{Lke rþ¾k{ý «{kýunt{uþk f]»ýLku yk{tºký ykÃkíke. õÞkhuf çknw yf¤kíke íkku ËkËkSyu {ÄhLku MknkÞ {kxu çkku÷kððk yufytøkúuS «kÚkoLkk rþ¾ðu÷e íku ÷÷fkhíke, ‘yku {Äh, ykE yu{ Þkuh Ãkwyh zkuxh. ykE ðkuLx Þkuh«kuxuõþLk yuLz nuÕÃk... ðøkuhu’ yu{Lke {ÄhLku WÆuþeLku økðkíke yk «kÚkoLkk íkku y{Lku çkÄkt ¼kEçkuLkkuyuÃký ¾qçk øk{íke. y{u {ktËkt Ãkzâkt nkuEyu íÞkhu y{khu fÃkk¤u Xtzk ÃkkýeLkkt Ãkkuíkkt {qfíkkt fu y{Lku çkk{[kuÃkzíkkt, þuf fhíkkt yÚkðk ÃkøkLku íkr¤Þu Ëeðu÷ ½Mkíkkt yu n{uþkt {ÄhLku MknkÞ {kxu yk «kÚkoLkk ¾qçk¼ÂõíkÚke fYý Mðhu ÷÷fkhíkkt. yuLkk yÚkoLke íkku íÞkhu y{Lku fþe ¾çkh Lknª Ãký çknw Mk{kÄkLk hnuíktwt.{khk sL{ Mk{Þu ík{Lku ºkeS Akufhe ykðþu íkku ? yuðwt ¼khu xuLþLk hnuíkw nþu, Lknª ? yk Mkðk÷ Ãký {U½ýeðkh ÃkqAu÷ku.

‘shkÞ Lknª.’ íkkhk çkkÃkkLku, VkuELku yLku fkfeLku çknw Mk¾ík xuLþLk níkwt. Ãký {Lku íkku ©Øk níkefu yk ð¾íku {Äh MknkÞ fhþu s. íkkhk sL{ ÃkAe Ãknu÷e ¾çkh {ÄhLku ÃknkU[kzðk {kxu ËkËkSLku ÷¾u÷wt.íkkhe VkuEyu íkku íkkYt Lkk{ Þþðtík Ãkkzâwt níkwtLku (nMk{w¾ ÃkkXfLkkt {k yLku nrh¼kE fkfkLkkt ÃkíLke)Ëuðefkfeyu íkkhwt Lkk{ ¼hík Ãkkzâwt níkwt Ãký íkkhwt ¾hwt Lkk{ ÞkuøkuLÿ íkku {Ähu ËkËkSLku Mkq[ðu÷wt. rLkþk¤{kt

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


52

{U yu ÷¾kðu÷twt. çknw økkihð yLku ©ØkÚke Lkk{fhýLke yk ðkík íku{ýu {khk rðãkÚkeoykuLku Ãký fhu÷e.SðLkLku øk{u íkux÷wt çkwrØ yLku íkfoÚke Mk{sðkLkku «ÞíLk fheyu Aíkkt çkkLke yk ¼Âõík yLku

©ØkLkwt su yuf MkkÂ¥ðf ðkíkkðhý níkwt íku f{k÷ níkwt. yk fkhýu Lk{oËk {iÞkLkk þeík¤ íkhtøkkuLkk ÷ÞLkkMkkrÒkæÞ{kt su yøkkÄ þktrík, MktÃkqýo Mk{kÄkLk yLku Qtzwt MkktíðLk {¤u Au íkuðe s þktrík, Mk{kÄkLk yLkuMkktíðLkk çkkLkk {qf MkkrÒkæÞ{kt ÷ÇÞ níkwt. MkðkhLkk ykAk WòMk{kt ykfkþ yuLke íkkhk ¼hu÷e þk÷¾¼uÚke ¾Mkuze ÷u íku Ãknu÷kt Lk{oËk{iÞkLkk þktík yufktík s¤{kt Äe{u zøk÷u «ðuþíkk su Ãkrðºk þeík¤íkkík{Lku ðªx¤kE ð¤u íkuðe s Ãkrðºk þeík¤íkkLke yLkw¼qrík çkkLkk yÂMíkíðLkk ÃkrhMkh{kt «ðuþeyu yLkuykÃkýLku ðªx¤kE ð¤u. ÄLÞk ðÞ{T >

yu{Lke ®n{íkLkku yuf †kuík «¼w©Øk{ktÚke ykðíkku níkku. ‘Ãk0’ Lke Mkk÷{kt {khk çkkÃkwSLkufpk÷uhk ÚkR økÞku.’ 50 Lkk WLkk¤k{kt fku÷uhkyu y{ËkðkË þnuh{kt fk¤ku fuh ðíkkoðu÷ku. ºký rËðMkÃknu÷kt s {hkXkLke [k÷{kt hnuíkk Mkeíkkhk{fkfkLke çkeSðkhLke ÞwðkLk ÃkíLke f{¤kfkfeLku fku÷uhk¼h¾e økÞku níkku. çkÃkkuhu yu{Lku fku÷uhk ÚkÞku Au yuLke òý Úkíkkt s çkk yLku yh®ðËkfkfe yu{Lkus{k÷Ãkwh Ëhðkò çknkhLke [uÃke hkuøkLke nkuÂMÃkx÷{kt ÃknkU[kze ykðu÷kt. Mkeíkkhk{fkfk, yu{Lke Ëefhe[ktøkwLkk yLku s{kE íkku Auf Mkktsu nkuÂMÃkx÷{kt ÃknkU[÷kt Ãký yu ÷kufku ÃknkU[u íku Ãknu÷kt s f{¤kfkfeyuËun Akuzu÷ku.

yu fpk÷uhkyu ºkesu rËðMku Mkktsu s y{khk ½h Ãkh AkÃkku {kÞkuo. MkË¼køÞu ËkËkS WLkk¤kLkkðufuþLkLkku {rnLkku økk¤ðk rLkÞ{ «{kýu y{khu íÞkt ykðu÷k. yu{Lke hku®sËe MkktsLke ¼Âõík{tz¤e{¤ðkLke íkiÞkhe{kt yLku çkkÃkwS Ãkk f÷kf{kt Ãkkt[ðkh òsY sE ykÔÞk. W÷xeyku Ãký Úkðk {ktze.Lkh¼uhk{ zkìõxh íkhík ykÔÞk Ãký yu{LkkÚke Mk¾ík ÚkE økÞu÷k MLkkÞwyku{kt ELsuõþLk s økÞwt Lknª.ËkËkS yLku Lkh¼uhk{ zkìõxh çktLku Mk{S økÞk fu fku÷uhk s Au. {rý¼kEfkfk yLku hríkfkfk MkktsLke{tz¤eLke çkuXf {kxu ykðe økÞk níkk. íku{Lke {kuxhku{kt çkÄk økkuXðkÞkt Lku çktLku zkìõxhku MkkÚku ÃknkUåÞkts{k÷Ãkwh Ëhðkò [uÃke hkuøkLke nkuÂMÃkx÷{kt.

nkuÂMÃkx÷{ktLkk zkì. òuþe íkhík çkkLku yku¤¾e økÞk. ‘Ãkh{ rËðMku s yuf fuMk ÷ELku çkuLk ík{uykðu÷kt Lku ?’

x[÷e yktøk¤eLkk Lk¾ ÃkkMkuLke yuf LkMk{kt ELsufþLk ykÃke þfkÞwt. ‘yzÄku støk íkku ykÃkýuSíke økÞkt, çkuLk !’ zkì. òuþe WíMkkn{kt ykðe økÞu÷kt. ‘çkkfeLkku yzÄku støk SíkðkLkwt nðu ík{khk nkÚk{ktAu.’ yu{ýu Mkq[Lkk ykÃke fu øk{u íkux÷k fk÷kðk÷k fhu, Ä{ÃkAkzk fhu ËËeoLku Mkðkh MkwÄe Ãkkýe LknªykÃkðkLkwt.

½uh y{u Ayu Akufhkt yuf÷kt níkkt. ËkËkSLku ykøkún fheLku çkkyu ½uh {kufÕÞk. yh®ðËkfkfe,Mkrðíkkfkfe çkÄkyu çkk MkkÚku nkuÂMÃkx÷{kt hkufkðkLkku ykøkún fÞkuo Ãký çkÄkLku ÃkkAkt {kufÕÞkt. fkuE çkeòtËËeoyku Lknª, LkMkkuo Lknª. zkìõxhu fne hk¾u÷wt fu sYh Ãkzu íkku Mkk{uLkk {fkLk{kt s hnwt Awt íÞkt xku[oLkku «fkþVUfþku yux÷u ykðe sEþ. Ãký nðu fkuE ËðkLke sYh LkÚke. sYh Au {kºk ykhk{Lke yLku yu Ãký ÃkkýeLk Ãke òÞ yuLke Mkíkík fk¤S hk¾ðkLke.

çkk yk yk¾ku «Mktøk ðýoðíkkt íÞkhu çknw økt¼eh ÚkE síkkt. ‘ËkËkS yLku zkì.òuþeLku fËk[ ËËeoLkkçk[ðk rðþu Ãk[kMk xfk ¼hkuMkku çkuXku nþu Ãký {Lku çknw çkef níke. ºký rËðMk Ãknu÷kt s f{¤kfkfeLkuykLkkÚke Ãk[kMk xfk òuh{kt Lknkuíkku yu fku÷uhkyu ºký[kh f÷kf{kt s WÃkkze ÷eÄu÷kt yu {U Mkøke ykt¾uòuÞu÷w. íkkhk ¼kE (y{u çkkÃkwSLku ¼kE fnuíkkt)’ ûkýu ûkýu Ãkkýe ÃkkýeLke çkq{ku Ãkkzíkk. nwt Mk{òÔÞk fhwtfu çkq{ku Ãkkzþku yu{ ðÄkhu øk¤wt Mkqfkþu Lku ðÄkhu íkhMk ÷køkþuu. MknLk fhku. yk¾e hkík {ÄhLku «kÚkoLkk fheAu. Lksh Mkk{u f{¤kfkfeLkwt {]íÞw íkhðhu. Mkktsu Ëðk¾kLku Ëk¾÷ ÚkÞkt íÞkhu zkì. òuþeyu fnu÷k þçËkuMkt¼¤kÞ, ‘yXðkrzÞkÚke Ëk¾÷ ÚkÞu÷ku fkuE ËËeo Mkkòu ÚkELku ½uh ÃkkAku økÞku LkÚke. ík{u LkMkeçkËkh Aku.

økwshkíke


LkkutÄ

53

fËk[ çk[e sþu... fËk[ çk[e sþuLkku yuf yÚko fËk[ Lk Ãký çk[u yuðku ÚkÞk fhuLku yuLkk s Mkíkík¼ýfkhk ðkøkuu. fqíkhkt ¼MkðkLkk yLku rþÞk¤Lke ÷k¤eLkk yðkòu ykÔÞk fhu yLku LkËeÃkkh Äkuçke½kx ÃkhÄkuçkeykuyu Mk¤økkðu÷e ¼êeLkk ¼zfkyku Ëu¾kÞk fhu. ¾qçk ¾hkçk heíku Mkíkík òøkíkkt nrhM{hý fhíkkt,íkkhk ¼ELku MkktíðLk ykÃkíkkt hkík Ãkqhe fhe.’

‘Mkðkhu MkkiÚke Ãknu÷k ykðe ÃknkUåÞk LkuLkÃkwhÚke WAhtøkfkfk. íÞkhu ËwfkLkLkwt W÷k¤eÞwt fheLkuÃkkuíkkLkk fkfkMkMkhk #Ëw÷k÷ Þkr¿kfLkku LkuLkÃkwhLkku yk©{ WAhtøkfkfk Mkt¼k¤u. yu{Lku Mk{k[kh ÃknkUåÞkLku Ãknu÷e økkzeyu ykðe ÃknkUåÞk. ½ýe Lkk fnuðk Aíkkt yk¾ku rËðMk yu íÞkt nkuÂMÃkx÷{kt s hnu. Äku{Ä¾íkk íkkÃk{kt çknkh ykuMkhe{kt çkuMke hnu Lku {kuMktçke ÷uðk, ÿkûk ÷uðk yktxkVuhk ¾kÄk fhu. hkus hkíkuAuÕ÷e ÷kuf÷{kt LkuLkÃkwh òÞ Lku Mkðkhu Ãknu÷e ÷kuf÷{kt nksh ÚkE òÞ. yk¾wt yXðkrzÞwt yu{ ÃkMkkh fÞwO.[uÃke hkuøkLke nkuÂMÃkx÷ yux÷u ¾çkh fkZðk ËkËkS rMkðkÞ çkeswt fkuE Vhfu Lknª. ËËeoyku ykðíkk òÞ Lku{kuxk ¼køkLkk ¼økðkLkLku ½uh rMkÄkðu.’

yXðkrzÞk ÃkAe ¼ELku MkkòLkhðk ÷ELku çkk ÃkkAkt ½hu ykÔÞkt íÞkhu Þ{hksLku ½uhÚke yu çktLkuÃkkAkt ykÔÞkt nkuÞ íkuðku yu çktLkuLkku Ëu¾kð níkku. çku{ktÚke ¾hu¾h fku÷uhk fkuLku ÚkÞku níkku íku fnuðwt {w~fu÷ Ãkzuyux÷kt Ëqçk¤kt Ëu¾kíkkt- Lkçk¤kt níkkt.

yuðku s çkeòu «Mktøk ‘ 71{kt ¼kELku «kuMxuxø÷uLzLkwt ykuÃkhuþLk fhkÔÞwt. íÞkhLkku Au. ykuÃkhuþLkfÞko ÃkAe ºkýuf rËðMk MkwÄe ç÷e®zøk [k÷w s hÌkwt yux÷u zkìõxhu VheÚke ykuÃkhuþLk hkíkLkk Lkðu ¾ku÷eLkktÏÞwt. hkíkLkk çkkh ðkøku y{Lku çktLku ¼kEykuLku ytËh çkku÷kðe zkìõxhu fne ËeÄw fu Mktuftzhe nu{hus Au.fkuE WÃkkÞ LkÚke. su Mkøkktðnk÷ktLku çkku÷kððkt nkuÞ íku{Lku çkku÷kðe ÷ku. çknkh W¼u÷kt çkkLku yk ðkík fuðeheíku fhðe yu {kxu y{u økqt[ðkíkk níkkt. yk¾hu ðkík íkku fhe. çkkyu çkÄkt MkøkktÔknk÷ktykuLku íkkh xur÷VkuLkÚke¾çkh ykÃkðk {kxu Lkef¤íkk {Lku Mkq[Lkk ykÃke, ‘yuf ysoLx ðkÞh ç÷uMkªøMk {kxuLkku {khk «ýk{ MkkÚku{ÄhLku ÃkkUrz[uhe fhe Ëusu.’ hkíkLkku yuf ðkøÞku nþu. çkk ykuÃkhuþLk rÚkÞuxhLke çknkh Q¼kt Q¼kt, ‘yku{Äh ykE-yu{ Þkuh Ãkwyh zkuxh’ ðk¤e yu{Lke «kÚkoLkk fhwý Mðhu fhíkkt níkkt. çkuLkku yLku ðnwyku hzíkeníke íku{Lku MkktíðLk ykÃkíkkt níkkt Lku nwt ðkÞh fhðk LkeféÞku.’

çkÄktLku íkkh/xur÷VkuLk fheLku Mkðkhu [kh ðkøku nwt ÃkkAku nkuÂMÃkx÷{kt ÃknkUåÞku íÞkhu Ãký çkkLke«kÚkoLkk [k÷w níke. Mkðkhu Mkkík ðkøku zkìõxh ykÔÞk. çkkÃkwS ykuÃkhuþLk xuçk÷ WÃkh s nsw ïMkíkk níkk íkuòuE ykLktË{kt ykðe økÞk ‘÷ux yMk xÙkÞ yøkuLk’ fneLku yu f÷kfuf {ÚÞk Lku çkkÃkwS çk[e økÞk.

Mkktsu yuf ysOx ðkÞh ykÔÞku. ‘ç÷uMkªøMk {Äh’ yux÷wt ÷¾u÷ku. yuLkk WÃkh Mk{Þ ÷¾u÷kuMkðkhLkk 7.. Lkku. ®n{íkÃkqðof yk¾k rËðMk ËhBÞkLk yuf yktMkwLkwt xeÃkwt Ãký Ãkzðk Lknª ËeÄu÷wt íku çkk Aqxu{kUyu hze Ãkzâkt. ‘{k’ íkU çkeSðkh {kYt Mkki¼køÞ çk[kÔÞwt. yux÷wt s çkkuÕÞkt. yu ÃkAe çkkÃkwS Auf ‘ 77 {ktfi÷kMkðkMke ÚkÞk.’

çkkÃkwS ‘ 77 {kt fi÷kMkðkMke ÚkÞk yu çknw fwËhíke {]íÞw níkwt. ‘ 50 {kt fku÷uhk ÃkAe yu{Lkkyktíkhzkt ¾qçk Lkçk¤kt ÚkE økÞkt níkkt.¾kðk-Ãkeðk WÃkh yu{ýu ¼khu rLkÞtºký {qfe ËeÄw níkwt. Aíkkt MkíkíkLkt¾kÞu÷k yLku {ktËk hnuíkk fV íkku yu{Lku ðkhMkk{kt {¤u÷ku. Lkkxf-rMkLku{k yLku MktøkeíkLkk s÷MkkykuLkkyrík hMkLku fkhýu ykt¾ku{kt ¢kuLkef¾e÷ Qøke LkeféÞk níkkt. rðÍLk Ãký ykuAwt ÚkE økÞwt níkwt. Ëh {rnLku fV¼hkE sELku WÄhMk ÚkE síke yLku Mk¾ík íkkð ykðe síkku. Ëhhkus hkíku çkkÃkwSLkk Ãkøk ËçkkððkLkkuyzÄku f÷kf y{u çktLku ¼kEyku Vk¤ðíkk. {khku s{ýku Ãkøk. LkkLkk¼kELkku zkçkku. yhk{[uh Ãkh çkuMkeMkk{u {qfu÷k xuçk÷ WÃkh yu Ãkøk ÷ktçkk fhu yLku y{u Äe{u Äe{u Ëçkkðíkk sEyu. hkus hkíku yu{Lku çkk{½MkðkLke sðkçkËkhe çkkLke. hkus Mkðkhu {kÚkk{kt íku÷Lke {kr÷þ fhe ykÃkðkLkwt fk{ {kuxeçkuLkLkwt. yu{Lkkuðk¤ yku¤ðkLkku fktMkfku, xwðk÷, yu çkÄwt íkku Mk{ßÞk Ãký yu{Lkku LnkðkLkku Mkkçkw, {kÚkk{kt Lkkt¾ðkLkwt íku÷,Ëtík{tsLk, MLkku- Ãkkðzh yLku MkuLx y¥kh Ãký swËkt, Ÿ[eòíkLkkt, yu{Lku yuf÷kLku s ðkÃkhðkLkkt. çkkyu íkku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


54

fkuE rËðMk Mkkçkw ðkÃkÞkoLkwt {Lku ÞkË LkÚke. {kÚkkLkk ðk¤ Ãký fÃkzkt ÄkuðkLkk MkkçkwÚke [ku¤e Lkkt¾u. çkkÃkwSyíÞtík ði¼ðe SðLk Sðu. 100 / 120 Lkk fur÷fku yLku LÞq þkuhkufLkkt ÄkuríkÞkt yLku yh®ðËLku fur÷fkuLke÷kuLkLkkt Ãknuhý ½h{kt Ãknuhu. yu{Lkkt çknkh ÃknuhðkLkkt ÃkuLx-fkux-çkwþxo Ãký Ÿ[e òíkLkkt fÃkzktLkkt. Lku[tÃk÷-çkqx Ãký ½ýk {kU½k. s{ðk{kt Ãký ºký Ãkkík¤e Mkwtðk¤e hkux÷e s ¾kÞ Ãký ½eLke ðkzfe MkkÚku s{u.hkíku yzÄe íkÃku÷e(÷øk¼øk þuh - 400 økúk{) ËqÄ Lku çku ¾k¾hk ¾kÞ. hrððkhu hkíku yu{Lku {kxu MkkçkwËkýkLkeËqÄÃkkf suðe fktS ÚkkÞ.

ykLku Mkk{u Auzu ½h{kt y{u çkÄkt çkkLke su{ ¾qçk fhfMkhÚke Sðeyu. yk fhfMkhLke ðkík çkkfkuELku fhu Lknet Ãký yu Ãkkuíku ¾qçk fhfhMkÚke Sðíkkt. y{u òuíkkt fu yu n{uþkt AuÕ÷u s{íkkt, ½e íkku Aktxku ÷uíkktLknª. ðÄu÷k yxk{ýLke ¼k¾he fheLku, ¾kELku yu [÷kðe ÷uíkkt. ½h{kt r{ükLLk fÞwO nkuÞ Ãký yu{Lku¼køku yu ¼køÞu s [k¾ðkLkwt ykðu. {nu{kLkku yLku rÃkíkk©e ¼hÃkux s{u. õÞkhuf y{u Ãký ¼hÃkux s{eyu.õÞkhuf ðnU[kíkwt ykðu Lku ßÞkhu y{khu ¼køku ðnU[kíkwt ykðu íÞkhu çkk yu{Lku {kxu [k¾ðk Ãký Lk hk¾u.

Mkðkhu çkkÃkwS çku ðkh [k Ãkeyu- yk¾k ËqÄLke Lku WÃkh {÷kE Lkk¾eLku. çkkyu ÃkkA¤Úke [k þYfhu÷e. y{Lku ¼kE-çknuLkkuLku Mkðkhu Ãkkuýku Ãkkuýku fÃk ËqÄ {¤u Lku MkkÚku LkkMíkk{kt ykøk÷k rËðMku hkíku fhu÷e¼k¾he fu Zuçkhkt nkuÞ. çkÃkkuhu y{khu LkkMíkk{kt yÚkkýwt Lku ¼k¾he fu Ëk¤-¼kíkLku yÚkkýwt- Lku hkíku s{ðk{ktÞ¼køÞu s ËqÄ nkuÞ.

yk çkÄwt çku Auzk¼uøkk fheLku çku ÃkiMkk çk[kððk {kxu fhðk{kt ykðu Au yuðe MÃkü ðkík {khe{kuxeçkuLkLku yLku {kuxk Ëefhk íkhefu {Lku fhðk{kt ykðíke. yksu Ãký y{u çktLku ¼khu fhfMkhÚke SððkLkexuððk¤kt Aeyu. íkuLkkt {q¤ yk LkkLkÃkýLke xuð{kt Ãkzu÷kt Au. y{u Ãký fhfMkhÚke SððkLkku y{Lku þku¾ Au,MkkËkEÚke Sððk{kt s {nkLkíkk Au. yuðku çkkLke su{ Ëu¾kð fhíkkt LkkLkÃkýÚke ÚkE økÞu÷kt.

ykðe Mkk{Mkk{e SðLkÃkØríkÚke yuf s fwxwtçkLkkt MkÇÞku Sðíkkt Aíkkt Mk{ks{kt y{khk fwxwtçkLku½ýe «ríkck {¤e. çknkh çkÄk yu{ {kLkíkkt fu y{u ÃkiMkkËkh Aeyu Ãkhtíkw økktÄeðkËe nkuðkÚke yíÞtíkMkkËøkeÚke Sðeyu Aeyu. ¼ÿfk¤eLkk {trËh MkwÄe ðiËLke Ëðk ÷uðk sðkLkwt nkuÞ, [k÷íkk sðkLkwt. LkkLkÃkýÚkey{u rLkþk¤u Ãký [k÷íkkt síkkt. {kuxeçkuLk hk.çk.{økLk¼kE fh{[tË{kt ykfkþuX fwðkLke Ãkku¤ MkwÄe[k÷íke síke yLku y{u xâwxkuheÞ÷ fk÷wÃkwh MkwÄe [k÷íkk-ykðíkkt - síkkt. rLkþk¤{kt {khu {kxu Ãknu÷-ðnu÷k Lku AuÕ÷k çkqx ¾heËkÞk íku {khk sLkkuE «Mktøku. nwt Lkð{k{kt ykÔÞku íÞkhu. çkkfe yuf ytçkk÷k÷fheLku {ku[e níkku íku çkÄkt ¼kEçkuLkkuLkk [tÃk÷ Mkeðe ykÃkíkku. õÞkhuf íkku xkÞhLkk Mkku÷Lkk Lku fk¤kÃkèkLkkçkkhykLkkLkk [tÃk÷ Ãký y{khu {kxu ¾heËðk{kt ykÔÞkt Au.

fku÷us{kt ¼ÛÞku íÞkt MkwÄe çkkÃkwSyu ‘ 30 {kt ¾heËu÷e ¾xkhk suðe MkkÞf÷ ðkÃkhðk{kt {UykLktË {kLÞku.’çkk ÃkkuíkkLkk MkkÕ÷kLku Úkªøkzkt {kheLku Ãknuhíkkt. Auf ÷øk¼øk çkkÃkwS SÔÞk íÞkt MkwÄey{khk ÷U½kLku [œeyku Úkªøkzk{ktÚke Þ Vkxu ÃkAe s yuLke økkuËzeyku Úkíke. y{u ÃkhÛÞk íÞkt MkwÄe Vkxu÷ktfÃkzkt(½MkkÞu÷kt íkku ð¤e nkuÞ s õÞktÚke) ÃÞk÷k çkhýe{kt ykÃkðkLkku rhðks s Lknª. fËk[ yuðkt fÃkzkt ÷ufkuý ? yksuÞ {Lku Mkeðu÷kt Lku Úkªøkzkt {khu÷kt fÃkzkt Ãknuhðk{kt LkkLkÃk LkÚke ykðíke yuLkwt fkhý çkkLkwtMkkuLkuhe Mkqºk, ‘Úkªøkzkt {khu÷kt Ãký [kuÏ¾kt fÃkzkt yLku ½hzkt {k-çkkÃkLke þh{ þwt ?’

yksu nðu nwt Ëu¾kð ¾kíkh Lknª, fkuE VhSÞkík {sçkqheLku fkhýu Lknet Ãký yuf Mð¼kð ÃkzeøkÞu÷ku nkuðkLku fkhýu fhfMkhÚke Lku MkkËøkeÚke hnwt Awt íkuLkkt {q¤ LkkLkÃkýLke yk xuðku{kt hnu÷kt Au. ¼kE,Mkk¤kyku, r{ºkku, çkLkuðeyku yLku nðu ¼kýkyku ðknLk WÃkh ÷E sðkLkku-{qfe sðkLkku ykøkún hk¾u íkkuÞ[k÷íkkt fu çkMk{kt sðk{kt yuf òíkLke MðíktºkíkkLkku su ykLktË ykðu Au íku LkkLkÃký{kt [k÷ðkLke Ãkw»f¤ xuðÃkze Au íku fkhýu.

ykswçkksw çkÄk {kU½ðkhe fqËfu Lku ¼qMkfu ðÄðkLke çkq{ku Ãkkzu Au Ãký {Lku ¼køÞu yu rðþu rð[khykðu Au. r{ºkku yLku Mkøkkt-ðnk÷kt {kLÞk fhu Au fu rÃkíkk©e ¾qçk ÃkiMkk {qfeLku {he økÞk Au yLku yk ÷kufku

økwshkíke


LkkutÄ

55

ÃkiMkkËkh Au Ãký Mð¼kðu fhfMkheyku nkuðkLku fkhýu yk ykðe MkkËøkeÚke hnu Au. ½ýeðkh yu{ktÚke½ýktLku Mkk[e ðkík fYt Awt. Ãký fkuE Mkk[wt {kLkíkwt LkÚke þwt ÚkkÞ ? fkhý Ëu¾eíkwt Au, {khk rMkðkÞ {khk½h{kt çkÄktLku ðxÚke hnuðkLke xuð Au.

fhfMkhÚke hnuðkLke xuð yLku Mð¼kð ÚkE sðkLkku VkÞËku çkeòykuLku ÚkÞku fu Lknª, nwt fne þfwtLknª Ãkhtíkw ykŠÚkf fu Mkk{krsf sðkçkËkheyku ðÄkhðk{kt çkÄkt çktÄLkLkkt {q¤ Au yu{ {Lku Mk{òÞwt Au yuVkÞËku ytøkík heíku {Lku ½ýku {kuxku ÚkÞku Au.

Mkøkðzku ðÄkhðkLke EåAk ykŠÚkf sðkçkËkhe yLku «ríkck ðÄkhðkLke EåAk Mkk{krsfsðkçkËkhe ðÄkhu Au. Mkw¾Lkwt Mk{efhý Mkøkðzku MkkÚku fhðk{kt ykÔÞwt Au. íkÆLk {w¤¼wík sYheÞkíkkuLkuçkË÷u Auf Ãkrh½ WÃkhLkk {kusþku¾Lku Ãký SðLk Sððk {kxu sYhe økýðk{kt ykðu Au. yuLku ðÄw rðfrMkík«økríkþe÷ SðLk økýðk{kt ykðu Au. ykLku fkhýu ðÄe síke ykŠÚkf sðkçkËkheykuLku ÃknkU[e ð¤ðk{kýMk ÃkË yLku Mk¥kk {u¤ððkLke nheVkE{kt Ãkzu Au. ÃkiMkku, ÃkË yLku Mk¥kk {u¤ððkLke nheVkE Ãký Äe{uÄe{u Lkþku Úkíke òÞ Au. Ãký òu yufðkh {kýMkLku Mk{òE òÞ fu yk nheVkE ytíkneLk, yÚkoneLk,rËþkneLk Au íkku MkkiÚke ykøk¤ Lkef¤e sðk {kxuLkku îu»k yLku ystÃkku ykÃkku ykÃk þ{e òÞ. y÷çk¥k,Sððk {kxu ÔÞÂõíkyu «ð]ík hnuðkLkwt Au. ¾ÃkÃkqhíke MktÃkr¥k {kxu ËkuzðkLkwt Au íkku Mk{òE òÞ fu {]íÞw s suLkwtytrík{ øktíkÔÞ Au íkuðe yk yuf {uhÚkkuLkËkuzÚke Þ {kuxe Ëkuz Au, çkÄk Ëkuzu Au fkhý fu yu ËkuzLkwt s çkeswt Lkk{SðLk Au Ãký yufçkeòLke ykøk¤ Lkef¤e sðkLke nrhVkE íkku yuf çkk÷eþ Lkþku Au. yu Lkþku suLku ð¤økuAu íku Ëkuzíkkt Ëkuzíkkt {kU{ktÚke Veý Lkef¤e sELku «ký Lkef¤e òÞ íkuðe ÍLkqLke økrík «kó fhðk {Úku Au. yuLkþkÚke su Ëqh hne þfu Au íku s yk Ëku÷íkLku fkhýu {¤íkku ykLktËLkku ÚkLkøkLkkx yLku MktðkrËíkkLkku yuf Äe{kuAíkkt íkkçk÷Ø ÷Þ {kýe þfu Au.

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku. ykþk Au fu ík{Lku yk ÃkkX ÃkMktË ykÔÞku nþu. íkku [k÷ku nðu ykÃkýu ykÃkkXLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

yk ÃkkX îkhk çkkLkk «¼w©Øk, ®n{ík yLku ÄehsLkk økwýLku òýe, SðLk{kt Wíkkhe þfþku.çkkÃkwS ½uh ykðu íku Ãknu÷kt çkkÃkwSLke Lkkufhe økÞkLke ¾çkh çkkLku Ãkze økE. ykðk fÃkhk Mk{Þu

çkkyu ¾qçk Äehs hk¾e. çkkÃkwS ykÔÞk ÃkAe þktríkÚke Ãkkuíku yu{kt ¼køkeËkh níkk. çkeò fÞk þuhku ¾heãkAu, ¼kð fuðe heíku çkuMke økÞk, þuXLkku Ëefhku íku{kt ¼køkeËkh níkku ðøkuhu çkÄe ðkík fZkðe Äehs Ähe.WÃkhktík çkkÃkwS økÞkS{kt Lkkufhe {kxu {¤ðk økÞu÷k íÞkt Xufkýwt Lk ÃkzÞwt. íkuyku íÞktÚke çkkhkuçkkh ¼khíkËþoLk{kxu Lkef¤e økÞk yLku ÷øk¼øk ºký {rnLku ÃkkAk ykÔÞk. yk yk¾tw ðhMk çkkyu WAhtøkfkfkLke ËwfkLk{ktðu[ðk {kxuLkkt {h[kt, ¾ktzeLku, Ëk¤¼hzeLku, {Mkk÷k ¾ktzeLku, yÚkkýkt ÃkkÃkz íkiÞkh fheLku ½h [÷kÔÞwt.ÃkkuíkkLkk fÃkhk Mk{Þ{kt {ËË fhLkkhLkku Ãkkz {kLkðk{kt çkk ÃkkAe ÃkkLke Lk fhíkkt. çkkyu Auf MkwÄeWAhtøkfkfkLkku WÃkfkh {kLÞku.

çkkLke ®n{íkLkku †kuík «¼w©Øk{ktÚke ykðíkku níkku. íkuLkk çku yuf «Mktøk òuEyu. 1950 LkeMkk÷{kt y{ËkðkË{kt fku÷uhk Vkxe Lkef¤u÷ku. çkkÃkwS Ãký íkuLkku rþfkh ÚkÞu÷k. íkhík zkìfxh çkku÷kÔÞk.Ãký Mk¾ík ÚkE økÞu÷k MLkkÞw{kt ELsufþLk Lk yÃkkÞwt. íkkífkr÷f çkkÃkwSLku [uÃke hkuøkLke nkuÂMÃkx÷{kt ÷EøkÞk. zkìfxhu fÌkwt yzÄku støk íkku Sík økÞk çkuLk ! çkkfeLkku yzÄku støk SíkðkLkwt nðu ík{khk nkÚk{kt Au.çkkyu çkkÃkwSLke ¾qçk Äehs yLku ®n{íkÚke [kfhe fhe. yLku ÄehsLkwt Ãkrhýk{ ! yXðkrzÞkÚke Ëk¾÷ÚkÞu÷ fkuE ËËeo Mkkòu ÚkELku ½uh ÃkkAku økÞku LkÚke. zkìfxhLkk ykðk þçËku Mkk{u ykùÞoÃkqðof çkk çkkÃkwSLkuMkkò fhe ½uh ÃkkAk ÷kÔÞk.

çkeòu «Mktøk çkkÃkwSLku «kuMxuxø÷uLzLkwt ykuÃkhuþLk fhkÔÞwwt íÞkhLkku Au. ykuÃkhuþLk fÞko ÃkAe ºkýu

ykðku Mk{Syu

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


56

rËðMk MkwÄe ç÷e®zøk [k÷w s hÌkwt. zkìfxhu ykuÃkhuþLk ¾ku÷e LkktÏÞwt Lku fne ËeÄwt Mkuftzhe nu{hus Au. fkuEWÃkkÞ LkÚke. çkkyu ®n{íkÃkqðof Mkøkkðnk÷kLku VkuLk fhðkLkwt yLku {ÄhLku íkkh fhðkLkwt fÌkw. çkkyu yk¾ehkík «kÚkoLkk fhe. Mkðkhu zkìfxhu çkkÃkwSLku Sðíkk òuE Vhe ykuÃkhuþLk fÞwo. çkkÃkwS çk[e økÞk. Mkktsu{ÄhLkku ç÷uMkªøkLkku íkkh ykÔÞku yLku íku{kt MkðkhLkk 7-00 Lkku Mk{Þ níkku yk yk¾k «Mktøk Ëhr{ÞkLkçkkyu ¾qçk ®n{ík Ëk¾ðu÷e. yuf yktMkwLkwt xeÃkwt Ãký Ãkzðk ËeÄu÷wt Lkne. yne ®n{ík yLku ©ØkLkkuMk{LðÞ Au.

çkkLkk MkkrLkæÞ{kt ÷u¾fLku ¼Âõík yLku ©ØkLkwt yuf MkkÂíðf ðkíkkðhý níkwt. yk ðkíkkðhý{kt«ðuþíkkt s Ãkrðºk þeík¤íkk ðªx¤kE ð¤íke. su{kt yøkkÄ þktrík, MktÃkqýo Mk{kÄkLk yLku Qtzwt MkktíðLk çkk Lkk{qf MkkrLkæÞ{kt {¤íkwt.

ykÃkýu òuÞwt fu çkkÃkwS ði¼ðe SðLk Sðíkkt {kU½e ðMíkwyku ðkÃkhíkk. Mkk{u ½hLkk çkeò çkÄkMkkËøkeLkwt SðLk Sðíkk. çkÄkLku yu{ fu økktÄeðkËe Au. yux÷u MkkËøke yLku fhfMkhÚke SðLk Sðu Au. (ykðkík nðu ÃkAeLkk ÃkkX{kt Ãký òuþku) ÷u¾f fnu Au íku{ yk íkku ÃkAe yuf xuð Ãkze økE. Ãký ÷u¾f yk{kt Ãkýfuðku ykLktË {kýe þfkÞ íku rðþu fnu Au. nheVkELkk çkkr÷þ LkþkÚke su Ëqh hne þfu íku s ËkuzLku fkhýu{¤íkku ykLktËLkku ÚkLkøkLkkx yLku MktðkrËíkkLkku yuf Äe{ku Aíkkt íkk÷çkØ ÷Þ {kýe þfu Au.

yk ÃkkX îkhk çkkLkk «¼w©Øk, ®n{ík yLku ÄehsLkk økwýLku òýe, SðLk{kt Wíkkhe þfþku.WÃkhkuõík nuíkwLku ík{u Mk{sÞk Aku fu fu{ ? íkuLke ¾kíkhe {kxu Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçk

Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.1. çkkyu Ëuðwt ¼hðk þwt fÞwO ?

(y) Lkkufhe þY fhe (çk) WAeLkk ÃkiMkkLke ÔÞðMÚkk fhe(f) ½huýk ðu[e ËeÄkt. (z) ËkËkS ÃkkMku {ktøÞk

2. Lkkufhe Lk níke íÞkhu r{ºkLke {ËËÚke çkkÃkwSyu fÞwt fk{ MðefkÞwO ?(y) r{÷ {sqhLkwt (çk) þuhçkòhLkwt(f) ðe{k yusLxLkwt (z) {fkLk-s{eLk Ë÷k÷eLkwt

3. çkkÃkwS ÃkxýkÚke fÞkt økÞk ?(y) ¼khík ËþoLk {kxu (çk) [khÄk{Lke Þkºkkyu(f) ÞwhkuÃk ËþoLk {kxu (z) ði»ýðËuðe ËþoLk {kxu

4. çkkÃkwS ¼khík ËþoLk fheLku fux÷k Mk{Þu ÃkkAk ykÔÞk ?(y) yuf ð»kuo (çk) Ãkkt[ {rnLku(f) yuf {rnLku (z) ºký {rnLku

5. çkkÃkwSLkk çkufkheLkk ð»ko{kt çkkyu fkuLke ËwfkLkLkkt {sqheLkkt fk{ fÞko(y) fktríkfkfk (çk) rþð÷k÷¼kE(f) WAhtøk fkfk (z) ~Þk{¼kE

6. çkkyu fhu÷k yk {sqheLkk fk{ rðþu fkuý fkuý òýíkwt ?(y) çkk-rÃkíkkS (çk) çkk-çkk¤fku(f) çkk-ËkËkS (z) çkk-WAhtøkfkfk


økwshkíke


LkkutÄ

57

7. çkk {h[kt ¾ktzíkkt, {Mkk÷k ¾ktzíkkt, ÃkkÃkz çkLkkðíkkt ðøkuhu fk{ku fhíkkt þwt økkíkkt ?(y) MkwËk{k[rhík (çk) økkuÃkeøkeík(f) Lk{oËküf (z) f]»ýøkeík

8. çkk çknw yf¤kíkkt íÞkhu fkuLke «kÚkoLkk økkíkkt ?(y) {Äh (çk) f]»ý(f) hk{ (z) rþð

9. ÷u¾fLke VkuEyu ÷u¾fLkwt Lkk{ þwt ÃkkzÞwt níkwt ?(y) ¼hík (çk) Þþðtík(f) ÞkuøkuLÿ (z) ÞþkuÄh

10. ÷u¾fLkwt Lkk{ ÞkuøkuLÿ fkuýu Mkq[ðu÷wt ?(y) LkkLkkS (çk) rÃkíkkS(f) ©e yh®ðË (z) {Äh

11. çkkLke ®n{íkLkku †kuík þu{ktÚke ykðíkku níkku ?(y) ÃkiMkk (çk) «¼w©Øk(f) rÃkíkkSLke «uhýk (z) {kLke «uhýk

12. 50 Lke Mkk÷{kt çkkÃkwS fÞk hkuøk{ktÚke {híkkt {híkkt çkåÞk ?(y) xkEVkuEz (çk) f{¤ku(f) fkp÷uhk (z) zuLøÞw

13. yu fku÷uhkyu ºkesu rËðMku Mkktsu s y{khk ½h Ãkh AkÃkku {kÞkuo - AkÃkku {khðku yux÷u þwt ?(y) ÃkeAku fhðku (çk) [kuhe AwÃke nw{÷ku fhðku(f) ð¤íkku nw{÷ku fhðku (z) òýe òuELku nw{÷ku fhðku

14. çkkÃkwSLku fku÷uhk Au yu{ ¾çkh Ãkzíkkt fÞkt ÷E sðkÞk ?(y) s{k÷Ãkwh Ëhðkò [uÃke hkuøkLke nkuÂMÃkx÷(çk) Mkkhðkh fuBÃk{kt(f) {tËeh{kt çkkÄk hk¾ðk(z) ËkËkSLkk r{ºkLkk Ëðk¾kLku

15. fkp÷uhkLku fkhýu Mk¾ík ÚkÞu÷k þheh{kt fÞkt ELsufþLk ykÃke þfkÞwt ?(y) nkÚk Ãkh (çk) Ãkux{kt(f) ÚkkÃkk Ãkh (z) x[÷e yktøk¤e{kt

16. ELsufþLk ykÃke þfkÞwt yux÷u yzÄku støk íkku ykÃkýu Síke økÞk, çkuLk ! støk Síkðkuyux÷u þwt ?(y) rðsÞe çkLkðwt (çk) {w~fu÷e{ktÚke Wøkhðwt(f) fkuELku nhkðe Mkk{uLkkLkku MkVkÞku fhðku (z) ÞwØ Síke sðwt

17. fkp÷uhk{kt çkkÃkwS þwt Ãke Lk òÞ íkuLke fk¤S hk¾ðkLke níke ?(y) [k (çk) Xtzk Ãkeýkt(f) fkuVe (z) Ãkkýe

18. fku÷uhk{kt fux÷k Mk{ÞÚke fkuE Mkkswt ÚkE ½uh sE þfíkwt Lk níkwt ?(y) {neLkkÚke (çk) ËMk rËðMkÚke(f) Ãk¾ðkrzÞkÚke (z) yXðkrzÞkÚke

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


58

19. «kuMxuxø÷uLzLkk ykuÃkhuþLk ð¾íku rÃkíkkSLke nk÷ík Lkkswf níke íÞkhu çkkyu fkuLku íkkhfhðkLke Mkq[Lkk ÷u¾fLku ykÃke ?(y) {ÄhLku (çk)LkkLkkSLku(f) ËkËkSLku (z) çkkÃkwSLku

20. zkìfxhLku nkuÂMÃkx÷{kt ykððkLkku yLku íkkhLkk ÃkhrçkrzÞk Ãkh ÷¾u÷ku Mk{Þ fÞku níkku ?(y) Mkðkhu 5-00 ðkøÞkLkku (çk) Mkktsu 7-00 ðkøÞkLkku(f) Mkktsu 5-00 ðkøÞLkku (z) Mkðkhu 7-00 ðkøÞkLkku

21. ík{u LkMkeçkËkh Aku. fËk[ çk[e sþu .. ynª fËk[ çk[e sþu ... yux÷u ?(y) ÷øk¼øk çk[e sþku (çk) fËk[ çk[e sþu fËk[ Lknet çk[u(f) {kuxu¼køku çk[e sþku (z) ÷øk¼øk Lkne çk[e þfu

22. çkkÃkwSLku ¾kðk Ãkh rLkÞtºký {qfe ËeÄwt níkwt fkhý fu .........(y) yu ¾qçk rçk{kh níkk(çk) íku zkÞ®xøk fhíkk níkk(f) íku{Lku ¾kðk{kt hwr[ Lk níke(z) íku{Lkkt yktíkhzkt ¾qçk Lkçk¤kt ÚkE økÞkt níkkt.

23. çkkÃkwS fuðwt SðLk Sðíkk ?(y) MkkËøkeÞwõík (çk) økktÄe rð[kh «urhík(f) fhfMkh Þwõík (z) ði¼ðe

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ÷¾ku.1. rÃkíkkSLke Lkkufhe økÞkLke ¾çkh çkkLku Ãkzíkkt çkkyu þwt fÞwO ?2. çkkÃkwSLke çkufkhe{kt çkkyu ½h fuðe heíku [÷kÔÞwt ?3. çkk WAhtøkfkfkLkku WÃkfkh fu{ ¼qÕÞkt Lknet ?4. çkkLkk MkkrLkæÞ{kt fuðku yLkw¼ð Úkíkku ?5. çkkÃkwSLkk fku÷uhk ð¾íku çkkyu fuðe Mkuðk fhe íku ík{khk þçËku{kt ðýoðku.6. çkkÃkwSLkk «kuMxuxø÷uLzLkwt ykuÃkhuþLk níkwt íÞkhu çkkyu Ëk¾ðu÷e ®n{íkLku ík{khk þçËku{kt

ðýoðku.7. çkkLke Eïh «íÞuLke ©ØkLkku fÞku çkLkkð yne ÷u¾fu LkkUæÞku Au ?8. çkkÃkwS fuðwt ði¼ðe SðLk Sðíkk ?9. fkuý SðLkLkk ykLktËLkku ÚkLkøkLkkx yLku MktðkrËíkíkkLkku Äe{ku Aíkkt íkk÷çkØ ÷Þ {kýe

þfu Au ?ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLke [fkMkýe fhðk {kxu íkuLkk ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe

¾kíkhe fhku.

økwshkíke


LkkutÄ

59

(1) f (7) f (13) f (19) y(2) çk (8) y (14) y (20) z(3) y (9) çk (15) z (21) çk(4) z (10) z (16) çk (22) z(5) çk (11) çk (17) z (23) z(6) z (12) f (18) z

• «&™kuLkk sðkçk(1) çkkÃkwS ½hu ykðu íku Ãknu÷kt çkkÃkwSLke Lkkufhe økÞkLke ¾çkh çkkLku Ãkze økR. ykðk fÃkhk Mk{Þu

çkkyu ¾qçk Äehs hk¾e. çkkÃkwS ykÔÞk ÃkAe þktríkÚke Ãkkuíku yu{kt ¼køkeËkh níkk, çkeò õÞk þuhku¾heËkÞk Au. ¼kð fuðe heíku çkuMke økÞku, þuXLkku Ëefhku íku{kt ¼køkeËkh níkku ðøkuhu çkÄe ðkík fZkðeyLku ¾qçk þktrík yLku Äehs hkÏÞkt.

(2) çkkÃkwS økÞk{kt Lkkufhe {kxu {¤ðk økÞu÷k íÞkt Xufkýwt Lk Ãkzâwt. íkuyku íÞktÚke çkkhkuçkkh ¼khíkËþoLk{kxu Lkef¤e økÞk yLku ÷øk¼øk ºký {rnLku ÃkkAk ykÔÞk. yk yk¾wt ðhMk çkkyu WAhtøkfkfkLkeËwfkLk{kt ðu[ðk {kxuLkkt {h[kt ¾ktzeLku, Ëk¤¼hzeLku, {Mkk÷k ¾ktzeLku, yÚkkýkt-ÃkkÃkz íkiÞkh fheLku½h [÷kÔÞwt.

(3) WAhtøkfkfkyu çkkLku fÃkhk Mk{Þ{kt {ËË fhu÷e yu WÃkhktík Ãký WAhtøkfkfkLke ËwfkLkLkk fux÷ktffk{ fhe çkk Úkkuzk ÃkiMkk ¼uøkk fhe þfu÷kt. yk fkhýkuMkh íku WAhtøkfkfkLkku WÃkfkh Lk ¼qÕÞkt.

(4) çkkLke ¼Âõík yLku ©æÄkLkwt yuf MkkÂ¥ðf ðkíkkðhý níkwt. su{kt yøkkÄ þktrík, MktÃkqýo Mk{kÄkLk yLkuŸzwt MkktíðLk çkkLkk {qf MkkrLkæÞ{kt {¤íkwt.

(5) çkk yk¾ku «Mktøk çknw økt¼ehíkkÚke ðýoðíkkt. çkkÃkwLku fku÷uhk Au òýíkktLke MkkÚku íku{Lku [uÃke hkuøkLkenkuÂMÃkx÷{kt ÷R sðkÞk. íÞkt zkufxhu {ktz {ktz x[÷e yktøk¤eLke LkMk{kt RLsufþ™ ykÃÞwt.çkkÃkwS yk¾e hkík ÃkkýeLke çkq{ku Ãkkzu, çkk íku{Lku MkktíðLk ykÃku Lku Mk{òðu. ÄehsÚke fk{ ÷u. çkkyXðkrzÞk MkwÄe ¾zu Ãkøku Mkíkík íku{Lke Mkuðk fhíkkt hÌkkt. hkíkkuLke hkíkkuLkk Wòøkhk fÞko. ytíkuçkkÃkwSLku MkkÁt ÚkÞwt.

(6) çkkÃkwSLku «kuMxuxø÷uLkzLkwt ykuÃkhuþLk fhkÔÞk ÃkAe ºký f÷kf MkwÄe ç÷ezªøk [k÷w hÌkwt. zkufxhuykuÃkhuþLk ¾ku÷e LkktÏÞwt Lku hkºku sýkÔÞwt fu MkufuLzhe nu{hus Au. yk ðkíkLke òý Úkíkkt s çkkyu{Äh™u íkkh fhðkLkwt fÌkwt . íkuyku {ÄhLku Mkíkík «kÚkoLkk fhíkkt níkkt. çkuLkku yLku ðnwykuLku MkktíðLkykÃkíkkt níkkt. ykx÷e ®n{íkÚke íku{ýu íku «Mktøku Ëk¾ðe.

(7) çkkÃkwSLkk ykuÃkhuþ™ ð¾íku çkk fÁý Mðhu «kÚkoLkk fhíkkt níkkt. íku{ýu {kíkkSLku íkkh fhðkLkwtfnu÷wt. Mkðkhu {ÄhLkku íkkh ykÔÞku íku{kt ÷ÏÞwt níkwt ‘ç÷uMkªøk {Äh’ Mkðkhu Mkkík ðkøku zkufxhuçkkÃkwSLkk ïkMk [k÷íkk òuR Vhe «ÞíLk fÞkuo. yk s Mk{Þ íkkh Ãkh Ãký ÷¾u÷ku níkku. fuðkurðïkMk ! çkkLke Rïh ©æÄkLkku yk yá¼wík «Mktøk ynª LkkUÄkÞku Au.

(8) çkkÃkwSLke çkÄe ðMíkwyku ðk¤ yku¤ðkLkku fktMkfku, xwðk÷, LnkðkLkku Mkkçkw, {kÚkk{kt Lkkt¾ðkLkwt íku÷,Ëtík{tsLk, MLkku Ãkkðzh yLku MkuLx-y¥kh Ãký swËkt, Ÿ[e òíkLkkt, yu{Lku yuf÷kLku s ðkÃkhðkLkkt.s{ðk{kt Ãký r{ükLk, ÃkfðkLk íkuyku yLku {nu{kLkkuyu ¼hÃkux s{ðkLkwt ðøkuhu. ykðw ði¼ðeSðLk Sðíkk .


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


60

(9) Mkøkðz ðÄkhðkLke RåAk ykŠÚkf sðkçkËkhe yLku «ríkck ðÄkhðkLke RåAk Mkk{krsf sðkçkËkheðÄkhu Au. Mkw¾Lkwt Mk{efhý Mkøkðz MkkÚku fhðk{kt ykÔÞwt Au. íkÆLk {q¤¼wík sYheÞkíkkuLku çkË÷uAuf ÃkrhÄ WÃkhLkk {kusþku¾Lku Ãký SðLk Sððk {kxu sYhe økýðk{kt ykðu Au. yuLku ðÄwrðfrMkík, «økríkþe÷ SðLk økýðk{kt ykðu Au. ykLku fkhýu ðÄe síke ykŠÚkf sðkçkËkheykuLku Ãknkut[e ð¤ðk {kýMk ÃkË yLku Mk¥kk {u¤ððkLke nheVkR{kt Ãkzu Au. ÃkiMkku, ÃkË yLku Mk¥kk{u¤ððkLke nheVkR Ãký Äe{u Äe{u Lkþku çkLke òÞ Au. Ãký òu yufðkh {kýMkLku Mk{òR òÞ fuyk nheVkR ytíkneLk, yÚkoneLk, rËþkneLk Au íkku MkkiÚke ykøk¤ Lkef¤e sðk {kxuLkku îu»k yLkuystÃkku ykÃkkuykÃk þ{e òÞ. y÷çk¥k, Sððk {kxu ÔÞÂõíkyu «ð]¥k hnuðkLkwt Au. ¾ÃkÃkqhíkeMktÃkr¥k {kxu ËkuzðkLkwt Au íkku Mk{òR òÞ fu {]íÞw s suLkwt ytrík{ øktíkÔÞ Au íkuðe yk yuf {uhuÚkkuLkËkuzÚke Þ {kuxe Ëkuz Au. çkÄk Ëkuzu Au fkhý fu yu ËkuzLkwt s çkesw Lkk{ SðLk Au Ãký yufçkeòLkeykøk¤ Lkef¤e sðkLke nheVkR íkku yuf çkk÷eþ Lkþku Au. yu Lkþku suLku øk¤øku Au íku ËkuzíkktËkuzíkkt {kU {ktÚke Veý Lkef¤e sRLku «ký Lkef¤e òÞ íkuðe ÍLkqLke økrík «kó fhðk {Úku Au. yuLkþkÚke su Ëqh hne þfu Au íku s yk ËkuzLku fkhýu {¤íkku ykLktËLkku ÚkLkøkLkkx yLku MktðkrËíkkLkkuyuf Äe{ku Aíkkt íkk÷çkæÄ ÷Þ {kýe þfu Au.nðu, ykÃkýu yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk rðþu»ký yLku r¢Þkrðþu»ký rðþuLke Mk{s MÃk»x fhe þfþku.Lkk{ yLku Lkk{Lkk «fkhku rðþu ík{u ÔÞkfhý{kt þeÏÞk s Aku. Lkk{ MkkÚku ykðíkk Lkk{sqÚkLkk

çkeò þçËku Lkk{ Ãkh yð÷tçkíkk nkuÞ Au. yu{Lku Lkk{Lkk yÚko{kt ðÄkhku fhLkkhk ðÄofku fne þfkÞ Au.ÃkhtÃkhk yu MkkiLku rðþu»kýku fnu A u. rðþu»kýLkk yÚkoLku ykÄkhu økwýðk[f, MktÏÞkð[kf, MktçktÄðk[f yuðk«fkh fhðk{kt ykðu Au.

økwýðk[f rðþu»ký : Lkk{Lkk yÚko{kt htøk, ykfkh, fË, ÿÔÞT, MðkË, Mð¼kð, suðkt yLkuf÷ûkýku ËþkoðkÞ Au. WËk. ô[e Akufhe, ÷k÷ ½h, rºkfkuý xuçk÷ ðøkuhu.

MktÏÞkðk[f rðþu»ký : su rðþu»ký Lkk{Lkk yÚko{kt MktÏÞkLkku ðÄkhku fhu Au íkuLku MktÏÞkðk[frðþu»ký fnu Au. WËk. Ãkkt[ ÃkwMíkf, çku Lkkux, yuf ÃkuLk, yZe #[ ðøkuhu. ¼k»kkLkk çkÄk MktÏÞkðk[f þçËkuLkk{Lkk rðþu»ký íkhefu ðÃkhkÞ.

MktçktÄðk[f rðþu»ký : MktçktÄðk[f rðþu»ký çku Lkk{ ðå[uLkku MktçktÄ Ëþkoðu Au. WËk. MktçktÄðk[f rðþu»ký rð¼Âõík «íÞÞ ‘Lk’ îkhk çkLku Au. su yLÞ Lkk{kuLkwt rðþu»ký çkLkðkLkwt nkuÞ yLku Lkk{Lku ‘Lk’«íÞÞ yLku Lkk{ {wsçk ®÷økð[LkLkku «íÞÞ ÷køku Au. ÃkøkLkku Lk¾, çkuMkðkLke heík, Wíkkð¤Lkwt Ãkrhýk{ðøkuhu.

rðþu»kýLkku rðþu»k yÇÞkMk ík{u ÔÞkfhý rð¼køk{ktÚke fhe þfþku.su{ rðþu»ký Lkk{Lkk yÚko{kt W{uhku fhu Au yLku Lkk{ÃkËLkku ¼køk çkLku Au íku{

r¢Þkrðþu»ký ykÏÞkíkLkk yÚko{kt W{uhku fhu Au. yLku yu r¢ÞkÃkËLkku ¼køk çkLku Au. fux÷ktf r¢Þkrðþu»kýkuykÏÞkíkLkk yÚko{kt Lkne Ãkhtíkw yk¾k ðkõÞLkk yÚko{kt W{uhku fhíkkt nkuÞ Au.• ðkõÞ{kt r¢Þkrðþu»ký ykÏÞkíkLkk yÚko{kt Lke[uLkk yÚkkuo W{uhíkkt nkuÞ Au- Mk{Þðk[f r¢Þkðþu»ký : Mkðkhu Ãkkt[ ðkøku, yuf {rnLkk{kt, ð»kkuo MkwÄe- MÚkkLkðk[f r¢Þkrðþu»ký : ½h{kt, støk÷{kt, LkËeyu, Mkk{uÚkeheík / MkkÄLkðk[f r¢Þk rðþu»ký : Äe{uÚke, Wíkkð¤u, ÃkøkÚke, Mkns heíku.

ykðku Mk{Syu

økwshkíke


LkkutÄ

61

- fkhfðk[f r¢Þkrðþu»ký : fkhýu, ÷eÄu, fkhýMkh- nuíkwðk[f r¢Þkrðþu»ký : íkkhk {kxu- þõÞíkkðk[f r¢Þkrðþu»ký : fËk[ ÷øk¼øk

r¢Þkrðþu»kýLke xwtfe Mk{s ynª ÷eÄe. rðþu»k yÇÞkMk ÔÞkfhý rð¼køk{ktÚke fhe þfþku.WÃkhkuõík rðþu»ký rðþu ík{u Mk{sÞkt Aku íkuLke [fkMkýe {kxu Lke[uLkkt ðkfÞku{kt Lkk{ WÃkhÚke

çkLku÷kt rðþu»kýkuLke Lke[u ÷exe Ëkuhku.

• Lke[uLkkt ðkõÞku{kt Lkk{ WÃkhÚke çkLku÷kt rðþu»kýkuLke Lke[u ÷exe Ëkuhku.1. yu{Lku hkíkkuhkík ÃkiMkkËkh fhe ËuðkLkkt MkÃkLkkt Ëu¾kzu÷kt2. Úkkfu÷ku - nkhu÷ku {kýMk çkeswt þwt fhe þfu ?3. [uÃke hkuøkLke nkuÂMÃkx÷ yux÷u ¾çkh fkZðk fkuEÚke sðkÞ Lkne.4. fkuE çkeòt ËËeo {kýMkku Ëu¾kÞ Lkne5. çkkÃkwS yíÞtík ði¼ðe SðLk Sðu.6. fhfMkheyku Mð¼kð nkuðkÚke MkkËøkeÚke hnu Au.7. Mkøkðz ðÄkhðkLke EåAk ykŠÚkf yLku Mkk{krsf sðkçkËkhe ðÄkhu Au.8. ykøk¤ Lkef¤ðkLke nheVkE yuf çkk÷eþ Lkþku Au

• Lke[uLkkt ðkfÞku{kt MkçktÄf rðþu»ký Lke[u ÷exe Ëkuhku.1. sLkMkk{kLÞLke ¼k»kk{kt yu{ýu Mkèku fÞkuo ?2. ¼køkeËkhku{kt yuf þuXLkk Ëefhk níkk.3. MktøkeíkLkk s÷Mkk{kt çkkÃkwSLke nkshe ðÄðk {ktze.4. rþð÷k÷fkfk yu{Lkk VkuELkk Ëefhk.5. {e÷Lke Lkkufhe{kt ykðe hòyku {¤ðkLkku Mkt¼ð LkÚke.6. ÃkkA¤Úke Ãký WAhtøkfkfkLke ËwfkLkLkkt fk{ fhu÷kt.7. {hkXkLke [k÷{kt f{¤kfkfeLku fku÷uhk ¼h¾e økÞku níkku.8. rþÞk¤Lke ÷k¤eLkk yðkòu ykÔÞk fhu.

• Lke[uLkkt ðkfÞku{kt r¢Þkrðþu»kýkuLke Lke[u ÷exe fhku.1. «kÚkoLkk ¾qçk ¼ÂõíkÚke fÁý Mðhu ÷÷fkhíkk.2. yk Mkðk÷ {U ½ýeðkh ÃkqAu÷kuu.3. yu ½ýe ÍzÃkÚke íÞkt ÃknkU[e økÞku.4. íku Þ{hksLku ½uhÚke ÃkkAkt ykÔÞk nkuÞ íkuðkt Ëu¾kíkkt níkkt.5. LkkLkÃký{kt y{u Ãkw»f¤ [k÷íkk Lku fhfMkhÚke yLku MkkËøkeÚke hnuíkk.6. ½h{kt çkÄkLku ðxÚke hnuðkLke xuð Au.


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkÍu

LkkutÄ


62

ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLke [fkMkýe fhðk ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾k{ýe fhku.

rðþu»ký:-(1) ÃkiMkkËkh (5) ði¼ðe(2) Úkkfu÷k (6) fhfMkrhÞku(3) [uÃke (7) ykŠÚkf yLku Mkk{krsfnkhu÷ku(4) ËËeo (8) çkk÷eþ

MktçktÄf rðþu»ký:-(1) sLk Mkk{kLÞLke (5) {e÷Lke(2) þuXLkk (6) WAhtøkfkfkLke(3) MktøkeíkLkk (7) {hkXkLke(4) fkuRLkk (8) rþÞk¤Lke

r¢Þkrðþu»kýku:-(1) fÁý Mðhu (5) Ãkw»f¤(2) ½ýeðkh (6) fhfMkhÚke, MkkËøkeÚke(3) íÞkt (7) ðkÚke.(4) Þ{hksLku ½uhÚke

- fkuEÃký ÃkrhÂMÚkríkLku Mkns çkLkððk Ãkh¼w©Øk, ®n{ík yLku Äehs yíÞtík ykð~Þf Au íku Mk{sÞk.- ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk rðþu»ký yLku r¢Þkrðþu»ký rðþu òÛÞwt.

ík{khk fxkufxeLkk Mk{Þu ík{khk r{ºk, Ãkkzkuþe fu fxwtçkeyu fuðe {ËË fhe íkuðku «Mktøk ÞkË fheLku÷¾ku.


ík{u su þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke


LkkutÄ

63

ÔÞÂõíkLkk s Lknª Ãký hk»xÙLkk SðLk{kt fhfMkhÃkqðof Sððwt yu rðfkMk {kxu yíÞtík sYhe Au.rðfMkðwt yux÷u rðþu»k heíku ÃkkuíkkLkk ÔÞðnkh yLku {LkLku fMkðkt yux÷u fu rLkÞtºký{kt hk¾ðkt yux÷ufhfMkh sYhe Au. Ãký yríkfhfMkh Ãký sYhe LkÚke yu ÔÞÂõíkyu Mk{sðwt òuEyu.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u:-6.1 çkk yLku íku{Lkk fwxwtçk{kt fhfMkhu þwt ¼køk ¼sÔÞku ? ¾[oLke økýíkhe fE heíku ÚkE ? yk fux÷wt

Mkns yLku ÞkuøÞ ÷køku Ãký Mk{S rð[khe fhu÷k ¾[o yLku ÷kufk[kh rðþu ÃkrhðíkoLk ykýeþfþku.

6.2 yk ¾tz {kt ðÃkhÞu÷e ¼k»kk îkhk rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku yku¤¾kðe þfþku yLku íkuLke fk{økeheMk{sþku.

fhMkfhLkkt çkeòt fux÷ktf Mkkhkt Ãkrhýk{ Ãký ykÔÞkt. y{Lku fËe rLkþk¤u sEyu íÞkhu ÃkkE-ÃkiMkku ðkÃkhðk {¤íkku Lknª. ykLkku ÷k¼ yu ÚkÞku fu çkeò Akufhkyku fkuXkLku økkuhMkyk{÷e, økwÕVe, økku¤kLku fkíkhk ¾kíkkt íÞkhu y{u ½uhÚke r¾MMkk{kt ¼he ykýu÷k þufu÷k [ýk ¾kíkk. ÃkAe íkku ykËík s yuðeÃkze økE fu çknkhLkwt íkku ¾ðkÞ s Lknª.

çkkÃkwS «{ký{kt ½ýkt Lkkxf-rMkLku{k òuíkk Ãký çkkyu ®sËøke{kt yufu rMkLku{k òuÞku LkÚke. AufAuÕ÷u çkkÃkwSLkk {]íÞw ÃkAe ®nËe ‘økktÄe’ rÃkf[h {kuzu÷ xkìrfÍ{kt çku ðkh òuðk økÞu÷kt. ½h{kt xe.ðe.ykÔÞk ÃkAe Ãký y{u çkÄkt çknw ykøkún fheyu íkku ð¤e fÞkhuf rÃkf[h òuðk çkuMkíkkt. y{khk {Lk{kt ÃkýXMke økÞu÷wt fu rÃkf[h yLku Lkkxfku òuðkt yu Mkkhk AkufhkykuLkwt fk{ LkÚke. y{u fkì÷us{kt níkk íÞkhu r{ºkkuyLkufðkh rÃkf[h òuðk sðkLkku ykøkún fhu Ãký nwt fÞkhuÞ økÞku LkÚke yux÷wt s Lkne Ãk[eMk{u ðhMku

þçËkÚkoMk{h RÂLMxxÞqx - WLkk¤k{ktðøkkuoyzrÄÞwt - íku÷ ¼hðkLkk Mkku¤r÷xhLkk zççkkLku ðå[uÚke fkÃkeWÃkh Zktfýwt çkuMkkze çkLkkðu÷kuyzÄku zççkkuÃkh{kÚko - ÃkkhfkLkk ÷k¼ fu«Þkuøk{kt fhu÷w fk{{nk÷ðwt - ykLktËÃkqðof «MktøkLku{kýðwtrhyks - yÇÞkMk, {nkðhku«ìfrxMk - yÇÞkMkÃkkxoLkh - ¼ezw, MkkÚkefuBÃkMk - rðãk÷Þ fu rðãkÃkeXLkkuyk¾ku rðMíkkhzkR®Lkøk xuçk÷ - s{ðk {kxuLkwtxuçk÷økw^íkøkw - ytøkík ðkík[eíkYrZ«Þkuøk¼økehÚk fk{ çkLke sðwt - yíÞtík{w~fu÷ fk{ Úkðwtçku Auzk ¼uøkk fheLku Sððwt -ykðf yLku òðf{kt Mkh¾kuurnMkkçk hk¾eLku Sððwt


«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


64

ÃkhÛÞku íÞkt MkwÄe{kt fw÷ Ãkkt[ rÃkf[h òuÞkt níkkt Lku çku ðkh nkux÷Lkwt ÃkøkrÚkÞwt [zÞku níkku. yk fkhýu fËk[¼ýðk{kt ðÄw furLÿík ÚkðkÞwt. Lku ¾hkçk Mkkuçkík yLku rð[khkuÚke Ãký çkåÞku. Ãký ykLkwt Ãkrhýk{ shkrðr[ºk ykÔÞwt. y{Lku çkÄkt ¼kEçkuLkkuLku rðrÄLke rðr[ºkíkkLku fkhýu yuðkt SðLkMkkÚke {éÞk fu su{LkurMkLku{kLkku ½ýku þku¾ nkuÞ. çkeòLke íkku ¾çkh LkÚke Ãký ÃkhÛÞk ÃkAe {khu þY þY{kt {rnLkk{kt Ãkkt[rÃkf[h òuðkt Ãkzíkkt. Mð¼kðíkku fhfMkheÞku s íkuÚke fËe {kU½k¼kðLke rxrfx ¾heËíkku Lkne. Mkkhk½hLke YÃkk¤e ÃkíLke MkkÚku nkuÞ íkuÚke Mkkð rLkBLkfûkkLke Ãký rxrfx ¾heËe þfíkku Lknª. {rnLkk{kt ykx÷kçkÄk YrÃkÞk ¾[oðk Ãkzíkk íkuLkku {øks Ãkh nt{uþkt ¼kh hnuíkku yLku rÃkf[h òuðkLkwt çkLku íÞkt MkwÄe xk¤íkku.òuðwt s Ãkzu íkkuÞ nt{uþk çkMk{kts ykð-ò Úkíke Lku {kuxu¼køku rÃkf[h Ãkwhwt ÚkkÞ ÃkAe ftE Lku ftE rLkr{¥kuy{khe ðå[u Í½zku Úkíkku Lku y{khwt yçkku÷kLkwt rÃkf[h þY Úkíkwt.

çkÄwt s çknkhLkwt ¾kðkLkwt f[hku nkuÞ Au yLku ÃkiMkk VUfe ËuðkLkk nkuÞ Au yu {kLÞíkkLku fkhýu Ãkýykðwt çkLÞwt. yu{.yu.{kt ykÔÞku íÞkt MkwÄe fÞktÞ yuf÷k çknkh sðkLkku «Mktøk çkLÞku s Lknª. ðufuþLk{ktÞrLkþk¤Lke xwh{kt fÞkhuÞ økÞku LkÚke. rLkþk¤Lke xwh íkku þwt fÞkhuÞ ÃkÞoxLk WÃkh sðkLkwt Lkk{ Ãký ÷eÄwt LkÚke.fkhý fu ½h{ktÚke ykX-çkkhykLkk {køkðkLke fÞkhuÞ ®n{ík [k÷e s LkÚke. økúe»{ ÔÞkÞk{ ðøko{kt síkkuíku íkku hkus çkÃkkuhu ½uh s{ðk sðkLkwt Lku Mkkts Mkðkh {kxu ½uhÚke ¼k¾he yLku yÚkkýwt ÷E sðkLkwt yu heíkus. yu{.yu.{kt ykÔÞku íÞkhu A yXðkrzÞk {kxu Äkhðkz Mk{h EÂLMxxÞqx{kt sðkLkwt ykÔÞwt. çkkyuyzÄeÞwt ¼heLku Mkw¾zeLku {kuxku zççkku ¼heLku Ãkwheyku MkkÚku çktÄkðu÷e. ykðwt yu ÃkAe Lku ðhMku niÿkçkkËLkwt Lkuíku ÃkAeLkk ðhMku rºkðuLÿ{Lkwt ÚkÞwt. {khku LkkLkku ¼kE {kuhçke yuÂLsrLkÞ®høk fku÷us{kt økÞku. íÞkhu ÃkýçknkhLkwt çkLku yux÷wt ykuAwt ¾kðkLkww ykðu íku fkhýu Ëh ÃktËh rËðMku {rnLku zççkku ¼heLku LkkMíkku síkku. nwt ºkýðhMk MkwhuLÿLkøkh hÌkku íÞkt Þ ÷øk¼øk Ëh yXðkrzyu {khe y{ËkðkËLke {w÷kfkík íkku nkuÞ s.

yk çkÄkLkwt MkkÁt Ãkrhýk{ Ëu¾kÞwt Lknª Ãký íkkS hMkkuE Lk s{ðkLku fkhýu ftEf fhfMkhÚke¾kðkLkwt Úkíkwt yu fkhýu Lku fux÷ef xtfku ¼wÏÞkuÞ hÌkku yu fkhýu yu ºký ðhMk{kt nwt ºký ð¾ík xkEVkuEz{ktÃkxfkÞku. ÃkwÁ»kkuyu ½h fk{ íkku fhðkLkwt Lk nkuÞ yuðe {kLÞíkkÚke y{Lku hktÄíkkt íkku þe¾ðkzu÷wt Lknª. íkuÚkeËqÄ økh{ fhðk suðwt Mkk{kLÞ fk{ Ãký {khu {kxu ¼økehÚk fk{ çkLke síkwt.

çknkhLkk ¾kðk íkhVLke MkwøkLku fkhýu ÃkíLke MkkÚku ½ýk Mkt½»ko{kt yksu Ãký Wíkhðwt Ãkzu Au. yuyuðk fwxwtçk{ktÚke ykðe Au fu sÞkt çknkhLkwt ¾kðwt yu «ríkck økýkÞ Au. fkh{kt Mfwxh Ãkh çkuXkt çkXkt¼kSÃkkôLkk, ¼u¤Lkk, ÃkeÍkLkk, fwÕVe yLku ykEM¢e{Lkk ykuzohku ykÃkðk yLku íÞkt ÷khe Ãkh W¼k W¼ks Ãkux XktMkeLku rðrðÄ ðkLkøkeyku ¾kðe yu çkkçkík yu fwxwtçk{kt Lku yu fwxwtçkLkk {kuxk¼køkLkkt r{ºkku Mkøkkyku{kt©e{tíkkELkwt ÷ûký {LkkÞ Au. þY{kt Mk{kÄkLk íkhefu yXðkzeyu yufðkh Mkktsu sBÞk ÃkAe ftEf xuMxfhðk çknkh sðwt yu{ hk¾u÷wt. {U íkhík ÃkfzÞwt fu nwt s{e ÷uíkku Ãký yu s{ðkLkwt Lkkxf fheLku {kuxk ¼køkLkwwÃkux çknkh s ¼híke. yk fkhýu Ãký y{khe ðå[u ½ýk Í½zk Úkíkk yLku yuLkwt çkÄwt ¾kÄu÷wt ÷øk¼øk Ëhð¾íku çkuMðkË çkLke síkwt. nwt ÷khe ÃkhÚke fu nkux÷{kt {kºk ykEM¢e{ fu fwÕVe ¾kðkLkwt s ÃkMktË fYt. yksuÃký {khk ËefhkLku çknkhLkwt ¾kðkLke xuð {U Ãkzðk ËeÄe LkÚke. yu rðþu {khe ÃkíLkeLku ½ýku yMktíkku»k Au.

Mkk{kLÞ {æÞ{ ðøko {kxu çknkhLkwt ¾kðkLkwt ½ýwt ¾[ko¤ Au yu íkku [ku¬Mk Ãkhtíkw ÃkiMkkËkhku {kxuÃký yu fux÷wt rníkkðn Au yu rðþu {Lku þtfk Au. çknkhøkk{ økÞk nkuEyu yLku Awxfhku s Lk nkuÞ íkuðeÂMÚkrík{kt çknkhLke fkuE Mkkhe nkux÷{kt heíkMkhLkwt s{ðk{kt fþku çkkÄ Lk nkuE þfu. MkkÚku çkktÄu÷wt ¼kÚkwt çkuºký rËðMk {kxu Xef Au Ãký yuLkk WÃkh {rnLkku ËkuZ {rnLkku hnuðkLkwt Ãký yuf «fkhLke yríkþÞíkk Au yuÃký nwt MðefkYt Awt.

ykðe yLkkð~Þf fhfMkh{ktÚke çk[u÷k ÃkiMkkLkku ÔÞÞ ftE çknw çkwrØÃkqðof Úkíkku Lknª. þkhËkÃkeXLkkþtfhk[kÞoSLke ÃkÄhk{ýe ¾qçk Äk{Äq{Úke fhðk{kt ykðu÷e. ¼ux{kt þwt {qfÞwt nþu yuLke íkku òý LkÚkeÃkhtíkw çkÄkt Mkøkktðnk÷kt yLku r{ºkku MLkuneykuLku yk{tºký ykÃkðk{kt ykðu÷wt. ¾qçk ËçkËçkkÃkqðof yu «MktøkWsðkÞu÷ku.

økwshkíke


LkkutÄ

65

yuðe s heíku yufðkh ©e ÃkwrLkík {nkhksLke ÃkÄhk{ýe Ãký ÚkÞu÷e. yu{ýu ¼sLkku økkÞu÷kt Lku«MkkË ðnU[kÞu÷ku. rMkØLkkÚk {nkhks Ãký yufðkh y{khu íÞkt ÃkÄkhu÷k. yøkkW LkkUæÞwt íku{ Ëh Mkku{ðkhuYÿkr¼»kuf yLku ÷øk¼øk Ëh{rnLku ykðíke MkíÞLkkhký fu [tzeÃkkXLke çkkÄk{kt Ãký ftE ykuAku ÃkiMkku¾[koíkku Lknª nkuÞ.

{kuxÃkýu çkk MkkÚku yk çkÄkt rðþu ½ýe Ë÷e÷ku ÚkÞu÷e. MktíkkLkkuLkk Mktíkku»kfkhf WAuh {kxu ÃkqhíkkÃkiMkk, Mk{Þ yLku þÂõík Vk¤ÔÞk ÃkAe s fwxwtçk yLku Mk{ks{kt çkeòykuLkkt fk{{kt, ÄkŠ{f WíMkðku{kt yLkuMkk{krsf «Mktøkku{kt ÃkiMkk, Mk{Þ yLku þÂõík ¾h[ðkt òuEyu yuðe {khe áZ {kLÞíkk Au. Lku Lknª íkku yuÃkh{kÚkoLkwt fu ÄkŠ{fíkkLkwt ÷ûký LkÚke Ãký Mkk{krsf «ríkck {u¤ððk Ëu¾kËu¾e íkýkELku fhu÷k ¾[ko Au yuLk¬e. yuðk ¾[koykuLku fkhýu ykÃkýk Mk{ks{kt ½ýkt {æÞ{ ðøkoLkkt fwxwtçkku Ãký økheçkeLke hu¾k Lke[u SðuAu. ykÃkýu íÞkt {æÞ{ ðøkoLkkt fu Wsr¤Þkík økýkíkkt fwxwtçkkuLkkt Ãký ÷øk¼øk çkÄkt çkk¤fku yÃkqhíkk Ãkku»kýLkku¼kuøk çkLku Au yu yk½kíksLkf Aíkkt Lk¬h nfefík Au.

{khk sLkkuE ÃkkA¤ yLku y{khk Ãkkt[u ¼kEçkuLkkuLkk ÷øLk ÃkkA¤ heíkMkh LkkíkLkku s{ýðkhfhu÷ku. ÃkkuíkkLkwt ÷øLk MkkËkEÚke fhLkkhu Mkk{kÃkûkLke EåAkLku {kLk ykÃkeLku y{khkt ÷øLk Äk{Äq{Úkefhu÷kt.{U MkkËkEÚke ÷øLk fhðk {kxuLkku «Míkkð {qfu÷ku. Ãký {khk MkMkhk yLku ðzMkMkhk økk{{kt MkkiÚkeðÄw «ríkrcík yLku ÄrLkf økýkÞ. yu ftE {kLku ? òLkiÞkyku MkkÚku [k÷íkk {ktzðu ÃknkU[ðkLke íkiÞkhefhu÷e. {kuxh yu ÷kufkuLke ÃkkuíkkLke níke. íkhík {kuf÷e ykÃke. çkuLz Ãký yu ÷kufkuyu {tøkkÔÞwt Lku ðksíkuøkksíku ðh½kuzku LkeféÞku. {kuxku s{ýðkh Ãký fhu÷ku. {kuxk¼køkLkk s{ýðkhku rLkYÃkkÞu, Mk{ksLkeçkefu VhrsÞkík Þkuòíkk nkuÞ Au. Mkøkkt-MLkuneykuLku «u{Úke s{kzðk çknw ykuAk {kýMkku s{ýðkh ÞkusuAu. {kuxu¼køku fkt íkku rhðksLkk ¼køkYÃku Ëu¾kËu¾e yÚkðk Mkk{krsf VhsYÃku s{ýðkh ÞkuòÞ Au. yu{ktW{¤fkLku MÚkkLku {kuxkELkwt «ËþoLk fuLÿ{kt ykðe òÞ Au. ¾hu¾h Mkkhe økwýð¥kkðk¤wt s{kzðkLku çkË÷u¼¼fkËkh yLku MkkYt Ëu¾kÞ íkuðwt s{kzðkLkwt ð÷ý rðþu»k hnu Au. fÞkhuf íkku MkMíkwt Ãkzu {kxu ¾kMk n÷feòíkLkwt Ãký WÃkhÚke [xkfuËkh nkuÞ íkuðwt ¼kusLk ÚkkÞ Au.

Ãkkuíku ¾kðkÃkeðk{kt fhfMkh fhðe. Ãkqhíkwt Ãkku»ký Ãký Lk {¤e hnu yuðku ¾kuhkf ¾kðku Lku Ëefhk-ËefheLkk ÷øLk{kt fu MðsLkLkk {]íÞw ÃkAeLkk s{ýðkh{kt yuf çku rËðMk{kt yu çkÄk ÃkiMkkLkwt ÷kufkuLku¾ðzkðe Ëuðwt yu{kt fkuE òíkLke çkwrØ{kLke LkÚke. þk¤k{kt Ëkfíkhe íkÃkkMkLkk ynuðk÷{kt ðk÷eLku sýkððk{ktykÔÞwt nkuÞ fu Ëktík Lkçk¤k Au, fu ykt¾ku Lkçk¤e Au íkku íku {kxu íksðes fhðe. fux÷k ðk÷eyku ynuðk÷LkeLke[u Mkne fhðk rMkðkÞLke çkeS Vhs çkòððk sux÷kt òøk]ík Au íku «&™ Au. s{ýðkhkuÚke Mkk{krsf«ríkck {¤u Au yu{ {kLkðkLku Ãký fkhý LkÚke fkhý fu {Lku ÞkË Au fu {khe ºkýu çkuLkkuLkk ÷øLk «Mktøku fhu÷ks{ýðkhÚke íku{Lkkt MkkMkheÞktLku shkfu Mktíkku»k ÚkÞku Lk níkku. yuðwt s {khk ÷øLk «Mktøku ÚkÞu÷wt. {khkMkMkhkyu ÃkkuíkkLke «ríkck yLku {ku¼k «{kýu [kuÏ¾k ½e Lkku {kunLkÚkk¤ fhu÷ku. ÷øLkLku rËðMku Mkktsu íkkuyuLke Lkkík níke s Ãký ÷øLkLku çkesu rËðMku Mkðkhu Ãký ðhÃkûkLkk ÃkMktËøkeLkk Ãk[kMk-Mkku {kýMkkuLku{kunLkÚkk¤ s{kzðkLke ÞkusLkk níke. çkLÞwt yu{ fu ÷øLkLku rËðMku {kunLkÚkk¤ ðæÞku s Lknª yux÷u çkesurËðMku s{ý{kt y{Lku f¤eLkk ÷kzw ¾ðzkÔÞk. ÚkE hÌkwt. çkÄk fÞko fkhÔÞk Ãkh Ãkkýe Vhe ðéÞwt. {kheÃkíLkeLku íkku Xef Ãký {LkuÞ íku y{khkt fwxwtçkLkk ðze÷kuyu yk rðþu Ãkkt[-Mkkík ðkh fÌkwt. ðhMkku MkwÄe ftE Mkkhk«Mktøku Mkkhk {wz{kt {nk÷íkkt nkuEyu íÞkhu ÞkË fheLku fÌkwt. ykÃkýk Mkk{krsf Lku ÄkŠ{f «MktøkkuLkk fuLÿ{ktMk{qn ¼kusLk nkuÞ Au. Mk{qn ¼sLk sux÷wt s yu Mk{qn ¼kusLk òu¾{e Au. çktLku{kt yrLkðkÞo Ëu¾kËu¾eLkwtík¥ð ykðu Au yLku íkuÚke yuf{kt Ët¼ ykðu Au íkku çkeò{kt yfhktríkÞkÃkýwt.

ykÃkýk {kuxk¼køkLkk Mkk{krsf «Mktøkku fwxwtçk{kt f÷uþLkwt fkhý çkLkíkk nkuÞ Au. yu «MktøkuÚkÞu÷k f÷uþLkwt Ãkrhýk{ ½h{kt ÃkíLke ÚkELku ykðu÷e {rn÷kyu ¼kuøkððkLkwt nkuÞ Au. íkkhk çkkÃku Mkkze çkuMkeøkÞu÷e ykÃke. WAk{ýk{kt Mxe÷Lkk ÃÞk÷k n÷fk ðsLkLkk ykÃÞk. s{ýðkh{kt [xýe ¾qxu÷e Lku ÃkkÃkzíkku Auf MkwÄe Ãknu÷uÚke s ÃknkUåÞk Lknkuíkk. òLk [÷kðíke ð¾íku íkkhku çkkÃk nkurþÞkhe fhe økÞkuLku Ãknu÷uÚke

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


66

Lk¬e fÞko «{kýuLkk ÃkiMkk Lk ðnUåÞk. V÷kýkLku íkku yuLkk MkMkhkyu Mkqx, ðªxeLku rÃkíkktçkh ºkýu ykÃÞwt Ãkýíkkhk çkkÃku íkku y{khk AkufhkLku yuf÷ku Mkwx ykÃkeLku s [÷kðe ËeÄwt. V÷kýe íkku yuLke MkkÚku Mkt¾uzkLkwtVhLkeo[h, fwfh, £eÍ Lku çkÄkt Mxe÷Lkkt ðkMkýkuLkku Mkux ÷ELku ykðe yLku íkwt íkku ykðe íÞkhÚke ½h{ktMkkÕ÷ku Ãký ð¤økýeLku þkuÄu Au yuðe yuðe ðkíkku fheLku MkkMkwyku LkýtËku-fkfe MkkMkwyku, {k{e MkkMkwyku,VkuE MkkMkwyku {kMke MkkMkwyku ðnw MkkÚku Mkw¾ [uLkÚke SððkLku çkË÷u yk¾e ®sËøke ÍøkzÞk fhíke nkuÞ Au.

Mkk{krsf «Mktøkku yLku ÄkŠ{f WíMkðku rçkLksYhe Au yu{ Lknª fne þfkÞ Ãký yuLke WsðýeËhufu ÃkkuíkkLke ÂMÚkrík «{kýu fhðe òuEyu. ÃkAuze nkuÞ yux÷e Mkkuz íkkýðe yu{ ðkhtðkh fnuLkkhkt çkkyuËhuf «Mktøku ÃkkuíkkLke íÞkt MkwÄe{kt ÚkÞu÷e ÷øk¼øk çkÄe çk[ík ðkÃkhe Lkk¾e níke. íkuðku yufhkh yLkuyVMkkuMk yu{ýu ½ýeðkh fhu÷ku.

y{u {kuxk ÚkÞk ÃkAe yk rðþu ½ýe [[koyku Úkíke. yuLkwt Ãkrhýk{ yu ykÔÞwt fu çkkÃkwSLkk {]íÞwÃkAe çkkyu çkÄku r¢Þkfktz Mk÷knfkhku yLku Mk{ksLku ðþ ÚkE Úkðk ËeÄku. Ãkhtíkw LkkíkLkku s{ýðkh íkkuxkéÞku s. yux÷wt s Lknª {khk ËefhkLkk sLkkuE {kxu Ãký yu{ýu fÞkhuÞ ykøkún fÞkuo Lknª fwxwtçk{ktÚke yu{kxu Ëçkkýku ykðíkkt íÞkhuÞ yuf s sðkçk ykÃkíkk fu yuLkku ftE yÚko LkÚke. Lku AkufhkLke ÃkkuíkkLke EåAkLkÚke.

{Lku økBÞwt íku íkku yu fu yu{ýu {]íÞw Ãknu÷kt y{khu {kxu ÷¾e hk¾u÷w. yu{kt ÷ÏÞwt fu {khk {]íÞw ÃkAes{ýðkh fhþku s Lknª ¾kuxe hkuff¤ Lku ÷kufk[kh Ãký fhþku Lknª Lku fkuE r¢Þkfktz Ãký fhþku Lknª.ík{khk çkÄkLkk Mktíkku»k ¾kíkh fkuE ÄkŠ{f rðrÄ MkkËkEÚke fhòu yLku «kÚkoLkk fhòu. yu{ýu ÃkhçkçkuMkkzðkLke, {eXkE fu ÃkwMíkfku ðnU[ðkLke, fkuE Mk¾kðík fhðkLke fþe Mkq[Lkkyku ykÃke LkÚke. yu{Lkkrð[kkuh{kt rðfkMkLkwt yk Ãkrhýk{ níkwt.

{Lku ÷køku Au fu {kýMkLku SÔÞkLkku Ãkqhku Mktíkku»k ÚkÞku nkuÞ íkku {Þko ÃkAeLke ®[íkk yuLku çknwMkíkkðíke LkÚke. yLku Mk¾kðík yLku ËkLk ÃkwÛÞLke ðkík íkku suLku ÄLk A÷fkíkwt nkuÞ íkuðk ÷kufkuLku {kxu Au. çkuAuzk ¼uøkk fheLku Sðíkkt ÷kufku íkku Ãkkuíku ÞkuøÞ heíku Sðu Lku MktíkkLkkuLku Mktíkku»k ÚkkÞ yu heíku WAuhu yu s {kuxeMk{ksMkuðk Au.

yu ÃkuZeLkk ÷kufku {kxu ÄkŠ{fðúíkkuLku Äk{Äq{Ãkqðof Wsððkt, MkíÞLkkhkÞýLke fÚkk fu [tzeÃkkXLkkWíMkðku Wsððk fu sLkkuE, ÷øLkku ðøkuhu ÃkkA¤ s{ýðkh fhðk yu Ëu¾kËu¾eLkwt yLku {kusþku¾Lke VuþLkLkwtrLkr{¥k çkLke økÞu÷wt. sYrhÞkíkku WÃkh fkÃk {qfeLku {kusþku¾ ÃkkuMkðkLke rðYØ íkku çkk níkkt s. ½ýeðkhfnuíkkt fu Lkkxf-rMkLku{k òuðk yk¾wt fwxwtçk òÞ Lku ¾h[ku ÚkkÞ íku Ãkku»kkÞ yLku çkesu rËðMku fÃkzkt ÄkuðkLkkMkkçkw{kt fhfMkh fhðkLke nkuÞ, nkux÷{kt {rnLku çku ðkh ¾kðk ÃkeðkLkk s÷Mkk Wzkððk{kt ðktÄku LknªÃký ÃkAe fhfMkhLkk Ãkøk÷kYÃku ½h{kt zk÷zk ¾kðkLkku rðfÕÃk ÃkMktË fhðk{kt ykðu. Mkk{krsf {ku¼kuò¤ððk ½kuzkøkkzeLkwt ¼kzwt ¾h[ðk{kt ðktÄku Lkne. Ãký çkþuhLku çkË÷u ºkýþuh ËqÄ þk{kxu ¾heËðk{ktykÔÞwt íku rðþu f[f[ fhðk{kt ykðu yk çkÄe {q¾ko{e Au.

ðå[u ðå[u ½ýeðkh ðhMkku MkwÄe hkusLkku rnMkkçk zkÞhe{kt ÷¾ðkLkku rhðks níkku. hkíku rnMkkçk÷¾ðk {kuxeçkuLk, nwt fu LkkLkku¼kE çkuMkeyu. LkkLkÃkýÚke {U òuÞwt Au fu y{khk fw÷ ¾h[Lkk [k÷eMk xfksux÷ku rnMMkku ¾kðk Ãkeðk{kt ¾h[kíkku. þYykík{kt ðeMk xfk Lku ÃkAe yu s ½h{kt ÷ktçkku Mk{Þ hÌkk.(AuÕ÷k Ãkkt[ -Mkkík ðhMkíkku, çknw yøkðzÃkqðof hÌkk) íku fkhýu ½xíkkt ½xíkkt ËMk Lku Mkkð AuÕ÷u A xfk sux÷ku¾h[ ½h¼kzk{kt, ËMk xfk sux÷ku y{khk rþûký ÃkkA¤, çkkÃkwS yuf÷k rMkLku{k-Lkkxf, nkux÷, ½kuzkøkkze,MkuLx-y¥kh ðøkuhuLkku {kusþku¾ fhíkk Aíkkt ËMkÚke ÃktËh xfk {kusþku¾ ÃkkA¤ Lku Aíkkt ðeMkÚke Ãk[eMkxfkLke çk[ík Úkíke. Ëw¼koøÞu yk çkÄe çk[ík çkk suLku sYhe økýíkkt íku hwÿe, [tzeÃkkX, fÚkk feíkoLkLku Ãkkt[AkufhktLkk «Mktøkku Wsððk{kt s {kuxu¼køku ¾[koE økE.

økwshkíke


LkkutÄ

67

sYh yLku {kusþku¾ MkkÃkuûk Au. fÞkhuf ykðf íkuLkku {kÃkËtz nkuÞ. yuf sýLku {kxu hkux÷ku Lku{h[wt sYh nkuÞ yLku ¼k¾he þkf {kusþku¾ økýkÞ Ãký çkeòLke ykðf Úkkuze ðÄw nkuÞ íkku íkuLku {kxu¼k¾he þkf sYhe økýkÞ. {khk ½ýk r{ºkkuLku íÞkt ðkh íknuðkhu ¼k¾he fu hkux÷e Úkíke yuLke {Lku ¾çkhAu. zkìfxhLkku ÄtÄku fhLkkh {kxu xur÷VkuLk, {kuxh fu Mfwxh yLku £eÍ sYh økýkÞ fkhý fu yk ºkýu MkkÄLkyuLkk ÄtÄk {kxu yrLkðkÞo Au. Ãký yæÞkÃkfLkku ÄtÄku fhLkkhkLkk, þkf yLku £wx {kfeoxLke LkSf{kt shnuLkkhk þkfknkhe fwxwtçk {kxu yk ºkýu MkkÄLkku {kusþku¾ økýkÞ. ÃkAe ¼÷u zkìfxh yLku yæÞkÃkf çktLkuLkeykðf Mkh¾e nkuÞ. ynª ykðf yu {kÃkËtz LkÚke. ykÃkýu íÞkt Mkøkðz {kxuLkkt MkkÄLkku ðMkkððkt yLku{kusþku¾ fhðk yuLku Mkk{krsf {ku¼kLkkt «íkefku {kLkðk{kt ykðu Au. ‘y{khu Ëh hrððkhu Mkktsu íkku çknkhs s{ðkLkwt,’ ‘y{khu yÃkwLku yLku xÃkwLku ykEM¢e{ çknw ¼kðu. yu{LkuÞ økéÞkLkku þku¾, hkus hkíku y{khuykEM¢e{ ¾kðkLkku, {rnLku {khu ÃkkLk-MkeøkkhuxLkk ¾[o s Ãkkt[Mkku YÃkeÞk.’ ykðkt ykðkt ðkfÞku økkihð¼uhçkku÷kíkkt Mkkt¼¤eyu Aeyu.

hk[h[e÷wt, £eÍ, økeÍh, fwfªøk huLs, yuhftzeþLkh, huzeyku, Mxeheyku, xe.ðe., Mfwxh, {kuxhsuðkt MkkÄLkku Mkøkðz {kxu ðMkkððkLku çkË÷u Ãkkuíku Ãký ÃkiMkkËkh Au yuðku Mkk{krsf {ku¼ku {u¤ððk ðMkkðkíkktnkuÞ yu ykÃkýu çkÄkt òýeyu Aeyu. ½h{kt çkÄkt çkÄe MkeÍLk{kt Xtzk Ãkkýeyu Lnkíkkt nkuÞ Aíkkt økeÍh íkkuçkkÚkY{{kt òuEyu. Ëh ðhMku çku ðhMku hk[h[e÷wt yLku {kuxh MkwæÄkt çkË÷e Lkk¾Lkkh Ëh ðhMku çku ðhMku¼÷wt nþu íkku ÃkíLke fu Ãkrík çkË÷e Lkk¾ðk{kt Ãký Mkk{krsf {ku¼ku Au yuðwt {kLkíkkt ÚkE òÞ yuðku Mk{ÞfËk[ çknw Ëwh LkÚke. yk çkÄw økktzÃký LkÚke íkku çkeswt þwt Au ?

fwfªøk huLs ðMkkÔÞwt nkuÞ Ãký yuLkku WÃkÞkuøk ðhMk{kt çku ðkh Ãký {ktz Úkíkku nþu. yuðkt fwxwtçkkuykÃkýu íÞkt ykuAkt Lknª nkuÞ. Vw÷ MkkEÍLkwt £eÍ ðMkkÔÞwt nkuÞ Ãký yu{kt {kºk ËqÄ ËnªLke íkÃku÷eyku yLkuþhçkík ÃkkýeLkk çkkx÷k s {¤u Lku ðhMk{kt A {rnLkk íkku yu çktÄ hnu yuðkt yLkuf fwxwtçkku{kt ykÃkýkuÞMk{kðuþ Úkíkku nþu.

{khk yuf yæÞkÃkfr{ºku yu{Lke ÃkkuíkkLke ðkík ½ýe hMkÚke fhu÷e. yu EÂLzÞLk EÂLMxxÞqxsuðe fuLÿeÞ MktMÚkkLkk rzhuxh níkk. nðu LknuY Vu÷ku Au. yu Ãkkuíku MkkrníÞLkk þku¾eLk Ãký þnuhÚke ËwhLkkEÂLMxxÞqxLkk fuBÃkMk Ãkh yu hnu. hkus Mkktsu fuBÃkMk WÃkh fkuEf [[koMk¼k, frðMkt{u÷Lk, ÷u¾fr{÷Lk,ÔÞkÏÞkLk Mk{kht¼ [k÷u. íku{Lke ÃkíLke Ãký rðËw»ke Au. MktøkeíkLke òýfkh. hkus Mkktsu çkuLkÃkýeyku MkkÚkuMktøkeíkLkk rhÞks [k÷u. Ëefhku xuLkeMkLkku MkhMk ¾u÷kze Au. Mkktsu fku÷usÚke MkeÄku çku ºký f÷kf xuLkeMkfkuxWÃkh «uÂõxMk fhíkku nkuÞ Lku Ëefhe Lk]íÞ þe¾ðk rLkþk¤uÚke MkeÄe Lk]íÞþk¤k{kt òÞ, MkkzkykX Lkðu çkÄkt½h{kt ¼uøkkt ÚkkÞ. hrððkhu Ãký yk¾wt fwxwtçk yk «ð]r¥kÚke Ä{Ä{íkwt níkwt. yu{Lkk r{ºkkuLku íÞkt yuf ÃkAeyuf xeðe ykððk {ktzÞk. ÷u¾fr{÷Lk, frðMkt{u÷Lk, [[koMk¼k ykuAe Úkðk {ktze. ÃkíLkeLke MkkÚkuMktøkeíkLkk rhÞks{kt ¼køk ÷uðk ykðLkkhe çkuLkÃkýeyku yá~Þ ÚkE økE. ËefhkLku xuLkeMk h{ðk {kxuÃkkxoLkh {¤ðk {w~fu÷ çkLkðk {ktzÞk. Lk]íÞ þe¾ðk ykðLkkh Akufheyku ykuAe ÚkE íkuÚke Lk]íÞþk¤k çktÄÚkE. yu{ýu fuBÃkMk WÃkhLkk MkkÚker{ºkkuLku fÌkwt fu yk xeðeLkwt Ãkrhýk{ Au. MkkÚkeykuyu yu{Lku rðLktíke fhefu ík{u Ãký xe.ðe. ¾heËe ÷kuLku ! ík{u íkku yuf Ãkºk ÷¾ku Lku ÃkhËuþÚke yuf Mkkhk{kt Mkkhku xeðe ¼ux {¤esþu. çknw MkhMk Lkkxfku, {wþkÞhk, frð Mkt{u÷Lk rÃkf[hku ðøkuhu fkÞo¢{ku ykðu Au.

Lkððkøku yk¾wt fwxwtçk zkELkªøk xuçk÷ WÃkh ¼uøkwt ÚkE f÷kf MkwÄe økÃkMkÃk ÷økkððkLke yLku ÃkAeËMk ðkøku s{eLku yzÄk yuf f÷kfLkwt fuBÃkMk WÃkh yuf [¬h {khe EðLkªøk ðkìf fhðkLke {ò økw{kððkyu {køkíkk Lk níkk. yk¾k fwxwtçkLke Mkðo Mkt{ríkÚke yu{ýu xe.ðe. ¾heãwt LkÚke. ÷kufku yLku MkkÚkeyku yu{LkuyhrMkf rLkhMk fnu Au.

‘ðkík íkku Mkk[e Au. çku f÷kf Ãkkuíku su{kt MkeÄk MktzkuðkððkLkwt ykðu Au íku ÃkVkuo{LMkLkku yktLkË÷wtxðkLku çkË÷u yLku fwxwtçkLkk MkÇÞku MkkÚku ÚkE þfíke yuf{kºk MkktsLkk Mk{ÞLke çku ºký f÷kfLke økwVTíkuøkkuyLku MknðkMk økw{kðeLku [kh Ãkkt[ f÷kf Mkkûke¼kðu {LkkuhtsLk {kýðwt yu s òu hrMkfíkkLke ÔÞkÏÞk nkuÞ

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


68

íkku nwt yhrMkf Awt ’yu fnu Au.y{khu íÞkt s{íkkt s{íkkt {khk yu r{ºku yk yk¾e ðkík fhe íÞkhu çkkLku ½ýe øk{e økÞu÷e. y{u

xe.ðe. ¾heãku Ãký yu ¼køÞu òuíkkt Lku y{u ºkýu Ãký yuLkku yXðkrzÞk{kt ºký [kh f÷kfLkk fkÞo¢{ku Ãkqhíkkus rLkÞtrºkík WÃkÞkuøk fheyu íkuLke fk¤S hk¾íkkt. £eÍ yLku xeðe ¾heËðk {kxu yu{Lkwt [kÕÞwt íÞkt MkwÄerðhkuÄ fhu÷ku.

¾kðk Ãkeðk{kt yLku Mkkhk nðk WòMkðk¤k hnuXký ÃkkA¤ ¾[o fhðk{kt yu{Lkku rðhkuÄ Lk níkku.{kusþku¾ ÃkkA¤ s Lknª Ãký ðÄkhkLkk hk[h[e÷k, ðkMkýku, MkkÄLkku yLku fÃkzk ÷¥kk{kt Ãký shkfuðÄkhu ¾h[Lku yu [÷kðe ÷uíkkt Lknª. ½h{kt xeðe, £eÍ yLku Mfwxh fu {kuxh nkuÞ íkuðkt Mkøkktyku yLku r{ºkku{kU½ðkheLke çkq{ku Ãkkzu yu yu{Lku shkÞ ÃkMktË Lk níkwt.

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku ík{Lku yk ÃkkX ÃkMktË ykÔÞku ? [k÷ku ykÃkýu yk ÃkkXLku ðÄw Mkkheheíku Mk{sðk íkuLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.6.1 çkk yLku íku{Lkk fwxwtçk{kt fhfMkhu þwt ¼køk ¼sÔÞku ? ¾[oLke økýíkhe fE heíku ÚkE ? yk çkÄwtMkns yLku ÞkuøÞ ÷køku Ãký Mk{S, rð[khe fhu÷k ¾[o yLku ÷kufk[kh rðþu ÃkrhðíkoLk ykýe þfþku.

çkkLke yíÞtík fhfMkh ykÃkýu òuE. íkuLke ÃkqŠík ynª Úkíke òuðk {¤e Au. yk fhfMkhLku ÷u¾fSðLk WÃkÞkuøke økýkðu Au. ÷u¾fLkk ½h{kt fhfMkhLkk ¼køkYÃku çknkhLkwt ¾kkðkLkwt ¾ðkíkwt Lknª. Ãký ÷u¾fíkuLku fhfMkh MkkÚku MðkMÚÞ {kxu WÃkÞkuøke Ãký økýkðu Au. íku{s yk fhfMkhLkwt MkkÁt Ãkrhýk{ Au yu{ Ãkýfnu Au. Ãký {khe árüyu MðkMÚÞ ytøkuLke òøk]íkíkk ftEf ytþu ÷u¾f{kt Au. yux÷u íkuyku LkkUÄu Au fu Mkk{kLÞ{æÞ{ ðøko {kxu çknkhLkwt ¾kðkLkwt ½ýwt ¾[ko¤ Au yu íkku [kuffMk Ãkhtíkw ÃkiMkkËkhku {kxu Ãký yu fux÷wt rníkkðnAu yu rðþu {Lku þtfk Au. yk rð[kh{kt MðkMÚÞ ytøkuLke òøk]íkíkk ðÄkhu òuðk {¤u Au. ykðe s ðkík÷u¾fLkk økúe»{ ÔÞkÞk{ ðøko ð¾íku Ãký òuE þfkÞ Au. ÔÞkÞk{ ðøko{ktÚke çkÃkkuhu ½uh s{ðk ykððkLkwtyLku Mkðkh-Mkkts {kxu ¼k¾he yLku yÚkkýwt ½uhÚke ÷E sðkLkwt Ãký çknkhLkwt ¾kðkLkwt Lknª. yk íkku XefÃký íkuyku MkwhuLÿLkøkh {rn÷k fkì÷us{kt yk[kÞo níkk íÞkhu Ãký ftEf ykðe s ÔÞðMÚkk ÚkÞu÷e. ÷u¾f ËhyXðkrzÞu yufkËðkh y{ËkðkË ykðíkk Lku LkkMíkku, s{ðkLkwt MkkÚku ÷E síkk. çknkhLkwt ¾ðkÞ s Lknªíkuðe {kLÞíkk Lku fkhýu ½uhÚke ÷kðu÷wt s s{íkk Ãký íkuLkwt yuf fÃkÁt Ãkrhýk{ Ãký ÷u¾fu ¼kuøkððwt ÃkzÞwt.íkku hMkkuE Lknª s{e þfðkLku fkhýu íku{s ¾kðk{kt ftEf fhfMkh fhðkLku fkhýu ºký ð»ko{kt ºký ð¾ík÷u¾f xkEVkuEzLkk ¼kuøk çkLÞk.

fhfMkh Lknª Ãký yksLkk Mk{Þ{kt sYrhÞkíkLkwt fu MkøkðzLkwt MÚkkLk {ku¼kyu ÷eÄwt Au.÷u¾f fnuAu íku{ ½h{kt hk[h[e÷wt, xe.ðe. Mfwxh ðøkuhu MkkÄLkku ðMkkððk ÃkkA¤ ÷kufku ÃkkuíkkLke MkøkðzLku «kÄkLÞykÃkíkk LkÚke Ãký Ãkkuíku ÃkiMkkËkh Au yuðku Mkk{krsf {ku¼ku {u¤ððkLku «kÄkLÞ fu {n¥ð ykÃku Au. yk çkÄk{ku¼k ÃkkA¤Lke ½u÷AkLku fkhýu çkk¤fkuÚke {ktze ð]Øku, MkwØktLke «ð]r¥kyku yxfe òÞ Au íku{s ½h yLkufwxwtçk {kxu ykÃkðkLkku Mk{Þ Ãký V¤ðkíkku LkÚke yk LkÞwO økktzÃký s Au. íku{s yksu Úkíkk s{ýðkhku{kuxu¼køku Ëu¾kËu¾eLkk ¼køkYÃku fu ÃkAe rhðksLkk ¼køkYÃku fu {kuxkELkk ¼køkYÃku Úkíkk nkuÞ Au. Ãkhtíkw yks{ýðkh Mkøkk fu fwxwtçkLku W{¤fkÚke s{kzðk {kxu ÚkkÞ Au ¾hk ? ¾hu¾h yk ykþÞ nðu hÌkku Au ¾hku ?

÷u¾fu ÃkkuíkkLke MÃkü {kLÞíkk ÔÞõík fhíkkt fÌkwt Au fu MktíkkLkkuLkk Mktíkku»kfkhf WAuh {kxu ÃkqhíkkÃkiMkk Mk{Þ yLku þÂõík Vk¤ÔÞk ÃkAe s fwxwtçk, Mk{ks fu ÄkŠ{f fkÞo {kxu Mk{Þ þÂõík yLku ÃkuMkk Vk¤ððkòuEyu. {khe árüyu yk ÞkuøÞ økýkÞ, fkhý fu Ëu¾kËu¾e, Mkk{krsf «ríkckÚke íkýkELku fhðk{ktykðíkk ¾[o ÞkuøÞ LkÚke. ÃkAuze nkuÞ íkux÷e Mkkuz íkkýðe yuðwt fnuLkkhkt çkkyu ÃkkuíkkLku íÞkt ykðu÷k Ëhuf«Mktøk ð¾íku ÃkkuíkkLke yíÞtík fhfMkhÚke çk[kðu÷e çkÄe s s{k ÃkwtS ¾[eo Lkkt¾u÷e. yk ðkíkLkku yufhkhyLku yVMkkuMk çkkyu ÔÞõík Ãký fhu÷ku yLku ÃkkA÷e ®sËøke{kt ÃkkuíkkLkk rð[khku{kt ÃkrhðíkoLk Ãký ykðu÷wtyux÷u s çkkyu çkkÃkwSLkk {]íÞw ÃkAe çkÄku r¢Þkfktz fÞkuo Ãký LkkíkLkku s{ýðkh fhðkLkwt xkéÞwt. yk WÃkhktík

økwshkíke


LkkutÄ

69

íku{ýu ÷¾e hkÏÞwt níkwt fu {khk {]íÞw ÃkAe s{ýðkh, hkuff¤ yLku ÷kufk[kh fhþku s Lknª. ÃkhçkçkuMkkzðe, ÃkwMíkfku ðnU[ðkt, Mk¾kðíkku fhðe ðøkuhu suðkt fk{ku fhðkLke Lkk fne íku{s ÷u¾fLkk ËefhkLkesLkkuE {kxuLke ykøkún Ãký Lk fÞkuo.

WÃkhkuõík nuíkw Mkk[u Mk{sÞkt ? íkku [k÷ku íkuLke [fkMkýe {kxu Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkkMkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.• Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.1. ½h{kt Úkíke fhfMkh ¾kðk-Ãkeðk çkkçkíku þwt Ãkrhýk{ ÷kðe ?

(y) çkk¤fku swêwt çkku÷e çknkh ¾kðk ÷køÞk.(çk) yuf ykËík Ãkze økE fu çknkhLkwt íkku ¾ðkÞ s Lknª.(f) {kuxe ô{hu AwxAkx ÷E çknkhLkwt ¾kðk ÷køÞk.(z) rLkþk¤{kt þkçkkþe {u¤ðe

2. rÃkf[h yLku Lkkxf òuðk rðþu ÷kufkuLkk {Lk{kt þwt XMke økÞu÷wt ?(y) yk Mkkhk AkufhkykuLkwt fk{ LkÚke(çk) fÞkhuf fÞkhuf rÃkf[h òuðk{kt fktE ¾kuxwt LkÚke(f) Lkkxf rÃkf[h {kºk òuðkLkk íkuLke Lkf÷ fhðe Lknª(z) {kU½k¼kðLke yuf rxrfx ¾heËðe íkuLkk fhíkkt MkMíkk¼kðLkk rxrfx ¾heËe çku

rÃkf[h òuðkt3. ÷u¾fu hÃk ð»ko MkwÄe{kt fux÷kt rÃkf[h òuÞu÷k ?

(y) [kh (çk) çku (f) Ãkkt[ (z) A4. y{u ½huÚke r¾MMkk{kt ¼he ykýu÷k þufu÷k [ýk ¾kíkk. ynª ¼he ykýu÷k yux÷u ?

(y) r¾MMkk{kt ¼heLku ÷E økÞu÷k(çk) r¾MMkk{kt ¼heLku {wfu÷k(f) r¾MMkk{kt ¼heLku ÷kðu÷k(z) r¾MMkk{kt ¼heLku Mkk[ðu÷k

5. ÷u¾f yLku íku{Lke ÃkíLke ðå[u yçkku÷kLkwt rÃkf[h þY Úkíkwt fkhý fu ..........(y) rÃkf[h rLkr{¥ku ÚkÞu÷ku Í½zku(çk) rÃkf[h {kxu ÚkÞu÷ku Mk{ÞLkku çkøkkz(f) ÷u¾f yLku íku{Lkk ÃkíLkeLku swËk swËk «fkhLkkt rÃkf[h òuðk øk{íkkt(z) ÷u¾fLkku íku ð¾íkLkku økwMMkkðk¤ku Mð¼kð

6. Mfq÷{ktÚke «ðkMk fu xqh Ãkh Lknª sðkLkwt þwt fkhý níkwt ?(y) «ðkMk{kt ÷u¾fLke íkrçkÞík çkøkzíke(çk) ÷u¾fLku ½h ðøkh çknkh sðwt øk{íkwt Lknª(f) ½h{kt ÃkiMkk {ktøkðkLke ®n{ík Lknª(z) çkk ÃkiMkk ykÃkðkLke Lkk Ãkkzþu yLku økwMMku Úkþu íkuðe çkef níke

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


70

7. {rnLkk{kt ykx÷k çkÄk YrÃkÞk ¾[oðk Ãkzíkk íkuLkku {øks Ãkh nt{uþk ¼kh hnuíkku. ynª {øksÃkh ¼kh hnuðku yux÷u ..........(y) Mkíkík Ëw:ÏÞk fhíkwt (çk) Mkíkík ½uhkÞu÷wt hnuíkwt(f) Mkíkík íkýkð hnuíkku (z) Mkíkík ykLktË{kt hnuíkwt

8. ËqÄ økh{ fhðk suðwt fkÞo Ãký ÷u¾f {kxu ¼økehÚk fkÞo çkLke síkwt fkhý fu ........(y) ÃkwÁ»kkuyu ½hfk{ íkku fhkÞ s Lknª yuðe {kLÞíkk yux÷u hktÄíkk þe¾u÷k Lknª(çk) ÷u¾fLku yk çkÄkt fk{Lkku ftxk¤ku ykðíkku(f) r«ÂLMkÃkk÷ ÚkELku ykðkt fk{ Lk fhkÞ(z) ÷u¾fLkku Úkkuzku yk¤Mkw Mð¼kð

9. .... Mkk{kLÞ fk{ Ãký {khu {kxu ¼økehÚk fk{ çkLke síkwt ? ¼økehÚk fk{ yux÷u fuðwt fk{ ...(y) ¾qçk y½Át fk{(çk) {nuLkíkÃkqðof {w~fu÷eykuLkku Mkk{Lkku fheLku Ãkkh Ãkkzu÷wt fk{(f) ¾qçk ¼Þtfh fk{(z) ¾qçk Úkkfe sðkÞ yuðwt fk{

10. yLkkð~Þf fhfMkh{ktÚke çk[u÷k ÃkiMkkLkku ........... Úkíkku(y) ÔÞÞ (çk) WÃkÞkuøk (f) ÔÞÚko (z) Mk{LðÞ

11. fÞk {nkhks ÷u¾fLku íÞkt ÃkÄkhu÷k Lkne(y) þtfhk[kÞo (çk) ÃkwrLkík {nkhks(f) rMkØLkkÚk {nkhks (z) hk{Ëuð {nkhks

12. ÄkŠ{f WíMkðku, Mkk{krsf «Mktøkku ðøkuhu{kt ÃkiMkk, Mk{Þ yLku þÂõík ¾[oíkk Ãknu÷kt þuLku «kÄkLÞykÃkðwtòuEyu. yu{ ÷u¾f fnu Au(y) ÃkkuíkkLkk çkUf çku÷uLMkLku(çk) MktíkkLkkuLkk Mktíkku»kfkhf WAuhLku(f) ÃkkuíkkLkk fwxwtçk yLku {kusþku¾Lku(z) yk çkÄkLku

13. ÷u¾f ÃkkuíkkLkkt ÷øLk MkkËkEÚke fhðk {ktøkíkk níkk fkhý fu ........(y) ÷u¾fLkk ðze÷kuLke Mk{òðxLku fkhýu íku MkkËkEÚke ÷øLk fhðk {ktøkíkk(çk) ÷u¾fLke ÃkíLkeLke EåAkLku fkhýu MkkËkEÚke ÷øLk fhðk {ktøkíkk níkk(f) ÷u¾fLkkt çkeòt ¼kEçkuLkkuLkkt ÷øLk{kt Lkkík s{ýðkh ÚkÞku níkku Lku íku{Lkk ÷øLk{kt

yk ¾kuxku ¾[o fhðku Lk níkku.(z) ÷u¾fLkk çkeòt ¼kEçkuLkkuLkkt ÷øLk MkkËkEÚke ÚkÞu÷kt yux÷u Ãkkuíku Ãký MkkËkEÚke ÷øLk

fhðk {ktøkíkk níkk14. øk{u íkux÷k YrÃkÞk ¾[eo çkÄe Mkøkðz fhenkuðk Aíkkt ÷øLk{kt çkÄkLku ¾kux s Ëu¾kÞ. yne ¾kux

yux÷u .....(y) LkwfMkkLk (çk) WýÃk(f) økuhVkÞËku (z) {ÞkoËk

økwshkíke


LkkutÄ

71

15. ykÃkýk {kuxk¼køkLkk Mkk{krsf «Mktøkku fwxwtçk{kt ............. fkhý çkLkíkk nkuÞ Au(y) f÷uþLkwt (çk) Í½zkLkwt(f) {LkËw:¾Lkwt (z) çkku÷k[k÷eLkwt

16. ÃkAuze nkuÞ yux÷e Mkkuz íkkýðe yux÷u þwt ?(y) xwtfe ÃkAuze{kt ÷ktçkk Ãkøk Lk fhkÞ(çk) ÃkAuze Mkk[ðeLku ykuZðe(f) Mkøkðz nkuÞ yux÷wt ðkÃkhðwt(z) Ëuðwt fheLku Ãký s÷Mkk fhðk

17. çkkyu ÃkkuíkkLkk {]íÞw ÃkAeLkk ÷kufk[khLku xkéÞku. yk þuLkwt Ãkrhýk{ níkwt ?(y) çkkLkk rð[khku{kt ÚkÞu÷k rðfkMkLkwt(çk) ÷u¾fLku fhu÷e hkufxkufLkwt(f) fwxwtçkesLkkuLkk ykøkúnLkwt(z) fkixwtÂBçkf ÃkhtÃkhkykuLkwt

18. çkk yu {]íÞw Ãknu÷kt þwt ÷¾e hk¾u÷wt ?(y) {khk {]íÞw ÃkAe fkuE þkuf Lk fhíkk Lku çkkh{k íkuh{kLkku s{ýðkh fhòu(çk) ½h{kt su {LkËw:¾ Au íkuLku Ëqh fhe MkkÚku çkkh{wt-íkuh{wt fhòu(f) su{ýu nt{uþk ¾hkçk fÞwO Au íkuLku {khk {hý{kt çkku÷kðþku Lknª(z) {khk {]íÞw ÃkAe s{ýðkh, hkuff¤ yLku ÷kufk[kh fhþku Lknª

19. çkkÃkwSLkk {]íÞw ÃkAe çkkyu çkÄku r¢Þkfktz fÞkuo Ãký þwt fhðkLkwt xkéÞwt ?(y) LkkíkLkku s{ýðkh (çk) çkuMkýwt(f) hkuff¤ yLku ÷kufk[kh (z) çkuMkýwt, Mkwtðk¤k, økkÞÃkwtAzwt ðøkuhu

20. çkkLke ÃkuZeLkk ÷kufku {kxu ÄkŠ{fðúíkkuLku Äk{Äq{Ãkqðof Wsððkt yu Ëu¾kËu¾eLkwt yLku {kusþku¾LkeVuþLkLkwt rLkr{¥k fu{ çkLke økÞu÷wt ?(y) yk çkÄwt VhrsÞkík níkwt(çk) fhfMkh fheLku Ãký yk çkÄwt fhðwt yu Ä{oþk†{kt fÌkwt níkwt(f) Lkkík{kt yLku Mk{ks{kt MkkÁt Ëu¾kzðk {kx yk çkÄwt ¾U[kELku fhðk{kt ykðíkwt(z) Eïhf]Ãkk {kxu yk çkÄwt {LkÚke fhðk{kt ykðíkwt

21. çkkLke ÃkuZeLkk ÷kufku {kxu ÄkŠ{fðúíkku Äk{Äq{Úke Wsððkt yu þuLkwt rLkr{¥k çkLke økÞu÷k ?(y) Ëu¾kËu¾eLkwt (çk) {kusþku¾Lke VuþLkLkwt(f) y yLku çk çktLku (z) yufÃký Lknª

22. sYrhÞkíkku WÃkh fkÃk {wfeLku {kusþku¾ ÃkkuMkðkLke rðÁØ íkku çkk níkkt s yux÷u fu ......(y) Ãknu÷kt sYrhÞkík {kxu ¾[o fhðku yLku ÃkAe {kusþku¾ ÃkkA¤ yk çkkçkíkLke {kLÞíkk

níke(çk) sYrhÞkík WÃkh fkÃk {qfe {kusþku¾ ÃkkuMkðk yu sYhe Au yu çkkLke {kLÞíkk níke.(f) Ãknu÷k sYrhÞkík Ãkwhe fhðe yLku {kusþku¾ Lk fhðk.(z) sYrhÞkík {kxu yLku {kusþku¾ ÃkkuMkkðk yu MkkÃkuûk Au yu rð[khMkhýeLkkt çkk níkkt.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


72

23. fw÷ ¾[oLkk 40% rnMMkku ¾kðkÃkeðk{kt ¾[koíkku yux÷u ...........(y) 2/3 rnMMkku ¾[koíkku (çk) 2/4 rnMMkku ¾[koíkku(f) 2/5 rnMMkku ¾[koíkku (z) 1/3 rnMMkku ¾[koíkku

24. fkuELku {kxu yuf ðMíkw sYrhÞkík nkuÞ íkku çkeòLku {kxu þku¾(y) yk rðÄkLk Mkk[wt Au (çk) yk rðÄkLk ¾kuxwt Au(f) y yLku çk çkLLku rðÄkLk Mkk[k (z) y yLku çk çktLku rðÄkLk ¾kuxk

25. {wþkÞhku yux÷u þwt ?(y) økÍ÷fkhku Mkk{kLÞ heíku yr¼LkÞ {kir¾f heíku økÍ÷ fhu(çk) fkuE økÍ÷økkÞf økÍ÷ku økkÞ(f) økÍ÷ økkÞfkuLkwt Mkt{u÷Lk nkuÞ(z) Mktøkeík MkkÚku økÍ÷ku hsw ÚkkÞ

26. frðMkt{u÷Lk yux÷u þwt ?(y) Mktøkeík MkkÚku frðíkkyku hsw ÚkkÞ(çk) frðyku Mxus ÃkhÚke ÃkkuíkkLke frðíkk hsw fhu(f) Mktøkeík MkkÚku frðíkkyku økðkíke nkuÞ(z) Võík frðíkkLke íkhòu s Mkt¼¤kÞ

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ÷¾ku1. ÷u¾f ¼ýðk{kt fu{ ðÄw furLÿík ÚkE þfÞk ?2. økúe»{ ÔÞkÞk{ ðøkkuo{kt ÷u¾fLke ¾kðkLke ÔÞðMÚkk fuðe níke?3. çknkhLkwt Lk ¾kðwt yu fhfMkhLkku ¼køk níkku fu MðkMÚÞ ytøkuLke òøk]íkíkk ?4. ÃkiMkkLkk ¾[o rðþuLke ÷u¾fLke áZ {kLÞíkk þwt Au, íku fux÷e ÞkuøÞ økýkÞ ?5. {kuxu¼køku ÷øLkLkk s{ýðkh fu{ Úkíkk nkuÞ Au ? ¾hu¾h Lku s{ýðkh ÃkkA¤Lkku ykþÞ þwt nkuðku

òuEyu ?6. çkkyu fE ðkíkLkku yufhkh yLku yVMkkuMk ÔÞõík fhu÷ku ?7. çkkLkk ði[krhf rðfkMkLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt ?8. ÷u¾f þuLku økktzÃký økýu Au ?9. ÷u¾fLkk r{ºkLke xe.ðe. Lkne ðMkkððk ÃkkA¤Lke rð[khMkhýe þwt níke ?10. çkkyu fE çku ðMíkwyku ¾heËðk{kt fÞkhuÞ rðhkuÄ fÞkuo LkÚke.

ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLke [fkMkýe ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾k{ýe fhe swyku.


økwshkíke


LkkutÄ

73

1 - B 14 - A2 - A 15 - A3 - C 16 - C4 - C 17 - A5 - A 18 - D6 - C 19 - A7 - B 20 - C8 - A 21 - C9 - B 22 - A10 - A 23 - B11 - D 24 - A12 - B 25 - A13 - C 26 - B

«&™kuLkk W¥kh

(1) ÷u¾f yLku íku{Lkk ¼kE - çknuLkkuLkk {Lk{kt XMke økÞ÷wt fu Lkkxf - rMkLku{k òuðkt MkkhkAkufhkykuLkwt fk{ LkÚke. yux÷u Lkkxf rMkLku{k Lk òuÞkt yuLku fkhýu ¾kuxk yLku ¾hkçkrð[khkuÚke çk[e økÞk Lku ¼ýðk{kt ðÄw æÞkLk furLÿík fhe þfkÞwt.

(2) çkÃkkuhu s{ðk ½uh ykððkLkwt yLku Mkðkh - Mkkts {kxu ¼k¾he yLku yÚkkýwt ½huÚke ÷E sðkLkwt ÃkýçknkhLkwt ¾kðkLkwt Lknª ykðe ÔÞðMÚkk røkú»{ ÔÞkÞk{ ðøko{kt fhe níke.

(3) çknkhLkwt Lk ¾kðwt íku fhfMkhLkku ¼køk íkku ¾hku Ãký {khe ár»xyu MðkMÚÞ ytøkuLke òøk]íkíkk ðÄkhufkhý fu ÷u¾f LkkUÄu Au fu “Mkk{kLÞ {æÞ{ ðøko {kxu çknkhLkwt ¾kðkLkwt ½ýwt ¾[ko¤ Au.yu íkku[ku¬Mk Ãkhtíkw ÃkiMkkËkhku {kxu Ãký yu fux÷wt rníkkðn Au yu rðþu þtfk Au. ” yk rð[khMkhýe{ktMðkMÚÞ ytøkuLke òøk]rík ðÄkhu òuðk {¤u Au.

(4) ÷u¾fLke {kLÞíkk yu Au fu MktíkkLkkuLkk Mktíkku»kfkh WAuh {kxu Ãkqhíkk ÃkiMkk, Mk{Þ yLku þÂõíkVk¤ÔÞk ÃkAe s fwxwtçk, Mk{ks, fu ÄkŠ{f fk{ku {kxu Mk{Þ, þÂõík yLku ÃkiMkk Vk¤ððk òuEyu.{khe Ærüyu yk {kLÞíkk ÞkuøÞ Au fkhý fu yk çkÄkt fk{ku Mkk{krsf «ríkck {u¤ððk, Ëu¾kËu¾eÚkeíkýkELku Úkíkkt nkuÞ Au su ÞkuøÞ LkÚke.

(5) yk s{ýðkhku {kuxu¼køku Ëu¾kËu¾eLkk ¼køkYÃku fu ÃkAe rhðksLkk ¼køkYÃku fu {kuxkELkk ¼køkYÃkuÚkíkkt nkuÞ Au Ãkhtíkw yk s{ýðkh Mkøkk fu fwxwtçkLku W{¤fkÚke s{kzðk {kxu Úkðk òuEyu.

(6) ÃkAuze nkuÞ íkux÷e s Mkkuz íkkýðe yuðwt fnuLkkhkt çkkyu ÃkkuíkkLku íÞkt ykðu÷k Ëhuf «Mktøk ð¾íkuÃkkuíkkLke çkÄes s{kÃkqtS ¾[eo Lkk¾u÷e yk ðkíkLkku yufhkh yLku yVMkkuMk çkkyu ÔÞõík fhu÷ku.

(7) çkkyu çkkÃkwSLkk {]íÞw ÃkAe çkÄku r¢Þkfktz fÞkuo Ãký LkkíkLkku s{ýðkh, fhðkLkwt xkéÞw ykWÃkhktík ÷¾e hkÏÞwt níkwt fu {khk {]íÞw ÃkAe s{ýðkh hkufõ¤ yLku ÷kufk[kh fhþku s Lknª.


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


74

Ãkhçk çkuMkkzðe, ÃkwMíkfku ðnu[ðkt, Mk¾kðíkku fhðe ðøkuhu suðkt fk{ fhðkLke Lkk fne íku{s÷u¾fLkk ËefhkLke sLkkuE {kxuLkku ykøkún Ãký Lk fÞkuo. çkkLkk ði[krhf rðfkMkLkwt ykðwt Ãkrhýk{ykÔÞwt.

(8) ½h{kt hk[h[e÷wt xe.ðe. Mfwxh ðøkuhu MkkÄLkku ðMkkððk ÃkkA¤ ÷kufku ÃkkuíkkLke MkøkðzLku «kÄkLÞykÃkíkk LkÚke Ãký Ãkkuíku ÃkiMkkËkh Au yuðku Mkk{krsf {ku¼ku {u¤ððkLku «kÄkLÞ fu {n¥ð ykÃku Auyk rð[khLku ÷u¾f økktzÃký økýu Au .

(9) xe.ðe. Lku fkhýu çkk¤fkuÚke {ktzeLku ð]Øku MkwÄe MkwØktLke «ð]r¥kyku yxfe òÞ Au.íku{s ½h yLkufwxwtçk {kxu ykÃkðkLkku Mk{Þ Ãký V¤ðkíkku LkÚke. yk fkhýu ÷u¾fLkk r{ºk xe.ðe. Lknª ðMkkððkLkk{íkLkk níkk.

(10) ¾kðk Ãkeðk ÃkkA¤ Úkíkk ¾[ko yLku Mkkhk nðk WòMkðk¤k hnuXký ÃkkA¤ ¾[o fhðk{kt çkkyuõÞkhuÞ rðhkuÄ fÞkuo LkÚke.

nðu, ykÃkýu yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLkuu Mk{Syu.6.2 yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku yku¤¾kðe þfþku yLku íkuLke fk{økehe

Mk{sþku.ík{u Äkuhý-10 MkwÄe{kt rð¼Âõík ¼ýeLku ykÔÞk Aku nðu ÃkkA¤ ÃkkÞkLkk ÔÞkfhý{kt ÃkwLkhkðíkoLkYÃku íku ykÔÞwt Au. íku{ktÚke rð¼Âõík rðþu ðkt[e «&™kuLkk W¥kh ÷¾ku.

• Lke[uLkk ðkfÞku{kt su þçËkuLke Lke[u hu¾k fhe Au íku þçËLku ÷køku÷ku rð¼ÂõíkLkku «íÞÞ yku¤¾kðku yLkuíku fÞk fkhfLku hsw fhu Au íku fnku.1. çkkyu ®sËøke{kt yufu rMkLku{k òuÞku LkÚke2. çknkhLkwt ¾kðkLkwt f[hku nkuÞ Au yu {kLÞíkkLku fkhýu ykðwt çkLÞwt3. {khku LkkLkku ¼kE yuÂLsrLkÞhªøk fku÷us{kt økÞku4. y{u ½ýe fhfMkhÚke Sðíkkt5. {U MkkËkEÚke ÷øLk fhðkLkku «Míkkð {wfu÷ku6. {khe ÃkíLkeLku XÃkfku {éÞku.7. çkkÃku Mkkze çkuMke økÞu÷e ykÃke.8 hkíku rnMkkçk ÷¾ðk LkkLkku¼kE çkuMku9. yÃkwLku yLku xÃkwLku ykEM¢e{ çknw ¼kðu10. yu{Lku økkðkLkku þku¾ ½ýku

nðu, ík{u ykÃku÷k sðkçk Mkk[k Au fu fu{ ? íkuLke ¾kíkhe fhðk ynª ykÃku÷k sðkçk MkkÚkuMkh¾kðku.(1) yu - «Úk{k, fíkko rð¼Âõík

{kt - MÚkkLkþqLÞ - f{o

(2) Lkwt - »kce, MktçktÄf rð¼Âõík- þqLÞ «íÞÞ f{oLku - [íkwÚkeo, nuíðÚko rð¼Âõík

økwshkíke


LkkutÄ

75

(3) {kt - MÚkkLk, Mkkík{e rð¼Âõík(4) Úke - Ãkt[{e rð¼Âõík (r¢Þk rðþu»ký çkLkkðu)(5) Úke Ãkt[{e rð¼Âõík (r¢Þk rðþu»ký çkLkkðu)(6) Lku - çkeS - f{o rð¼Âõík(7) yu - fíkko, «Úk{k rð¼Âõík(8) yu - Aêe MktçktÄ rð¼Âõík(9) Lku - çkeS f{o rð¼Âõík(10) Lku - çkeS - f{o rð¼Âõík

(1) ÔÞÂõík fhfMkhÃkqðof Sðu íku hk»xÙLkk rðfkMk{kt fE heíku WÃkÞkuøke Au íku Mk{òðku.(2) Mkk{krsf yLku ÄkŠ{f WíMkðkuLkk ÷k¼ - økuh÷k¼ ðýoðku.(3) sYrhÞkík (ykð~Þfíkkyku) yLku WzkWÃkýk ðå[u þku MkçktÄ Au.(4) ykÃkýe ¾kðk - ÃkeðkLke ykËíkku rðþu yuf LkkUÄ ÷¾ku.uuuuuu

- SðLk{kt fhfMkhLke yMkh,- SðLk{kt fhfMkhLke fux÷e sYrhÞkík nkuðe òuEyu.- ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku yLku íkuLke fk{økehe.

Ãkkýe, Wòo yLku hk»xÙeÞ MktÃkr¥kLke fhfMkhÚke ykÃkýu fE heíku ykÃkýe Ëuþ¼Âõík hsw fheþfeyu Aeyu íku rðþu Ãkå[eMk ðkfÞ ÷¾ku.

ík{u su þeÏÞk

«ð]r¥k

MðyæÞLkLkk «&™ku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


76

ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk SðLk{kt Mkíkík çkË÷kð Lk ykýe þfu íkku Mktòuøkku yLku ÃkkuíkkLke MkkÚku Mktf¤kÞu÷kyLÞ {kýMkku MkkÚku økkuXððkLkwt yíÞtík {w~fu÷ çkLku. ¾hu¾h íkku ÃkrhðíkoLk yu s SðLkLkku yøkíÞLkku rLkÞ{Au. yu ÃkrhðíkoLk ÔÞÂõíkLkk SðLk{kt nkuÞ, fwxwtçkLkk SðLk{kt nkuÞ, Mk{ksLkk SðLk{kt nkuÞ, Ëuþ{ktnkuÞ fu rðï{kt nkuÞ.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u yk ÃkkX îkhk SðLk{kt çkË÷kíkk MktòuøkkuLku yLkwfw¤ Úkðk fuðe heíkuçkË÷kðwt òuEyu íku òýe þfþku.

yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îhk MktÞkusfku yku¤¾e þfþku yLku íkuLke fk{økehe Mk{S þfþku.

nrhÃkwhk fkUøkúuMk ð¾íku økktÄeSyu Ãkkuíku, çknw LkkLke ô{hLke Aíkkt ¾kËe Ãknuhíke rfþkuheyku íkhefuçkkLku yLku {kMkeLku MkqíkLke yktxeyku Ãknuhkð÷e. çkk íku {kxu çknw økkihð ÷uíkkt, yu s çkkyu ¾kËeLku fhfMkhLkkyuf Ãkøk÷k YÃku rík÷kts÷e ykÃke níke. yuf rËðMk sux÷ku Mk{Þ fktíkðk ÃkkA¤ ykÃkeyu yux÷ku s òu{Mkk÷k ¾ktzðk, {h[kt ¾ktzðk yLku ÃkkÃkz-yÚkkýkt çkLkkððk{kt ykÃkeyu íkku þnuh{kt íkku ðÄw ÃkiMkk f{kEþfkÞ Au yu yu{ýu þkuÄu÷wt yÚkoþk† níkwt. yux÷wt s Lknª ¼khíkLke r{÷{kt çkLkkðu÷kt ðøkh ÄkuÞu÷k òzkfkÃkzLkku (suLku {kËhÃkkx Ãký fnuðk{kt ykðu Au) Ãknuhðk{kt WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu íkku ¾heËe ð¾íku sLknª Ãký Äkuðk{kt yLku ÷ktçkw [k÷ðkLke árüyu Ãký ykŠÚkf VkÞËku Au, yu{Lkku yLkw¼ð níkku. ÃkkuíkkLkkMkkÕ÷k Ãký yu yuLkk s çkLkkðíkkt. òu fu ÷kufku yuLku ¾kËeLkk økýíkk. yu{Lkk {ÿkMkLkk LktøkLkk ¾kuxk fkÃkÃký Mkk[k rnhkLkk {kLkíkk.

yu{ýu ðøkh ¾[fkxu ¾kËeLku rík÷kts÷e ykÃku÷e. y÷çk¥k økktÄeS yu{Lkk MkkiÚke ðÄkhu r«ÞLkuíkk s Lknª ykæÞkÂí{f {køkoËþof Ãký níkk. yuf heíku yu Ãkktrz[uheLke MkkÄLkkLkkt Úkkuzkt xefkfkh níkkt.yu{Lku {kUyu {k’ {Lku LkkLkeþe íkf÷eV yÃkkð. ‘Mkh òÞu íkku ¼÷u òðu Ãký ykÍkËe ½h yðku’ suðkt økeíkkuMkk¼¤u÷kt íkku çkeS çkksw yh®ðËku ÃkkUzeðk÷ufk WSÞkhk søk{U AkÞuøkk suðkt økeíkku Ãký Mkkt¼¤u÷kt. yuf

¾uðLkk - EåAkøkÃkküf - Mkk[wt Lknª íkuðwt.ÃkkÞ{k÷ - ¾wðkhfwLkun - nkurþÞkheøkæÄk {sqhe - økÄuzkyu fhðe Ãkzuíkuðe {sqheºkuðz - fwLkun ÃkqðofLke ÔÞðMÚkk

YrZ«Þkuøkkurík÷kts÷e ykÃkðe - Akuze Ëuðwt,íÞkøk fhðku.rçk÷kze ykze Wíkhðe - yÃkþwfLkÚkðkMðkÚko ykøk¤ fhðku - ÃkkuíkkLkk÷k¼Lke ðkík Ãknu÷kt fhðe

8

ËeðkuLkk çkwÍu -7

«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke


LkkutÄ

77

çkksw LkðSðLkLkkt íkku çkeS çkksw MkMíkk MkkrníÞðÄof fkÞko÷ÞLkkt hk»xÙ¼ÂõíkLku ÷økíkkt, nrhsLk WîkhLku÷økíkkt, ¾kËe Lku hurxÞkLkk «[khLku ÷økíkkt yLkuf LkkLkkt {kuxkt ÃkwMíkfku ½h{kt ðMkkðu÷k. íkku ð¤e ËkËkSyu©e yh®ðË yLku {kíkkSyu ÷¾u÷kt yLku ©e ytçkw¼kE íkÚkk Ãkwò÷k÷u yLkwðkrËík fhu÷kt yLkuf ÃkwMíkfkuy{Lku ¼ux ykÃku÷kt MkkrníÞLku ÷økíkkt fkuE ÃkwMíkfku ¾heËðk{kt ykðíkkt Lknª. Ãký y{khu MkË¼køÞuy{khk Ãkzkuþe nrh¼kE ÃkkXffkfkLku íÞkt MkkrníÞLkkt ÃkwMíkfkuLkku ¾òLkku níkku. ELËwçkuLk, nMk{w¾¼kE,¼hík yLku WŠ{ [khuLku yu{Lkk {k Ëuðefkfe sux÷ku s ðkt[ðkLkku þku¾ yu{Lku íÞkt çkfkuh Ãkxu÷Úke {ktzeMkhMðíke[tÿ MkwÄeLkkt ÃkwMíkfku. çknw LkkLkÃký{kt y{Lku ºkýu htøkLkkt ÃkwMíkfku ðkt[ðk {éÞk.

LkkLkÃký{kt ¼ýðk fhíkkt ykðkt ÃkwMíkfku ðkt[ðkLke çknw {ò ykðíke. yøkkþe{kt íkzfu çkuXkçkuXk, ¾kx÷k{kt rLkhktíku Ãkzâk Ãkzâk, ÷kfzkLkk ËkËhLkk ðå[uLkk [kufXkLkk ytÄkrhÞk ¾qýk{kt ÷ÃkkELkuhòLku rËðMku Mk¤tøk Ãkkt[ Mkkík f÷kf yk¾ktLku yk¾kt ÃkwMíkfku Ãkqhkt fhe Lkk¾ðk{kt ykðíkkt.òu fu ðkt[ðk {kxufÞkhuÞ Wòøkhk fhðk Ëuðk{kt ykðíkk Lknª.

nrhsLkku íkhVLkwt , yk¼zAux, yuXwt swXwt ðøkuhu íkhVLkwt çkkLkwt ð÷ý økktÄeðkËe níkwt. y{u hk{÷kuyLku fuþ÷ku fheLku çku nrhsLk Akufhkyku níkk íku{Lku Ãký y{khe MkkÚku nwíkwíkw, ÷tøkze h{kze þfíkk. y÷çk¥kr¢fux xe{{kt yu ÷kufku ÃkiMkk ykÃke þfíkk Lknª yux÷u fkuE Mkðk÷ Lk níkku.

yuXwt-swXwt Ãkk¤ðkLkku rhðks Lk níkku. su nkÚku hkux÷e fu ¼k¾he ¾kÄe nkuÞ íku nkÚku ÃkeðkLkku ÃÞk÷kuLknª ÃkfzðkLkku Lku fËk[ Ãkfze çkuMkeyu íkku Ãký ðktÄku Lknªt. y÷çk¥k {kuxkfkfk ykðíkk íÞkhu þY{kt çkkyçkkurxÞwt ÃknuheLku hktÄíkkt yÚkðk yu{Lku {kxu ËqÄLke ¼k¾heyku Úkíke. çkkfe íkku ÃkAe yuÞ [kÕÞwt økÞwt.

{U LkkUæÞwt Au fu {kuxkfkfk yu{Lku ½uh Ãký çkkLku yçkkurxÞwt ÃknuÞko rðLkk hktÄðk Ëuíkk, {khk fkfeyçkkurxÞwt ÃknuheLku s hktÄu yu{ òuÞwt Au. Ãký {kuxkfkfk y{khu íÞkt ykÔÞk nkuÞ íÞkhu s Lknª yu{Lku ½uh Ãkýçkkyu yçkkurxÞwt ÃknuÞko rðLkk çkLkkðu÷e hMkkuE s{íkk.

yk fkhýu yuXkt swXkt íkhVLkwt y{khk ¼kEçkuLkkuLkwt ð÷ý Ãký çkeòykuLku LkðkE ÷køku yuðwtrðfMÞw. çkkyu yrøkÞkhMk fhe nkuÞ íÞkhu su Mkøkze WÃkh ¼k¾he þufkE nkuÞ íku s Mkøkze Ãkh yu{Lkku{kurhÞku ðÄkhe ÷uðk{kt fþku çkkÄ Lkzíkku Lknª. yux÷wt s Lknª Ãkªshk{kt Ëk¤-¼kíkLke íkÃku÷eykuLke MkkÚkus yÚkðk íkku fÞkhuf yu íkÃku÷eykuLke WÃkh {kurhÞku, çkxkfkLkk Vhk¤Lke íkÃku÷eyku Ãkze nkuÞ íkkuÞ yuVhk¤ yuXwt ÚkE síkwt Lknª.

ykLku fkhýu {khe çkuLkkuLku yu{Lku MkkMkhu ½ýe íkf÷eVku Ãkze Au. {khu Ãký {khk MkkMkhk{kt ykðkøkkuxk¤k Úkíkkt íkf÷eV íkku Lknª Ãký {qtÍðý yð~Þ ÚkE Au. s{ýku nkÚk íkku ykÃkýku ¾kÄu÷ku nkuÞ yux÷uËk¤ fu þkf ÷uðk {kxu fzAeLku fu [{[kLku zkçku nkÚku ÃkfzeLku ykÃkýe òíku ÃkehMke ÷uðkLkku rhðks. nðu yufkhýu zkçkku nkÚk yutXku ÚkE økÞku yu{ y{khu íÞkt {Lkkíkwt Lknª. yu nkÚku ÃkkýeLkk [kuÏ¾k ÃÞk÷kLku ÃkfzeþfkÞ Lku zkuÞkLku Ãký Ãkfze þfkÞ. {khu MkkMkhu yk heíku yutXk ðkMkýLku yzu÷ku nkÚk yutXku økýkÞ. {khe yufçkuLkLku MkkMkhu íkku {kuyu yzfu÷ku ÃÞk÷ku Ãký yutXku økýkÞ yLku yu ÃÞk÷kLku yzfu÷ku nkÚk Ãký yutXku økýkÞ.yuLku hkus Í½zku Úkíkku.

÷køku Au fu yk yuXwt-swXwt yLku yk¼zAuxLkk fkÞËkyku çkÄkt fwxwtçkku{kt yuf Mkh¾k nkuíkk LkÚke.y{wf fwxwtçkku{kt y{wf yutXw økýkÞ yLku y{wf fwxwtçkku{kt yu yutXw Lk økýkÞ. yzfðk-yk¼zðkLkwt Þ yuðwt Au.fux÷ktf fwxwtçkku{kt [kuÚke ÃkuZeLkwt fkuE rÃkíkhkE {he òÞ íkkuÞ Lnkðwt Ãkzu Lku fux÷kf{kt {kºk çku ÃkuZeLkkrÃkíkhkELkwt s Lnkðwt Ãkzu. ÷kfzkLkk ËkËhLkk yuf Auzu fkuE nrhsLk W¼ku nkuÞ fu «Mkqíkk †e W¼e nkuÞ yLkuºkeMk ÃkøkrÚkÞkt Ãkwhkt Úkíkkt nkuÞ Lku çkesu Auzu Ãký òu Ãkøk {wfkE òÞ íkku yzfe økÞk økýkEyu yLku Lnkðwt Ãkzu.Ãký hufÍeLkLke yuf s Mkex WÃkh Mknus Ëqh çkuMkeLku {wMkkVhe fhe nkuÞ íkku ðktÄku Lknª. yÚkðk yuf s÷eVx{kt WÃkh [zeyu íkku [k÷u. fÞkhuf yk çkÄkÚke h{qs ÚkkÞ Au Ãký fux÷ktf fwxtwçkku{kt MkkMkw-ðnwLkk fu {k-ËefheLkk Í½zkLkkt {q¤ fkhý yk nkuÞ Au yu òuELku økwMMkku Ãký ykðu Au. ykx÷ku çkÄku Mkrn»ýw ®nËw Mk{ksykðe LkkLke LkkLke ðkíkku{kt s nsw yxkðkÞk fhu Au yLku fkuE ði¿kkrLkf árü fu¤ððkLke ¾uðLkk s fhíkwt

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


78

LkÚke yu òuELku Ëw:¾ Ãký ÚkkÞ Au.yk¼zAux yLku yutXk-sqXkLke çkkçkík WËkh ð÷ýðk¤k çkk sL{kûkhLke çkkçkík{kt, {wnqíkkuoLke

çkkçkík{kt, sÞkurík»kLkk ðhíkkhkyku{kt yLku þwfLk yÃkþwfLkLke çkkçkík{kt çknw LkðkE ÷køku yuðwt ð÷ýÄhkðíkkt níkk. fÞkhuf yu yk{kt fþk{kt {kLkíkkt Lknª Ãký y{wf ð¾íku ¾kMkíkku fxkufxeLku Mk{Þu ykðkçkÄk{kt {kLkíkkt. fËk[ yu yk çkÄk{kt {kLkíkkt yuLkwt fkhý y{khk Ãkzkuþe f{ofktze çkúkñýku nkuE þfu.¾kMk fheLku çkkLku su{Lkk ¼÷k¼ku¤k Mkh¤ ÔÞÂõíkíð {kxu ½ýwt {kLk níkwt yLku su y{khk fwxwtçkLkk s yufMkÇÞ çkLke økÞu÷k yu Ãkzkuþe sÞMkw¾fkfkLku fkhýu yk çkÄe çkkçkíkku{kt yu{Lku ©‡Äk çkuXe nþu yu{{kLkðkLkwt {Lk ÚkkÞ Au.

y{khk çkÄk ¼kEçkuLkkuLkk sL{kûkh fZkððk{kt ykðu÷k. y{khkt MktíkkLkkuLkk MkwØkt sL{kûkhfZkððk{kt ykÔÞk Au. yu ÃkhÛÞk íÞkhu yu{Lkk yLku çkkÃkwSLkk sL{kûkh {u¤ððk{kt ykÔÞk Lk níkk.{khe{kuxeçkuLk yLku MkkiÚke LkkLke çkuLkLkk sL{kûkh Ãký {u¤ððk{kt ykÔÞk Lk níkk. Ãký y{khkt çkkfeLkkt ºký¼kEçkuLkkuLkk sL{kûkh y{khkt ÚkLkkhkt SðLkMkkÚkeykuLkk sL{kûkh MkkÚku {u¤ðkð{kt ykÔÞk níkk. ð¤eyu{ktÚke fkuE yuf òuzkLkk sL{kûkh {¤íkk LkÚke yuðe òuþeyu MÃküíkk fhu÷e Aíkkt òÃk fhkðe ÷uðkLke fuyuðe íkuðe Axfçkkhe þkuÄeLku yu{Lku Ãkhýkððk{kt Ãký ykðu÷kt. yk sL{kûkhLku økúnku {¤ðk Lku yu çkÄwt íkkuøkÃkküf Au. yu{ yu ½ýeðkh fnuíkkt, Ãký {khe yuf çkuLkLkkt ÷øLk yu Mk¥kkðeþ ðhMkLke ÚkE íÞkt MkwÄe LkÚkÞkt íÞkhu íkuLku òuþeyu {tøk¤Lke ðªxe ÃknuhðkLkwt fnu÷wt íku fhkðu÷e yux÷wt s Lknª ÷k÷fÃkzkt ÃknuheLku Ëh{tøk¤ðkhu {kºk ½ôLkku ¾kuhkf yuf xtf ¾kE yufxkýwt hne {tøk¤Lke ðnu÷e MkðkhÚke yuLke ÃkkMku Ãkwòfhkðu÷e. ykøk¤ LkkUæÞwt íku{ {kºk [ýk ¾kELku økwÁðkh, {kºk yzË ¾kELku þrLkðkh, fkuE MkVuË htøkLkeðMíkw s ¾kELku hrððkh, {kºk {øk ¾kELku çkwÄðkh yu{ ÷øk¼øk çkÄk ðkh y{u ¼kEçkuLkkuyu fhðk {kxuðnU[e ÷eÄk níkk. òu fu ÃkkA¤Úke yu{ýu íkku ykðkt ðúíkku yÃkðkMkku Akuze ËeÄu÷k Ãký y{LkuÞ Akuzðk {kxufnuíkkt yu fnuíkkt. sL{kûkh {u¤ðku fu Lk {u¤ðku su Mkw¾Ëw:¾ MkkÚku ¼kuøkððkLkkt nkuÞ Au yu ¼kuøkððkLkkt snkuÞ Au. fþku Vuh Ãkzíkku LkÚke. fËk[ ËkËkSLke íkk÷e{Lkku {q¤ htøk yk níkku.

þwfLk yÃkþwfLkLke çkkçkík{kt Ãký ykðe rîÄk hnuíke. Ãkheûkk{kt y{wf þwfrLkÞk¤ ÃkuLkÚke s÷¾ðkLkku ykøkún hk¾eyu íkku fnuíkkt fu, ‘ íkiÞkhe nþu yu «{ký{kt s ykí{rðïkMkÚke ÷¾kþu. yk íkku çkÄktswXk ykïkMkLkku Au. ÃkheûkkLkk rËðMkku{kt ËeðkLke fu Lkkr¤ÞuhLke çkkÄk {kLkðkLkwt y{khk{kt Mkk{kLÞ níkwt.yu{kt yu xufku ykÃkíkkt. fÞkhuf íkku ºký ËeðkLke, Mkkík Lkkr¤ÞuhLkk íkkuhýLke, [wtËzeLke yuðe çkÄe çkkÄkykuyu {kLkíkkt. ÃkheûkkLkk rËðMku Ënª fu økku¤Lke fktfhe ¾kMk ÃkkuíkkLku nkÚku ykÃkíkkt Ãký fÞkhuf rçk÷kze ykzeWíkhu yÚkðk síke ð¾íku Aªf ykðu íkku ð¤e fnuíkkt ykíkku yfM{kík økýkÞ yu{kt fþku ðktÄku Lknª. yk{Aíkkt çknkh sðk Lkef¤íke ð¾íku òu ¾kðk-ÃkeðkLkwt ftE Lkk{ fkuEÚkeÞ ËuðkE òÞ íkku çknkh sLkkhu {kU{ktftEf ¾kðkLkwt Lkk¾eLku sðwt òuEyu yuðku ykøkún Ãký hk¾íkkt. yk{ rçk÷kze ykze Wíkhu fu çknkh síkkt Aªfykðu íkuLku yfM{kík {kLkLkkh {Lku sÞkhu MfwxhLkku {hýíkku÷ yfM{kík ÚkÞku íÞkhu Mkðkhu nwt ½uhÚke LkeféÞkuíÞkhu MkkuMkkÞxe{ktÚke Lkef¤íkkt s y{wf rðÄðk †e Mkk{e {¤e níke íkuÚke s yk{ ÚkÞwt yu{ Ãku÷e †eLkkuËku»k fkZíkkt níkk. nwt òuíkku fu yk çkÄwt çkwrØ{kt Wíkhu yuðwt LkÚke yu{ yu Mðefkhíkkt Ãký ykïkMkLk fuMk{kÄkLkLkk Mknkhk íkhefu ykðk çkÄk{kt {kLkíkkt.

yk fkhýu y{Lku ¼kEçkuLkkuLku Ãký þwfLk yÃkþwf{kt {kLkðkLku xuð Ãkze økÞu÷e. s{ýe ykt¾Vhfíke nkuÞ íÞkhu fþwtf MkkYt ÚkðkLke yÃkuûkk hk¾íkkt Lku zkçke ykt¾ Vhfíke nkuÞ íkku fþwt ¾hkçk ÚkkÞ yuðwtMkt¼kðLkk s Lk nkuÞ íkkuÞ øk¼hkíkkt hnuíkkt. yksu yk çkÄkLkwt nMkðwt ykðuu. Ãký ykðe çkÄe {kLÞíkykuyu{LkLku Lkçk¤wt çkLkkðe ËeÄu÷wt yu [ku¬Mk.

{wnqíkkuoLke çkkçkík Ãký nMkðwt ykðu yuðwt ð÷ý økýkÞ. ftEf Mkkhk fk{ {kxu Lkef¤ðkLkwt nkuÞ íkkuþw¼ [ku½rzÞwt òuELku Lkef¤ðkLkku ykøkún yu{ýu fÞkhuÞ hkÏÞku LkÚke. økkzeyku yLku yuhkuÃ÷uLk fÞkt [ku½rzÞkòuELku Lkef¤u Au ? yuðe Ë÷e÷ Ãký yu fhíkkt Aíkkt ÷øLk{kt nMík{u¤kÃkLkku òuþeyu ykÃku÷ku [ku¬Mk Mk{Þ

økwshkíke


LkkutÄ

79

Mk[ðkÞ yuLke yu fk¤S hk¾ðk{kt {kLkíkkt. Lknª íkku ÃkAe ftfkuºke{kt nMík{u¤kÃkLkku [kuffMk Mk{Þ÷¾ðkLkku yÚko þwt ? yuðe yu{Lke Ë÷e÷ níke. yk fkhýu {khk ÷øLkLke ftfkuºke{kt nMík{u¤kÃkLkku [kuffMkMk{Þ ÷¾ðkLku çkË÷u ‘økkuhs Mk{Þu’ ÷øLk hkÏÞwt Au yu {ík÷çkLkwt ÷¾ðk{kt ykðu÷wt yu yu{Lku øk{u÷wt.yk{ íkku {khk LkkLkk¼kELkku yuf r{ºk ¾kMk fk¤e [kiËþu ÃkhÛÞku. yuLkkt yu ð¾ký fhíkkt níkkt. çkÄkrËðMk ¼økðkLku Mkh¾k s çkLkkÔÞk Au. ykÃkýkt f{kuoÚke ykÃkýu yu{Lku Mkkhk fu ¾hkçk çkLkkðeyu Aeyu.yuðwt Ãký fnuíkkt.

yk sL{kûkh, {wnqíkkuo, sÞkurík»kLkk ðhíkkhkyku, çkkÄkyku, þwfLkyÃkþwfLk {LkLku Ãkxkððk{kxuLkkt çknkLkkt Au yuðwt ÃkkA¤Úke yu{Lku {Lk MÃkü ÚkE økÞwt níkwt. {LkLke Lkçk¤kE yLkwMkkh yk çkÄk{kt{kLkðkLkwt ÚkkÞ Au yLku yuf heíku Eïh{kt ©ØkLkku y¼kð nkuÞ íÞkhu s yk çkÄkLkku yk©Þ þkuÄðkLkwt{kýMkLku {Lk ÚkkÞ Au yuðe ¾kíkhe Ãký yu{Lku ÚkE økE níke. ykLkwt Mkkhwt Ãkrhýk{ yu ykÔÞwt fu yu{Lke{kLÞíkkLkku yk «¼kð y{khk WÃkh Ãký ÃkzÞku. yLku ¾kMk íkku {khku Ëefhku yk çkÄe {kLÞíkkyku{ktVMkkíkkt çkåÞku.

ÃkwÁ»k f{kLkkhku, ÃkwÁ»ku ðÄkhu {nuLkík fhðkLke ðÄkhu çkwrØLkwt fk{ fhðkLkwt, ÃkË, «ríkck yLkuÃkiMkk {u¤ððk {kxu ÃkwÁ»kkÚko fhðkLkku íkuÚke íkuLku ðÄw Ãkku»kýÞwõík ¾kðkLkwt òuEyu, íkuLke ðÄw fk¤S ÷uðkðeòuEyu yuðe yu{Lke {kLÞíkk níke. yk ðkík ykx÷uÚke yxfíke Lknª. †eykuLke çkwrØ ÃkøkLke ÃkkLkeyu yuðwtÃký yu ½ýeðkh fnuíkkt. †eLke çkwrØyu [k÷Lkkhk ÃkwÁ»kkuLkku MktMkkh ÃkkÞ{k÷ ÚkkÞ Au yu{ Ãký yu fnuíkktyÃkðkË yu {kºk ÃkkuíkkLkku økýíkkt.

ÞwðkLke{kt fwxwtçkLkkt çkÄkt MkÇÞku ÃkkMku ÄkÞwO fhkððkLke yu{Lke ÃkkMku fwLkun níke. çkkÃkwSyu íkkuÃknu÷uÚke s ½h{kt fþwt æÞkLk ykÃkðkLke, çkk¤fkuLkk rðfkMk{kt hMk ÷uðkLke ÃkkuíkkLke Vhs Au yu{ MðefkÞwOLk níkwt. yu Ãkkuíku ¾qçk «u{k¤, þku¾eLk. ½hLke f{kðk rMkðkÞLke çkÄe sðkçkËkhe çkk yËk fhíkkt. ËkËkSyLku {kuxkfkfk suðk ðze÷ku Ãký çkkLke EåAkLkku ykËh fhíkk. fkuELkwt Lk Mkkt¼¤Lkkhk {k{k yLku {kMkksuðk ðze÷ku Ãký çkkLkwt fÌkwt fhíkkt. yk çkÄwt y{u LkkLkÃký{kt òuÞu÷wt.

Ëu¾eíke heíku y{u Ãký çkkLkwt fÌkwt fhíkk, ½ýk rððufe, fÌkkøkhk, Lk{ú Akufhktyku íkhefu y{kheøkýLkk ÚkkÞ.

AkufheykuLku MkkMkhu {kuf÷ðkLke íkuÚke íku{Lku ðÄkhu fhfMkhÚke hnuðkLke xuð Ãkzu, ðÄw fk{ fhðkLkexuð Ãkzu, ðÄw fÌkkøkhe nkuÞ yu {kxuLkk çkkLkk «ÞíLkku. yu{Lkk{kt íÞkøkLke Lku çkr÷ËkLkLke ¼kðLkk fu¤ðkÞ,yu ÷kufku ÃkkuíkkLke su{ Mkíkík fkÞohík hnu yLku MkkMkhkÃkûk{kt yu{Lkkt ð¾ký ÚkkÞ yuðk «ÞíLkku çkk fhíkkt.

yk çkÄk «ÞíLkkuLkk V¤YÃku Akufhkyku yLku AkufheykuLke íkk÷e{ yu{ýu swËe swËe heíku økkuXðe.yu íkk÷e{ swËe swËe heíku økkuXðe yux÷wt s Lknª yu{Lke hnuýefhýe Ãký swËe heíkLke nkuÞ yuðwt Úkíkwt økÞwt.Akufhkyku xuçk÷-¾whþe WÃkh ðkt[u, Akufheyku Lke[u þuíkhtS WÃkh yÚkðk MkkËze Lkk¾eLku íku WÃkh çkuMkeLkuðkt[u, yu{Lku ÷¾ðwt nkuÞ íkkuÞ Ãkkx÷eLkku WÃkÞkuøk fhðkLkku. AkufhkykuLku ¼ýðk ðkt[ðk ðÄw Mk{Þ Vk¤ðk{ktykðu, Akufheykuyu ½hfk{Lke Ãký íkk÷e{ ÷uðkLke íkuÚke fÃkzkt, ðkMký, f[hk Ãkkuíkkt, LkkLkk ¼kEçkuLkkuLkuíkiÞkh fhðkLke. ÃkAe hkºku su Úkkuzku Mk{Þ {¤u yu{kt ðkt[ðkLkwt. ¾kðk-Ãkeðk{kt Ãký AkufhkykuLku ðÄw {n¥ð{¤íkwt. hkusLkk ¾kðk-Ãkeðk{kt íkku çkÄkt Mkh¾kt Ãký y{wf ¾kMk «Mktøku yk sýkE ykðíkwt.

y÷çk¥k Ãknuhðk-ykuZðk{kt çkÄktLku òzkt fÃkzkt ÃknuhðkLkkt níkkt. çkÄkt rþÞk¤k{kt ykuZðk {kxuøkkuËzeyku ÷uíkk yuf{kºk çkkÃkwS hòE ÷uíkk. çkÄkt ytçkk÷k÷Lkk çkLkkðu÷kt MkMíkkt [tÃk÷ Ãknuhíkk, çkÄkMkufLnuLz, Úkzo nuLz ÃkwMíkfku ðkÃkhíkkt Lku yu çkkçkík shk ôÄwt Ãký níkwt. ÃkwMíkfkuLke {khe Mkk[ðýe ð¾ýkíkeLku nwt Lku {khe yuf {kuxeçkuLk ykX{ktÚke {urxÙf MkwÄe MkkÚku ÚkE økÞu÷kt. rLkþk¤u ÷E sðkt Ãkzíkkt nkuÞ íkuðktÃkwMíkfkuLke çku Lkf÷ku ¾heËðk{kt ykðíke. yu{ktÚke su ðÄw Mkkhe ÂMÚkrík{kt nkuÞ yÚkðk Lkðe nkuÞ íku {kuxeçkuLkðkÃkhíke. ¼ýðk{kt {khe MkkÚku ÚkE økÞu÷e {khe yu {kuxeçkuLk íkÚkk {khku LkkLkku¼kE LkkLkÃký{kt Mkíkík{ktËk hnuíkkt yux÷u yu fkhýu {kuxkt ÚkÞkt íÞkt MkwÄe yu{Lke ðÄw fk¤S ÷uðkíke.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


80

ykLkwt Ãkrhýk{ yu ykÔÞwt fu ÃkkuíkkLke heíku yu{Lku {Lk Ãkkt[u Ayu Akufhkt Mkh¾kt s nþu Ãkýy{Lku AkufhktykuLku yu{ ÷køkíkwt fu yu{Lkk {Lk{kt çkk¤fkuLkk {n¥ðLkku yuf [ku¬Mk ¢{ Au. AkufhkykuLkuËu¾eíke heíku {n¥ð {¤íkwt (su ÷øk¼øk çkÄkt fwxwtçkku{kt Mkk{kLÞ nkuÞ Au) íkuÚke AkufheykuLkk rðfkMkLku¼kuøku AkufhkykuLkk rðfkMk íkhV ÷ûÞ yÃkkíkwt. y{u çktLku ¼kEçkuLk {urxÙf{kt níkkt. {ktËøkeLku fkhýu ÃkkA¤Ãkze økÞu÷e {khe çkuLkLke ÞkËþÂõík yk{uÞ Lkçk¤e, yuLku ðkt[ðk ðÄw Mk{Þ òuEíkku Ãký sÞkhu fwxwtçkLkkfkuE fk{ {kxu Mk{Þ Vk¤ððkLke ðkík ykðíke íkku {khe çkuLku s Mk{Þ Vk¤ððku Ãkzíkku. ð¤e çkuLku s Lk¬efhe Lkk¾u÷wt fu {urxÙf Úkô ÃkAe ykøk¤ ¼ýðwt s LkÚke. yk økæÄk{swhe ykÃkýkÚke Úkíke LkÚke. yuLku fÞktLkkufhe fhkððe Au ? yuðk ÏÞk÷Úke çkkyu Ãký yuLku ykøk¤ ¼ýðkLkwt «kuíMkknLk Lk ykÃÞwt. {urxÙf ÚkÞkÃkAe yuLkkt ÷øLk Mkkík-ykX ðhMku ÚkÞkt Ãký íÞkt MkwÄe yu ½hfk{{kt, ¼híkøkqtÚký{kt, Mkeððk-MkktÄðk{ktÔÞMík hne. yu ËhBÞkLk ½h fhfMkhÚke ÔÞðÂMÚkík heíku [÷kððkLke yuLku Ãkw»f¤ íkk÷e{ {¤e. su yuLku¾qçk fk{ ÷køke.

Akufheykuyu Lkkufhe fheLku þwt fk{ Au ? yu ÷kufku íkku fhfhMkÚke ÔÞðÂMÚkík heíku ½h Mkt¼k¤u yu syøkíÞLkwt Au. yuðe yu{Lke {kLÞíkk çkuLkkuLkk r[¥kk{kt Ãký XMke økÞu÷e. ºkuðz ºkeòu ¼kE Au yu{ yuðkhtðkh fnuíkkt. ÃkhÛÞk ÃkAeÞ Lkkufhe [k÷w hk¾Lkkhe †eyku ðhLkeLku ½hLke fk¤S hk¾e þfíke s LkÚkeyuðe Ãký yu{Lku Ãkkfe ¾kíkhe. þku¾ ¾kíkh Lkkufhe fhíke, {rnLku {¤Lkkhk Ãkkt[Mkku-MkkíkMkku YrÃkÞk {kxuykX-Lkð f÷kf ½hLke çknkh hnuíke yLku {rnLkk{kt yux÷k YrÃkÞk fk{ðk¤e, ðknLk, ÃkV-Ãkkðzh, MkkzeyLku ÔÞðMÚkk{kt ¾h[e Lkk¾Lkkh †eyku {kxu yu{Lku ¼khu ríkhfMfkh Ãký ¾hku. íkku ÃkAe Lkkufhe fhðkLkkuyÚko þwt ? yu yu{Lke Ë÷e÷ níke. yk çkÄkLku fkhýu {khe yuf çkuLkLku íkku ÃkhÛÞk ÃkAe Lkkufhe fhðe Ãkzu yuðeÂMÚkrík níke Lku Lkkufhe {¤íke níke Aíkkt íkuýu Lkkufhe Lk Mðefkhe. ÃkkA¤Úke ËMkuf ðhMk ÃkAe yuLkkt çkuÞçkk¤fku {kuxkt ÚkE økÞk ÃkAe Lkkufhe Lk Mðefkhðk {kxu {khe yu çkuLk yLku çkk çktLku ½ýku yVMkkuMk fhíkktníkkt.

†eykuyu Mðíktºk heíku Sððk {kxu Lkkufhe fhðe sYhe Au, ykŠÚkf MðkíktºÞ yu ÔÞÂõíkMðkíktºÞLkkuÃkkÞku Au ðøkuhu ðkíkku çkkLku øk¤u Wíkhðe {w~fu÷ níke. çkkÃkwS rLkð]¥k ÚkÞk íÞkt MkwÄe çkk fÞkhuÞ Ãkhíktºk hÌkktLkÚke. ÃkkuíkkLke heíku s ÃkkuíkkLke EåAk «{kýu s yu Auf MkwÄe SÔÞkt Au yux÷wt s Lknª. ÃkkuíkkLke MkkÚku SðíkktçkÄkt Ãký ÃkkuíkkLke EåAk «{kýu s Sðu yu{ EåAÞwt Au. ykðwt yu yuf s heíku fhe þfÞkt. fÞktÞ yu{ýuÃkkuíkkLkku MðkÚko ykøk¤ fÞkuo LkÚke. ÃkkuíkkLkwt MÚkkLk yu{ýu nt{uþk AuÕ÷wt hkÏÞwt Au yLku yu fkhýu nt{uþk yu{LkuÃknu÷wt MÚkkLk {éÞwt Au.

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku ? ÃkkX{ktÚke ík{Lku yk¼zAux íkÚkk ½ýk fwrhðkòu rðþu òýðk {éÞwt.[k÷ku nðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

çkkLke rð[khMkhýeLkk fux÷kf {wÆkyku suðk fu ¾kËeLke rík÷ktsr÷, sL{kûkh, þwfLk-yÃkþwfLk, Akufhk-AkufheLke fu¤ðýe, †eykuLke Lkkufhe, ÃkwÁ»kkuLke Mkkhe Mkh¼hk ðøkuhu rðþu xqtf{kt Mk{Syu.

nrhÃkwhk fkUøkúuMk ð¾íku økktÄeSLku nkÚku MkwíkhLke yktxe ÃknuhðkLkwt çknw{kLk çkkLku {¤u÷wt fkhý fuçknw LkkLke ô{hÚke çkkyu ¾kËe yÃkLkkðu÷e Lku ¾kËe ÃknuhðkLkku ykøkún hk¾íkkt. Ãký Mk{ÞLku yLkwfw¤ÚkðkLke ðkíkLkk rð[khÚke íku{ýu ¾kËeLku rík÷ktsr÷ ykÃke. yuf rËðMk sux÷ku Mk{Þ fktíkðk ÃkkA¤ ykÃkeyuyux÷ku s Mk{Þ òu çkeò ykŠÚkf WÃkksoLkLkk fk{{kt ykÃkeyu íkku þnuh{kt ðÄw ÃkiMkk f{kE þfkÞ. ykWÃkhktík Äkuðk{kt yLku ÷ktçkw [k÷ðkLke árüyu Ãký ykŠÚkf VkÞËku ÚkkÞ. ykðk fhfMkhLkk ¼køkYÃku çkkyu¾kËeLku rík÷ktsr÷ ykÃke.

sL{kûkh {u¤ððkLke çkkçkíkLku òuEyu íkku çkk yLku çkkÃkwSLkk sL{kûkh ÷øLk ð¾íku {u¤ððk{ktykÔÞk Lk níkk. WÃkhktík òu sL{kûkh Lk {¤u íkku ftE fu ftE rðrÄ fhðkLke Axfçkkheyku nkuðkLke s. ykçkÄkÚke çkkLke rð[khMkhýe ftEf swËe s níke. çkk {kLkíkkt fu ík{u sL{kûkh {u¤ðku fu Lk {u¤ðku Ãký suMkw¾Ëw:¾ MkkÚku ¼kuøkððkLkkt nkuÞ íku ¼kuøkððkt s Ãkzu Au. yk {kLÞíkkLku fkhýu çkk yk çkÄkLku økÃkküf

økwshkíke


LkkutÄ

81

fnuíkkt.þwfLk-yÃkþwfLk çkkçkíku çkkLkwt ð÷ý rî½k ¼hu÷wt Ëu¾kÞ Au. ÷u¾f yLku íku{Lkkt ¼kEçknuLk y{wf

ÃkuLkÚke ÷¾ðkÚke þwfLk ÚkkÞ íku{ {kLkíkkt íÞkhu çkk fnuíkkt fu suðe íkiÞkh nþu yuðwt ykðzþu. sÞkhu ½eLkkËeðkLke fu Lkkr¤ÞuhLke çkkÄk {kxu xufku ykÃkíkkt íkku ð¤e ÃkheûkkLkk rËðMkku{kt økku¤ fu Ënª ¾ðzkðíkkt. fk¤erçk÷kze ykze Wíkhu, Aªf ykðu íkku íkuLku yfM{kík økýíkkt íkku ÷u¾fLku yfM{kík ÚkÞku íkuLkku Ëku»k rðÄðk †eLkuykÃkíkkt. ¾kðkLkwt Lkk{ ÷eÄwt nkuÞ íkku ftEf ¾kELku s çknkh sðkLkku ykøkún hk¾íkkt. yk WÃkhktík þw¼-yþw¼ rËðMkku {kxu fnuíkkt fu çkÄk rËðMkku ¼økðkLku Mkh¾k s çkLkkÔÞk Au. ykÃkýk f{kuoÚke, ykÃkýu yu{LkuMkkhk fu ¾hkçk çkLkðeyu Aeyu. yk{kt LkwíkLk rð[khMkhýe òuðk {¤u Au. íku Mk{Þu ykðwt rð[khðwt yu {kuxeðkík Au. Ãký nk, çkkLkk{kt YrZøkík yLku LkðeLk rð[khMkhýeLkku Mk{LðÞ Au yu{ fnuðkÞ. AkufheykuLkuMkkMkhu sðkLkwt nkuðkÚke íku{Lku fu¤ðýe swËe nkuðe òuEyu. çkk AkufheykuLke fu¤ðýe{kt ½hfk{Lku ðÄw«kÄkLÞ ykÃkíkk íku{s fhfMkhÚke hnuðkLke xuð Ãkzu, ðÄw fk{ fhðkLke xuð Ãkzu, fÌkkøkhe çkLku, íÞkøkyLku çkr÷ËkLkLke ¼kðLkk rðfMku ykðe fu¤ðýeLku {n¥ð ykÃkíkkt fu suÚke MkkMkhk{kt íkuLkkt ð¾ký ÚkkÞ.ÃkwÁ»kkuyu ÃkiMkk f{kðk, ÃkË, «ríkck {u¤ððk ¾wçk s {nuLkík fhðe Ãkzu Au. yux÷u íku{Lku Ãkku»kýÞwõík¾kðkLkwt {¤ðwt òuEyu. íku{s íku{Lke ðÄw fk¤S ÷uðkðe òuEyu. íkku Mkk{u Auzu †eyku {kxu †eykuLke çkwrØÃkøkLke ÃkkLkeyu nkuÞ Au. †eykuLke çkwrØyu [k÷íkk ÃkwÁ»kkuLkku MktMkkh ÃkkÞ{k÷ ÚkE òÞ Au. yk WÃkhktík çkk{kLkíkkt fu Akufheykuyu Lkkufhe fheLku þwt fhðkLkwt ? Akufheyku íkku fhfMkhÚke ÔÞðÂMÚkík heíku ½h Mkt¼k¤uyu {n¥ðLkwt Au. Lkkufhe fhLkkh †eyku ½hLke yLku ðhLke fk¤S hk¾e þfíke LkÚke. çkk áZÃkýu {kLkíkkfu †eykuyu Lkkufhe Lk fhðe. Lkkufhe fhíke †eyku ½h yLku ðhLkwt æÞkLk hk¾e þfíke LkÚke. ð¤e ÃkøkkhLkk{kuxk ¼køkLkk ÃkiMkk fk{ðk¤e yLku ÃkV-ÃkkWzh, Mkkze ðøkuhu{kt ¾[eo Lkk¾u Au. yLku ykX-Lkð f÷kf½hLke çknkh hnu Au. ÃkAe ykðe LkkufheLkku þwt yÚko ? yk{ †eLku YrZøkík heíku òuíkkt çkk ÃkkuíkkLkk {kxu swËks rð[khku Ähkðíkk çkk nt{uþk Mðíktºk SðLk SÔÞkt Au. ÃkkuíkkLke heíku, ÃkkuíkkLke EåAk «{kýu íku SÔÞkt.íku{s ÃkkuíkkLke MkkÚku Sðíkkt çkÄktLku ÃkkuíkkLke EåAk «{kýu Sðu íku{ EåAÞwt. yLku SðkzÞk. yk{kt{n¥ðLke ðkík yu fu íku{kt çkkLkku MðkÚko shkÞ Lknª yk{ ÃkkuíkkLke {hSÚke SÔÞkt SðkzÞk nkuðk AíkktÃkkuíkkLke òíkLku MkkiÚke AuÕ÷e hk¾e. yux÷u nt{uþk íku{ýu Ãknu÷wt MÚkkLk {u¤ÔÞwt. yk{ òuðk sEyu íkkuMk{ks{kt suðe {kLÞíkkyku, rð[khku níkk íkuðk s rð[khku çkk Lkk níkk. çkeS ½ýe çkkçkíkku{kt LkkðeLÞyÃkLkkðLkkh çkk yk rð[khku{kt VuhVkh fhe þfÞkt Lknª. çkk Lke MkkÚku çkuLkku{kt Ãký yk rð[khMkhýeníke. (y÷çk¥k çkk yLku çknuLkkuLke †eykuLke Lkkufhe fhðkLke rð[khMkhýe, Mk{Þ yLku MktòuøkkuLku ykrÄLkÃkkA¤Úke çkË÷kÞ Au su ík{u ykøk¤ òuþku) Ãký ÷u¾fLke rð[khMkhýe íkÆLk r¼Òk níke. íkuyku {kLkíkk fu†eykuLku Mðíktºk heíku Sððk Lkkufhe fhðe sYhe Au íku{s ykŠÚkf Mðíktºkíkk yu ÔÞÂõík MðíktºkíkkLkku sÃkkÞku Au. Mk{Þ-MktòuøkkuLku ykrÄLk ykðe rð[khMkhýe òuE þfkÞ Au.

WÃkhkuõík nuíkw ík{u Mk{sÞkt íkku nðu íkuLkk «&™kuLkk Mkk[k sðkçkLke Mkk{u ¾hkLke rLkþkLkefhku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk Mkk[k sðkçkLke Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku1. LkkLke W{hLke ¾kËe Ãknuhíke rfþkuheyku íkhefuLkwt çknw{kLk çkkLku fkuLku nkÚku {¤u÷wt ?

(y) MkhËkh ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷ (çk) ©e yh®ðË(f) økktÄeS (z) ©e {kíkkS

2. çkkyu ¾kËeLku rík÷ktsr÷ fu{ ykÃke ?(y) VuþLkLku fkhýu (çk) {kusþku¾Lku fkhýu(f) Mkk{krsf {ku¼kLku fkhýu (z) fhfMkhLku fkhýu


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


82

3. çkkLkk r«Þ Lkuíkk yLku ykæÞkÂí{f økwÁ fkuý níkk ?(y) økktÄeS (çk) ©e yh®ðË(f) {kíkkS (z) ©e{Ë hks[tÿ

4. çkk fuðkt økeíkku økkíkkt ?(y) çkkLku øk{íke {kíkkSLke «kÚkoLkkLkkt(çk) ykÍkËe yLku ©e yh®ðËLke «þtMkk(f) ¼sLkku(z) økktÄeSLku øk{íkkt ¼sLkkuLkk

5. ÷u¾fLkk ½h{kt fuðkt ÃkwMíkfku ðMkkðkíkkt ?(y) Lkh®MknLkk ¼sLkkuLkkt(çk) {ehktLkk ¼sLkkuLkkt(f) Ãkktrz[uheLkku EríknkMk yLku ©e yh®ðËLke ¼ÂõíkLkk(z) hk»xÙ¼Âõík, nrhsLk WØkh, hurxÞkLkk «[khLku ÷økíkkt

6. çkkLkwt nrhsLk íkhVLkwt ð÷ý fuðwt níkwt ?(y) MkwÄkhkðkËe (çk) ykÍkËeLkwt(f) økktÄeðkËe (z) ËçkkðLkkÁt ÃkkhtÃkkrhf

7. yu Mk{Þu {kuxk¼køkLkk çkúkñýkuLkk ½h{kt þwt ÃknuheLku hMkkuE Úkíke ?(y) yçkkurxÞwt (çk) Mkkze (f) yu«Lk (z) zÙuMk

8. ÷u¾fLkk ½h{kt hMkkuE fhðk çkkçkíku fÞku MkwÄkhku òuðk {¤u Au ?(y) íke¾wt ¾kðkLkwt ykuAwt fÞwO(çk) nkÚkÃkøk ÄkuELku hMkkuE fhðe íku(f) Mk{íkku÷ yknkh ÷uðku íku(z) yçkkurxÞwt Lk ÃknuÞwO íku

9. ÷u¾fLke çkuLkkuLku MkkMkhu íkf÷eV Ãkze fkhý fu ...(y) çkkLke su{ ¾qçk fhfMkh fhðkLke ykËík Ãkze økÞu÷e(çk) çkkLke su{ çknuLkku Ãký ¾kËeLkku ykøkún hk¾íke(f) çkkLke su{ yk¼zAux yLku yuXwt-swXwt Lk {kLkíkk(z) çkuLkku {kusþku¾ yLku yLÞ ðMíkwykuLke ¾heËe{kt ¾qçk ðÄkhu Ãkzíkku ¾[o fhíkkt.

10. yk¼zAux yLku yuXk-swXkLke WËkh ð÷ýðk¤kt çkk sL{kûkh, {wnqíko, sÞkurík»kLke çkkçkík{ktLkðkE Ãk{kzu íkuðwt ð÷ý Ähkðíkkt yux÷u fu ...(y) çkk sÞkurík»k{kt ¾wçk {kLkíkkt yLku çkúkñýLku ÃkqAeLku s çkÄwt fhíkk(çk) çkkLkwt ð÷ý yuf Mk{kLk níkwt(f) çkkLkwt ð÷ý ykùÞosLkf heíku swËwt fu rðhkuÄe òuðk {¤íkwt(z) çkkLkwt ð÷ý çkÄkLku øk{u íkuðwt yuf rð[khMkhýe Ähkðíkwt níkwt

økwshkíke


LkkutÄ

83

11. çkk fÞkhu sL{kûkh, {wnqíkkuo, sÞkurík»kLkk ðhíkkhk ðøkuhu{kt {kLkíkkt ?(y) fxkufxeLkk Mk{Þu (çk) çkk¤fkuLkk ¼÷k {kxu(f) ðze÷kuLkk fnuðkÚke (z) çkk¤fkuLkk ÷øLk «Mktøku

12. çkkLku sL{kûkh, sÞkurík»k, {wnqíko ðøkuhu{kt fkuLku fkhýu ©Øk çkuXe nkuðe òuEyu(y) rÃkíkkS (çk) ËkËkS(f) WAhtøkfkfk (z) sÞMkw¾fkfk

13. çkk sL{kûkh fu fþk{kt {kLkíkkt Lknª íkuLke ÃkkA¤ þwt sðkçkËkh níkwt ?(y) ½hLke YrZ[wMíkíkk (çk) ËkËkSLke íkk÷e{(f) rÃkíkkSLkku Mktøk (z) ykzkuþ-ÃkkzkuþLkku {knku÷

14. ÷u¾fLkk yfM{kík {kxu çkk fkuLkku Ëku»k fkZíkkt ?(y) rðÄðk †eLkku (çk) fk¤e rçk÷kzeLkku(f) òuÞk ðøkh ðknLk [÷kðLkkhLkku(z) ÷u¾fLkk ¾hkçk zÙkE®ðøkLkku

15. þwfLk, yÃkþwfLk, sÞkurík»k, sL{kûkh ðøkuh øk¤u Wíkhu íku{ Lk níkwt. íku{ Aíkkt çkk íkuLku fu{ {kLkíkkt ?(y) íku{Lku ftE s MkqÍíkwt Lk nkuðkÚke íkuyku yk çkÄk{kt {kLkíkkt(çk) fELke xefkyku fu XÃkfkLkku ¼kuøk çkLkðwt Ãkzu yux÷u çkk {kLkíkkt(f) ËkËkS, rÃkíkkS ðøkuhu ðze÷kuLkk ËçkkýLku fkhýu çkk {kLkíkkt(z) ykïkMkLk fu Mk{kÄkLkLkk Mknkhk íkhefu yk çkÄk{kt {kLkíkkt

16. þwfLk-yÃkþwfLkLke {kLÞíkkLkwt þwt Ãkrhýk{ ÷u¾fLku íku{Lkk{kt yLku íku{Lkk ¼kEçknuLkku{kt Ëu¾kÞwt ?(y) yk çkÄe {kLÞíkkykuyu çkefý çkLkkðe ËeÄk(çk) yk çkÄe {kLÞíkkykuyu {Lk Lkçk¤wt çkLkkðe ËeÄk(f) yk çkÄe {kLÞíkkykuyu ðnu{e yLku þfe çkLkkðe ËeÄk(z) yk çkÄe {kLÞíkkykuyu {LkLku {sçkqík çkLkkðe ËeÄwt.

17. çkkLkk MkwÄkhkðkËe rð[khkuyu ÷u¾fLkk nMík{u¤kÃkLkk fÞk Mk{ÞLku Mkn»ko Mðefkhu÷ku ?(y) økkuhs Mk{Þ (çk) MktæÞk Mk{Þ(f) Mkðk A ðkøÞu (z) 6-1Ãk f÷kfu

18. çkkyu LkkLkk¼kELkk r{ºkLkkt ð¾ký fhu÷kt fkhý fu(y) þwfLk-yÃkþwfLk{kt {kLke Mkkhk rËðMku ÃkhÛÞku(çk) sÞkurík»kLkk fÌkk «{kýu {wnqíko yLku [ku½rzÞk «{kýu ÃkhÛÞku(f) þwfLk-yÃkþwfLk{kt Lk {kLke nku¤eLkk rËðMku ÃkhÛÞku(z) þwfLk-yÃkþwfLk{kt Lk {kLke fk¤e [kiËMkLkk rËðMku ÃkhÛÞku.

19. {kýMkLku fu{ þwfLk-yÃkþwfLk, {wnqíko, sÞkurík»k ðøkuhu{kt {kLkðkLkwt {Lk ÚkkÞ ?(y) fkhý fu yk çkÄwt þk†ku{kt ÷¾kÞu÷wt yux÷u(çk) fkhý fu Eïh ÃkhLke ©ØkLkku y¼kð Au yux÷u(f) fkhý fu ½hLke ÃkhtÃkhk ò¤ðe hk¾ðe òuEyu yux÷u(z) ½hLkk çkeò MkÇÞkuLkk rðhkuÄLkku ¼kuøk Lk çkLkðwt Ãkzu yux÷u

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


84

20. †eykuLke çkwrØ rðþuLke çkkLke fE {kLÞíkk Mk{ksLke rð[khMkhýeLku {¤íke ykðu Au ?(y) †eyku{kt yu{ Ãký çkwrØ shk ykuAe nkuÞ(çk) †eykuLke çkwrØ {kºk ½hLkk fk{fks{kt s Mkkhe nkuÞ(f) †eykuLke çkwrØ ykurVMkLkk fk{fks{kt shk ðÄkhu Ãkzíke nkuÞ(z) †eykuLke çkwrØ ÃkøkLke ÃkkLkeyu nkuÞ

21. ½h{kt f{kðk rMkðkÞLke çkÄe sðkçkËkhe çkkyu yËk fhe yux÷u fu ....(y) çkkyu LkkufheLke MkkÚku MkkÚku ½h Ãký Mkt¼kéÞwt(çk) çkk yu ½h Mkt¼kéÞwt, çkk¤fkuLkk rðfkMk, ¼ýíkh ðøkuhuLkwt çkÄwt æÞkLk hkÏÞwt(f) çkkyu ½hfk{{kt ¾qçk s æÞkLk ykÃÞwt(z) çkkyu ½hfk{ MkkÚku økwshkLk Ãký [÷kÔÞwt

22. ÷u¾f yLku íku{Lkk ¼kE-çknuLkkuLke økýLkk rððufe, Lk{ú, fÌkkøkhk Akufhkyku íkhefu Úkíke fkhýfu .....(y) íkuyku çkk yLku ðze÷kuLkwt fÌkwt çkÄwt s {kLkíkk(çk) íkuyku çkÄkLke Mkk{u Mkkhk çkLke síkk(f) íkuyku íkkuVkLke níkk Ãký nkUrþÞkh níkk(z) íkuyku ½hLke çknkh s íkkuVkLk yLku ftfkMk fhíkk

23. ½hLkk fÞk ðze÷ku çkkLkwt fÌkwt {kLkíkk ?(y) ËkËk-{k{k (çk) {kMkk(f) {kuxkfkfk (z) yk çkÄk s

24. ÷u¾fLkk ½h{kt AkufhkykuLku ¼ýðk {kxu fE Mkøkðz yÃkkíke ?(y) Ãkkx÷eLke (çk) y÷øk Y{Lke(f) xuçk÷-¾whþeLke (z) yufÃký Lknª

25. çkkLkk {íku Akufhk yLku AkufheLkk WAuh{kt Vhf nkuðku òuEyu. yk {kLÞíkk ¼ýðk{kt Ãký òuEþfkíke fkhý fu ......(y) AkufhkykuLku hkºku ¼ýðk ÷kEx {¤íke yLku AkufheykuLku Lknª(çk) AkufhkykuLku [kuÃkze, Lkkux, Lku, çkÄwt Lkðwt {¤íkwt sÞkhu AkufheykuLku sqLkwt(f) AkufhkykuLku ¼ýðk {kxu xuçk÷-¾whþe {¤íkkt sÞkhu AkufheykuLku þuíkhtS yÚkðk

MkkËze(z) AkufhkykuLku Lkðe {kuxe ÃkuÂLMk÷ {¤íke yLku AkufheykuLku AkufhkykuLke

½MkkÞu÷e LkkLke26. ÷u¾fLkk ½h{kt AkufhkykuLku ¼ýðk {kxu ðÄw Mk{Þ Vk¤ðkíkku fkhý fu ....

(y) Akufhkyku ¼ýðk{kt Lkçk¤k níkk yux÷u ðÄkhu Mk{Þ òuEíkku níkku(çk) AkufheykuLku ½hfk{Lke íkk÷e{ {kxu ðÄw Mk{Þ yÃkkíkku yux÷u

Mkh¾k{ýe{kt AkufhkykuLku ðÄw Mk{Þ {¤íkku(f) Akufhkyku Mkkhwt ¼ýu íkku Mkkhe Lkkufhe {¤u Lku Mkkhwt f{kÞ(z) çkk Lke {kLÞíkk níke fu Akufheykuyu ¼ýðwt s Lk òuEyu yux÷u AkufheykuLku ¼ýðkLkku

Mk{Þ ykÃkíkkt Lknª.

økwshkíke


LkkutÄ

85

27. fÞkhu yuðwt MÃkü Ãkýu òuE þfkíkwt fu AkufhkykuLku ¾kðk-Ãkeðk{kt ðÄw {n¥ð {¤u Au ?(y) Úkk¤e rÃkhMkkíke íÞkhu (çk) rÃkíkkSLke MkkÚku s{ðk çkuMku íÞkhu(f) çkk swyu íÞkhu (z) {nu{kLk ykðu íÞkhu

28. çkkLke fE {kLÞíkk çkuLkkuLkk r[¥k{kt Ãký XMke økE ?(y) fhfMkhÚke ÔÞðÂMÚkík ½h Mkt¼k¤ðwt yu s †eLke sðkçkËkhe.(çk) Akufheykuyu Lkkufhe fhe ½h Mkt¼k¤ðwt s òuEyu.(f) Akufheykuyu Mðíktºkíkk {kxu Ãkøk¼h Úkðwt òuEyu(z) ½h Mkt¼k¤Lkkh Lku Lkkufhe fhLkkh Akufheyku s nkurþÞkh nkuÞ

29. yk¾wt fwxwtçk çkkLke {hS «{kýu SÔÞwt yu{ çkk fne þfÞkt fkhý fu .....(y) çkk MkkiÚke {kuxkt níkkt yux÷u íku{Lke {hS [k÷íke(çk) çkkLkwt rÃkÞh Ãkûk Mk{ks{kt ykøk¤ Ãkzíkwt níkwt yux÷u çkÄkt íku{Lkwt fÌkwt fhíkkt(f) çkkyu nt{uþk ÃkkuíkkLkwt MÚkkLk AuÕ÷wt hkÏÞwt níkwt(z) çkk yu ÃkkuíkkLkwt MÚkkLk «Úk{ yLku fuLÿ{kt hkÏÞwt níkwt

30. çkk fkuLku ºkeòu ¼kE økýíkk ?(y) {Míkf (çk) ºkuðz(f) fhfMkh (z) [eðx

31. ÞwðkLke{kt fwxwtçkLkk çkÄk MkÇÞku ÃkkMku ÄkÞwO fk{ fhkððkLke çkk ÃkkMku fwLkun níke yux÷u(y) çkk ÃkkMku fk{ fhkððkLke òýfkhe níke(çk) çkk ÃkkMku fk{ ÷uðkLke nÚkkuxe níke(f) çkk ÃkkMku fk{ fhðkLkwt ¿kkLk níkwt(z) çkk ÃkkMku fk{ fhkððkLke ykðzík níke.

1 - B 16 - B2 - D 17 - A3 - A 18 - D4 - C 19 - B5 - D 20 - D6 - B 21 - B7 - A 22 - D8 - D 23 - A9 - C 24 - C10 - C 25 - C11 - A 26 - B12 - D 27 - D13 - B 28 - A14 - A 29 - C15 - D 30 - B

31 - B

ÃkkXøkík «&™kuLkk W¥khku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


86

nðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk çkeò nuíkwLku Mk{Syu.

yk ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk MktÞkusfku yku¤¾e þfþku yLku íkuLke fk{økehe Mk{Sþfþku.

yufMkkÚku yuf ðkõÞ{kt çku ðkfÞkuLku òuzðkLke r¢ÞkLku ðkõÞ MktÞkusLk fnuðk{kt ykðu Au. ðkfÞkuLkuòuzðk {kxu ¾kMk þçËku nkuÞ Au. su{Lku MktÞkusfku fnuðkÞ Au. Mkk{kLÞ heíku ÔÞðnkh{kt yk «fkhLkkMktÞkusfku rðþu»k «{ký{kt ðÃkhkíkk nkuÞ Au. íkuLkku xwtf{kt Ãkrh[Þ {u¤ðeyu. rðþu»k Ãkrh[Þ ík{u ÔÞkfhýrð¼køk{ktÚke {u¤ðþku.

hk»xÙ¼ÂõíkLku ÷økíkkt yLku hUrxÞkLkk «[khLku ÷økíkkt yLkuf LkkLkkt {kuxkt ÃkwMíkfku ½h{kt ðMkkðu÷kt.ynª yLku MktÞkusfÚke Ãknu÷k ðkfÞLke nfefík{kt çkeò ðkõÞLke nfefík W{uhkÞ Au. yux÷u fu yLku MktÞkusfçku nfefíkLkku Mk{wå[Þ fhu Au. yux÷u íkuLku Mk{wå[ ðk[f MktÞkusf fnuðk{kt ykðu Au. yLku Lku íku{s íkÚkkMk{wå[Þ ðk[f MktÞkusfku Au.

çkk sL{kûkh Lku økúnku {u¤ððk yu çkÄwt økÃkküf {kLkíkkt Ãký {kuxe ô{h MkwÄe ÷u¾fLke çkuLkLkkt÷øLk Lk Úkíkkt íkuLku {tøk¤Lke ðªxe Ãknuhkðu÷e.ynª Ãknu÷k ðkõÞ{kt su nfefík hsw ÚkE Au. íkuLkkÚke W÷xenfefík çkeò ðkõÞ{kt hsw ÚkE Au. yk çku rðhkuÄ Ëþkoðíkkt ðkfÞkuLku òuzíkk MktÞkusfLku rðhkuÄðk[fMktÞkusf fnu Au. Ãký Aíkkt Aíkkt Ãký íkku Ãký òu fu rðhkuÄðk[f MktÞkusfku Au.

½hLke MkVkE çkk fhíkkt fkt íkku çknuLkku fhíke.ynª çku ÃkËku ðå[u rðfÕÃk Mkq[ðkÞku Au ykðktðkõÞkuLku òuzíkkt MktÞkusfkuLku rðfÕÃkðk[f MktÞkusfku fnu Au.yÚkðk, fu, fktíkku, yøkh rðfÕÃkðk[f MktÞkusfku Au.

ÃkwÁ»ku ðÄkhu {nuLkík fhðkLke yux÷u fu ÃkwÁ»kkÚko fhðkLkku yux÷u yu{Lku ðÄkhu Ãkku»kýÞwõík ¾kðkLkwtòuEyu. ynª çku {nuLkík fhðkLke yLku ÃkwÁ»kkÚko fhðkLkku yuðk ÃkÞkoÞðk[e ËþkoðkÞ Au. Mk{kLk yÚkoÄhkðíkkt çku ÃkËkuLku òuzíkk MktÞkusfkuLku ÃkÞkoÞðk[e MktÞkusf fnuðkÞ Au.yux÷u, yux÷u fu, yÚkkoík ÃkÞkoÞðk[fMktÞkusf Au.

y{u çkkLkwt fÌkwt fhíkk íkuÚke ½ýk rððufe, fÌkkøkhk, Lk{ú Akufhkyku íkhefu y{khe økýLkk Úkíke.ynªyuf ðkfÞLkwt Ãkrhýk{ çkeò ðkfÞ{kt òuðk {¤u Au. yk ðkfÞkuLku òuzíkkt MktÞkusfkuLku Ãkrhýk{ðk[fMktÞkusfku fnuðkÞ Au. íkuÚke, yuÚke, {kxu, yux÷ku, yux÷ku fu, {kxu Ãkrhýk{ðk[e MkttÞkusfku Au.

Mºkeykuyu Lkkufhe fhðe òuEyu Lknª fkhý fu íku{Lku {kxu fhfMkhÚke ÔÞðÂMÚkík ½h Mkt¼k¤ðwtyøkíÞLkwt Au. ynet yuf ðkfÞLkwt fkhý çkeò ðkõÞ{kt Au. ykðkt ðkfÞkuLku òuzíkkt MktÞkusfkuLku fkhýðk[fMktÞkusf fnuðkÞ.

fkhý fu, fu{ fu, fkhý ðk[f MktÞkusfku Au.òu {nuLkík fhþku íkku Ãkheûkk{kt MkV¤ Úkþku.yne MkV¤ ÚkðkLke þhík Ãknu÷k ðkõÞ{kt çkíkkðkE Au. ykðkt þhík çkíkkðíkkt ðkfÞkuLku

òuzíkkt MktÞkusfkuLku þhíkðk[f MktÞkusfku fnu Au.

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ÷¾ku.1. çkkLku økktÄeSLku nkÚku fÞwt çknw{kLk {éÞwtt ? fu{ ?2. çkk yu{ fu{ fnuíkkt fu sL{kûkh Lku økúnku çkÄwt økÃkküf Au ?

MktÞkusfku


økwshkíke


LkkutÄ

87

3. þwfLk-yÃkþwfLk çkkçkíku çkkLkwt ð÷ý fuðwt níkwt ?4. Mkkhk-¾hkçk rËðMkku {kxu çkkLke {kLÞíkk þwt níke ?5. çkkLke †e, ÃkwÁ»k rðþu fuðe {kLÞíkk níke ?6. çkk AkufheykuLku fu¤ðýe ytøku þwt {kLkíkkt ?7. çkkLke fE rð[khMkhýe çkuLkkuLkk r[¥k{kt XMke økÞu÷e ?8. Mºkeyku Lkkufhe fhu yu çkkçkíku ÷u¾f yLku çkkLke rð[khMkhýe{kt þwt ¼uË òuðk {¤u Au ?9. çkkLku nt{uþk fu{ Ãknu÷wt MÚkkLk {éÞwt ?

• Lke[uLkk ðkfÞ{ktÚke MktÞkusfku fkZe Lkkt¾e, ðkfÞ VheÚke ÷¾ku.1. sux÷ku Mk{Þ fktíkðk{kt ykÃkeyu yux÷ku Mk{Þ çkeS «ð]r¥k{kt ykÃkeyu íkku ðÄw ÃkiMkk f{kðkÞ.2. ËkËkSyu ©e yh®ðË yLku {kíkkSyu ykÃku÷kt ÃkwMíkfku y{Lku ¼ux ykÃku÷kt3. yu ÃkwMíkfku Ãkqò÷k÷k íkÚkk ytçkw¼kEyu yLkwðkrËík fhu÷kt4. y{khu ½uh MkkrníÞLkkt ÃkwMíkfku ¾heËkíkkt Lknª Ãký Ãkkzkuþ{tÚke {¤e hnuíkkt5. yu ÷kufku ÃkiMkk ykÃke þfíkk Lknª yux÷u r¢fux h{e þfíkk Lknª6. fzAeLku fu [{[kLku zkçku nkÚku Ãkfzeyu7. sL{kûkh {u¤ðku fu Lk {u¤ðku.8. [ku½rzÞk{kt Lk {kLkíkk Aíkkt ÷øLk{kt [ku¬Mk Mk{Þ Mk[ðkÞ íkuLke fk¤S ÷uíkk9. rÃkíkkS ¾qçk s «u{k¤ yLku þku¾eLk10. AkufheykuLku MkkMkhu {kuf÷ðkLke íkuÚke íku{Lku ðÄw fk{Lke xuð ÃkkzðkLke

Lke[uLkkt ðkfÞku ÞkuøÞ MktÞkusfÚke òuzku1. Akufhkyku xuçk÷-¾whþe Ãkh çkuMke ðkt[u, Akufheyku Lke[u þuíkhtS Ãkh çkuMke ðkt[u2. Akufheykuyu ½hLkwt fk{ fhðkLkwt, Akufhkykuyu fþwt fk{ Lknª fhðkLkwt.3. rþÞk¤k{kt çkÄk økkuËzeyku ykuZíkkt. çkkÃkwS {kºk hòE ÷uíkk4. {kuxeçkuLku ½hLkkt çkÄkt fk{ fhðkLkkt. hkºku su Úkkuzku Mk{Þ {¤u íku{kt ðkt[ðkLkwt5. yu{Lku {Lk çkÄk Akufhk Mkh¾k s nþu. y{Lku yu{ ÷køkíkwt Lknª.

ík{u ykÃku÷k sðkçkku ÞkuøÞ Au fu fu{ ? íkuLke [fkMkýe {kxu ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku íkuLkeMkh¾k{ýe fhku.

(1) nrhÃkwhk fkUøkúuMk ð¾íku økktÄeSLku nkÚku MkqíkhLke yktxe ÃknuhðkLkwt çknw{kLk çkkLku {¤u÷wt fkhýfuçknw LkkLke ô{hÚke çkkyu ¾kËe yÃkLkkðu÷e Lku ¾kËe ÃknuhðkLkku ykøkún hk¾íkkt.

(2) çkk yLku çkkÃkwSLkk sL{kûkh ÷øLk ð¾íku {u¤ððk{kt ykÔÞk Lk níkk. WÃkhktík òu sL{kûkh{¤u íkku ftE Lku ftE rðrÄ fhðkLke Axfçkkheyku nkuðkLke s. yk çkÄkÚke çkkLke rð[khMkhýeftEf swËe s níke. çkk {kLkíkkt fu ík{u sL{kûkh {u¤ðku fu Lk {u¤ðku Ãký su Mkw¾ Ëw:¾ MkkÚku


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


88

¼kuøkððkLkkt nkuÞ íku ¼kuøkððkt s Ãkzu Au. yk {kLÞíkkLku fkhýu çkk yk çkÄwt økÃkküf Au yu{fnuíkkt.

(3) þwfLk - yÃkþwfLk çkkçkíku çkkLkwt ð÷ý rîÄk ¼hu÷wt Ëu¾kÞ. ÷u¾f yLku íku{Lkk ¼kE çknuLk y{wfÃkuLkÚke ÷¾ðkÚke þwfLk ÚkkÞ íku{ {kLkíkkt íÞkhu çkk fnuíkkt fu suðe íkiÞkhe nþu yuðwt ykðzþu. ßÞkhu½eLkk ËeðkLke fu Lkkr¤ÞuhLke çkkÄk {kxu xufku ykÃkíkkt íkku ð¤e ÃkheûkkLkk rËðMkku{kt økku¤ fu Ënª¾ðzkðíkkt. fk¤e rçk÷kze ykze Wíkhu, Aetf ykðu íkku íkuLku yfM{kík økýíkkt íkku ÷u¾fLku yfM{kíkÚkÞku íkuLkku Ëku»k rðÄðk †eLku ykÃkíkkt ¾kðkLkwt Lkk{ ÷eÄwt nkuÞ íkku ftEf ¾kELku s çknkh sðkLkkuykøkún hk¾íkkt yk{ þwfLk - yÃkþwfLk íkhVLkwt çkkLkwt ð÷ý MÃkü LkÚke.

(4) çkk [ku¬Mk Ãkýu {kLkíkkt fu çkÄk rËðMkku ¼økðkLku Mkh¾k s çkLkkÔÞk Au. ykÃkýk f{kuoÚke ykÃkýuyu{Lku Mkkhk fu ¾hkçk çkLkkðeyu Aeyu.

(5) ÃkwY»kkuyu ÃkiMkku f{kðk ÃkË «ríkck {u¤ððk ¾qçks {nuLkík fhðe Ãkzu Au yux÷u íku{Lku Ãkku»kýÞwõík¾kðkLkwt {¤ðwt òuEyu íku{s íku{Lke ðÄw fk¤S ÷uðkðe òuEyu íkku Mkk{u Auzu Mºkeyku {kxu †eykuLkeçkwrØyu [k÷íkk ÃkwY»kkuLkku MktMkkh ÃkkÞ{k÷ ÚkE òÞ Au. yk{ òuðk sEyu íkku Mk{ks{kt suðe{kLÞíkkyku, rð[khku níkk íkuðk s rð[khku çkkLkk níkk. çkeS ½ýe çkkçkíkku{kt LkkðeLÞ yÃkLkkðLkkhçkk yk rð[khku{kt VuhVkh fhe þõÞkt Lknª.

(6) AkufheykuLku MkkMkhu sðkLkwt nkuðkÚke çkk AkufheykuLke fu¤ðýe{kt ½hfk{Lku ðÄw «kÄkLÞ ykÃkíkktíku{s fhfMkhÚke hnuðkLke xuð Ãkzu ðÄw fk{ fhðkLke xuð Ãkzu, fÌkkøkhe çkLku, íÞkøk yLku çkr÷ËkLkLke¼kðLkk rðfMku yk çkÄe fu¤ðýe ykÃkíkkt fu suÚke MkkMkhk{kt íkuLkkt ð¾ký ÚkkÞ.

(7) çkk {kLkíkkt fu Akufheykuyuu Lkkufhe fheLku þwt fhðkLkwt ? Akufheyku íkku fhfMkhÚke ÔÞðÂMÚkík heíku½h Mkt¼k¤u yu {n¥ðLkwt Au. Lkkufhe fhLkkh Mºkeyku ½hLke yLku ðhLke fk¤S hk¾e þfíke LkÚke.çkkLke rð[khMkhýe çkuLkkuLkk r[¥k{kt XMke økÞu÷e.

(8) çkkLke {kLÞíkk níke fu †eyu Lkkufhe Lk fhðe. Lkkufhe fhíke †eyku ½h yLku ðhLkwt æÞkLk hk¾eþfíke LkÚke. ð¤e ÃkøkkhLkk {kuxk¼køkLkk ÃkiMkk fk{ðk¤e yLku ÃkV - ÃkkWzh, Mkkze ðøkuhu{kt ¾[eoLkk¾u Au yLku Lkð f÷kf ½hLke çknkh hnu Au ÃkAe ykðe LkkufheLkku þw yÚko ?ßÞkhu ÷u¾fLke rð[khMkhýe níke fu †eykuLku Mðíktºk heíku Sððk Lkkufhe fhðe sYhe Au íku{sykŠÚkf Mðíktºkíkk yu ÔÞÂõík MðíktºkíkkLkku s ÃkkÞku Au. yk{ çkk yLku ÷u¾fLke rð[khMkýe{kt{kuxku íkVkðík Au.

(9) çkk n{uþkt Mðíktºk SðLk SÔÞkt Au. ÃkkuíkkLke heíku ÃkkuíkkLke EåAk «{kýu íku SÔÞkt íku{s ÃkkuíkkLkeMkkÚku Sðíkkt çkÄktLku ÃkkuíkkLke EåAk «{kýu Sðu íku{ EåAÞwt yLku Sðkzâkt. yk{kt {n¥ðLke ðkíkyu fu íku{kt çkkLkku MðkÚko shkÞ Lknªt. yk{ ÃkkuíkkLke {hS «{kýu SÔÞk - Sðkzâk Aíkkt ÃkkuíkkLkeòíkLku MkkiÚke AuÕ÷e hk¾e yux÷u n{Uþk íku{Lku Ãknu÷wt MÚkkLk {éÞwt.

• MktÞkusfku fkZe ðkõÞ VheÚke ÷¾ku.

(1) fktíkðk{kt ykÃku÷ku Mk{Þ çkeS «ð]r¥k{kt ykÃkeyu íkku ðÄw ÃkiMkk f{kðkÞ(2) ËkËkSyu ©e yhrðtË {kíkkSyu ykÃku÷kt ÃkwMíkf y{Lku ¼ux ykÃku÷kt(3) yu ÃkwMíkfku Ãkqò÷k÷ - ytçkw¼kEyu yLkwðkrËík fhu÷kt(4) y{khu ½uh MkkrníÞLkkt ÃkwMíkfku ¾heËkíkkt Lknª Ãkkzkuþ{ktÚke {¤e hnuíkkt.(5) yu ÷kufku ÃkiMkk Lk ykÃke þfðkÚke r¢fux h{e þfíkk Lknª.(6) fzAe - [{[kLku zkçku nkÚku Ãkfzðku.

økwshkíke


LkkutÄ

89

(7) s{kûkh {u¤ðku - Lk {u¤ðku.(8) ÷øLk{kt [ku¬Mk Mk{Þ Mk[ðkÞ íkuLke fk¤S ÷uíkkt - [ku½rzÞk{kt Lk {kLkíkkt(9) rÃkíkkS ¾qçks «u{k¤ - þku¾eLk(10) AkufheykuLku MkkMkhu {kuf÷ðkLke nkuðkÚke íku{Lku fk{Lke ðÄw xuð ÃkkzðkLke.

• MktÞkusfÚke ðkõÞ òuzku.

(1) Ãký(2) Ãký(3) yLku(4) yLku(5) Ãký

(1) “suyku ÃkkuíkkLkk SðLk{kt Mk{Þ Mktòuøkku «{kýu çkË÷kíkk LkÚke íkuyku Ëw:¾e ÚkkÞ Au” yk ðkõÞWËknhý MkkÚku Mk{òðku.

(2) ÃkrhðíkoLk yu SðLkLkku {tºk fE heíku nkuE þfu íku «{kuËçkkLkk SðLkLku ykÄkhu Mk{òðku.(3) Mk{ks{kt YrZyku, ðnu{ku yLku ¾kuxe ÃkhtÃkhkyku fE heíku «kÄkLÞ ¼kuøkðu Au íku Mk{òðku.

- SðLk{kt çkË÷kíkkt MktòuøkkuLku yLkwfq¤ ÚkELku SðLkLku fuðe heíku çkË÷kÞwt, íku Mk{Þ{kt †eykuLke ÂMÚkrík.- þwfLk - yÃkþwfLk, Akufhk - AkufheykuLke fu¤ðýe, ÃkwwÁ»kkuLke †e fhíkkt ðÄw yøkíÞ.- ÃkkX{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kk îkhk MktÞkusfku íkÚkk íkuLke fk{økehe.

ík{khk SðLk WÃkh ôze yMkh fhLkkhkt çku ÃkwMíkfLkku Ãkrh[Þ fhkðku.

ík{u þwt þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


90

Mk{ks{kt MºkeykuLku òu Mk{kLk økýðk{kt Lk ykðu íkku Mk{ksSðLkLke økrík ¾kuztøkkÞ. ÃkwY»kyLku MºkeLku òu MktMkkhhÚkLkkt çku Ãkizkt økýðk{kt ykðu íkku yu çkLLku Mkh¾kt nkuÞ yu sYhe Au. {kºk çkkLkks{kLkk{kt yux÷u fu yksÚke ÃkMkkMk ð»ko Ãknu÷kt Mºke ÃkwY»k Mk{kLkíkk Lk níke yuðwt LkÚke. yksu Ãký Mk{ks{ktyLku fwxwtçk{kt Mºke-ÃkwY»k Mk{kLkíkk òuðk {¤íke LkÚke. yu rðþuLke òøk]rík ÔÞÂõíkyku{kt ykðu íku yíÞtíksYhe Au.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u :-8.1 yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe yk ÃkkX îkhk çkkyu Ëefhk - ËefheLkk WAuh{kt ¼uË¼kð hkÏÞku yLku çkkyu

MºkeykuLku Qíkhíke økýe íkuÚke íku{Lku ÃkkuíkkLku, fwtxwtçkLku yLku Mk{ksLku þwt LkwfMkkLk ÚkÞwt íku òýe þfkþu.8.2 yk ¾tzLke ¼k»kk îkhk r¢ÞkMkq[f yLku «r¢Þk Mkq[f r¢ÞkÃkËku yku¤¾e þfþku.

MºkeykuLku Ãký ykŠÚkf MðkíktºÞLke sYh Au. yLku yu{Lke ÃkkMku Ãký Mðíktºk Sðe þfu yu {kxuÃkqhíkk ÃkiMkk nkuÞ yu sYhe Au yu ðkík yu{Lku øk¤u fËk[ Wíkhu÷e. Ãký yu{Lkk ðíkoLk{kt Ëu¾kÞk fÞwO fu MºkeLkuMðíktºk heíku ÃkiMkkLkku ÔÞðnkh fhðk ËuðkLkwt Mk÷kn¼ÞwO LkÚke yu{ yu Auf MkwÄe {kLkíkkt níkkt.

çkkÃkwSLke çkÄe r{÷fíkLkku ðneðx yu{Lke Mkq[Lkk yLkwMkkh nwt fhíkku níkku. LkkLkku¼kE Ãkýyu{kt {ËË fhíkku níkku Ãký Mk÷kn {kuxu ¼køku {khe ÷uíkkt. çkÄk ÃkiMkk WÃkkzeLku çkuLfku{kt rzÃkkuÍex fheËuðzkðu÷k. ÃkAe yu{ýu çku [kh ðkh ðe÷ fhðkLkku «ÞíLk fhu÷ku. {khe çkuLkkuLku yLku ÃkíLkeLku ðt[kðu yux÷u{khk MkwÄe ðkík ÃknkU[e òÞ. yu{Lkk nMíkkûkh{kt ÷¾u÷kt {khk {kxu ÃkûkÃkkík fhíkkt yu fkøk¤eÞk ðkt[enwt nMkíkku Lku yu{Lkk Ëu¾íkk Vkze Lkkt¾íkku. {khe Mk÷kn ÃkqAíkkt íÞkhu nwt MÃkü fnuíkku, ‘çkÄe r{÷fíkLkkÃkkt[ Mkh¾k ¼køk fhku yLku çkÄkLku yuLkku ¼køk ík{khk ÃkAe {¤e òÞ yu{ ÷¾ku.’ Ãký Ëh ð¾íku yu LkkÃkzíkkt. fkhý Ãký fnuíkkt, ‘yu{ fhwt yux÷u çkuLkkuLku {¤u÷k ÃkiMkkLke ÔÞðMÚkk íkku su ÚkðkLke nkuÞ íku ÚkE òÞÃký ÃkAe çkuLkkuLkk ÔÞðnkhkuLke çkÄe sðkçkËkhe íkku ík{khu ¼kEykuLku {kÚku s hnu.’

LkkLkÃký{kt yu{Lke çktLku {k yðMkkLk Ãkk{u÷kt yLku ËkËkS íkku MkkÄw ÚkE økÞu÷k yux÷u yu{LkurÃkÞh{ktÚke Úkðk òuEíkk fkuE ÔÞðnkhku ÚkÞu÷k Lknª. rð¼w{k{k ¾qçk WËkh yLku rË÷Ëkh Ãký WzkW níkk.yux÷u yu{Lke ÃkkMku ÷kÏ¾kuLke r{÷fík Aíkkt nkÚk Ãkh ÃkiMkk ¼køÞu s hnuíkk. ½ýeðkhíkku Mkk{uÚke çkk ÃkkMkuÃkiMkk {køkíkk. ‘Mkku çkMkku nkuÞ íkku ykÃkLku ÃkAe ykÃke ËEþ.’ yu Ëh ð¾íku Mkku çkMkkuÚke ykuAk {ktøkíkk Lknª.

ðe÷ - ðrMkÞíkLkk{wtðrz÷ku ÃkkŠsík - ðrz÷kuyu f{kÞu÷eyLku MktíkkLkkuLku ðkhMkk{kt {¤u÷eWã{ - fk{Ëw{k÷Ëkh - s{eLkËkhÃkhkuýk[kfhe - {nu{kLkøkíke«uMkezuLx-«{w¾YrZ«Þkuøkkuøkku¤ økku¤ økkuXððwt - Mkk[qt - sqtXwtçkku÷eLku Mk{òððwt{nuýkt - xkuýk {khðkt - Mkk[wt - ¾kuxwtMkt¼¤kððwtxtu xU Mkkt¼¤ðe - Mkk[wt - ¾kuxwtMkkt¼¤ðwtnkÚk ¾ut[kÞu÷ku hnuðku - ÃkiMkkLkeyAík nkuðeçkktÄe {wêe hnuðe - hnMÞ hnMÞ shnuðwtMkkLk Xufkýu ykððe - Mk{s Ãkzðe


«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke


LkkutÄ

91

yu{Lku yux÷kLkku rnMkkçk Lk níkku Ãký çkkLku yíÞtík fhfMkhÚke çk[kðu÷k ÃkiMkk ¼kELke {{íkkLku ¾kíkhykÃke Ëuðk Ãkzíkk. {k{kyu Ãkkuíku ÷uðkLkk ÃkiMkk õÞkhuÞ ÞkË hkÏÞk LkÚke íkku ykÃkðkLkk ÃkiMkk íkku yu{Lku ÞkËnkuÞ õÞktÚke ? çkkÚke ftE Mkk{u [k÷eLku ÞkË íkku fhkðkÞ Lknª. yLku çkkÃkwSÚke AkLkk{kLkk yk ÃkiMkk ykÃÞknkuÞ yLku ÃkkAk ykðu Lknª yux÷u çkkLku ½ýwt økku¤ økku¤ økkuXððwt Ãkzíkwt.

yuf íkku yk heíku ‘nþu, ËefhkLke su{ WAuÞkuo Au’ yu{ {kLkeLku Mkk{uÚke ÃkiMkk ykÃkðk Ãkzíkk yLkuçkeS çkksw Mkwðkðzku íkku òýu fu çkkyu çkÄe s ÃkkuíkkLke {u¤u fhe Ãký {kuMkk¤kLkk, çk¤uðLkk hûkkçktÄLkLkk,¼kE-çkesLkk yuðk ÃkiMkk Ãký {k{kyu yk ÃkiMkk {kuMkk¤k {kxu {kufÕÞk Au yuðwt Mkkhwt ÷økkzðk {kxu {khkçkkÃkwSLku yu ÃkkuíkkLkk çk[kðu÷k ÃkiMkk{ktÚke Ëu¾kzíkkt. yux÷wt s Lknª. {khe {kMkeLku íÞkt Ãký {kMkkLku MkkYt÷køku yux÷u {k{kyu {kuMkk¤kLkk yk ÃkiMkk {kufÕÞk Au yLku çkuLkLke Mkwðkðz {kxu yk ÃkiMkk {kufÕÞk Au yu{õÞkhuf sqXwt økkuXÔÞwt Au.

Mk{ks{kt {k{k Xkfkuh íkhefu yku¤¾kíkk yLku ËkËkS {kuxk òøkehËkh níkk yux÷u ykðk ÃkiMkkyu ykÃku s yu{ {khk {kuxkfkfk, fkfe, VkuE, ðøkuhu çkkLkk MkkMkrhÞkt Lku {khk {kMkk yLku rÃkíkkS MkwØkt{kLkíkkt. ËhðhMku ËkËkS ðeMk-ºkeMk rËðMk y{khu ½uh hnuðk ykðíkk íÞkhu çkkLku Mkkhk «{ký{kt ÃkiMkkykÃkíkk nþu yuðe çkÄktLku AkÃk. Ãký ÃkiMkkLke ÔÞðMÚkk þe heíku ÚkkÞ Au íku íkku yuf çkk òýíkkt- çkeòu òýíkkuytíkÞko{e.

yk fkhýu çkkLku Mkíkík {Lk{kt çknw ÷køkíkwt. nwt LkkLkku níkku íÞkhu {Lku Ãký çkkLke MkkÚku s ðnu÷ktWXðkLke xuð. nwt ½ýeðkh òuíkku fu çkk fkuE WXâwt Lk nkuÞ íÞkhu Ãkkýe ¼híkkt ¼híkkt, f[hk fkZíkkt fkZíkkt,yíÞtík fYý Mðhu ‘{k {Lku fkuE’rË Mkkt¼hu Lknª.’ yu økeík økkíkkt ‘©ðýLke fkuf fkuf ðnu÷e Mkðkh{ktMkkt¼he ykðu çkk’ yu ÷exe ykðíkkt yu{Lke ykt¾{kt ykMkwt ðnuíkkt.

‘{k rðLkkLke Ëefhe íkhefu ykøk÷k sLk{{kt «u{kLktË SÔÞku nþu. {k rðLkk MkwLkku MktMkkh yuðwtyu ÷¾e þõÞku yuLkku yÚko s yu fu yu ðuËLkk yuýu ¼kuøkðe nkuðe òuEyu. ½zku Vqxu suðe hÍ¤íke yuLkeXefhe ÚkE òÞ íkuðe s hÍ¤íke {k rðLkk Ëefhe yuf÷e Ãkze òÞ yu ðkík yu çkhkçkh Mk{ßÞku Au.’ yu½ýeðkh fnuíkkt.

çkkLku rÃkÞh{ktÚke ÔÞðnkhku Úkíkk LkÚke yu{ {kLkeLku yu{Lkkt fkuE MkkMkrhÞktyu õÞkhuÞ {nuýkt-xkuýkt {kÞkO LkÚke. õÞkhuÞ çkkÃkwSyu Ãký, ‘íkkhk rÃkÞh{ktÚke yk Lk ykÔÞwt,’ fu ‘íkkhk ¼kEyu íkLku yk Lk fÞwOLku íku Lk fÞwO’ yuðe VrhÞkË Ãký fhe LkÚke.

çkkLkk s þçËku{kt ‘yu {kxuLke yu{Lku íkf s {¤ðk Ëô íÞkhuLku ? ðk½ suðwt {kU ÷ELku Vhíke. çknwykÍkËLke AkÃk. íkkhk ¼E s fþwt çkku÷e Lk þfu ÃkAe çkeò fkuELke xU xU íkku Mkkt¼¤wt s õÞktÚke ? Ãký ßÞkhuçkeS MºkeykuLku rÃkÞh{ktÚke, ¼kELku íÞktÚke ËkuzeLku {ËË Úkíke òuô, ¼kE-çkesLku rËðMku ¼kELku Mkkze÷ELku ykðu÷ku òuô yux÷u çknw ÷køke ykðíkwt.’

íku hûkkçktÄLkLku rËðMku ík{u þk {kxu {k{kLku hk¾ze çkktÄðk síkkt LkÚke ? Ëh ð¾íku ÃkkuMx{kt s{kuf÷e Ëku Aku ? {U nwt fku÷us{kt níkku íÞkhu yufðkh ÃkqAu÷wt.

‘ík{khk {k{kLkkt Xufkýk s Lknª’ õÞkhuf fhkt[e nkuÞ íkku õÞkhuf ÃkkUrz[uhe. õÞkhuf {wtçkE nkuÞíkku õÞkhuf sÞÃkwh. Lku yu{íkku Ãkkt[uf ðkh hk¾ze çkktÄðk økÞu÷e. Ëh ð¾íku òuÞwt fu {k{k ÃkkMku çkeòu çkÄkus ¾h[ku fhðkLkk ÃkiMkk nkuÞ Ãký çkuLkLku W{¤fkÚke ykÃkðkLkk Ãkkt[-Ãk[eMk YrÃkÞk Ãký Lk nkuÞ. íkkhk{k{kLkku «u{ ½ýku Ãký çkuLkLku yu «Mktøku Ãkkt[ YrÃkÞk Ãký ykÃku Lknª yuðku çkwæÄwt’

ÃkiMkkLkku Mkðk÷ Lknkuíkku yu{ Lknª Ãký W{¤fkLkku Mkðk÷ ðÄw {kuxku níkku. Ãký {k{kLkwt {Lk fËk[çkeS heíku Mktfku[ yLku ÷ßò yLkw¼ðíkwt íkuLkku çkkLku ytËks ykðíkku níkku. {k{kLkku nkÚk nt{uþk ¾U[kÞu÷kuhnuíkku yLku çkkLku íkku yu ÃkkuíkkLke çkuLk Lknª, {k s {kLkíkk íkuÚke Mkku-çkMkku YrÃkÞk fkuEÃký «Mktøku ykÃkíkkt

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


92

yu{Lku sYh ¼khu ÷ßò yLku Mktfku[Lkku yLkw¼ð Úkíkku nþu - Lku yu fkhýu ¼køÞu s çkkLku ftE ykÃkíkk.çkkLku ËkËkSyu yLku {k{kyu fkuE ÔÞðnkhku Lk fÞko yu{kt yu ÷kufkuLkku ðktf fkZðkLkku çknw yÚko

LkÚke yu{ {Lku ÷køku Au. ËkËkS ðihkøke níkk. yu{ýu ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík rMkðkÞLkwt ÃkkuíkkLkwt f{kÞu÷wtMk{Ãkoý fhe ËeÄwt níkwt. ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík yLku íkuLke WÃks shkÞ ykuAe Lk níke. {k{k yk¾e ®sËøkefþwt f{kÞk s LkÚke. LkÚke Lkkufhe fhe fu LkÚke Wã{ fÞkuo. ¾uíke fhðkLkku çku Ãkkt[ ðhMk «ÞíLk fÞkuo Ãký¾uík{sqhkuLku htòzðk{kt Ãkze økÞk. AkÃkk{kt [{fe økÞu÷k fu Ëw{k÷ËkhLkku ¾uík {sqhku WÃkh fk¤ku fuh.¼køkeËkhe{kt fÃkkMkLkwt SLk fÞwO. íkku {tËeLku fkhýu ÄtÄku çkuMke økÞku Lku {kuxe ¾kux ykðe. EBÃkkuxo-yuûÃkkuxoLkwtfhe òuÞwt íku{kt ¼køkeËkhu Ëøkku fÞkuo. MkeLku{k{kt nehku íkhefu ÃkMktËøke ÃkkBÞk íkku ËkËkSyu yuðk n÷fkÄtÄk{kt ÃkzðkLke fzf {LkkE fhe ËeÄe. yufLkk yuf Ëefhk íkhefu ©e{tíkkE{kt WAhu÷k, MkkuçkíkLku fkhýuLkkLkÃkýÚke ÃkkLk-MkeøkhuxLkk yíÞtík ÔÞMkLke ÚkE økÞu÷k, yíÞtík yuþykhk{Lkwt SðLk Sðíkkt yu{LkuÃkkuíkkLku fþk Mkk{krsf ÔÞðnkhkuLke ¾çkh s Lk níke. Mkk{uÚke yu{ýu LkkLkÃkýÚke òuÞu÷wt fu «{kuË íkkunkUrþÞkh Au, ÃknkU[e ð¤u yuðe Au, ¾çkhËkh Au, ÃkkuíkkLku Ãký ÃkiMkk xfkLke íkf÷eV Ãkzu íkku çkksw{kt Q¼ehnu yuðe Au, yuLku ð¤e ÃkiMkkLke sYh Ãkzu s fuðe heíku ?

çkkyu Ëu¾kð íkku yuðku s fhu÷ku. çkkÃkwSLkku MkkX-YrÃkÞkLkku Ãkøkkh yu yuðe ÔÞðMÚkkÚke ðkÃkhíkktfu yzkuþe-Ãkzkuþe, Mkøkkt Ônk÷kt, r{ºkku çkÄktLku yu{ s Úkíkwt fu þwt Þ ykðf nþu. çkkÃkwS MkwØkt MkkMkrhÞkt yu{{kLkíkkt fu økk{zu ¾uíke Au yuLke WÃks Mkkhe yuðe ykðíke nkuðe òuEyu. çkkÃkwS yíÞtík ði¼ðÚke Sðíkk,økk{{kt çkÄktLku íkku yu{ s fu òýu þwt Þu f{kíkk nþu ? fux÷kf yu{ {kLkíkkt fu ðe{kLke yusLMke Au yu{ktÚkeMkkhe f{kýe nþu. ykx÷k {nu{kLkkuLke Mkkhe heíku Ãkhkuýk[kfhe ÚkkÞ Au, Ãkh{kÚkoLkktLku çkkÄk yk¾zeLkktykx÷kt ÄkŠ{f fk{ku ÚkkÞ Au. ½h ykx÷wt ÔÞðÂMÚkík heíku [k÷u Au- yk çkÄwt ÃkiMkk rðLkk Úkíkwt nþu ? Lku «{kuËíkku òíku MkkËøkeÚke Mkkhe íkk÷e{ {¤u, fhfhMkÚke ÔÞðÂMÚkík heíku Sðíkkt þe¾ðkLke íkk÷e{ {¤u {kxu ykheíku çkÄktLku hk¾u Au.

ðkíku Mkk[e. çkk rMkðkÞLkkt çkÄkt yk{ s {kLkíkkt. y{u Akufhkyku {kuxkt ÚkÞkt íÞkt MkwÄe y{kheÃký yk{kLÞíkk níke. nwt ËMk{k Äkuhý{kt ykÔÞku íÞkt MkwÄe #ø÷uLz sE yuV.ykh.Mke.yuMk. ÚkELku ËkËkSLkesu{ zkìõxh ÚkEþ yuðe fÕÃkLkkyku fhíkku. Lkð{k ÄkuhýLke {khe Lkkuxku{kt {khk Lkk{Lke ÃkkA¤ yuV.ykh.Mke. yuMk. (÷tzLk) yuðwt ÷¾ký ðkt[eLku çkkÃkwS çknw hkS ÚkÞu÷k Ãký çkk [{fe økÞu÷kt.

yuf rËðMk nwt yuf÷ku s níkku Lku {Lku fnu, ‘íkkhu ¾hu¾h #ø÷uLz ¼ýðk sðwt Au ? zkìõxh ÚkðkLkku ?’nwt rðïkMkÚke çkkuÕÞku, ‘fu{ þtfk Au ?’ yks MkwÄe{kt rLkþk¤{kt ðøko{kt õÞkhuÞ çkeòu Lktçkh

ykÔÞku Awt ?’‘Lkk, yu{ktíkku þtfk LkÚke, Ãký ®[íkk yu Au fu ykÃkýu ÃknkU[eþwt fu fu{ ?’ yu{ýu MÃküíkk fhe.‘yux÷u ?’‘yux÷u yu{ fu íkkhk ¼kELke íkrçkÞík Mkkhe hnuíke LkÚke. øk{u íÞkhu Lkkufhe {qfe Ëu. ykÃkýe ÃkkMku

yux÷e {qze LkÚke fu íkw ynª y{ËkðkË{kt hneLku Þ íkkÁt zkìõxhLkwt ¼ýíkh ÃkqYt fhe þfu. íkkhu yuðe ÷kELkÃkMktË fhðe fu nwt ËqÄ-ËnªLke ËwfkLk fhwt íkku yu{ktÚkeÞ íkkhwt ¼ýðkLkwt Lkef¤e þfu. íkLku {khu ¼ýkððkLkku Au[ku¬Mk.’

{Lku nsw Mkku¤{wt çkuXwt Lknkuíkwt Ãký MkkLk Xufkýu ykðe økE. çkk¤fkuLku {n¥ðkfktûke çkLkkððkLkwtMkh¤ nkuÞ Au Ãký yu{Lke yu {n¥ðkfktûkk Mktíkku»kðk ÃkkuíkkLku yLku çkk¤fkuLku íkiÞkh fhðkLkwt y½hwt nkuÞ Au.ËMk{k Äkuhý{kt s Lk¬e fhe LkktÏÞwt fu ykxTMko {kt sðwt fkhý fu y{khk yuf rþûkf {urxÙf ÃkkMk ÚkELkuy{khe þk¤k{kt rþûkf íkhefu òuzkÞk níkkt. yLku nwt ËMk{kt{kt níkku íÞkhu MkðkhLke hk{kLktË fku÷us{kt(yíÞkhLke yu[. fu. íku ð¾íku ÷k÷Ëhðkò ÃkkMku yuf sqLkk çktøk÷k{kt [k÷íke hk{kLktË fku÷us íkhefuyku¤¾kíke) Ãknu÷k ðhMk{kt Ëk¾÷ ÚkÞk níkkt. Lkfhu LkkhkÞý yLku çkkLku Ënª-ËqÄLke ËwfkLk fhðe Ãkzu yuLkk

økwshkíke


LkkutÄ

93

fhíkkt [tËwfkfk ÃkkMku (xâwxkurhÞ÷ nkEMfw÷Lkk Mkt[k÷f ©e [tËw÷k÷ rþð«MkkË rºkðuËe) rLkþk¤{ktrþûkfLke Lkkufhe {ktøke ÷Eþwt. Mkðkhu ¼ýeþwt Lku çkÃkkuhu Mfw÷{kt ¼ýkðeþwt. yuðku WíMkkn. {kºk [tËwfkfkLkus Lknª, þk¤k{kt çkÄkt rþûkfkuLku {khu {kxu ¾qçk ykËh. {U {khe ÞkusLkk çkkLku Mk{òðe yux÷u yu nh¾ÚkeVqÕÞkt Lk Mk{kÞkt. ‘íkkhe ÃkkMku ykðe s ykþk hk¾e níke.’ yu ¾qçk ¾qþ ÚkÞkt níkkt.

yk ðkík yu{ýu ÃkkA¤Úke {khe çkuLkkuLku {khe nkshe{kt fhu÷e yux÷wt s Lknª {khk MkMkhkLkuÃký yufðkh fnu÷wt fu, ‘yu íkku LkkLkÃkýÚke ÃkkuíkkLke sðkçkËkhe Mk{su Au. yuLkku {Lku çknw nh¾ yLku Mktíkku»kAu.’ yu{ýu ÃkkA÷kt ðhMkku{kt fux÷kf fkøk¤ku ÷ÏÞk Au íku{kt Ãký yk WÕ÷u¾ çku ºký ðkh fÞkuo Au. Mkk{kLkkþku»ký {kxu ð¾ký W¥k{ MkkÄLk Au.

Ãký yu ð¾íku íkku yk ðkík nwt Lku çkk çku s òýíkkt níkkt yuÚke ßÞkhu çkkÃkwSyu {Lku rð¿kkLkLkkurðãkÚkeo nkuðk Aíkkt ykxTMko{kt «ðuþ {u¤ððkLke SË fhíkku òuÞku íÞkhu yu{Lku ykt[fku ÷køku÷ku. Mkk[eðkík íkku fkuELku fhðkLke Lk níke. çkkLke su{ Ëu¾kð fhðk {ktzâku.‘{Lku ykxTMko Lkku s þku¾ Au. «kuVuMkhÚkðkLkku Awt. MkkrníÞfkh ÚkðkLkku Awt.’

ykLku fkhýu {Lku þwt ÷k¼ ÚkÞku, þwt LkwfMkkLk ÚkÞwt íkuLkku rnMkkçk íkku nsw Ãk[eMk-ºkeMk ðhMk ÃkAe{ktze þfkþu. Ãký çkkLku íkkífkr÷f ÷k¼ yLku LkwfMkkLk çktLku ÚkÞkt.

çkkLke çkktÄe {qêe fkÞ{ hne. Mk{ks{kt çkÄkt yu{ s {kLkíkkt hÌkkt fu y{u ¾kÄu-ÃkeÄu Mkw¾eAeyu yux÷wt s Lknª ykŠÚkf heíku MkØh Ãký Aeyu. y{khk fwxwtçk SðLk{kt y{Lku yk fkhýu ÷k¼ ÃkýÚkÞku yLku LkwfMkkLk Ãký ÚkÞwt.

çkuLkkuLkk ÔÞðnkhku Mkk[ððk {kxuLke fkuE ykzfíkhe íkk÷e{ Ãký {k{kLku {¤e Lk níke íku yuffkhýu yLku {k{kyu LkkLkÃkýÚke ði¼ð rMkðkÞ çkeswt fþwt òuÞwt Lk níkwt. íku fkhýu çkuLkkuLku yu{ýu Mk{ks{kt su[e÷k[k÷wt ÔÞðnkhku Au íku Lk fÞko yu Mkk[wt çkkfe çkuLkku {kxu, ¼kýkyku yLku ¼kýeyku {kxu yu{Lku su «u{níkku íku søk ònuh níkku.

çkkLku íkku yu ÃkkuíkkLke {k {kLkíkkt. ÃkkuË fnuíkk. ykøk¤ LkkUæÞwt íku{ ðå[u [kh-Ãkkt[ ðhMk y{u ËhðufuþLk{kt ÃktËhuf rËðMk {kuMkk¤{kt hnuðk síkkt. {khwt {uMkk¤ {kuxk {kuxk Mkkík {fkLkkuLkwt yuf Íq{¾wt níkwt.yu{ktLkk [kh {fkLk çku {k¤Lkkt Lku ºký {fkLk ºký {k¤Lkkt. yuf íkku ¾qçk yk÷eþkLk {fkLk ËkËkSyu ÃkkuíkuLkðwt çktÄkðu÷wt. y{u fkuzeçktÄ Akufhktyku Mkkíku {fkLk{kt ËkuzkËkuze fhíkkt, Ä{k÷ {[kðíkkt.

y{u yux÷k çkÄk {kýMkku yuf s hMkkuzu s{íkkt fu fuheLkku hMk fkZðkLkku nkuÞ íkku xkuÃk÷k ¼heLkufuheLkku hMk y{u [kh-Ãkkt[ rMkLkeyh Akufhktyku yk¾e Mkðkh fkZâk fhíkkt. Ãkðk÷eyku ¼heLku hMk fkZðkuÃkzíkku. yufðkh {U økýíkhe fhu÷e fu çkkyu Mkku WÃkhktík {kuxe {kuxe ðuZ{e fhe nþu. hkÞý fu òtçkwt ðu[ðk fkuExkuÃk÷kðk¤ku ykðu íkku íkuLkku yk¾ku xkuÃk÷ku ¾k÷e fhkðe ÷uðk{kt ykðíkku. økkzkt ¼heLku fuheyku ykðíke yLkuyLkuf {fkLkLkku ºkeòu{k¤ yk¾ku fuheykuÚke ¼hu÷ku hnuíkku.

{k{k íÞktLke hkuxhe f÷çkLkk ðhMkku MkwÄe «uMkezuLx níkk yLku BÞwrLkrMkÃkkr÷xeLkk MxuLzªøk fr{xeLkk[uh{uLk Ãký níkk. yufðkh hkuxhe f÷çkLke yuf r{®xøk{kt {Lku ÷E sðkLkku yu{Lku rð[kh ykÔÞku. rþÞk¤kuníkku. nwt íku ð¾íku fku÷usLkk Ãknu÷k ðhMk{kt Ãký {khe ÃkkMku yuf MkkËwt SLkLkwt MkVuË Ãkkx÷qLk Lku ¾{eMk níkkt.çkkfe íkku nwt òzk ÍÇ¼k ÷U½k Ãknuhíkku. {k{k r¾òÞk. ‘ÃkkuË ykLku yuf Mkkheòuz fÃkzkt Ãký fhkðe ykÃkíkeLkÚke. çknw ftsqMk Au.’ {Lku fnu,‘[k÷, Ãknuhe òu òuWt, yk {khku Mkqx, fËk[ íkLku ykðe hnuþu.’ Eø÷uLz{ktçkLku÷k Lku {wtçkE{kt yÃkxwzux MkeðkÞu÷k økh{ fkÃkzLkku Mkqx Ãknuhe yLku xkEçkktÄeLku nwt íkiÞkh ÚkÞku. yux÷u{k{k ¾qçk ¾qþ ÚkÞu÷k. çkqx {kuòt Ãký yu{Lkkt Ãknuhðk ykÃÞkt. r{®xøk{ktÚke ykÔÞk ÃkAe {Lku fnu,‘nðu ykMkqx, xkELku {kuòt íkkhe ÃkkMku s hnuðk Ëu, çkqx íkkhk {kÃkLkk ÷E ÷usu.’- Ãký yu{Lku fnuðkÞ fE heíku fu çkqx÷uðkLkk ÃkiMkk çkk ftE ykÃkðkLke LkÚke. {k{kLku íkku yuðwt MkqÍu s Lknª fu nwt ÃkiMkk ykÃke Ëô. ÃkAe çkqx íkku {U nwt

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


94

f{kíkku ÚkÞku íÞkhu ¾heãk Lku yu Mkqx Ãký yu ÃkAe s ÃknuÞkuo.{khk LkkLkk¼kELku {kuhçke yuÂLsrLkÞhªøk fku÷us{kt «ðuþ {éÞku. ¼kzkLke xufMke fheLku {k{k

yuLku {kuhçke ÷E økÞu÷k, yuðwt s {khk rÃkíkkS økt¼eh Au yuðku {khku íkkh {¤íkkt s ¼kzkLke xufMke fheLkuyu ykðe ÃknkU[u÷k. y{ËkðkË{kt ykðu íÞkhu heûkk fu xufMke rðLkk y{Lku ¼køÞu Vuhðu. yLku yuf-çku ðkhíkkuðeMk-íkeMk YrÃkÞkLke ykEM¢e{ ¾ðzkðu s.

Ãký çkk {kxu yu ¼køÞu s ftE W{¤fkÚke ÷kÔÞk nþu. yu{Lku Auf MkwÄe yuðe s AkÃk níke fu ÃkkuËÃkkMku íkku ½ýku ÃkiMkku Au Ãký ftsqMkýe Au yux÷u ðkÃkhíke LkÚke. yu{Lku fËk[ yu{ Ãký nkuÞ fu hûkkçktÄLkLkk fu¼kEçkesLkk Ãkkt[-Ãk[kMk YrÃkÞk ykÃkeyu yu fuðwt ÷køku ? Lku ÃkkuËLku {khkÚke ÃkiMkk yÃkkÞ ? yu íkku {khe {køkýkÞ. yuLku nw ÃkiMkk fu Mkkze ykÃkwt íku yuLku fuðwt Lke[kòuýwt ÷køku ? çkkfe Ãkkuíku økkuÕz^÷uf rMkøkkhux Ãkeyu íkkur{ºkkuLku Ãký yu s rMkøkkhux ÃkkÞ yLku Ãkkuíku W¥k{ «fkLkku ...... ÔneMfe Ãkeyu íkku r{ºkkuLku yu s ÃkkÞ. hkusLkkËMk Ãkufux rMkøkkhuxLkk Lku yk¾e çkkux÷ ÔneMfeLke Ãkkuíku yuf÷k Ãkqhe Lknkuíkk fhíkk.

Ãký yk ÔneMfeLke yríkþÞíkk sYh ÚkE økÞu÷e. nsw íkku ÞwðkLke Ãkqhe ÚkE yLku ðLk{kt níkkíÞkts yu LÞwhkuMkeMkLkku ¼kuøk ÚkE økÞkt. Mkkhk{kt Mkkhe Ëðkyku fhðk{kt çkkfe Lk hk¾e íkuÚke çku-[kh ðhMk¾UåÞkt. zkìõxhkuLke [uíkðýeyku yLku fwtxwtçkeykuLke rðLktíkeykuLku íku{ýu Auf MkwÄe Lk {kLke Lku yêkðLk{u ðhMkuyu [kÕÞk økÞk.

yu{Lku ÃkkUrz[uheLke SÃk{uh nkuÂMÃkx÷{kt Ëk¾÷ fÞkoLkku íkkh ykÔÞku fu çkk íkhík Ëkuze økÞu÷kt.ËkuZuf {rnLkku yu nkuÂMÃkx÷{kt heçkkÞk. çkkLke Ãký ô{h ÚkE økÞu÷e Aíkkt ¼khu WíMkkn yLku ÄehsÚkeyu{ýu ¼kELke [kfhe fhe. ¼kELke MkkÚku nkuÂMÃkx÷{kt økk¤u÷k rËðMkku yu Auf MkwÄe ¼qÕÞkt LkÚke.- LkuM{hýkuLku fkhýu yu{Lku su ð÷kuÃkkík fhíkkt {U òuÞk Au yu nwt Ãký ¼q÷e þfwt íku{ LkÚke.

‘fMkkE ¾kLku çkfYt çkq{ Ãkkzu yu{ çkq{ku Ãkkzíkku’ çkk ¾wË rð»kkËøkúMík [nuhu fnuíkkt, ‘yuLku yux÷eíkku Ãkezk Úkíke níke fu ¼økðkLkLku «kÚkoLkk fhíke fu nðu ykLku ÷E ÷u.’ zkìõxh {Lku çkíkkðeLku ÃkqAu fu yk fkuý? yku¤¾ku Aku ? íkku ðxÚke fnuíkku ‘ÃkkuË, {kÞ {Äh’ yuLku nwt Lkk yku¤¾wt ? {Lku ½ýeðkh rðLktíke fhíkk,‘ÃkkuË fkuE Lkkufh ÃkkMku yuf Ãkufux {tøkkðe ÷u Lku ! yuf s Ãkufux Lku òu su ËMk YrÃkÞk ¾wþçk¾íkeLkk ykÃkðkLkwtLkk ¼q÷íke.’

{k{kLke yk WËkhíkkyu yLku WzkWÃkýkyu ËkËkSLke çkÄe ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík Ãkqhe fheLkkt¾e níke. {kuxk¼køkLke s{eLk ðu[kE økE níke, Lku fux÷ef økýkuíkÄkhk{kt ÄkuðkE økE. Mkkík{ktÚke A{fkLkku yu{ýu Sðíkkt s ðu[e LkkÏÞkt níkkt - Mkkík{wt økehðu {qõÞwt níkwt. íku yu{Lkk {]íÞw ÃkAe økehku Akuzðeðu[e Lkkt¾ðwt Ãkzâwt. çkkLku ykLkwt çknw Ëw:¾ níkwt.

yk{ çkkLkwt çkÄwt fÌkwt {kLkLkkhk {k{k ÃkeðkLke çkkçkík{kt çkkLke Ãký fkuE ðkík fkLku ÄhíkkLknª.‘yuýu Äe{ku ykÃk½kík fhðkLkwt Lk¬e s fhu÷wt-Lku ðuh ðk¤ðkLke ÄqLk{kt çkÄwt Wzkðe LkktÏÞwt’ fnuíkkt fnuíkktçkk çknw Ëw¾e Úkíkkt.

ÔÞÂõík ÃkkuíkkLke WÃkh yLku ÃkkuíkkLkkLke WÃkh s ðuh ðk¤ðkLkwt Lk¬e fhu-fux÷kf «Mktøkku çkLÞknkuðkLku fkhýu níkkþk yLku rLkhkþkLkku ¼kuøk çkLke ykÃk½kíkLke rËþk{kt ½MkzkÞk fhu Lku rLkYÃkkÞ ÚkELkuyuLke Mkkð LkSfLke ÔÞÂõíkyu yu çkÄw Mk{sðk Aíkkt òuÞk fhðwt Ãkzu yuLkk suðe {kuxe fhwýíkk SðLk{ktçkeS fE nkuE þfu ? {k{kLkk yðMkkLk ÃkAe çkk Mkkík ðhMk SÔÞkt. Lku yu çkÄkt ðhMkku yu{Lkku yu ½k yuðkuLkuyuðku íkkòu hÌkku.

yk ÃkkX ík{u ðktåÞku. ík{Lku Mk{skÞwt nþu fu fuðe heíku Ëefhk - Ëefhe ðå[u ¼uË¼kð hk¾ðk{ktykðíkku níkku. íkku [k÷ku íkuLku ðÄw Mkkhe heíku Mk{sðk ykÃkýu «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.8.1 yk ÃkkX îkhk çkkyu Ëefhk, ËefheLkk WAuh{kt ¼uË¼kð hkÏÞku yLku çkkyu MºkeykuLku Qíkhíkeøkýe íkuÚke íku{Lku ÃkkuíkkLku, fwtxwtçkLku yLku Mk{ksLku þwt LkwfMkkLk ÚkÞwt íku òýe þfþku.

økwshkíke


LkkutÄ

95

çkkLku rÃkÞh{ktÚke ÔÞðnkh Lk ÚkkÞ íkuLkwt Ëw:¾ çkkLku níkwt Ãký ÷u¾fLke Ærüyu yu{kt {k{k yLkuËkËkSLkku ðktf fkZðk suðku LkÚke. fkhý fu .. ËkËkSyu ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík rMkðkÞ ÃkkuíkkLkw f{kÞu÷wtçkÄw Mk{ŠÃkík fhe ËeÄwt níkwt. yLku íku{Lkwt SðLk MkkÄw suðwt níkwt. íkku {k{k ÃkkMku r{÷fík níke Ãký WzkWMð¼kðLku fkhýu fþwt çk[íkwt Lknª íku{s íku{Lku ÔÞðnkh fhðkLkwt ¿kkLk Ãký Lk níkwt. ð¤e {k{kLku LkkLkÃkýÚke¾çkh níke fu «{kuË çknw nkutrþÞkh Au, íku çkÄe ðkíku ÃknkU[e ð¤u yuðe Au. yLku ÃkkuíkkLku ÃkiMkkLke íkf÷eVnkuÞ íkku çkksw{kt Q¼e hnu íkuðe Au. yu{ fnuðkÞ fu «{kuË çkÄe heíku ¾çkhËkh Au yuðe AkÃk {k{kLkk{Lk{kt çkk rðþu níke. íku{s çkkLku íkku íku ÃkkuíkkLke {k {kLkíkk Lku sYrhÞkíkLkk Mk{Þ{kt ÃkkuíkkLku Ãkz¾uQ¼e hnuíke {kuxe çkuLkLku ftEf ykÃkíkkt íku{Lku Mktfku[ Lku õÞktf þh{ yLkw¼ðkíkkt nþu. yk fkhýu íkuykuçkkLku ¼køÞu s ftEf ykÃkíkk. Ãký çkk yk çkeS çkksw òuE þfíkkt Lknª yux÷u íku{Lku Ëw:¾ Úkíkwt.

çkkÃkwSLkk MkkX YrÃkÞkLkku Ãkøkkh çkk ¾qçk fwþ¤íkkÚke ðkÃkhíkkt. çkÄkLku ÷køkíkwt, yhu, çkkÃkwSyLku MkkMkrhÞkLku Ãký yu{ ÷køkíkwt fu økk{zkLke ¾uíkeLke ykðf Mkkhe nþu. íkku fux÷kf yu{ {kLkíkk fuðe{k yusLMkeLke f{kýe Mkkhe nþu. çkkfe {nu{kLkkuLke ykðe Ãkhkuýk-[kfhe, ÄkŠ{f fk{ku, çkkÄk-yk¾ze fuðe heíku ÚkkÞ ? yLku ykx÷e Mkkhe heíku ½h Ãký [k÷u Au. íkku ð¤e çkkÃkwS yíÞtík ði¼ðe SðLkSðíkk. çkÄk yu{ s fnuíkk yk íkku «{kuË MkkËøkeÚke Sðu Au yLku AkufhkykuLku MkkËeøke fhfhMkÚkeSðíkkt þe¾ððkLke íkk÷e{ ykÃku Au. yhu {k{kLkk {Lk{kt Auf MkwÄe yuðe AkÃk níke fu ÃkkuË ÃkkMku íkku ½ýkÃkiMkk Au Ãký ftsqMkýe Au yux÷u ÃkiMkk ðkÃkhíke LkÚke. yLku MkkËwt SðLk Sðu Au. AkufhkykuLkk {Lk{kt Ãkýykðe s AkÃk níke Ãký ÷u¾f Lkð{k Äkuhý{kt ykÔÞk ÃkAe ½hLke ÃkrhÂMÚkríkLke òý ÚkE. yu{kt çkLÞwtyuðwt fu ÷u¾fu ÃkkuíkkLke Lkð{k ÄkuhýLke Lkkux{kt Lkk{ ÃkkA¤ yuV.ykh.Mke.yuMk.(÷tzLk) yuðwt ÷¾u÷wt.çkkLku yk ðkíkLke òý Úkíkkt çkkyu ÷u¾fLku ÃkrhÂMÚkríkÚke ðkfuV fÞko. íku{ýu fÌkwt ÷tzLk íkku þwt ynªy{ËkðkË{kt hneLku Ãký zkìõxhLkwt ¼ýíkh Ãkqhwt fhe þfu yux÷e {qze ykÃkýe ÃkkMku LkÚke. ÷u¾f Ãký ½hLkeÃkrhÂMÚkrík íÞkhu òýe þfu÷k.

÷u¾fLkwt {kuMkk¤ ¾qçk ði¼ðe økýkíkwt. Mkkík {kuxkt {kuxkt {fkLkkuLkwt Íq{¾wt. yk {fkLkku{ktÚke [kh{fkLk çku {k¤Lkkt níkkt yLku ºký {fkLk ºký-ºký {k¤Lkkt níkkt. yuf {fkLk ËkËkSyu Lkðwt çktÄkðu÷wt íku¾qçk yk÷eþkLk níkwt. hsðkze VŠLk[h níkwt. hsðkze ®n[fk yLku nðu÷e suðe ¼ÔÞíkkðk¤wt ! {k{k Ãký¾qçk ði¼ðe SðLk Sðíkk. y{ËkðkË ykðu íÞkhu heûkk fu xufMke{kt Ãkkuíku Vhu Lku çkÄkLku Vuhðu íku{s ðeMk-ºkeMk YrÃkÞkLkku ykEM¢e{ ¾ðzkðu. Ãkkuíku økkuÕzf÷uf rMkøkkhux yLku .... ÔneMfe Ãkeíkk {k{kLku ykÔneMfeLke yríkþÞíkk ÚkE økÞu÷e. suLku Ãkrhýk{u {k{kLku LÞwhkuMkeMk ÚkÞwt. {k{kLku yufkðLk{wt çkuXwt Lku íkuçke{kheLkku ¼kuøk çkLÞk. çkkyu íku{Lke Mkuðk{kt rËðMkku økk¤u÷k. çkkyu {k{kLku ð÷kuÃkkík fhíkkt òuÞk.fMkkE¾kLku çkfhwt çkq{ku Ãkkzu íku{ çkq{ku Ãkkzíkkt. ÃkkuíkkLke Mkkð LkSfLke ÔÞÂõík fu suLku çkÄw Mk{òÔÞk AíkktLk Mk{su Lku ÃkAe yk çkÄw òuðwt Ãkzu íkuLkk suðe çkeS {kuxe fYýíkk SðLk{kt fkuE Lk nkuE þfu. çkk ¾qçkð÷kuÃkkík fhíkkt. {k{kLkk {]íÞw ÃkAe çkk Mkkík ð»ko SÔÞkt Ãký yk çkÄe ðMíkwyku çkkLkk ÓËÞ{ktÚke Auf MkwÄesE Lk þfe. ÃkkuíkkLke þÂõíkykuLkku Ãkkuíku ÞkuøÞ WÃkÞkuøk Lk fhe þõÞk yuðe ÷køkýeÚke ÃkkuíkkLke òík Ãkhs ðuh ðk¤ðwt yux÷u fu ÃkkuíkkLke òíkLku s LkwfMkkLk ÚkkÞ íku{ fhðwt. çkeze, ík{kfwt fu ËkYLkwt yu ÔÞMkLkfhLkkh Ãký òýu Au fu yk {khk {kxu LkwfMkkLkfkhf Au íku{ Aíkkt íku Akuze þfíkku LkÚke. yÚkðk AkuzíkkuLkÚke. ykLku ykÃk½kík s fnuðkÞ Lku ?

WÃkhkuõík nuíkw ík{u Mk{sÞkt ? ík{u íkuLku Mk{sÞk Aku fu Lkrn íkuLke [fkMkýe {kxu Lke[uykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçkLke Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


96

• Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçkLke Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

(1) çkkÃkwSLke çkÄe r{÷fíkLkku ðneðx fkuLke Mkq[Lkk «{kýu Úkíkku ?(y) ËkËkS (çk) {kuxk fkfk (f) çkk (z) {k{k

(2) çkkLkk ðe÷Lke òý ÷u¾fLku fkuLkk îkhk Úkíke ?(y) çkk îkhk (çk) rÃkíkkS îkhk(f) ÷u¾fLke ÃkíLke îkhk (z) LkkLkk ¼kE îkhk

(3) ðe÷ ðktåÞk ÃkAe ÷u¾f ðe÷Lku Vkze Lkkt¾íkk fkhý fu . . .(y) çkkyu çkÄe r{÷fík çknuLkkuLku ykÃke ËeÄu÷e.(çk) çkkyu çkÄe r{÷fík ÷u¾fLkk ¼kELku yÃke ËeÄu÷e(f) çkkyu çkÄe r{÷fík LkkLke çknuLkkuLku ykÃke ËeÄu÷e(z) çkkyu r{÷fíkLkk Mkh¾k Ãkkt[ ¼køk fÞko Lk níkk.

(4) ÷u¾f r{÷fíkLkk Ãkkt[ Mkh¾k ¼køk fhðkLkwt fnuíkk fkhý fu ....(y) ÷u¾f çkuLkkuLku ftE ykÃkðk {ktøkíkk Lk níkk.(çk) çkuLkku yrÄfkh fhðk fuMk s fhu.(f) çkÄk ¼kEçkuLkkuLku Mkh¾ku ¼køk {¤u(z) fkuELku yu{ Lk ÷køku fu {kuxk¼kEyu çkÄwt Ãk[kðe Ãkkzâwt.

(5) çkk çkÄe r{÷fíkLkk Ãkkt[ ¼køk fhðkLke fu{ Lkk Ãkkzíkkt ?(y) çkuLkkuLku r{÷fík{kt ¼køk ykÃkðkLkku rhðks Lk níkku.(çk) çkuLkkuLkk ÔÞðnkhku ¼kEyku îkhk [k÷w hnu.(f) çkuLkkuLku yk r{÷fíkLke fkuE sYh Lk níke.

(6) çkk çknuLkkuLkk ÔÞðnkhku {kxu ®[íkk fhíkkt fkhý fu....(y) çkkLku Úkðk òuEyu íkuðk fkuE ÔÞðnkhku ÚkÞk Lk níkk.(çk) ÃkkuíkkLkwt yLku ÃkkuíkkLkk ½hLkwt çkuLkkuLkk MkkMkhk{kt ¾hkçk Lk ÷køku.(f) çkuLkkuLkk MkkMkrhÞkt {ktøku íkuðkt níkkt.(z) çkuLkkuLku ykÃku÷k ÃkiMkkÚke ÃkwÛÞ {¤u yux÷u.

(7) çkkLkwt ÃkiMkk {kxuLkwt swêkýwt çkÄk Mkk[wt {kLkíkkt fkhý fu....(y) çkÄkLku rðïkMk níkku çkk fËe swêwt Lknª çkku÷u.(çk) çkÄkLku çkkLku {kLk ykÃkíkk yux÷u swêwt Ãký Mkk[wt Au íku{ [÷kðe ÷uíkk(f) çkkLkwt rÃkÞh ¾qçk Mkw¾e níkwt. yux÷u ykx÷k ÃkiMkkíkku ykÃku yu{ çkÄkLku ÷køkíkwt.(z) çkkLkk çkÄk Mkk[kLke MkkÚku yk swêwt ¼¤e síkwt.

(8) çkk ÃkiMkkLke su ÷ðz-Ëuðz fhíkkt íkuLkku rnMkkçk fkuý fkuý òýíkwt ?(y) ËkËkS- {k{k (çk) çkk - rÃkíkkS


økwshkíke


LkkutÄ

97

(f) ÷u¾f - çkk (z) çkk - ytíkÞko{e(9) çkk Mkðkhu ðnu÷kt QXe fÞwt økeík økkíkkt ?

(y) òøkLku òËðk f]»ý økkuðk¤eÞk...(çk) ði»ýðsLk íkku íkuLku hu fneyu....(f) fu{ Ãkqò fhwt f]»ý fÁýkrLkrÄ....(z) fkuE‘rË Mkkt¼hu Lknª {k {Lku fkuE’rË Mkkt¼hu Lknª....

(10) yk økeík çkkLke ykt¾{kt ykMkwt ÷kðíkwt fkhý fu ....(y) çkk ¾wþ ÚkE síkkt Lku nh¾Lkkt yktMkw ykðíkkt.(çk) íku{Lku íku{Lke {k(çkk) ¾qçk ÞkË ykðíke.(f) íku{Lke Mkkðfe {kyu íku{Lku ¾qçk ºkkMk ykÃku÷ku.(z) íku{Lku íku{Lke {kLke ËÞk ykðíke.

(11) hûkkçktÄLkLkk ÔÞðnkh ð¾íku çkk {k{kLkk ............ Lku ðÄw {kuxku økýíkk.(y) {ku¼k (çk) W{¤fk (f) MðkÚko (z) Mkuðk¼kð

(12) Lke[uLke fkÔÞÃktÂõík Ãkqýo fhku :økku¤ rðLkk {ku¤ku ftMkkh(y) ËkËk rðLkk MkqLkku MktMkkh (çk) ËkËe(çkk) rðLkk yÄqhku MktMkkh(f) rÃkíkk rðLkk swêku MktMkkh (z) {k rðLkk MkqLkku MktMkkh

(13) ËkËkSyu ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík rMkðkÞLkwt ÃkkuíkkLkwt f{kÞu÷wt Mk{Ãkoý fhe ËeÄw níkwt yux÷u fu...(y) ËkËkSyu fkuE fk{- ÄtÄku fhu÷ku Lknet(çk) ËkËkSyu çkÄw fwtxwtçkLku ykÃke ËeÄu÷wt(f) ËkËkSyu çkÄwt çkk Lku ykÃke ËeÄu÷wt.(z) ËkËkSyu çkÄwt Mk{ksMkuðk{kt ðkÃkhe fkZu÷wt.

(14) {k{k rMkLku{k{kt nehku Lk çkLke þõÞk fkhý fu. ....(y) {k{k Ëu¾kðu nuLzMk{ níkkt Ãký yuõxªøk fhe þõÞk Lknª.(çk) {k{kLkk økwMMkkðk¤k Mð¼kðLku fkhýu rLk{koíkkyu Lkk Ãkkze.(f) {k{kLku nehku çkLkðkLke ykuVh {¤e Ãký {k{kLku yk ÃkMktË Lk níkwt.(z) ËkËkSyu yk n÷fk ÄtÄk{kt Ãkzðk{kt {LkkE Vh{kðe.

(15) {k{k ÃkkLk-rMkøkkhuxLkk yíÞtík ÔÞMkLke ÚkE økÞu÷k fkhý fu ....(y) {k{kLku LkkLkkSLke yk xuð ðkhMkk{kt {¤u÷e.(çk) yíÞtík ©e{tíkkE{kt WAhu÷k Lku MkkuçkíkLku fkhýu LkkLkÃkýÚke ÔÞMkLke ÚkE økÞu÷k(f) ÃkkLk rMkøkhuxLkwt ÔÞMkLk yu ði¼ðe SðLk Ëþkoðíkwt yux÷u {kuxkE çkíkkððk {k{kyu ÔÞMkLk þY fÞwO.(z) {k{kLku yuLkku MðkË øk{íkku yux÷u íkuyku ÔÞMkLke çkLÞk.

(16) ËMk{k Äkuhý MkwÄe ÷u¾fLke EåAk þwt çkLkðkLke níke ?(y) yuÂLsrLkÞh (çk) ÷u¾f (f) zkìõxh (z) rþûkf

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


98

(17) çkkLke Mk{òðx ÃkAe ÷u¾fu þwt çkLkðkLkwt Lk¬e fÞwO ?(y) rþûkf (çk) MkkrníÞfkh (f) yuÂLsrLkÞh (z) zkìõxh

(18) ÷u¾fu ¼ýðkLke MkkÚku rþûkf íkhefuLke Lkkufhe fhðkLke ÃkkuíkkLke ÞkusLkk çkíkkðe yux÷u çkknh¾Úke VqÕÞkt Lk Mk{kÞkt fkhý fu ....(y) çkkyu þe¾ðkzu÷wt ÷u¾f ÃkkuÃkxLke su{ çkku÷e økÞk.(çk) rÃkíkkSLke EåAk {wsçkLkwt ÷u¾fLkwt ðíkoLk níkwt.(f) çkkLku suðe ykþk níke. íkuðku s sðkçk ÷u¾f ÃkkMkuÚke {éÞku.(z) ËkËkSLke EåAk {wsçk ÷u¾f ËkËkSLkk hMíku [k÷ðkLkk níkk.

(19) çkkÃkwSLku ÷u¾fLke ykxTMko{kt sðkLke SËÚke fuu{ ykt[fku ÷køÞku ?(y) yk Ãknu÷kt ÷u¾fu fkuE ðkíkLke SË fhe Lk níke.(çk) çkkÃkwSLke EåAk ÷u¾fLku fku{Mko{kt {kuf÷ðkLke níke.(f) ÷u¾f MkkÞLMkLkk rðãkÚkeo nkuðk Aíkkt ykxTMko{kt sðkLkwt fnuíkk níkk.(z) çkkÃkwS ÷u¾fLkk rhÍÕxÚke z½kE økÞk.

(20) VqÕÞk Lk Mk{kððwt yux÷u .......(y) Vq÷e Vq÷eLku {kuxk Úkðw.(çk) yux÷k òzk Úkðwt fu õÞktÞ Mk{kðkÞ Lknª(f) økkihð yLkw¼ððwt.(z) ¾qçk ¾qþ Úkðwt.

(21) Mkk{kLÞ heíku ÷u¾f fuðkt fuðkt fÃkzkt Ãknuhíkk ?(y) Mkwx-çkqx (çk) ÃkuLx - þxo (f) SLMk - xeþxo (z) ÷U½ku-ÍÇ¼ku

(22) ÷u¾fLku Mkqx fkuýu ykÃÞku níkku ?(y) {kuxk fkfk (çk) ËkËkS (f) {k{k (z) rÃkíkkS

(23) ÷u¾fu çkqx õÞkhu ¾heãk ?(y) fku÷us{kt ykÔÞk íÞkhu (çk) ËMk{kt Äkuhý{kt ÃkkMk ÚkÞk íÞkhu(f) {k{kyu ¾heËe ykÃÞk íÞkhu (z) f{kíkk ÚkÞk íÞkhu

(24) ‘fMkkE ¾kLku çkfhwt çkq{ku Ãkkzu, yu{ çkq{ku Ãkkzíkku yux÷u’...(y) íku{Lku yux÷e çkÄe Ãkezk Úkíke fu MknLk fhe þfíkk Lknª.(çk) íkuyku yMkÌk ÃkezkÚke fýMkíkk(f) íku{Lku Úkkuzwt ÚkkÞ íkku {kuxe {kuxe çkq{ku ÃkkzðkLke xuð níke.(z) íkuyku {ktËk Ãkzíkk yux÷u ÷ðkhe fhíkk.

(25) {k{kLke WËkhíkk yLku WzkWÃkýkLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt ?(y) çkÄe ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík ÄkuðkE økE.(çk) íkuyku ÷k¾ku YrÃkÞk f{kÞk Ãký çkÄk ¾[koE økÞk(f) {k{k yuþkuykhk{Úke ®sËøke Sðíkk ÚkE økÞk.(z) íkuykuLke r{ºkíkk Aqxe økE.

økwshkíke


LkkutÄ

99

1 - C 14 - D2 - C 15 - B3 - D 16 - C4 - C 17 - A5 - B 18 - C6 - A 19 - C7 - C 20 - C8 - D 21 - D9 - D 22 - C10 - B 23 - D11 - B 24 - A12 - D 25 - A13 - D

nðu, ykÃkýu yk ÃkkX{kt çkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheþwt.yk ¾tzLke ¼k»kkLkkt r¢ÞkMkq[f yLku «r¢Þk Mkq[f r¢ÞkÃkËkuLku yk¤¾e þfkþku. r¢Þk fkuLku

fnuðkÞ ? fíkkoLkk rLkÞtºký nuX¤ su ftE fk{ ÚkkÞ íkuLku r¢Þk fnuðkÞ. WËk. h{uþ Ãkkýe Ãkeðu Au. ÃkkýeÃkeðkLke r¢Þk ÚkE. h{uþ yu Ãkkýe ÃkeðkLke r¢ÞkLkku fíkko Au. yk r¢Þk íkuLkk rLkÞtºký nuX¤ ÚkkÞ Au. Ãkýsu{kt fíkko Lk nkuÞ yÚkðk r¢Þk Ãkh fkuELkwt rLkÞtºký Lk nkuÞ íkku «r¢Þk çkLku. WËk. çkkhýwt çktÄ ÚkÞwt. yÚkðkÃkðLkÚke çkkhýwt çktÄ ÚkÞwt. ynª fíkko LkÚke. {khkÚke ËqÄ Zku¤kE økÞwt. ynª fíkkoLkwt rLkÞtºký LkÚke. yk{ r¢ÞkyLku «r¢Þk ðkt[e ðkõÞ yLku r¢ÞkÃkË swËkt íkhe ykðu Au. ykLkku rðþu»k yÇÞkMk ík{u ÔÞkfhý rð¼køk{ktÚkefhe þfþku.

WÃkhkuõík nuíkw ík{u çkhkçkh Mk{ßÞk Aku fu Lknet íkuLke [fkMkýe {kxu ynª ykÃku÷k Lke[uLkk«§kuLkk sðkçk ykÃkku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.Lke[uLkk ðkõÞku{kt ðÃkhkÞu÷kt r¢ÞkÃkËku r¢Þk Mkq[ðu Au fu «r¢Þk íku ÷¾ku :(1) {khk MkwÄe ðkík ÃknkU[íke.(2) nwt nMkíkku(3) LkkLkÃký{kt yu{Lke çkLLku {k yðMkkLk Ãkk{u÷kt(4) Mkk{uÚke çkk ÃkkMku ÃkiMkk {køkíkk(5) ËkËkSyu yk ÃkiMkk {kufÕÞk Au.(6) çkkLku Mkíkík {Lk{kt çknw ÷køkíkwt.(7) yu ÷exe ykðíkkt ykt¾{ktÚke yktMkw ðnuíkkt(8) yu ½ýeðkh fnuíkkt


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


100

(9) {U yufðkh fÌkwt(10) yuLku ð¤e ÃkiMkkLke sYh Ãkzu ?(11) {khku nt{uþk Ãknu÷ku Lktçkh ykðíkku(12) çkk [{õÞkt(13) íkLku {khu ¼ýkððkLkku Au(14) {U {khe ÞkusLkk çkkLku Mk{òðe.(15) çkkÃkwSLku ykt[fku ÷køÞku.

• «&™kuLkk W¥khku(1) «r¢Þk(2) r¢Þk(3) «r¢Þk(4) r¢Þk(5) r¢Þk

(6) «r¢Þk(7) «r¢Þk(8) r¢Þk(9) r¢Þk(10) «r¢Þk

(11) «r¢Þk(12) «r¢Þk(13) r¢Þk(14) r¢Þk(15) «r¢Þk

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ÷¾ku :(1) çkk çkÄe r{÷fíkLkk Ãkkt[ ¼køk fhðkLke fu{ Lkk Ãkkzíkkt ?(2) çkkyu {kuMkk¤wt, MkwðkðzLkk ÃkiMkkLkwt fuðwt swêkýwt økkuXÔÞwt ? fu{ ?(3) çkk «u{kLktËLke fE ðkík fhíkkt ?(4) rÃkÞh{ktÚke Lk Úkíkk ÔÞðnkh {kxu çkkLku õÞkhu ÷køke ykðíkwt ?(5) çkkLku {k{kLkk ÔÞðnkh ÃkkA¤Lke çkeS fE çkkçkík Ëu¾kíke Lknª ?(6) {k{k yLku ËkËkSyu ÔÞðnkhku Lk fÞko yu{kt yu{Lkku ðktf fkZðk suðku LkÚke yu{ ÷u¾f fu{

fnu Au ?(7) çkkLke ÃkiMkk ðkÃkhðkLke ykðzíkLku fkhýu ÷kufku fuðe yxf¤ku fhíkkt ?(8) ÷u¾fLkwt zkìõxh çkLkðkLkwt MkÃkLkwt fu{ Mkkfkh Lk ÚkÞwt ?(9) ÷u¾fLkk {kuMkk¤Lkkt {fkLkku yLku ðufuþLk{kt {kuMkk¤{kt økk¤u÷k rËðMkku rðþuLkkUÄ ÷¾ku.(10) {k{kLkk {Lk{kt çkk rðþu fuðe AkÃk níke ?(11) {k{k fuðwt ði¼ðe SðLk Sðíkk ?(12) {k{kLkk {]íÞw ÃkAe çkk fux÷k ðhMk SÔÞk ? íku{Lkk ÓËÞ{ktÚke þwt sE þõÞwt Lknª ?(13) yuýu Äe{ku ykÃk½kík fhðkLkwt Lk¬e s fhe hk¾u÷wt Lku ðuh ðk¤ðkLke ÄqLk{kt s çkÄwt Wzkðe

LkkÏÞwt- Mk{òðku.(14) ðuh-ðk¤ðkLke ÄqLk{kt Wzkðe LkktÏÞwt -Mk{òðku.


økwshkíke


LkkutÄ

101

(1) çkkLke çkLLku{kt LkkLkÃký{kt yðMkkLk Ãkk{u÷k yux÷u íku{Lkk ÃkAe çkkLkk fkuE ÔÞðnkh ÚkÞk LknªçknuLkkuLku ÃkiMkkLkku ¼køk ykÃke ËEyu yux÷u íkuLke su ÔÞðMÚkk fu Mkøkðz ÚkðkLke nkuÞ íku ÚkkÞ ÃkýÃkAe çkuLkkuLkk çkÄks ÔÞðnkhLke sðkçkËkhe ¼kEyku Ãkh ykðe síke. yLku òu çkuLkkuLkku ¼køkLk ykÃkeyu íkku íku ÃkiMkk{ktÚke ÔÞðnkhku Úkíkk hnu íkuÚke.

(2) çkkÃkwS yLku {kMkkLku yk ÃkiMkk ËkËkyu, {k{kyu {kuMkk¤Lkk {kufÕÞk Au, yk ÃkiMkk MkwðkðzLkk{kufÕÞk Au íku{ ÃkkuíkkLkk çk[kðu÷k ÃkiMkk{ktÚke ÔÞðnkh fhíkk yk çkÄwt çkkyu MkkÄw ÚkE økÞu÷kËkËk yLku ÔÞðnkh{kt fk[k {k{Lkwt MkkY ÷økkzðk {kxu fhu÷.

(3) çkk fnuíkk fu «u{kLktË økÞk sLk{{kt {k rðLkkLke Ëefhe nþu yux÷u s yu fne þfþku fu ,‘ {krðLkk MkwLkku MktMkkh yLku ½zku Vwxu suðe hÍ¤íke yuLke Xefhe ÚkE òÞ íkuðe s hÍ¤íke {k rðLkkËefhe yuf÷e Ãkze òÞ yk ðuËLkk su yLkw¼ðu íku s Mk{su. çkk ÃkkuíkkLke òíkLku ykLke MkkÚkuMkh¾kðíkkt «u{kLktËLke yk ðkík çkk ½ýeðkh fnuíkkt.

(4) çkkyu yuðe ÔÞðMÚkk økkuXðu÷e fu fkuE ÔÞðnkh {kxu fþwt çkku÷e þfu yu{ s Lk níkwt. çkkLkk sþçËku{kt fneyu íkku yu {kxuLke fkuELku íkf {¤ðk ËWt íÞkhu Lku ? ðk½ suðwt {kU ÷ELku Vhíke. çknwykÍkËLke AkÃk. íkkhk ¼kE s fþwt çkku÷e Lk þfu ÃkAe çkeò fkuELke xU xU íkku Mkkt¼¤w s fÞktÚke? ykðkt rð[khðk¤kt çkk ßÞkhu çkeS †eykuLku rÃkÞh{ktÚke ËkuzeLku {ËË ÷ELku ykðíkku swyuíÞkhu íku{Lkk fku{¤ †e ÌkËÞLku ¾qçk ÷køke ykðíkwt.

(5) {k{kLkku nkÚk n{uþkt ¾u[kÞu÷ku hnuíkku. ð¤e çkkLku íkku íku ÃkkuíkkLke {k {kLkíkk Lku sYheÞkíkLkkMk{Þ{kt ÃkkuíkkLku Ãkz¾u W¼e hnuíke {kuxe çkuLkLku ftEf ykÃkíkkt íku{Lku Mktfku[ Lku õÞktf þh{yLkw¼ðkíkkt nþu. yk fkhýu íkuyku çkkLku ¼køÞu s ftEf ykÃkíkk Ãký çkk yk çkeS çkksw òuEþfíkkt Lknª.

(6) fkhý fu ËkËkSyu ðze÷kuÃkkŠsík r{÷fík rMkðkÞ ÃkkuíkkLkwt f{kÞu÷wt çkÄwt Mk{ŠÃkík fhe ËeÄwt níkwtyLku MkkÄw suðwt níkwt íkku {k{k ÃkkMku r{÷fík níke Ãký WzkW Mð¼kðLku fkhýu fþwt çk[íkwt Lknª.íku{s íku{Lku ÔÞðnkh fhðkLkwt ¿kkLk Ãký Lk níkwt.

(7) çkkÃkwS yíÞtík ði¼ðe SðLk Sðíkk. çkkÃkwSLkk MkkX YrÃkÞkLkku Ãkøkkh çkk ¾qçk fwþ¤íkkÚkeðkÃkhíkkt. çkÄkLku ÷køkíkwt, yhu çkkÃkwS yLku MkkMkrhÞkLku Ãký yu{ ÷køkíkwt fu økk{zkLke ¾uíkeLkeykðf Mkkhe nþu. íkku fux÷kf yu{ {kLkíkk fu ðe{k yusLMkeLke f{kýe Mkkhe nþu çkkfe{nu{kLkkuLke ykðe Ãkhkuýk[kfhe, ÄkŠ{f fk{ku çkkÄk yk¾ze fuðe heíku ÚkkÞ ? íku{s yk Mkkheheíku ½h Ãký fu{ [k÷u ? yk íkku «{kuË MkkËøkeÚke Sðu Au yLku AkufhkykuLku MkkËøkeÚke fhfhMkhÚkeSðíkkt þe¾ððkLke íkk÷e{ ykÃku Au. ÷kufku ykðe yxf¤ku fhíkkt.

(8) ÷u¾fLkwt MkÃkLkwt Ãknu÷uÚke zkìõxh çkLkðkLkwt níkwt. çkkLku yk ðkíkLke òý Úkíkkt çkkyu ÷u¾fLkuÃkrhÂMÚkríkLke ðkfuV fÞko. íku{ýu fÌkw ÷tzLk íkku þwt ynª y{ËkðkË{kt hneLku Ãký zkìõxhLkwt¼ýíkh Ãkwhwt fhe þfu yux÷e {qze ykÃkýe ÃkkMku LkÚke. yk WÃkhktík íkkhk ¼kELke íkrçkÞík Mkkhehnuíke LkÚke. øk{u íÞkhu Lkkufhe Akuze Ëu.

(9) ÷u¾fLkwt {kuMkk¤ yux÷u Mkkík {kuxkt {kuxkt {fkLkkuLkwt yuf Íq{¾wt. yk {fkLkku{ktÚke [kh {fkLk çku{k¤Lkkt níkkt yLku ºký {fkLk ºký - ºký {k¤Lkkt níkkt. yuf {fkLk ËkËSyu Lkðwt çktÄkÞ÷wt íku¾qçk yk÷eþkLk níkwt. hsðkze VŠLk[h níkwt. hsðkze rnt[fk yLku nðu÷e suðe ¼ÔÞíkkðk¤wtníkwt.


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


102

ðufuþLk{kt yk Mkkík {fkLkku{kt Akufhk ËkuzkËkuze fhe yk¾ku rËðMk h{íkk yuf shMkkuzu yux÷k {kýMkku s{íkk fu fuheLkku Ãkðk÷eyku ¼he hMk fkZíkk. hkÞý fu òtçkw ðu[ðkðk¤kLkkuyk¾ku xkuÃk÷ku s ¾heËe ÷uðkLkku. yk{ ðfuþLk {kýíkk.

(10) {k{kLkk {Lk{kt Auf MkwÄe yuðe AkÃk níke fu ÃkkuË ÃkkMku íkku ½ýk ÃkiMkk Au Ãký ftswMkýe Au yux÷uÃkiMkk ðkÃkhíke LkÚke yLku MkkËwt SðLk Sðu Au Lku AkufhkLku Ãký yu{ s Sðkzu Au.

(11) {k{k økkuÕzV÷uf rMkøkhux yLku ÔneMfe Ãkeíkk. íkuyku heûkk fu xuõMke{kt Vhíkk. çkÄkLku ðeMk -ºkeMk YrÃkÞkLkku ykEM¢e{ ¾ðzkðíkk.

(12) {k{kLku yufkðLk{wt çkuXwt Lku íku çke{kheLkku ¼kuøk çkLÞk. çkkyu íku{Lke Mkuðk{kt rËðMkku økk¤u÷k.çkkyu {k{kLku ð÷kuÃkkík fhíkkt òuÞk. fMkkE¾kLku çkfYt çkq{ku Ãkkzu íku{ çkq{ku Ãkkzíkk òuÞk. ÃkkuíkkLkeMkkð LkSfLke ÔÞÂõík fu suLku çkÄwt Mk{òÔÞk Aíkkt Lk Mk{su Lku ÃkAe yk çkÄwt òuðwt Ãkzu íkuLkk suðeçkeS {kuxe fYýíkk SðLk{kt Lk nkuE þfu. yk çkÄe ðMíkwyku çkkLkk ÓËÞ{ktÚke Auf MkwÄe sE Lkþfe.

(13) çkeze, ík{kfw fu ËkYLkwt ÔÞMkLk yu ÔÞMkLk fhLkkh Ãký òýu Au fu yk {khk {kxu LkwfMkkLk fkhf Auíku{ Aíkkt íku Akuze þfíkku LkÚke yÚkðk Akuzíkku LkÚke. ykLku ykÃk½kík s fnuðkÞ Lku ? ykÚke çkkfnuíkkt fu yuýu Äe{ku ykÃk½kík fhðkLkwt Lk¬e fhe hk¾u÷wt ÃkkuíkkLke Lkçk¤kEykuLku fkhýu ÃkkuíkkLkkÃkh s ðuh ðk¤ðkLkku {LkMkwçkku fheLku ÃkiMkk ðkÃkhe LkkÏÞk.

(14) ÃkkuíkkLke þÂõíkykuLkku Ãkkuíku ÞkuøÞ WÃkÞkuøk Lk fhe þõÞk yuðe ÷køkýeÚke ÃkkuíkkLke òík Ãkh s ðuhðk¤ðwt yux÷u fu ÃkkuíkkLke òíkLku s LkwfMkkLk ÚkkÞ íku{ fhðwt.

(1) ykÃkýk Mk{ks{kt ÃkwY»kku fhíkkt †eyku þk fkhýu Wíkhíke økýkÞ Au ? fkhýku ykÃkku.(2) †e Mk{kLkíkk{kt fu¤ðýeLke ¼qr{fk þwt nkuE þfu íku Mk{òðku.(3) Mkk{krsf òøk]rík{kt †eykuLkk ÞkuøkËkLk rðþu yuf LkkUÄ ÷¾ku.

- Ãknu÷ktLkk Mk{Þ{kt Ëefhk-Ëefhe ðå[u fuðku ¼uË¼kð hk¾ðk{kt ykðíkku níkku.- Mk{ksLkk MkðkOøke rðfkMk {kxu †e-ÃkwÁ»k Mk{kLkíkk þk {kxu sYhe Au.- †e-ÃkwÁ»k Mk{kLkíkk fR heíku þõÞ çkLku ?- r¢ÞkMkq[f yLku «r¢Þk Mkq[f r¢ÞkÃkËku.

ík{khk fwxwtçkLke fu Ãkrhr[ík fkuE {rn÷kykuLke LkkUÄÃkkºk Mkk{krsf, ykŠÚkf, hksfeÞ fk{økehefhe nkuÞ íkku íkuLku rðþu ºkeMk ðkõÞku ÷¾ku.

MðyæÞLkLkk «&™ku

ík{u þwt þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke


LkkutÄ

103

ykÃkýk Mk{ks{kt Mºke øk{u íkux÷e {kuxe ÚkkÞ yLku íkuLkkt çkk¤fku Ãký øk{u íkux÷kt {kuxkt ÚkkÞ íkkuÃký yu ykŠÚkf yLku Mkk{krsf çkkçkíkku rÃkÞh WÃkh ykÄkh hk¾íke nkuÞ Au. ykÃkýk Mk{ksSðLkLke yk{kuxe ¾k{e Au. yu{ktÚke Ãkøk¼h ÚkÞu÷e Mºkeyku s ÃkkuíkkLke òíkLku yLku ÃkkuíkkLke ËefheykuLku çknkh fkZeþfu. ‘Mkki ¼ýu, Mkki ykøk¤ðÄu’ yu Mkqºk{kt ËefheykuLku ¼ýkððk WÃkh Ãký yux÷ku s ¼kh {qfkÞku Au. yuQs¤wt ÃkkMkwt Au.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u :-9.1 yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLke Lkçk¤e ykŠÚkf ÃkrhÂMÚkríkLku fkhýu Lku õÞkhuf Mkk{krsf

rhðkòuLku fkhýu Ãký {rn÷kykuyu rÃkÞh WÃkh fuðku ykÄkh hk¾ðku Ãkzíkku nkuÞ Au íku yk ¾tz îkhkMk{S þfþku.

9.2 yk økã¾tzLke ¼k»kk îkhk h[LkkLke Ærüyu fíkorh yLku f{orýLkku ¼uË fhe þfþku.

yuf s{kLkk{kt økk{{kt MkkiÚke ðÄw r{÷fík ÄhkðLkkhkyku{ktLkk yuf yLku ¼x-MkhËkhLku Lkk{u½ýk «ríkrcík fwtxwtçkLkwt økk{{kt Lkk{-rLkþkLk Lk hÌkwt yu {kxu Ãký yu ½ýku ð÷kuÃkkík fhíkkt. yu {kxu ËkËkSLkusðkçkËkh økýíkkt.

‘økk{{kt Mkkík {fkLk níkkt íku{ktÚke çku LkkLkkt {fkLk y{Lku nÞkík çku çkuLkkuLku ykÃÞkt nkuík íkku {khwt½zÃký nwt sYhÚke íÞkt s Ãkqhwt fhík’. yu ½ýeðkh fnuíkkt.

{k{kyu fkuE ºkeS s ÔÞÂõíkLku ðu[e ËeÄu÷wt {fkLk yu {kýMk ÃkkMkuÚke nwt ¾heËwt yu{ yu EåAíkktníkkt yux÷u yufðkh yu{ýu {khe Mk{ûk «Míkkð {fu÷ fu, ‘nðu ðeMk-Ãk[eMk nòh YrÃkÞkLke ÔÞðMÚkk fhðeykÃkýu {kxu {w~fu÷ LkÚke. yu {fkLk ykÃkýu ¾heËe ÷Eyu. {khk çkkÃkLkwt yuf {fkLk íkku hnu.’

yu ÷køkýeLkk Ãkqh{kt ¾U[kíkkt níkkt yu nwt òuE þfu÷ku. yÔÞðnkYÃkýwt níkwt yLku nkÚku fheLku Ëw¾yLku f÷uþ LkkUíkhðk suðw níkwt íku {U yu{Lku Mk{òÔÞwt. yu{Lku yu øk¤u WíkÞwO fu Lknª íku ¾çkh LkÚke Ãký ÃkAeÚkeyu{ýu yu ðkík Auze LkÚke. Aíkkt yu ½ýeðkh fnuíkkt, ‘íÞkt yuf LkkLkfztw {fkLk íkku ¾heËðwt s Au. ðhMk{kt

nÞkík - Sðtíkð÷kuÃkkík - Ëw: ¾rºkþtfw - Mðøko yLku Ãk]ÚðeLke ðå[u÷xfe hnu÷eÔÞÂõík, Lknª ½hLke Lknª ½kxLke yuðeÔÞÂõík {kxu ðÃkhkÞ AunuxTMk ykuV - Lk{Lk fhðwt Ãkzu , ðtËLkfhðwt Ãkzuyufktíkhu - yuf rËðMk ¾hwt yLku yufrËðMk Lknª yu{ ðifÂÕÃkf rËðMku.rðÎLk Ëkuz - ËkuzðkLkk {køko{kt ðå[uðå[u fþef ykz¾e÷e {qfðk{kt ykðenkuÞ íkuðe Ëkuz

YrZ«Þkuøkku ÷køkýeLkk Ãkqh{kt ¾U[kðwt -÷køkýeþe÷ ÚkE çkwrØÃkqðof Lkrð[khðwtðxLkku fxfku nkuðwt - ¾qçk Mðr¼{kLkenkuðwt, yu¬z nkuðwtôçkh {qfeLku zwtøkh Ãkqsðk sðwt -LkSf{kt {kýMkkuLku yðøkýe ËqhLkktÃkkhfk {kýMkkuLke Mkuðk fhðe[qt fu [kt çkku÷ðwt - fkuE VrhÞkË fhðe,çkzçkzkx fhðku, yýøk{ku çkíkkððku.Ãkøk¼h nkuðwt - Xhe fk{ nkuðwt


«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


104

ykÃkýu yuf çku {rnLkk Ãký íÞkt økk¤eyu yuðwt økkuXððwt òuEyu.’ økk{{ktÚke yu{Lkk rÃkíkkLkwt Lkk{ ¼qtMkkEòÞ yu yu{Lku {tsqh Lk níkwt.

yk{ íkku yu ðxLkku fxfku níkkt. ËkËkS fu {k{k Sðíkkt rÃkÞh{ktÚke yufÃký ðMíkw yu{ýu {ktøkeLkÚke. ¾kðkLkkt MkktMkk níkkt yuðk Mk{Þ{kt Ãký yu{ýu ÃkkuíkkLke ÂMÚkríkLke òý Mkøkk çkkÃkLku fhe LkÚke.{k{kLkk {]íÞw ÃkAe yu{Lkwt çkÄwt VŠLk[h ðu[kíkwt níkwt. çkÄwt hsðkze VŠLk[h níkwt. çknw MkMíkk{kt ðu[kÞwt.ÞkuøkkLkwÞkuøk yu s yhMkk{kt {khk Lkðk {fkLk{kt nwt fux÷wtf VhLke[h fhkðíkku níkku. {khe EåAk níke fu{k{kLkk VŠLk[h{ktLkwt fux÷wtf nwt ¾heËwt. ÞkËøkehe Ãký hnu. Ãký çkkLku yu LkkÃkMktË níkwt. {khk {kMkkyuyu{ktÚke yuf {÷çkkhe MkkøkLkku MkwtËh çkuXfðk¤ku f÷kí{f nª[fku ºkýMkku YrÃkÞk{kt ðu[kíkku níkku íku {khu{kxu hkÏÞku. yu{ýu ynª ÷E sðk ðkhtðkh Ãkºkku ÷ÏÞk Ãký çkkLke EåAk Lk níke. yu nwt òuE þfu÷ku yux÷uyu nª[fku nwt Lk ÷kÔÞku íku Lk s ÷kÔÞku.

yk çkkçkík{kt çkkLkwt {Lk Mk{sðwt çknw {q~fu÷ níkwt. çkkLku Ãkhýkðu÷kt yu y{khk økk{{kt ÃkýËkËkSLke çku [kh yufh s{eLk níke. yuLkku çkÄku ðneðx yuf Vfeh¼kE fheLku ÷wnkh fhíkk. ¾uíkeLke suWÃks ykðíke yu{ktÚke yzÄku rnMMkku yu ËkËkSLku ÃknkU[kzíkk.

‘ËkËkSLku yuðwt Lk MkqÍTÞw fu yk s{eLk «{kuËLkk MkkMkhkLkk økk{{kt Au. íkku yuLke WÃks «{kuËLkuËh ðhMku {éÞk fhu yuðwt ftE økkuXððwt òuEyu. yhu, yk¾hu ÃkkýeLku {q÷u yu s{eLk yu{ýu VfehkLku s ðu[eËeÄe Ãký yux÷wtÞ Lk MkqÍÞwt fu «{kuËLku yu s{eLk ykÃke ËEyu.’ yuðwt yu{ýu y{Lku ½ýeðkh fnu÷wt.

fËk[ yk{ktÚke s çkkuÄÃkkX ÷ELku {khk rÃkíkkSLkk {]íÞw ÃkAe Ãknu÷wt fk{ yu {kuxe hf{ y÷øk{qfðkLkwt fÞwO. ‘yu hf{Lku fu yuLkk ÔÞksLku ykÃkýu yzfðkLkwt Lknª.’ {Lku yu{ýu Mkq[Lkk ykÃke. yuLkwt su ÔÞksykðíkwt íku nwt çkkLkk nkÚk{kt {qfe Ëuíkku. yLku Ëh ðhMku çkk yuLkk ºký Mkh¾k ¼køk fheLku ºkýuÞ çkuLkkuLku ykÃkeËuíkkt. ‘{khk ÃkAe {khe r{÷fíkLkk Ãkkt[ ¼køk fhðkLkwt íkwt fnu Au íku ÞkuøÞ íkku Au Ãký {Lku LkkÃkMktË Au. yu{ktÚke¼kýeykuLkk {kuMkk¤kLkk Lku çkuLkkuLku Ëh ðhMku ykÃkýu ykÃkeyu Aeyu íkux÷k ÃkiMkk ykÃke þfkÞ yux÷wt ÔÞksykðu yux÷e hf{ swËe fkZeLku çkkfe ðÄu íkuLkwt ík{u çku ¼kEykuyu su fhðwt nkuÞ íku fhòu.’ yu yu{Lkku VUMk÷kuníkku. çkuLkkuLku Ëh ðhMku y{wf hf{ {¤ðe s òuEyu yuðku yu{Lkku ykøkún nðu {Lku Mk{òÞ Au. ÃkýðÄu÷e r{÷fíkLkwt su fhðwt nkuÞ íku y{khu çku ¼kEykuyu Lk¬e fhðwt yu ð÷ý Mk{kLkíkkLkwt ð÷ý íkku LkÚke s.

ykÃkýe Mk{ksh[Lkk yLku fwtxwtçkÔÞðMÚkkLke yk yuf {kuxe Lkçk¤e fze Au. çkuLkku yLku ËefheykuLkusu ftE ykÃkðk{kt ykðu Au íku{kt W{¤fkLku MÚkkLku ÔÞðnkhLke Vhs Ãkqhe fÞkoLkku yLku õÞkhufíkku ËÞk-ËkLkLkkufu ÃkwÛÞ ÷køkþu yuðku ¼kð {k-çkkÃk yLku ¼kEyku{kt nkuÞ Au. õÞkhuf çkuLkku yLku Ëefheyku y{wf-y{wf«Mktøku ÃkkuíkkLku y{wf-y{wf {¤ðwt òuEyu yuðku n¬ yLku íkfhkh fhu Au. yuLkwt fkhý Ãký yk Mk{ksÔÞðMÚkkAu. yk n¬ yLku VhsLke ¼kðLkkLku çkË÷u ¼kE çknuLkku ðå[u {k-çkkÃk Ãký Mk{kLkíkkLkwt Äkuhý MÚkkrÃkík fhuyu çknw sYhe Au. òu {k yu{ rð[khíke nkuÞ fu ònuh{kt fnuíke nkuÞ fu ‘{khk rÃkÞh{ktÚke ykðu÷k ËkøkeLkk{khe ËefheLku ykÃkðkLkk Au yLku MkkMkhuÚke ykÃku÷k ËkøkeLkk ËefhkLke ðnwLku ykÃkðkLkk Au.’ íkku yu{ktW{¤fkLku MÚkkLku, Ëefhe {kxuLkk Ônk÷ fu ÷køkýeLku çkË÷u {kºk Vhs Ãkqhe fÞkoLkku ¼kð íkku LkÚke Lku ? yuLkeíkÃkkMk {kyu Ãkkuíku fhe ÷uðe òuEyu. r{÷fík fu ½huýkt Mkh¾u ¼køku ðnU[ðkÚke ¼kEçkuLkku{kt Mk{kLkíkkLkwtÄkuhý MÚkkrÃkík fhe þfkÞ yu ðkík Ãký þtfkMÃkË Au. Mkðk÷ Au Akufhk-Akufheyku MkkÚku {k - çkkÃku Mk{kLkÔÞðnkh fhðkLkku.

ðúík WsÔÞk ÃkAe fu ftE þw¼ «Mktøku Ëefhe-s{kELku s u[es ðMíkwyku fu hf{ ykÃkðk{kt ykðu Auíku Ãký ËkLkLkk YÃk{kt ykÃkðk{kt ykðu Au íku òuELku íkku nMkðwt fu hzðwt íku Mk{òíkwt LkÚke. fLÞkËkLk ÃkkA¤Lke¼kðLkk øk{u íkux÷e Ÿ[e nkuÞ íkkuÞ fktíkku s{kELku ÃkAe yk¾e ®sËøke ËkLkLkku yrÄfkhe økýe yíÞtíkykËh ykÃkðk{kt ykðíkku nkuÞ, Ãkqò fhðk{kt ykðíke nkuÞ fu ¼e¾Lkku xqfzku VUfðku Ãkzu Au {kxu VUfeyu Aeyuyuðe ¼kðLkk nkuÞ. çktLku ð÷ý s{kE yLku ËefheLku yk¾e ®sËøke r¼¾khe s hk¾u Au. Lku ËefheLku LknªrÃkÞhLke fu Lknª MkkMkhkLke yuðe rºkþtfw ÂMÚkrík{kt ÷xfkðe hk¾u Au.

økwshkíke


LkkutÄ

105

çkkÃkwSLkk {]íÞw ÃkAe yu{Lku Mðíktºk heíku Sððk {kxu yLku yu{Lke ÞkusLkk yLku ÔÞðMÚkkLkeþÂõíkLku WíMkknÃkqðof WÃkÞkuøk{kt ÷uðk {kxuLke çku íkf ykðu÷e. çkkÃkwS yðMkkLk ÃkkBÞk íÞkhu yu{LkeºkuMkX ð»koLke ðÞ Aíkkt íku{Lkk{kt SðLkLkku WíMkkn yLku þkherhf þÂõík ½ýkt níkkt. hkíkkuLkk Wòøkhkfhðk Aíkkt yLku yk¾ku rËðMk fk{ fhðk Aíkkt Úkkfíkkt Lknª. çkkÃkwSLke AuÕ÷kt Ãkkt[ ðhMk su [kfhe ÚkEyu{kt yu{Lkwt ykÞkusLk, ÔÞðMÚkkþÂõík, yu{Lke ÃkkuíkkLke ykøkuðkLke yLku MktzkuðkÞu÷k nkuðwt {n¥ðLkkt níkkt.ËkuZuf {rnLkku {k{kLke s uheíku ÃkkUrz[uhe SÃk{uh nkuÂMÃkx÷{kt yu{ýu ¾zu Ãkøku [kfhe fhe íkuÚke Ãký{k{kLkk fwtxwtçkLkk MkÇÞku s Lkrn, yk©{Lkk MkkÄfku Ãký ykVheLk Ãkkufkhe økÞk níkk.

çkkÃkwSLkk {]íÞw ÃkAe Úkkuzk {rnLku {khk {kuxk¼kELkk MkMkhk {¤ðk ykðu÷k. Mðíktºkíkk Ãknu÷ktyu y{urhfk sELku ¾uíkeðkze rð»kÞ{kt Ãkeyu[.ze. fhe ykðu÷k. {kuxe {kuxe Mkhfkhe Lkkufheyku fherLkð]¥k ðÞu ©e Ãkktzwhtøk ykXð÷uSLkk ‘¼kðrLkÍoh’{kt ÃkkuíkkLke Mkuðkyku ykÃku. çkkLke þÂõíkykuLkku yLkuykæÞkÂí{f ð÷ýLkku yu{Lku Ãkqhku Ãkrh[Þ. nðu çkkyu ¼kðrLkÍoh{kt fkÞ{ ðMkðkx fhðku yLku yu{LkeMkuðkyku íÞkt ykÃkðe yuðe Ëh¾kMík yu{ýu fhe. çkk yu Ëh¾kMík Lk Mðefkhe þõÞkt.

‘ôçkh {qfeLku zwtøkh Ãkqsðk sðkLke ðkík Au.’ yu{ýu yuf rËðMk {Lku fnu÷wt, ‘nsw {khk çku ÞËefhkykuLkkt Akufhkt íkku çkhkçkh {kuxkt ÚkÞkt LkÚke. yu{Lku nsw {khe sYh Au.’ çknw ¼khÃkqðof yu ÃkkuíkkLkesYh rðþu Mk¼kLk níkkt. ‘{khk LkkLkk ËefhkLkku Ëefhku íkku nsw LkkLkku Au Lku yuLke LkkLke çkuLk íkku nsw n{ýkts sL{e. yu{Lke {B{eLku Lkkufhe fhðe nkuÞ íkku ÃkAe...’ yu ÃkkuíkkLkk ykÞkusLkLke s ÄqLk{kt níkkt. yu{LkurðïkMk níkku fu LkkLkk¼kELke ðnw Lkkufhe fhþu yux÷u Akufhkt {kuxkt fhðk {kxu yu{Lke sYh ÃkzðkLke- Lkuçkk¤fku WAuhðk{kt íkku yu{Lkk suðe ykðzík, yLkw¼ð yLku MkqÍ- Lku yu çkÄkÞ fhíkkt ¼Þtfh {{¥ð. nuxMkykuV.

yLku yk s fkhýu {k{kLkk {]íÞw ÃkAe ÃkkUze[uhe ©e yh®ðË yk©{Lkktt yu{Lkkt sqLkkt Ãkrhr[íkMkkÄfkuyu yu{Lku yk©{{kt s hne sðk rðLkÔÞkt íÞkhu Ãký fkuE rîÄk rðLkk ‘{khu íkku {khku Mðíktºk yk©{Au.’ yu{ fne ËeÄwt. Ãký LkkLkk¼kELkkt çkk¤fkuLku WAuhðkLkku yu{Lku y¼h¾ku yu{ s hne økÞku. Mð{kLkLkkuyu{Lkku ÏÞk÷ çknw Ÿ[ku níkku yu{ fkuE fne þfu. ykÃkýLku yu{Lke økhs Au, sYh Au, yu{Lkk rðLkkykÃkýu hne þfíkk LkÚke yuðe yu{Lkk {Lk{kt ¾kíkhe ÚkkÞ íkku yu MkkÚku hnuðkLkwt ÃkMktË fhu.

{Lku yLku {khk ËefhkLku yu{Lke nksheLke yuðe yrLkðkÞo sYh íkku Lknkuíke yu íkku yu Ãký òuEþfu÷kt. Ãký yu{Lkk LkkLkk ËefhkLke su{ s y{Lku Ãký yu{Lke nksheÚke nqtV hnuíke, ykLktË ykðíkku.y{khu Ãkûku ÃkÕ÷wt Lk{ðkLkwt fkhý yu níkwt fu yu{Lke nksheÚke suLke Mðíktºkíkk Ãkh fk{ ykððkLkku níkku íku{khe ÃkíLke yu rðþu Ãknu÷uÚke s [qt fu [kt çkku÷e s Lk þfu yuðku {khku fzf Mð¼kð nkuðkLke AkÃk níke.

ô{h{kt Mkkík ðhMk LkkLke ÃkíLke nkuðkLkku {Lku {kuxku ÷k¼ níkku. yu{kt Ãknu÷uÚke nwt ÍLkqLke. fkuEÃkýfk{ Ãkkh Ãkkzðk{kt Ëun{ÃkkíkÞkr{ ðk fkÞo{ MkkÄÞkr{ðk¤ku {khku Mð¼kð. fËk[ çkkLkku yk økwý MkkiÚkerðþu»k {khk{kt WíkÞkuo nþu. çkkLke su{ {kYt ÄkÞwO Lk ÚkkÞ íkku yu shk Ãký [÷kðe ÷uðkLke {khe íkiÞkhe Lknª.y÷çk¥k, ÷zðk- Í½zðkLku çkË÷u yu fk{{ktÚke íkhík ¾Mke sðkLke WËkMkeLkíkk ðÄw. {khe ÃkíLkeyuþYykíkÚke yk òuE ÷eÄu÷wt. fku÷us{kt ¼ýíkkt {kuxe ô{hLkkt {khkt rðãkÚkeoyku Ãkh Ãký {U nkÚk Wøkk{eËeÄkLkk rfMMkk þYykíkLkkt ËMkuf ðhMk{kt LkkUÄkÞk níkk. ½ýktLku hzkÔÞkLke {khe Lkk{Lkk níke. «ku.ÔÞkMkLku çkË÷u «ku. ðk½Lkwt VeþÃkkUz Ãký rðãkÚkeoykuyu {Lku ykÃku÷wt. Ãký {Lku yuLkku ÃkMíkkðku LkÚke. [k÷wðøko{kt {U Mk¾ík Íkxfýe fkZe nþu, Mk¾ík þçËku{kt LkkÃkMktËøke ÔÞõík fhe nþu, hzkÔÞkt nþu fu çku yufrfMMkk{kt ík{k[kU ¾u[e fkZâku nþu - fþwt ykðþu{kt Lkrn. ykÞkusLk yLku økýíkheÃkqðof Lku çknw sqsrfMMkk{kt s. rðãkÚkeoykuLku ¾kíkhe fu Mkh sux÷wt ÍLkqLkÃkqðof y{khk rník {kxu ÷zþu yux÷wt s ÍLkqLkÃkqðofy{khk økuhrþMík Mkk{u Ãký ÷zþu.

{khe ykðe AkÃk ½h{kt Ãký. þYykík{kt ÃkíLke Ãkh Ãký nkÚk WÃkze økÞu÷ku yux÷u Äkf çkuMkeøkÞu÷e. ftEf çknw Mkkhk ½hLke Ëefhe yux÷u yLku ftEf ÄkfLku ÷eÄu {khku fu çkkLkku fþe çkkçkík rðhkuÄ {khe

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


106

ÃkíLke fhu Lknª. AkLke{kLke hze ÷u Lku çknw ÚkkÞ íkku ftEf rLkr{¥k fkZe Úkkuzk rËðMk rÃkÞh hne ykðu.{khe ÃkíLke MkkÚkuLkk {khk fzf ÔÞðnkh {kxu çkk {khe Äq¤ fkZe Lkk¾e þõÞkt nkuík-Ãký {Lku

yu rðþu yuf þçË fnuðkLke ðkík íkku çkksw Ãkh hne, W÷xkLkwt {khe ÃkíLke Ãkh {khe Äkf çkkLku çknw øk{íke.{khe çkuLkku ÃkkMku {khk yk ‘ÃkwY»kíð’Lkkt çkk ð¾ký Ãký fhíkkt- Lku SðLkLke [uMk{kt fËk[ Ãknu÷e ð¾ík yuçknw {kuxe ¾kuxe [k÷ [kÕÞkt. òu fu fËk[ ‘yks fkhýu {khe MkkÚku fkÞ{ hnuðkLkwt Ãký yu{ýu ÃkMktË fÞwO.’t

{k{kLkk yðMkkLk MkwÄe íkku çkk ½h{kt MkðuoMkðko, ÷øk¼øk Mkh{w¾íÞkh níkkt. nwt ½ýeðkh fnuíkkufu çkkLkwt Mkh{w¾íÞkhÃkýwt yu{Lke MkkÚku s rðËkÞ ÷E þfþu - íÞkhu ¾eòðk fu Lkkhks ÚkðkLku çkË÷uu økkihðyLkw¼ðíkkt. ‘yu Mkh{w¾íÞkheLku fkhýu s yksu ík{u çkÄkt ykx÷k {kuxk þnuh{kt Ãkøk¼h Aku.’ yu [kuÏ¾ku[xsðkçk ykÃkíkkt.

Ãký {k{kLkk {]íÞw ÃkAe yu ftEf ¼ktøke Ãkzu÷ktyu{Lkku ykÚkohkRxeMk yLku nkEç÷z«uþh çknwÃksððk {ktzu÷kt. hkíku {kuzu MkwÄe Ÿ½e þfíkkt Lknet. çkkÃkwS Sðíkk íÞkt MkwÄe y{khk ½h{kt hkíku MkkzkLkð-ËMku çkÄkt MkqE sðkLkku rhðks- íÞkt MkwÄe çkÄkt MkkÚku çkuXkt nkuÞ, ðkíkku fhíkkt nkuÞ, huzeyku yÚkðk ¼sLkMkkt¼¤íkkt nkuÞ, çkkÃkwSLkk Ãkøk ËçkkððkLkwt Lku ytíku «kÚkoLkkLkwt Ãkqhwt ÚkkÞ ÃkAe MkqðkLkwt- Ãký {k{kLkk {]íÞw ÃkAeçkk {kuzu MkwÄe òøkíkkt çkuMke hnuíkkt Lku yu{Lku ftÃkLke ykÃkðk nwt Ãký çkuMke hnuíkku. yk¾k rËðMkLkku Úkkfu÷ku{khku Ëefhku rLkÞ{ «{kýu Mkkzk Lkð-ËMku Ÿ½e síkku yux÷u yuLku ÷ELku ÃkíLke y{khk Y{{kt [k÷e síkeÃký nwt çkk MkkÚku {kuzu MkwÄe çkuMke ðkíkku fÞko fhíkku.

çkkÃkwS Ãký AuÕ÷kt ðhMkku {khe nkshe ÍtÏÞk fhíkk. íkuÚke [kh Ãkkt[ f÷kfLke {khe ÞwrLkðŠMkxeLkeLkkufheLku çkkË fhíkkt {kuxk¼køkLkku Mk{Þ yu{Lke MkkÚku ÃkMkkh Úkíkku. Ãký {U LkkUæÞwt Au fu çkkÃkwSLku {kºknksheLke s sYh hnuíke. yu ¾kx÷k Ãkh Mkqíkk nkuÞ fu ykhk{[kh{kt çkuXk nkuÞ íkku Ãký íku{Lke LkSf{ktõÞktf ík{u çkuXu÷k nku yux÷wt Ãkqhíkwt. ík{u ðkt[íkk nku, ÷¾íkkt nku, çkkÃkwS ykt¾ku {ª[eLku çkuMke hnu. ßÞkhu çkkLku{kºk nksheLke Lknª Mkíkík ftÃkLkeLke yÃkuûkk hnuíke. yu{Lke MkkÚku ík{u çkuXk nku Lku ðkt[ðk {ktzku yux÷u Q¼ktÚkELku çkeò Y{{kt [kÕÞkt òÞ. yu{Lke MkkÚku {qtøkk- {qtøkk çkuMke hnku yLku çku[kh f÷kf{kt çku-Ãkkt[ðkõÞkuLke ykÃk ÷u ÚkkÞ íkku [k÷u- Ãký çkeswt fk{ fhku fu yu yMðMÚk ÚkE òÞ. çkkÃkwSLku su{ ftÃkLke ykÃkðk{kuxeçkuLk ÷øk¼øk yufktíkhu çkÃkkuhu ½uh ykðíke, çkkLku çkÃkkuhu ftÃkLke ykÃkðk Ãký yufktíkhu ykðíke. çkuLkLkuyuf Mkw¾. yuLkwt Mkeððk-MkktÄðkLkwt [k÷íkwt nkuÞ Lku {kUyuÚke ðkíkku ÚkE þfíke.

çkkÃkwSLke su{ s çkkLku Ãký AuÕ÷kt ðhMkku{kt çkÃkkuhu {kuxeçkuLkLke yLku Mkktsu {khe ftÃkLkeLkwtÔÞMkLk ÚkE økÞwt níkwt. su rËðMku {kuxeçkuLk Lk ykððkLke nkuÞ íku rËðMku nwt ALku çkË÷u Mkkzk[kh- Ãkkt[u ½uhÃknkU[e sðkLkku «ÞíLk fhwt. {kuzwt ÚkkÞ íkku íkku ykðe çkLku.

çkkÃkwS Sðíkk íÞkhu íkku çkkLku ½hLkwt ½ýwt fk{ ÃknkU[íkwt Ãký {k{kLkk {]íÞw ÃkAe ftEf yu{LkeWÃkhk WÃkhe hnuíke LkkËwhMík íkrçkÞíkLku fkhýu Äe{u Äe{u ½hLkwt çkÄwt fk{ {khe ÃkíLkeyu nkÚk{kt ÷E ÷eÄwt.{k{kLkk {]íÞw ÃkAe òýu yuLku Ãký Mk{òE økÞwt fu Mkk{u [k÷eLku íkku fkuE íkuLku sðkçkËkhe, Mk¥kk Lku MðíktºkíkkMkkUÃkðkLkwt LkÚke. yu íkku Ãkkuíku s {u¤ðe ÷uðe Ãkzu Au. ÃkAe íkku çkk ½hfk{{kt {kÚkwt {khu yux÷u yu{Lke LkkËwhMíkíkrçkÞíkLku çknkLku yu{Lku ykhk{ fhðkLke s rðLktíke fhðk{kt ykðu Lku yu{kt nwt yLku {kuxeçkuLk çktLku y{khkuòuhËkh Mkqh Ãkqhkðeyu.

yux÷u nðu yf¤kðkLkku ðkhku çkkLkku ykÔÞku. çkk ½ýwt fnu, ‘nsw {khk{kt þÂõík Au, çkÄwt fk{ fheþfwt yu{ Awt.’ Ãký y{u fkuE Akufhkyku yu{Lkwt {kLkeyu Lknet. þYykík{kt íkku {khe ÃkíLke yøkkW LkkUæÞw íku{yu fnu yu «{kýu hktÄu, fwfh Ãký yu{Lku ÃkqAeLku s økuMk Ãkh [zkðu. Ãký ÃkAe MðíktºkíkkLkku MðkË [k¾ðkLkufkhýu fu øk{u íku fkhýu yufðkh økktzeÞwt fkZâwt. yk{ íkku MkkuøkXktçkkSLke h{ík{kt økktzeÞwt fkZðk{kt çkk çknwòýíkkt níkkt. Ãký SðLkLke MkkuøkXkçkkS{kt {khe ÃkíLkeyu Mk¥kk yLku Mðíktºkíkk {kxu økktzeÞwt fkZâwt. Lkuyufðkh- çku ðkh - Ãkkt[ðkh ÃkAe íkku økkuXðkE økÞwt. íkuLku Mk{òE økÞwt, çkkLku ÃkqAâk rðLkk, íku{Lke Mk÷kn

økwshkíke


LkkutÄ

107

yLku {køkoËþoLk rðLkk Ãký çkÄwt yux÷w s ÔÞðÂMÚkík yLku Mkh¤ heíku [k÷e þfu Au.çkkLku {kxu yk yk½kík Shððku {w~fu÷ níkku Ãký LkkLk¼kELku íÞkt íkku Ãknu÷uÚke s ykðwt níkwt. Lku

Mkk{u Ãkûku yu{Lke íÞkt sYh Au yuðwt ðkíkkðhý s Q¼wt ÚkÞu÷wt Lknª. ßÞkhu {khu íÞkt hkus Mkktsu A ÃkAe {khuyLku {khk ËefhkLku yu{Lke sYh Au yuðwt ðkíkkðhý níkwt. yu{ýu {LkLku {kÞwO. Aíkkt yu{Lke yf¤k{ýLkkuÃkkh Lk níkku. Ãký yu{ Mknu÷kEÚke çkÄwt AkuzðkLke yu{Lke íkiÞkhe Lk níke. yux÷u Ëh yXðkrzÞu økkË÷kt íkzfuLkt¾kíkkt LkÚke, yXðkrzÞu [kËhku, ÃkzËk øk÷uV Äkuðkíkkt LkÚke. çkkÚkY{-òsY íkuòçk yLku VeLkkE÷Úkeçkhkçkh MkkV LkÚke, [kufze{ktLku hMkkuzk{kt ¾k¤ ÃkkMku ÷e÷ çkkÍu Au. ftMkkhe - ðtËkyku ðÄe òÞ Au. ®ÃksY,½kuzk, fçkkxku, {k¤eÞkt çkhkçkh MkkV Úkíkkt LkÚke Lku çkÄe fkuXeyku{kt ¼qtz yLk EÞ¤ Ãkzu Au, ¾ktz-økku¤Lkufezeyku [ze òÞ Au. íkuðe çkkçkíkku WÃkh íku{Lkwt æÞkLk furLÿík fÞwO. yu{Lke ðkík Ãký Mkk[e níke. {kheÃkíLke{kt ykx÷u çkÄu yuf MkkÚku ÃknkU[e ð¤ðkLke ykðzík yLku þÂõík fËk[ Lknkuíke. Lku fk{ðk¤e íkku {kºkðkMký MkkV fhðk Ãkqhíke s hk¾u÷e. çkkyu ykÚkkoExeMkðk¤k ÷Úkzíkk Ãkøku yk çkÄk fk{{kt hMk ÷uðk{ktzâku. {khe ÃkíLke Ãký MkkÚku ½Mkzkíke.

Ëuð÷ktLke MkðkhLke Ãkqò ¾kMk ÷tçkkðe ËeÄe. Lkð-MkkzkLkðu Ãkhðkhu yux÷u þkf Mk{khðk{kt yLku{khe ÃkíLkeyu ÄkuÞu÷kt fÃkzkt MkqfððkLke fk{økehe{kt Úkkuzku Mk{Þ fkZu. ÃkAe MkkzkËMku y{khe MkkÚku s{eÚkkuzku ykhk{ fhu. çkÃkkuhu fÃkzktLke økzeykuðk¤u, yLkks MkkV fhe økkuXððk{kt Úkkuzku Mk{Þ fkZu. íÞkt{kuxeçkuLk ykðu Lku {kuxeçkuLk Lk ykðu íkku fk{ ÷tçkkðu.

çkuÞ ykt¾u {kuíkeÞk Wíkhu÷k yux÷u ðkt[ðkLkwt Vkðíkwt Lk níkwt. Mktøkeík{kt hMk Lknª. hMk yuf fk{{kt.ykx÷e ô{hu yu{Lku ½hLkwt ykðwt çkÄwt fk{ fhíkkt òuE ykzkuþ-ÃkkzkuþLke ÞwðkLk Mºkeyku Ãký çkkLke «þtMkkfhíke. Ãký fkuELku õÞkt ¾çkh níke fu SðLk{kt WíMkkn yLku hMk xfkðe hk¾ðk {kxuLke yk rðæLkËkuz þYÚkE [qfe níke.

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku nðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.ÃkkuíkkLke Lkçk¤e ykŠÚkf ÃkrhÂMÚkríkLku fkhýu õÞkhuf Mkk{krsf rhðkòuLku fkhýu Ãký

{rn÷kykuyu rÃkÞh WÃkh fuðku ykÄkh hk¾ðku Ãkzíkku nkuÞ Au. íku yk ¾tz îkhk òuþku.çkkLkw fwtxwtçk økk{{kt MkkiÚke ðÄw r{÷fík Ähkðíkwt. «ríkrcík fwtxwtçk níkwt. íku{Lkwt fwtxwtçk ¼è-MkhËkhLku

Lkk{u yku¤¾kíkwt níkwt Ãký {k{k yk¾e ®sËøke fþwt f{kÞk Lknª yux÷u r{÷fík ½Mkkíke økE. {k{kLkkyðMkkLk ÃkAe ËkËkSyu çkLkkðu÷wt {fkLk Ãký ðu[kE økÞwt. ÃkAe çkkLkk fwxwtçkLkwt Lkk{kurLkþkLk òýu økk{{ktÚke¼qtMkkE økÞwt. çkkLku yk {tsqh Lk níkwt. yux÷u çkk fnuíkkt fu òu ÷u¾f økk{{kt yuf {fkLk ¾heËu íkku ËkËkSLkkLkk{Lkwt yuf {fkLk íkku økk{{kt hnu. çkkLke EåAk níke Ãký íku ¾qçk Mð{kLke níkkt. ykÃkýu òuÞwt fu ËkËkS fu{k{k ÃkkMku çkkyu ftE {køÞwt LkÚke. ¾kðkLkk MkktMkk níkk yuðk Mk{Þ{kt Ãký ÃkkuíkkLke ¾he ÂMÚkríkLke òýËkËkSLku fhe Lk níke. {nuLkík fhe ½h Ãkqhwt fhu÷wt. ykðk Mð{kLkLku fkhýu ÃkkuíkkLke EåAk nkuðk Aíkkt ½hLk ¾heãw. yLku {k{kLkwt hsðkze VŠLk[h ðu[kíkwt níkwt íku Ãký ¾heËðkLke Lkk Ãkkzu÷e. çkk yu{ íkku ðxLkku fxfku !

çkkLke Mkuðk[kfheÚke íkku ykÃkýu Ãkrhr[ík Aeyu s. ËMk-çkkh ðhMkLke LkkLke ô{hu yu{ýuÃkkuíkkLke Mkkðfe-{kLke ¾qçk [kfhe fhe níke. yLku ykþeðkoË {u¤ÔÞk níkk. rÃkíkkLke MkkÚku íku{Lkk ËhËeykuLkeÃký Mkuðk [kfhe ÓËÞÃkqðof fhíkkt. ÃkkuíkkLkk ÃkríkLku Ëh rþÞk¤k{kt Akíke{kt fV ¼hkíkku íÞkhu ÃkkuMkzkUzktLkeðhk¤Lkku þuf ¾tíkÃkqðof fhíkkt. ð¤e ÃkríkLku fkì÷uhk ÚkÞku íÞkhu Ãký Ãkkt[-Mkkík rËðMk-hkíkLkk WòøkhkfheLku [kfhe fhe. çkk¤fkuLku Ãký {ktËkt Úkíkkt íÞkhu íku{Lke MkkÚku Lku MkkÚku hne hkuøk{wõík fhíkkt yLku AuÕ÷uÃkkuíkkLkk ¼kELke {ktËøke ð¾íku ËkuZuf {rnLkku SÃk{uh nkuÂMÃkx÷-ÃkkUrz[uhe{kt yuðe [kfhe fhe fu ÃkrhðkhLkkts Lknª yk©{Lkk MkkÄfku Ãký ð¾ký fhðk {ktzâk. yu{Lke {kLÞíkk níke fu ÃkrhðkhLke Mkuðk Ãknu÷eÃkAe Mk{ksLke. Ãkrhðkh{kt ÃkkuíkkLkkt Ãkkiºk-Ãkkiºkeyku, Ëkurnºkku-ËkurnºkeykuLkk WAuh{kt Ãkkuíku {n¥ðLke

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


108

¼qr{fk ¼sðe þfu yu{ Au íkuðwt {kLkíkkt yLku ÷u¾fLkk {íku çkk¤fku WAuhðk{kt íku{Lke ykðzík, yLkw¼ð,MkqÍ yLku {{¥ð çkuòuz níkkt. yk fkhýu ‘½hLkkt Akufhkt ½txe [kxu Lku WÃkkæÞkÞLku ykxku’ yuðe ÂMÚkrík LkÚkkÞ íku {kxu íku{ýu Mðíktºk hnuðkLke çktLku íkf sðk ËeÄe yLku ÃkkuíkkLkk Ëefhkyku MkkÚku hnuðkLkwt ÃkMktË fÞwO.

WÃkh AÕ÷e heíku òuEyu íkku íku{Lkk yntfkhe Mkh{w¾íÞkhþkne Mð¼kðLku òuíkkt yk {q¾ko{eníke fkhý fu Ëefhkyku MkkÚku hnuðkÚke ðnwyku MkkÚku Mkt½»ko Úkðku Mðk¼krðf níkku. Ãkhtíkw shk ŸzkýÚkeòuEyu íkku íku{Lkku yk rLkýoÞ ½ýwt ËqhLkwt rð[kheLku fhðk{kt ykÔÞku níkku. fkhý fu ÃkwMíkfLku ytíku ÷u¾f sMðefkhu Au fu íku{Lke ÃkkMkuÚke su MktíkkLkku yLku Ãkkiºkku-ËkurnºkkuLku íkk÷e{ {¤e íkuyku ðÄw Mkh¤-MkV¤ SðLkSðe þõÞkt. yu{ýu ßÞkhu ÃkkuíkkLkk Ëefhkyku MkkÚku hneLku íku{Lkkt çkk¤fkuLku WAuhðk{kt hMk ÷uðkLkwt Lk¬es fhu÷wt íÞkhu íku{Lkk ËefhkykuLku - ðnwykuLku økhs Au yuðe yu{Lke yÃkuûkk ðÄw Ãkzíke økýkÞ. ¾hu¾híkku ËefhkykuLkkt MktíkkLkkuLku W¥k{ heíku WAuhðkLke økhs yu{Lku níke íkuÚke Úkkuzk-½ýkt yÃk{kLkku MkneLkuÃký íku{ýu Ëefhk MkkÚku hnuðkLke íkiÞkhe hk¾ðe òuEíke níke. MktÞwõík fwxwtçkLke su{ ¼ÞwO ¼ÞwO ½h íku{Lkuøk{íkwt níkwt. yk{ íkku çkk yk¾e ®sËøke ½h yLku çkk¤fkuLke MkkÚku «ð]r¥k{kt hkufkÞu÷kt hnuíkkt, ykuík«kuíkhnu÷kt. yux÷u s ÃkkA÷e ®sËøke{kt Ãký ËefhkLku ðnwLke MkkÚku hÌkkt íÞkhu Ãký yXðkrzÞu [kËhku-øk÷uVÄkuðkLke, økkË÷kt íkzfu Lkkt¾ðkLke, ®Ãkshwt, ½kuzku, fçkkx ðøkuhu MkkV fhðkLke fk{økehe þY fhe. yu{Lku«ð]r¥k rðLkk [uLk Lk Ãkzíkwt yLku yu {kLkíkkt fu Lkðhwt {kýMk þÞíkkLk çkLkeòÞ. yk {kLÞíkk íku{LkktMktíkkLkku{kt Ãký Ÿze Wíkhe økE Lku íkuyku Ãký «ð]r¥k{kt hík hÌkkt.

ÃkkA÷e ô{h{kt yux÷u fu ½zÃký{kt {kýMkkuLku yuf÷kt hnuðwt øk{íkwt LkÚke. íku{Lku ÃkkuíkkLkk ¼qíkfk¤Lke{eXe M{]ríkykuLke yÚkðk Ãkkuíku fhu÷k Mkt½»kkuo, Ãkhk¢{kuLke ðkíkku fkuELku fhðe nkuÞ Au. ÃkkuíkkLkk hkuøkkuðøkuhuLke ðkík fkuELku fhðe nkuÞ Au. ð¤e ÃkkuíkkLku ftEf ÚkE sþu yuðe ®[íkkLku fkhýu Ãký fkuELke nksheÚkeyu{Lku nqtV {¤íke nkuÞ Au. yk ðkík ÷u¾fu íku{Lkk r{ºkLkk ½hLkk ðkíkkðhýÚke ðýoðe Au. fwtxwtçk{kt òuÃkrhðkhLkk MkÇÞku Mkktsu çku-ºký f÷kf MkkÚku økk¤u íkku yufçkeòLke ÷køkýeyku, Mkw¾-Ëw:¾ ðøkuhu ÃkhMÃkhðnU[e þfu. çkk¤fkuLkk WAuh{kt Ãký ykðwt Mkw{u¤¼ÞwO MktðkËe ðkíkkðhý {n¥ðLke ¼qr{fk ¼sðu.

÷u¾fLku ykÃkýe Mk{ksh[LkkLke yLku fwxwtçk ÔÞðMÚkkLke Lkçk¤e fze Ëu¾kE Au. Ëefhk-Ëefheðå[u WAuh{kt yLku yrÄfkh{kt Mk{kLkíkkLkwt su Äkuhý MÚkkrÃkík Úkðwt òuEyu yu ykÃkýk Mk{ks{kt yLkufwtxwtçkku{kt ÚkE þõÞwt LkÚke. yu ykÃkýk Mk{ks yLku fwxwtçkLke Lkçk¤e fze Au. Ëefhe fu çknuLkLku su ftEykÃkðk{kt ykðu Au. yu{kt ËkLk-Äh{Lkku ¼kð hnu÷ku nkuÞ Au. yuLkku yu yrÄfkh Au yuðku ¼kð ykðu íÞkhus Mk{kLkíkkLkwt Äkuhý MÚkkrÃkík ÚkE þfu. ykðk yMk{kLkíkkLkk ðkíkkðhýLku fkhýu çkkyu ÃkkuíkkLke r{÷fíkÃký ðnU[ðk{kt ËefheykuLkku ¼køk Lk Ãkkzâku. Ãký çkkyu r{÷fíkLkku y{wf rnMMkku yuðe heíku swËku {qfðkLkwtfÌkwt fu suÚke Ëh ð»kuo yk hf{Lkk ÔÞks{ktÚke çkuLkku yLku ¼kýeykuLku ykÃkðkLke {kuMkk¤kLke hf{ {¤e hnu.yux÷u çkuLkkuLkk ÔÞðnkh Úkíkk hnu. çkkfeLke r{ÕfíkLkwt çku ¼kEykuyu su fhðwt nkuÞ íku fhðwt yu{ íkuyku {kLkíkkt.

WÃkhkuõík nuíkw rðþu ík{u Mk{sqíke {u¤ðe .ík{u íkuLku çkhkçkh Mk{ßÞk Aku fu Lknª íkuLke [fkMkýe{kxu ynet ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

• Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.(1) çkkLkwt rÃkÞh fÞk Lkk{u økk{{kt «ríkrcík níkwt ?

(y) ¼è- çku[hËkMk (çk) ¼è MkhËkh(f) ÃkkUrz[uheðk¤k (z) zkìõxh Mkknuçk


økwshkíke


LkkutÄ

109

(2) çkk þwt ð÷kuÃkkík fhíkkt ?(y) økk{{kt MkkiÚke ðÄw r{÷fík ÄhkðLkkh «ríkrcík fwtxwtçkLkwt Lkk{kurLkþkLk Lk hÌkwt.(çk) ÃkkiMkkËkh ½hLke AkufheLku Mkkð Mkk{kLÞ ½h{kt Ãkhýðwt Ãkzâwt.(f) {k{kLku çknw LkkLke ô{hu LÞwhkuMkeMk ÚkÞwt.(z) ËkËkS ÃkkUrz[uhe{kt s ðÄw Mk{Þ ðeíkkðíkk.

(3) {k{kLke nk÷ík {kxu çkk fkuLku sðkçkËkh økýíkkt ?(y) {k{e (çk) {k(f) ËkËe{k (z) ËkËkS

(4) ÷u¾fu {k{kLkwt {fkLk ¾heËðkLke çkkLku fu{ Lkk Ãkkze ?(y) yk yÔÞðnkhw yLku Ëw:¾ f÷uþ LkkuíkhLkkhwt níkwt.(çk) ÷u¾fLke ÃkkMku YrÃkÞk Lk níkk.(f) ÷u¾f {k{kLke yu r{÷fík yÃkþwfrLkÞk¤ økýíkkt.(z) ÷u¾fLkk {k{kLkwt økk{ çknw Ëqh níkwt.

(5) çkk økk{{kt yuf LkkLkwt íkku LkkLkwt {fkLk ¾heËðk {ktøkíkkt níkkt. fkhý fu ...(y) çkkLku íku økk{k{kt çknw øk{íkwt.(çk) çkkLkk ËkËeLke EåAk níke.(f) ËkËkSLke EåAk níke.(z) ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLkwt Lkk{ økk{{ktÚke ¼qtMkkE òÞ íku çkkLku ÃkMktË Lk níkwt.

(6) ÷u¾f {k{kLkk {fkLkLkwt VŠLk[h ¾heËe Lk þõÞk fkhý fu. ....(y) ÷u¾fLke ÃkíLkeLku íku ÃkMktË Lk níkwt.(çk) çkkLku íku ÃkMktË Lk níkwt.(f) rÃkíkkSLku íku ÃkMktË Lk níkwt.(z) {k{k ËkËkLku íku ÃkMktË Lk níkwt.

(7) fkuLkk ðíkoLk{ktÚke çkkuÄÃkkX ÷ELku çkkyu rÃkíkkSLkk {]íÞw ÃkAe y{wf hf{ y÷øk {qfe.(y) ËkËkS (çk) {kMkk(f) {kuxkfkfk (z) {kuxe fkfe

(8) çkk y÷øk {wfkðu÷e hf{Lkwt þwt fhíkkt ?(y) íkuLkwt ËkLk-Äh{ fhíkkt (çk) íku{ktÚke AkufhkykuLke Ve ¼híkkt(f) íku r¼¾kheLku ykÃkíkkt (z) íku çkuLkkuLku ykÃkíkkt

(9) ËkËkSLke s{eLkLkku çkÄku ðneðx fkuý fhíkwt ?(y) çkk (çk) {k{k (f) ËkËk Ãkkuíku (z) Vfehk¼kE

(10) ykÃkýk Mk{ks{kt çknuLkkuLku fu ËefheykuLku su fktE yÃkkÞ Au íku{kt W{¤fkLku MÚkkLku þwt òuðk {¤uAu ?(y) ÔÞðnkhLke Vhs Ãkqhe fÞkoLkku Mktíkku»k (çk) ÃkwÛÞ f{kððkLkku ¼kð(f) ËÞk-ËkLkLkku ¼kð (z) yk çkÄwt s

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


110

(11) çkk¤ WAuh {kxu MkkiÚke ðÄw yøkíÞLkwt ÷ûký fÞwt økýkÞ ?(y) ykðzík (çk) yLkw¼ð(f) MkqÍ (z) {{¥ð

(12) {ktËk {kýMkLke [kfhe {kxu MkkiÚke yøkíÞLkku økwý fÞku økýkÞ ?(y) ykÞkusLk (çk) ÔÞðMÚkkþÂõík(f) Lkuík]íðLkku økwý (z) ÃkkuíkkLke Mktzkuðýe

(13) çkkLke nksheÚke ÷u¾fLke ÃkíLkeLku Mðíktºkíkk WÃkh þk {kxu fkÃk ykðe þfu ?(y) çkkLku MkkiLku økw÷k{ çkLkkððkLkku þku¾ níkku.(çk) ½hLke çkÄe çkkçkíkku{kt Mkíkík {kÚkwt {khíkkt hnuðkLkku çkkLkku Mð¼kð níkku.(f) çkkLku ðnw Ãkhíktºk nkuÞ yu øk{íkwt(z) çkk fkuELku Mðíktºk Úkðk Ëuðk {ktøkíkkt Lknª.

(14) ‘Ëun{ ÃkkíkÞkr{ ðk fkÞo{T MkkÄÞkr{’ Lkku yÚko þku ÚkkÞ ?(y) ËunLkwt ÃkktËzwt ÚkkÞ yÚkðk fkÞo MkÄkÞ.(çk) þheh Lkfk{wt Au. f{o s {n¥ðLkwt Au.(f) þheh ÃkzðkLkwt s Au. yÚkðk fk{ ÚkðkLkwt Au.(z) fkt þheh Lknª hnu fkt fk{ rMkØ fheþ.

(15) ÷u¾fLku «ku. ðk½Lkwt VeþÃkkuLz rðãkÚkeoykuyu fu{ ykÃku÷wt ?(y) íku{Lke ¼ýkððkLke heíkLku fkhýu(çk) yu{Lkk ÍLkqLke Mð¼kðLku fkhýu(f) yu{Lke rðãkÚkeo r«ÞíkkLku fkhýu(z) yu{Lkk Mkh¤ Mð¼kðLku fkhýu

(16) ÷u¾fLke ÃkíLke ÃkhLke Äkf çkkLku fu{ øk{íke ?(y) fkhý fu yu yu{Lku {Lk ‘ÃkwY»kíð’Lke rLkþkLke níke.(çk) fkhý fu yu îkhk yu Ãkkuíku Ãký ðnwLku ËçkkÞu÷e hk¾ðk {ktøkíkkt níkkt.(f) fkhý fu yu MºkeykuLku ÃkwÁ»kkuÚke Wíkhíke økýíkkt(z) fkhý fu yu {kLkíkkt níkkt fu ¼Þ rðLkk «erík Úkíke LkÚke.

(17) ‘Mkh{w¾íÞkhÃkýwt’ yux÷u þwt ?(y) çkÄkLkk yr¼«kÞ ÷E yu {wsçk fk{ fhðwt.(çk) {n¥ðLkk yuf-çku MkÇÞkuLku rðïkMk{kt ÷E yu{Lkk yr¼«kÞ {wsçk fk{ fhðwt.(f) ½h{kt su MkkiÚke {n¥ðLke ÔÞÂõík økýkÞ íkuLkk yr¼«kÞ {wsçk fk{ fhðwt.(z) fkuELkk yr¼«kÞ fu {íkLke Ãkhðk fÞko rðLkk ÃkkuíkkLku Mkk[wt ÷køku íku «{kýu fk{ fhðwt.

(18) {k{kLkk {]íÞwLku fkhýu «{kuËçkk fu{ ¼ktøke Ãkzu÷kt ?(y) {k{k íkhVÚke {¤íke ykŠÚkf {ËË çktÄ ÚkðkÚke(çk) {k{k íkhVÚke {¤íkkt Mk÷kn-Mkq[LkÚke çktÄ ÚkðkÚke(f) {k{k íkhVÚke «u{ {¤íkku çktÄ ÚkðkÚke(z) {k{kLkwt yfk¤ {]íÞw rhçkkE rhçkkELku ÚkðkÚke.

økwshkíke


LkkutÄ

111

(19) hkíku Mkkzk Lkð- ËMku çkÄk MkqE òÞ íÞkt MkwÄe{kt çknw {n¥ðLkwt Lk økýkÞ yuðw õÞwt fk{ fwxwtçk{kt Úkíkwt ?(y) çkÄk MkkÚku çkuMke ðkíkku fhíkkt nkuÞ (çk) ¼sLkku Mkkt¼¤íkkt nkuÞ(f) hurzÞku Mkkt¼¤íkkt nkuÞ (z) çkkÃkwSLkk Ãkøk Ëçkkðíkkt nkuÞ

(20) ‘yufktíkhu’ ykððwt yux÷u fuðe heíku ykððwt ?(y) Ëh [kuÚkk rËðMku ykððwt(çk) çku rËðMk ykððwt yLku yuf rËðMk ðå[u Lk ykððwt(f) yXðkrzÞk{kt yufðkh ykððwt(z) yuf rËðMk ykððwt yLku yuf rËðMk Lk ykððwt

(21) ‘«{kuËçkkLku Ëefhe yLku ËefhkLke ftÃkLkeLkwt ÔÞMkLk ÚkE økÞwt’ íÞkt ÔÞMkLkLkku yÚko þku fhþku ?(y) {kËf ÃkËkÚkoLke xuð nkuðe(çk) yþõÞ Úkðwt(f) yrLkðkÞo Úkðwt(z) sYh Lk nkuÞ Aíkkt íkuLkk rðLkk [k÷u Lknª yuðe ykËík Ãkzðe.

(22) ‘Mk¥kk yLku Mðíktºkíkk’ Ãkkuíku òíku s þk {kxu {u¤ðe ÷uðe Ãkzu Au ?(y) fkhý fu yu çkLLku Mkk{uÚke ykÃkðkLkwt fkuELku øk{íkwt LkÚke.(çk) yk søkík{kt yuðwt s çkLkíkwt ykÔÞw Au(f) Mk¥kk yLku MðíktºkíkkLkku Lkþku nkuÞ Au.(z) Mk¥kk yLku Mðíktºkíkk çknw ¾íkhLkkf çkkçkíkku Au.

(23) MkkuøkXk çkkSLke h{ík{kt ‘økktzeÞwt fkZðwt’ yux÷u þwt ?(y) ÃkkuíkkLkwt MkkuøkXwt øk{u íku{ [÷kððwt(çk) ÃkkuíkkLkwt MkkuøkXwt [÷kððwt s Lkrn.(f) ÃkkuíkkLkwt MkkuøkXwt ŸÄe rËþk{kt [÷kððwt(z) MkkuøkXkçkkS h{ðkLkw çktÄ fhe Ëuðw

1 - B 14 - B2 - A 15 - C3 - D 16 - A4 - A 17 - D5 - D 18 - D6 - B 19 - C7 - A 20 - D8 - D 21 - D9 - D 22 - A10 - D 23 - A11 - D12 - D13 - C


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


112

9.2 yk økã¾tzLke ¼k»kk îkhk h[LkkLke heíku Úkíkk fíkorh yLku f{orýLkk ¼uË fhe þfþku.ykÃkýu ykøk¤ òuÞwt fu r¢ÞkÃkËku{kt fíkkoLkwt rLkÞtºký nkuÞ Au. su ðkõÞ{kt fíkkoLkwt rLkÞtºký nkuÞ

yLku fíkko «{kýu r¢ÞkÃkË{kt VuhVkh Úkíkku nkuÞ yux÷u fíkko yLku r¢ÞkÃkË ðå[u ÃkËMktðkË nkuÞ íku fíkorh ðkõÞçkLku Au. yk ðkõÞh[Lkk{kt fíkkoLku {n¥ð yÃkkÞ Au. Ãký fíkkoLku MÚkkLku f{oLku {n¥ð yÃkkÞwt nkuÞ íÞkhuf{orý ðkõÞ çkLku Au. yk f{orý ðkõÞh[Lkk{kt fíkkoLku Úke, ðzu, îkhk «íÞÞ ÷køku Au. yux÷u fu fíkorh{ktÚkef{orý{kt ÃkrhðíkoLk fhðk {kxu fíkkoLku Úke , ðzu , îkhk «íÞÞ ÷økkze r¢ÞkÃkË{kt ÞkuøÞ VuhVkh fhðk{ktykðu Au.

WËk. Lkeíkk fuhe ¾kÞ Au. (fíkorh ðkõÞ)LkeíkkÚke fuhe ¾ðkÞ Au. (f{orý ðkõÞ)nwt Ãkkýe Ãkeðwt Awt. (fíkorh ðkõÞ){khkÚke Ãkkýe ÃkeðkÞ Au. (f{orý ðkõÞ)yk{ fíkkoLku {n¥ð yÃkkÞwt nkuÞ íkku fíkorh ðkõÞ yLku f{oLku {n¥ð yÃkkÞwt nkuÞ íkku f{orý

ðkõÞ çkLku. Ãký ðkõÞ{kt fíkkoLku {n¥ð Lk yÃkkÞ yLku f{o Lk nkuÞ íkku ? íku ð¾íku r¢ÞkÃkËLku {n¥ðyÃkkÞ Au. r¢ÞkÃkËLku {n¥ð yÃkkíke ðkõÞh[Lkk ¼kðu «Þkuøk fu ¼kðu ðkõÞ çkLku Au.

WËk. Lke÷k ÍzÃkÚke Ëkuze (fíkorh ðkõÞ)Lke÷kÚke ÍzÃkÚke ËkuzkÞwt (¼kðu ðkõÞ)rÃkíkkS Äe{u Äe{u [k÷u Au (fíkorh ðkõÞ)rÃkíkkSÚke Äe{u Äe{u [÷kÞ Au (¼kðu ðkõÞ)yk{ ¼kðu ðkõÞ{kt Ãký fíkkoLku Úke, ðzu, fu îkhk «íÞÞ ÷økkzkÞ Au. yLku r¢ÞkÃkË{kt ÞkuøÞ

VuhVkh fhkÞ Au. yk rðþuLkku ðÄw yÇÞkMk ík{u ÔÞkfhý rð¼køk{ktÚke fhe þfþku.ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.

WÃkhkuõík nuíkw rðþu Mk{s {u¤ðe. ík{u yk nuíkw çkhkçkh Mk{sÞkt Aku fuLkrn ? íkuLke [fkMkýe {kxuLke[u ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

1.2 Lke[uLkkt ðkfÞku{ktÚke fÞkt fíkorh Au. yLku fÞk f{orý Au íku ÷¾ku.(1) yu{LkkÚke çkkuÕÞk rðLkk íkku hnuðkÞ Lknª.(2) yk {fkLk ykÃkýu ¾heËe ÷Eyu.(3) çkuLkkuLku yk¾hu þwt yLku fux÷wt yÃkkÞ Au íkuLku çkË÷u fuðe ¼kðLkkÚke yÃkkÞ Au íku {n¥ðLkwt Au.(4) ¼kE-çkuLkku ðå[u {k-çkkÃkkuyu Mk{kLkíkk MÚkkÃkðe òuEyu.(5) y{khkÚke yu ÃkiMkk Lk ÷uðkÞ.(6) çkkÚke çkku÷kÞwt Lknª.(7) {khku fu çkkLkku fþe çkkçkíku rðhkuÄ {khe ÃkíLke fhu Lknª.(8) yu [kuÏ¾ku [x sðkçk ykÃkíkkt.(9) yu{Lku ftÃkLke ykÃkðk nwt Ãký çkuMke hnuíkku.(10) Mkktsu Mkkzk-[kh Ãkkt[ ðkøku [k Ãkeðkíke.(11) hkºku ykX òøku ¾ðkíkwt.(12) çkkÚke Ãkqò ËMk ðkøÞk MkwÄe ÷tçkkðkE økE.

økwshkíke


LkkutÄ

113

(7) fíkorh(8) fíkorh(9) fíkorh(10) f{orý(11) f{orý(12) f{orý(13) f{orý(14) fíkorh(15) fíkorh(16) f{orý(17) f{orý

• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.(1) ‘{khk çkkÃkwLkwt yuf {fkLk íkku hnu.’ yu{ çkk fu{ fnuíkkt ?(2) çkk ðxLkku fxfku níkkt yu{ fuðe heíku fne þfkÞ ?(3) çkkyu ÃkkuíkkLke r{÷fíkLkk Ãkkt[ ¼køk fhðkLke Lkk Ãkkze ÃkAe íku{ýu r{÷fík fuðe heíku ðnU[ðkLkw

Lk¬e fÞwO ?(4) ÷u¾fLku ykÃkýe Mk{ksh[LkkLke yLku fwtxwtçk ÔÞðMÚkkLke Lkçk¤e fze fE ÷køku Au ?(5) «{kuËçkkyu Mðíktºk heíku Sððk {kxu ykðu÷e çku íkfLku þk {kxu sðk ËeÄe, yu{kt yu{Lke

{q¾ko{e níke fu ËeÄoÆrü ?(6) «{kuËçkkLkku Mð{kLkLkku ÏÞk÷ çknw Ÿ[ku níkku. yuðw þk ÃkhÚke fne þfkÞ ?(7) ËefhkLke íkuLke ÃkíLke ÃkhLke ÄkfLkkt ð¾ký fheLku çkkyu fE heíku ¾kuxwt fÞwO ?(8) «{kuËçkk{kt fkuELke Ãký Mkuðk [kfhe fhðkLkku økwý rðþu»k níkku ?(9) ÷u¾fLkkt çkk-çkkÃkwS íku{Lke ÃkkA÷e ô{h{kt MktíkkLkkuLke nksheLke Ít¾Lkk þk {kxu fhíkkt ?(10) {kuxk fwtxwtçk{kt hkíkLkk sBÞk ÃkAeLkku Mk{Þ çkÄkyu þk {kxu MkkÚku ÃkMkkh fhðku òuEyu ?(11) ÷u¾fLkkt çkkyu ÃkkA÷e ô{h{kt Lkðkt-Lkðkt fÞkt fk{ku þkuÄe fkZâkt ? þk {kxu ?

(1) çkkLkwt fwxwtçk økk{{kt MkkiÚke ðÄw r{÷fík Ähkðíkw «ríkrcík fwxwtçk níkwt. íku{Lkwt fwxwtçk ¼x - MkhËkhLkuLkk{u økk{{kt yku¤¾kíkwt. {k{k yk¾e ®sËøke fþwt f{kÞk Lknet yux÷u r{÷fík ½Mkkíke økE.{k{kLkk yðMkkLk ÃkAe ËkËkSyu çkLkkðu÷ {fkLk Ãký ðu[kE økÞwt. çkkLkk fwxwtçkLkwt Lkk{kurLkþkLk¼qtMkkE økÞwt yux÷u çkk fnuíkkt fu {khk çkkÃkLkwt yuf {fkLk íkku hnu

(2) çkk ¾qçk Mð{kLke níkkt ËkËkS fu {k{k ÃkkMku çkkyu fE {ktøÞwt LkÚke. ¾kðkLkk MkktMkk níkk yuðkMk{Þ{kt Ãký ÃkkuíkkLke ¾he ÂMÚkríkLke òý ËkËkSLku fhe Lk níke. {nuLkík fhe ½h Ãkqhwt fhu÷wt.{k{kLkwt hsðkze VŠLk[h ðu[kíkwt níkwt íku Ãký ¾heËðkLke Lkk Ãkkzu÷e. yk{ çkk Mð{kLke nkuðkLkufkhýu fne þfkÞ fu íkuyku ðxLkku fxfku níkkt.


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


114

(3) çkkyu r{÷fíkLkku y{wf rnMMkku yuðe heíku swËku {qfðkLkwt fÌkwt fu suÚke Ëh ð»kuo yk hf{LkkÔÞks{ktÚke çkuLkku yLku ¼kýeykuLku ykÃkðkLke {kuMkk¤kLke hf{ {¤e hnu yux÷u çkuLkkuLkk ÔÞðnkhÚkíkk hnu. yk fkhýu r{÷fíkLkk Ãkkt[ ¼køk fhðkLke Lkk fne.

(4) Ëefhk yLku Ëefhe ðå[u WAuh{kt yLku yrÄfkh{kt Mk{kLkíkkLkwt su Äkuhý MÚkkrÃkík Úkðwt òuEyu íkuÚkíkwt LkÚke ykÃkýk Mk{ks{kt fwxwtçkLke Lkçk¤e fze Au fu Ëefhe fu çknuLkLku su ftE ykÃkðk{kt ykðuAu yu{kt ËkLk - Äh{Lkku ¼kð hnu÷ku nkuÞ Au. yuLkku yu yrÄfkh Au. yuðku ¼kð ykðu íÞkhu sMk{kLkíkkLkwt Äkuhý MÚkkrÃkík ÚkE þfu.

(5) yu{Lke {kLÞíkk níke fu ÃkrhðkhLke Mkuðk Ãknu÷e ÃkAe Mk{ksLke. Ãkrhðkh{kt ÃkkuíkkLkkt Ãkkiºk -Ãkkiºkeyku Ëkirnºkku ËkirnºkeykuLkk WAuh{kt Ãkkuíku {níðLke ¼qr{fk ¼sðe þfu yu{ Au íkuðwt yu{kLkíkkt. yLku ÷u¾fLkk {íku çkk¤fku WAuhðk{kt íku{Lke ykðzík yLkw¼ð MkwÍ yLku {{íð çkuòuzníkkt. yk fkhýu ½hLkk Akufhk ½txe [kxe Lku WÃkkæÞÞLku ykxku çkÒku íkf sðk ËeÄe yLku ÃkkuíkkLkkËefhkyku MkkÚku hnuðkLkwt ÃkMktË fÞwO.WÃkh AÕ÷e heíku skuEyu íkku íku{Lkk yntfkhe Mkh{w¾íÞkhMkkne Mð¼kðLku òuíkkt yk {q¾ko{eníke fkhý fu Ëefhkyku MkkÚku hnuðkÚke ðnwyku MkkÚku Mkt½»ko ÚkðkLku Mð¼krðf níkku Ãkhtíkw shkôzkýÚke òuEyu íkku íku{Lkku yk rLkýoÞ ½ýwt ËqhLkwt rð[kheLku fhðk{kt ykÔÞku níkku. fkhý fuÃkwMíkfLku ytíku ÷u¾f s Mðefkhu Au fu íku{Lke ÃkkMkuÚke su MktíkkLkku yLku Ãkkiºkku ËkirnºkLku íkk÷e{{¤e íkuyku ðÄw Mkh¤ MkV¤ SðLk Sðe þõÞkt.

(6) yu{ýu ßÞkhu ÃkkuíkkLkk Ëefhkyku MkkÚku hneLku íku{Lkkt çkk¤fkuLku WAuhðk{kt hMk ÷uðkLkwt Lk¬e sfhu÷wt íÞkhu íku{Lkk ËefhkykuLku - ðnwykuLku økhs Au yuðe yu{Lke yÃkuûkk ðÄw Ãkzíke økýkÞ.¾hu¾h íkku ËefhkykuLkkt MktíkkLkkuLku W¥k{ heíku WAuhðkLke økhs yuu{Lku níke íkuÚke Úkkuzk - ½ýktyÃk{kLkku MkneLku Ãký íku{ýu Ëefhk MkkÚku hnuðkLke íkiÞkhe hk¾ðe òuEíke níke.

(7) ËefhkLke íkuLke ÃkíLke ÃkhLke ÄkfLkkt ð¾ký fhðkÚke çkk ÃkkuíkkLke ðnwLkkt rðhkuÄe çkLke økÞk.Mkw{u¤Lkkt çkkhýkt íku{ýu fkÞ{ {kxu çktÄ fÞko.

(8) ËMk - çkkh ð»koLke LkkLke W{hu yu{ýu ÃkkuíkkLke Mkkðfe {kLke ¾qçk Mkuðk [kfhe fhe níke yLkuykþeðkoË {u¤ÔÞk níkk. rÃkíkkLke MkkÚku íku{Lkk ËËeoykuLke Ãký Mkuðk [kfhe ÓËÞÃkqðof fhe níke.ÃkkuíkkLkk ÃkríkLku Ëh rþÞk¤k{kt Akíke{kt fV ¼hkíkku íÞkhu ÃkkuMkzkuzktLke ðhk¤Lkku þuf ¾tíkÃkqðoffhíkkt. ð¤e ÃkríkLku fku÷uhk ÚkÞku íÞkhu Ãký Ãkkt[ - Mkkík rËðMk hkíkkuLkk Wòøkhk fheLku [kfhefhíkkt çkk¤fkuLku Ãký {ktËk Úkíkkt íÞkhu íku{Lke MkkÚku Lku MkkÚku hne hkuøk{wõík fhíkk yLku AuÕ÷uÃkkuíkkLkk ¼kELke {ktËøke ð¾íku ËkuZuf {rnLkk SÃk{uh nkuÂMÃkx÷ ÃkkUrz[uhe{kt yuðe [kfhe fhefu ÃkrhðkhLkkt s Lknª yk©{Lkk MkkÄfku Ãký ð¾ký fhðk {ktzâk.

(9) ÃkkA÷e ô{h{kt yux÷u fu ½zÃký{kt {kýMkkuLku yuf÷k hnuðwt øk{íkwt LkÚke. íku{Lku ÃkkuíkkLkk ¼qíkfk¤Lke{eXe M{]ríkykuLke yÚkðk Ãkkuíku fhu÷k Mkt½»kkuo Ãkhk¢{kuLke ðkík fkuELku fhðe nkuÞ Au. ÃkkuíkkLkk hkuøkðøkuhuLke ðkík fkuELku fhðe nkuÞ Au. ð¤e ÃkkuíkkLku ftEf ÚkE sþu yuðe ®[íkkLku fkhýu Ãký fkuELkenksheÚke yu{Lku MkkYt ÷køkíkwt nkuÞ Au. MktíkkLkkuLke nksheÚke nqtV {¤íke nkuÞ Au.

(10) f÷kf MkkÚku økk¤uu íkku yufçkeòLke ÷køkýeyku, Mkw¾ Ëw:¾ ðøkuhu ÃkhMÃkh ðnU[e þfu. çkk¤fkuLkkWAuh{kt Ãký Mkw{u¤ðk¤wt MktðkËe ðkíkkðhý {n¥ðLke ¼qr{fk ¼sðu.

(11) ÷u¾fLkkt çkkyu yXðkrzÞu [kËhku - øk÷uVku ÄkuðkLke, økkË÷kt íkzfu Lkk¾ðkLke, ®ÃksY, ½kuzku,fçkkx ðøkhu MkkV fhðkLke fk{økehe þY fhe. yu{Lku «ð]r¥k rðLkk [uLk Lk Ãkzíkwt yLku {kLkíkkt fuLkðhwt {kýMk þÞíkkLk çkLke òÞ Au.

økwshkíke


LkkutÄ

115

• Lke[uLkk «&™kuLkk Mkk[k sðkçk MkkÚku ¾hk Lke rLkþkLke fhku.(1) ‘¾zu Ãkøku [kfhe fhðe.’ yux÷u ?

(y) Mkíkík òøk]ík yLku íkíÃkh hne Mkuðk fhðe.(çk) Ãkøk ¾ze òÞ, íkqxe òÞ íÞkt MkwÄe Mkuðk fhðe.(f) Mkíkík Q¼k Q¼k Mkuðk fhðe.(z) Ãkøk Úkkfe òÞ íÞkt MkwÄe Mkuðk fhðe.

(2) ‘ykVheLk Ãkkufkhe sðwt’ yux÷u þwt ?(y) {kuxu {kuxuÚke çkq{ku Ãkkzðe (çk) ¾qçk ¾qþ ÚkE sðwt.(f) {kuxk Ãkkufkhku fhðk. (z) ¾qçk Ëw:¾e Úkðwt.

(3) ‘ôçkh {qfe zwtøkh Ãkqsðku’ Lke MkkÚku {u¤ ¾kÞ íkuðe fE fnuðík Lke[uLke fnuðík{ktÚke Au.(y) ôçkh yux÷k Ëuð (çk) zwtøkh yux÷k Ëuð.(f) ½hLkk Akufhkt ½txe [kxu Lku WÃkkæÞkÞLku ykxku. (z) ðnwLkkt ÷ûký ôçkh{kt

(4) ‘{LkLku {kÞwO ’ yux÷u þwt ?(y) {LkLkwt ¾qLk fÞwO. (çk) {LkLku sçkhsMíkeÚke ðþ fhðwt.(f) {Lk ÚkkÞ Lknª íkuðwt fhðwt. (z) {LkLkku Lkkþ fhðku.

• ¼k»kkrfÞ «&™kuLkk sðkçk.

1 - A2 - B3 - C4 - D

(1) †e ykŠÚkf heíku Mðíktºk nkuÞ yu fux÷wt sYhe Au ? fkhýku ykÃkku.(2) †e MkþÂõíkfhý yux÷u þwt ? yu fE heíku þõÞ çkLku ?(3) Mºke ÃkwY»k Mk{kLkíkkLke MÚkkÃkLkk Mk{ks{kt fE heíku ÚkE þfu íku rðþu ík{khwt {tíkÔÞ sýkðku.

- Mk{ks{kt †eLkwt MÚkkLk, ÷øLk ÃkAe Ãký ykŠÚkf ÃkrhÂMÚkrík Lkçk¤e nkuðkLku fkhýu LkufÞkhuf Mkk{krsf rhðkòuLku fkhýu Ãký {rn÷kykuyu rÃkÞh WÃkh fuðku ykÄkh hk¾ðku Ãkzíkku nkuÞ Au.- ¼k»kk îkhk fíkorh yLku f{orý çktLku ðå[uLkku ¼uË.

ík{u fwtxwtçk yLku Mk{ksLku fE heíku WÃkÞkuøke Úkþku íku rðþu ík{khk rð[khku sýkðku.

MðyæÞLkLkk «&™kuu

ík{u þwt þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


116

MºkeLke Ëefhe yLku çknuLk íkhefuLke ¼qr{fkLkwt ½zíkhLke Ærüyu {n¥ð Au yLku MkkMkw yLku {kíkhefu ykðLkkhe ÃkuZeLku MktMfkrhíkk yLku fu¤ðýe {kxu {n¥ð Au. fE ¼qr{fkLkwt {n¥ð ðÄw yu rðþu [[ko{ktLk Ãkzeyu íkku Ãký MºkeLke {k íkhefuLke ¼qr{fk yk¾k søkík{kt yíÞtík {n¥ðLke økýkE Au. ‘su fh Íq÷kðuÃkkhýwt íku søkík Ãkh þkMkLk fhu’ íÞkt {kLke ¼qr{fkLke s ðkík Au. ð¤e ‘sLkLke sL{¼qr{ MðøkkoËrÃkøkheÞMke’ yu{ fnuðkÞwt Au. yu{kt Ãký {kLkk {n¥ð Ãkh s ¼kh {qfkÞku Au. søkík{kt {k rðþu sux÷wt ÷¾kÞwtAu yux÷wt ¼køÞ s fkuE çkeò MktçktÄ rðþu ÷¾kÞwt nþu. yu {n¥ð þk {kxu Au íku Mk{sðk suðwt Au. {kLkðòíkLke ykðLkkhe ÃkuZeykuLke MktMfkrhíkk yLku Mkw¾kfkheLkku çkÄku s ykÄkh {k Lkk{Lke ÔÞÂõík WÃkh Au.

yk ÃkkX ðktåÞk ÃkAe ík{u(1) yk ¾tz{kt yuf s Mºke MkkMkw yLku {k íkhefu fuðe Mkk{Mkk{k AuzkLke ¼qr{fk ¼sðíke nkuÞ Au íku

òuþku.(2) yk ¾tz îkhk ÔÞÂõíkLkk SðLk WÃkh {kLke yMkh fux÷e Ÿze nkuÞ Au íku yLkw¼ðþku.(3) yk ¾tz{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kkLku ykÄkhu ðkõÞLke h[Lkk yLku ðkõÞLkk «fkhLke Mk{s fu¤ðþku.

{khk rðãkÚkeoyku yLku yLÞ {nu{kLkku fu Mkøkkt-ðnk÷ktLke ½h{kt {khe ÃkíLke yLku çkk çktLkuykðe Mkh¼hk yLku ÔÞðnkh fhu yux÷u yu ÷kufku{kt íkku AkÃk yuðe s fu MkkMkw-ðnwLku ðkn, fuðwt çkLku Au !{khe ÃkíLkeLkku yðks s Äe{ku, çkq{ Ãkkzu íkkuÞ Ãkzkuþ MkwÄe Lk Mkt¼¤kÞ. yk{u ½»koý ÚkkÞ íÞkhu Ãký yu¼køÞu s çkku÷u. yzkuþ-Ãkzkuþ{kt ðnwyku MkkMkwykuLku {khk çkkLkwt WËknhý ykÃku yLku MkkMkwyku ðnwykuLku{khe ÃkíLkeLkwt WËknhý ykÃku.

{khk MkkMkhk{kt yk ½»koýLke ðkíkku ÃknkU[íke Ãký {khk òuhËkh MkMkhk {khk çkkLkku Ãkûk ÷u.‘íkLku yu{ýu ÃkkuíkkLkk ËefhkLke ðnw íkhefu ÃkMktË s Lk fhe nkuík íkku ? ½hzkt {kýMkku íkku ðZu,Mkkt¼¤e ÷uðwt.’

çkk Ãký ÃkkAkt yk{ nkutrþÞkh. ÷kufkuLku {kutyu íkku ðnwLkkt ð¾ký fhíkkt Úkkfu Lknª. õÞkhuf {khkMkkMkwLku nkUrþÞkheÃkqðof fnu,‘nkuÞ yu íkku, çkk¤f Au Lku ?’ Ãký ÃkAe çknw ftxk¤u yux÷u {khe çkuLkku ÃkkMku hkð¾kÞ. ÃkkuíkkLkwt fkÃkz ¾heËðkLkwt, MkkÕ÷k ¾heËðkLkwt yuðwt çkÄwt fk{ ÃkkA÷kt ðhMkku{kt yu{LkkÚke çknkh

hkð ¾kðe - VrhÞkË fhðeõðkxoh - MktMÚkkLkk f{o[kheyku{kxuLkkt hnuXkýykÚkkoRrxMk - ðk ½qtxý yÚkðkMkktÄLkku ðkç÷z «uþh - ÷kuneLkwt ËçkkýSË - nXkøkúnykí{¾kus - ÃkkuíkkLkk Mð¼kðLke{ÞkoËkyku Mk{sðkLkku «ÞíLkykþf - «u{eMktíkÃkof - Mktíkku»k ykÃkLkkhku, ík]ófhLkkhku

YrZ«Þkuøkku½hfk{{kt yu¬ku nkuðwt -½hfk{{ktfwþ¤ nkuðwtykVheLk ÚkE sðwt - ¾qþ ÚkE sðwt÷kuZkLkk [ýk [kððk - ¾qçky½Y fk{ fhðwt, ÷øk¼økyþõÞ nkuÞ yux÷wt {w~fu÷ fk{fhðwt¾u÷ ¾÷kMk ÚkE sðku - fk{ ÃkqYtÚkðwt, {]íÞw Úkðwt.


«MíkkðLkk

nuíkwyku

{q¤ÃkkX

økwshkíke


LkkutÄ

117

Lkef¤ðkLkwt {w~fu÷ ÚkÞk ÃkAe çkuLkkuLku MkkUÃku. {k{kLkk {]íÞw ÃkAe hMkkuzkLkku nðk÷ku {khe ÃkíLkeyu Mkt¼k¤e÷eÄu÷ku yu{ çknkhLke ¾heËeLkku nðk÷ku Ãký íkuýu Mkt¼k¤e ÷eÄu÷ku. ÃkAe íkku çkkLku s Lknª {Lku Ãký ÃkqAâkrðLkk yuLke Mkkzeyku fu ËefhkLkkt fÃkzkt s Lknª Ãký {kYt fkÃkz Ãký ¾heËe ÷kðu. Ãký çkk {kxu òu yu ftE¾heËe ÷kðu íkku çkk y[qf yu çkuLkkuLku ykÃke Ëu. y÷çk¥k, fkuEfðkh MkkÕ÷k yu{ýu Mkk{uÚke Ãký çkuLkku {kxuyuLke ÃkkMku {tøkkðu÷k Ãký Ãkkuíkk {kxu ¾kMk fþwt {tøkkðu Lknª. yu{Lke AkÃk yuðe fu yuLku {kU½wt ¾heËðkLke xuðAu Lku {khu nðu ½hzu½zÃký yuðwt {kU½w ÃknuheLku sðwt Au õÞkt ?

yk{ íkku Mkhuhkþ MkkMkw-ðnwyku fhíkkt yu{Lke ðå[u fËk[ ðÄw {Lk{u¤ níkku. çkkÃkwSLkk yðMkkLkÃknu÷kt yufðkh y{Lku ÞwrLkðŠMkxe õðkxoMk{kt {kuxwt õðkxoh {éÞwt. ÞkusLkk yuðe fhe fu yk¾k fwtxwtçku íÞkthnuðwt Lku çktøk÷ku ¼kzu ykÃkðku. çku yuf {rnLkk íÞkt hÌkk ÃkAe çkk-çkkÃkwSLku íÞkt Lk VkÔÞwt yux÷u yu ÷kufkuÃkkAk økÞkt. {Lku ÞwrLkðŠMkxe LkSf Ãkzu yux÷u y{u õðkxMko{kt hÌkkt. Ëh þrLk-hrð çkk-çkkÃkwS MkkÚku hnuðksEyu. LkkLkku ¼kE {kuhçke níkku. y{u Lkðuf {rnLkk õðkxMko{kt hÌkkt. {ut ònuh fhe ËeÄu÷wt fu {LkuÞwrLkðŠMkxe çknw LkSf Ãkzu Au yux÷u nðu y{u íkku õðkxMko{kt s hneþwt. çkk-çkkÃkwSLku y{khk rðLkk Lknkuíkwtøk{íkwt yu y{u òuE þfu÷kt. y{khwt íkku økkXðkE økÞu÷wt Ãký Lkðuf {rnLkk ÃkAe çkkyu þwtÞ Mk{òÔÞwt íku yufrËðMk nwt ÞwrLkðŠMkxe{kt Lkkufhe Ãkh, {khku yuf rðãkÚkeo ykðeLku fnu, ‘çkkyu fnuzkÔÞwt Au fu Mkktsu õðkxMkoÃkh Lknª ½uh sðkLkwt Au. çkÃkkuhu ¾xkhku ¼heLku õðkxMko ¾k÷e fhe LkktÏÞwt Au.’ {Lku çknw LkðkE ÷køke. Mkktsu½uh ÃknkUåÞku íkku {khe ÃkíLke fnu, ‘çkk-çkkÃkwSLku ykÃkýk rðLkk øk{íkwt LkÚke.’ çkk fnu, ‘ík{u íÞkt yuf÷khnku yLku y{u ynª yuf÷k hneyu yuLkk fhíkkt çkÄk ¼uøkkt Mkkhkt’. {U çktLkuLku fÌkwt, ‘ík{u çktLkuyu ¼q÷ fheAu.’ ðÄw ftE fnuðkLkku íkku yÚko Lk níkku.

çktLkuLku yufçkeò {kxu ÷køkýe yLku ykËh níkkt íkuLke òý çktLkuLke {ktËøke «Mktøku ðÄw Úkíke.{k{kLkk {]íÞw ÃkAe çkkLku ykÚkkoErxMk ðÄe økÞku íkku çkuLkkuLke MkkÚku {khe ÃkíLke Ãký zkìõxhLku íÞkt ËkuzkËkuzfhíke. rLkÞ{ ÚkE økÞu÷ku fu {khkt çkk õÞktÞ çknkh òÞ íkku {khe ÃkíLke yu{Lke MkkÚku nkuÞ s. çkkLkuç÷z«uþh Ãký ðÄe økÞu÷wt. ç÷z fku÷uMxkuh÷ yLku ç÷zMkwøkh Ãký ftEf «{ký{kt níkkt. fezLke Ãký çkhkçkhfk{ Lknkuíke fhíke. zkìõxhkuyu fzf Mkq[Lkk ykÃku÷e fu çkkVu÷wt ¾kðwt, MkVku÷kLkku s WÃkÞkuøk fhðku. Mkktsus{ðk{kt {eXwt ¾kðwt s Lknª. çkk {kxu yk çknw {w~fu÷ níkwt. VhMkký, yÚkkýkt Lku {eXk {h[ktLkku yu{Lku þku¾½ýku Lku ½zÃký{kt S¼Lkk hMkku MkqfkÞk nþu íku fkhýu yu{Lku økéÞwt Ãký ¼kððk {ktzu÷wt. zkìõxhkuLkku fzfykËuþ nkuðkÚke yu{Lku s{ðk{kt Ãký ftÃkLke ykÃkðk nwt Ãký çkk suðwt s s{ðk {ktzâku. Mkktsu {eXwt ¾kðkLkwt{U Ãký Akuze ËeÄwt. yk{u nkÞÃkh yuMkezexeLku fkhýu {h[wt fu ík¤u÷wt íkku nwt ¾kíkku s Lknkuíkku. MkkÚku s{ðkçkuMkðkLkku rhðks yux÷u çkkLku VhrsÞkík çkÄwt çkuMðkË s{ðkLkku ðkhku ykÔÞku. yu{ýu yuf çku ðkh yu Mkk{uçk¤ðku fÞkuo. ‘nðu fux÷wt Sððwt Au ? ¾kðkËu Lku ?’

{U fÌkw, Sððk {hðkLkwt íkku Lk¬e Au. ¾kðkÚke fu Lknª ¾kðkÚke {hkíkwt LkÚke Ãký hkuøkku sYh ÚkkÞAu yLku Ëw¾e Ãký sYh ÚkðkÞ Au. ¾kELku þk {kxu Ëw:¾Lku LkkUíkhðwt ?’ yu{Lkk fhíkktÞ çkuMðkË ¾kðkLkwt nwthMkÃkqðof ¾kíkku íku òuE yu{Lku «kuíMkknLk {¤íkwt Ãký õÞkhuf çknw ftxk¤íkkt. ykðk Mk{Þu {khe LkkhksøkeLkku¼Þ Aíkkt {khe ÃkíLke yu{Lku AkLkwt{kLkwt ftE [xkfuËkh ¾ðzkðe Ëuíke. ‘{kºk [k¾ðk ¾kíkh ¾kÄu÷wt’ yuðwt íkkuÃkkAw çku{ktÚke yuf sý ÃkkMkuÚke Lkef¤e òÞ. ÃkAe íkku ‘[k¾ðk sux÷wt çkÄwtÞ ¾kðwt’ yuðe Aqx íkku zkìõxhkuÃkkMkuÚke {u¤ðe ÷eÄe- Lku MkkÚku hkusLke çku yuzuÕVeLk, yufktíkhu yuf fkÞLkuõMk, rËðMk{kt çku[kh {uÚke MkwËþoLkLkkWfk¤k, fkuz÷eðh yLku MkfMkeLke çku çku økku¤eyku yu çkÄwt ¼qÕÞk rðLkk ÷uðkLkwt Ãký fzf Ãkýu Mkq[ðe ËeÄwt.

{k{kLkk {]íÞw ÃkAe {khe ÃkíLkeLku Ãký nkÞÃkh yuMkezexe ÚkE økÞu÷e. ËMk-ÃktËh rËðMku Mk¾ík{kÚkwt Ëw¾u Lku rËðMk{kt ÃktËh-ðeMk Q÷xeyku ÚkELku çkÄwt rÃk¥k Lkef¤e òÞ ÃkAe hkíku ftEf hkník ÚkkÞ. ykðuð¾íku çkk Ÿ[k-Lke[kt ÚkE òÞ. ykXËMk {rnLkk ykÞwðuoËLke Ëðk [k÷e, A-ykX {rnLkk yu÷kuÃkÚkeLke Ëðk÷eÄe. ðhMkuf nku{eykuÃkÚkeLke Ëðk fhe - Ãký fþku Vuh Ãkzu Lknª Lku {khe ÃkíLkeLku Ãký [xkfuËkh ¾kÄk rðLkk[k÷u Lknª. MkkMkw-ðnw çktLkuyu ¾kðkLke çkkçkík{kt nkÚk {e÷kðe ËeÄu÷k. {khe ÃkíLke çkòh{kt ¼kS-Ãkkô,

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


118

¼u¤ fu ÃkqheÃkfkuze MkwØkt Akuze þfu Lknª Lku hkuøk {xu Lknª.çktLku Ãkh nwt r¾òíkku, ‘yuf íkku ÷ze÷zeLku çktLku sýkt ík{khk çktLkuLkku íkku hkuøk ðÄkhku Aku Ãký {khe

yuMkezexe Ãký ðÄkhku Aku. ÃkkAkt çkkfe Au íkku ¾kðkLkku [xfku Ãký Akuze þfíkkt LkÚke.’çkk çknw Ëw¾e ÚkE síkkt. õÞkhuf fnuíkkt, ‘íkkhe ðkík Mkk[e Au. Ãký ½h{kt MkkÚku hneyu Lku Mð¼kð

Ãkze økÞku yux÷u {Lk Ÿ[kt ÚkE Ãký òÞ nwt {khe ðnw MkkÚku ÷zwt Awt.fkuE Ãkkhfe Akufhe MkkÚku íkku ÷zðk síkeLkÚke. Lku çknw ÚkkÞ íkku VrhÞkË íkku íkkhe ÃkkMku s fheyu Lku ? òýeyu Aeyu fu ykLkku fkuE WÃkkÞ LkÚke AíkktMð¼kð sðku Ãký {ww~fu÷ Au. ’

nwt {khe heíku ykLkku WÃkkÞ Mkq[ðíkku, ‘çkÄk{ktÚke Sð fkZe ÷ku. ½h{kt Mkkð rðhõíkLke su{ hnku.su ÚkkÞ íku Úkðk Ëku. yuf íkku {{ík {qfíkkt LkÚke. Lku ÃkkAkt fnku Aku fu ½zÃký{kt {kLk s¤ðkÞ Lknª. yuLkk suðwtËw¾ çkeswt yufu Lknª. ykÃkýu Mkk{kLkwt {kLk ò¤ðeyu íkku Mkk{wt ykÃkýwt ò¤ðu.’ Ãký çkÄkt fhzkt {kýMkkuLkesu{ yu{Lke {kLÞíkk yuðe níke fu Lkðe ÃkuZe ÃkkMkuÚke ykËh-{kLk-Ãkqsk yu yu{Lkku n¬ níkku. Lkðe ÃkuZe íkkuçkk¤f økýkÞ. íku{Lku ðZðkLkku, íkwåAfkhðkLkku, yÃk{kLkðkLkku íku{Lku n¬ níkku. yu{ýu çkÄkLkwt ½ýwt fÞwO.nðu çkÄkyu yu{Lkku Ãkzíkku çkku÷-Íe÷ðku. Lku yu{ktÞ ðnwykuyu íkku ¾kMk fkhý fu yu yu{Lkk ËefhkLke ðnwykuAu Lku ÃkkAwt yu {kLÞíkk Ãký yux÷e s Ãkkfe fu yu su{ ½h{kt çkÄktÚke AuÕ÷kt hÌkkt yu{ yu{Lke ðnwykuyu ÃkýAuÕ÷k hnuðwt.

½h{kt ðnwykuLkwt MÚkkLk çkÄktÚke AuÕ÷wt yu {kLÞíkk yLku ykøkúnu s fËk[ økkzeLku Ãkkxu [zðk ËeÄeLknª. {k{kLkk {]íÞw ÃkAe {U çku Lkð÷fÚkkyku ÷¾e. Ãknu÷e{kt çkk íkhefu çkk su ¼køk ¼sðe [qfu÷kt íkuLkwt r[ºkWÃkMkkðu÷wt. çkeS{kt yu{ýu MkkMkw íkhefu su ¼køk ¼sÔÞku íkuLke hu¾kyku ¾U[u÷e. çktLku fÚkkyku yu{ýu½ýeðkh ðkt[u÷e. yufÃký «Mktøk yuðku LkÚke fusu ðkMíkrðf SðLk{kt Lkk çkLÞku nkuÞ. y÷çk¥k MkkMkwíkhefuLkk r[ºký{kt ykELkwt Ãkkºk çkk WÃkhktík çkeS Úkkuze {U òuyu÷e ðnwykuLke MkkMkwykuLkk r{©ýÚkeWÃkMkkðu÷wt. çkk Ëhuf ð¾íku ðkt[eLku ÃkkuíkkLku yLku ÃkkuíkkLkkt n{MkVhkuLku ytËhÚke þkuÄe fkZu Lku nMku- suLku fkuELk ÃknkU[u íkuLku Ãkux ÃknkU[u yu fnuðík ÞkË fhkðu. {khe Äkhýk «{kýuLkwt Úkkuzwt Ãkrhýk{ ykðu÷wt s - yu{ýu ÃkýßÞkhu fÚkkLkk MðYÃku MkkMkw íkhefu Ãkkuíku su ¼køk ¼sÔÞku íku òuÞwt íÞkhu yu{Lku Ãký Úkkuze ykí{¾kus fhðkLkwt{Lk ÚkÞu÷wt. fux÷ef çkkçkíkkuLkku {khe ÃkkMku yu{ýu Mðefkh Ãký fhu÷ku Ãký yu{ SË {qfe Ëuðe çknw y½henkuÞ Au.

Lku yux÷u {khe ÃkíLkeLku yLku yu{Lku yufçkeskLkku ¼hÃkqh yMktíkku»k Auf MkwÄe hÌkku. {kºk ðnwykuLkkus yMktíkku»k yu{Lku níkku yLku ðnwykuLku yu{LkkuyMktíkku»k níkku yuðwt Lk níkwt. {khe çkuLkku Ãký fnuíke fu çkk MkkÚkufkÞ{ hnuðkLkwt nkuÞ íkku çknw y½hwt Ãkzu. {khe çkuLkkuLku Ãký yu{Lke MkkÚku ½ýeðkh ½ýk {wÆkyku Ãkh yÚkzk{ýÚkíke. yu þÂõíkLkkt Ãkqòhe níkkt. ykðzíkLkkt ykþf níkkt. yu{Lke {q¤¼qík {kLÞíkk níke fu Mºkeyku{kt y{wfykðzík ykuAe nkuÞ Au. yk fkhýu RrLËhk økktÄe SÔÞkt íÞkt MkwÄe yu{ýu RrLËhk fkUøkúuMkLku {ík Lk ykÃÞku.Ãký yu{Lkk {]íÞw ÃkAe hkSðu fkh¼kh Mkt¼k¤e ÷eÄku yux÷u yu çknw ykþkðkËe çkLke økÞkt níkkt. yu{LkkÚkeçknkh Lk Lkef¤kíkwt Aíkkt yu {ík ykÃkðk økÞu÷kt Lku ELËehk fkUøkúuMkLkk W{uËðkhLku {ík ykÃkeLku ykðu÷kt.

yux÷u fkuE Mºke ykurVMkLkk fk{fks{kt fu ÄtÄk{kt çknw ykðzíkðk¤e Au yu òýu íkku yuLku {kxuyu{Lku ftE çknw {kLk WÃksíkwt Lknª. Ãkhtíkw yu swyu fu y{wf Mºke ½hfk{{kt yu¬ku Au, MktMkkh ÔÞðnkh{ktfwþ¤ Au íkku yu ykVheLk ÚkE síkkt.

ð¤e søkík{kt Ãkwhw»kLkwt {n¥ð ðÄw Au yuðe {kLÞíkk Ähkðíke yLkuf Mºkeyku{ktLkkt Ãký yu yufníkkt. {khe LkkLke çkuLkLku «Úk{ MktíkkLk íkhefu çkuçke sL{e. {khe su{ yuýu Ãký Lk¬e fhu÷wt fu yuf çkk¤fçkMk Au, yuLku yuf «kusuõx íkhefu WAuhðwt. Ãký Ëefhku íkku òuEyu s. yu {kxu yu {khe çkuLkLke ÃkkA¤ ÃkzeøkÞu÷kt. yux÷u MkwÄe fu {khe çkuLku çkeò çkk¤fLku WAuhðkLkwt ÃkkuíkkLkwt økswt yLku íkiÞkhe LkÚke yu{ fÌkwt íkku ÃkkuíkuyuLku WAuhþu yuðe íkiÞkhe Ãký çkíkkðe. Mkk{, Ëk{, Ëtz yLku ¼uËLke «ÞwÂõíkÚke íkuLku çkeò çkk¤f {kxuíkiÞkh fhu÷e.

økwshkíke


LkkutÄ

119

fkuE MºkeLku MktíkkLk{kt çku fu ºký çkuçkeyku s Au yu{ òýu íkku yu ËtÃkíkeLke ËÞk ¾kíkkt. yu ÷kufkuyuyuf çku ðÄw íkf ÷uðe òuEyu yu{ Azu[kuf fnuíkkt y[fkíkkt Lknª. õÞkhuf íkku {khk yuf r{ºkLku íÞkt Mkkík çkuçkeÃkAe sL{u÷k çkkçkkLkwt WËknhý Ãký ykÃkíkkt.Lku Mkk{u Auzu {khe yuf çkuLkLku íÞkt yLku {khk LkkLkk ¼kELku íÞkt Ãknu÷k MktíkkLk íkhefu çkkçkku ykÔÞku ÃkAeçkeò MktíkkLk íkhefu Ëefheyku ykðe yu yu{Lku MÃkü heíku ÃkMktË Ãkzâwt Lk níkwt. {khe çkuLkLku íkku fnuíkkt, ‘íkkhuçkesk çkk¤fLke yuðe íku þe sYh níke ?’ yu Ëefhe ðýLkkUíkhe Au yuðe ÷køkýe yuLke {B{eLkk s Lknª Ãkýyu AkufheLkk {Lk{kt Ãký sL{u yuðku ÔÞðnkh yu{ýu hk¾u÷ku.

yu{Lkk yk ð÷ýLkku nwt sçkhsMík xefkfkh níkku. yu{Lke MkkÚku ½ýeðkh Ë÷e÷ Ãký fhíkku.‘ykÃkýk Mk{ks{kt AkufheLke sðkçkËkhe ðÄw {LkkÞ Au. yu Mkk[wt. Akufheyku MkkÚku Mk{ks{kt su ÔÞðnkhÚkkÞ Au íku òuÞk ÃkAe nwt Ãký Þkr¿kffkfkLke su{ Ëwrníkk ¼÷e Lk yuf yu{ {kLkíkku ÚkÞku Awt. Ãký yu {kheyLkuf fkÞhíkkykuLke su{ yuf fkÞhíkk {kºk Au. yfM{kík {khu íÞkt Ãký Ãknu÷k MktíkkLkYÃku Ëefhe sL{íkíkku nwt søkíkLku çkíkkðe ykÃkðkLkku «ÞíLk sYh fhík fu yuLku Ãký yuf «kusuõx íkhefu WAuhe þfkÞ Au.sðknh÷k÷ LknuhwLku íÞkt Ëefhku sLBÞku nkuík íkku ykÚke ðÄw þwt þw¬hðkh ðk¤ðkLkku níkku ? su Mk{ks{ktfkÞËkyu MºkeLku ÃkríkLke r{÷fík økýe nkuÞ yu Mk{ks{kt MºkeLkku sL{ þkÃkYÃk çkLke hnu yu{kt LkðkELkÚke. Ãký Mºkeykuyu Ãkkuíku s çkeS Mºkeyku MkkÚku ykðku ¼uË¼kðÃkqýo ÔÞðnkh hk¾eLku MºkeLkk SðLkLkuðÄwLku ðÄw ÞkíkLkkÃkqýo LkÚke çkLkkÔÞwt þwt ? {khe ÃkíLke MkkÚkuLkk {khk ÔÞðnkh{kt su fzfkE Au yuLkkt {q¤íkÃkkMkku íkku ík{khku WAuh yLku ík{khk «íÞu {khe ¼Âõík rMkðkÞ yu{ktÚke çkeswt ftE Lkef¤u ¾hwt ?’ ykÃkýkMk{ks{kt LkðkuZkyku WÃkh su ºkkMk økwshu Au yu{kt Ãkrík, suX, MkMkhku fhíkkt LkýtË MkkMkwykuLkku Vk¤ku rðþu»knkuÞ Au. yuf MktþkuÄLk yLku {kÃkLk fhðk{kt ykðu íkku yk½kík ÷køku íkuðe nfefíkku Lkef¤u. Mºke s MºkeLkeËw~{Lk Au yu fnuðíkLkku WÃkÞkuøk Ãkwhw»kku fhíkkt Mºkeyku s ðÄw LkÚke fhíke ? Lku ÃkkAe Mºkeyku fnu Au fu yk¾eMk{ks h[Lkk s Ãkwhw»kkuyu yuðe fhe Au fu yu{kt MºkeykuLke Mkk{u Mºkeyku Íøkzíke hnu - Lku ðå[u Ãkwhw»kkuLkuAqtËku fhíke hnu.

Ãký {wÆkLke ðkík yu níke fu yk çkÄe Ë÷e÷kuLkku yÚko Lk níkku -yu{Lkku ÃkkuíkkLkku WAuh yuf ¼khíkeÞMºke íkhefu ÚkÞku. {khu íkku Ëefhe yLku Ëefhk{kt Vuh LkÚke. yu{ yLkuf {kçkkÃkkuLke su{ fnuðwt Mknu÷wt Au ÃkýËefhkLke ÷kíkku ¾kðk Aíkkt Ãkwt. Lkk{Lkk Lkhf{ktÚke íkku Ãkwºk s íkkhu, Ãkwºke Lknª yuðe {kLÞíkk Ähkðíkkt.Mk{ks{kt çktLkuLke MkkÚku Mkh¾ku ÔÞðnkh fhðku ÷kuZkLkk [ýk [kððk suðwt Au. SðLkLkkt çkeò yLkuf ûkuºkku{kt÷kuZkLkk [ýk [kððk suðkt y½hkt fk{ku fhLkkh çkk yk ûkuºk{kt yuðk ÷kuZkLkk [ýk [kðe þfu÷kt Lknª.

yu{Lkk yðMkkLkLkk çkhkçkh ÃktËh rËðMk Ãknu÷kt nwt økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË ÔÞkÏÞkLk{k¤kLkktÔÞkÏÞkLkku ykÃkðk {ÿkMk økÞku níkku. íÞkt Yf{ýe Ëuðe yÁtzu÷ yLku [tÿf¤kçkuLk Ãkxu÷Lku {¤ðkLkwt ÚkÞwt.çktLku çkk suðkt «¼kðþk¤e. çktLkuLkkt ËþoLk fheLku f]íkkÚkoíkkLkku yLkw¼ð ÚkÞku Lku yu{ktÚke [tÿf¤kçkuLk íkkuçkhkçkh çkk. ÃkkAk ykÔÞk ÃkAe yufðkh çkk ÃkkMku nwt ðMkðMkku ÔÞõík fhíkku níkku, ík{Lku Ãký ËkËkSyuyk©{{kt hnuðk ËeÄkt nkuík yÚkðk íkku ¼ýkÔÞkt økýkÔÞkt nkuík íkku fkuEf ûkuºk{kt ykðe Lkk{Lkk sYh fkZenkuík.

‘íkkhk ËkËkSLku Ãký ÃkkA¤Úke yuðwt ÷køku÷wt. [kÁ([kY{íke ÞkuØk) ½ýeðkh {Lku MkkÚku òuzkðkfnuíke. Ãký {Lku íkkhe þeY{kMke([kY{íke ÞkuØkLke çknuLk) Lke su{ ÃkAe fwtxwtçk Mkt¼k¤ðk{kt s {khkusÞðkhkuu Au. yu{ Mk{òE økÞu÷wt’

[kY{íke ÞkuØk yLku þeY{kMke yu{Lke LkkLkÃkýLke çkuLkÃkýeyku, yu rMkØÃkwh{kt níkkt íÞkhLke.19 ÃkhLke [qtxýe ð¾íku çkkÃkwSLku hksfkhý{kt ¾ut[ðk íku{Lkk fux÷kf sqLkk r{ºkkuyu «ÞíLk fhu÷ku. Ãkýçkkyu Mk¾ík þçËku{kt íkuLkkÚke Ëqh hnuðk íkkfeË fhu÷e.

‘ík{Lku {nkLk çkLkðkLke, Mk{ks{kt Lkk{Lkk fkZðkLke EåAk Lknkuíke Úkíke ?’ {ut ÃkqAâwt.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


120

‘õÞkhuf yuðku rð[kh ykðíkku. Ãký Mktòuøkkuyu yuðe ½x{k¤{kt økkuXðe fu ÃkAe Mk{òíkwt fu {nkLk Úkðkfhíkkt Mkk{kLÞ Úkðwt yu Mkhðk¤u {kuxe ðkík Au. íku{ktÞ Mºke {kxu yu {kuxwt fíkoÔÞ Au. {kuxe þkuÄku fhe nkuÞ fuLkk{Lkk fkZe nkuÞ Lku sux÷ku Mktíkku»k Úkkík yux÷ku s Mktíkku»k Úkkuzk MktíkkLkkuLku Ãkqhe rLkck yLku ÷økLkÚke WAuÞkOyuLkku Au, {Lku fkuE ðMkðMkku LkÚke.’

yu{Lkk yðMkkLkLku ykøk÷u yXðkrzyu {khe rðãkŠÚkLke ©e{íke økeíkk {wLkþe {¤ðk ykðu÷e.yuýu ËefheLku WAuhðkLku fkhýu Lkkufhe {qfe ËeÄe íku òýe çknw hkS ÚkÞkt. ‘Ëefhe Ãknu÷e, ÃkAe fkhrfËeoyuçknw Mkk[wt Au yu{ çknw ¼khÃkqðof yu{ýu fnu÷wt. yuLku yLku {khe çkeS rðãkŠÚkLkeLku Mkw{Äwh ftXu økðkÞu÷kt¼sLkku yLku økeíkkuLkwt MktM{hý fhíkkt {Lku fnu,‘Ãku÷wt yuf hsfý Mkqhs ÚkðkLku þ{ýu, íkU Mkkt¼¤u÷w Lku ?ykÃkýwt yu hsfý suðwt Au. Mkqhs ÚkðkLkkt MkÃkLkkt òuEyu nuMkeÞíkLkku ÏÞk÷ Ãký Lk fheyu Lku ytíku ykÚk{ýuZ¤e Ãkzeyu. ’

‘Ãký çkk, Mkqhs ÚkðkLkwt þ{ýwt òuðwt yu Ãký çknw {kuxe ðkík LkÚke ? {U Ë÷e÷ fhu÷e. yu{ýu fþkusðkçk ykÃku÷ku Lknª.’

÷køku Au fu {n¥ðkfktûke nkuðwt yu{kt ftE ¾kuxwt LkÚke. Ãký sux÷e {kuxe {n¥ðkfktûkk hk¾eyu ¾ux÷wt{kuxwt íkÃk fhðkLke íkiÞkhe òuEyu. Mk¾ík fk{ {kxuLke íkk÷e{ òuEyu. y{Lku Mktíkku»k Au fu y{Lku Mk¾ík fk{{kxuLke íkk÷e{ {¤e.

yksu Ãký Ãku÷e økÍ÷ nwt ðkhtðkh Mkkt¼¤wt Awt. õÞkhuf Z¤íke Mkktsu, õÞkhuf Lkehð ytÄkhehkík{kt, õÞkhuf ¾e÷u÷e [ktËLke{kt- ík{k{ W{ú fnkt fkuE MkkÚk Ëuíkk ni ? ykLktË Au, Ãkh{ Mktíkku»k Au fu ytíkMkwÄe fkÞohík yu{Lke MkkÚku y{u ½ýu Ëqh MkwÄe [k÷e þõÞkt, MkkÚk ykÃke þõÞkt.

çkk¤ WAuh yLku çkk¤fLke fk¤SLkwt fk{ Ãkþw-Ãkt¾eyku{kt {kËk Mkt¼k¤u Au. Mºke {kxu yk ð]r¥ksLÞyLku Mkns Au. {kLkð «{ký{kt çkwrØþk¤e «kýe nkuðkLku fkhýu yuýu fkÞoûkuºkLke ðnU[ýe fhe íÞkhu Ãkýyk çkkçkíkLkku ÏÞk÷ fÞkuo nþu. {kLkðMk{ksLke h[Lkk ÚkE íÞkhu ykht¼Lkk fk¤Úke òu¾{e yLku MkknMkLkktfk{ku økwVk fu ½hLke çknkhLkkt økýkÞkt nþu. yu s{kLkk{kt yu sux÷wt Mkk[wt níkwt. yux÷wt yksu Ãký Mkk[wt Au yu{fne þfkÞ yu{ LkÚke. Aíkkt çkk¤fku MkkÚkuLkwt MºkeLkwt Mktf¤kÞu÷k t nkuðwt íkku yksu Ãký yux÷wt s LkSf Au.

çkkÃkwSLku {khu {kxu ¾wÕ÷ku ÃkûkÃkkík níkku. çkÄk{kt nwt yu{Lku MkkiÚke ðÄw Ônk÷ku níkku yu AwÃkkððkLkku«ÞíLk yu{ýu õÞkhuÞ fÞkuo LkÚke. Mkk{uÃkûku çkk çkÄktLku Mkh¾kt økýíkkt Aíkkt MktçktÄkuLkk yuf Wå[íkh ¢{LkkuyLkw¼ð ÔÞðnkh{kt çkÄktLku Úkíkku. yk{ Aíkkt çkkÃkwS {kxu {Lku sux÷kt ykËh yLku ¼Âõík níkkt íku fhíkkt çkk{kxu ðÄw níkkt. {khk WÃkh çkkÃkwS fhíkkt çkkLkk ÔÞÂõíkLkku rðþu»k «¼kð Au.

{khk ËefhkLke çkkçkík{kt Ãký yk{ Au. yuLkk ÔÞÂõíkíð ½zíkhLke {U yíÞtík fk¤S hk¾e Au. çkkyLku çkkÃkwSLke MkkÚku MkkÚku yuLku {ut Ãkqhku Mk{Þ ykÃÞku Au. yu LkkLkku níkku íÞkhu Mkðkhu yu QXu íÞkhu ðkt[ðk{ktÚkeMk{Þ fkZeLku yuLku {k÷eMk fhðkLkwt, {kuut MkkV fhkððkLkwt, {khe MkÚku h{fzkt ÷ELku çkuMkkzðkLkwt, fkøk¤ku Ãkh÷exk íkkýðkLke h{íkku fhðkLkwt Lku {kuxk ÚkÞk ÃkAe MkkÚku h{ðkLkwt, MkkÚku økÃkkxk {khðkLkwt, ðkíkkoyku fnuðkLkwtfk{ MkkiÚke ðÄw {U fÞwO Au. Ãký LkkLkku níkku íÞkhÚke yuLku fkuEÃký ÃkqAu fu íkwt {B{eLkku fu ÃkÃÃkkLkku íkku yu çkuÄzfsðkçk ykÃkíkku fu nwt {B{eLkku. yksu Ãký yu ònuh{kt fnuíkkt y[fkÞ Lknª fu ÃkÃÃkk {kxu ykËh ½ýku Ãký «u{íkku ðÄw {B{e {kxu.

Lku yk nfefík Au. fwËhíku fhu÷e fhk{íkLkwt yk Ãkrhýk{ Au. Mkhuhkþ swyku íkku {{íkkLkku,fku{¤íkkLkku, MknLkþÂõík yLku ÄehsLkku økwý Mºke{kt ðÄkhu Lku yux÷u çkk¤fLkk WAuh{kt yu ðÄkhu MkV¤ÚkðkLke. rþûkf íkhefu Ãký ðÄkhu MkV¤ ÚkðkLke.

MºkeLkk fkÞoûkuºk rðþuLkk çkkLkk yuf Mkhuhkþ ¼khíkeÞ Mºke suðk yr¼øk{ {kxuLkkt çkÄkt W½kzktfkhýku Au Lku ßÞkhu fkÞoûkuºk swËkt swËkt Au yu{ {kLÞwt yux÷u AkufheykuLku yLku AkufhkykuLku swËkt swËktfkÞoûkuºkku {kxu swËe swËe heíku íkiÞkh fhðk r¼LLk «fkhLke íkk÷e{ Ãký ykÃkðe òuEyu yu Mðefkhðwt hÌkwt.

økwshkíke


LkkutÄ

121

Mk{òÞ Au fu çkk¤fLku Mkkhe heíku WAuhðkLkwt Lku íkk÷e{ ykÃkðkLkwt fk{ Ãkqhk Mk{ÞLkwt yLku çkuÚkeÃkkt[ Ãkt[ð»keoÞ ÞkusLkkyku sux÷wt Ëe½ofk÷eLk Au. yksu çkk LkÚke, çkkÃkwS LkÚke, {khku Ëefhku ÃktËh ðhMkLkkuÚkE økÞku Au íÞkhu çkÃkkuhu ftEf «ð]r¥k fhðe yuðk ykþÞÚke {khe ÃkíLkeyu çkÃkkuhLkk çkkhÚke [khLke yuf¾tz Mk{ÞLke Lkkufhe Mðefkhðe yu{ rð[khíkkt’íkkt íÞkt s Ëefhkyu íkuLkku MÃkü yr¼«kÞ ykÃke ËeÄku,‘{B{e Lkkufhe fhu yu {Lku ÃkMktË LkÚke.’ yuLke Ë÷e÷ yu Au fu õÞkhuf yu ðnu÷ku rLkþk¤uÚke fu fku÷usÚke ykðeòÞ, õÞkhuf yuLku hò nkuÞ Lku {B{eLku Lkkufheyu sðkLkwt nkuÞ- yu {B{eLku yux÷k Mk{Þ {kxu Ãký økw{kððk{køkíkku LkÚke. Lku õÞkhuf ½uh Ãký yu yuLke LkkufheLkk rð[khku fhu. yuLkk ËefhkLkk yLku ðhLkk Lknª yu fu{Ãkk÷ðu ?

LkkLkÃký{kt s Lknª, {kuxÃkýuÞ ½hu ÃknkU[eþwt Lku çkk ½uh hkn òuíkkt nþu yu yLkw¼ð fuðku MktíkÃkofnkuÞ Au. fuðku Mkw¾fh yLku ykMkkÞuþ ykÃkLkkhku nkuÞ Au. yuLkku yLkw¼ð íkku suLku nkuÞ yu s yuLkku ykLktËMk{S þfu. ½uh sðk {kxuLkwt yu yuf {kuxwt fkhý nkuÞ Au fu ½uh fkuEf {khk SðLkLkwt fuLÿ çkuXwt Au. yu{Lkenkshe fuðe nqtVk¤e yLku þeík¤ nkuÞ Au. yuLkku MðkË íkku suýu [kÏÞku nkuÞ íku s yu MðkËLku Mk{S þfu. ½hLku½h çkLkkðLkkh çkkçkík MºkeLkwt ½hLkk fuLÿ{kt nkuðwt yu Au. nrhfkfkLkk Ëefhk nMk{w¾ ÃkkXfLkk Lkðk çktøk÷uy{u Ãknu÷eðkh økÞk íÞkhu yk¾ku çktøk÷ku çknw nkUþÚke çkíkkðíkkt fnu, ‘çktøk÷kLkk fuLÿ{kt çkkLkk XkfkuhSLkwt{trËh MÚkkÃÞwt Au.’ ËuðefkfeLkwt {trËh íÞkt òuE çkk hkS ÚkÞu÷kt. çknkh Lkef¤eLku {Lku fnu, ‘ykÃkýu sqLkwt{trËh çktøk÷kLke ðå[kuðå[u økkuXðeyu.’ {u fÌkwt‘íÞkt nðu søÞk s õÞkt Au ? íÞkt íkku ¾wË çkkLku MÚkkÃÞkt Au.’

½h{kt LkkLke çkkçkíkku {kxu Úkíkkt ½»koýkuLke Ãkhkfkck ykðíke Lku çkk swËkt hnuðkLke ðkík fhíkktíÞkhuÞ yuf s ½h{kt swËkt hnuðkLkku «Míkkð nwt {qfíkku. çkk yLku ÃkíLkeLkkt swËkt swËkt ½h yuf s {fkLk{kt nkuÞíkkuÞ {khu yLku {khk Ëefhk {kxu íkku yu yuf s ½h hnuðkLkwt níkwt íkuðe MktÃkqýo økýíkhe níke. ÷k[kheÚke- LkkAqxfu MkkÚku hnuðwt Ãkzu Au yuðe ÷køkýeÚke MkkÚku hnuðk fhíkkt Mk{ksLke xefkykuLke Ãkhðk fÞko rðLkk Ãkrík-ÃkíLkeyu Ãký yk heíku swËk hnuðwt òuEyu yu{ nwt {kLkwt Awt. Ãký çkkLku Mk{ks{kt «ríkckLkku ÷ku¼ çknw níkku.{khk LkkLkk¼kEyu yufðkh {Lku fnu÷wt fu ‘çkkLku íkkhu ½uh Ãký økkuXíkwt LkÚke.’ ðkík Mkk[e níke. Ãký nwt òuíkkufu yu{Lku Mkw¾e fhðkLkku WÃkkÞ yu{Lku swËkt hk¾ðkLkku Lk níkku. çkk Ãký òýíkkt níkkt Lku Mðefhíkkt níkkt fuswËk hnuðkÚke yu{Lku fËk[ Mk¥kk yLku Mðíktºkíkk ÃkkAkt {¤u, Mkw¾ {¤ðkLkwt Lk níkwt. Mkðk÷ ‘Ëku ½ze[iLk’Lkku yLku ‘Úkkuze Ëuh MkkÚk [÷ku’ Lkku níkku.

õÞkhuf Mk{]rØ yLku ði¼ð, ÃkË yLku «ríkck ykuAkt {¤e þõÞkt yuðk ûkrýf ðMkðMkkLku fkhýu,çkkyu ÃkkuíkkLku fuLÿ{kt hk¾eLku y{khk SðLkLkku Lkfþku økkuXÔÞku yu çkË÷ yu{Lke MkkÚku økwMMkk¼he [[koykufhíkku. Ãký Mk{síkku níkku fu yu fuLÿ{kt níkkt íku fkhýu ykí{rðïkMk yLku ykí{økkihð, Mk{kÄkLk yLkuMktíkku»kLkkt Mk¥ðøkwýkuLke Ãkrh½kuLke rºkßÞk y{khk SðLk{kt rðMíkhe.

[tÿ-þrLk yLku «òÃkrík MkwÄe ÃknkU[eLku íkuLke {krníke ÷E ykðLkkh, W¥k{ f÷kf]ríkyku ykÃkLkkh,«òLkk ÓËÞLku ðþ fhLkkh, W¥k{ íkk÷e{ ykÃkLkkh fhíkkt {k Lkku {kLkð MktMf]ríkLkk rðfkMk{kt shkÞykuAku Vk¤ku LkÚke. yuf Ëeðku çkeò [kh Ëeðk «økxkðe òÞ Au. íkuÚke s {kLkð MktMf]rík Mkíkík rðfkMkLku ÃktÚkuhne Au.

ÃkwY»k yLku Mºke ðå[uLke {n¥kkLke nheVkE{kt Mºke ykøk¤ Lkef¤e sðk MkòoE Au fkhý fu yuLku{k ÚkðkLkwt MkËT¼køÞ MkktÃkzâwt Au. yksuÞ {khk ½h yLku SðLk{kt fuLÿ{kt yuf þktík yLku òßðÕÞ{kLkßÞkuík «fk~Þk fhu Au, y{Lku nqtV, {køkoËþoLk, «uhýk ykÃÞk fhu Au Lku y{khk SðLkLkk ÃkÚkLku íkuòu{ÞçkLkkðu Au. EïhLku «kÚkoLkk fheyu Aeyu fu yu Ëeðku y¾tz «fk~Þk fhu, ‘õÞkhuÞ Lkk çkqÍu.’

ík{u yk ÃkkX ðktåÞku. “Ëeðku Lkk çkwÍu” Lkku yk AuÕ÷ku ¾tz ík{Lku ÃkMktË ykÔÞku nþu. íkku [k÷kuykÃkýu íkuLkk «Úk{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


122

10.1 yk ¾tz{kt yuf Mºke MkkMkw yLku {k íkhefu fuðe Mkk{Mkk{k AuzkLke ¼qr{fk ¼sðíke nkuÞ Au íkuòuÞwt.÷u¾f {kºk fnuðk ¾kíkh Lknª Ãký yuf Mk{s íkhefu Mðefkhu Au fu MºkeLkwt {kLkð MktMf]ríkLkk

rðfkMk{kt ½ýwt {kuxwt ÞkuøkËkLk Au. íkuÚke Ëefhe ¼÷u Mkk{krsf sðkçkËkhe økýkÞ Ãký yuLkwt yÂMíkíð yrík{n¥ðLkwt Au. yk ðkík MðefkÞo nkuðk Aíkkt Ãkwhw»kku íkku Xef Ãký Mºkeyku Ãký yufçkeòLke Ëw~{Lk çkLkíkk òuðkEAu yLku fËk[ E»kkoð]r¥k Ãký MºkeLku MºkeLke Ëw~{Lk çkLkkððk{kt fkhý¼qík nkuE þfu. çkk ykLkwt WËknhý Au.çkkyu nt{uþk MºkeLku Wíkhíke økýe Au. yLku yux÷u s EÂLËhk økktÄe þÂõíkþk¤e níkkt yu{ {kLkðk Aíkkt yuMºke níkkt íkuÚke çkk EÂLËhk økktÄe SÔÞk íÞkt MkwÄe fkUøkúuMkLku {ík ykÃkðk Lk økÞkt. çkkyu n{uþkt MºkeykuLku,yhu ½hLke ðnwykuLku Qíkhíke økýe yu{kt yu{Lkku WAuh sðkçkËkh Au. ½hLke ðnwyku Mºkeyku nkuðkLku fkhýuíku{ýu çkÄkÚke AuÕ÷kt hnuðwt yu{ çkk {kLkíkkt. yuLkkt {q¤ yu{Lkkt WAuh{kt níkkt. yu{Lkk ËkËe LkkÚkeçkkyu yLkurÃkíkkSyu MºkeykuLku fwxwtçk{kt AuÕ÷kt MÚkkLkLke yrÄfkhe økýe níke. Mk{ksLkk ðkíkkðhýLke Ãký yu{LkkWÃkh yMkh ¾he s fkhý fu ¼khíkeÞ Mk{ks{kt ðnwykuLku ½h{kt ¼køÞu {kLk¼ÞwO MÚkkLk {¤u Au. yk{ AíkktMkkMkw-ðnwLku yufçkeò {kxu «u{ yLku ykËh níkkt. MkkMkw ÷kufkuLku {kuyu ðnwLkkt ð¾ký fhíkkt íkÚkk ðnw MkkMkwLke{ktËøkeLku fkhýu íku{Lke çkLku íkux÷e fk¤S hk¾íke yu «Mktøkku{kt íku{Lkku «u{ Ëu¾kÞ Ãký fux÷uf ytþu çkLLkuLkku{Lk{u¤ Úkíkku Lkne. ½hLkkt fk{fks, çknkhLke ¾heËe ðøkuhu{kt ðnw yLku MkkMkw ðå[u õÞktf õÞktf ÃkkuíkkLkknkÚk{kt ÷uðk yLku hk¾ðk {Úkk{ý Ãký Úkíke Ãkhtíkw {k{kLkk {]íÞw ÃkAe çkk{kt Ãknu÷kt suðku WíMkkn hÌkku Lkníkku. yu ¼ktøke Ãkzu÷kt. yuLkku yÚko yu fu íkuyku SðLk «íÞu WËkMk yLku rLkhkþ ÚkE økÞu÷kt. yk fkhýu íkÚkkíku{Lku ykÚkkoExeMk yLku ç÷z«uþhLkku hkuøk Ãký íku{Lku Ãksðíkku yu fkhýu íkuyku ½h{kt çknw hMk ÷E þfíkktLknª. íkuÚke ÷u¾fLkkt ÃkíLkeLku hMkkuzkLkku yLku çknkhLke ¾heËeLkku nðk÷ku Mkt¼k¤ðkLke Mkh¤íkk ÚkE økÞu÷e.íku{ Aíkkt fk{Lke yMktíkwüíkkLku fkhýu íku{Lkk {Lk yþktík hnuíkkt.

WÃkhkuõík nuíkw ík{u Mk{sÞkt. nðu yk nuíkwLku ík{u çkhkçkh Mk{sÞkt Aku fu fu{ ? íkuLke[fkMkýe {kxu ynª ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

• Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk Mkk[k sðkçk Mkk{u √ Lke rLkþkLke fhku.(1) ykzkuþ-ÃkkzkuþLke ðnwyku MkkMkwykuLku ÷u¾fLke çkkLkwt yLku MkkMkwyku ÃkkuíkkLke ðnwykuLku ÷u¾fLke

ÃkíLkeLkwt WËknhý þk {kxu ykÃkíkkt ?(y) ÷zðwt nkuÞ íkku yk MkkMkw-ðnwLke su{ ÷zðwt yu Mkq[ððk.(çk) çknkh íkku yuðe AkÃk níke fu MkkMkw-ðnwLku çknw çkLku Au.(f) çkk ÷kufkuLku {kUyu ÃkkuíkkLke ðnwLkkt ð¾ký fhíkkt.(z) ÷u¾fLke ÃkíLke ½»koý ÚkkÞ íÞkhu ¼køÞu s çkku÷íke.

(2) ÷u¾fLkkt ÃkíLke ÃkkuíkkLke MkkMkw {kxu ftE ¾heËe ÷kðu íkku MkkMkw yu ðMíkw çkuLkkuLku fu{ ykÃke Ëuíkkt ?(y) MkkMkwLku ðnw {kxu ðuh níkwt íkuÚke íkuLke ÷kðu÷e ðMíkw ðkÃkhíkkt Lknª.(çk) ðnwLke ÷kðu÷e ðMíkw nt{uþk n÷fe økwýð¥kkLke nkuðkÚke ðkÃkhíkkt Lknª.(f) MkkMkwLke {kLÞíkk yuðe níke fu ðnw çkÄw {kU½w s ¾heËu, yLku ½zÃký{kt

{kU½e ðMíkwyku ðkÃkhðe þwt fk{ ?(z) ðnw MkkMkw {kxu çkÄw {Lk rðLkk s ¾heËeLku ÷kðíke íkuÚke íku ðkÃkhíkkt Lknª.


økwshkíke


LkkutÄ

123

(3) “ykELkwt Ãkkºk çkk WÃkhktík çkeS Úkkuze {U òuÞu÷e ðnwykuLke MkkMkwykuLkk r{©ýÚke WÃkMkkðu÷wt”-yk ðkõÞLkku yÚko yu ÚkÞku fu ‘Lkð÷fÚkk’{kt . . .(y) ykELkwt Ãkkºk yuf Mkhuhkþ ðnw suðwt níkwt.(çk) ykELkwt Ãkkºk yuf Mkhuhkþ {k suðwt níkwt.(f) ykELkwt Ãkkºk yuf Mkhuhkþ çkuLk suðwt níkwt.(z) ykELkwt Ãkkºk yuf Mkhuhkþ MkkMkw suðwt níkwt.

(4) «{kuËçkkLku Úkkuze ykí{¾kus fhðkLkwt {Lk ÚkÞu÷wt fkhý fu . . .(y) ½zÃký{kt íku{ýu ík¥ð¿kkLkLkkt ÃkwMíkfku ðkt[ðk {ktzâkt(çk) ½zÃký{kt ÃkkuíkkLkkt Ëefhkyu ÷¾u÷e Lkð÷fÚkk{kt Ãkkuíku MkkMkw íkhefu su ¼qr{fk

¼sðu÷e íkuLkwt r[ºký ðkt[u÷wt.(f) ½zÃký{kt fÚkkðkíkko Mkkt¼¤ðk sðk {ktzâkt níkkt.(z) ½zÃký{kt íku{Lku ykí{¿kkLk Úkðk {ktzâwt níkwt.

(5) ÃkkuíkkLke ðnwyku yLku ËefheykuÚke çkkLku þk fkhýu yMktíkku»k níkku.(y) ðnwyku yLku Ëefheyku Mkk{wt çkku÷íke níke.(çk) ðnwyku yLku Ëefheyku íku{Lkwt fÌkwt {kLkíke Lk níke.(f) ðnwyku yLku Ëefheyku Lkkufhe fhíke níke.(z) ðnwyku yLku Ëefheyku{kt íku{Lke yÃkuûkk {wsçkLke þÂõík yLku ykðzík Lk

níkkt.(6) Mºke nkuðk Aíkkt çkk MºkeLkkt þºkw níkkt íku{ fne þfkÞ fkhý fu . . .

(y) íkuyku Mºke rðhkuÄe [¤ð¤ [÷kðíkkt.(çk) íkuyku {kLkíkkt fu Mºkeyku{kt y{wf ykðzík ykuAe s nkuÞ Au.(f) íkuykuyu ðnwyku MkkÚku Íøkzk fÞkO.(z) íkuyku ÃkwÁ»kkuLku ðÄw {n¥ð ykÃkíkkt.

(7) {nkLk Úkðk fhíkkt Mkk{kLÞ Úkðwt yu Mºke {kxu fíkoÔÞ Au. yu{ çkk þk {kxu {kLku Au ?(y) Mºkeyku{kt {nkLk ÚkðkLke þÂõík s nkuíke LkÚke.(çk) MºkeykuLkku sL{ W¥k{ MktíkkuLkku WAuhðk {kxu ÚkÞku Au íkuðe íku{Lke {kLÞíkk

níke.(f) ÃkwÁ»kku MºkeykuLku {nkLk Úkðk s Lk Ëu.(z) Mkk{krsf ðkíkkðhý s yuðwt Au.

(8) Akufhkyku yLku AkufheykuLku r¼LLk yÚkðk y÷øk «fkhLke íkk÷e{ ykÃkðe òuEyu yu{ çkk þkfkhýu {kLku Au ?(y) çkLLkuLkkt fkÞoûkuºk swËkt swËkt Au.(çk) çkLLkuLkkt Mð¼kð ÷ûkýku y÷øk «fkhLkkt Au.(f) çkLLkuLku yuf «fkhLke íkk÷e{ ykÃkðkÚke Mkt½»ko ðÄu Au.(z) çkLLkuLku yuf «fkhLke íkk÷e{ {¤ðkÚke AqxkAuzkLkk rfMMkk ðÄu Au.

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


124

1 - B2 - C3 - D4 - B5 - D6 - B7 - B8 - B

nðu, ykÃkýu yk ÃkkXLkkt çkeò nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.

10.2 ÔÞÂõíkLkk SðLk WÃkh {kLke yMkh fux÷e Ÿze nkuÞ Au íku yLkw¼ðþku.çkkLkwt MktíkkLkku {kxuLkwt yLku ½h {kxuLkwt {{¥ð ½ýwt çkÄwt níkw yLku yu Mðk¼krðf yux÷k {kxu níkwt fu yu{ýuþqLÞ{ktÚke MksoLk fÞwO níkwt. SðLk{kt Mkkð økheçkeÚke þYykík fheLku fwxwtçk-½hLku {ku¼kËkh yLku Mk{]æÄçkLkkÔÞwt níkwt. çkkLku MktíkkLkkuLkk WAuh{kt ðÄw Mk{Þ ykÃkðku Ãkzâku. çkkLku Mk{òÞwt fu ÃkkuíkkLkk Ãkrík íkku fwxwtçk{ktyLku MktíkkLkkuLkk WAuh{kt çknw hMk ÷uíkk LkÚke. yLku ÃkkuíkkLkk{kt yu {kxuLkk økwýku Lku ykðzík Au. íkuÚke íku{ýufwxwtçk Mkt¼k¤ðk{kt s sÞðkhku òuÞku. yux÷u s çkkyu ÃkkuíkkLkku çkÄku Mk{Þ-þÂõík MktíkkLkkuLkk W¥k{ WAuh{kxu WÃkÞkuøk{kt ÷eÄkt yLku çkeswt çkeòLku {kxu ½MkkE Aqxðk{kt ÃkkAe ÃkkLke Lk fhe. yk MkV¤íkk íku{LkktMktíkkLkkuLkk WAuh{kt òuðk {¤u Au. MktíkkLk {k {kxu çkÄwt íÞkøke þfu íku íku{Lkk WAuhLke MktMfkrhíkk s Au. Lkuíku{Lku {kxu ÷u¾fu ÷tzLk ¼ýðkLke íkf yLku Mfku÷hþeÃk, ÃkwLkk zu¬Lk fku÷usLke «kuVuMkhþeÃk Ãký Akuzâkt.yk WÃkhktík çkkLku Ëk¾÷ku çkuMkkzðk çkkLke MkkÚku çkuMðkË ¾kðkLkwt þY fÞwO. çkkLku ÚkkÞ fu ÞwðkLk Ëefhku çkuMðkË¾kE þfu Au íkku Ãkkuíku íkku ½zÃký{kt MktÞ{ hk¾ðku s òuEyu. ½zÃký{kt yk heíku çkkuÄÃkkX ykÃkíkkËefhk{kt ÃkqðuoLkk MktMfkh s Ëu¾kÞ. yk{ íkku ÷u¾f {n¥ðkfktûke Ãký çkkLke íkk÷e{ fu {n¥ðkfktûke{kýMku {nuLkík fhðkLke íkk÷e{ ÷uðe òuEyu. yk s {n¥ðkfktûkk Mktíkku»kðk{kt WÃkÞkuøke ÚkkÞ. çkkLkeykðe LkkLke LkkLke íkk÷e{ MktíkkLkkuLke MkV¤íkk çkLke hnu. çkkLke yk s rþûkkLku fkhýu ÷u¾f fne þfu Aufu - ‘rfíkLkk Mk{kLk fh r÷Þk ÃkiËk, EíkLke Akuxe Mke ®sËøke fu ÷eÞu.’ yÚkkOíkT rMk¥kuh, yutMke ðhMkLkeLkkLke ®sËøke {kxu {kýMk fuðkt fuðkt VktVkt, nðk®íkÞkt {khe Mkw¾-Mkøkðzku {kxuLkk MkkÄLkku-Mkk{kLk ¼uøkkufhe ÷u Au. yk WÃkhktík çkkLke íkk÷e{Lku fkhýu çkÄkt MktíkkLkkuLku ÌËÞLke íkk÷e{ {¤e. çkÄk{kt ðÄíku ykuAuytþu Lk{úíkk, rðLkÞ, WËkhíkk, {{íkk suðk økwýku rðfMÞk, MkkÂ¥ðf MktMfkhku {éÞk, MkËTøkwýku fu¤ðkÞkyLku SðLkLku ÔÞkÃkf heíku ŸzkýÚke Mk{sðkLkku yðMkh {éÞku. yk økwýkuLku fkhýu E»kko, ¾kuxe nheVkE,Ët¼-ykztçkhÚke Ëqh hnuðkÚke Mkh¤ SðLk Sðe þfkÞwt yLku çkeòykuLku WÃkÞkuøke ÚkðkÚke MkV¤ çkLkeþfkÞwt.

‘EíkLkk íkw fhLkk Mðk{e’ - ¼sLk çkkLku yux÷k {kxu r«Þ níkwt fu íku{kt SðLkLkku ytík Mkw¾{ÞnkuÞ íkuðe þw¼ «kÚkoLkk fhkE Au. çkkLke ytrík{ ûkýku Ãký fuðe ! çkk Auf MkwÄe MðMÚk níkkt. fþeføk¼hk{ý ÚkE Lku AuÕ÷e ½zeyu øk¤k{ktÚke Úkkuzkuf fV LkeféÞku. çkkfeLkku øk¤k{kt yxfe síkkt Z¤e Ãkzâkt.ßÞkhu {kuxk ÃkwºkLkk nkÚk{kt íku y[uíkLk ÚkELku Z¤e Ãkzâkt íÞkhu íku{Lke ykt¾ku Mkk{uLkk ©eLkkÚkS çkkðkLkk


økwshkíke


LkkutÄ

125

Vkuxku Mkk{u ÂMÚkh ÚkE økE níke. çkkLkk yðMkkLk rLkr{¥kuLke «kÚkoLkkMk¼k{kt çkkLkwt r«Þ ¼sLk ‘EíkLkk íkwtfhLkk...’ økðkíkwt níkwt. ÷u¾f íku{Lke ÃktÂõíkyku MkkÚku Lke[uLke rðøkíkku Mkktf¤u Au.(1) ‘sçk ftX «ký ykðu fkuE hkuøk Lkk Mkíkkðu, Þ{ Ëhþ Lkk rË¾kðu’- zkìõxhu fÌkwt fu {hLkkhLku Þ ¾çkh

Ãkzu yu Ãknu÷kt ¾u÷ ¾÷kMk ÚkE økÞku yux÷u fu fkuE hkuøk Lknª Lku Þ{Lkkt ËþoLk Ãký Lknª.(2) ‘{w¾ {U íkw÷Mke Ë÷ nku.’ - Mkðkhu ÃkeÄu÷ku íkw÷MkeLkku Wfk¤ku Ä{Lkeyku{kt Vhíkku nþu. {kºk

íkw÷MkeLkwt Ë÷ yux÷u yuf «fkhLkwt ÃkktËzwt Lknet Ãký íkw÷Mke yfo nkuÞ yuðku Wfk¤ku.(3) ‘{uhk Mkkðhkt Lkefx nku, Açke {Lk{U Þu çkMke nku.’- {híkkt {híkkt çkkLke ykt¾ ©eLkkÚkS çkkðkLke

Arçk Mkk{u ÂMÚkh ÚkE økE níke yux÷u çkLLku ðMíkw økýe þfkÞ.yk WÃkhktík Lke[uLke ÃktÂõík Ãký Mkkt¼¤e þfkÞ.

(4) ‘rðãkLktËS fe Þu yhS, {kLkku íkwBnkhe {hS.’- MkktðheÞk f]»ýLke {hS ÚkE s íkuÚke çkkLkeyhS íku{ýu Mkktf¤e.

økktÄeSyu ºký «fkhLke íkk÷e{Lke ðkík fhe Au. nkÚkÃkøkLke, {øksLke yLku ÌËÞLke nkÚkÃkøkLke íkk÷e{ yux÷u fu ©{, Mðk©Þ, Mðkð÷tçkLke íkk÷e{, {øksLke íkk÷e{ yux÷u {øksLke Ãk]Úk¬hý,íkfo, Mk{sý, íkkhý ðøkuhuLke íkk÷e{. yLku ÌËÞLke íkk÷e{ yux÷u çkeòLkkt Mkw¾Ëw:¾, ÷køkýeyku ðøkuhuMk{sðkLke yLku Mk{ks-fwxwtçk{kt yLkwfq¤ ÚkðkLke íkk÷e{. yLku yk s íkk÷e{ çkk ÃkkMkuÚke Ãký {¤e.{kLkð MktMf]ríkLkk rðfkMk{kt Lkðe Lkðe þkuÄkuLkwt, Mkw¾-MkøkðzLkkt MkkÄLkkuLkwt {n¥ð Au Ãký yu çkÄkt MkkÄLkkuLkkuWÃkÞkuøk MktMfkhe {kýMkku Mkkhe heíku fhe þfu çkkfe íkku E»kko, nheVkE, Ët¼-ykztçkh{kt Ãknu÷kt {kýMkku yuMkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk Mkkhku fhðk fhíkkt yLÞkuLkwt þku»ký fhðk{kt íku{Lku yLÞkÞ fhe ðÄw Ëw:¾e çkLkkððk{ktyuLkku WÃkÞkuøk fhðk {ktzu. Ëk.ík. yýwþÂõíkLke þkuÄLkku MkËTøkwýe {kýMkku {kLkðSðLkLku WLLkík çkLkkððk{ktWÃkÞkuøk fhu. yýwQòo {Úkfku Úkfe yu {kLkðòík {kxu Lkðkt MkkÄLkku, Lkðe Mkøkðzku, Q¼e fhu Ãký þku»kf÷kufku yuLkku WÃkÞkuøk çkkUçk çkLkkððk{kt fhe, ÃkkuíkkLkk hkßÞkuLkku rðMíkkh ðÄkhðk{kt fhu. {k ÃkkuíkkLkkMktíkkLkkuLku ykðk ËwøkwoýkuÚke çk[u íkuðk MktMfkh ykÃku yLku {kLkðòík Mkw¾-þktríkÚke Sðe þfu.

WÃkhkuõík nuíkw rðþu ík{u Mk{s {u¤ðe íkku [k÷ku íkuLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh ykÃkku.(1) {k{kLkk {]íÞw ÃkAe hMkkuzkLkku nðk÷ku yLku çknkhLke ¾heËe.............. {kt ÷u¾fLke ÃkíLke fu{

MkV¤ ÚkÞkt ?(2) Ëðk fhðk Aíkkt ‘MkkMkw-ðnw’Lkk hkuøkku fu{ {xíkkt Lk níkkt ?(3) MkkMkw-ðnw çkLLkuLku yLÞkuLÞ {kxu ÷køkýe yLku ykËh níkkt íkuðwt fÞk-fÞk «Mktøkkuyu

sýkÞ Au ?(4) ½hLke ðnwykuLku ½h{kt çkÄktÚke AuÕ÷kt hnuðwt yuðe çkkLke {kLÞíkkLkkt {q¤ õÞkt níkkt ?(5) Ëefhe ðýLkkuíkhe Au yuðe ÷køkýeLkk ÷u¾f þk {kxu xefkfkh Au ?(6) Mºke s MºkeLke Ëw~{Lk Au yuðwt Mºkeyku s ðÄw þk {kxu fnuíke nkuÞ Au ?(7) EÂLËhk økktÄe SÔÞkt íÞkt MkwÄe çkkyu EÂLËhk fkuøkúuMkLku {ík þk {kxu Lk ykÃÞku ?

ík{u ykÃku÷k sðkçkLku ynª ykÃku÷k sðkçk MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.


økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


126

(1) {k{kLkk {]íÞw ÃkAe çkk{kt Ãknu÷kt suðku WíMkkn hÌkku Lk níkku. yu ¼ktøke Ãkzu÷kt yuLkku yÚko yu fuíkuyku SðLk «íÞu WËkMk yLku rLkhkþ ÚkE økÞu÷kt. yk fkhýu íkÚkk íku{Lkku ykÚkúkoErxMk yLkuç÷z«uþhLkku hkuøk Ãký íku{Lku Ãksðíkku yu fkhýu íkuyku ½h{kt çknw hMk ÷E þfíkk Lknª íkuÚke÷u¾fLkkt ÃkíLkeLku hMkkuzkLkku yLku çknkhLke ¾heËeLkku nðk÷ku Mkt¼k¤ðkLke Mkh¤íkk ÚkE økE.

(2) çkÒku ¾kðk Ãkeðk{kt su fk¤S hk¾ðe òuEyu íku hk¾íkkt Lknª. WÃkhktík çkLLku yLÞkuLÞLkk fk{ÚkeyMktíkwü hnuíkkt íkuÚke íku{Lkkt {Lk yþktík hnuíkkt yk çku fkhýu íku{Lkk hkuøk {xíkk Lknet.

(3) MkkMkw ÷kufkuLku {kuyu ðnwLkkt ð¾ký fhíkkt íkÚkk ðnw MkkMkwLke {ktËøkeLku fkhýu íku{Lke çkLku yux÷efk¤S hk¾íke yu «tMkøkku{kt Ëu¾kÞ Au fu çkÒkuLku yufçkeò {kxu ykËh yLku «u{ níkk.

(4) ½hLke ðnwyku †eyku nkuðkLku fkhýu íku{ýu çkÄkÚke AuÕ÷k hnuðwt yu{ çkk {kLkíkkt yuLkkt {q¤yu{Lkk WAuh{kt níkkt. yu{Lkkt ËkËe LkkÚkeçkkyu yLku rÃkíkkSyu MºkeykuLku fwxwtçk{kt AuÕ÷k MÚkkLkLkeyrÄfkhe økýe níke. Mk{ksLkk ðkíkkðhýLke Ãký yu{Lkk WÃkh yMkh ¾he s fkhý fu ¼khíkeÞMk{ks{kt ðnwykuLku ½h{kt ¼køÞu {kLk¼ÞwO MÚkkLk {¤u Au.

(5) ÷u¾f {kºk fnuðk ¾kíkh Lknª Ãký yuf Mk{s íkhefu Mðefkhu Au fu †eLkwt {kLkðMktMf]ríkLkkrðfkMk{kt ½ýwt {kuxwt ÞkuøkËkLk Au íkuÚke Ëefhe ¼÷u Mkk{krsf sðkçkËkhe økýkÞ Ãký yuLkwtyÂMíkíð yrík{n¥ðLkwt Au.

(6) Mkk{krsf ðkíkkðhý s yuðwt çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞwt Au yLku fËk[ E»kkoð]r¥k Ãký †eLku †eLkeËw~{Lk çkLkkððk{kt fkhý¼qík nkuE þfu.

(7) EÂLËhk økktÄe þÂõíkþk¤e níkkt yu{ {kLkðk Aíkkt yu †e níkkt íkuÚke çkk EÂLËhk SÔÞkt íÞkt MkwÄeEÂLËhk fkuøkúUMkLku {ík ykÃkðk Lk økÞkt.

• Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk Mkk{u ¾hkLke rLkþkLke fhku.

(1) ÷u¾fu ÞwrLkðŠMkxe õðkxMko{kt s hnuðkLkku rLkýoÞ fu{ ònuh fhu÷ku ?(y) ÞwrLkðŠMkxe õðkxMko{kt çknw Mkøkðz níke.(çk) ÷u¾fu ÃkkuíkkLku Lkkufheyu sðk- ykððkLkwt Mkh¤ çkLke økÞwt níkwt.(f) õðkxMko{kt yLÞ rðîkLk yæÞkÃkfkuLkku Ãkzkuþ níkku.(z) õðkxMko{kt {Vík hnuðk {¤íkwt níkwt.

(2) çkkLkk yðMkkLk Mk{Þu ‘{uhkt Mkktðhk rLkfx nku’ yu ðkík fE heíku Mkk[e Mkkrçkík ÚkE ?(y) íku Mk{Þu íku{Lkku {kuxku Ãkwºk nksh níkku.(çk) íku Mk{Þu íku{Lkku ðnk÷ku Ãkwºk íku{Lke LkSf níkku.(f) íku Mk{Þu íku{Lke ykt¾ku ©eLkkÚkS çkkðkLke Açke Mkk{u ÂMÚkh ÚkE níke.(z) íku Mk{Þu íku{Lku f]»ýLkkt ËþoLk ÚkÞkt níkkt.

(3) «kýe søkík{kt çkk¤WAuhLkwt fk{ Mkk{kLÞ heíku Mºke Mkt¼k¤u Au fu{ ?(y) fkhý fu íkuLku ðÄkhu [knu Au.(çk) fkhý fu íkuLku sL{ ykÃku Au.(f) fkhý fu ÃkwY»kLku çkk¤ WAuh ykðzu Lknª.(z) fkhý fu Mºke ½h{kt hnu Au.

økwshkíke


LkkutÄ

127

(4) ÷u¾f WÃkh íku{Lkk çkkÃkwS fhíkkt çkkLkk ÔÞÂõíkíðLkku rðþu»k «¼kð Ëu¾kÞ Au yuðwt þk WÃkhÚkefne þfkÞ ?(y) ÷u¾f çkk sux÷k s yr¼{kLke Au yu WÃkhÚke(çk) ÷u¾f çkk rðþu ÷u¾ ÷¾e þfu Au íku WÃkhÚke(f) ÷u¾fu ÃkkuíkkLkk ËefhkLkk ÔÞÂõíkíð ½zíkhLke yíÞtík fk¤S hk¾eLku íku WÃkhÚke(z) ÷u¾f çkk suðk s Ëu¾kÞ Au íku ÃkhÚke.

(5) rþûkf íkhefu Mºke ðÄw MkV¤ ÚkE þfu íkuðwt ÷u¾f þk fkhýu {kLku Au ?(y) Mºkeyku ðÄkhu çkku÷fe nkuÞ Au.(çk) Mºkeyku{kt {{íkk, MknLkþÂõík yLku ÄehsLkku økwý ðÄkhu nkuÞ Au.(f) Mºkeyku çkk¤fkuLku ðÄw Mk{Þ ykÃke þfu Au.(z) Mºkeyku ðÄkhu ÃkËðe Ähkðíke nkuÞ Au.

(6) ÔÞrõíkLku ‘½h yu Ãk]ÚðeLkku Auzku’ ÷køkðk {kxuLkwt þwt fkhý nkuÞ Au ?(y) ½h{kt ÔÞÂõíkLkk SðLkLkwt fuLÿ nkuÞ yuðwt ftEf nkuÞ Au.(çk) ½h{kt xkZ-íkzfkÚke hûký {u¤ðu Au.(f) ½h{kt MkwhrûkuíkíkkLkku yLkw¼ð fhu Au.(z) yuýu Ãkkuíku ½h çkktæÞwt nkuðkÚke íku {kxu íkuLku {{íkk nkuÞ Au.

ðifÂÕÃkf «&™kuLkk W¥kh ykÃkku.

1 - B2 - C3 - B4 - C5 - B6 - A

• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh ÷¾ku :(1) ÷u¾fu Ãkkuíku çkkLke MkkÚku çkuMðkË ¾ðkLkwt þk {kxu þY fÞwO ?(2) çkk ½h{kt Mkkð rðhõíkLke ÃkuXu fu{ hne þõÞkt Lknª ?(3) fwxwtçk Mkt¼k¤ðk{kt s ÃkkuíkkLkku sÞðkhku Au yuðw çkkLku þk fkhýu Mk{òÞwt ?(4) {n¥ðkfktûke {kýMku þuLke íkk÷e{ Mkki «Úk{ {u¤ððe òuEyu ? þk {kxu ?(5) ‘EíkLkk íkw fhLkk Mðk{e’ yu ¼sLk çkkLku þk fkhýu yríkr«Þ níkwt ?(6) ‘rfíkLkk Mkk{kLk fh r÷Þk ÃkiËk, EíkLke AkuxeMke ®sËøke fu ÷eyu.’ Lkku þwt yÚko ÚkkÞ ?



økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


128

(7) çkkLkk yðMkkLk Mk{ÞLke Ãk¤kuLku ík{khk þçËku{kt ðýoðku.(8) çkkLkk yðMkkLk rLkr{¥ku «kÚkoLkkMk¼k{kt økðkíkk ¼sLk MkkÚku ÷u¾f íku{Lkk yðMkkLkLke {wÏÞ

fE rðøkíkku Mkktf¤u Au ? çkeS fE Mkktf¤e þfkÞ ?(9) çkkÃkwS fhíkkt ÷u¾fLku çkk {kxu ðÄw ykËh nkuðkLkkt fÞkt fkhýku Au ?(10) çkkLku fkhýu ÷u¾f{kt yLku íku{Lkk ¼kE-çkuLkku, MktíkkLkku{kt fÞk økwýku rðfMÞk ? yu økwýku SðLkLku

Mkh¤-MkV¤ çkLkkððk{kt fE heíku WÃkÞkuøke ÚkkÞ ?(11) {kLkð MktMf]ríkLkk rðfkMk{kt {kLkku Vk¤ku shkÞ ykuAku LkÚke yuðwt ÷u¾f þk {kxu {kLku Au ?(12) ‘ÌËÞLke íkk÷e{’ fkuLku fnuðkÞ ?

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçkLku ynª ykÃku÷k sðkçk MkkÚku Mkh¾kðku.

(1) ÷u¾fu çkkLke MkkÚku çkuMðkË ¾kðkLkwt yux÷k {kxu þY fÞwo fu Ëk¾÷ku çkuMku. çkkLku ÚkkÞ fu ÞwðkLkËefhku çkuMðkË ¾kE þfu Au íkku Ãkkuíku íkku ½zÃký{kt MktÞ{ hk¾ðku s òuEyu.

(2) çkkLkwt MktíkkLkku {kxuLkwt yLku ½h {kxuLkwt {{íð ½ýwt çkÄwt níkwt yLku yu Mð¼krðf yux÷k {kxu níkwt fuyu{ýu þqLÞ{ktÚke MksoLk fÞwo níkwt. SðLk{kt Mkkð økheçkkRÚke þYykík fheLku fwwxwtçk ½hLku{ku¼kËkh yLku Mk{]Ø çkLkkÔÞwt níkwt.

(3) çkkLku Mk{òÞwt fu ÃkkuíkkLkk Ãkrík íkku fwxwtçk{kt yLku MktíkkLkkuLkk WAuh{kt çknw hMk ÷uíkk LkÚke yLkuÃkkuíkkLkk{kt yu {kxuLkk økwý Lku ykðzík Au íkuÚke íku{ýu fwxwtçk Mkt¼k¤ðk{kt s sÞðkhku (MkV¤íkk)òuE yLku yu{kt yu {nËT ytþu MkV¤ Ãký ÚkÞkt.

(4) {níðkfktûke {kýMku Mk¾ík {nuLkík fhðkLke íkk÷e{ ÷uðe òuEyu yu s yuLke {níðkfktûkkMktíkku»kðk{kt WÃkÞkuøke ÚkkÞ Au.

(5) ‘EíkLkk íkw fhLkk Mðk{e’ ¼sLk çkkLku yux÷k {kxu r«Þ níkwt fu íku{kt SðLkLkku ytík Mkw¾{Þ nkuÞíkuðe þw¼«kÚkoLkk fhkE Au.

(6) rMk¥kuh yutMke ðhMkLke LkkLke ®sËøke {kxu {kýMk fuðkt VktVkt nðkríkÞkt {khe Mkw¾ - Mkøkðz{kxuLkkt MkkÄLkku, Mkk{kLk ¼uøkku fhe ÷u Au yuLkwt ykùÞo yk ÃktÂõík{kt hsq ÚkÞwt Au.

(7) çkk Auf MkwÄe MðMÚk níkkt. fþef øk¼hk{ý ÚkELku AuÕ÷e ½zeyu øk¤k{ktÚke Úkkuzku fV rLkféÞku.çkkfeLkku øk¤k{kt yxfe síkkt Z¤e Ãkzâkt. ßÞkhu {kuxk ÃkwºkLkk nkÚk{kt y[uíkLk ÚkELku Z¤e ÃkzâktíÞkhu íku{Lke ykt¾ku Mkk{uLkk ©eLkkÚkS çkkðkLkk Vkuxk Mkk{u ÂMÚkh ÚkE økE níke.

(8) çkkLkk yðMkkLk rLkr{íkuLke «kÚkoLkk Mk¼k{kt ‘EíkLkk íkw fhLkk Mðk{e’ ¼sLk økðkíkwt níkwt. ÷u¾fíkuLke ÃktÂõíkyku MkkÚku Lke[uLke rðøkíkku Mkktf¤u Au.(1) sçk ftX «ký ykðu fkuE hkuøk Lkk Mkíkkðu Þ{ Ëhþ Lkk rË¾kðu. zkìõxhu fÌkwt fu {hLkkhLku

Þ ¾çkh Lk Ãkzu yu Ãknu÷kt ¾u÷ ¾÷kMk ÚkE økÞku yux÷u fu fkuE hkuøk Lknª Lku Þ{Lkkt ËþoLkÃký Lknª

(2) ‘{w¾{u íkw÷Mke Ë÷ nku’ Mkðkhu ÃkeÄu÷ku íkw÷MkeLkku Wfk¤ku Ä{Lkeyku{kt Vhíkku nþu. {kºkíkw÷MkeLkwt Ë÷ yux÷u yuf ÃkktËzw Lknª Ãký íkw÷MkeLkku yfo nkuÞ íkuðku Wfk¤ku.

(3) ‘{uhk Mkktðhk Lkefx nku, Açke {Lk{u Þu çkMke nku’ {híkkt {híkkt çkkLke ykt¾ ©eLkkÚkSçkkðkLke Açke Mkk{u ÂMÚkh ÚkE økE níke yux÷u çkLLku ðMíkw çkLke økýkÞ, yk WÃkhktíkLke[uLke fkÔÞÃktÂõík Ãký Mkktf¤e þfkÞ. rðãkLktËS feÞu yhS {kLke íkwBnkhe {hSMkkðheÞk f]»ýLke {hS ÚkE s íkuÚke çkkLke yhS íku{ýu Mkkt¼¤e.

økwshkíke


LkkutÄ

129

(9) yuf íkku çkkyu ÃkkuíkkLkk MktíkkLkkuLkk W¥k{ WAuh {kxu ÃkkuíkkLkku çkÄku Mk{Þ þÂõík WÃkÞkuøk{kt ÷eÄkuyLku çkeswt çkeòLku {kxu ½MkkE Aqxðk{kt ÃkkAe ÃkkLke Lk fhe.

(10) çkkLke íkk÷e{Lku fkhýu çkÄk MktíkkLkkuLku ÓËÞLke íkk÷e{ {¤e. çkÄk{kt ðÄíku ykuAu ytþu Lk{úíkkrðLkÞ WËkhíkk {{íkk íkuðk økwýku rðfMÞk. MkkÂ¥ðf MktMfkhku {éÞk. MkËøkwýku fu¤ðkÞk yLkuSðLkLku ÔÞkÃkf heíku ôzkýÚke Mk{sðkLkku yðMkh {éÞku. yk økwýkuLku fkhýu E»kko, ¾kuxe nheVkE,Ët¼, yktzçkhÚke Ëqh hnuðkÚke Mkh¤ SðLk Sðe þfkÞ yLku çkeòykuLku WÃkÞkuøke ÚkðkÚke MkV¤çkLke þfkÞ.

(11) {kLkð MktMf]ríkLkk rðfkMk{kt Lkðe Lkðe þkuÄkuLkwt Mkw¾ - MkøkðzLkk MkkÄLkkuLkwt {n¥ð Au Ãký yuçkÄkt MkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk MktMfkhe {kýMkku Mkkhe heíku fhe þfu çkkfe íkku E»kko nheVkE Ët¼ -ykztçkh{kt Ãkzu÷k {kýMkku yu MkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk Mkkhe heíku fhðk fhíkkt yLÞkuLkwt þku»ký fhðkLkk.íku{Lku yLÞkÞ fhe ðÄw Ëw:¾e çkLkkððk{kt yuLkku WÃkÞkuøk fhðk {ktzu Ëk.ík yýwþÂõíkLke þkuÄLkkuMkÆøkwýe {kýMkku {kLkðSðLkLku WÒkík çkLkkðð{kt WÃkÞkuøk fhu. yýwWòo {Úkfku Úkfe yu{kLkðòík {kxu Lkðkt MkkÄLkku Lkðe Mkøkðzku W¼e fhu. Ãký þku»kf ÷kufku yuLkku WÃkÞkuøk çkkUçkçkLkkððk{kt fhu. ÃkkuíkkLkk hkßÞLkku rðMíkkh ðÄkhðk{kt fhu. {k ÃkkuíkkLkkt MktíkkLkkuLku ykðk ËwøkwoýkuÚkeçk[u íkuðk MktMfkh ykÃku yLku {kLkðòík Mkw¾ þktíkeÚke Sðe þfu.

(12) økktÄeSyu ºký «fkhLke íkk÷e{Lke ðkík fhe Au nkÚkÃkøkLke, {øksLke yLku ÓËÞLke nkÚkÃkøkLkeíkk÷e{ yux÷u {øksLke Ãk]Úk¬hý íkfo Mk{sý íkkhý ðøkuhuLke íkk÷e{ yLku ÓËÞLke íkk÷e{yux÷u çkeòLkkt Mkw¾ Ëw:¾ ÷køkýeyku ðøkuhu Mk{sðkLke yLku Mk{ks - fwxwtçk{kt yLkwfq¤ ÚkðkLkeíkk÷e{.

nðu ykÃkýu yk ÃkkXLkk ºkeò yLku ytrík{ nuíkwLkku yÇÞkMk fheyu.10.3 yk ¾tz{kt ðÃkhkÞu÷e ¼k»kkLku ykÄkhu ðkõÞLke h[Lkk yLku ðkõÞLkk «fkhLke Mk{s fu¤ðþku.- ðkõÞLkwt «ÞkusLk ðkõÞLkk MðYÃkLku Lk¬e fhu Au.- ðkõÞ {krníke ykÃkðkLkwt fk{ fhíkwt nkuÞ íkku íku rLkËuoþkÚkof ðkõÞ nkuÞ Au. WËk. ‘økku®ðËLkwt ¾uíkh

LkËeLkk rfLkkhk Ãkh níkwt.’- ðkõÞ {krníke ÷uðkLkwt fkÞo fhíkwt nkuÞ íkku «&™kÚko ðkõÞ nkuÞ Au. WËk. ‘ík{u yåÞwíkLku õÞkhuÞ

{éÞk Aku ?’- ðkõÞk yk¿kk ykÃkðkLkwt fkÞo fhíkwt nkuÞ íkku yk¿kkÚko ðkõÞ nkuÞ Au. WËk. ‘s÷Ëe zkìõxhLku

çkku÷kðku’,‘ík{u {khwt fÌkwt {kLkòu.’- ðkõÞ Mk÷kn, Mkq[Lk, rðrÄ ËþkoððkLkwt fkÞo fhíkwt nkuÞ íkku rðæÞÚkof ðkõÞ nkuÞ Au. WËk. ‘ynª

f[hku Lk Lkkt¾ðku’, ‘ík{khu yuLku hkufðku òuEyu.’- ðkõÞ ykùÞo, rLkhkþk, Ëw:¾ ðøkuhu ¼kðku Ëþkoðíkwt nkuÞ, íkku WËTøkkhðk[f nkuÞ Au. WËk.‘fuðe

MkhMk LkkLke, LkkLke fqtÃk¤ku Vqxe Au !’,‘MðøkoLke yÃMkhk íkku yÃMkhk s Lku !’WËTøkkh ðkõÞku yLkuf «fkhLkk ¼kðku Ëþkoðíkkt nkuÞ Au. yLku yu ¼kð Ëþkoðíkkt ¼k»kk{kt

WËTøkkhðk[f þçËku- ynk !, yhuhu ! , ðkn !- Ãký nkuÞ Au. WËTøkkhðk[f ðkõÞ{kt «&™ðk[f þçËkuLkkuWÃkÞkuøk nkuÞ Au. Ãký yu{Lkwt MÚkkLk «&™ðk[f ðkõÞ{ktLkk MÚkkLk fhíkkt y÷øk nkuÞ Au. «&™ðk[f þçËWËTøkkhðk[f ðkõÞ{kt fkuE Lkk{Lkk rðþu»ký íkhefu ykðíkku nkuÞ Au. ßÞkhu «&™ðk[f ðkõÞ{kt yur¢ÞkÃkË Ãkqðuo ykðíkku nkuÞ Au. WËk. ‘ík{u yk nkh fuðe heíku çkLkkÔÞku ?’

‘ík{u fuðe MkhMk heíku yk nkh çkLkkÔÞku Au !’ yk{, ðkõÞ «fkhku yu{Lke h[Lkk, rðrþü þçËkuyLku ÷ÞÚke swËk Ãkzíkk nkuÞ Au. ðkõÞLkkt «ÞkusLkku Ãký yLkuf Au. sux÷kt «ÞkusLkku yux÷k ðkõÞ-«fkhku

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


130

Mkt¼ðíkk LkÚke. yuf ðkõÞ- «fkhLke {ËËÚke yLkuf «ÞkusLkku MktË¼oLke {ËËÚke rMkØ ÚkE þfu Au.

WÃkhkuõík nuíkw rðþu ík{u Mk{sÞk íkku [k÷ku íkuLku ðÄw Mkkhe heíku Mk{sðk {kxuLke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.1. Lke[uLkkt ðkfÞkuLkk yÚkoLke ár»xyu «fkh ÷¾ku.(1) ½hzkt {kýMkLkwt Mkkt¼¤e ÷uðwt.(2) MkkMkw-ðnwLku ðkn, fuðwt çkLku Au !(3) hMkkuzkLkku nðk÷ku {khe ÃkíLkeyu Mkt¼k¤e ÷eÄu÷ku(4) nðu fux÷wt Sððwt Au ?(5) ¾kðk Ëu Lku(6) çkLLku Ãkh nwt r¾òíkku.(7) íkkhu çkeò çkk¤fLke þe sYh níke ?(8) çkk¤fLku nt{uþk Mkkhwt Mkkhwt þe¾ððwt.(9) ík{Lku Mk{ks{kt Lkk{Lkk fkZðkLke EåAk Lk’nkuíke Úkíke ?(10) ¼sLkku ðøkkz.(11) Mkqhs ÚkðkLkwt þ{ýwt òuðwt yu Ãký çknw {kuxe ðkík LkÚke ?(12) ík{Lku yk ¼sLk fux÷wt øk{u Au !(13) økÍ÷ku íkLku Ãký øk{u Au. ðkøkðk Ëu.(14) {khk ËefhkLke çkkçkík{kt Ãký yk{ Au.(15) íÞkt nðu søÞk s õÞkt Au ?(16) Ëhuf ÃkkuíkkLke ¼qr{fk W¥k{ heuíku ¼sððe.

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçk Lku ynª ykÃku÷k sðkçk MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.

(1) rðæÞÚko(2) WÆøkkh(3) rLkËuoþkÚko(4) «&™kÚko(5) WÆøkkh(6) rLkËuoþkÚko(7) «&™kÚko(8) rðæÞÚko(9) «&™kÚko(10) yk¿kkÚko(11) «&™kÚko(12) WÆøkkh

økwshkíke


LkkutÄ

131

(13) rLkËuoþkÚko yLku yk¿kkÚko(14) rLkËuoþkÚko(15) «&™kÚko(16) rðæÞÚko

(1) çkk yu MkkMkw íkhefu ¼sðu÷e ¼qr{fk rðþu yuf LkkUÄ ÷¾ku.(2) {kLkð rðfkMk{kt †eLke ¼qr{fk rðþu ÷u¾fLkwt {tíkÔÞ Mk{òðku.(3) çkkLkk {]íÞwLku Mkns økýeþwt fu yMkns. fkhýku ykÃkku.

÷u¾f Ãkrh[Þ :- ÞkuøkuLÿ Äehw¼kE ÔÞkMksL{ íkkhe¾ :- 6êe ykuõxkuçkh, 1940sL{ MÚk¤ :- y{ËkðkË{kíkkLkwt Lkk{ :- «{kuËçkkyÇÞkMk :- yu{.yu., Ãkeyu[.ze., MkkrníÞhíLk

fw÷ 41 ð»ko yæÞkÃkf íkhefuLke Lkkufhe. su{kt 34 ð»ko økwshkík ÞwrLkðŠMkxeLkk ¼k»kkMkkrníÞ¼ðLk{kt ¼k»kkrð¿kkLkLkk yæÞkÃkf, íÞktÚke s íkuLkk rzhuõxh íkhefu rLkð]¥k.økwshkíke ¼k»kkLkwt ÔÞkfhý, ‘Mkk{krsf ¼k»kkrð¿kkLk’, ‘çkku÷erð¿kkLk’, ‘þçËkÚko [[ko’,‘¼e÷eLke rfþkuhfÚkkyku’, ‘[k÷ku Úkkuzwt Úkkuzwt nMke ÷Eyu.’yu A ÃkwMíkfLku økwshkík Mkhfkh yLku økwshkíke MkkrníÞ yfkË{eíkhVÚke ©uc ÃkwMíkfku {kxuLkk ÃkwhMfkh {éÞk Au. WÃkhktík Ãk[eMk ÃkwMíkf yLku ºkeMk MktÃkkrËík ÃkkXâÃkwMíkfku«økx ÚkÞkt Au.

yk ÃkwMíkf ‘Ëeðku Lkk çkqÍu’ Lkku ytøkúuS yLkwðkË ‘Eternal lamp’ Lku Lkk{u zkì.ËþoLkk rºkðuËe,yæÞûk, ytøkúuS rð¼køk, økwshkík ÞwrLkðŠMkxeyu fÞkuo Au yLku «økx ÚkÞu÷ Au.

- †eLke Mk{ks{kt fuðe ¼qr{fk nkuÞ Au. yuf s †e MkkMkw, Ëefhe, ðøkuhuLke ¼qr{fk ¼sðu Au.- ÔÞrfíkLkk SðLk{kt ‘{k’ Lkwt MÚkkLk, ÔÞrfíkLkk SðLk Ãkh ‘{k’ Lke yMkh fux÷e Ÿze nkuÞ Au.- ¼k»kkLku ykÄkhu ðkfÞLke h[Lkk yLku ðkfÞLkkt «fkhLke Mk{s

{k rðþu 250 / 300 þçËku{kt rLkçktÄ ÷¾ku :‘{k ’ rðþu 250 - 300 þçËku{kt rLkçktÄ ÷¾ku.

ík{u, yk ‘Ëeðku Lkk çkqÍu”SðLk [rhºkLkk 10 ¾tzLkku yÇÞkMk fÞkuo. ík{Lku yk SðLk[rhºk ÃkMktË ykÔÞwt nþu. ík{Lku ykLkk ÃkhÚke Ãknu÷ktLkk s{kLkkLke ðkíkku íkÚkk Mk{ks rðþuLke Mkkt¼¤u÷eðkíkku rðþu òýðk {éÞwt.

nðu, ík{u yk SðLk [rhºkLkku çkhkçkh yÇÞkMk fÞkuo Au íkuLke [fkMkýe {kxu ynªykÃku÷kt «&™kuLkkt sðkçk ykÃkku.

ÃkkXøkík «&™kuLkk W¥khku 10.2

rðþu»k {krníke

økwshkíke

Ëeðku Lkk çkwÍu

LkkutÄ


132

(1) yk¾e SðLkfÚkk ðktåÞk ÃkAe çkkLkk õÞk økwýku ík{khk SðLk{kt ík{Lku Wíkkhðk suðk ÷køku Au ? þk{kxu ?

(2) yk¾e SðLkfÚkk ðktåÞk ÃkAe õÞk yðøkwýkuÚke ík{khu Ëqh hnuðwt òuEyu yu{ ík{Lku ÷køku Au ? þk{kxu ?

(3) yk SðLkfÚkk ðkt[ðkÚke ík{Lku þk ÷k¼ Úkþu yu{ ík{Lku ÷køku Au ? þk {kxu ?(4) ík{khk fwxwtçk{kt Ãký ykðe fkuE fwxwtçk ðíMk÷ ÔÞÂõík Au ? yuLku rðþu yuf ÷u¾ ÷¾ku.(5) rð¼õík yLku MktÞwõík fwxwtçk{kt hnuðkLkk VkÞËk - økuhVkÞËkLke yuf ÞkËe çkLkkðku. ík{khk yLkw¼ðku

òu nkuÞ íkku íkuLkku Ãký WÕ÷u¾ fhku.WÃkhLkk «&™kuLkk ík{u ÷¾u÷k sðkçkku MkkÚku Lke[uLkk sðkçkku Mkh¾kðku yLku fÞku sðkçk ðÄw MkkhkuÚkÞku Au yLku þk fkhýu ðÄw Mkkhku ÚkÞku Au íku Mk{sðkLke fkurþþ fhku.

(1) yk¾e SðLkfÚkk ðktåÞk ÃkAe çkkLkk fíkoÔÞÃkk÷Lk. su fk{ nkÚk{kt ÷Eyu íkuLku Ãkqhk rË÷Úke çkÄeþÂõíkÚke fheyu íku økwý, ÔÞðMÚkk þÂõík ykÞkusLk þÂõík, WËkhíkk, Ãkkhfk {kxu ½MkkE AqxðkLkkuøkwý fkuE Ãký MktfxLkku Mkk{Lkku fhðkLkku økwý fkuE Ãký fk{{kt yLku ÃkkuíkkLke økheçkeÚke LkkLk{yÚkðk þh{ Lk yLkw¼ððkLkku økwý ðøkuhu suðk økwý SðLk{kt Wíkkhðk suðk ÷køku Au. yk økwýkuSðLkLku Mkh¤ Mkw¾e Mk{]Ø yLku MkV¤ çkLkkðu Au.

(2) çkkLkku yrík fhfMkhLkku, Mk{ks{kt {kuxkE Ëu¾kzðk ¾kuxk ¾h[k fhðkLkku, yríkþÞ {{íðLkku,çkÄe søÞkyu ÃkkuíkkLkwt ÄkÞwo s fhðkLkku, ðÄw Ãkzíkk yntfkhe nkuðkLkku, ÃkkuíkkLkk MktíkkLkkuLku ÃkkuíkkLke{kr÷feLke ðMíkw {kLkðkLkku, †eykuLku yLku ¾kMk íkku ðnwykuLku íkwåA økýðkLkku ðøkuhu yðøkwýÚkeËqh hnuðwt òuEyu fkhý fu Mkh¤, Mk{]Ø, Mkw¾e, MkV¤ SðLkLku yk yðøkwýku {w~fu÷ Ëw:¾e yLkurLk»V¤ çkLkkðu Au.

(3) yk SðLk fÚkk ðkt[ðkÚke SðLk{kt õÞk õÞk økwýku rðfMkkððk òuEyu yLku fÞk õÞk yðøkwýkuÚkeËqh hne Mkw¾ fu Ëw:¾Lkk «Mktøku Äehs hk¾ðe, yf¤kðwt Lknª Eïh MkkY s fhþu yuðku ¼hkuMkkuhk¾ðwt yu Ãký þe¾ðkLkwt {¤u Au.yk SðLkfÚkk Mk{ks{kt Stðíkk fkuE Ãký Mkk{kLÞ {kýMkkuLkeSðíke yuf Mkk{kLÞ ÔÞÂõíkLke Au yLku Mkk{kLÞ ÔÞÂõík íkhefu s ykÃkýu Mkkiyu Sððwt sYhe Auyu Ãký yk SðLkfÚkk{ktÚke þe¾ðk {¤u Au. {n¥ðkfktûke ÚkEyu íkku yux÷e ðÄkhu {nuLkík fhðkLkeíkiÞkhe hk¾ðe òuEyu yLku Aíkkt yk¾hu íkku çkÄwt EïhLke EåAk «{kýu s ÚkkÞ Au yuðe ©Øk sMktíkku»k yLku ykLktË ykÃke þfu Au.

(4) yk «&™Lkku sðkçk ík{khu ík{khk fkuE MknÃkkXeLkk sðkçk MkkÚku Mkh¾kððku òuEyu yu÷u¾{ktík{khu yu ÔÞÂõíkLkk økwýku yLku yðøkwýku MkV¤íkkyku yLku rLk»V¤íkkyku íku{Lke Eïh©Øk yLku{kLkðíkk{kt ©Øk suðe çkkçkíkkuLku ¾kMk çkíkkððe òuEyu.

(5) rð¼õík fwxwtçkLkk VkÞËk MktÞwõík fwxwtçkLkk VkÞËk

Ëhuf sý Mðíktºk heíku ðíkeo þfu. yuf çkeòLke nwtV nkuÞ íkku ykÃkr¥kLkk



økwshkíke


LkkutÄ

133

Mk{Þuu yhMkÃkhMk WÃkÞkuøke ÚkE þfkÞykðíke ykðf ÃkkuíkkLku {kxu s ¾[eo þfkÞ MkkÚku hnuðkÚke ½h{ktÚke MkøkðzkuLkku

çkÄkWÃkÞkuøk fhe þfu yux÷u çku £es, çkuxe.ðe. çku zkE®Lkøk xuçk÷ zçk÷ VŠLk[hðøkuhuLkku ½ýku ¾h[ çk[e òÞ ð¤e çkÄkLkwts{ðkLkwt MkkÚkuMkkÚk ÚkkÞ íkuÚke yu{kt Ãký ¾h[ykuAku ÚkkÞ.

çkk¤fkuLkk WAuh{kt ÃkkuíkkLkwt ÄkÞwO fhe þfkÞ. MkkiÚke ðÄw íkku çkk¤fkuLkk WAuh{kt ½ýku VkÞËkuÚkkÞ yu{Lke fk¤S ðÄw hnu. yu{Lku ½hzkt{kýMkkuLkku «u{ {¤u. yu{Lke {kLkrMkfþÂõíkyku ðÄw rðfMku.

çknkhLkk r{ºkku - Ãkrhr[íkkuLke Mkh¼hk ½hzk {kýMkkuLke fk¤S ðÄw hnu. yu{Lku fhðkLkwt ykríkÚÞ fhðkLkwt ðÄw Mkh¤ çkLku.yuf÷ðkÞwt Lk ÷køku íku{Lku SðLk MkkÚkof ÷køku.

rð¼Âõík fwxwtçkLkk økuhVkÞËk MktÞwõík fwxwtçkLkk økuhVkÞËk sðkçkËkhe ðÄeçkk¤fkuLku ykÞk fu LkkufhLku ¼hkuMku hk¾ðk òÞ ËhufLkwt ÄkÞwo yuf Mkh¾e heíku Lk ÚkkÞ.çkktÄ Akuz fhðe Ãkzu½hzkt {kýMkkuLku yuf÷ðkÞw Sððwt Ãkzu õÞkhuf õÞkhuf ½hzk {kýMkkuLke Mkuðk [kfhe

{kt Mk{Þ ykÃkðku Ãkzu yLku õÞkhuf íku{Lkef[f[ MknLk fhðkLke ykðu

[kuhe ðøkuhuLkwt òu¾{ ðÄe òÞ

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8

÷u¾Lk fkiþÕÞ (3)

134

9

rLkçktÄ ÷u¾Lk

- «ðkMk rLkçktÄ

Mkkts Z¤e [qfe níke. MkqhsËkËkyu Mkk{u Ãkrù{kfkþ{kt Mkkøkh{kt zqçkfe {khe,ykfkþ{ktÚke htøkkuLkk rðrðÄ MkkrÚkÞkyku yá~Þ Úkðk {ktzÞk. Ãkqðokfkþ{kt nðu ð]ûkkuLkkt Íqtz{ktÃkt¾eyku stÃke økÞk níkk. ytÄfkh suðku fk¤ku htøk Äkhý fhu÷k ð]ûkku yuf{uf{kt ¼¤e síkktníkk. Úkkuzeðkhu yu ð]ûkkuLke ÃkkA¤Úke ykAku WòMk «økxðk {ktzÞku. þktík þeík¤ [tÿ{kLkeMkðkhe ykðe hne Au yuLke ðÄk{ýe yu WòMk ykÃkíkku níkku. Äe{u Äe{u WòMk ðÄðk {ktzÞkuyLku «fkþ{kt Ãk÷xkðk {ktzÞku. ÍkzLkkt ÍqtzLke zk¤eykuLke ÃkkA¤Úke [tÿ zkurfÞkt fhðk {ktzÞku.fk¤k htøkLkkt ð]ûkkuLke rfLkkh [tËeLkk htøku htøkkE økE.

[tÿ{kLkk Mðkøkík {kxu yÄeh Mkkøkh økhsðk {ktzÞku. {kuxkt yLku {kuxkt {kuòtykuLkknkÚk{kt VeýLkk MkVuË Ãke¤k øk÷økkuxkLkk nkh ÷ELku yu rfLkkhk íkhV ÄMkíkku níkku. yu y{khkMðkøkík {kxu Lkne Ãkhtíkw [tÿ{kLkk Mðkøkík {kxu yÄeh ÚkE hÌkku Auu íku òuE y{u rfLkkhkÚke ½ýuËqh s{eLk íkhVLkk yuf {trËhLkk ykux÷u Mk÷k{íke þkuÄeLku çkuMke økÞk.

nðu Ãkqðkofkþ{kt ð]ûkkuLke xku[ WÃkh [tÿ Ëu¾kíkku níkku. yk¾wt ðkíkkðhý þktík yLkuþeík¤ çkLke økÞwt níkw. [tÿrfhýku ÃkkuíkkLke fku{¤ yktøk¤eykuÚke yk¾e Ãk]ÚðeLku ïuíkhtøkÚke÷eÃke hÌkkt níkk. òýu ykfkþ{ktÚke y{]íkÄkhk ðhMkíke nkuÞ yLku yuLku Íe÷e ÷uðk WíMkwfyk¾e Ãk]Úðe ÃkkuíkkLkku ¾ku¤ku Vu÷kðeLku çkuMke økE nkuÞ íkuðku ¼ÔÞ Ëu¾kð ÚkE hÌkku níkku.

yu y{]íkrfhýkuLkk MÃkþo {kºkÚke {¥k çkLke økÞu÷ku Mkkøkh ÃkkuíkkLkk{kt Mk{kE þfíkku Lkníkku. økktzkuíkqh çkLkeLku yu [tÿ{kLku ¼uxðk ÄMkíkku níkku yLku ÃkkuíkkLkk {kuòtYÃke nkÚk ô[u Lku ô[uWAk¤íkku níkku. n{ýkt òýu fu [tÿ{kLku yu ¼uxe Ãkzþu. n{ýkt òýu fu yk Mk{økú Ãk]ÚðeLkuÃkkuíkkLkk{kt Mk{kðeLku yu [tÿ{k MkwÄe ÃknkU[e sþu yu{ ÷køkíkwt níkw. y{u su {trËhLkk ykux÷u

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk {kuzâw÷ -8


LkkutÄ

135

çkuXkt níkk íÞkt MkwÄe MkkøkhLkkt {kuòt ykðe [zÞk níkk. òýu fu rþðþt¼wLkk {trËhLkkt [hýkuÃk¾k¤ðkLke íkuLku íkf {¤e økE.

ykðk rËÔÞ yLku ¼ÔÞ á~ÞLku òuÞk rðLkk stÃke økÞkLkku ÃkMíkkðku fhíkk fux÷ktf Ãkt¾eykuô½{ktÚke Íçkfe òøkíkkt níkk. íkuyku{ktÚke fux÷ktf íkku ð¤e [ktËLkeLkk hMk{kt LnkðkLkk ÷ku¼uykfkþ{kt yufkË [¬h {khe ykððk Ãkkt¾ Ãký ÃkMkkhíkkt níkk. íku{ktLkk fux÷ktf økeíkLkkxnwfkÚke ykfkþLku ¼he Ëuíkk níkk.

yk¾e Ãk]Úðe þktík çkLkeLku ÄkuÄ{kh ðhMkíkkt [tÿrfhýkuLku Íe÷e hne níke. økk{Lkk{fkLkkuLkk AkÃkhk Ãkh [tÿrfhýku ðhMkíkkt níkk. økk{Lkkt {fkLkku, {trËhku, Ëqh Ëqh Ëu¾kíkk{ÂMsËLkk r{Lkkhk yLku hkòLkku {nu÷ çkÄwt [ktËLke{kt yufkfkh ÚkE økÞwt níkw. [khuçkksw [ktËLkeLkeYÃkuhe [kËh rçkAkE økE níke.

yufkyuf ËqhÚke MkkuLkkLke Úkk¤e{kt ÷kuZkLke {u¾ suðwt yuf fËYÃkwt á~Þ Lkshu ÃkzÞwt. çku-çku ºký-ºký {k¤Lke fux÷ef Mxe{hku Ëqh çktËh WÃkh ÷ktøkhe níke. íku fk¤k rçknk{ýk hkûkMksuðk øktËk Äw{kzk ykufíke níke. LkÞko stíkwyku suðkt fux÷kf {kýMkku yu Mxe{hkuLke ykswçkksw¾ËçkËíkkt níkk. ËkuzkËkuze fhíkk níkk. {k÷ [zíkku níkku yLku Wíkhíkku níkku.

yu fwÂíMkík á~Þ òuELku Wçkfk ykðu yu Ãknu÷kt y{u íÞktÚke árü ¾Mkuze ÷eÄe yLkuMk{økú Ãk]ÚðeLke MkkÚku hu÷kíke [ktËLkeLke YÃkuhe [kËh ÷Ãkuxe y{u ykLktË Mk{krÄ{kt ÷eLk ÚkEøkÞk.

[ku{kMkkLke Éíkw{kt «ðkMk- «ðkMk rLkçktÄ

yk{ íkku A Éíkw økýkE Au. ðMktík , økúe»{, ð»kko, þhË, nu{tík yLku rþrþh ÃkhtíkwykÃkýu Mkk{kLÞ heíku ºký ÉíkwLkku yLkw¼ð fheyu Aeyu. rþÞk¤ku, WLkk¤ku yLku [ku{kMkwt.Mkk{kLÞ heíku y»kkZ, ©kðý, ¼kËðhku yLku ykMkku yu [kh {rnLkkyku [ku{kMkkLkk [kh{kMk{kt Ãkzíkk ðhMkkËLkk økýkÞ Au. [ku{kMkwt þçËLkku yÚko [ku yux÷u [kh yLku {kMkwt yux÷u{kMk ({rnLkkyku) Lkku Mk{qn. ¼khík f]r»k«ÄkLk Ëuþ nkuðkLku fkhýu ðhMk{kt ¾hu¾h WÃkÞkuøkeyLku íkuÚke {níðLkk [kh {kMk íkku [ku{kMkkLkk s íkuÚke íku [kh {kMkLkk Mk{qnLku [ku{kMkwt Lkk{ykÃÞwt çkkfe íkku Xtze fu økh{eLke ÉíkwLkk [kh {kMkLku Ãký [ku{kMkwt Lkk{ ykÃke þfkÞ.

¼khíkLke «ò {wÏÞíðu þkfknkhe níke. ykÞkuo ðøkuhu çknkhÚke ykÔÞk. íkuyku {ktMkknkh

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


136

fhíkk Ãký ¼khík{kt ykðe yu ÷kufku Ãký {kuxu¼køku þkfknkhe ÚkE økÞk. þkfknkhe «òLku¾kuhkf {kxu yLkks WÃkh s ðÄkhu ykÄkh hk¾ðku Ãkzu. ¼khíkLke ykçkkunðk yLku s{eLk Ãkýyuðe fu ynª V¤, þkf, yLkks ½ýkt ÚkkÞ. LkËe rfLkkhkLkk «Ëþku Ãký ½ýk íkuÚke þY{kt íkku«ò LkËerfLkkhu hnuíke yux÷u òuEyu íÞkhu Ãkkýe {¤u yLku ¾uíke çkkhu{kMk Úkíke Ãký «òðÄíke økE yLku støk÷ku fkÃke {uËkLkku ðÄíkkt økÞkt. ¾uíkhku ðÄíkkt økÞk íku{ íku{ ¼khíkLke ¾uíkeykfkþe ¾uíke ÚkE økE. ykfkþe ¾uíke yux÷u ykfkþ WÃkh ykÄkh hk¾Lkkhe ¾uíke. ðhMkkËÃkzu yLku ðkðu÷k yLkks Wøke Lkef¤u. yk fkhý ðhMkkËLke ÉíkwLkwt MkkiÚke ðÄw {níð ¼khíkeÞMktMf]rík{kt òuðk {¤u Au.

¼khíkeÞ MktMf]rík{kt [ku{kMkkLke ÉíkwLkwt MkkiÚke ðÄw {níð Au yuLkku Ãkwhkðku yuLkk Ä{o{ktÚke{¤u Au. {kuxk¼køkLkk íknuðkhku yLku WíMkðku yk Éíkw{kt ykðu Au. ðhMkkËLkku Ëuð ELÿ MkkiÚke{kuxku Ëuð økýkÞ Au. MktMf]ík MkkrníÞ{kt s Lknª Ãkhtíkw çkÄe ¼khíkeÞ ¼k»kkyku{kt MkkiÚke ðÄwfrðíkk ðMktík WÃkh Lknª, ð»kko WÃkh ÷¾kE Au. ðMktíkLku Éíkwhks fÌkku Au íkku ð»kkoLku hkýefne Au. Mkki òýu Au fu hkòLkwt su ftE {níð nkuÞ Au. íku hkýeLku fkhýu nkuÞ Au. MktMf]íkLkk{nkfrð fkr÷ËkMku ð»kko yLku {u½Lku fuLÿ{kt hk¾eLku ‘{u½Ëqík’ Lkk{Lkwt ÷ktçkw MkwtËh fkÔÞ ÷ÏÞwAu.

©e{ËT ¼køkðË økeíkk{kt fÌktwt Au fu ÞûkÚke ðhMkkË ykðu Au. ðhMkkËÚke yÒk Ãkkfu AuyLku yÒkÚke ykÃkýu Sðeyu Aeyu. yÒku Lk¼íkku Mk½¤ku MktMkkh yk s fkhýu ðiþk¾-suX Lkkykfhk íkkÃkLku MknLk fheLku ÃkkuíkkLkk ¾uíkhku ¾uzeLku yu{kt ¾kíkh ðøkuhu Lkk¾eLku søkíkLkku íkkíkðhMkkËLke [ku{kMkkLke ðkx òuíkku ÃkkuíkkLkk ½hLkk yktøkýk{kt çkuXku nkuÞ Au. y»kkZ ykðíkkt s{kuh÷kLke MkkÚku s yuLkwt {Lk Ãký {nUfe WXu Au. Ëqh ËqhÚke Ëu¾kíkkt Ãkkýe ¼heLku ykðíkkt fk¤ktøkkZ ðkË¤ku íkuLkk yÒkËkíkk nkuÞ yu ykLktË yuLku ÔÞkÃke òÞ Au. Ãknu÷ku Mkkhku ðhMkkË Úkíkkt syu Zª[ý Mk{kýk Ãkkýe{kt yÚkðk Ãkøk ¾qtÃke òÞ yuðk økkhk{kt n¤ ÷ELku ðkðýe {kxuLkef¤e Ãkzu Au. ðhMkkË s yuLke fkuheÄkfkuh Wßsz ÄhíkeLku yLku íkuLkk niÞkLku Ãký LkðÃkÕ÷rðíkfhe Ëu Au nhe¼he fhe Ëu Au. ©kðý ykðíkkt ¾uíkhku{kt Íq{e WXu÷k {ku÷Lku òuELku yuLkwt niÞwtÍq{e WXu Au yLku WíMkðkuLkku Ëkuh þY ÚkkÞ Au. LkkøkÃkkt[{, hktÄýAX, þeík¤k Mkkík{,sL{kü{e, ËwøkkoLkku{, hûkkçktÄLk yu{ Mk¤tøk íknuðkhkuLku yu WíMkknÃkqðof Wsðu Au. ÃkkfíkiÞkh Úkíkk yu Lkk[e WXu Au yLku yk çkÄwt ÃkqðoòuLkk ÃkwÛÞYÃku {éÞwt Au. íku{ {kLke Ãkqhk ¼kËhðkLkkÃktËh rËðMk íku{Lkwt íkÃkoý fhe íku{Lku r{ükLLk s{kzu Au. yuLkk ÓËÞLkk Lk]íÞLku yuLkk ÃkøkLkk

økwshkíke



LkkutÄ

137

XufkLkku íkk÷ {¤u Au. LkðhkºkeLkk Lkð rËðMkku yu {k yÒkÃkqýkoLke, {k ykãþÂõíkLke ÃkqòrLkr{¥ku ÃkkuíkkLkk ykLktËLku Zku÷ yLku íkkMkkLkk íkk÷ MkkÚku Íq{e Íq{eLku ÔÞõík fÞko rðLkk hneþfíkku LkÚke. ËþuhkLku rËðMku ykMkwhe ð]r¥kLkk hkðýLkwt ËnLk fheLku {kýMkkELkk rðsÞLku WsðuAu. Ãkkf ¾¤k{ktÚke ½uh ykðíkkt þhËÃkqLk{Lkku WíMkð yk¾e hkík þeík¤ Ãkrðºk [ktËLke{ktWsðu Au. ËeðkykuLkk ÃkðoLke íkku ðkík s þe ? ¼kEçkes MkwÄeLkk WíMkðLku Lkðk ðhMkLkkMðkøkíkYÃku yu ðÄkhu Au.

ykx÷k çkÄk ykLktËkuíMkðLke Mkk{u fux÷ef ¼kiríkf yøkðzku [ku{kMkkLku fkhýu yuýu¼kuøkððe Ãkzu Au. fkËð fe[z íkku ¾hk Ãký {åAh, [kt[z, Sðstíkwyku ðøkuhuLkku WÃkÿð,yLkuf hkuøkkuLkwt ykøk{Lk yLku MkkiÚke ðÄw íkku Ëwfk¤ yÚkðk ¼khu ðkðkÍkuzk yLku ÃkqhLke fwËhíkeykVíkkuLkku Mkk{Lkku íkuLku yk Éíkw{kt s fhðku Ãkzu Auu. Ãký {kýMkLku Eïhu çkwrØ yLku nkÚkykÃÞk Au yuLkku MkhMk WÃkÞkuøk fheLku yk çkÄe MkøkðzkuLkku íku Mkk{Lkku fhíkkt þe¾e økÞku Au.Ãkkfk hMíkkyku çkktÄeLku yLku [ku{kMkkLkk ÃkkýeLkku ÞkuøÞ rLkfk÷ fheLku fkËð fe[z{ktÚke yu çk[uAu. {åAhËkLke íkku sqLke ðkík økýkÞ Ãký òík òíkLke ËðkykuÚke yu Íuhe SðstíkwykuLku Ëqhhk¾u Au. LkËeyku WÃkh çktÄku çkktÄeLku ®Mk[kE ÞkusLkkyku fheLku Ëwfk¤ yLku ÃkqhLkk ¼ÞLku yuxk¤ðk «ÞíLkþe÷ Au. íkku ðkðkÍkuzk suðe ykVíkku ykððkLke Mk[kux ykøkkneyku fhe þfkÞíkuðkt Þtºkku çkLkkðe yu ykVíkkuÚke çk[ðkLkk WÃkkÞku Ãký íkuýu þkuÄe fkZÞk Au.

yuf s{kLkk{kt [ku{kMkkLku fux÷k fhík (¾hkçk Éíkw) fnuíkk yLku rþÞk¤k suðe ÉíkwÚkE LkÚke yu{ rþÞk¤kLke ËwnkE Ëuíkk níkk, Ãkhtíkw ¼qíkfk¤{kt òuEyu íkku Ãký yLku yksuòuEyu íkku Ãký ð»kkoÉíkw s [ku{kMkwt s {kýMkLku yríkWÃkÞkuøke yLku yríkykLktË ykÃkLkkh Au.fËk[ LkkLkk÷k÷k suðk frðyu yux÷u s økkÞwt nþu. ‘Íeýk Íh{h ðhMku {un fu ¼ªsu {khe[wtË÷ze’.

«ðkMk rLkçktÄ

Äkhku fu ík{u yuf ÞkËøkkh «ðkMk rðþu rLkçktÄ ÷¾e hÌkk Aku ík{khku ÃkkuíkkLkku yufLkkLkfzku þçËfkuþ ík{u çkLkkÔÞku Au íku{ktÚke ík{u yk rLkçktÄLku yLkwYÃk þçËku, Mk{kMkku, YrZ«Þkuøkku,fnuðíkku ðkõÞ«Þkuøkku ÃkMktË fhku. yux÷wt íkku ík{khu yk rLkçktÄ{kt Mk{kðe s ÷uðkLkwt hk¾ku.

rLkçktÄLkk {wÏÞ {wÆkyku ykx÷k Úkþu : (1) «ðkMkLkku WÆuþ-fkuLke MkkÚku, fÞkhu ? (2)«ðkMku þu{kt økÞk ? çkMk ? xÙuLk ? [k÷íkk ? nkuze{kt ? (3) «ðkMkLke søÞkLkwt ðýoLk (4)

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


138

ík{Lku íkuÚke þku ÷k¼ ÚkÞku ? yLkw¼ðku-fÕÃkLkk Mk{]rØ, MkkiLËÞo, árü, {LkLke «VwÕ÷íkk ðøkuhu(5) þk {kxu ÞkËøkkh ? «ðkMkLkku ytík

Ëhuf {wÆkLkku rðMíkkh fE heíku fhe þfkÞ íkuLke [[ko ík{khk rþûkf yLku r{ºkku MkkÚkufhe þfku. ík{khk {Lk{kt Ãký yu {kxu rð[khe þfku. nðu rþûkf fu r{ºkkuLke {ËËËÚke yÚkðkík{khe òíku yk rLkçktÄ{kt {qfðk Äkhu÷k þçËkuu ðøkuhuLke ÞkËe çkLkkðku.

y¤ðeíkhtw, xÙufxh, xÙf, {kLkðMð¼kð, {Ähkík, íkkhk¾r[ík, «¼w¼Âõík, r{ÚÞk,nrhÞk¤e, {ku÷, rûkríks Ãkðoíkrþ¾h, ðkË¤e, ÷kuneLkk xrþÞk, WÍhzk, ÃkktËzk, yk{úð]ûkku,nkrÚkÞk Úkkuh, ÷eVx ErhøkuþLk, ®Mk[kE, çktÄ, Mkhkuðh, ÃkuxÙku÷, Ä{oþk¤k, ÃkÞkoðhý, «Ëq»ký«f]rík÷e÷k, ÃkwLkSorðík þuíkhtS.

Lke[uLkk þçËøkwåAku {kxu yuf yuf þçË çkLkkðeLku rLkçktÄ{kt ðkÃkhku. yufË{ Lkðhku,¾uíkh{kt íkiÞkh ÚkÞu÷k ÃkkfLku fkÃkðkLkku Mk{Þ ¾uíkh{kt Qøku÷wt f[htw íkiÞkh ÚkE økÞu÷k Ãkkf,íkzfkLku þheh Ãkh ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe ÍeÕÞku.

Lke[uLkk þçËMk{qnku {kxu Mk{kMkku çkLkkðeLku rLkçktÄ{kt ðkÃkhku. ¿kkLkLkk rÃkÃkkMkw, Mkðo{ktÔÞkÃku÷ku, yr¼{kLke Lkne íkuðk, fwxwtçkLkwt SðLk, yk¾k SðLk MkwÄe, çkeòYÃk{kt Ãkrhý{ðwtíku yÚkðk çkeswt s yuðwt YÃk, íkuLkk{kt ÷eLk, {LkLkwt htsLk, ÃkqòLke rðrÄ, Mkku Mkku suLkk YÃkku Auíkuðe, Lk ¾qxu íkuðwt, íkk÷ ðzu çkØ, suLku ºký ykt¾ku Au íkuðk, ÞkuøÞ fu yÞkuøÞLkku rð[kh,Mk÷kn yLku MktÃk, Qt[ yLku Lke[Lkk ¼uË, Ëuðku yLku ËuðeykuLkk {trËhku, MkkiLËÞoLku {kýe þfuíkuðe árü, ¼sLk fhLkkhe {tz¤e, ËuðLkku ytþ suLkk{kt Au íku ník Au ykþk suLke íku ¼q÷e LkþfkÞ íkuðk.

YrZ«Þkuøk : çkezwt ÍzÃkðwt, {Lk Úkðwt fu nkuðwt, ®n{ík nkhe sðe, òík rLk[kuðe Lkk¾ðe,fÃkk¤ fkýwt nkuðwt, {kÚku [zkððwt, ïkMk ÷uðkLke VwhMkË Lk nkuðe, htøk{kt ykðe sðwt.

fnuðíkku : Lk ½hLkkt fu Lk ½kxLkkt, MktÃk íÞkt stÃk {krníkeLkwt «kÄkLÞ nkuðkÚke ðýoLkkí{føkã ðkÃkhðkLkwt hnuþu.

yuf ÞkËøkkh «ðkMk

rËðk¤eLke hòyku{kt y{u r{ºkku LkðhkÄqÃk níkk. Lk¬e fÞwo fu [ktËkuËÚke ¼Y[ MkwÄeLk{oËkLkk rfLkkhu rfLkkhu [k÷íkk «ðkMk fhðku. fkuE WÆuþ níkku s Lkne. {Lk ÚkÞwt fu çkMkLkef¤e ÃkzÞk.

xÙf ÃkfzeLku ÃknkUåÞk [ktËkuË, ÃkuxÙku÷Lkku Äw{kzku yLku nðkLkwt «Ëq»ký íÞkt s AkuzeLku LkËe

økwshkíke



LkkutÄ

139

rfLkkhu rfLkkhu [k÷ðk {ktzÞk. ðå[u çku [kh ðkh nkuze{kt Ãký «ðkMk fÞkuo. rLkÞ{ hk¾u÷ku fuhkus Mkðkhu çku f÷kf [k÷ðwt ÃkAe su økk{ ykðu íÞkt s yk¾ku rËðMk yLku yk¾e hkík ÃkMkkhfhðe. økk{{kt sELku r¼ûkk {køke ÷kððe Lku hkíku fkuE {trËhLku ykux÷u, Ä{oþk¤k{kt Lkuyk¾hu LkËeLkk rfLkkhu ¾wÕ÷k{kt MkqE sðwt. MkkÚku fþku ¾kMk Mkk{kLk hkÏÞku Lk níkku. yuf ÷kuxku,yu f Úkk¤e Lku yuf òuz ðÄkhkLkkt fÃkzkt hkíku Mkqðk {kxu yuf yuf þuíkhtS

÷ýýeLkk rËðMkku níkk. rþÞk¤kLke íkiÞkhe {kxu fux÷ktf ¾uíkhku{kt xÙufxh Vhíkkt níkk.íkku fux÷kf ¾uíkhku{kt W¼k ÃkkfLke ytËh ¾qçk LkªËk{ý Ãký Ëu¾kíkwt níkw. fÞktf ¾uíkhku{ktnrhÞk¤e íkku fÞktf {ku÷ Ëu¾kíkku níkku.

yuf rËðMk íkku {Ähkíku QXe ÃkzÞk. MkðoÔÞkÃke EïhLke «f]rík÷e÷kLkk ËþoLk íÞkhuÚkÞk. íkkhk¾r[ík ykfkþ «¼w¼Âõík{kt íkÕ÷eLk níkwt.

{kuxu¼køku ðnu÷e Mkðkhu Lkef¤íkk fÞkhuf {kuzk Lkef¤eyu íkku ykíkÃkMkuðLkLkku ÷k¼yLkkÞkMk {¤íkku, MkhËkh MkhkuðhLke, ®Mk[kE ÞkusLkkykuLke, ÃkÞkoðhý yLku «Ëq»kýLkestøk÷kuLke ÃkwLkSorðík fhðkLke, r÷VTx ErhøkuþLkLke [[koyku [k÷íke hnuíke. ËuþLke ðkíkkuÚkíke. hkSðSyu ËuþLku yufðeMk{e MkËe{kt ÷E sðkLkw tçkezwt ÍzÃÞwt Au yux÷u nðu ®n{íknkhu fu níkkþ ÚkÞu [k÷u Lkne. MktÃk íÞkt stÃk yux÷u MktÃkÚke, Qt[Lke[Lkk ¼uË r{xkðeLku, òíkrLk[kuðeLku Þ ËuþLku ykøk¤ ÷kððku Ãkzþu ðøkuhu ðkíkku Úkíke hnuíke.

yufðkh AøkLk htøk{kt ykðe økÞkuLku y¤ðeíkhtw fhðk økÞku. MkeÄuu hMíku [kÕÞk síkkçk¤ËLkw ÃkqAzwt ¾uåÞwt. çk¤Ëu þªøkzkt ðeÍTÞk íku AøkLk ÃkzÞku nkrÚkÞk ÚkkuhLke ðkz Ãkh WÍhzkÃkzÞk. fÃkzk VkxÞkLku ÷kuneLkk xrþÞk Ãký Vqxâk {økLku fkuE ðLkMÃkríkLkk ÃkktËzk ðkxeLku[kuÃkze ykÃÞk. ykt¾k «ðkMk Ëhr{kÞLk yk yuf yfM{kík ÚkÞku. {økLku øk¼eh ÚkðkLkeMk÷kn ykÃke íku AøkLku {kÚku [zkðe.

LkËerfLkkhu rfLkkhu [k÷eyu yux÷u Ëqh Ëqh rûkríksLkk á~Þku Ëu¾kÞ. Ãkðoík rþ¾hkuÃkhÚke ÃkMkkh Úkíke MkVuË ðkË¤eykuLkkt á~Þku yrðM{hýeÞ hnuðkLkk. hMíkk{kt ¼sLk{tz¤eyku{¤íke, SðLk r{ÚÞk Au, Eïh MkíÞ Au íkuLkku çkkuÄ ykÃkíkk Ëuðktþe Mktíkku {¤íkk. yk¾u rfLkkhuËuðËuðeykuLkk {trËhkuLkk ËþoLk fÞko. þíkTYÃkíkk EïhLkk yLkuf YÃku ËþoLk fÞko. ¾kMk íkku rºkLkuºkþtfh ¼økðkLkLkk {trËhkuLkku íÞkt Ãkkh LkÚke. {ýeLkkøkuïh yLku Lkkhuïh, økkiík{uïh yLkuyhÛÞuïh, fwçkuhuïh yLku Íkzuïh, {kuûkLkkÚk Lku hk{LkkÚk, fkþe rðïLkkÚk Lku ¼¼qík-LkkÚkftE fux÷kt {trËhku

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


140

{kLkðMð¼kð òu ¿kkLk rÃkÃkkMkw nkuÞ íkku ykðk «ðkMkÚke yu rLkhkr¼{kLke çkLku. yuLkwtyLkw¼ðe íkhefu YÃkktíkh ÚkkÞ. yk yLkw¼ðku fwxwtçkSðLkLku íkk÷çkØ çkLkkðu. ÞkuøÞkÞkuøÞLkkurð[kh fhíkk fhu, Ãký suLku ïkMk ÷uðkLke VwhMkË LkÚke yLku ykðk «ðkMkku {kxu Mk{Þ LkÚkeíkuðkykuLkwt fÃkk¤ fkýwt Au yu{ s Mk{sðwt. yu ÷kufku LkÚke hnuíkkt ½hLkk fu ½kxLkk. çkkfe ykðk«ðkMkku {LkkuhtsLk íkku ÃkwÁt Ãkkzu s Ãký {kýMkLke MkkiËÞoárü Ãký ¾e÷ðu. ¾hu¾h íkku yky{khu {kxu ÞkËøkkh «ðkMk yux÷k {kxu çkLke hÌkku fu{ fu SðLkLkk «ðkMk {kxu y¾qxyLkw¼ðkuLkwt ¼kÚkwt yk «ðkMku Ãkqhtw ÃkkzÞwt. ðøko{kt yLku þk¤k{kt ðhMk{kt Lk þe¾kÞ yux÷wt y{uyk yXðkrzÞkLkk «ðkMk Ëhr{ÞkLk þeÏÞk.ykËþo rðãkÚkeo rLkçktÄ ÷¾ðk {wÆkykuLke ÞkËe :(1) rðãkÚkeo yLku ykËþoLkk yÚko (2) Lk{qLkkYÃk rðãkÚkeo Úkðk {kxu òuEíkk økwý (3) yu økwýfu¤ððk økkuXððe òuEíke rËLk[Þko (4) ykËþo rðãkÚkeo s ytíku ykËþo rþûkf yLku LkkøkrhfçkLku.

Ãknu÷k íkÚkk çkeò ÃkrhåAuË {kxu yk©{, «ríkrLkÄ, Mðkð÷t¼e, íkxMÚk Ãkèrþ»Þ,ykí{MktÞ{e, íktËwhMíke, ÃkwÁ»kkÚko, fwrxh, rLkÞr{íkíkk, yr¼÷k»kk, rs¿kkMkk, rðrþüíkk,MðkæÞkÞ, r{÷fík, rþ»Þð]r¥k, «ríkÃkûke, «k{krýf, Ãkrhþe÷Lk, nkurþÞkh, fwíkqn÷,fw÷ËeÃkf, Ãkheûkk, WÒkrík, «VwÂÕ÷ík, ykþeðkoË, MkËkòøkYf, r[¥k, økkrV÷, hkuþLkn{rË÷e, ¾uðLkk, {ËkoLkøke, fË{çkkuMke, þnkËík, rþfMík, íkfkòu, MknkæÞkÞe suðk þçËku,Mk{kMkkuLke ÞkËe fhku. yk çktLku ÃkrhåAuË{kt yøkkW ¼ýe økÞu÷k íku ‘ykÃk Mk{kLk çk¤ Lkne Lku{u½ Mk{kLk s¤ Lkne’, ‘ðkz rðLkk ðu÷ku Lk [zu’, yu fnuðíkku íkÚkk Lkkf ÷exe íkkýðe, ykt¾ykzk fkLk fhðk yu YrZ«Þkuøkku yLku yk ðhMku ¼ÛÞkt íku ‘Ãkkýe Ãknu÷kt Ãkk¤ çkktÄðe’, ‘ðkðuíkuðwt ÷ýu, yu fnuðíkku yLku {nk¼khík fkÞo Ãkkh Ãkkzðwt, Akíke nkuðe, þuh ÷kune [zðwt, rík÷ktsr÷ykÃkðe, þun{kt Ëçkkðwt, ÃkkAwt Ãkøk÷wt ¼hðwt suðk YZe«Þkuøkku ðkÃkhðkLkk Au íkuLke ÞkËe fhku.

ºkeò yLku [kuÚkk ÃkrhåAuË {kxu çksux, xkE{xuçk÷, yusÞwfuxuz, rhÃkkuxo, rhnMko÷,ÃkwLkhkðíkoLk, çknuíkh, íkkswçke, {kÄwfhe, MkkðosrLkf, ¢ezktøký, yÃkqðo, MkwMktøkík, Mk{krÄ,rþrçkh, yð÷kufLk, yLkwfhý, Mk{fk÷eLk, MktðkË, fÕÃkð]ûk, rLk{wo¾, ÷½wíkkøkútrÚk,ykí{©Øk, yk[khMktrníkk, hk{çkký, «rík»Xk, {krníke, ÔÞkfw¤íkk, MkkÂíðfíkk, fkhrfËeo,«ríkf¤íkk, [kufMkkE, Mktík]ró, suðk þçË «Þkuøkku, Mk{kMkkuLke ÞkËe fhku. yk ÃkrhåAuËku{ktíkkku÷u Lk ykððwt, nkÚk r{÷kððk, íkkswçke{kt íkhçkku¤ fhðwt, ÃkkAe ÃkkLke fhðe, Äq¤ fkZðe,

økwshkíke



LkkutÄ

141

suðk YZe«Þkuøkku yLku ‘¼kðíkwt níkwt Lku ðiËu fÌkwt’, ‘Ãkkhfe {k fkLk ðªÄu’ yu fnuðíkku ðkÃkhðkLkeAu. WÃkh LkkUÄu÷k þçËku{ktÚke Mðkð÷tçke, ykí{MktÞ{e, «ríkÃkûke, Mk{fk÷eLk, Lkkøkrhf,MkkðosrLkf, «k{krýf suðk MkkrÄík þçËku Au. MkkÂíðfíkk suðk{kt Ãknu÷kt Mkt¿kkLku Ef «íÞÞ÷økkzeLku rðþu»ký çkLÞT Lku ð¤e ÃkkAku íkuLku íkk «íÞÞ ÷køkeLku MkkÂíðfíkk yuðe Mkt¿kk çkLke.«ríkfq¤íkk, yLkwfq¤íkk, ÔÞkfw¤íkk{kt íkk «íÞÞ ÷køkeLku rðþu»ký{ktÚke Mkt¿kk çkLke. yLkwfq¤íkkyLku «ríkfq¤íkk Ãkqðoøkku ÷køke çkLku÷k rðhwæÄkÚkeo þçËku Au. Mðkð÷tçke, ykí{MktÞ{e, fw÷ËeÃkf,yk[khMktrníkk ðøkuhu Mk{kMkku y{wf ík{wf «fkhLkk Au yuðe rðøkíkku íkku ík{u òýku s Aku.ÞkËe{kt ykÃku÷k çkÄk þËku, Mk{kMkku, YrZ«Þkuøkku, fnuðíkku ðkõÞku{kt ðkÃkhðk {kxuLkk MðkæÞkÞkuÃký ík{u fÞko nþu nðu yk Mkk{økúeLku ík{khu yuf Mk¤tøk ÷¾kýLkk ¼køkYÃku ðkÃkhðkLke Au.ík{khe yk¾e ¼k»kk fu¤ðýe yLku íkk÷e{Lkwt æÞuÞ ¼ÛÞk nku yLku òýíkkt nku íku ¼k»kk Mkk{økúeLkuMk¤tøk ÷¾ký{kt ÞkuøÞ heíku ðkÃkhíkkt þe¾ðkLkwt Au yLku íku nðu rLkþk¤Lkkt AuÕ÷k çku ðhMkku{ktÃkkh ÃkkzðkLkwt Au.

nðu ík{khu ‘Äq¤ fkZðe’ suðk YrZ«Þkuøk ËMk{k Äkuhý{kt ¼ýe økÞk níkk íku ÞkËfhðkLke sYh LkÚke. íÞkt fËk[ rþûkfu ík{Lku ‘Äq¤ ¾t¾uhðe’ yLku Äq¤ fkZðe yu çku «Þkuøkkuðå[u ¼uË Mk{òðíkkt, Äq¤ ¾t¾uhðe, yux÷u ÍkxfeLku Äq¤ MkkV fhðe yLku Äq¤ fkZðe yux÷u¾qçk Ä{fkððwt yu{ Ãký ¼ýkÔÞwt nþu (òu fu yk ftE çkhkçkh Mk{sqíke LkÚke. Äq¤ fkZðeLkku«kÚkr{f yÚkðk {w¤¼qík yÚko ¼kUíkr¤Þk ÃkhLke MkÃkkxe WÃkhÚke Äq¤ MkkV fhðe yuðku Mkk{kLÞheíku ÚkkÞ Au. ¾{eMk WÃkhÚke Äq¤ fkZe yu{ Mkk{kLÞ heíku ðÃkhkíkwt LkÚke su MkÃkkxe WÃkhÚkeÍkxfku {kheuLku Äq¤ WzkzeLku MkkV fhðk{kt ykðu íku r¢ÞkLku Äw¤ ¾t¾uhðe Mkk{kLÞ heíku fnu Au.sÞkhu Mkkðhýe suðk fþkf MkkÄLkLke {ËËÚke ÂMÚkh MkÃkkxe ÃkhLke Äw¤Lku ¾MkuzeLku MkkV fhðk{ktykðu yu r¢ÞkuLk Äw¤ fkZðe fnu Au. ÃkAe çktLku «Þkuøkku ÔÞÂõíkLku ¾qçk Ä{fkððkLkk yÚko{kt Ãký«[r÷ík ÚkÞk Au. þuXu h{uþLke Äq¤ fkZe Lkk¾e / h{uþLke Äq¤ ¾t¾uhe Lkk¾e çktLku «ÞkuøkkuðÃkhkþ{kt Au) Ãký nðu yuðe Mk{sqíke ykÃkðe sYhe LkÚke. Mk¤tøk ÷¾kýkuLkk ¼køkYÃkuík{khu yk çkÄk YrZ«Þkuøkku yLku fnuðíkku ðkÃkhe çkíkkððkLkk Au. nðu yk çkÄe ¼k»kkMkk{økúeMkkÚku ík{khk {wÆkykuLku ykËþo rðãkÚkeo yu rLkçktÄ{kt rLkYÃkku.

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


142

Ëwfk¤Lkk ¾ÃÃkh{kt

-rð[kh «ÄkLk rLkçktÄ

Ãkwhkýku Mk{ÞÚke ykfkþe ¾uíke WÃkh ykÄkh hk¾íkk ¼khík{kt Ëh [kh- A ðhMkuËwfk¤ íkku ykðu s Au. yu fÞkhuf yríkð]rüLku fkhýu ÷e÷ku Ëwfk¤ nkuÞ fu fÞkhuf yLkkð]rüLkufkhýu Mkqfku Ëwfk¤. çktLku Ëwfk¤ òLk {k÷Lke ¼Þtfh íkkhkS fheLku òÞ Au. çktLku Mkh¾k¼Þtfh Au. yríkð]rüLku fkhýu [khuçkksw Ãkkýe ¼hkE òÞ, LkËeyku yLku çktÄku A÷fkE òÞ,fÞkhuf çktÄku íkqxe Ãkzu, økk{zktLkk økk{zkt Lku þnuhkuLkk þnuhku íkýkE òÞ, ððkÞu÷k ¾uíkhkuWÃkh rðLkkþf huíkeLkk Úkh ÃkÚkhkE òÞ Lku ÃkkA¤ øktËfe, hkuøk[k¤ku yLku yAík {qfeLku ÷e÷kuËwfk¤ rðËkÞ ÷u. yuLkku yLkw¼ð fhðk suðku LkÚke. íkku Mkk{u Ãkûku Mkqfk Ëwfk¤Lke ÞkíkLkkyku ÃkýftE ykuAe LkÚke. yne yuf Mkqfk Ëwfk¤Lke ðkík Au.

yu ð¾íku {khe ô{h nþu {ktz A ðhMkLke. yuf íkku [ku{kMkwt ðnu÷wt çkuMke økÞu÷wt.÷kufkuLke ¾uz nsw yÄqhe níke Lku ðhMkkË ðhMkðku þY ÚkÞku. ËkuzkËkuze fheLku ÷kufkuyu ½h{ktÚkefkuXeyku ¾k÷e fheLku ¾uíkhku ðkðe ËeÄkt. Ãknu÷ku {rnLkku íkku ðhMkkË Mkkhku ÚkÞku. Zkuhku {kxu½kMk[khku Qøke LkeféÞku. ÃkeðkLkk ÃkkýeLke Ãký {kuf¤kþ ÚkE. ík¤kðku yLku fqðk Úkkuzk ½ýk¼hkE økÞk. {kuMk{Lkku ÷øk¼øk ºkeò ¼køkLkku ðhMkkË ÚkE økÞku Lku yufkyuf {u½hkò rhMkkÞk.

hkus Mkðkh Ãkzu Lku ykfkþ{kt ðkË¤ ½uhkÞu÷kt nkuÞ Lku Mkkts Ãkzíkkt Ãknu÷kt rð¾hkEòÞ. ykfkþ{ktÚke ÃkkýeLkwt yuf xeÃkwt Ãkzu Lkne. hkíku ykfkþ fkuhwt Äkfkuh nkuÞ yLku íkkhkÚkeAðkÞu÷k ykfkþ{kt fkuE ¼q÷e Ãkzu÷e ðkË¤e Ãký zkufkÞ Lkne. ½hzuhk {kýMkku rLkMkkMkkLkk¾íkk Lku çkçkzíkk ‘rËðMku rËðMku ðkË¤ Lku hkíku hkíku íkkhk, yk íkku ¼E AÃÃkrLkÞkLkk [k¤k.’

yuðwt yuðwt ÷øk¼øk {rnLkku [kÕÞwt. þYykíkLkk ðhMkkË{kt su ÷kufkuyu çkkshku ðkðu÷kuyu{Lkku çkkshku íkiÞkh ÚkE sðk ykðu÷ku Ãký su{ýu çkeòt yLkks fu hkufrzÞk Ãkkf Lkk¾u÷kyu{Lkk {ku÷ MkqfkE økÞk. yÄqhk{kt ÃkqhtwrËðMku íkzfku Lk Ãkzu yux÷u nË rðLkkLke Sðkík ÚkEøkÞu÷e. íkiÞkh ÚkÞu÷e çkksheLkku {kU{kt ykðu÷ku fkur¤Þku Ãký Sðkík ¾kE økE. ÷kufkuyu ftxk¤eLkuçkksheLkkt Q¼kt ¾uíkh ZkuhkuLku ¾ðzkðe ËeÄk.

{rnLkk ÃkAe íkku ðkË¤ku Ëu¾kíkk Ãký çktÄ ÚkE økÞk. fÞkhuf fkuE ðkË¤ ykðeLkuyufkË ÍkÃkxwt Lkk¾e síkwt níkwt íkuÚke ½kMk[khkLke hkník níke Ãký Äe{u Äe{u íkku yuÞ çktÄ ÚkEøkÞwt. Ëqh Ëqh rûkríks Ãkh ðkË¤ Ëu¾kÞ Lku økk{ ÷kufku ¼uøkk ÚkE òÞ fkuE {kU½uhk {nu{kLkLkeðkx òuíkkt nkuÞ yu{ WíMkwf ÚkELku hkus {u½hkòLke ðkx swyu. Ãký ðkË¤ ykÚk{ýe çkkswÚke

økwshkíke



LkkutÄ

143

ykøk¤ ¾Mku s Lkne Lku Úkkuzeðkhu yá~Þ ÚkE òÞ yux÷u rLkMkkMkku Lkk¾eLku ÷kufku {kÚku nkÚkËELku çkMke Ãkzu.

yu ðhMku rËðk¤eLkk rËðMkku{kt Þ ÷kufkuLku ½uh nku¤e níke. LkðhkíkhLkku WíMkðWsððkLkku fkuELku WíMkkn Lk níkku. þhËÃkqLk{Lku rËðMku Lk {u¤ku ¼hkÞku fu ËþuhkLkk rËðMku LkkhkðýËnLkLkwt Mkh½Mk LkeféÞwt. ÷kufkuLkk {Lk{kt Vzf ÃkuMke økE níke. ÷kufkuLkk {kU Ãkh ®[íkkyLku øk{økeLke ÃkuMke økE níke. çkÄkLkk {Lk{kt yuf s ®[íkk níke fu yíÞkhu ykðe ÂMÚkrík Au íkkuWLkk¤k{kt þwt Þ Úkþu ?

yu ðhMku rþÞk¤k{kt [e¼zkt Lku ÃkkUf ¾kðk ¾uíkhu sðkLkku yðMkh MkktÃkzÞku s Lkne.ðøkzk{kt Q¼u÷kt ÷e÷ktA{ Íkz ÃkkLk¾h Ãknu÷kt s XqtXk çkLke økÞkt fkhý fu yuLkkt ÷e÷ktÃkktËzkLkk [khkÚke økk{Lkk Zkuh Sðíkkt níkkt. rþÞk¤k{kt Úkkuzkt ò{V¤ yLku çkkuh ðu[kÞk íkku¾hkt Ãký y{khk fkuELkk {kU MkwÄe ÃknkUåÞk s Lkne fkhý fu yríkþÞ {kU½k níkk. yuðhMkufkuELku íÞkt QtrÄÞktLke {kx÷kt çkVkÞk Lkne. økk{{kt ÷øLkku ÷uðkÞkt Lkne Lku s{ýðkhku ÚkÞkLkne.

rþÞk¤ku Ãkqhku Úkíkkt Ãknu÷kt íkku økk{Lkk ík¤kð{kt yuf÷ku fkËð s øktÄkíkku níkku. økk{{ktsu [kh Ãkkt[ fqðk níkk yu{kt Ãkkýe Ãký MkqfkE økÞk níkk. Ëqh Ëqh ¾uíkhku{kt su çku ºký fkuMk[k÷íkk níkk íÞkt Ãkkýe {kxu {kuxe {kuxe ÷kELkku ÷køkíke níke. Mkðkh Ãkzu yLku økk{{ktÚke ½zk,çkuzkt Lku {kx÷ktLke nkhLke nkh yu ¾uíkhku íkhV Ëkuzíke ÚkE níke yLku çku ºký f÷kf ÃkAe÷øk¼øk Lkð-ËMk ðkøku ÃkhMkuðkÚke Ãk÷¤e økÞu÷kt nktVíkkt Úkkfu÷k †eyku yLku ÃkwY»kku yzÄku½zku fu Ãkk {kx÷wt Ãkkýe {kÚku {qfeLku yÚkðk fuzu [zkðeLku ÃkkAk Vhíkkt. çkççku {rnLkk MkwÄeLnkðkLkwt íkku fkuEyu Lkk{ s ÷eÄwt Lk níkwt.

WLkk¤ku ykðíkkt ykðíkk íkku ÷kufkuLke ykt¾u Ãkkýe ykÔÞk. hkus økkzkt ¼heLku økk{{ktyLkks X÷ðkíkwt. Mkhfkhu huþLkLke ËwfkLkku ÃkhÚke çkÄkt fwxwtçkkuLku sYh Ãkwhíkwt yLkks íkku ÃkqhíkwtÃkkzÞwt Ãký ÃkkrýÞkhu ¾k÷e {kx÷kt{k Ãkkýe s Lk {¤u íÞkt çku ºký rËðMku yufðkh Ãk[kMkrf÷ku{exh ËqhÚke xuLfh ¼heLku Ãkkýe ykðíkwt. økk{{kt xuLfh ykðu yux÷u ½zk Lku {kx÷kLkefíkkh ÷køke òÞ. yzÄwt Ãkkýe íkku ÷kufkuLke íkfhkh yLku yÄehkELku fkhýu s Zku¤kE síkwt.

Ãký yuÞ ÷ktçkw [kÕÞwt Lkne. ZkuhkuLkk ½kMk[khkLkku «&™ rðfx níkku. Ãký yu{Lku ÃkeðkLkktÃkkýeLkku «&™ çknw s rðfx níkku. Vkøký {rnLkku Ãkqhku Úkíkkt Úkíkk{kt íkku økk{ ÷kufkuyu f{Lkurnshík fhðkLkku rLkýoÞ fÞkuo. þnuh{kt íkku sðkÞ yu{ Lk níkwt. íÞktLke ðMíke {kxu s {kÃkMkh

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


144

Ãkkýe yÃkkíkwt níkw íÞkt y{khku Mk{kðuþ fÞkt ÚkkÞ ? yux÷u yk¾hu [khMkku rf÷ku{exh ËqhLk{oËk rfLkkhu s Ãkzkð Lkk¾ðkLkwt Lk¬e ÚkÞwt.

yuf ðnu÷e Mkðkhu økkzk{kt ¼hkÞ yux÷e ½hð¾he ¼heLku y{Lku AkufhkykuLku Ãkýøkkzk{kt [zkÔÞk. ½hLku íkk¤wt {khíkkt {khíkkt {khk ½hzk ËkËk Aqxu {kUyu hkuE ÃkzÞk. ykøk¤ykt¾ku ÷qAíkkt ÷qAíkkt {khk fkfkyku, çkkÃkkS, fkfeyku yLku {k [k÷íkkt níkk. ðå[u økkzk{kty{u ykX-ËMk Akufhk ½hð¾he Ãkh çkuXk níkk yLku ÃkkA¤ nkÚk{kt ÷kfze MkkÚku ËkËk y{kheçku økkÞku yLku çku çkfheyku MkkÚku [k÷íkk níkk. yk¾wt økk{ ¾k÷e níkwt. òýu {kuxe M{þkLkÞkºkkLkef¤e nkuÞ íkuðe ¾k{kuþe, øk{økeLke yLku WËkMke MkkÚku çkÄkt [k÷íkkt níkk çkÄkt ÃkkAwt ð¤eð¤eLku Ëqh Ëqh hne síkkt økk{Lku òuE ÷uíkk níkk.

ÃkAeLku ðhMku [ku{kMkwt Mkkhwt ykÔÞwt. y{u çkÄkt ÃkkAk y{khk økk{{kt ykÔÞk Ãký Lk{oËkrfLkkhu hÌkk yu Ëhr{ÞkLk y{khe çku çkfheyku, yuf økkÞ yLku MkkiÚke ðÄw íkku y{khk þeík¤AkÞk Mk{k ËkËkS y{u økw{kÔÞk níkk.

ònuhSðLk{kt ÷kt[-Áïík


÷kt[ yu MktMf]ík WÃkhÚke ykðu÷ku þçË Au. ÃkkuíkkLkwt fk{ fZkððk yrÄfkhe yÚkðkMk¥kkÄkheLku y½rxík hf{ ykÃkðe íku ÷kt[. sÞkhu yÃkkÞ íkku íkuLke Mkk{u ÷uðkÞ Ãký ¾he,økwshkíke ¼k»kk{kt ÷kt[ ykÃkðe yLku ÷uðe fhíkktÞ ÷kt[ ¾kðe fu ¾ðzkððe «Þkuøk ðÄwðÃkhkÞ Au. yLLkLkku {kÞkuo Lke[wt swyu yu árüyu ÷kt[ yLku ÃkAe íkku YrÃkÞk ¾ðzkððk fu¾kðk MkwÄeLkk «Þkuøkku {¤u Au. Áþðík yu ÷kt[Lkk yÚko{kt ðÃkhkíkku yhçke þçË Au.

ònuhSðLk{kt ¼úük[khLkwt Ãknu÷wt ÃkøkrÚkÞwt ÷kt[ Au. MkkrnÂíÞf ¼k»kk{kt fneyu íkku¼úük[khLke øktøkkuºke ÷kt[Úke þY ÚkkÞ Au. fkuEÃký Mkhfkhe yÚkðk ònuh f[uhe{kt ík{khwttfk{ Úkíkwt LkÚke. çku Ä¬k ¾kÄk, [kh ¾kÄk yLku ftxkéÞk ÃkAe yk fk{ fhkððk {kxu ík{u ÃkiMkkykÃkeLku fkuELku hkS fÞkuo íkku ík{u ÷kt[ ykÃke. sqLkk Mk{ÞÚke ÷kt[ ¾kðk-¾ðzkððkkLke ÃkhtÃkhkyk¾e ËwrLkÞk{kt Au. [kýfÞyu Ãký yLkuf «fkhLke ÷kt[Lkku WÕ÷u¾ fÞkuo. yuýu MkhMk WËknhýykÃÞwt Au. Ãkkýe{kt íkhíke {kA÷e fÞkhu Ãkkýe Ãkeyu Au yLku Ãkeyu Au fu Lkne íkuLke ¾çkh ÃkzíkeLkÚke. yuðwt ÷kt[Lkwt Au. ònuh fk{ fhLkkhe ÔÞÂõík ònuh fk{Lkk Lkkýk{kt Úkkuzwt yk½wtÃkkAwt fhe,fkuELku ÷k¼ fhkðe, Ãkkuíku yu ÷k¼{ktÚke Úkkuzk ÃkiMkk {u¤ðu íkku íku Ãký ÷kt[ Au. ykðfðuhkLkku fuðu[kýðuhkLkku yrÄfkhe fkÞËuMkhLkku su ðuhku Úkíkku nkuÞ íku{kt ðuhku ¼hLkkhLku VkÞËku fhkðe

økwshkíke



LkkutÄ

145

ykÃke, yuLkk VkÞËk{ktÚke Ãkkuíku Úkkuze hf{ ¾wþçkÏíke íkhefu {u¤ðu íkku yu Ãký ÷kt[ Au. ¾uzqíkLkuykuAwt {nuMkq÷ ¼hðw Ãkzu íkuðwt økkuXðe íkuLke ÃkkMkuÚke hkS¾wþeLke ¼ux MkkuøkkË ÷u íku Ãký ÷kt[økýkÞ. sqLkk Mk{ÞÚke rþhMíkku s ÚkE økÞku Au. fu su ÷kufLku su yrÄfkheykuLke MkkÚku fk{ÃkkzðkLkwt ykðu íku{Lku rËðk¤e Lkðk ðhMk, Lkkíkk÷, EË, suðk íknuðkhkuyu ¼ux-MkkuøkkËkuÃknkU[kzðe.

Ãký nðu íkku yrÄfkheyku yux÷k çkuþh{ ÚkE økÞk Au fu ykðe ykzfíkhe ÷kt[ íku{LkuMðefkÞo LkÚke. Azu[kuf ònuh{kt fnu Au fu yk ¾qhþe Ãkh çkuMkðkLkku Ãkøkkh Mkhfkh ykÃku AuÃký fk{ fhðkLkk ÃkuMkk íkku fk{ fZkðLkkhu fu fhkðLkkhu s ykÃkðk ÃkzðkLkk. ík{khu òrík¿kkríkLkkuËk¾÷ku òuEyu íkku yrÄfkheyu Lk¬e fhu÷k YrÃkÞk ykÃkðk Ãkzu. MkkËku Mkkík çkkh Lkku WíkkhkuòuEyu íkku ík÷kxeLku ÃkiMkk ykÃkku ÃkAe s {¤u. ík{khe r{÷fíkLke nf[kufMke {kxuLke f[uhe{ktòð, çkÄk ËMíkkðus fu sL{ {hýLkk Ëk¾÷k fZkððk nkuÞ ÷øLkLke LkkUÄýe fhkððkLke nkuÞËhufLkku ¼kð Lk¬e. ð¤e Ãkxkðk¤k íkku fnu Ãký ¾hk fu yk ÃkiMkk ÷kt[Lkk ÃkiMkk ðnU[kíkkðnU[kíkk Auf WÃkh MkwÄe sðkLkk.

ðneðxeûkuºk fhíkkt Ãkku÷eMk ¾kíkk{kt íkku ÷kt[hwþðík ðhMkkuÚke [k÷u Au. xÙkrVfLkkrLkÞ{Lkku ¼tøk fÞkuo íkku y{wf Ëtz ¼hðku Ãkzu Ãký íkkuz fhLkkhk ÷kt[ ykÃkeLku Aqxe òÞ ònuh{køkkuoWÃkh þkf¼kSðk¤k, ÷khe-økÕ÷kðk¤k, VurhÞk yœk s{kðeLku ÃkkuíkkLkku {k÷ ðu[u Au. çkÄkLkknÃíkk Lk¬e nkuÞ. økuhfkÞËuMkh ðknLkku {wMkkVhkuLke nuhkVuh fhu íkku yuLkk nÃíkkÞ Lk¬e.swøkkh¾kLkk yLku ËkYLkk yœk íkku økuhfkÞËuMkh s [k÷e þfu Ãký Xuh Xuh yLku yuLkkÞ nÃíkkÞLk¬e. çkÄwt Auf WÃkh MkwÄe ÃknkU[u Au. yu{ fnuðkÞ. fnu Au fu rVr÷rÃkLMk ÃkkrfMíkkLk ðøkuhuËuþku ÃkAe ÷kt[hwþðík{kt ¼khíkLkku ¢{ 6Ãk {ku Au. ½ýku ÃkkA¤ fnuðkÞ Lkne ?

nðu íkku ykhkuøÞ yLku rþûký¾kíkkLkk yrÄfkheyku Ãký ÷kt[Áþðík ÷uíkkt yLku yrÄf]íkykðfÚke yufXe ÚkE þfu íku fhíkkt ðÄw MktÃkr¥k Ähkðíkk ÃkfzkÞk nkuðkLkk rfMMkk AkÃkkykuLkkÃkkLku [{fu Au. þk¤k- fku÷us{kt «ðuþ {u¤ðkðk {kxu Þ zkuLkuþLkYÃku ÷kt[ yLku Mkwðýo[tÿfkuyLku {kuxe ÃkËðeyku {u¤ððk {kxu Ãký ÷kt[.

su LÞkÞíktºk yk çkÄkLku rLkÞtºký{kt hk¾e þfu íku LÞkÞíktºkLkk LÞkÞkÄeþku Ãký ÷kt[÷uíkk ÃkfzkÞk Au. ykLkk rfMMkkyku Ãký AkÃkktLku ÃkkLku [{fíkk hnu Au. ÷kt[hwþðík rðhkuÄe¾kíkk{kt Ãký ÷kt[ ÷uðkÞ yLku MkuLxÙ÷ çÞwhku ykuV ELðuÂMxøkuþLk (MkeçkeykE) suðe Wå[MktMÚkkLke íkÃkkMk MktMÚkkLkk yrÄfkheyku Ãký ÷ktr[Þk nkuÞ íÞkhu íkku ‘ðkz ÚkELku r[¼zkt øk¤u’

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


146

suðe fnuðík s ÞkË ykðu. ÃkAe ËuþLke «økrík yLku rðfkMk Mkkð Äe{ku s nkuÞ Lku !yksu yk çkÄe ÷kt[hwþðíkLkk {q¤{kt ykÃkýe ÷kufþkne yLku íku {kxuLke [qtxýe «r¢Þk

Au yu{ {kLkðk{kt ykðu Au su LkuíkkykuLku [qtxkðwt nkuÞ yÚkðk [qtxkÞk ÃkAe xfe hnuðwt nkuÞíku{ýu ÃkiMkk ðuheLku çkÄkLku ¾wþ hk¾ðk Ãkzu Au. Mk¥kkÃk÷xk ð¾íku ÄkhkMkÇÞkuLkk s Lkne÷kufMk¼kLkk MkÇÞkuLku Ãký ÷k¾ku yLku fhkuzkuLkk rnMkkçku ¼kð çkku÷kÞ Au. ÄkhkMkÇÞ fu÷kufMk¼kLkk MkÇÞ íkhefu íkku þwt Ãký Mkk{kLÞ fkuÃkkuohuxh fu Ãkt[kÞíkLkk MkÇÞ íkhefu [wtxkðwt nkuÞíkkuÞ ÷k¾kuLkku ¾[o fhðku Ãkzu Auu. yk çkÄk ÃkiMkk Lkuíkkyku fÞktÚke ÷kðu ? Ãknu÷kt Ãkûkku ÃkiMkkyÚkðk Vtz W½hkðíkk Ãký nðu íkku Lkuíkkyku MkeÄk s ÃkkuíkkLkwt Vtz Mk{]Ø fhðkLke ðuíkhý{kt nkuÞAu. yk çkÄkLke íkÃkkMk fhðk {kxu ÷kufÃkk÷ yLku ÷kufkÞwõík Lke{ðk Ãkzu íkuðe ÂMÚkrík ÚkE Au.þkMkfÃkûk s Lkne. Ãký rðhkuÄÃkûkLkk LkuíkkykuLku Ãký yrÄfkheykuyu çkË÷e fhkððk yÚkðkyxfkððk, çkZíke {u¤ððk ðøkuhu {kxu Lk¬e fhu÷e y½rxík hf{ ykÃkðe Ãkzíke nkuðkLkeðkík çkÄu [[koÞ Au. ðneðxeíktºk{kt yLku hksfkhý{kt íkku ykLku fkhýu ÷kt[hwþðíkLkwt yufrð»k[¢ Mkíkík [kÕÞk fhu Au.

Ãký Mk{ksMkuðkLke MktMÚkkyku{kt yLku ÄkŠ{f MktMÚkkyku Ãký ÷kt[hwþðíku ÃkøkËtzku s{kÔÞkuAu yu òuíkkt fkuEÃký LkkøkrhfLku ¼khu yk½kík ÷køku su ¼õíkku «¼w Mk{ûk fu {trËh{kt ðÄw ¼uxhf{ [zkðu yÚkðk ykÃku íkuLku ¾kMk rðþu»k «fkhLkku «MkkË yLku Mkk{kLÞ «òsLkkuLku Mkk{kLÞ«MkkË yuðwt íkku fËk[ ÞwøkkuÚke [k÷u Au. (òu fu yu Ãký ÷kt[ s økýkÞ) Ãkhtíkw yuÚkeÞ ykøk¤ðÄeLku {trËhLkk fkuXkhe, Ãkqòhe fu {wÏÞ {ntíkLkk MÚkkLku ÃknkU[ðk {kxu Ãký ÷kt[ ÷uðkíke nkuÞyLku yÃkkíke nkuÞ íkuðk rfMMkk «fkþ{kt ykÔÞk Au. yux÷wt MkkÁt Au fu EïhLkk Ëhçkkh{kt nswr[ºkøkwÃík fu Þ{hkò ÷kt[hwþðík ÷uíkk nkuðkLke ðkíkku Mkkt¼¤ðk {¤íke LkÚke.

{kºk Mk{ksMkuðkLke ¼kðLkkÚke þY ÚkÞu÷e ÄkŠ{f MktMÚkkykuLke su{ Mkk{krsfMktMÚkkyku{kt Ãký ÷kt[hwþðík ÷uðkÞ Au. ykðe MktMÚkkyku{kt fu¤ðýeLke MktMÚkkyku, {rn÷kWîkhLke MktMÚkkyku, ð]Øku yLku yÃktøkkuLke Mkuðk fhLkkhe MktMÚkkyku çkkfkík LkÚke. ÷kufMkuðk fhLkkhfkuEf hrðþtfh {nkhks, çkçk÷¼kE {nuíkk, swøkíkhk{ Ëðu suðk Vfehku nsw yksuÞ {¤eykðku Ãkhtíkw {kuxu¼køku íkku ði¼ðe SðLk Sðíkk, fkhku{kt Vhíkk yLku y{ÞkoË Mk¥kkyku ¼kuøkðíkk÷ktr[Þk Mk{ksMkuðfku s ðÄkhu òuðk {¤u Au. fËk[ ÷kt[hwþðík ËuðLkwt {trËh MÚkÃkkÞ yLkuV÷kýk V÷kýkLku ÷kt[hwþðík Ëuð VéÞk yu{ MkkiLku V¤òu yuðkt ðúík çkkÄkyku ÷uðkÞ yurËðMkku Ëqh LkÚke.

økwshkíke



LkkutÄ

147

{kLkðe yLku fwËhík

- rð[kh «ÄkLk rLkçktÄ

økwshkíkLkk Mkw«rMkØ frð©e W{kþtfhu økkÞwt Au,‘‘rðþk¤u søk rðMíkkhu LkÚke yuf s {kLkðe

Ãkþwt Au, Ãkûke Au, Ãkw»Ãkku, ðLkkuLke Au ðLkMÃkrík.’’ÃkÚÚkhÞwøkÚke þY fheLku {kýMku ÃkkuíkkLke Mkøkðz, «økrík yLku rðfkMk {kxu fwËhíkLkku

WÃkÞkuøk fÞkuo Au. støk÷ku, s{eLk, LkËe, ík¤kð, Mk{wÿ Ãknkzku yu çkÄkLke {ËËÚke íkuýu íkuLkk¾kuhkf, hnuXký ðøkuhuLkk «&™ku n÷ fhðk WÃkhktík Mk÷k{íke, «økrík yLku rðfkMkLkk ÃkÚkWÃkhLke ykøkufq[ òhe hk¾e Au. yhu, yu fq[{kt íkuýu Ãkþw-ÃkûkeykuLkku Ãký WÃkÞkuøk fÞkuo Au.{kýMk ÃkkuíkkLkk MðkÚko {kxu fwËhíkLkku yLku Ãkþw-ÃkûkeykuLkku WÃkÞkuøk y{wf nË MkwÄe fhu íkuLkufËk[ ðksçke Xhkðe þfkÞ, Ãký sÞkhu yu «f]rík íkíðkuLkwt yLku Ãkþw-ÃkûkeykuLkwt þku»ký ÃkýÃkkuíkkLkk MðkÚko {kxu fhu íÞkhu fnuðwt Ãkzu fu {kLkðLku ÃkkuíkkLkk yMk÷e MðkÚkoLke Mk{s s LkÚke.fwËhíke íkíðkuLkku çku{ÞkoË-çkuVk{ WÃkÞkuøk fwËhíkLke Mkns Mk{íkw÷kLku ¾kuhðe Lkk¾u Au yLku«Ëq»ký, hkuøk yLku rðLkkþLkku hMíkku íkiÞkh ÚkkÞ Au.

yk rð[khÚke «uhkELku sfËk[ ykÃkýk çktÄkhýLkk ½zðiÞkykuyu çktÄkhý{ktÃkÞkoðhý-Mkwhûkk {kxuLke íksðes fhu÷e Au. íkuLke yuf f÷{{kt fnuðkÞwt Au fu ¼khíkLkk ËhufLkkøkrhfLke støk÷ku, ík¤kðku, LkËeyku, ðLÞ«kýeyku MkrníkLkk fwËhíke ÃkÞkoðhýLku hûkðkLkeyLkuðÄkhu MkkÁt fhðkLke Vhs Au íkÚkk Ãkþw-Ãkt¾eyku {kxu SðËÞk hk¾ðkLke Vhs Au. yks f÷{{kt ykøk¤ ðÄeLku fwËhíke MktÃkr¥kLkk rððufÃkqðofLkk WÃkÞkuøk yLku yMkhfkhf MkthûkýLkeðkík fhðk{kt ykðe Au.

ykÃkýk Ä{kuoyu þk†kuyu Ãký fwËhík MkkÚku Mk{wu¤¼Þko MknyÂMíkíð rðþu yLkufsøÞkyu ¼khÃkqðof sýkÔÞwt Au. ðLkMÃkríkLku, s¤Lku, ÃkðoíkLku s{eLkLku s Lkne Ãký MkkÃk suðktWÃkÞkuøke SðstíkwLku ykÃkýk Ä{kuoyu ËuðkuLkwt MÚkkLk ykÃÞwt. MkqÞoËuð, ðkÞwËuð, s¤Ëuð yu heíkuyu{Lke Ãkqò fhðkLke ÃkhtÃkhk Au. yk çkÄkt WÃkhÚke MÃkü Au fu ykÃkýk Ãkqðoòu Ãký{kLkðyÂMíkíð {kxu fwËhíkLke fux÷e çkÄe {níðLke ¼qr{fk Au íku rðþu ÃkqhuÃkqhk òøk]ík níkk.

fwËhíkLku Ëuð {kLkeLku ÃkqsLkkhk ykÃkýu s MðkÚko{kt yLku «økríkLke Ëkux{kt yuðk yktÄ¤kçkLke økÞk fu fwËhíkLke MktÃkr¥kLke [khuçkksw ÷qtx [k÷ðk {ktze. støk÷kuLkku íkku rðLkkþ ÚkÞku syLku ¾uíke íkÚkk hnuXký {kxu ¾wÕ÷e s{eLk {u¤ððk ð]ûkku yLku ðLkMÃkríkLkwt rLkftËLk LkeféÞw.

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


148

suLku s¤Ëuðíkk fne Ãkqò fhíkkt yu ÃkkýeLkk çkuVk{ ðÃkhkþ îkhk ÃkkýeLke fxkufxe MkwÄe ÃknkU[eøkÞk. suLku ðkÞwËuð økýeLku Ãkqsíkk yu ðkÞw{tz¤Lku yLkuf Wãkuøkku MÚkkÃkðkLke ÕnkÞ{kt yríkþÞ«Ëqr»kík fhe {qfÞwt. yk çkøkkz yux÷u MkwÄe ÚkÞku fu «Ëq»kýLku fkhýu ÃkeðkLkk ÃkkýeLke Mk{MÞkMkòoðk {ktze yLku ¾uíkeLku Ãkkhkðkh LkwfþkLk Úkðk {ktzÞwt. s{eLk{kt ûkkhefhýLke Mk{MÞkykuMkòoE yLku nòhku nufxh s{eLk rçkLkWÃkòW çkLke økE. ðkÞwLkk «Ëq»kýLke nË yux÷u MkwÄeðÄe fu {kýMkLku ÃkkuíkkLku ïkMk ÷uðkLke Mk{MÞk W¼e ÚkE. Ë{, çkúkuLfkErxMk ðøkuhu yLkufhkuøkkuyu {kLkðòíkLku ½uhe ÷eÄe.

{kýMku òýe òuELku ÃkkuíkkLkk Ãkøk WÃkh fwnkzku {kÞkuo. ÃkkuíkkLkk s yÂMíkíð Mkk{uòu¾{ Q¼wt ÚkkÞ yux÷e nËu fwËhíke Mk{íkw÷k ¾kuhðe íkuLkku {kýMkòíkLku {kuzu{kuzu ynuMkkMkÚkÞku Au. 1980 {kt rðïMkthûký ÔÞqnh[Lkk økkuXkððk{kt ykðe. ¼krð ÃkuZe {kxu ÃkÞkoðhýMkthûký yLku ¾uíke Wãkuøkku ðøkuhLkku rðfkMk Mk{ktíkh heíku [k÷u íkuLke ÞkusLkk çkLkkððk{ktykðe. ÃkÞkoðhýLkwt Mkthûký yLku {kýMkLkku ¼kiríkf rðfkMk ÃkhMÃkh rðhkuÄe çkLke økÞk níkkíkuLku çkË÷u yu çktLku ÃkhMÃkhLkk Ãkqhf yLku MknkÞf çkLke hnu yuðe ÔÞqnh[Lkk ½zðk{kt ykðe.{kýMk fwËhíke MktÃkr¥kLkku ¼kufíkk {xeLku ¼ûkf çkLke økÞku Au íku ðkík Mk{òíkkt fux÷kf Mkkð[uíkeLkkÃkøk÷kt Mkq[ðkÞk. yu Ãkøk÷ktLkku {wÏÞ Mkqh fwËhík MkkÚkuLke MktðkrËíkk yÚkðk fwËhík yLku {kLkðLkku{u¤ yu Au fwËhíke MktÃkr¥kLku Wfhzk{kt Vuhðe Lkk¾Lkkhk çkÄk Wãkuøkku íkhV ÷k÷ ykt¾ fhðk{ktykðe. ¾kMk fheLku ¼khík{kt íkku økheçke yLku ðMkrík ðÄkhku yu çkuLku fkhýu fwËhíke MktÃkr¥kLktwrLkftËLk Lkef¤u Au íku íkhV ¾kMk æÞkLk ykÃkðk{kt ykÔÞwt.

fwËhíke MktÃkríkLkku rððufÃkqðofLkku WÃkÞkuøk fE heíku ÚkE þfu íku {kxuLkkt fux÷kf Mkq[Lkkufhðk{kt ykÔÞkt. Ëk.ík. {kýMkLku «økrík yLku rðfkMk {kxu ðes¤e íkku òuEyu. yíÞkhu ðes¤e{u¤ððk {kxu fku÷MkkLkku, ¾Lkesíku÷Lkku, ÃkkýeLkk «ðknLkku yLku yýwrð¼ksLkLkku ðøkuhuòýeíkk hMíkkyku Au. fku÷Mkk{ktÚke ðes¤e {u¤ððk síkkt ðkÞw «Ëq»ký yLku hÏÞkLkk Zøk÷kLkeMk{MÞkyku ðÄu Auu. yuLku çkË÷u Mkkih-Wòo (yux÷u fu MkqÞoLkk «fkþ{ktÚke ðes¤e {u¤ððe)yLku ÃkðLk[¬eykuLke {ËËÚke ðÄwLku ðÄw ðes¤e {u¤ððkLkk «ÞíLkku ykht¼kÞk. ÃkkýeLkkçk[kð {kxu íkuLku ðkhtðkh [kuÏ¾wt fheLku Vhe VheLku ðkÃkhðk {kxuLke heíkku þkuÄkE, WãkuøkkuyLku ðknLkkuLku fkhýu Úkíkkt ðkÞw«Ëq»kýLku hkufðk rð¿kkLku Þtºkku{kt VuhVkhku þkuÄe fkZÞk. fwËhíkeMktÃkr¥kLkku ykuAk{kt ykuAku ðÃkhkþ yuðe QtÄe rËþk{kt sðkLku çkË÷u yu MktÃkr¥kLkku ykuAk{ktykuAwt LkwfMkkLk ÚkkÞ yu heíku ðÄw{kt ðÄw ðÃkhkþLke heíkku þkuÄkðk {ktze. sux÷wt ðkÃkheyu yu

økwshkíke



LkkutÄ

149

fhíkkt çku ºký økýwt fwËhíke MktÃkr¥k{kt W{uhkÞ yu heíku ðkÃkheyu yu {kxuLke íkhfeçkku y{÷{ktykðe s{eLkLku ðÄw{kt ðÄw MkurLÿÞ ¾kíkhLkk WÃkÞkuøkÚke ðÄw Lku ðÄw V¤ÿwÃk çkLkkððk {kxuLkkWÃkkÞku ys{kðkÞk. Mk{økú xufLkku÷kuSLke rËþk ÃkÞkoðhý MktðkË yLku ÃkÞkoðhý MkthûkýíkhVLke Úkðk {ktze.

yk òøk]rík {kLkðòíkLkk ¼rð»Þ {kxu yíÞtík sYhe Au. yk òøk]rík ðÄkhu Vu÷kÞyLku íku «{kýu {kýMk yLku fwËhíkLkku íkk÷{u¤ ðÄwLku ðÄw MkÄkÞ íkku s {kLkðòíkLkwt ¼krðWs¤wt Au. Lk{oËLkk þçËku{kt fneyu íkku nðu ‘rËðMku yhwýwt -«¼kík’LkkUÄ : yk s ®LkçkÄLke Mkk{økúeLku ÃkÞkoðhý Mkthûký, ÞtºkkuLke rðLkkþf Ëkuz, «Ëq»kýLkeMk{MÞkyku, rðfMkíkk Ëuþku{kt rðfkMkLke ykzyMkh, ðifÂÕÃkf fwËhíke MktÃkr¥k, fwËhíke MktÃkr¥kLkkrðfÕÃkku ðøkuhu suðk rLkçktÄku{kt Úkkuzk VuhVkh MkkÚku ðkÃkhe þfkÞ.

ÃkwÁ»k Mk{kuðze LkkheLke ËuþLkk rðfkMk{kt ¼køkeËkhe


LkkheLkwt MÚkkLk ÃkwÁ»k Mk{kuðzwt Au yu ÏÞk÷ Ãkrù{{ktÚke ykÔÞku Au. ËhufLkwt Mk{ks yLkufwxwtçk{kt çkuòuz MÚkkLk nkuÞ Au. †eLke ¼qr{fk swËe Au ÃkwÁ»kLke swËe, Eïhu s yuðe h[Lkk fheAu. Ãkqðo{kt ‘Lkkhe íkwt LkkhkÞkýe’ suðkt Mkqºkku Au. íku ÃkqsÞ Au. ðÄw ykËhýeÞ Au fkhý fu íkuLku {kÚkðkLkwt MkË¼køÞ {éÞwt Au. ‘søksLkLke’ Lkku íkuLkku Ëhßòu Au. søkLkwt MksoLk yLku Ãkku»ký íkuLkknkÚk{kt Au. ‘‘øk]nýe øk]n{ Wå[Þíku’’ øk]rnýeLku fkhýu s ½h ½h nkuÞ Au, Lkne íkku #x-[qLkk-ÃkÚÚkhLkwt {fkLk.

çkk¤fLkk sL{Lke yLku WAuhLke ¼qr{fk {k ¼sðu Au. íkuLku fu¤ðu Au. Ãkþw-Ãkt¾e{ktÃký íkk÷e{Lke ¼qr{fk {kËkLke Au yLku SðLk {kxu íkiÞkh fhu Au. ¾kMk fheLku {kýMkLku íkku{kýMk çkLkkðu Au †e. {kýMk íkhefuLkk su ftE økwýku ËÞk, fÁýk, ûk{k, ÄiÞo, MknLkþe÷íkk,yLÞLkku rð[kh ðøkuhu økwýku íku fu¤ðe Au ykLku fkhýu SðLk Sððk suðwt çkLku Au. çkkfe íkkuÃknu÷k {kýMk ½kuzk Ãkh çkuMke íkeh fk{Xwt fu ¼k÷ku ÷E MkðkhÚke rþfkhLke þkuÄ{kt ¼xfíkku,yksu Mfqxh fu fkh{kt Mkðkh ÚkE rþfkhLke þkuÄ{kt ¼xfu Au. {kýMk {q¤ Mð¼kðu rþfkhe Au.íkuLku ®nMkf çkLkíkku yxfkðe {kýMk çkLkkðu Au {kLke íkk÷e{. yuLke íkk÷e{Lku fkhýu s ÃkwºkWËkh, þqh fu ¼õík çkLku Au. Mk{ksrníkLke ®[íkk fhíkku ÚkkÞ Au. yks fkhýu {kíkkLku Mkkurþûkfku fhíkkt ðÄw økýe Au yu{ fnuðkÞwt Au. fkhý fu søkík Ãkh þkMkLk ¼÷u ÃkwÁ»k fhu Ãký{k, ÃkíLke fu Ãkwºke íkhefu fwxwtçk, Mk{ks fu ËuþLkk s Lkne Ãký Mk{økú {kLkðòíkLkk rðfkMk{kt

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


150

†eLke ¼qr{fk ÃkkÞkLke Au. MktMf]ríkLkku yLku MktMfkhLkku rðfkMk †e Úkfe s þõÞ çkLÞku Au.sÞkhu ÃkwÁ»k Úkfe {kLkðòíkLke «økrík þõÞ çkLke Au. Lkøkhh[Lkk, f÷k, rð¿kkLk

yLku xufLkku÷kuSyu {kðLkòíkLku «økríkLkk ÃkÚk Ãkh {qfe ykÃke Au. Mkøkðzku þkuÄðkLkwt yLkuðÄkhðkLkwt fk{ ÃkwÁ»k fhu Au. yu ¼kiríkf «økrík {kxu {ÚÞk fhu Au. †e {kýMkòíkLku yktíkrhf«fkþLku ÃktÚku ykøk¤ ÷E òÞ Au. rðfkMkLkk hks{køko WÃkh ykøk¤ ðÄkhu Au. {kýMkòíkLkesu yLktíkÞkºkk Au íkuLkwt Lkuík]íð ¼÷u ÃkwÁ»k fhu Ãký yu ÞkºkkLku «fkþ{kLk çkLkkðu Au f]íkkÚkoçkLkkðu Au, MkwðkrMkík yLku ykLktËÃkqýo çkLkkðu Au †e.

yiríknkrMkf heíku Ëhuf Mk{ks{kt †eLkwt MÚkkLk çkeò LktçkhLkw thÌkwt Au íkuLkwt {wÏÞ fkhýÃkwÁ»k«ÄkLk Mk{ks ÔÞðMÚkk Au. †eyku {kxuLkk LkeríkrLkÞ{ku, fkÞËk Ãký ÃkwÁ»kku ½zu Au. ÃkwÁ»kfhíkkt †e ykuAe çk¤ðkLk Au yuðe íkku {kLÞíkk Au çkkfe ¾hu¾h íkku çktLkuLke ¼qr{fk s swËe Auíku Mk{S ÷uðwt sYhe Au. Mkk{kLÞ heíku fwxwtçk, Mk{ks fu ËuþLkku ðzku ÃkwwÁ»k økýkÞku íkuÚke †eykuLkuçktÄLk{kt hk¾ðk, rLkÞtºký{kt hk¾ðkLkk fkÞËk ÚkÞk. fËk[ †e çkk¤f Äkhý fhu Au yu {níðLkeçkkçkík íkuLku {kxu þkÃkYÃk çkLke. †eLku ÃkwÁ»kLke r{÷fík økýðk{kt ykðe su heíku økkÞkuLke{kr÷feLku fkhýu økkuÄLk økýkÞwt. íku{ †e Ãký ¾heË-ðu[kýLke [es økýkE. íku{ktÚke ËkMke«Úkk,LkøkhðÄqLke «Úkk, økrýfk yLku ðu~Þk«Úkk yÂMíkíð{kt ykðe. íku{ktÚke s Ënus, çkk¤÷øLk,Mkíke«Úkk suðk fwrhðkòu yÂMíkíð{kt ykÔÞk.

†eLku {kr÷feLkwt MkkÄLk økýðk{kt ykÔÞwt yux÷u †erþûký{kt ykux ykðe. yuf Mk{Þu¼khík{kt íkku ÂMÚkrík níke íkuLku Ãký ðuË¼ýðkLkku, sLkkuELkku, {kuûkLkku, r{÷fíkLkku yrÄfkhníkku. Ãký ÃkwÁ»kLke rþfkhð]r¥kLku fkhýu ÃkzËk, ËqÄÃkerík, sL{ Ãknu÷kt s yuçkkuþoLk suðe «ÚkkyÂMíkíð{kt ykðe fkhý fu †eLkku sL{ s ®[íkkLkku rð»kÞ çkLÞku. yuLku Mk{Þ síkkt ‘MkkÃkLkk¼khk’ íkhefu yku¤¾kÞku. çkwÄu Lkkh ÃkkMkhe suðk yÃk{kLksLkf ¼k»kk «Þkuøkku þY ÚkÞk. ykfkhýu yuf frðyu íkku økkÞwt íkwLku sLk{ rËÞk ÃkwÁ»kku fku, ÃkwÁ»kkuLku íkqÍu yÃk{kLk rËÞk.

{kLkðòíkLkk EríknkMk{kt {rn÷kykuLkwt Ëhuf ûkuºk{kt «ÄkLk LkkUÄÃkkºk hÌkwt Au. økkøkeoÚke{ktze fÕÃkLkk [kð÷k MkwÄeLke {rn÷kykuLkk rfMMkk òýeíkk Au. yk yuf÷Ëkuf÷ rfMMkkyku íkku«fkþ{kt ykÔÞk yLku òýeíkk ÚkÞk. çkkfe {rn»kkMkwh{ŠnLke {k Ëwøkko ¼ðkLkeÚke {ktze {kMxh{kELz #rËhk økktÄe MkwÄeLkk rfMMkkyku Mkkûke Ãkqhu Au fu †eþÂõík fkuE heíku Wíkhíke LkÚke.Mk{ksu, ¾kMk fheLku ÃkwÁ»kMk{ksu íkuLku ËuðeÚke {ktze ËkMke MkwÄeLke ÂMÚkríkyu ÃknkU[kze, Ãký¾hu¾h íkku yu yuf þÂõík Au. yuðe þÂõík fu suLkk rðLkk søkíkLkwt MksoLk yLku MktðÄoLk þõÞ s

økwshkíke



LkkutÄ

151

Lk çkLke þfu.yk nfefíkLke òýfkhe ÃkwÁ»kkuLku Ãký Au s yux÷u Mk{Þu Mk{Þu rð[khðkLk ÃkwÁ»kkuyu

†eykuLke ÂMÚkrík yLku ËhßòLku ðÄw økkihðÃkqýo çkLkkððkLke {Úkk{ý fÞko fhe Au. su Mk{ks{kt†e y¼ý nkuÞ, yçk¤k nkuÞ, {sçkqh nkuÞ íku Mk{ks Ãký ðeÞoneLk yLku Lkçk¤ku s nkuðkLkku,yk ðkíkLku Mk{SLku †erþûký MkwÄkhðkLkk «ÞíLk s{kLku s{kLku Úkíkk hÌkk Au. hkòhk{{kunLkhkÞ suðkyu Mkíke«ÚkkLkku sçkhsMík rðhkuÄ fÞkuo yLku rðÄðk ÃkwLk÷oøLk suðk MkwÄkhkykuËk¾÷ ÚkkÞ íku {kxu «ÞíLk fÞkuo. økwshkík{kt Ãký MkwÄkhfÞwøk{kt Lk{oË, Ë÷Ãkík, fhMkLkËkMk{q¤S ðøkuhuyu yLku ÃkAeÚke Mkf÷ ÃkwÁ»k Mkh h{ý¼kE yLku ÞwøkÃkwÁ»k økktÄeS suðkyu†eykuLke ÂMÚkrík MkwÄhu íku {kxu ½ýk «ÞíLkku fÞko. Mkhfkhu Ãký Mk{Þu Mk{Þu yLkuf fkÞËk fkLkqLk½zÞk. 1975 Lkk ðhMkLku íkku yktíkhhk»xÙeÞ {rn÷k ð»ko íkhefu Wsððk{kt ykÔÞwt. yksu íkku{rn÷k rðfkMk rLkøk{, {rn÷k Mkk{ÏÞ suðe yLkuf Mkhfkhe yÄoMkhfkhe MktMÚkkyku yLkurðfkMkøk]nku, sÞkuríkMktÄ suðe Mkk{krsf †eMktMÚkkyku †eWíf»koLke rËþk{kt yøkk¤ ðÄe hneAu. yksu íkku rËfhku nkuÞ fu Ëefhe çkÄkLku Mk{kLk heíku rðfMkðkLke íkf ykÃkðk rþrûkík {k-çkkÃk{Úku Au. sÞkhu Ëuþ{kt Mk{økú heíku rþûkýLkwt Míkh MkwÄhþu íÞkhu †eykuLke ÂMÚkrík MkwÄhþu. çkkfenðu íkku zkìfxhkuÚke {ktze ÃkkÞ÷kux MkwÄeLke ÔÞðMkkÞ÷ûke fk{økehe yLkuf †eyku fhu Au. y÷çk¥kíkuykuLke {q¤¼qík yLku EïhË¥k fk{økehe, ¼krðÃkuZeLku Mkkhk {kýMk çkLkkððkLke íkku [k÷w sAu. yu s çkkçkík íku{Lku ÃkqsÞ çkLkkðu Au yLku ykÃkýwt MkkiLkwt {kÚkwt yu{Lke Mk{ûk ÍwfkððkykÃkýLku «uhu Au.

rð[kh «ÄkLk rLkçktÄ

ykðku s çkeòu, rð[kh«ÄkLk fu ®[íkLk«ÄkLk rLkçktÄ ÷Eyu. ‘SðLk þwt ? MkíkíkÍqtÍðwt’. suðe fkÔÞÃktÂõík WÃkh rð[kh«ÄkLk rLkçktÄ ÷¾ðkLkku nkuÞ íkku íku {kxu yøkkW ¼ýeøkÞk Aku yÚkðk yíÞkhu ¼ýku Aku íku ÃkkXÞÃkwMíkfku{ktÚke þçËku yLku YrZ«ÞkuøkkuLke yuf ÞkËeík{khk rLkçktÄ{kt hsq fhðkLkk {wÆkykuLke ÞkËeLke MkkÚku s íkiÞkh fhku.«Úk{ yk rLkçktÄ{kt {qfðk Äkhu÷k {níðLkk {wÆkLke LkkUÄ fhku. :1. SðLk yux÷u {]íÞw fu szíkkLkku y¼kð, ÍÍqt{ðwt yux÷u ÞwØ fhðwt Ãký yne Mkíkík«ð]r¥kþe÷ hnuðwt yuðku yÚko.2. {kLkð WÃkhktík ÃkþwÃkt¾eyku, stíkwyku yLku ðLkMÃkrík MkwæÄkt Sððk {kxu «ð]r¥kþe÷hnu Au. «ð]r¥kþe÷ hnu Au íkuÚke s Sðu Au yu{ fnuðkÞ.

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


152

3. {kLkð {kºk Sððk s «ð]r¥kþe÷ hnu yu{ Lkne çkeòLku Mk¼kLk heíku WÃkÞkuøke ÚkðkÃký ÍÍq{u yu yLÞ Ãkt¾e, Ãkþw ðLkMÃkríkÚke ¼uË4. {kLkðSðLke rðþuLkk ®[íkLkLkku Mkkh

rLkçktÄ{kt Lke[uLkk þçËku yLku YrZ«Þkuøkku Mkk{u÷ fhku. szíkk, [iíkLÞ, ïkMk, Äçkfðwt,{]íÞwþGÞk, «ð]r¥kþe÷, ÔÞMík, Mkt½»ko, ykt¾ {ª[kðe, {ku¤wt Ãkze sðwt, økrík¼tøk, Lkk{rLkþkLk,ytfwhðwt, Xkufhu [zkððwt, {kÚku [zkððwt, Íkt¾e fhðe, ¾ktzrýÞk{kt {kÚkwt nkuðwt, ykðhý,yn{ð]r¥k, rMkØktík, ÷k½ð, Ëw¼koøÞ, Lkfkhkí{f, Lkk{þu»k fhðwt, yLÞkÞ, y¿kkLk, yËBÞ,rðxtçkýk, y«{krýfíkk, yLkr¼¿kíkk

rLkçktÄ{kt ‘çkkðkLkk çkuÞ çkøkzu, yu fnuðík ðkÃkhku. WÃkhktík yne ykÃku÷k ÃkËkuLkkMk{kMkku çkLkkðeLku ðkÃkhku. fíkoÔÞ þwt Au íku rðþu {qtÍðý{kt hnuLkkh, WÃkh íkhV síke, çkeòWÃkh WÃkfkh fhðkLke ð]r¥k, sL{Úke rMkØ ÚkÞu÷e çkkçkík, hMkÚke ¼hu÷e ð]r¥k, SðLkYÃkeËeÃk, SðLk {kxuLke þÂõík, ®[íkLk suLkk øk¼o{kt Au íku [uíkLkkLku Lkk{u þqLÞ nkuÞ íkuðe, «uhýkykÃkLkkhe {qŠík, SðLk yu s Mktøkúk{, MkqÞoLkku «fkþ, SðLkLkwt hûký.

WÃkhLkk þçË«Þkuøkku, YrZ«Þkuøkku, Mk{kMkkuLku Ãk]Úk¬hýkí{f yÚkðk íkw÷Lkk fhíkeíkw÷Lkkí{f þi÷e{kt ÷¾ðkLkku «ÞíLk fhðkLkku Au. yux÷u ðkõÞku íkw÷Lkk fhíkkt nkuÞ, rð[khLkwtÃk]Úk¬hý fhíkkt nkuÞ íkuðkt ðkÃkhðk òuEyu.

SðLk þwt ? Mkíkík ÍqÍðwt


SðLk yu {]íÞwLkku rðYØkÚkeo þçË Au. {]íÞwLkku yLku szíkkLkku y¼kð yux÷u SðLkyuðe Lkfkhkí{f Mk{s ykÃke þfkÞ. [iíkLÞLkku Mkíkík Äçkfkh, Mkíkík «ð]r¥kþe÷ yLku ÔÞMíkhnuðwt yuLkwt Lkk{ SðLk, yuf heíku fneyu íkku szíkk fu {]íÞw Mkk{u Mkíkík ÍÍq{íkk hnuðkLke«ð]r¥kLku SðLk íkhefu yku¤¾kðe þfkÞ.

fkuEÃký Sðtík ÔÞÂõík, Ãkþw, Ãkt¾e, stíkw fu ðLkMÃkrík Ãký ytfwhu yÚkðk sL{u íÞkhÚkeÄe{u Äe{u {]íÞw íkhV økrík þY fhu Au. fux÷kf íkku yu{ fnu Au fu {kýMk sL{u Au íÞkhÚke syuLku {]íÞwþGÞk WÃkh ÷E ÷uðk{kt ykðu Au. yux÷ fu SðLk yu {]íÞwþGÞk Au. Ãký yk íkkurLkhkþkLkku Mkqh Au. ¾hu¾h íkku Mkíkík økrík yu SðLk Au yLku økrík¼tøk yu {]íÞw Au. fkuEÃkýSð ïkMk ÷u Au, Ãkkýe Ãkeyu Au, ¾kuhkf ÷u Au yLku n÷Lk[÷Lk fhu Au íku yk{ fhu Au yuLkku

økwshkíke



LkkutÄ

153

yÚko s yu fu íku SðLkÄkhý fhu Au. {kºk ¾kuhkf {u¤ððk s Sð Mkíkík «ð]r¥kþe÷ hnu Auyu{ fne þfkÞ Lkne. yuLku Ãkkýe yLku nðk {u¤ððk Ãký «ð]r¥kþe÷ hnuðwt Ãkzu Au. ðLkMÃkríkMkqÞo«fkþ íkhV ÃkkuíkkLke zk¤eyku yLku ÃkktËzkLku ðÄw rðfMkkðu Au su íkhV ÃkkýeLke þõÞíkknkuÞ íku íkhV ÃkkuíkkLkk {qr¤Þkt ÷tçkkðu Au stíkwyku Ãký SðLkLkwt hûký ÚkkÞ íkuðkt MÚkkLkku ÃkMktË fhuAu. ÃkþwÃkt¾eyku Ãký SðLk hûkýfksu {kuxkt MÚk¤ktíkhku fhu Au. yk çkÄwt yuf heíku SðLk{kxuLkk Mkíkík Mkt½»koLkwt Mkq[Lk fhu Au.

Ãký {kLkð«kýe {kºk SðLk {kxu s ÍÍq{íkku LkÚke. yu Mkt½»ko fhu Au ÃkkuíkkLkk çkktÄðkuLkkhûkýfksu Ãký. yu yLÞkÞ Mkk{u, y«k{krýfíkk Mkk{u, y¿kkLk Mkk{u Ãký Mkíkík ÍÍq{u Au.yk çkÄk Mkk{u ÍÍq{ðkLke yËBÞ SðLkþÂõík íkuLkk{kt ¼hu÷e Au. SðLk Mkk{uLkk fkuEÃkýÃkzfkhLku yu {kÚku [zkðu Au yLku øk{u íkuðk yðhkuÄkuLku Xkufhu [zkðu Au. Mkíkík {w~fu÷eykuLkk¾ktzrýÞk{kt {kÚkwt nkuÞ íÞkhu Ãký yu zhíkku LkÚke. ÃkkuíkkLkwt s Lkne ÃkkuíkkLkk çkktÄðkuLkwt Lkk{kurLkþkLk{xe òÞ, {kLkðòrík Lkk{þu»k çkLke òÞ yu yuLku {kxu MkÌk LkÚke. yuLkk{kt yn{ð]r¥k Au.yuLkwt Ëw¼koøÞ yu Au fu íkuLkk{kt MðkÚko Ãký Au. Ãký yk MðkÚkoLkk rðMíkkh fheLku yu yk¾e{kLkðòrík {kxu ÍÍq{íkku nkuÞ Au. yuLke hMkð]r¥k yLku ÃkhkuÃkhfkð]r¥k íkuLku Wæðoøkk{e çkLkkðuAu. yuLkku SðLkËeÃk yLÞLku {kxu Ãký «fkþ ÃkkÚkhu Au yuýu íkku Mkíkík ÃkkuíkkLke {ÞkoËkyku,Ëku»kku Mkk{u Ãký ÍÍqt{ðkLkwt ykðu Au yu fÞkhuf rftfíkoÔÞ{qZ çkLke òÞ Au. Ãký fkuEf f]»ýykðeLku yuLku SðLkLkku Mkk[ku hMíkku çkíkkðu Au. yLku ‘ÞwØ yu s fÕÞký’ Lkku LkkË Mkt¼¤kðu Au.yu fÞkhuf {ku¤ku Ãkze òÞ Au Ãký fkuE økwÁ yuLku ÃkkuhMk [zkðu Au, fÞkhuf yLkr¼¿kíkkLkwtykðhý yuLkk Ãkh [ze òÞ Au. Ãký íkhík s ¿kkLkLkku «fkþ Vu÷kíkkt íkuLkku hMíkku ¾wÕ÷ku ÚkEòÞ Au. rðxtçkýkykuLke Mkk{u fÞkhuf yu fkÞh ÚkELku çkuMke òÞ Au Ãký rðxtçkýkyku yLku{w~fu÷eyku s yuLku Lkðwt Lkðwt fhðk {kxuLke «uhýk{qŠík çkLke hnu Au. fÞkhuf SðLkMktøkúk{{ktÚkeÚkkfÞku-nkÞkuo yu ÃkkAku ð¤e òÞ Au Ãký íÞkhu çkkðkLkkt çkuÞ çkøkzu yuðe yuLke ÂMÚkrík ÚkkÞ Au.

yux÷u Mktøkúk{ yLku Mkt½»ko Sð {kxu sL{rMkØ nfefík Au. ½ýk íkíð¿kkLkeykuyuSðLk rðþu ½ýe ®[íkLk øk¼o rð[khýk ykÃke Au Ãký çkÄkLkku Mkkh yuf s Au fu, Mkíkík fíkoÔÞ,Mkíkík «ð]r¥k, Mkíkík ÍÍqt{ðwt yu s SðLk Au.

fku{e yufíkk


økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


154

‘fku{’ þçË yhçke{ktÚke ykÔÞku Au. fku{ yux÷u fkuE yuf Lkk{Úke yku¤¾kíkku sLkMk{qnyÚkðk «ò. Mkk{kLÞ heíku ¿kkrík, Ä{o fu yuðk fkuE sqÚkLkk MkÇÞkuLkku Mk{qn fku{ íkhefu yku¤¾kÞAu. rçkúrxþhkuyu {wMk÷{kLk fku{ yLku ®nËw fku{ yuðkt Ä{oLkk sqÚk {kxu yu Lkk{Lku ¾qçk «[r÷íkfhe ËeÄwt. yu ÷kufkuLku ¼khíkeÞku WÃkh hksÞ fhðk {kxu «ò{kt ytËhytËh VkxVqx Ãkzu.rðîu»kLke ÷køkýe Vu÷kÞ yu sYhe ÷køku÷wt. «ò{kt òu MktÃk nkuÞ íkku yu yufíkk yu{Lkk þkMkLk{kxu òu¾{e çkLke þfu yuðe níke. yu fkhýu yu{ýu Ä{oLkk Lkk{u ÍLkqLk Q¼wt fheLku «òLku yufLk Úkðk ËeÄe yu rðîu»k W¥khkuu¥kh yux÷ku ðÄíkku [kÕÞku fu çktLku «ò yuf ÚkkÞ yuðe þõÞíkk Lkhne. økktÄeS yk òuE þfÞk níkk. økktÄeSLku Mk{òÞwt fu yk¾e «ò yuf ÚkkÞ íkku s ytøkúuòuLkuynªÚke fkZe þfkþu. yu{ýu Mk{òÔÞwt fu Ä{o íkku {kýMkLke ytøkík çkkçkík Au. Ä{o íkku {kýMkLku«u{ yLku y®nMkk þe¾ðu Au. Ä{oLku fkhýu Í½zk fhðk yu íkku Lkhe {w¾ko{e Au. økktÄeSLke ykðkík yu Mk{ÞLkk y÷eçktÄwyku, {ki÷kLkk yçËw÷ f÷k{ ykÍkË, MkhnËLkk økktÄe økýkíkk yçËw÷økVkh¾kLk ðøkuhu Mk{S þfÞk. yu{ýu íkhík s økktÄeSLke ðkíkLku xufku ykÃÞku. yk¾k Ëuþ{ktyufíkk Mkr{ríkyku h[kE. økk{zu økk{zu, {nkuÕ÷u-{nkuÕ÷u yu yufíkk Mkr{ríkykuyu ¼kE[khkLkku,çktÄwíðLkku, «u{Lkku, y®nMkkLkku yLku yufíkkLkku MktËuþku ÃknkUzÞku. sçkhËMík MktÃk yLku yufíkkMkkÚku çkkhzku÷e MkíÞkøkún, [tÃkkhÛÞLkku MkíÞkøkún, Ëktzefq[, 42 Lke rnLË Akuzku [¤ð¤,ðøkuhu yux÷k òuhËkh heíku ÚkÞk fu ytøkúuòuLku ¼khík AkuzðkLke Vhs Ãkze Ãký yu{Lke fwrx÷LkeíkeLkufkhýu yLku {nt{Ë y÷e Íeýk suðk fux÷kf Lkuíkkyku, økuh{køkuo ËkuhkÞk yu fkhý ¼khíkÃkkrfMíkkLkLkk ¼køk÷k fhkððk{kt yu MkV¤ ÚkÞk òu fu yk ¼køk÷kLkk økktÄeS rðhkuÄe níkkyu òýíkk níkk fu ËuþLkk ¼køk÷k Úkþu íkkuÞ «òLkk ¼køk÷k ÚkE þfðkLkk LkÚke.

¾hu¾h yu{ s ÚkÞwt. ÃkkrfMíkkLk Úkðk Aíkkt fhkuzku {wMk÷{kLkku íkku ¼khíkLku s ÃkkuíkkLkwt{kËhuðíkLk økýeLku ynª s hÌkk. yu{Lke ðVkËkhe fÞkhuÞ ÃkkrfMíkkLk íkhV níke s LkneíkuykuLkk ¾qLk{kt ¼khíkeÞ MktMfkh ÃkhtÃkhk ðnuíke níke. yLku íkuyku ðíkLk ÃkhMík ¼khíkeÞ{wMk÷{kLkku níkk. {wMk÷{kLkku ÚkðkÚke fu nkuðkÚke íkuyku fÞkhuÞ ¼khíkeÞ {xe þfÞk Lk níkk.yk çkÄk {wMk÷{kLkkuLku y¿kkLk, ¼ýíkhLkku y¼kð yLku økheçke ÷½w{íke íkhefu Sððk {kxu{sçkqh fhe hÌkk níkk. xqtfe MðkÚkoárü Ähkðíkk hksÃkwhw»kkuyu ÷½w{íkeykuLkku ÃkkuíkkLkk xqtfkMðkÚko {kxu yLku Mk¥kk xfkððk {kxu çknw {kuxku ËwÁÃkÞkuøk fhðkLkwt þY fÞow. yu{Lku ÷½w{íkeíkhefu xfkððk {kxu íku{Lku ¾kMk ÷k¼ku ykÃkðk {ktzÞk yLku íkuyku çknw{íke «ðkn MkkÚku ¼¤eLk þfÞk.

økwshkíke



LkkutÄ

155

ykLku fkhýu çknw{íke fku{Lku Mkíkík ÃkkuíkkLku yLÞkÞ ÚkÞkLke ÷køkýe Úkíke hne. yu÷køkýeykuLku ¼zfkððk{kt hksfkhýeyku MkV¤ ÚkÞk. yk ÃkûkLkk nkuÞ fu íku ÃkûkLkk çkÄkhksfkhýeykuLku íkku ÃkkuíkkLke Mk¥kk fkuEÃký heíku xfkðe hk¾ðk{kt hMk nkuÞ s. yu{ýu rðîu»kLku{kuxwt MðYÃk ykÃÞk fÞwo. Mðíktºkíkk Ãknu÷kt su fku{e íkLkkð níkku íkuLkk fhíkkt Ãký ðÄw íkeðú fku{eíkLkkð «Mktøku «Mktøku W¼ku fhðk{kt hksfkhýeyku MkV¤ ÚkÞk. ykLku fkhýu y¿kkLke yLkuMkk{kLÞ «òsLkku{kt yhMkÃkhMk ðuhÍuhLke ÷køkýe [k÷w hne.

hksfkhýeyku íkku {kºk ÄkŠ{f fku{ku s Lkne Ãkhtíkw ¼k»kkfeÞ fku{ku, «ktíkðkËe fku{ku,¿kkríkðkËe fku{ku ðå[u ÃkhMÃkh rðîu»k W¼ku fhe ÃkkuíkkLkku MðkÚko MkkÄðk {kxu «ð]¥k hÌkk.¼k»kkðkh «ktíkh[Lkk yu ðneðxe Mkwøk{íkk {kxuLke yuf ÔÞðnkÁ ÔÞðMÚkk níke. íkuLku Ãkýíkuykuyu rðîu»kLkku htøk [zkÔÞku. {wtçkE {kºk {hkXeykuLke, f÷f¥kk {kºk çktøkk¤eykuLkwt yuðeyuðe ¼kðLkk ¼zfkððkLkk «ÞíLkku ÚkÞk. Ãký ¼khíkLke «òLke fkuXkMkqÍ ½ýe Au. yk¾wt¼khík ¼÷u ðkt[e ÷¾e þfu íkuðwt Mkkûkh LkÚke ÚkÞwt Ãkhtíkw Ãkkt[ ËMk ðhMk AuíkhkÞk ÃkAe «òLkuMk{òE íkku òÞ s Au fu yk íkku íku{Lku WÕ÷w çkLkkðkLke çkkS Au.

ykÃkýu òu ¾hu¾h ËuþLkku rðfkMk fhðku nkuÞ, rðãk yLku rð¿kkLkLkk ûkuºk{kt ftE fheçkíkkððwt nkuÞ, ykŠÚkf «økrík fhðe nkuÞ íkku Ä{o, ¼k»kk, «ktík, ¿kkrík, ðøkuhuLkk ðkzkykuLku¼q÷e sELku yuf Úkðwt s Ãkzþu. ytËh ytËh ÷zíke Í½zíke «ò fÞkhuÞ rðfkMkLkk ÃktÚku ykøk¤ðÄe þfíke LkÚke. økwshkíke{kt íkku yu {kxu yuf çknw òýeíke fnuðík Ãký Au. MktÃk íÞkt stÃk sÞktyufíkk nkuÞ íÞkt s y{Lk nkuÞ. sÞkt y{Lk nkuÞ íÞkt s rðfkMk nkuÞ. Ãkkt[ ÷kfzeykuLku swËeswËe íkkuzðk{kt ykðu íkku yuf ÃkAe yuf íkqxe sþu Ãký Ãkkt[u ÷kfzeykuLke ¼kheLku òu íkkuzðkLkku«ÞíLk fhðk{kt ykðu íkku íku íkqxe þfíke LkÚke. íkqxðkLke ðkík íkku Ëqh hne, ð¤e Ãký þfíkeLkÚke. çkÄe s fku{ku òu yuf ÚkELku ¾¼u ¾¼k r{÷kðeLku yhMkÃkhMkLkk çkÄk ¼uË¼kð ¼q÷kðeLkuyLku rðîu»kLku {Lk{ktÚke s sz{q¤{ktÚke fkZe Lkk¾eLku ykøk¤ ðÄu íkku s yk¾ku Ëuþ ykøk¤ðÄe þfu. Ãkhtíkw ykLku {kxu MkkiÚke ðÄw LkzíkhYÃk y¿kkLk Au. ¼ýíkhLkku y¼kð Au. y¿kkLke{kýMkkuLku ¾Át ¾kuxwt Mk{òðeLku W~fuhe þfkÞ Au. íku{Lku xqtfkt MðkÚkoLkk hMíku yktÄ¤k çkLkkðeLku[zkðe ËE þfkÞ Au. Ãkhtíkw òu ÷kufku ¼ýu÷k økýu÷k nkuÞ. Mk{sËkh nkuÞ íkku íku{Lku íku{Lkwtrník þu{kt Au yu íkhík s Mk{òÞ. ÔÞkÃkf ¼ýíkh rðLkk yLku Qtze Mk{sËkhe rðLkk ËhufLkuÃkkuíkkLkwt rník þu{kt Au yu Mk{òðw {w~fu÷ Au. ÃkkuíkkLkwt yLku ËuþLkwt rník ¾hu¾h þu{kt Au íkuMk{òÞk rðLkk fku{e yufíkk MkkÄðe yux÷e s {w~fu÷ Au.

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


156

¼úük[kh yu s rþük[kh


Ãknu÷kt ¼úük-yk[khLku Mk{S ÷Eyu. yk[kh yux÷u íkku ðíkoLk yÚkðk Mkk{krsfÔÞðnkh. Mkk{krsf ÔÞðnkh {kxuLkk fux÷kf Lkerík rLkÞ{ku ÃkhtÃkhkÚke [kÕÞk ykðu Au. yuWÃkhktík Mkk{krsf ÔÞðnkhLkk fux÷kf rLkÞ{ku yÚkðk fkÞËk hksÞ yÚkðk Mkhfkh Ãký ½zuAu suÚke hksÞLkwt þkMkLk MkwþkMkLk çkLku yLku «ò Mkw¾ þktríkÚke Sðe þfu. ÃkhtÃkhkÚke [kÕÞkykðíkk Lkerík rLkÞ{ku{kt swXwt Lk çkku÷ðwt. y«k{krýfíkk Lk fhðe. fkuELku Auíkhðwt Lkne. ËøkkuyÚkðk rðïkMk½kík fhðku Lkne. ðøkuhu suðe çkkçkíkkuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. ¼khíkeÞ Ä{oøkútÚkkuyuíkku y®nMkk, SðËÞk, ÃkhkuÃkfkh, yÃkrhøkún (ðý òuEíkwt Lkð Mkt½hðwt) ðøkuhu suðe fux÷efðkíkkuLkku Ãký Mkk{kSf ÔÞðnkh{kt Mk{kðuþ fÞkuo Au. yk çkÄe çkkçkíkkuLku fuLÿ{kt hk¾eLku hksyÚkðk Mkhfkhu fkÞËk fkLkqLk çkLkkÔÞk Au su{kt [kuhe, ÷kt[ hwþðík, swøkkh h{ðku, ËkYÃkeðku, fkuELkwt A¤fÃkxÚke fþwtf Ãkzkðe ÷uðwt, Auíkhðwt, Mkhfkhu Xhkðu÷ku fh Lk ¼heLku fh[kuhefhðe ðøkuhu økwLkk íkhefu yku¤¾kÔÞk Au yk økwLkk fhðk yu ¼úü yk[kh ÚkÞku økýkÞ.

suLku ykÃkýu ÃkhtÃkhkÚke [kÕÞk ykðíkk Mkk{krsf ÔÞðnkhLkk LkeríkrLkÞ{ku økýeyuAeyu íkuLku rþük[kh íkhefu yku¤¾kðe þfkÞ. yu árüyu MkíÞ çkku÷ðwt, Ä{oLkwt yk[hý fhðwt.y®nMkk Ãkk¤ðe, SðËÞk hk¾ðe, «k{krýf ÔÞðnkh fhðku yu çkÄkLku rþ»xkuLkku yÚkðkMkßsLkkuLkku ÔÞðnkh økýðk{kt ykðu Au. Mk{ks{kt su{Lku ykËþo {kLkðk{kt ykðu Au. ¼ýu÷køkýu÷k MktMfkhe {kLkeLku, {ku¼kËkh {kLke {kLk ykÃkðk{kt ykðu Au. íkuðk MkssLkkuLku rþüÔÞÂõíkyku íkhefu yku¤¾kðe þfkÞ. ykðk rþüku su rððufÃkqðofLkku Mkk{krsf ÔÞðnkh yÚkðkyk[kh fhu íkuLku rþük[kh fnuðk{kt ykðu Au.

ykðk rþ»xk[khe MkssLkkuLku sÞkhu {kLk ykÃkðk{kt ykðíkwt íÞkhu Ãký ¼kiríkf Mkw¾MkøkðzkuLkwt {níð íkku níkwt s Ãký MkíÞÃkk÷Lk ¾kíkh ¼kiríkf Mkw¾ Mkøkðzku swËe fhðe òuEyuyuðe {kLÞíkk níke. «k{kýefíkkLku ¼kuøku ¼kiríkf Mkw¾MkøkðzkuLku Lk {u¤ðe þfkÞ yuðk MktMfkhníkk.

Mk{Þ síkkt {kLkð SðLkLkwt {wÏÞ ÷ûÞ ykLktË Lkne Ãký Mkw¾ Mkøkðz çkLke økÞwtykLktË yu {kLkð {Lk MkkÚku òuzkÞu÷e çkkçkík Au. sÞkhu ¼økðËøkeíkk{kt fnuðkÞwt Au fu ‘{Lkyuð {Lkw»Þkýk{T fkhý{T çkLÄ {kuûkkÞku:’ íÞkhu {Lk s {kýMkLkk Mkw¾Ëw:¾Lkwt fkhý Au yuðe

økwshkíke



LkkutÄ

157

áZ {kLÞíkk níke. Ãký Mk{Þ síkkt yk¾e ËwrLkÞkLke s{u ¼khík{kt Ãký ÷kufku {kLkðk ÷køÞkfu ¼kiríkf MktÃkr¥k nkuðe yu Mkw¾Lkwt yLku Lk nkuðe yu Ëw:¾Lkwt fkhý Au. fkhý fu ¼kiríkf MktÃkr¥kMkkÚku Mkøkðzku òuzkÞu÷e Au.

yk økuhMk{sLku fkhýu SðLkLkku yuf{kºk nuíkw ÃkiMkku f{kððkLkku ÚkE økÞku. fkuEÃkýheíku ÃkiMkku {u¤ððku yu Ãkh{ fíkoÔÞ Au. yuðe {kLÞíkk áZ Úkíke økE yuLku fkhýu Mkðuoz»kk{T yrÃkþki[kLkk{T yÚko þ{T[ Ãkh{ ©wík{T (çkÄe Ãkrðºkíkkyku{kt ÃkiMkkLke Ãkrðºkíkk MkkiÚke ðÄkhu {níðLkeAu.) yu ðkík rðMkhkE økE. ÷kufku {kLkðk ÷køÞk fu Eïhu ykÃkýLku yk Ãk]Úðe WÃkh sL{ sÃkiMkku {u¤ððk {kxu ykÃÞku Au. fux÷kf íkku Ãkrù{Lkk ÷kufkuÚke ytòE sELku Mkqºk yÃkLkkÔÞwt Au.ík{khk Mk{ÞLke ûkýuûký ÃkiMkku f{kððk{kt ðkÃkhku. fux÷kf íkku ð¤e yux÷e nËu økÞk fu ík{kheÃkkMku su ftE Au íkuLkk çkË÷k{kt ÃkiMkku {u¤ðe ÷ku. Mkkhe çkwrØ Au, Mkkhk økwýku Au, Mkkhe ðkýe Au,Mkkhe MkòðxLke þÂõík Au, yhu, ¼økðkLku ík{Lku MkwtËh íktËwhMík þheh ykÃÞwt Au íkku yu çkÄkLkkuðuÃkkh fhku yLku Mkk{u ÃkiMkku {u¤ðku. Mkðkh Ãkzu Lku Ãkt¾eyku su{ [ýLke þkuÄ{kt Lkef¤e Ãkzu Auyu{ {kýMkkuu ÃkiMkku {u¤ððkLke ÷kÌk{kt MkkEf÷ ÷ELku, Mfwxh ÷ELku, fkh ÷ELku, çkMk{kt,xÙuLk{kt yhu, yk¾hu [k÷íkkt fu Ëkuzíkk Lkef¤e Ãkzu Au. çkÄe s «ð]r¥kyku ÃkiMkk {kxu r[ºkçkLkkÔÞwt. frðíkk çkLkkðe, ðkíkko ÷¾e, MkhMk Mktøkeík íkiÞkh ÚkÞwt. ðu[e Ëku. ÃkiMkk çkLkkðe ÷kuyux÷u MkwÄe fu YÃkk¤e Ëefhe sL{e íkku yuLku Ãký ÃkiMkk çkLkkððkLkwt MkkÄLk çkLkkðe ËeÄw. ¾hu¾híkku ÃkkuíkkLke òíkLku y{qÕÞ yuðk {kLkðËunLku s {kýMku ÃkiMkku f{kðkLkwt yuf{uð MkkÄLk çkLkkðeËeÄw ÃkAe ÃkíLke, Ãkwºke fu ÃkwºkLku MkkÄLk {kLku yu{kt þe LkðkE ?

ÃkiMkk {kxuLkk ykðk økktzÃkýLku fkhýu {kýMkòíku çkÄk LkeríkrLkÞ{kuLku rþü ÔÞðnkhLkuLkuðu {qfe ËeÄku. çkÄk økwýkuLkku Mk{kðuþ Mkwðýo{kt ÚkkÞ Au. yuðe {kLÞíkkÚke «uhkELku yÚkðkLkkýkt ðøkhLkku LkkrÚkÞku, Lkkýu LkkÚkk÷k÷ suðe {kLÞíkkÚke «uhkELku ÃkiMkku {u¤ðLkkhLkku {ku¼kuMk{ks{kt ðæÞku. ÷kt[eyku {kýMk Ãký ÃkiMkkËkh nkuðkLku fkhýu Mk{ksLkku ykøkuðkLk økýkðk÷køÞku. y«k{krýf yLku fk¤kçkòh fhLkkhku ðuÃkkhe Ãký Mk¼kyku{kt «{w¾ MÚkkLk þku¼kððk÷køÞku. [krhºkÞneLk Lkuíkk Ãký ÃkiMkkËkh nkuðkLku fkhýu MkßsLk økýkðk {ktzÞku yLku MkhÃkt[,«ÄkLk fu {wÏÞ«ÄkLk ÃkËu ÃknkU[ðk {ktzÞku. Mk{ksLkkt ykËþo †e Ãkwh»kku økktÄeS, rððufkLktË,MkhËkh, rð¢{ Mkkhk¼kE, fÁýkþtfh {kMíkh suðk MkßsLkku Lkne Ãký xeðe yLku YÃkuheÃkzËk ÃkhLkk Lkx Lkxeyku çkLke økÞk.

yk çkÄwt ÚkÞwt yux÷u Mðk¼krðf heíku s ¼úük[khu rþük[khLkwt MÚkkLk ÷E ÷eÄwt. MkíÞðkËe

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


158

ðurËÞku økýkðk {ktzÞku. «k{krýf ðuð÷ku yLku {q¾o økýkðk {ktzÞku. ÃkhkuÃkfkhe çkwØw yLku¼kux økýkðk {ktzÞku. [kuhe fhLkkhku nkUrþÞkh økýkðk {ktzÞku. y«k{krýfLku ÷kufkuykðzíkðk¤ku {kLkðk ÷køÞk. økwtzkøkehe fhLkkhLku ÷kufku çkefÚke s Lkne. y¿kkLkLku fkhýu ÃkýMk÷k{ ¼híkk ÚkÞk yLku yux÷u MkwÄe fu íkuyku Mk{ksLkk Lkuíkk ÚkE çkuXk yLku fÞktf fÞktf íkku{uÞh, «ÄkLk, {wÏÞ{tºkeLke ¾whþe Ãkh Ãký rçkhks{kLk ÚkÞk. yk çkÄwt ÚkÞwt yux÷u MkeÄe ðkíkAu fu ¼úük[kh s rþük[kh çkLke økÞku.

MkÇÞíkkLke ykøkufq[ íkku MktMf]ríkLke ÃkeAufq[


MkÇÞkíkkLke ykøkufq[ ÚkkÞ Au íkuLkku yÚko yu fu ‘MkwÄkhk’ Lke ykøkufq[ ÚkkÞ Au. {nkí{køkktÄeSyu MkwÄkhkLku {kLkðòíkLkku Ëw~{Lk økýkÔÞku Au. MkwÄkhku yux÷u SðLkÄkuhý{kt WLLkrík.{kýMkLke Mkw¾-Mkøkðzku{kt ðÄkhku, ykŠÚkf-«økrík. yk ykŠÚkf «økríkLkku ykÄkh Mkk{kLÞheíku þku»ký nkuÞ Au. {kýMk yuf÷ku ¾uíke fhu, ÃkkuíkkLkwt fkÃkz WíÃkLLk fhe ÷u íkku ¾kMk çk[íkÚkkÞ yux÷wt ÃkuËk Lk ÚkkÞ. yu ðÄkhu s{eLkLkku {kr÷f çkLku. s{eLkËkh çkLku yLku Ãkkuíku n¤[÷kðu s Lknª xÙuõxh [÷kðu s Lknª Ãký Lkkufhku hk¾eLku ¾uíke fhkðu yux÷u Mðk¼krðf heíkuLkkufhkuLkwt þku»ký ÚkðkLkwt. {kºk ÃkkuíkkLku sYhe fÃkzkt Lknª Ãký ðÄkhu fÃkzkt ÃkuËk fhLkkhu çkeòLkus fk{u ÷økkzðkt Ãkzu. çkeòykuLku fk{u ÷økkzu íkku íkhík s Þtºkku ykðu. Þtºkku ykðu yux÷u þku»kýykðu, çkufkhe ðÄu. {kýMkkuLke {sçkqheLkku ÷k¼ ÷uðkLkwt ðÄw Mkh¤ çkLku. MkÇÞíkk MkÇÞíkk su{-su{ ykøk¤ ðÄíke økE íku{-íku{ økk{zktyku ¼ktøkeLku Lkøkhku çkLkíkkt økÞkt. nMíkfkiþ÷Lku çkË÷uÞtºkkuLkwt «¼wíð LkkLkk Wãkuøk yÚkðk øk]nWãkuøkLku MÚkkLku Þtºkkuãkuøk yLku {ÂÕxLkuþLk÷ Wãkuøkøk]nkuykðe økÞkt. Mk{økú heíku òuEyu íkku {kLkðòíkLke ¼kiríkf Mk{]rØ ðÄe Ãký yu Mk{]rØ økýíkheLkkWãkuøkÃkríkyku, ðuÃkkheyku, Mk¥kkÄeþkuLkk nkÚk{kt furLÿík ÚkE. yuLku fkhýu yuf çkksw ðÄw ÃkzíkkÄLkLku fkhýu ykðu íkuðkt Lkþku, swøkkh, htzeçkkS suðkt Ëq»kýku ðæÞkt íkku þku»kýLku fkhýu çkeSçkksw økheçke, ¼q¾{hku Ãký ðæÞkt. Mk{ksLke ÔÞðMÚkk yMk{íkku÷ Úkðk {ktze su{Lke ÃkkMku fþwts Lk nkuÞ íkuyku fkuEÃký heíku yu {u¤ððk ¼úük[kh, y«{krýfíkk, [kuh, ÷qtx, ¾qLk ðøkuhufhíkk ÚkÞk. yk{ MktMf]ríkLke ÃkeAufq[ yk heíku Úkíke økE. MkÇÞíkkLke ykøkufq[ f]r»k yLkuWãkuøkku{kt ÚkE yux÷wt Ãkqhíkwt LkÚke. hkßÞ ÔÞðMÚkk{kt yLku þkMkLk{kt yuLke ykøkufq[ ÚkE.hkòyku økÞk. hkòþkne økE. Mkk{tíkþkne økE yLku ÷kufþkne ÃkØrík ykðe. yu MkkÚku

økwshkíke



LkkutÄ

159

Ãkk÷ko{uLxhe ÷kufþkne ÃkØrík ykðe. Ãký økktÄeS òuE þõÞk níkk yu{ yu íkku hkòþknefhíkkt Ãký ðÄkhu Lkfk{e Mkkrçkík ÚkE. Ãknu÷kt íkku yuf hks níkku- ÷kufþkne ykðíkkt ÷kufMk¼k,hkßÞMk¼kLkk, rðÄkLkMk¼kLkk MkUfzku MkÇÞku, «ÄkLkku íku{Lkk Mkr[ðku, WÃkMkr[ðku, Ãkku÷eMkyrÄfkheyku, {nuMkq÷e yrÄfkheyku, Ãkt[kÞík-BÞwrLkrMkÃkkr÷xeLkk MkÇÞku MkwæÄkt hkò çkLkeøkÞk. yu{Lke Mk¥kkLku fkhýu Mk¥kkrðnkuýk ÷kufku òýu fu çkkÃkze hiÞík nkuÞ íkuðe yMk{íkku÷Mk{ksÔÞðMÚkk yÂMíkíð{kt ykðe. yks fkhýu Ãký MktMf]ríkf {qÕÞkuLkku nTkMk ÚkÞku.

rþûký, ykhkuøÞ yLku f÷k suðkt ûkuºkku{kt MkwØk su{ su{ «økrík Úkíke økE íku{ íku{sqÚkðkË, ytøkík MÃkÄko MkkÄðk {kxuLkk fkðkËkðk, rçkLkíktËwhMík nrhVkE, E»Þko, ¾xÃkxkuðøkuhu Ëq»kýku ykÔÞkt. yk çkÄe çkkçkíkku MkkÚku MktMf]ríkLku ftE ÷uðkËuðk LkÚke. ¾hu¾h íkku ykðktËq»kýkuLku fkhýu {kýMkLkkt yktíkrhf {qÕÞkuLkwt su {qÕÞ ½xâw. f÷k yLku rðãk íkku {kýMkLku {wÂõíkLkwtMkkÄLk Lknª Ãkhtíkw {wêe¼h {kýMkkuLke ykŠÚkf «økrík yLku Mk¥kk-þku»kýLkwt MkkÄLk çkLke økÞkt.økktÄeSyu Mkk[wt s ÷ÏÞwt níkw fu {kýMk «kuVuMkh fu zkìõxhu ftE ÷kufkuLke Mkuðk fhðk ykuAk sÚkkÞ Au ? ykuAw fk{ fhe, {kýMkkuLkwt þku»ký fhe ÃkkuíkkLkk r¾MMkk ¼hðk {kxu ÷kufku ¼ýu Au.MkÇÞíkkÚke yríkÍzÃke ykøkufq[Lk fkhýu yk¾ku {knku÷ s òýu yuðku ÚkE økÞku fu ¼kiríkfMkw¾-MkøkðzkuLke ÃkqŠík yu s òýu fu {kLkðíkkLk ÷ûÞ Au yu íkku fELku Mk{òÞw s Lknª fuMkøkðzLke Ãký yuf {ÞkoËk nkuE þfu. {kýMk Ãkkuíku s Lkfk{ku ÚkE òÞ yux÷e nËu ÞtºkkuLkwt[÷ý ðæÞwt, ¼kuøkrð÷kMk ðæÞk, yuþykhk{ ðæÞku, ði¼ðrð÷kMk ðæÞkt, Íkf{Ík¤ ðÄeÃkhtíkw MkkÚku hkuøk ðæÞk, yMktíkku»k ðÄÞku, ÷ku¼ ðæÞku yLku {Lkkuhkuøkeyku íkku yLkuføkýk ðæÞkt.yk heíku MktMf]ríkLke ÃkeAunX ÚkE.

¼khíkeÞ Ä{oþkMºkkuuLkku yLku þkýk Ér»k{wrLkykuyu MkÇÞíkk yLku MktMf]rík çktLku yufMkkÚku, nkÚk{kt nkÚk r{÷kðeLku [k÷u íkku ykLktËÃkqðofLkwt, Mktíkku»kÃkqðofLkwt f]íkkÚko ÚkE þfu íkuðwt{kLkðSðLk yLku yuLkwt MkÃkLkwt òuÞwt níkwt. - yuðw Mkqºk ykÃÞwt níkwt. Ä{o yLku {kuûk yu çku MktMf]ríkLkkytøkku Au, yÚko yLku fk{ MkÇÞíkkLkk ytøkku Au. Ä{o yLku {kuûkLke ðå[u, yu çkuLke {ÞkoËk{kt yÚkoyLku fk{ hnu íkku s Mk{íkku÷ SðLk þõÞ çkLku. Ä{oÚke s yÚko- Ãkrðºk çkLku. MkeÄe ÷exeyu,{Ä{k¾eyu Vq÷{ktÚke hMk sux÷e Mkns heíku ÷eÄku nkuÞ íkux÷e Mkns heíku ÄLk yufXwt fhðk{ktykðu, Ä{oÃkqðof fk{kuÃk¼kuøke(çkÄe s EåAkykuLkku WÃk¼kuøk) fhðk{kt ykðu íkku MktMf]ríkLkkunÙkMk Lk ÚkkÞ. ÃkAe ¼÷uLku MkÇÞíkkLkku øk{u íkux÷ku rðfkMk ÚkkÞ. Ãký þhík yux÷e s Au fuMktMf]rík yuf zøk÷wt ykøk¤ hnu yLku íkuLku Ãkøk÷u Ãkøk÷u yuf Ãkøk÷wt ÃkkA¤ hne MkÇÞíkk ykøkufq[

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


160

fhu íkku MktMf]ríkLke ÃkeAufq[ ÚkE þfu Lknª. Ãký xeðe.yLku fBÃÞwxh MkÇÞíkkLkkt MktíkkLkkuLku ykMk{sðwt ¾hu¾h {w~fu÷ Au.

†e yLkk{ík

- {krníke «ÄkLk rLkçktÄ½ýeðkh çkMk{kt y{wf çkuXfkuLke ykøk¤ ÷ÏÞwt nkuÞ Au fu yk A çkuXfku †eyku {kxu

¾k÷e fhðe. yk [kh çkuXfku ÄkhkMkÇÞku {kxu ¾k÷e fhðe. yk A çkuXfku ð]Øku {kxu ¾k÷efhðe. yk ¾k÷e fhðeLkku yÚko yu Au fu yk A çkuXfku Ãkh çkuXk nku íkku ð]ØLku çkuMkðk {kxu íku¾k÷e fhðe xÙuLk{kt íkku {rn÷kyku {kxuLkku yuf yk¾ku zçkku ykhrûkík hk¾ðk{kt ykðu Au.

yuf heíku ð]Øku, †eykuLku MkL{kLkðkLke ykÃkýe ¼kðLkk yk{kt «økx ÚkkÞ Au. çkeSçkksw ykÃkýk MktMfkhku ¼qtMkkE hÌkk Au íkuLke yk çkkçkík [kze ¾kÞ Au. ¼khíkeÞ MktMfkhku MkkÚkuWAhu÷e fkuEÃký ÔÞÂõík ð]Øku, †eyku ðøkuhuLkwt MkL{kLk fhu s. çkMk fu xÙuLk{kt søÞk Lk nkuÞyLku fkuEf †e fu ð]Ø [zu íkku Ãkkuíku Q¼k ÚkELku íku{Lku søÞk ykÃku s. Ãkhtíkw nðu yu MktMfkhku¼qtMkkE hÌkk Au íkuÚke s ykðe ÔÞðMÚkk fhðe Ãkze Au íku Ëu¾eíkwt Au.

çkMk yLku xÙuLk suðe s ÂMÚkrík nðu Mk{ks{kt Úkðk {ktze Au. ½h{kt {kLku yLku çknuLkLkuykËh-{kLk ykÃkLkkhk, ½h{kt ËkËk-ËkËeLku ½ýwt ykËh-{kLk ykÃkLkkh çknkh yuðwt ykËh-{kLk ykÃkíkk LkÚke. †e {kºk yÚkðk ð]Ø {kºk ykËh {kLkLkkt yrÄfkhe Au yuðwt ¼khíkeÞMktMfkhku{kt þe¾ðkÞ Au.Ãký yu ðkík Ãkqðo ¼qíkfk¤ çkLkíke òÞ Au. Mk{ks{kt ykLku fkhýu suLkçk¤kt ÷kufku Au íku{Lku yLÞkÞ ÚkkÞ Au yLku þku»ký ÚkkÞ Au.

ykðe s ðkík yuf s{kLkk{kt Ër÷íkku yLku ykrËðkMkeyku suðk Mk{ksLkk ÃkAkíkyLku Lkçk¤kðøkkuoLke MkkÚku ½xeníke. ðhMkku MkwÄe íkuLku fkhýu íkuykuLku yLÞkÞ ÚkÞku yLku íku{Lkwtþku»ký ÚkÞwt. yk ðkíkLku æÞkLk{kt hk¾eLku Mðíktºkíkk ÃkAe Mkhfkhu Lk¬e fÞwO fu y{wf ðhMk MkwÄeyk ðøkkuoLkk ÷kufkuLku Mk{kLk íkfku {¤u. fux÷ef rðþu»k íkfku ykÃkðe yu rðþu»k íkf yLkk{íkíkhefu yku¤¾ðk{kt ykðe.

¾kMk fheLku rþûký{kt yLku ònuh Lkkufheyku{kt yLkk{ík «Úkk Ëk¾÷ fhðk{kt ykðe.Äkhku fu yuf ðøko{kt {kºk Mkku rðãkÚkeoLku Mk{kðe þfkÞ yu{ Au. Ëu¾eíke heíku økwýð¥kkLkuykÄkhu «ðuþ {¤u Ãký íku{ fhðk síkkt ÃkAkík rðãkÚkeoykuLku yLÞkÞ ÚkkÞ yux÷u yu{LkeðMkíkLkeu økýíkhe{kt ÷ELku y{wf xfk ÃkAkíkku {kxu, y{wf ykrËðkMkeyku {kxu yu{ Lk¬e

økwshkíke



LkkutÄ

161

ÚkÞwt. yuðwt s Lkkufheyku{kt ÚkÞwt. økwýð¥kkLku ykÄkhu ònuh Lkkufheyku{kt ¼híke ÚkkÞ yuLku çkË÷uyu{kt Ãký ykðe xfkðkhe Lk¬e ÚkE. ÷kufMk¼k, ÄkhkMk¼k fkuÃkkuohuþLkku-Ãkt[kÞíkku ðøkuh{ktykðe yLkk{ík «Úkk Ëk¾÷ ÚkE.

Mðíktºk ÚkÞkLkk Ãk[kMk ðhMk ÃkAe Ãký yu «Úkk [k÷w Au Aíkkt yuLkku ÷k¼ Úkðku òuEyuíkux÷ku Lk ÚkÞku. ÃkAkíkku{kt Ãký ðÄw Mkçk¤k yLku ðÄw Lkçk¤k yuðk ðøkkuoíkku nkuðkLkk yu{ktLkku suMkçk¤k Au íku{ýu s Mkíkík yk yLkk{íkLkku ÷k¼ ÷eÄk fÞkuo. yuf s WËknhý ÷Eyu Ãk[kMkðhMk Ãknu÷kt yuf MkßsLk yLkk{íkLkku ÷k¼ ÷E f÷ufxh ÚkÞk. f÷ufxh ÚkÞk yux÷u íkuykuMk{ksLkk Mk{]Ø ðøkoLkk MkÇÞ ÚkÞk økýkÞ. yu{Lkku {ku¼ku, ÃkiMkk ðÄkhu {¤u yux÷u yu{LkktMktíkkLkku ðÄw Ve ykÃkeLku ðÄw ¾[o fheLku ðÄw MkkÁt ¼ÛÞk ðÄw{kt yu{Lku yLkk{íkLkku ÷k¼ Ãký{éÞku yux÷u yu s ÷kufku Ãk[eMk ðhMk ÃkAe f÷ufxh ÚkÞk. ÃkAe Ãký yu{Lkkt s MktíkkLkku f÷ufxh¾hu¾h ðkMíkð{kt ykðwt çkLÞwt yLku ¾hu¾h ÃkAkík ðøko{kt ÷kufku{ktÚke çknw ykuAk yk heíkuykøk¤ ykÔÞk.

ð¤e ykLku fkhýu þkMkLkfíkkoyku yLku ðneðxfíkkoLkk Ãký ðøkkuo Ãkze økÞk. yLkk{íkðk¤k yrÄfkheyku ÃkkuíkkLkwt sqÚk çkLkkðe ÃkkuíkkLke Mk¥kk, ðøk ðøkuhu ðÄu íkuLke Ãkuhðe fhðk{ktzÞk yLku yLkk{ík rðLkkLkk sqÚkLkk yrÄfkheyku ÃkkuíkkLke Mk¥kk, ðøk ðøkuhu ðÄu íkuLke Ãkuhðefhðk {ktzÞk. yLkk{íkLku fkhýu ykuAe ykðzíkðk¤kLku Þ {kuxkt MÚkkLkku WÃkh yrÄfkherLk{ðk Ãkzu÷k íkuÚke yk{uÞ ðneðx{kt rþrÚk÷íkk ykðu÷e s. íku{kt ð¤e yk sqÚkðkËLku fkhýurþrÚk÷íkk ðÄe.

MkkiÚke ðÄw LkwfMkkLk íkku ÷kufþkneLke ¼kðLkkLku ÚkÞwt. yk yLkk{ík ÃkØríkLkku hksfeÞWÃkÞkuøk Mk¥kk {u¤ððk yÚkðk Mk¥kk xfkððk {kxu Úkðk {ktzÞku. su{ Ä{o, ¼k»kk, «ktíkLkwtÍLkqLk Q¼wt fheLku ðøkorðøkún søkkzeLku Ãkûkkuyu yuLkku økuh÷k¼ ÷eÄku yÚkðk hksfeÞ WÃkÞkuøkfÞkuo. yLkk{íkLkwt Ãký yk{ s ÚkÞwt. su {kºk ËMk ðhMk {kxuLke yuf ys{kÞþ níke íku fkÞ{eÚkE økÞwt.

Mºke yLkk{íkLke ¼kðLkk WËk¥k nkuðk Aíkkt ykLkku Ãký ykðku økuhWÃkÞkuøk ÚkðkLkeþõÞíkk ðÄw Au yu fhíkkt †e fu¤ðýe VhrsÞkík yLku rLk:þwÕf fheLku †eykuLkwt MkþÂõíkfhýfhðkLke rËþk{kt ÍzÃkÚke ykøk¤ ðÄðwt òuEyu yuðe Ãký yuf {kLÞíkk Au.

yíÞkhu Ãký †e yLkk{íkLkku ¾hzku su ÂMÚkrík{kt Au yu{kt ½ýku rððkË Au. †eykuLkuyLkk{íkLkwt «{ký yksu Ãkt[kÞíkku yLku BÞwwrLkrMkÃkkr÷xe{kt ºkeMk xfkLkwt Au. Ëh ºký ð»ko ÃkAe

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


162

yuf {rn÷kLku {uÞh yÚkðk Ãkt[kÞík «{w¾ çkLkkððkLke ÃkhtÃkhk Ãký þY ÚkE Au. yuÚke{rn÷kyku{kt ykí{MkL{kLkLke yLku ykí{rðïkMkLke ¼kðLkk Ãký W¼e ÚkÞu÷e òuE þfkÞAu. †e yLkk{íkLkwt yk ½ýwt rðÄkÞf ÃkkMkwt Au. ykLkkÚke WíMkkrník ÚkELku yLkk{íkLke ykðeÃkhtÃkhk ÄkhkMk¼kyku, ÷kufMk¼k ðøkuhu{kt Ãký hk¾ðkLke rðrÄðík «r¢Þk ykht¼kE Au. Ãkhtíkwyk{kt Ãký ÃkûkkuLkk ÃkkuíkÃkkuíkkLkk MðkÚko yLku {kLÞíkkykuLkku xfhkð [k÷w Au. yu s heík ònuhLkkufheyku{kt Ãký ykuAk{kt ykuAwt íkuºkeMk xfk yLkk{íkLke ðkík [k÷u Au yuf heíku †e yLkk{íkLke¼kðLkkLku ykLkkÚke ðuøk {¤þu yuðe {kLÞíkk Au.

Mk{kLkíkk yuf Mkk{krsf {kLkrMkfíkk Au. yLkk{íkÚke fu rðþu»k MkøkðzkuÚke y{wfðøkkuoLku rðfkMk {kxuLkk [ku¬Mk ÷k¼ku sYh {¤u. yuLkku y{÷ shk fzfkEÚke, [kufMkkEÚke,çkwrØÃkqðof yLku ¾u÷rË÷eLke ¼kðLkk MkkÚku ÚkkÞ íkku yu ÷k¼ku yu ðøkoLkk ÷øk¼øk çkÄk MkÇÞkuMkwÄe Ãký ÃknkU[e þfu. Ãkhtíkw fkÞ{ {kxu ykðk ¾kMk ÷k¼ku ÷kufþkneLke {q¤ ¼kðLkkLkuLkwfMkkLk ÃknkU[kze þfu. ð¤e ¾hu¾he Mk{kLkíkk íkku fkuELke ÃkkMkÚke {u¤ððkLke nkuíke s LkÚke.yuLkku íkku ykí{rðïkMk fu¤ðeLku yLkw¼ð fhðkLkku nkuÞ Au. çkkfe øk{u íkux÷k ÃkiMkk nkuÞ,Mkw¾Mkøkðz nkuÞ, ¼ýu÷k økýu÷k nkuÞ yLku Mk¥kk ¼kuøkðíkk nkuÞ íkku Ãký ykí{rðïkMkLkkuy¼kð nkuÞ íkku ík{u Mk{kLkíkkLkku yLkw¼ð fhe þfíkk LkÚke. Mk{kLkíkkLkku yLkw¼ð Mkk{eÔÞÂõíkyku ík{Lku y÷çkík fhkððk {kxuLkk «ÞíLk fhe þfu. Ãkhtíkw Mk{kLkíkkLkku yLku ¾w{kheLkkuyLkw¼ð fhðkLkwt íkku ÔÞÂõíkøkík heíku ËhufLkk ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt s nkuÞ Au. †e yLkk{íkLkufkhýu †e Mk{kLkíkk yLku MðíktºkíkkLke ¼kðLkk fu¤ðkþu yu {kLkðwt ðksçke Aíkkt ðÄw Ãkzíkwt Au.

ykËþo rðãkÚkeo

- {krníke «ÄkLk rLkçktÄ

rðãkÚkeo yux÷u rðãk {kxu {nuLkík fhíke, rðãk {kxu {Úkíke, ÃkwÁ»kkÚko fhíke ÔÞÂõík.SðLk{kt yLÞ ÔÞðnkhLku økkiýíð ykÃkeLku su Mkíkík rðãk {kxu ÃkwÁ»kkÚko fÞko fhu yu ykËþorðãkÚkeo økýkÞ. ykËþo yux÷u Lk{qLkkYÃk. suLkk SðLk{ktÚke ðkýe, ÔÞðnkh yLku ðíkoLk{ktÚkeyLÞ ÔÞÂõíkyku «uhýk {u¤ðu, {køkoËþoLk ÷u. çkkuÄÃkkX økúný fhu íkuðe ykí{MktÞ{e ÔÞÂõíkLkuykÃkýu ykËþo yÚkðk Lk{qLkkYÃk ÔÞÂõík økýe þfeyu.

Lk{qLkkYÃk rðãkÚkeo çkLkðk {kxu íkuýuu sqLkk s{kLkkLke su{ yk{kt fwrxh çkktÄeLku hnuðkLkwtLkÚke. íkuLkk{kt fË{çkkuMkeLke Lkne Ãký rLkÞr{íkíkkLke, {kºk WÃkhAÕ÷k fwíkwn÷Lke Lkne ÃkýMkk[e rs¿kkMkkLke yÃkuûkk nkuÞ, íku økkrV÷ Lkne. MkËkòøkYf nkuðku òuEyu. íku Mðkð÷tçke,

økwshkíke



LkkutÄ

163

«k{krýf, nkurþÞkh, rðãkÚkeoykuLkk «ríkrLkrÄ suðku nkuðku òuEyu. ÃkkuíkkLkk MðkæÞkÞkuLkwtÃkrhþe÷Lk fhðk{kt íkíÃkh nkuÞ. Mk{ÞLkk íkfkòLku yku¤¾u, yuLku ¾çkh nkuÞ fu ðkz rðLkkðu÷ku [zu Lkne íkuÚke økwÁLke yÚkðk rþûkfLke {ËË sYh ÷u. íku{Lkk ykþeðkoË {u¤ðeLku ykøk¤ðÄu. yu MkkÚku yuLku yuLke Ãký òý nkuðe òuEyu fu ykÃk Mk{kLk çk¤ Lkne Lku {u½ Mk{kLk s¤Lkne. yu fkuELke ÃkkMku Lkkf ÷exe íkkýu Lkne fu fkuELke þun{kt ËçkkÞ Lkne Ãký rðLk{ú sYhnkuÞ. yk¤MkLku íkku íkuýu rík÷ktsr÷ s ykÃkðe hne yLku {nuLkík fhðk{kt yu ÃkkAwt Ãkøk÷wt ¼huLkne. yuLke rðrþüíkk yu nkuÞ fu ÃkkuíkkLke {ÞkoËkyku Mkk{u ykt¾ ykzk fkLk fhu Lkne. yu økwÁyLku ðze÷kuLke þw©w»kk fhu. fwxwtçkLkku yu fw÷ËeÃkf nkuÞ. n{rË÷e, þnkËík yLku {ËkoLkøkeyuLkk økwýku nkuÞ. «ríkfq¤ Mktòuøkku Mkk{u yu rþfMík Mðefkhu Lkne. ftEf fhe çkíkkððkLkeyuLkk{kt ¾uðLkk nkuÞ. ÃkkuíkkLkk MknkæÞkÞeykuLku íku Mk{òðe þfu fu ðkðku íkuðwt ÷ýþku yLku{nuLkík fhþku íkux÷wwt Ãkk{þku. Ãkkýe Ãknu÷kt Ãkk¤ çkktÄðkLke íkuLkk{kt ykðzík nkuÞ., «VwÂÕ÷íkr[¥kÚke yu çkÄkt fk{ fhu. ÃkkuíkkLkk fwxwtçkLkwt s Lkne. ËuþLkwt Lkk{ Ãký yu hkuþLk fhu yu ËuþLkeMkk[e r{÷fík çkLke hnu. íkuLke íktËwhMíke òuELku MkkiLkwt þuh ÷kune [zu.

ykðk çkÄk økwýku fu¤ððk {kxu yuýu ÃkkuíkkLkk Mk{ÞLkwt çksux çkLkkÔÞwt nkuÞ. íku fkuELkwtyLkwfhý Lk fhu Ãký Mk{fk÷eLk yusÞfuxuz ðze÷kuLke rËLk[ÞokLkk yð÷kufLkLku ykÄkhu ÃkkuíkkLkerËLk[Þko økkuXðu. yu ÷½wíkkøkútrÚkÚke Ãkezkíkku Lk nkuÞ íkuÚke ykí{©ØkÃkqðof ÃkkuíkkLkk yÇÞkMk{kxu xkE{ xuçk÷ økkuXðu, íktËwhMík hnuðk {kxu Mkðkhu ðnu÷ku WXe rLkÞr{ík fMkhík fhu. MðkæÞkÞkuyLku íkuLkkt ÃkwLkhkðíkoLkku {kxu íkuLke ÃkkMku çknuíkh MkwMktøkík ÃkØrík nkuÞ. Ãkkuíku ¼ÛÞku nkuÞ íkuðkMktðkËkuLkkt íku rhnMko÷ fhu. MkkÂíðfíkk yLku yÃkqðo [kufMkkE{kt íkuLke íkku÷u fkuE Lk ykðu. MkíkíkyÇÞkMkLke çkkçkík{kt yu ÃkkAe ÃkkLke Lk fhu. Mkðkhu þk¤kyu síkkt Ãknu÷kt ykuAk{kt ykuAwt ºkýÚke [kh f÷kf yu yÇÞkMkÔÞMík hnu. çkÄkt rð»kÞkuLku Mkh¾kt LÞkÞ {¤u yu heíku ÃkkuíkkLke íkiÞkhefhu. yu ÃkrhMÚkrík MkkÚku nkÚk r{÷kðu. {kÄwfheÚke {u¤ððkLkw nkuÞ íkku íku{Lku Lknª íkku ½h{ktMktík]rÃík ÚkkÞ íku heíku þktíkr[¥ku {¤u íkuðwt ¼kusLk fhu. yuLkku ¾tík yLku íkuLke {nuLkík s íkuLkeyk[khMktrníkk yLku íkuLkwt fÕÃkð]ûk nkuÞ. þk¤k{kt íku fÞkuhÞ yÇÞkMkÚke rLk{wo¾ Lk ÚkkÞ. yuLke[eðx íkÚkk {nuLkík òuELku rþûkfku Ãký íkkswçke{kt íkhçkku¤ çkLku. rþûkfu fkuEÃký çkkçkík{ktyuLke Äq¤ ¾t¾uhðe Ãkzu yuðwt ¼køÞu çkLku. yuLku íkku sux÷wt ðÄkhu nku{ðfo yLku ÷uMkLk {¤u yux÷wtíkuLku {kxu ¼kðíkwt íkwt Lku ðiËu fÌkwt yuðwt çkLke hnu. rLkþk¤{ktÚke Aqxu yux÷u MkeÄku ½uh ÃknkU[uyÚkðk ¢ezktøký{kt sE f÷kfu nwíkwíkw, ¾ku¾ku, ðku÷eçkku÷ suðe h{íkku h{u. hrððkh yÚkðk

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


164

hòLkk rËðMku yu MkkðosrLkf ÃkwMíkfk÷{kt sELku Eíkhðk[Lk îkhk ÃkkuíkkLke {krníke yLku ¿kkLk{ktðÄkhku fhu. ÔÞkfw¤íkk fu «ríkfq¤íkk yuLke ÃkkMku ykðu s Lkne. çkÄk Mktòuøkku yLku ÃkrhÂMÚkrík{ktyu yLkwfq¤íkk þkuÄe ÷u. yu Ãkkuíku fhu÷k fk{Lkku yXðkrzf heÃkkuxo òíku íkiÞkh fhu yLku yøkkWLkkrhÃkkuxo MkkÚku yu «økrík MkkÄu. Ãkkhfe {k fkLk ðªÄu yuðwt yuLkk çkkçkík{kt ¼køÞu çkLku. yu Ãkkuíku sÃkkuíkkLkku MkËkòøkYf Mktºke nkuÞ. hkíku ðnu÷k s{eLku, Úkkuzwt nku{ðfo fheLku, Eïh «kÚkoLkkfheLku yu ðnu÷kt MkqE òÞ.

ykðe rðãk«erík Ähkðíkku ykËþo rðãkÚkeo s {kuxÃkýu Mkkhku rþûkf yÚkðk íkku ËuþLkkuMkkhku Lkkøkrhf ÚkE þfu. rðãkÚkeofk¤Úke s íkuýu «k{krýfíkk, rLkck Mk¾ík Ãkrh©{, rLk¼eofíkk,Lk{úíkk suðk økwýku fu¤ÔÞk nkuÞ, yu økwýku {kuxÃkýu yuLke {qze çkLke økE nkuÞ yLku íkuLkk fkuEÃkýfkÞo{kt yk økwýku s íkuLku MkV¤íkk íkÚkk Þþ yÃkkðe þfu.

yksLke rþûký«ýk÷e yLku rþûký


yksLke rþûký «ýk÷e{kt {wÏÞíðu {ufku÷uyu MÚkkÃku÷e yLku «[kh{kt ykýu÷e ytøkúuSrþûký «òLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. òu fu yuLke MkkÚku s sqLke ¼khíkeÞ ÃkhtÃkhk «{kýuLkk fux÷ktfsqs Ér»kfw¤ku yÚkðk økwÁfw¤ku yLku ÃkkXþk¤kyku, EM÷k{Ä{oLke ÃkhtÃkhk {wsçkLke sqLke{ÿuMkkyku yLku økktÄeSLke rð[khÄkhk «{kýuLke çkwrLkÞkËe rþûký ÃkØrík çknw sqs YÃkuyÂMíkíð{kt Au. yk çkÄe rþûký«ýk÷e nsw ¼khíkeÞ «ò{kt çknw ÔÞkÃkf heíku MðefkhkELkÚke íkuÚke ÷øk¼øk Ãkt[kýwt xfk sux÷e «ò íkku {ufku÷uyu þY fhu÷e rþûký«Úkk{kt s ÃkkuíkkLkeòíkLku íkuÞkh fhu Au.

{ufku÷uLke ÃkØrík - yk «ÚkkLku yksu ËMk + çku + ºký yu «fkhu yku¤¾ðk{kt ykðuAu. Ãknu÷kt Mkkík Äkuhý MkwÄeLkku yux÷u fu çkk¤f Ãkkt[ ð»koLkwt ÚkkÞ íÞkhÚke {ktzeLku çkkh ð»ko MkwÄeLkwtÚkkÞ íku Mkkík ð»ko{kt yÇÞkMkLku «kÚkr{f rþûký yuðwt Lkk{ yÃkkÞ Au. yk ÃkAeLkk ºký ðhMk{kæÞr{f rþûkýLkkt Au . suLku ytíku hksÔÞkÃke Mkk{qrnf yuðe yuMkyuMkMke Ãkheûkk ÷uðkÞ Au.yu ÃkAeLkk çku ðhMkLkku yÇÞkMk Wå[íkh {kæÞr{f rþûký íkhefu yku¤¾kÞ Au. su{kt rðãkÚkeoykuÃkkuíku fÞk rð»kÞku ÃkMktË fhþu. fÞk «fkhLke fku÷uòu{kt ¼ýðk sþu íkuLkku «ðkn Lk¬e fhu Au.yu çku ð»koLku ytíku yu[.yuMk.Mke.Lke Ãkheûkk hksÞÔÞkÃke Äkuhýu ÷uðkÞ Au. yu{kt ÃkkMk ÚkÞu÷krðãkÚkeoyku Wå[ yÇÞkMk {kxu {urzf÷, yuÂLsrLkÞ®høk, rð¿kkLk, fBÃÞwxh, fku{Mko, Vk{oMke,

økwshkíke



LkkutÄ

165

ykÞwðuoË ðøkuh ¼ýkðíke fku÷uòu{kt ¼ýðk òÞ Au. yk yk¾e rþûký«ýkr÷{kt ÃkheûkkLkwtyLku íkuLkk îkhk {¤íkk «Úk{, çkeò fu ºkeò ðøkoLkwt {níð ½ýwt Au. ykLku fkhýu ÷øk¼øk çkÄkrðãkÚkeoyku, rðãkÚkeoyku {xe økÞk Au yLku ÃkheûkkÚkeoyku çkLke økÞk Au.

rþûkfLke ¼qr{fk : ykLkku MkkiÚke ðÄw økuh÷k¼ yksLkk rþûkfu ÷eÄku Au. ¾hu¾h íkkurþûkf yk ÂMÚkríkÚke ÔÞrÚkík nkuðku òuEyu. yuýu rðãkÚkeoLku ÃkheûkkÚke çkLkíkku yxfkððku òuEyu.íkuLke swËe swËe ykðzíkku fu¤ððkLke fk{økehe yu s Mkk[wt rþûký Au yuLke rþûkfLku ¾çkhnkuðe òuEyu Ãký Ëw¼koøÞu rþûkf Ãkkuíku Ãký ykðk ÃkheûkkfuLÿe rþûkýLkku ¼kuøk çkLku÷ku nkuÞAu. yu Ãký yu s fkhýu økkEzku ðkt[LkLke yLku xÞwþLkku hk¾eLku Ãkkuíku ¼ÛÞku nkuÞ Au. yuLkuÃkkuíkkLku Ãký fux÷efðkh íkku ¾çkh nkuíke LkÚke fu íkuLkwt fíkoÔÞ íkku rðãkÚkeoLke ytËh hnu÷kt su swËktswËkt fkiþÕÞku Au. íkuLke ytËh Ãkzu÷e su þÂõík Au íkuLku fu¤ððkLkwt Au. y÷çk¥k íkuLku ÃkexeMke, fuçke.yuzLke íkk÷e{ ð¾íku ykðe çkÄe ðkíkku ¼ýkððk{kt ykðu Au. Ãký íkuLkwt Ãkheûkk rMkðkÞðkMíkrðf SðLk{kt Ãký fþwt {níð Au íku rðþu íku yòý nkuÞ Au.

Ãkheûkk÷ûke rþûký : yk fkhýu ykÃkýe yksLke rþûký«ýkr÷yu Ãkheûkk÷ûkeyÇÞkMkLkku su hks{køko ftzkhe ykÃÞku Au íku hMíku rðãkÚkeoykuLku íku nktfe òÞ Au. su{ ½uxktykuLkktxku¤ktLku ¾çkh LkÚke nkuíke fu íkuyku yk {{køkuo þk {kxu sE hÌkk Au. íku s heíku ykðk rþûkfLkktrðãkÚkeoykuLku Ãký fþe ¾çkh nkuíke LkÚke fu íku{Lku íku{Lkku rþûkf yk heíku þk {kxu ¼ýkðe hÌkkuAu. rþûkf fþwt Mk{òðíkku LkÚke. Mk{sðk fu þe¾ðk {kxu rðãkÚkeoLku «uhíkku Ãký LkÚke fu«kuíMkkrník Ãký fhíkku LkÚke. íku íkku íkuLku {kºk Mkðk÷kuLkk sðkçkku íkuÞkh fhkðe Ëu Au. òýu fuMkðk÷kuLkk sðkçkku ykÃkðk yu s rþûkýLkwt yuf{kºk æÞuÞ çkLke økÞwt Au. yk fkhýu rþûkfkuLkuÃký fþwt Lkðwt ðkt[ðkLke sYh Ãkzíke LkÚke. fþwt Lkðwt rð[khðkLke Vhs Ãkzíke LkÚke. Ëh ðhMkuyuLke yu økkEz{ktÚke, yuLkk yu «&™kuLkk W¥kh yu Wíkhkðe Ëu Au. rðãkÚkeoyku ÃkkMku íkuLku Ãkkt[-ËMk ðkh ÷¾kðzkðeLku økku¾kðzkðe Ëu Au. su rðãkÚkeoLke økku¾ðkLke þÂõík ðÄw íku ðÄw økwý÷kðe þfu. fkhý fu Ãkheûkk{kt íkuýu økku¾u÷k W¥kh s ÷¾e Lkk¾ðkLkk Au. rþûkfLku ykLkku yufðÄw VkÞËku ÚkkÞ Au. íkuýu ÃkheûkkLkkt W¥khÃkºkku íkÃkkMkðk{kt fþe s ðÄw {nuLkík fhðe ÃkzíkeLkÚke. íku íkku òuE ÷u Au fu íkuýu Wíkhkðu÷k W¥kh «{kýuLkk W¥kh Au fu Lkne ? rðãkÚkeoLku økwýykÃkðk{kt íkuýu ÃkkuíkkLkwt {øks shk Ãký fMkðtw Ãkzíkwt LkÚke.

ÄtÄkËkhe rþûkf : yk¾k Mk{ksLkwt ÷ûÞ ÃkiMkkLke ÞuLkfuLk «fkhuý «kró ÚkE økÞwt Au.yu{ktÚke rþûký yLku rþûkf Ãký çkkfkík LkÚke. ÃkuMkku {khku Ãkh{uïh Lku nwt ÃkiMkkLkku ËkMk, suðwt

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


166

ðkíkkðhý nkuÞ íÞkt [kýfÞ suðk rþûkfku yLku yswoLk suðk rðãkÚkeoyku Lk s nkuE þfu.rþûkf Ãkkuíku Ãký zkuuLkuþLk Lku Lkk{u ÷k¾ çku ÷k¾ YrÃkÞkLke ÷kt[ ykÃkeLku rþûkf çkLÞku nkuÞ Au.íkuýu ykÃku÷k YrÃkÞkLkwt ÔÞks ¼hðk{kt íkuLku {¤íkku Ãkøkkh íkku ¾[koE síkku nkuÞ íkuðe ÂMÚkríknkuÞ íÞkhu rþûkf ÃkheûkkÚkeo çkLku÷k rðãkÚkeoLkkt þku»ký fhíkkt y[fkÞ yuðwt Lk çkLke þfu. íkuýuhkufu÷k ÃkiMkk íku ÔÞks MkkÚku rðãkÚkeo ÃkkMkuÚke xÞwþLkLkk YÃk{kt ðMkq÷ fhu Au. yksu rþûkfLkeLkðe ÔÞkÏÞk yuðe ykÃkðk{kt ykðu Au fu su rþûkýLku ÄtÄku Mk{su Au yLku su xÞwþLk fhðk{ktøkkihð yLkw¼ðu Au íku rþûkf. yk{kt òu fu yuf÷k rþûkfLkku ðktf òuðkLkku fkuE yÚko LkÚke.rþûkf íkku yk¾k ¼úük[khe Mk{ksLkku yuf MkÇÞ Au su hMíku Lkuíkkyku, WãkuøkÃkríkyku, Ä{oøkwÁykuyLku {nksLk síkwt nkuÞ íku s ¼úük[khLku hMíku rþûkf Ãký [k÷ðk {ktzu yu Mkkð fwËhíke çkkçkíkøkýkðe òuEyu. Mk{økú rþûký«ýk÷eLke yk Mk{MÞk Au. ykøk¤ LkkUæÞwt íku{ ykÃkýe sqLkeøkwÁfw¤ ÃkhtÃkhk yÚkðk {nkí{k økktÄeSLke çkwrLkÞkËe rþûký«ýk÷eLkku sÞkt MkwÄe Ãkqhe heíkuyk¾k Ëuþ{kt Mðefkh Lkne ÚkkÞ íÞkt MkwÄe yk ÂMÚkrík hnuðkLke Au yu{kt fþe þtfk LkÚke.

þkMkfeÞ y{÷Ëkhku Mkk{u yksLkk Ãkzfkhku


{kýMku Mk{ksLke h[Lkk fhe íÞkhÚke íkuLkwt Mkw[khwt MkwþkMkLk [k÷u. «òSðLk þktríkÃkqðof,Mkh¤íkkÚke yLku ykðzíkÃkqðof [k÷u íku {kxuLke ÔÞðMÚkk økkuXðu÷e Au. yu{ktÚke sqÚkLkku LkkÞfníkku íku Äe{u Äe{u hkò ÚkÞku. hkòþkne ðtþÃkhtÃkhkYÃku [k÷íke þkMkLkÔÞðMÚkk níke. yu{kthkò ÚkðkLke MÃkÄkoLku fkhýu A¤fÃkx Úke {ktze {nk¼khík ÞwØku Ãký Úkíkk. ¼khík{kt yLkuøkúeMk{kt Úkkuzku Mk{Þ økýíktºk þkMkLkÔÞðMÚkk níke. ÷kufkuLkk «ríkrLkrÄyku [qtxkíkk, þkMkLk[÷kðíkk. Úkkuzku Mk{Þ fux÷kf Ëuþku{kt Mkh{w¾íÞkhþkne íkkLkkþkne níke yíÞkhMkwÄeLkkþkMkLkÔÞðMÚkkLkk çkÄk yLkw¼ðkuLku ytíku yksu {kuxk¼køkLkk Ëuþku{kt ÷kufþkne þkMkLkÔÞðMÚkkAu.

¼khíkLke yksLke ÷kufþkne þkMkLkÔÞðMÚkkLkku ykÄkh rçkúrxþ Ãkk÷ko{uLxhehksÞþkMkLk ÔÞðMÚkk Au. y÷çk¥k rçkúxLk{kt Lkk{Lkku hkò Au. ¼khík{kt hk»xÙÃkrík Au. çkkfeËuþLkwt þkMkLk [qtxkÞu÷k «ríkrLkÄkuy íku{Lkk ÃkûkLke Lkerík {wsçk [÷kðu Au. Ëuþ ykx÷ku {kuxkunkuðkÚke Mk{økú Ëuþ {kxu fuLÿ{kt ÷kufMk¼k, hksÞMk¼k yLku íkuLkkt LkkLkk ðneðxe yuf{kuíkhefu hksÞkuLke rðÄkLkMk¼kyku fk{økehe fhu Au. yk ÷kuf«ríkrLkrÄyku fkÞËkyku ½zðkLkwt,Lkeríkyku fhðkLkwt, hksÞ yLku ËuþLke rðfkMk ÞkusLkkyku íkiÞkh fhðkLkwt ðøkuhu fk{ fhu Au. yu

økwshkíke



LkkutÄ

167

çkÄkLkku y{÷ y{÷Ëkhku {khVíku fhkððk{kt ykðu Au.yk y{÷ËkhkuLke ÃkMktËøke furLÿÞ Míkhu ÞwÃkeyuMkMke (furLÿÞ ònuh Mkuðk ykÞkuøk

yLku hksÞMíkhu SÃkeyuMkMke. hksÞ ònuh Mkuðk ykÞkuøk fhu Au. WÃkhktík ÃkkXÞÃkwMíkfkuLkeh[Lkk, rðs¤e, WíÃkkËLk yLku ðnU[ýe, Mkk{kLÞ «òsLkku {kxu MkMíkkt ðksçke {fkLkkuðøkuhuLke ÔÞðMÚkk {kxu çkkuzo yÚkðk rLkøk{kuLke h[Lkk fhkE Au.

{wÏÞíðu þkMkLkÔÞðMÚkkLkku Ëkuh ÞwÃkeyuMkMke yLku Ëhuf hksÞLkk ònuh Mkuðk ykÞkuøku(økwshkíkLkk rfMMkk{kt økwshkík ònuh Mkuðk ykÞkuøku) ÃkMktË fhu÷k yrÄfkheykuLkk nkÚk{kt Au.¾kMk fheLku {nuMkq÷, fkÞËku rþûký, ykhkuøÞ ðøkuhu suðe çkkçkíkkuLkku ðneðx yk yrÄfkheykufhu Au.

yk yk¾k MktË¼o{kt þkMkfeÞ y{÷Ëkhku Mkk{u {wÏÞ ºký Ãkzfkhku Au. ÷kufþknehksÞÔÞðMÚkk nkuðkLku ÷eÄu swËe swËe Lkeríkyku Ähkðíkk Ãkûkku Ëh Ãkkt[ ð»kuo [qtxýe ÃkAe ÃkkuíkkLkeLkerík «{kýu y{÷ ÚkkÞ íkuðku ykøkún hk¾ðkLkk, yuf Ãkûku Ëk¾÷ fhu÷ Lkeríkyku, Ãkûk çkË÷kíkktçkË÷kðkLke y{÷Ëkhu Lkðe LkeríkLkku (Ãknu÷kt y{÷{kt ykðu÷e Lkerík fhíkkt íkÆLk QtÄe rËþkLkenkuÞ íkkuÞ) «ò ÃkkMku y{÷ fhkððku Ãkzu. yk fkhýu çkË÷kíkk «ÄkLkku ðøkuhuLku yLkwfq¤ ÚkðkLkeíkiÞkhe y{÷Ëkhu hk¾ðe Ãkzu. yu MkkÚku s hksÞLkk yLku «òLkk rník{kt yu LkeríkLkku y{÷fux÷ku fhðku, fE heíku fhðku ðøkuhuLkku rððuf yLku ®n{ík Ãký yuýu Ëk¾ððk Ãkzu. hksfeÞLkuíkkykuLku Lkk¾wþ fÞko rðLkk «òrníkLkkt fk{ fhðkt yu ftE LkkLkku MkqLkku Ãkzfkh LkÚke. hksfeÞLkuíkkykuLku Mk¥kk xfkðe hk¾ðk yÚkðk VheÚke Mk¥kk {u¤ððk ftE fux÷eÞ òíkLkkMk{kÄkLkkufhðkt Ãkzu, ÃkiMkkLke ÔÞðMÚkk fhðe Ãkzu. «òLku ykt¾u Ãkkxk çkktÄðk Ãkzu, ¾kuxk ð[Lkku yLku«÷ku¼Lkku ykÃkðkt Ãkzu yLku fÞkhu íkku «òLkk rníkLkwt Lk nkuÞ yuðwt fux÷wtf MðkÚkoLku fkhýu fhðwtÃkzu. ykðk Mktòuøkku{kt Ëuþ«u{e yLku ËuþËkÍðk¤k «òLkk s rníkLkku rð[kh fhLkkhy{÷ËkhkuLke ÂMÚkrík fVkuze ÚkkÞ yu{Lke çknw ÍzÃkÚke çkË÷eyku ÚkkÞ, sÞkt nkuÞ íÞkt Ãký ½ýkt hksfeÞ Ëçkkýku ykÔÞk fhu. yk çkÄk ÃkzfkhkuLkku Mkk{Lkku íkuýu fhðku Ãkzu.

çkeS yøkíÞLke çkkçkík yu Au fu ykðe ÷kufþkne þkMkLkÔÞðMÚkk nkuðkLku fkhýurLkýoÞkuLke Mk¥kk «ÄkLkku ðøkuhu ÃkkMku nkuÞ. ÷kufþkne{kt øk{u íkux÷wt ykuAwt ¼ýu÷k yÚkðk Lknª¼ýu÷k Ãký «ÄkLk íkku ÚkE þfu. sÞkhu y{÷kËkh Úkðk {kxu MLkkíkf nkuðwt sYhe nkuðk WÃkhktíkÞwÃkeyuMkMke yLku SÃkeyuMkMke suðe {w~fu÷ MÃkÄkoí{f Ãkheûkk{ktÚke s ÃkkMk Úkðk sux÷k MkssÚkðwt Ãkzu. ykx÷wt ¼ýu÷k yLku fÞkhuf íkku yLkuf ðhMkkuLkk yLkw¼ðe y{÷kËkhu Mkkð Lk ¼ýu÷k

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


168

yLku rçkLkyLkw¼ðe þkMkfLkk rLkýoÞkuLku Mðefkhðk Ãkzu yÚkðk «òneíkLku æÞkLk{kt hk¾eLkufwLkunÃkqðof þkMkfLku yuLkku rLkýoÞ çkË÷ðk Mkt{ík fhðku Ãkzu. yk fk{ Ãký ykuAwt Ãkzfkh¼ÞwOLkÚke.

MkkiÚke ðÄkhu Ãkzfkh¼ÞwO fk{ íkku þkMkfku yLku «ò ðå[u fzeYÃku yu{ýu su fk{økehefhðkLke Au yu çku LkeríkykuLkku y{÷ «k{krýfÃkýu, yMkhfkhf heíku yLku fwþ¤ heíku fhðk{ktykðu íkku s «òLku yuLkku ÃkqhuÃkqhku ÷k¼ {¤u. {nuMkq÷ ¾kíkkLkk y{÷kËkhkuyu hksÞLke yLkufuLÿ MkhfkhLke ykðf ÞkuøÞ heíku ÚkkÞ yuLke fk¤S hk¾ðkLke Au. òíkòíkLkk fhðuhk nkuðkLkufkhýu yu fhðuhk ÞkuøÞ heíku WÄhkðkÞ, [eðxÚke s{k ÚkkÞ yuLkwt yk¾wt íktºk ÔÞðÂMÚkík fhðwtÃkzu. yu{kt Mkk{kLÞ f÷kfkuo, Ãkxkðk¤k, ík÷kxeyku{ktÚke {ktze f÷ufxh, fr{þLkh yLku Mku¢uxheLkefûkk MkwÄeLkk swËk swËk y{÷Ëkhku ðå[u MkwÞkuøÞ MktÞkusLk nkuÞ íku sYhe Au. yu s heíku ykðfðuhkuðu[kýðuhku ðøkuhu fuLÿ yLku hksÞLkk ðuhkLku W½hkððk{kt rLkÞr{íkíkk ¼úük[khLkku y¼kððøkuhuLkwt æÞkLk hk¾ðwt òuEyu. Ãkku÷eMk yrÄfkheykuyu þkMkLk yLku fkÞËkLke ÔÞðMÚkkLku ò¤ððeòuEyu. suÚke «ò þktríkÚke Sðe þfu.

[kuhe, ÷qtx, çk¤kífkh, økwtzkøkehe, {krVÞkøkehe ðøkuhu Ëq»kýku fkuEÃký Mk{ks{ktÚkkuzk fu ðÄw «{ký{kt hnuðkLkkt , þktrík yLku rLk¼oÞíkkÃkqðofLkwt SðLk nkuÞ íkku s Mk{ksrðfkMk MkkÄe þfu. «økríkLku ÃktÚku ykøk¤ ðÄe þfu.

rþûký yLku ykhkuøÞ yu çku ÃkkÞkLke çkkçkíkku Au. yuLke MkwÞkuøÞ ÔÞðMÚkk {kxu yu¾kíkkLkk yrÄfkheykuyu ½ýk Mkòøk hunðwt Ãkzu. su ËuþLke «ò hkuøkeü nkuÞ yLku yòý nkuÞíku fÞkhuÞ Mk{]Ø ÚkE þfu Lkne. yux÷wt s Lkne. ÃkkÞkLkk Mkw¾ku-MkðøkðzkuÚke Ãký yu «òðtr[ík hnu. ykÃkýk suðk rðfMkíkk Ëuþ{kt yu yrík {níðLke çkkçkíkku økýkÞ.

Mkthûký yLku rðËuþLkerík ykÃkýk ËuþLkk yLÞ ËuþkuLkk MktçktÄkuLku MÃkþuo Au. yuLkeLkeíkeLkku y{÷ fhðk{kt fwþ¤ y{÷kËkhku Lk nkuÞ íkku Ëuþ yLÞ Ëuþku MkkÚku Mkw{u¤¼Þko MktçktÄkuhk¾ðk{kt Wýku Wíkhu yLku yLkuf ÃkzfkhkuLkku Mkk{Lkku fhðkLkku ykðu.

MkkiÚke ðÄw {níðLkwt ykÃkýe SðLkheríkLke ÃkhtÃkhk ò¤ððkLkwt, MkktMf]ríkf {qÕÞkuò¤ðe hk¾ðkLkwt fk{ Au. y{÷Ëkhkuyu yk fÃkhe fk{økehe Ãký Ãkwhe MkòøkíkkÚke çkòððeÃkzu. ¾kMk fheLku {erzÞkLkk yk¢{ý ÃkAeLkk Ãkzfkhku ½ýk ðÄe økÞk Au. y{÷Ëkhku ÃkkMkuMkssíkk yLku ¿kkLk WÃkhktík þkýÃký nkuðwt sYhe økýkÞ.

yk yLku ykðkt çkeòt yLkuf ûkuºkku{kt þkMkfeÞ yrÄfkheyku Mkk{u rðrðÄ Ãkzfkhku Au

økwshkíke



LkkutÄ

169

yLku yu{Lke fkuXkMkqÍÚke yu{ýu ÃknkU[e ð¤ðkLkwt Au.rð¿kkLkÚke rðfkMk fu rðLkkþ ?

-xufLkku÷kuS-rð»kÞf rLkçktÄyk søkík yLku SðMk]rüLke WíÃkr¥k yLku yÂMíkíð rðþu yÇÞkMk fhðkLkwt fk{

íkíð¿kkLk fhu Au. íkku yk søkík yLku SðMk]rü ðÄwLku ðÄw rðfkMk fE heíku fhu ? ðÄw yLku ðÄwMkw¾-Mkøkðzku fE heíku {u¤ðu íkuLke rð[khýk yLku yÇÞkMk fhðkLkwt fk{ rð¿kkLk fhu Au.

yk søkík fkuE ÔÞðMÚkk «{kýu [k÷u Au. yu ÔÞðMÚkk fE Au ? yu ÔÞðMÚkkLkku ÃkkuíkkLkk÷k¼{kt ðÄw{kt ðÄw WÃkÞkuøk fE heíku fhe þfkÞ ? yuðe çkÄe çkkçkçkíkkuLkku yÇÞkMk rð¿kkLkfhu Au. rLkÞr{ík ÔÞðMÚkkLkk ¼køkYÃku Éíkw[¢ [k÷u Au, ðLkMÃkrík Sðstíkwyku Ãkþw Ãkt¾eykuyLku {kLkð SðLkLkwt sL{ {hýLkwt [¢ [k÷u Au. íkku yu fE heíku [k÷u Au. ðøkuhuLkk yÇÞkMk{ktÚkerð¿kkLk ykøk¤ ðæÞwt Au. ðhMkkË fE heíku Ãkzu Au ? yLkks fE heíku Wøku Au ? ð]ûkku fE heíkuV¤ ykÃku Au ? ËrhÞk{kt ¼híke ykux fE heíku ykðu A ? yÂøLk fE heíku «økxu Au ? ykðkykðk Mkk{kLÞ ÷køkíkk «&™kuLkk W¥khku þkuÄíkkt ðÄwLku ðÄw yLkks fE heíku Wøke þfu ? f]rºk{ðhMkkË fE heíku ðhMkkðe þfkÞ ? Ãkt¾eLke su{ {kuxk {fkLk suðwt rð{kLk fE heíku ykfkþ{ktWze þfu ? WLkk¤k{kt Ãký rþÞk¤k suðwt Xtzwt ½h hk¾ðwt nkuÞ íkku rðs¤e fE heíku WÃkÞkuøk{ktykðu ? yuðe yuðe MkøkðzkuLke þkuÄ MkwÄe rð¿kkLk ÃknkUåÞwt Au.

AuÕ÷k Mkku ð»ko{kt rð¿kkLku {kLkð rðfkMkLkk yLkuf MkkuÃkkLkku Mkh fÞko Au. Ãknu÷k suðeËwfk¤Lke Mk{MÞk hne LkÚke. LkËeyku WÃkh çktÄku çkktÄeLku ÃkkýeLke Mk{MÞkykuLkku ÷øk¼øk fkÞ{eytík ykðe økÞku Au. hýkuLku. ykøk¤ ðÄíkkt yxfkðeLku {kýMku rð¿kkLkLke {ËËÚke V¤ÿwÃks{eLkLku ðÄwLku ðÄw V¤ÿwÃk fE heíku fhe þfkÞ íkuLke þkuÄ fhe Au. MkkiÚke ðÄw íkku yLkuf yMkkæÞhkuøkku WÃk hrðsÞ {u¤ðeLku {kýMkLke Mkhuhkþ SðLkÞkºkkLku Ãknu÷k fhíkkt ½ýe ÷ktçke çkLkkðeAu.

yk çkÄwt íkuýu fE heíku fÞwO ? Ëk¾÷k íkhefu yksÚke Ãk[kMk ð»ko Ãknu÷kt çkk¤{hýLkwt«{ký ½ýwt {kuxwt níkwt. LkkLkÃký{kt s çkk¤f, ykuhe, WxkrxÞwt, rzÃÚkurhÞk suðk fkuELku fkuE[uÃke hkuøkLkku rþfhk çkLkeLku çkkÕÞkðMÚkk{kt s {hýLku þhý Úkíkwt yÚkðk fkÞ{ {kxu yÃktøkÚkE síkwt. yksu ÂMÚkrík çkË÷kE Au. rð¿kkLku yk çkÄk [uÃke hkuøkku Mkk{u hMke þkuÄe fkZe Au. yLku¼khík suðk rðfkMkþe÷ Ëuþ{kt Ãký hk»xÙeÞ hMkefhý Íwtçkuþ îkhk yk çkÄk hkuøkku ÷øk¼økLkk{þu»k ÚkE økÞk Auu. s fu yksu Ãký ¼khík{kt Ëhuf r{rLkxu yuf {kýMk ûkÞLku fkhýu {]íÞw

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


170

Ãkk{u Au. Ãký ËMkuf ð»ko{kt yuLke MktÏÞk Lkrnðík ÚkE sðkLke Äkhýk Auu. {kýMkLkwt ÓËÞ,fezLke yLku ½wtxýLkk MkktÄk s Lkne Ãkhtíkw íkuLkwt r÷ðh çkË÷ðkLke þkuÄ Ãký yk rð¿kkLku fhe Au.¼khíkLkku ËhËe ¼khík{kt çkuXkt çkuXk y{urhfkLkk zkìfxhLke Mkkhðkh ÷E þfu Au.

rð¿kkLk ykfkþLku yktçke þfÞwt Au. [tÿ WÃkh íkuLkwt ÞkLk ÃknkUåÞwt yu ðkík íkku nðu swLkeøkýkÞ. [tÿ WÃkh íkku nðu ÷kufku Ã÷kuxku Ãký ¾heËðk {ktzÞk Au. íÞkt fÞk ¾Lkes Au, fEMk{]rØ Au, íkuLkku yÇÞkMk ÚkE hÌkku Au. {tøk¤ WÃkh Ãký Mkðkhe ÃknkU[e Au. yk¾e Ãk]Úðe yufLkkLkkfzk økk{ suðe ÚkE økE Au. ËwrLkÞkLkk øk{u íku ¾qýuÚke øk{u íku ¾qýk MkwÄe MkeÄe ðkík[eíkÚkE þfu Au. yuf MÚk¤uÚke çkesu MÚk¤u ðÄw{kt ðÄw íkeMk [k÷eMk f÷kf{kt ÃknkU[e þfkÞ Au. ÷kufku½h{kt çkuXk çkuXk øk{u íku [esðMíkw ÃkMktË fheLku ðksçke yÚkðk nheVkELkk ¼kðu ¾heËe þfuAu. E-fku{MkoLke su{ E-økðLkoLMk þY Úkíkkt Lkkk økk{zkLkk ÷kufku ÃkkuíkkLkk «&™kuLkk Wfu÷økktÄeLkøkh{kt çkuX÷k «ÄkLkLke MkkÚku ðkík[eík fheLku ÷kðe þfu Au. fBÃÞwxhLku fkhýu {kneíkeLkeykÃk-÷u nðu Mkkð Mkh¤ ÚkE økE Au.

nðu ÷kufkuLku ºkesu [kuÚku {k¤ sðk {kxu ÃkktºkeMk-[k÷eMk ÃkøkrÚkÞkLkk ËkËhk [zðkÃkzíkk LkÚke. ÷eVx íkiÞkh nkuÞ Au. nðu rhÍðuoþLk {kxu ÷kufkuLku huÕðu Ã÷uxVku{o WÃkh rxrfxçkkheLke Mkk{u ÷kELk ÷økkððe Ãkzíke LkÚke. ykuMxÙur÷Þk yLku y{urhfkLkk íkkòt V¤ ¼khíkLkkøkk{zk{kt ðu[kíkk {¤uAu yLku ¼khíkLkk økk{zk{kt Wøku÷k Vq÷ku yLku fuheyku yk¾e ËwrLkÞkLkkçkòhku{kt ðu[kÞ Au.

rð¿kkLk sux÷e Mkøkðzku W¼e fhe Au. yux÷w «Ëq»ký ðæÞwt Au. ðes¤e WíÃkkËLk {kxufku÷MkkLkku WÃkÞkuøk fÞkuo íkku íkuLke hk¾Lkk ËrhÞkLkwt þwt fhðwt yu Mk{MÞk y¾ke ËwrLkÞkLku MkíkkðuAu. ðknLkÔÞðnkh {kxu rzÍ÷ yLku ÃkuxÙku÷Lkku WÃkÞkuøk fÞkuo íkku íkuLkk Äw{kzkLku fkhýu þnuhku{kthnuíkk ÷kufkuLku ïkMkLkk yLkuf hkuøkku ÚkÞk Auu. fkh¾kLkkyku Zøk÷kçktÄ WíÃkkËLk fhu Auu. ÃkhtíkwíkuLkk ÞtºkkuLkk [k÷ðkLkk fkhýu su yðks ÚkkÞ Au íku yLkuf ÷kufkuLkk fkLkLke çknuhkþLkwt fkhýçkLku Au. {e÷ku{kt Zøk÷kçktÄ fkÃkz ðýkðk {ktzÞwt Ãký íÞktLkwt fkÞ{ ¼usðk¤wt nðk{kLk yLkuYLke Ãkq{Lku fkhýu yLkuf ÷kufku rLkð]¥k ÚkÞk Ãknu÷k s Ë{ yLku ûkÞLkk ËhËe çkLkeLku {]íÞw Ãkk{uAu. Ã÷kÂMxf Wãkuøku yLkuf [es ðMíkwykuLkku ¾zf÷ku fhe ËeÄku yLku çkòh{kt fkuEÃký ¾heËðksðwt nkuÞ íkku Úku÷e ÷eÄk rðLkk s sE þfkÞ Au. Ãkhtíkw yu Ã÷kMxef ðuMxLku fkhýu su f[hku ÚkÞkuAu íku ÷k¾ku ÷kufkuLke ®sËøke {kxu ¾íkhku çkLke økÞku Au. yuðwt yýwt f[hkLkwt Ãký ÚkÞwt Au. yýwrð¼ksLkÚke rðs¤e ðøkuhuLkwt WíÃkkËLk yLkuføkýwt MkMíkwt ÚkE þõÞwt Au Ãkhtíkw [Lkkuorçk÷ suðe

økwshkíke



LkkutÄ

171

{kuxe Ëw]½xLkkyku ÚkE þuf Au. ¼khík{kt ÚkÞu÷e ¼kuÃkk÷økuMk Ëw½oxLkk Ãký rð¿kkLkLkku rðLkkþfyuLk {nkMktnkhf [nuhku çkíkkðe økE níke.

yk íkku rð¿kkLkLku fkhýu MknsYÃku, íkuLke ykzyMkhYÃku òuðk {¤íke rðLkkþfíkkoLkeðkík ÚkE Ãkhtíkw rð¿kkLkLkk ËwÁÃkÞkuøkLku fkhýu su {nkrðLkkþfíkk çkeò rðïÞwØ{kt yLku n{ýktÚkkuzk ðhMk Ãknu÷kt EhkfLkk ÞwØ{kt òuðk {¤e Au íkuLkku EríknkMk íkkòu Au. {kýMkLke MðkÚkoð]r¥kLkku,÷ku¼ð]r¥kLkku yLku yntð]r¥kLkku òuxku szu yu{ LkÚke. ÃkkuíkkLkk MðkÚko {kxu þkMkfkuyu rð¿kkLkLke{ËË ÷ELku yLkuf þ†ku çkLkkÔÞk Au su {nkMktnkh fhe þfu Au. {kýMku rð¿kkLkLke {ËËÚkeÄLkw»ÞÚke ÷E çktËqf, íkkuÃk, çkkuBçk yLku yýwçkkuBçk-nkEzÙkusLk çkkuBçk MkwÄeLkk þ†ku rðfMkkÔÞkt.yuLke ®nMkk¾kuhe yux÷uÚke yxfe Lkne. yuýu òuÞwt fu yuf yýwçkkuBçk íkku LkkøkkMkkfe fu rnhkuþe{ktsuðk yufyuf þnuhLkku s {kºk Lkkþ fhe þfu Au. Ãký yk¾e «òLkku yk¾k ËuþLkku Lkkþf fheþfu íkuðkt Sðkýwþ†ku rðfMkkððkLke nkuz{kt íku WíkÞkuo Au. yuLku ¾hçk Au fu su ¾kzku ¾kuËu Au íkus yu{kt Ãkzu Au. yLku yu Ãký ¾çkh Au fu ðuhÚke Lk þ{u ðuh, «u{Úke s þ{e þfu. Aíkkt yuLkwtÞwØ¾kuh {kLkMk rð¿kkLkLke {ËËÚke Lkðkt Lku Lkðk þ†ku rðfMkkðíkwt s òÞ Au. yu Lkðkt Lkðktþ†ku þkuÄu Au yux÷u íkuLkk þºkwyku Ãký Lkðkt Lkðkt þ†ku þkuÄu Au. fÞkhuf íkku yuðwt çkLku Au fu íkuýus þkuÄu÷kt þ†kuuÚke íkuLkku s ÃkkuíkkLkku Lkkþ ÚkkÞ Au. {kýMkLke rðLkkþfð]r¥k ¼M{kMkwh çkLkeLkuíkuLkku s Mktnkh fhu Au. íkuLke òý nkuðk Aíkkt íku EríknkMk{ktÚke fþku çkkuÄÃkkX ÷E þfíkk LkÚke.

xwtf{kt yux÷wt s fne þfkÞ fu rð¿kkLk Ãkkuíku rðfkMkLku hMíku ÷E síkwt LkÚke fu rðLkkþLke¾kE{kt {kLkðòíkLku Äfu÷íkwt LkÚke. rð¿kkLk íkku yk¾hu rð¿kkLk Au íkuLkku WÃkÞkuøk fhLkkhLkknkÚk{kt Au fu íkuLkku EhkËku fuðku Au ? yu ËiðeMktÃkr¥k ÄhkðLkkhku Mkíðøkwýe {kLkð çkLkeLku rð¿kkLkLkku{kLkð rðfkMk{kt WÃkÞkuøk fhe þfu Au íkku yu s {kýMk yMkwhe MktÃkr¥k ÄhkðLkkh hksMke yLkuíkk{Mke {kLkð çkLkeLku rð¿kkLkLkk WÃkÞkuøkÚke ÃkkuíkkLkku yLku yk¾k rðïLkku rðLkkþ LkkUíkhe þfuAu.

MkkÞçkh ðÕzo : ykf»koýku yLku Ãkzfkhku

-xufLkku÷kuS rð»kÞf rLkçktÄ

AuÕ÷k Ãk[kMkuf ðhMk{kt E÷ufxÙef xufLkku÷kuS søkíkLku yLkuf Mkøkðzku ¼ux ykÃke.[ktÃk Ëkçkku yLku ðes¤eLkk Ëeðk ÚkkÞ, Ãkt¾k Vhðk {ktzu yu þkuÄku Ãký ftE ykuAe [{ífkhMksoLkkhe Lknkuíke Ãký ÃkAe íkku yk¾e ËwrLkÞk{kt ík{u fkuELkeÞ MkkÚku ¼wtøk¤wt WÃkkzÞwt LkÚke Lku

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


172

ðkík fhe LkÚke. y{urhfk{kt [k÷íkk fkÞo¢{Lku [ktÃk Ëkçke fu xeðeLkk ÃkzËu òuE þðk {ktzÞk.AuÕ÷u AuÕ÷u fBÃÞwxhðk¤kLkk x[wfzk (¾ku¤k{kt fu nkÚkLke nÚku¤e{kt Mk{kE òÞ íkuðku, ÷uÃkxkuÃkfu Ãkk{xkuÃk Þtºkyu íkku f{k÷ fhe. yuLke ÞkËþÂõík øksçk, yuLkwt Lkuxðfo øksçk yu ELxhLkuxyu s MkkÞçkh ðÕzo. ÃkwMíkfk÷Þ{kt sðkLke sYh Lkne. ½h{kt çkuXk fBÃÞwxhLkk ÃkzËk WÃkhík{u EåAku yu ÃkwMíkfLkwt ík{u EåAku yu ÃkkLkwt ¾ku÷eLku ðkt[e þfkÞ. rþûkýLkk ûkuºk{kt íkku yË¼wík¢ktrík ykðe økE. òíkòíkLkk þiûkrýf fkÞo¢{ku yuLkk WÃkh íkiÞkh ÚkE þfu. ík{u su EåAku íkuþe¾e ÷ku. rþûkfLke {kÚkkfwx Lkne. þk¤k-fku÷usLkk ðøko¾tz{kt sðkLke íkMËe Þ ÷uðe Lk Ãkzu.ík{khe ÃkheûkkLkwt «&™Ãkºk ík{khu òíku ík{khk fBÃÞwxh WÃkh zkWLk÷kuz fhe ÷uðkLkwt, íkuLkkW¥khku Ãký ík{khu fBÃÞwxh WÃkh s ÷¾e ËuðkLkk. íkÃkkMkkE òÞ, ík{khk økwý Ãký {¤e òÞ,fÕÃkLkk{kt Lk ykðu yuðkt [{ífkhku fBÃÞwxhkuyu Mksoðk {ktzÞk.

rþûkýLke s ðkík Lkef¤e Au íkku þk¤k-fku÷uòu{kt «ðuþÚke {ktze Ãkrhýk{ MkwÄeLkerðrÄ fBÃÞwxh WÃkh Úkðk {ktze. WÃkh LkkUæÞwt yu{ ðøko¾tzku{kt fBÃÞwxhku rþûkfLku {ËË fhðkíkiÞkh Au. þk¤k-fku÷uòuLkk hufkuzo {kxuLkk [kuÃkzkykuyu rðËkÞ ÷eÄe yLku çkÄk hufkuzo fBÃÞwxhWÃkh nksh, Ãkkt[ Ëkçkku yLku íkiÞkh íkhík AÃkkELku nksh.

çkuLfkuLke fk{økehe íkku Mkkð Mkh¤íkk yLku ÍzÃke çkLke økE. ík{khk çkÄk rnMkkçkrfíkkçk fBÃÞwxh hk¾u, ÃkkMkçkwf Ãký yu s ¼he ykÃku. ík{khk xur÷VkuLkLkk yLku ðes¤eLkkrçk÷ku MkwØkt çkkhkuçkkh ¼hkE òÞ, ík{khu ELf{xuõMkLkwt [÷ý ¼hðk Auf ELf{xuõMk ykuVeMkMkwÄe ÷ktçkk Lkne ÚkðkLkwt LkSfLke çkUfLkk fBÃÞwxh{kt ík{khku Lktçkh yuLxh ÚkkÞ yu÷u ík{khe¼hðkLke hf{ ík{hk çkuLfLkk ¾kíkk{ktÚke çkkË ÚkE ELf{xuõMk ykuVeMkLku ÃknkU[e òÞ.

ðuÃkkh-ÄtÄk íkku Mkkð Mkh¤ ÚkE økÞk. ¢urzxfkzo nkuÞ yux÷u hkufz hf{ hk¾ðkLkesYh Lkne. fkuEÃký ËwfkLkuÚke {k÷ ¾heËku, ík{khk ¾kíkk{kt WÄkhkE òÞ, xÙkðu÷Mko. [ufLkeÔÞðMÚkk íkku nðu swLkðkýe ÚkE økE. Ëuþ ËwrLkÞkLku fkuEÃký ¾qýuÚke fkuEÃký ËwfkLkuÚke ík{u¾heËe fhe þfku. nsw ¼khík{kt yu ÔÞðMÚkk LkÚke ykðe Ãký ykðíkkt ðkh LkÚke ÷køkðkLke,ík{khe [esLkku ykuzoh LkkUÄkðe Ëku yux÷u ½uhçkuXkt ðMíkw {¤e òÞ yLku ÃkwhuÃkwhe MÃkÄkoí{fðksçke ®f{íku {¤u. ík{khu su [es ¾heËðkLke nkuÞ, ÃkAe fkh fu{ Lk nkuÞ. ÃkwhuÃkwhe rðøkíkík{Lku fBÃÞwxh ykÃku ík{khu íkuLku YçkY òuðk sðkLke sYh Lkne. çkMkku-Ãkkt[Mkku nòh, ík{kheÃkkMku suðku Mk{Þ ík{u íkÃkkMke [fkMke þfku. ¾kíkhe fhe þfku yLku ykuzoh LkkUÄkðe þfku. ykðeÔÞðMÚkkLku Lkk{ {éÞwt E-fku{Mko.

økwshkíke



LkkutÄ

173

yu s heíku hksðneðx{k Ãký fBÃÞwxhu ½ýe Mkh¤íkk fhe ykÃke. sL{Lke LkkUÄÚke{ktze {]íÞwLke LkkUÄ MkwÄe{kt yu WÃkÞkuøke. MkhMk {òLkku Ëk¾÷ku íkhík {¤u. {nuMkw÷ rð¼køkuÃký fBÃGxhkuLkku WÃkÞkuøk þY fÞkuo. 7-12 Lkk Wíkkhk nkuÞ fu ÃkkýeÃkºkfLke Lkf÷ nkuÞ fBÃÞwxhWÃkh íkhík íkiÞkh. nðu íkku yux÷u MkwÄe ykøk¤ ðÄe þfkÞwt Au fu yrÄfkheÚke yÚkðk {tºke©eøkktÄeLkøkh{kt çkuXk çkuXk økwshkíkLkk fkuEÃký økk{zk MkkÚku MkeÄku MktÃkfo fhðk {ktzÞk. MkeÄeðkík[eík, {kuZk{kuZ íkhík s fk{Lkku rLkfk÷ çkÄe s Mkhfkhe ykuVeMkku fBÃÞwxh LkuxðfoÚkeMktf¤kÞu÷e nkuÞ yLku çkÄwt fk{ [Ãkxe ðøkkzíkk{kt ÚkkÞ yu rËðMkku nðu ¾kMk Ëqh LkÚke. ykyk¾e ÔÞðMÚkkLku Lkk{ {éÞwt E-økðLkoLMk.

ðkðkÍkuzkLke ykøkkneyku, Ëwfk¤Lke ykøkkne, ðhMkkËLke ykøkkne yuðkt çkÄk fk{Ãký ½ýkt Mkh¤ ÚkE økÞk. AkÃkkyku{kt Mk{k[kh ykÃkðk {ktzÞk fu WÃkøkhn îkhk {kA÷eÃkfzLkkhkykuLku [uíkðýe (AkÃkkðk¤k Þ f{k÷ fhu A ? {kA÷kt Þ WÃkøkúnÚke ÃkfzðkLkwt þkuÄeþfkÞwt fu þwt ? yuðk «&™ fkuELku íkhík ÚkkÞ Ãký ðkMíkð{kt íkku {kA÷kt ÃkfzLkkhkykuLku WÃkøkúnîkhk [uíkðýe yu{s Au.) ËrhÞk{kt sðwt fu Lkne ? fÞkhu sðwt ? ðøkuhu {krníke íkhík {¤eòÞ. ykLku fkhýu ËrhÞk¾uzwLku s Lkne, Mkk{kLÞ ¾uzwíkLku Ãký VkÞËku ÚkÞku. fÞku Ãkkf ykðhMku ÷kððk, fÞkhu ðkððku ðøkuhuLkk rLkýoÞku Mkh¤ çkLÞk.

fBÃÞwxhkuLkku MkkiÚke ðÄw VkÞËku r«Lxªøk xufLkku÷kuS, rMkLku{k yLku xeðeLku ÚkÞku.AkÃkfk{ ykuAe {nuLkíkLku ½ýe Mkh¤íkkÚke òuEyu íkuðk htøkkuLkk r{©ýku, r[ºkkuLkk r{©ýkuyuLkr{LkuþLk rVÕ{ku, òíkòíkLkwt çkÄwt ÚkE þfu. Ãký yk VkÞËkLkku ÷k¼ rþûký {kxu MktMfkhyLku MktMf]ríkLkk «[kh {kxu ÷uðkÞku yuLkk fhíkkt {LkkuhtsLk {kxu ðÄkhu ÷uðkÞku Au. ðuÃkkheykuyuf{kýeLkk hMíkk þkuÄe fkZÞk. ÃkkuLkkuoøkúkVe ÃkwMíkfku VwxÃkkÚk Ãkh {¤íkk níkk íku nðu ¾heËðkLkesYh Lkk hne. çkk¤Efku Ãký fBÃGxh WÃkh MkŠVøkt fuðe heíku ÚkkÞ Au íku òýe ÷u Au yLkuyÃkfð ô{hu ÃkkuLkkuoøkúkVeLku hðkzu [ze sELku {LkkuhkuøkLkk rþfkh çkLke Au. ½ýk çkk¤fku íkku[u®xøk yLku fBÃÞwxh økuBMkLkk yux÷kt çktÄkýe ÚkE òÞ Au fu íku{kt ÃkAe SðLk{kt çkeswt fþwt Þfhðk suðwt Au yuðwt ÷køkíkwt s LkÚke. yux÷u ykðe Mkkhe MkøkðzLkku òu ËwÁÃkÞkuøk ÚkkÞ íkku Mk{ksMkk{u ½ýk {xk Ãkzfkhku ykðe þfu. ykðk Mkkhe þkuÄLkku MkËWÃkÞkuøk ÚkkÞ íkku {kLkð rðfkMkÚkE þfu Ãký íkuLkku ËwÁÃkÞkuøk {kLkðLku LkeíkeLkkþLku {køko Ëkuhe sE þfu yLku ytíku íkuLkku rðLkkþÚkkÞ. ykðíke ÃkuZe þhehÚke yLku {LkÚke {kÞfktøk÷e çkLke òÞ.

MkkçkÞh ðÕzo yk¾hu íkku rð¿kkLkLke s yuf þkuÄ Au. rð¿kkLk ¼kiríkf «økríkLkk îkhk

økwshkíke

rLkçktÄ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


174

yuf ÃkAe yuf {kLkðòík {kxu ¾ku÷íkwt hÌkwt Au. MkkÚku MkkÚku yu s þkuÄkuLkku {kðLk òík ÃkkuíkkLkkMðkÚko {kxu y¿kkíkðþ yuðku ËwÁWÃkÞkuøk fÞkuo fu {kLkðMktnkhLkk yLkuf WËknhýku ykÃkýeMkk{u Au. {nk¼khíkLkk ÞwØÚke {ktze rnhkurþ{k-LkkøkkMkkfe Ãký yýwçkkUçk ÍªfkÞk MkwÄeLkeíkðkhe¾ yuLke Mkkûke Ãkqhu Au. ¾hu¾h íkku rð¿kkLku yk çkÄe þkuÄku ykþeðkoËYÃku fhe Au. {kýMkLkeMkøkðz{kt yLku ®sËøkeLke Ëe½oíktËwhMík Þkºkk{kt íkuLkku MkËWÃkÞkuøk ÚkE þfu Au. íkuLkku ËwhWÃkÞkuøkLk Úkðku òuEyu yu {kLkð Mkk{uLkku {kuxk{kt {kuxku Ãkzfkh Au.

økwshkíke

«ðkMk rLkçktÄ {kuzâw÷ -8


LkkutÄ

175

«ðkMk rLkçktÄ

[{kºk òýfkhe {kxu. yk ÃkkX{ktÚke Ãkheûkk{kt ÃkqAðk{kt ykðþu Lknª Ãký«ðkMkrLkçktÄ ÷¾ðkLkwt ÃkwAe þfkÞ.]

«MíkkðLkk : «MíkkðLkk : «MíkkðLkk : «MíkkðLkk : «MíkkðLkk :

SðLkLkk yufÄkhkÃkýk{kt rðrðÄíkk ÷kððk {kxu «ðkMkLkwt {n¥ð Au. «ðkMkLkwt MÚk¤ ÃkMktË fhðwtyu Ãký MkktMf]ríkf, yiríknkrMkf, «kf]ríkf ðøkuhu árüyu {n¥ðLkwt Au. «ðkMk {kxu ykÞkusLk fhðwt sYhenkuÞ Au yu{kt ½ýe ÍeýeÍeýe çkkçkíkkuLke fk¤S ÷uðkíke nkuÞ Au.

«ðkMk{kt {wMkkVheLkku ykLktË íkku Au s Ãký MkkÚku SðLk{kt yLkuf Lkðk yLkw¼ðku {u¤ððkLkkuykLktË Ãký Au.

yu yLkw¼ðku {kýMkLkk ÔÞÂõíkíðLkk rðfkMk{kt yLkuf heíku WÃkÞkuøke ÚkE þfu. SðLkLku swËk swËkárü®çkËwÚke Sðíkkt Ãký þe¾ðe þfu.

1. «ðkMkrLkçktÄLkkt {wÏÞ ÃkkMkkLku Mk{SLku ík{u Ãkkuíku {wÆkMkh «ðkMk rLkçktÄ ÷¾e þfþku.2. «ðkMkrLkçktÄLke ¼k»kk fuðe nkuÞ íkuLkku Ãkrh[Þ {u¤ðeLku, yu {wsçkLke ¼k»kkLkku ík{khk

rLkçktÄ{kt WÃkÞkuøk fhe þfþku.

ðu÷e ykuV V÷kðMko

çkLÞwt yuðwt fu E.Mk. 1931 {kt ð»kkoÉíkw Ëhr{ÞkLk £Uf ÂM{Úk Lkk{Lkk yuf çkkux rLkMx, Ãkðoíkkhkunfrn{k÷Þ{kt hMíkku ¼qÕÞk. fk{uík rþ¾h ÃkhÚke ÃkkAk Vhíkkt yòýe ¾eý{kt sE [zÞk. rðrðÄ òríkLkktyÄÄ Vq÷ku ¾eÕÞkt níkkt. Ãkøk {qfðkLke søÞk Lknª. íku íkku yk¼k çkLke økÞk. ÃkkAk Vhe ‘Ä ðu÷e ykuVV÷ðkMko’ Lkk{u ÃkwMíkf ÷ÏÞwt. ËwrLkÞkLku yk yLkku¾e ¾eýLke òý ÚkE. 198h{kt ¼khík Mkhfkhu ykrðMíkkhLku hk»xÙeÞ WãkLk (LkuþLk÷ Ãkkfo) ònuh fÞkuo. nðu íkku ÞwLkuMfkuyu íkuLkku ‘ðÕzo nuhexus MkkEx’{ktMk{kðuþ fÞkuo Au.

sqLk 2009 {kt yuf rËðMk yLkk÷k (y{ËkðkË Lku[h ÷ðMko yuMkkurMkÞuþLk) Lkk Mkt[k÷f, r{ºk{Äw {uLkLkLkku VkuLk ykÔÞku. yk ykuøkMx{kt yuf MkwtËh MÚk¤u xÙu®føk{kt ykððwt Au ? ‘ðu÷e ykuV V÷kðMko{kt ?{Lk Lkk[e WXÞwt. íkhík s Lkk{ LkkUÄkðe ËeÄwt.

10

nuíkwyku

økwshkíke

«ðkMk rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


176

ykuøkMxLkk çkeò yXðkrzÞk{kt y{kÁt h3 sýLkwt økúwÃk xÙuLk îkhk nrhîkh ÃknkutåÞwt. íÞktÚke {eLkeçkMk{kt òuþe{X íkhV hðkLkk ÚkÞwt. yZeMkku rf÷ku{exh ÃkAe òuþe{X ykÔÞwt. íÞktÚke MkeÄku hMíkku òuþe{XòÞ. s{ýe çkkswLkk hMíku çkkðeMk rf÷ku{exh Ëqh økku®ðË½kx sðkÞ. íÞktÚke ykøk¤ [kiË rf÷ku{exh Ëqh½kt½rhÞk. íÞkt [k÷íkkt fu ½kuzk Ãkh s sðkÞ. íÞktÚke ð¤e ºký rf÷ku{exh ‘Ëqh V÷kðMko ykuV ðu÷e’. nkÚk{kt÷kfze yLku þheh Ãkh çkhMkkíke (Ãkkur÷rÚkLkLkku fkuÚk¤ku) Aíkkt Ãkzíkkt yk¾zíkkt Ãk÷¤íkkt ÚkÚkhíkkt A f÷kfu½kt½rhÞk ÃknkUåÞkt. Mkíkík çkksw{kt ¾¤¾¤ ÷û{ýøktøkk ðne síke níke. hMíkk{kt çkkuzo níkwt. shk Xnh fu«f]ríkLkkt fk ykLktË WXkyku. Ãký nkuþ s fkuLkk níkk ?

½kt½rhÞk yu ‘ðu÷e ykuV V÷kðMko’ sLkkhk {kxu çkuÍ fuBÃk Au. ynª fkuE ½h LkÚke. Võík økýeøkktXe nkuxÕMk Au. yuf {kuxwt økwÁîkhk Au su økku®ðËÄk{ íkhefu yku¤¾kÞ Au.

½kt½rhÞkÚke ðu÷e MkwÄeLkk ºký rf÷ku{exhLkk hMíku s Vw÷ku Ëu¾kðkt þY ÚkE òÞ Au. WÃkh nu{fwtzMkhkuhðh{ktÚke ÄkuÄYÃku ðne ykðíke ÷û{ýøktøkk yË¼wík ÷køkíke níke.

ðu÷e{kt Ëk¾÷ Úkíkkt ¾¤¾¤ rLkLkkË fkLku ÃkzÞku. yu níke ÃkÚÚkhku yLku ¾zfku ðå[uÚke ðne síkeÃkw»Ãkkðíke LkËe. [khu çkksw ÷e÷kA{ Ãknkzku ÃkhÚke ðne ykðíkkt h{ríkÞk¤ Íhýkt, ðå[u ðå[u Ëu¾kíkkykfkþ{kt YLkkt Ãkku÷ suðkt ðkË¤kt.

Mkk{u s ðu÷eLkwt rðntøk{ á~Þ Ëu¾kÞwt. ykt¾ku [kh ÚkE økE. Mk{økú ðu÷e{kt MkVuË yLku økw÷kçkeVw÷kuLke òs{ ÃkÚkhkE níke. yu òs{ ÷øk¼øk ËMk rf÷ku{exh ÷ktçke yLku çku rf÷ku{exh Ãknku¤e Au. ðå[uyuf LkkLkku hMíkku Au. [khu çkksw Vw÷ku, òýðk {éÞwt fu ÷øk¼øk 300 «fkhLkkt Vw÷ku ¾e÷u Au, yuLku{kuLkMk,çkk÷Mk{, ÷e÷e, zuÍeMk, {urhøkkuÕz. økkEz Vw÷kuLke yku¤¾ fhkðíkku òÞ. y{u Vkuxk Ãkkzíkkt sEyu. fkuEfkuE ÞkËe fhíkkt òÞ. Ãký fÞkt MkwÄe ? fkLk Mkkt¼¤íkk çktÄ ÚkÞk. nkÚk ÷¾íkkt ÚkkfÞk. çkMk, ykt¾kU s çkÄwtÄhkELku, {Lk ¼heLku òuíke hne.

òu Ãk]Úðe Ãkh Ãkheyku hnuíke nkuík, íkku ¾hu¾h ynª s hnuíke nkuík. òýu ÃkheykuLkwt r¢zktøký.ynª fux÷ktf y÷ÇÞ «fkhLkkt Vw÷kuLke MkkÚku y÷ÇÞ szeçkwèeyku Ãký Qøku Au. yku¤¾íkkt ykðzu

íkku Íðuhkík, Lknª íkku ÃkÚÚkh. fnu Au fu hk{-hkðý ÞwØ Mk{Þu nLkw{kLkS MktSðLke szeçkwèe ÷uðk ynª sykðu÷k. yk s ÿkuýkrøkrh Ãkðoík WÃkh.

Mkkt¼éÞwt níkwt fu Ãkw»Ãkkðíke LkËeLku Ãku÷u Ãkkh íkku ykLkkÚke Þ MkwtËh Ãkw»Ãkku ¾e÷u Au. y{u íku íkhV«Þký ykËÞwo íÞkt Xtzku ÃkðLk Vqtfkðk {ktzÞku. fk¤kt ðkË¤kt ½uhkðk {ktzÞkt. ðhMkkËLkk Aktxk Ãký þY ÚkÞk.Lkk Aqxfu y{u ½kt½rhÞk íkhV ÃkkAkt VÞkO.

«f]ríkLku {kíkk þk {kxu fne Au íku nðu Mk{òÞwt. «f]ríkLkk ¾ku¤k{kt yuðe s Ãkh{ þktrík yLkuykLktËLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au, suðku {kíkkLkk ¾ku¤k{kt. {Lk ík]Ãík ÚkE økÞwt.

Mkk{u s LkøkkrÄhks rn{k÷Þ íkuLke yLkwÃk{ Mk]wtËhíkk MkkÚku W¼ku níkku. fwËhíkLkkt yLku SðLkLkktftE fux÷ktÞu hnMÞku íkuLke økkuË{kt økkurÃkík Au. íku hnMÞkuLku Ãkk{ðk, Mktíkku, Ér»kyku yk fuzeykuLku ¾wtËe ðéÞkAu. fux÷kf íÞkt MkwÄe ÃknkUåÞk Au. sÞkt ykÃkýu LkÚke ÃknkU[e þfÞk.

ÃkkAk Vhíkkt ÃkkAe ð¤e ð¤eLku yu Vw÷kuLku Lkeh¾íke hne. ykt¾ku{kt yLku {Lk{kt Wíkkhíke hne.yuLke MðøkeoÞ MkwøktÄLku ôzk ïkMk ÷E VuVMkkt{kt ¼híke hne. fkuLku ¾çkh, Vw÷ku{kt h{íkwt yk Lkøkh Vhe {¤u,Lk {¤u.

nðu ík{u yk rLkçktÄLkk «Úk{ nuíkw Lku Mk{sðk Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥khku ykÃkku.1. yk rLkçktÄ{kt fw÷ fux÷k ÃkrhåAuË Au ? þk {kxu ?2. Ãknu÷k ÃkrhåAuËLke rLkçktÄ{kt þe sYh Au ? íkuLke þYykík ‘çkLÞwt yuðwt fu’ Úke ÚkkÞ Au íkuLku çkË÷u

økwshkíke



LkkutÄ

177

‘ðktåÞwt níkwt fu’ yuðk þçËkuÚke ÚkE nkuík íkku ðÄkhu yMkhfkhf Úkkík fu ? fkhý ykÃkku.3. ¾hu¾Át «ðkMkðýoLk fÞk ÃkrhåAuËÚke þY ÚkkÞ Au ? íkku yu Ãknu÷ktLkk ÃkrhåAuËkuLku þe»kof ykÃkðwt

nkuÞ íkku þwt ykÃke þfkÞ ?4. «ðkMkýðýoLk fÞk ÃkrhåAuË ÃkkMku ÃkqÁt ÚkkÞ Au ?5. ‘ðu÷e ykuV V÷kðMko’Lkwt ðýoLk fux÷k ÃkrhåAuË{kt fhðk{kt ykÔÞwt Au ? íkuLkku Mk{kðuþ «ðkMkðýoLk{kt

ÚkkÞ fu ?6. ¾hu¾h «ðkMkðýoLk ÃkqÁt ÚkkÞ Au ÃkAeLkk ÃkrhåAuËku sYhe Au ? þk {kxu ?7. AuÕ÷k ºkýu ÃkrhåAuË ¼uøkk fhe ËeÄk nkuík íkku ? ðÄw yMkhfkhf çkLkík fu Lk çkLkík íkuLkkt fkhý

ykÃkku.8. rLkçktÄLkwt AuÕ÷wt ðkõÞ fkuE fkÔÞÃktÂõíkLke ÞkË yÃkkðu Au ? fE ?9. rLkçktÄLku fw÷ fux÷k rð¼køk{kt hsw fhe þfkÞ ? Ëhuf rð¼køkLku þwt Lkk{ ykÃke þfkÞ ?

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Lke[u ykÃku÷k sðkçkkuLke Mkh¾k{ýe fhe [fkMkýe fhku.1. yk rLkçktÄ{kt fw÷ íkuh ÃkrhåAuË Au. ÷u¾f {kLku Au fu Ëhuf ÃkrhåAuË{kt fkuELku fkuE y÷øk yuðe

{n¥ðLke ðkík fhe Au íkuÚke íku ËhufLku y÷øk ÃkrhåAuËYÃku hsw fhe Au.2. Ãknu÷ku ÃkrhåAuË «ðkMkrLkçktÄLke ¼qr{fk hsw fhu Au. yk «ðkMk {kxu íku{Lkk {Lk{kt þk {kxu

EåAk níke íku íku{kt hsw ÚkÞwt Au. ‘çkLÞwt yuðwt fu’ Lku çkË÷u ‘ðktåÞwt níkwt fu’ Úke þYykík Úkkík íkku çkeòÃkrhåAuË MkkÚku íkuLke fze {¤ðe Mkh¤ Úkkík. ðkík çkLke níke yu Mkk[e ðkík, Ãký ÷u¾fu íkku íku ðkt[eníke.

3. «ðkMkLkwt ¾hu¾Át ðýoLk ºkeò ÃkrhåAuËÚke þY ÚkkÞ Au. yu Ãknu÷ktLkk çku ÃkrhåAuËLku ¼qr{fkyÚkðk «MíkkðLkkLkwt Lkk{ ykÃke þfkÞ. yÚkðk Ãknu÷k ÃkrhåAuËLku ‘¼qr{fk’ yLku çkeò ÃkrhåAuËLku‘ykÞkusLk’ yuðwt Lkk{ ykÃke þfkÞ.

4. «ðkMkðýoLk ËMk{k ÃkrhåAuË ÃkkMku Ãkqhwt ÚkkÞ Au.5. ðu÷eLkwt ðýoLk ÃkrhåAuË Lktçkh A Úke ËMk MkwÄe{kt [k÷u Au. yu «ðkMkðýoLkLkku ¼køk s Au. fkhý

fu ðu÷eLkku «ðkMk fhðku yu nuíkw Au.6. «ðkMkðýoLk ËMk{k ÃkrhåAuË ÃkkMku Ãkqhw ÚkkÞ Au. ð¤e AuÕ÷k ÃkrhåAuË{kt yu rðþu yu fze W{uhkÞ

Au Ãký ÃkrhåAuË 11 yLku 1h {kt ÷u¾fLkk ÃkkuíkkLkk yk «ðkMk rðþuLkkt yð÷kufLkku yÚkðkyr¼«kÞ Au. yk ÃkrhåAuËku sYhe yux÷k {kxu Au fu yk «ðkMk{kt yu{Lku su yLkw¼ð {éÞku íkuLkuSðLkLkk ¼kÚkk íkhefu yu fE heíku WÃkÞkuøk{kt ÷uþu íkuLkwt Mkq[Lk Au.

7. AuÕ÷k ºký ÃkrhåAuËLku ¼uøkk fÞko nkuík íkku rLkçktÄLkk MðYÃkLku íkuLkk ½kxLke árüyu fËk[ ÷k¼Úkkík yLku íkuLku ‘WÃkMktnkh’ yuðk yuf þe»kof Lke[u hsw fhe þfkík. Ãký ÷u¾fLku ÃkkuíkkLkk yLkw¼ðkuLkuhsw fhðk {kxu su [kuxLke sYh níke íku fËk[ Lk ykðík. yk ºkýu ÃkrhåAuËku{kt hsw ÚkÞu÷e ºkýuçkkçkíkku yuf Mkh¾k {n¥ðLke Au. íkuÚke ºký ÃkrhåAuË y÷øk Au íku Wr[ík ÷køku Au.

8. rLkçktÄLke AuÕ÷e ÃktÂõík, ykrË÷ {LkMkqheLke LkøkhLke huík{kt h{íkwt, yk Lkøkh {¤u Lkk {¤ufkÔÞÃktÂõíkLke ÞkË yÃkkðu Au.

9. yk rLkçktÄ Äkheyu íkku [kh rð¼køk{kt hsw fhe þfkÞ. Ãknu÷k çku ÃkrhåAuËLku ‘¼qr{fk yLkuykÞkusLk’ yuðwt þe»kof ykÃke þfkÞ. ºkeò,[kuÚkk yLku Ãkkt[{k ÃkrhåAuËLku ‘ÞkºkkLkku {køko’ yuðwtþe»kof ykÃke þfkÞ. AêkÚke ËMk{k MkwÄeLkk ÃkrhåAuËLku ‘V÷kðMko ykuV ðu÷e’ yuðwt þe»kof ykÃke

økwshkíke

«ðkMk rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


178

þfkÞ. yrøkÞkhÚke íkuh MkwÄeLkk ÃkrhåAuËLku ‘WÃkMktnkh’ yuðwt þe»kof ykÃke þfkÞ.

nðu ík{u yk rLkçktÄLkk çkeò nuíkwLku Mk{sðk Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥khku {kxu ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku.1. ‘ðu÷e ykuV V÷kðMko’ yuðwt Lkk{ fkuýu ykÃÞwt ?

(y) ytøkúus Mkhfkhu(çk) £Uf ÂM{Úku(f) íÞktLkk MÚkkrLkf ÷kufkuyu(z) yk «ðkMkrLkçktÄLkk ÷u¾fu

2. yLkk÷kLkwt yk¾wt Lkk{ þwt Au ?(y) y{ËkðkËLkk LkkLkkt ÷kÞLk(çk) y{ËkðkË LkuþLk÷ r÷®ðøk yuMkkurMkÞuþLk(f) y{ËkðkË Lku[h ÷ðMko yuMkkurMkÞuþLk(z) y{ËkðkË LkuþLk ÷ðMko yuMkkurMkÞuþLk

3. ‘yLkk÷k’Lkwt swÚk ðu÷eLkk «ðkMku ykuøkMx{kt s þk {kxu økÞwt ?(y) fkhý fu íku{Lku çkÄkLku íÞkhu s hòyku {¤u yu{ níke(çk) ðu÷e{kt sw÷kEÚke MkÃxuBçkh Ëhr{ÞkLk MkkiÚke ðÄw Vw÷ku ¾e÷u Au(f) ‘yLkk÷k’ swÚkLku ykuøkMx{kt s hu÷ðu rhÍðuoþLk {¤u yu{ níkwt(z) ykuøkMx{kt yk{u ½ýe hòyku ykðíke nkuÞ Auu.

4. {Lk Lkk[e WXÞwt - yux÷u(y) {Lk Lk]íÞw fhðk ÷køÞwt(çk) {Lk ykLktrËík ÚkE økÞwt(f) {Lk zku÷ðk ÷køÞwt(z) {Lk økkðk ÷køÞwt

5. yk sqÚkLkkt MkÇÞku økku®ðËÄkhÚke ½kt½rhÞk [kiË rf÷ku{exh ½kuzk Ãkh Lknª Ãkhtíkw [k÷íkkt økÞktíkuðwt þk WÃkhÚke fne þfkÞ ?(y) nkÚk{kt ÷kfze níke íkuÚke(çk) þheh Ãkh çkhMkkíke níke íkuÚke(f) Ãkzíkkt yk¾zíkkt ÃknkUåÞk íkuÚke(z) Ãk÷¤íkkt-ÚkÚkhíkkt ÃknkUåÞk íkuÚke

6. Íhýkt {kxu h{ríkÞk¤ rðþu»ký fu{ ðkÃkÞwO Au ?(y) fkhý fu Íhýkt çkk¤fku suðkt rLkËkuo»k níkkt.(çk) fkhý fu Íhýkt Mkkíkíkk¤e h{íkkt níkkt.(f) fkhý fu Íhýkt Mktíkkfqfze h{íkkt níkkt.(z) fkhý fu Íhýkt ÃkÚkhk yLku ¾zfku Ãkh fqËíkkt fqËíkkt ykðíkkt níkkt.

økwshkíke



LkkutÄ

179

7. ‘Mkk{u s ðu÷eLkwt rðntøk{ á~Þ Ëu¾kÞwt’ - ðkfÞ{kt rðntøk{ Lku çkË÷u Lke[uLkk{ktÚke fÞku þçËðÃkhkÞ ?(y) Ëwøko{(çk) Mkwøk{(f) øk{økeLk(z) ÓËÞtøk{

8. ðu÷eLku ÃkheykuLkwt r¢zktøký fu{ fÌkwt Au ? hnuXký fu{ Lknª ?(y) íÞkt hkrºkhkufkýLke {LkkE nkuðkÚke(çk) íÞkt Ãkheyku h{ðk ykðíke nkuðkÚke(f) íÞkt Ãkheyku {kxu Vw÷kuLkk Íw÷k nkuðkÚke(z) íÞkt Ãkheyku suðkt ÃkíktrøkÞkt h{íkkt nkuðkÚke

9. òýu ÃkheykuLkwt r¢zktøký ! yu fÞku y÷tfkh Au ?(y) WÃk{k(çk) Wí«uûkk(f) YÃkf(z) áüktíknðu ík{u ykÃku÷k sðkçkku Lku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýke fhku.

sðkçkku :- 1 (çk) 4 (çk) 7 (z)2 (f) 5 (f) 8 (y)3 (çk) 6 (z) 9 (çk)

rðþu»k {krníke : yk rLkçktÄ íkk. 13 MkÃxuBçkh 2009Lkk hkus rËÔÞ ¼kMfhLkk hrðÃkqŠíkLkk Ãkk.7 WÃkh AÃkkÞku níkku. yuLku ynª xqtfkðeLku ÷eÄku Au. íkuLkkt ÷u¾f ©e çku÷k Xkfh nk÷{kt ‘økwshkík Mk{Þ’ LkktWÃkíktºke Au. yøkkW íkuyku økqshkík rðãkÃkeXLkk Ãkºkfkhíð rð¼køk{kt yæÞkÃkf níkkt.

- «ðkMk rLkçktÄLkkt {wÏÞ ÃkkMkkt.- «ðkMk rLkçktÄLke ¼k»kk.

1 {khku ÞkËøkkh «ðkMk rðþu rLkçktÄ ÷¾ku.

rðþu»k {krníke

ík{u su þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


180

11


yLÞ «kýeyku fhíkkt {kLkð«kýe yu heíku y÷øk Au fu íkuLku Eïhu niÞwt, {Míkf, nkÚk ykÃÞkt Au,niÞwt yuLku MktðuËLkþe÷ yLku Mk{¼kðe çkLkðku Au. {Míkf yux÷u {øks íkuLku rð[khðkLk, MktfÕÃkðkLk çkLkkðeMk]rüLkk rðfkMkLkku yøkúËqík çkLkkðu Au. íkku nkÚk íkuLku Wãkuøke çkLkkðu Au yLku niÞwt íkÚkk {Míkfu yLkw¼ðu÷kyLkw¼ðkuLku Lk¬h MðYÃk ykÃkðk {kxu Mkûk{ çkLkkðu Au. {kýMk s yuf yuðwt «kýe Au fu su MktMf]ríkLkkurðfkMk fhe þfu Au. «f]ríkLku ÃkkuíkkLku yLkwfw¤ fheLku Lkðkt rLk{koý fhe þfu Au. ÃkuZe Ëh ÃkuZe «økrík yLkurðfkMkLke fq[Lku ykøk¤ ÄÃkkðe þfu Au. çkeòt «kýeyku {kºk «f]ríkLku yLkwfw¤ ÚkELku «kf]ríkf yðMÚkk{ktSðu Au. sÞkhu {kýMk «f]ríkLku yLkwfw¤ Úkðk WÃkhktík «f]ríkLke {ËËÚke Lkðkt Lkðkt Mkw¾ MkøkðzLkk MkkÄLkkuW¼kt fheLku rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuSLke {ËËÚke Mk{ks h[LkkLku ÔÞðÂMÚkík yLku Ãkrhýk{ËkÞe çkLkkðeþfu Au. çkeòt «kýeyku WÃkh «f]ríkLkwt rLkÞtºký nkuÞ Au. yu{Lke ÃkkMku EïhË¥k yuðe Mkns ð]r¥kyku yLkuMkns ytík:MVwhýk nkuÞ Au suLku íkuyku ðþ ðíkuo Au. sÞkhu {kýMkLku «kýeMkns ð]r¥kyku ð¤øke Au Aíkkt íkuíkuLku rLkÞtºký{kt hk¾e þfu Au. ykÞkursík fhe þfu Au. íkuLkku ÄkÞkuo WÃkÞkuøk Ãký fhe þfu Au. ð¤e yuLkk{kt su«kýe Mkns ytík:MVwhýk Au íkuLku yu fu¤ðe, rðfMkkðe þfu Au. «kýeyku ÃkkMku çkwræÄ, ¾kMk fheuLku {øksLkey{kÃk þÂõík LkÚke sÞkhu {kýMk ÃkkMku {øksLke y{kÃk þÂõík Au. yk çkwrØLkku rððufÃkqðof WÃkÞkuøkrðï{ktøkÕÞLku hMíku {kýMkLku s Lknª Mk{økú Mk]rüLku ÷E òÞ Au sÞkhu yrððufe WÃkÞkuøk rðLkkþ ÃkýMkSo þfu Au.yk yk¾k MktË¼o{kt íkLkÚke yLku {LkÚke MðMÚk Lkkøkrhf fuðe {n¥ðLke ¼qr{fk ¼sðe þfu íkuMk{òÞ íkuðwt Au.

1.1. yk rLkçktÄ{kt ík{u MðMÚk þçËLkku [ku¬Mk yÚko Mk{òðeLku MðMÚk hnuðk {kxu þwt þwt fhðwt ykð~ÞfAu íkuLke {krníke ykÃke þfþku.

1.2 MðMÚk nkuðwt þk {kxu yíÞtík sYhe Au íkuLke òýfkhe ykÃkeLku MðMÚk Lkkøkrhf yu fkuEÃký Ëuþ {kxufE heíku {kuxe MktÃkr¥k Au yÚkðk Mk{økú rðï fu {kLkðòík {kxu fE heíku ykþeðkoËYÃk Au íku«&™kuLkk W¥kh YÃku sýkðe þfþku. yu heíku rð[kh«ÄkLk rLkçktÄ ÷¾e þfþku.

«MíkkðLkk

nuíkwyku

økwshkíke

rð[kh «ÄkLk rLkçktÄ {kuzâw÷ -8


LkkutÄ

181

MðMÚk Lkkøkrhf

fkuELku hkuík÷, ®[íkkøkúMík, rLkMíkus, yfzw {kýMk øk{u Lknª . MkkiLku nMk{w¾ku, WíMkkne, ®[íkk{wõíkAíkkt sðkËçkkh, íkusMðe, {¤íkkðzku, {kýMk øk{u. Ãknu÷k «fkhLkk {kýMk Úkðwt fu çkeò «fkhLkk íkuËhufLkk ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt Au.

Eïh {kýMkLku yk Ãk]Úðe WÃkh íkLk, {Lk, {øksLke yÃkkh yÚkðk y{kÃk fne þfkÞ íkux÷eþÂõík MkkÚku sL{ ykÃku Au. yu þÂõíkykuLku fu¤ððe, rðfMkkððe yLku ÃkkuíkkLkk íkÚkk rðïLkk ÷k¼ {kxu,fÕÞký {kxu ðkÃkhðe yu {kýMkLkk nkÚkLke ðkík Au.

íkLk yux÷u fu þhehLke þÂõíkykuLku ykÃkýu Ãkku»ký, yux÷u fu ÞkuøÞ yknkh rðnkh, fMkhík yLkuWr[ík-rLkÞr{ík ykhk{Úke fu¤ðe, rðfMkkðe þfeyu íkuLke òý çkÄkLku nkuÞ Au. þk¤k{kt Lk ¼ýkÔÞwt nkuÞíkku Þ ÃkhtÃkhkÚke Mkki òýu Au fu [kuÏ¾e nðk,[kuÏ¾k Ãkkýe yLku Ãk[u íkuðk ¾kuhkfÚke þhehLke ð]rØ ÚkkÞ Au.þk¤k{kt íkku rðxkr{LMk, r{LkhÕMk, «kuxeLk, fkçkkuonkEzÙuz ðøkuhuLke rðøkíkku Ãký {¤u Au. ËqÄ yu MktÃkqýo¾kuhkf Au yLku Výøkkðu÷kt Úkkuzkt çkkVu÷kt fXku¤ Ãký «kuxeLk yLku rðxkr{LMk r{LkhÕMkÚke ¼hÃkqh nkuÞ Auuíku ÷øk¼øk Mkki òýu Au. økksh, {q¤k, fkfze, xk{uxkLkwt f[wtçkh, ÷e÷kt þkf¼kS yLku Ëk¤-¼kík hkux÷eþkf fu r¾[ze, hkux÷k, fZe, AkMk Ãký Ãk[u yux÷k «{ký{kt ¾ðkÞ íkku W¥k{ yknkh Au. ík¤u÷wt, íke¾wt,økéÞwt«{kýMkh Xef Au. çkkfe çknw VkÞËkfkhf LkÚke yu Ãký òýeíke ðkík Au. Ãký MktÞ{Ãkqðof rLkÞr{íkþktíkr[¥ku s{ðwt, ÃkkuíkkLku {kVf yuðwt s{ðwt yu MkkiLkk nkÚkLke ðkík nkuðk Aíkkt yuðwt MktfÕÃkÃkqðof Mkki fheþfíkkt LkÚke ykLku fkhýu MðMÚk hne þfíkkt LkÚke. òík¼kíkLkkt ÔÞMkLkku Ãký hkuøkLku LkkUíkhu Au.

Mð+MÚk = MðMÚk yux÷u ÃkkuíkkLke {q¤ ÂMÚkrík{kt nkuðwt. {q¤ÂMÚkrík hkuøk{wõík nkuðkLke Au, ®[íkk{wõíknkuðkLke Au yÚkðk íktËwhMík, þktík, Mðk©Þe, Mðíktºk nkuðkLke Au. hkuøk ÚkkÞ yux÷u zkìfxhLkku yk©Þ ÷uðkuÃkzu. çkeòyku fnu yu{ fhðwt Ãkzu. fnuðkÞwt Au fu ¼q¾Lku fkhýu {hu Au íku fhíkkt ðÄw Ãkzíkwt ¾kELku {kýMkku ðÄw{hu Au.

MðMÚk hnuðk {kxu ¾kÄu÷wt Mkh¾e heíku Ãk[u yu sYhe Au. yu {kxu sYhe {kVfMkhLkku þheh©{fhðku Ãkzu. suyku ÔÞðMkkÞu þheh©{Lke fk{økehe (¾uíke, {swhe) fhu Au, rLkþk¤u fu fk{ÄtÄu fu fÞktÞ Ãký[k÷íkk ykððk sðkLke xuð Ähkðu Au, ÃkkuíkkLkkt fk{ku (fÃkzkt Äkuðkt, ykuhzku MðMA hk¾ðku, ðkMkýku MðåAhk¾ðkt ðøkuhu) òíku s fhðkLke xuð Ähkðu Au. yu{Lku Ãkqhíkku þheh ©{ ykÃkkuykÃk ÚkE òÞ Au. çkkfeLkktyu[k÷ðk, Ëkuzðk, íkhðk, MkkE®õ÷økLke òík ¼kíkLke fMkhíkkuLke fu rLkÞr{ík h{íkku h{ðkLke xuð Ãkkzðe Ãkzu.÷kuneLkwt ¼ú{ý Mkh¾e heíku ÚkkÞ yLku Ãkqhíkk «{ký{kt ykuÂõMksLk («kýðkÞw) VuVMkk{kt ÃknkU[u yu MðMÚkhnuðk {kxu sYhe Au.

suyku Ãk[u yux÷wt rLkÞr{ík ¾kÞ Au yLku rLkÞr{ík þheh ©{ fhu Au íku{Lku Mkk{kLÞ heíku Mkh¾eô½ ykðu Au suÚke Ãkqhíkku ykhk{ {¤e hnu Ãký {kuxk¼køkLkkLku {Lk þktík hk¾ðk «kÚkoLkk, æÞkLk, sÃk ðúíkykrËLkku yk©Þ ÷uðku Ãkzu. yu Ãký ykhk{Lkk «fkhku Au. fk{Lkku çkË÷kð, n¤ðkt {LkkuhtsLk ðøkuhu Ãkýykhk{ {kxu sYhe Au.

su{ íkLkLku MðMÚk hk¾ðk MðkMÚÞ«Ë xuðku Ãkkzðe sYhe Au íku{ {Lk yLku {øksLku MðMÚk hk¾ðk{kxu Ãký fux÷ef MðkMÚÞ«Ë xuðku ÃkkzðkLkwt ykÃkýk s nkÚk{kt Au.

{kýMkLkwt {Lk s yuLkk çktÄLkLkwt fu {wÂõíkLkwt fkhý Au. yu{ fnuðkÞwt Au. {Lk {fox Au, yrík [t[¤Au yLku yu økwMMkku, ¼Þ, ríkhMfkh, LkVhík, Mkqøk, Ëw:¾ ðuËLkk, yÃkhkÄ, W¥kusLkk, swMMkku, Mkw¾, ykLktË,þh{, ykùÞo, fwíkwn÷ suðe ÷køkýeyku yLkw¼ðu Au. yk ÷køkýeyku ®[íkk, suðk ¼kðLku sL{ ykÃku Au.

yk ÷køkýeyku yLku ¼kðku {kýMkLku yíkzku fu {¤íkkðzku, ¾wþnk÷ fu hkuík÷, ¾tÄku fu rLk¾k÷Mk,zhÃkkuf fu MkknrMkf, rsÆe fu MknLkþe÷, yk¢{f fu Mkthûkf, þktík fu [t[¤, {Äwh fu fzðku, WíMkkne fu

økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


182

yk¤Mkw, sðkçkËkh fu çkuËhfkh, ykþkðkËe fu rLkhkþkðkËe, E»kko¤w fu ¾u÷rË÷ ðøkuhu suðk ÷øk¼økMkkzk[kh nòh ÃkhMÃkh rðhkuÄe ÷ûkýkuðk¤ku çkLkkðu Au.

SðLk íkhVLkku h[Lkkíf yLku Mkfkhkí{f yr¼øk{ yk{ktÚke su MkËøkwýku Au íku íkhV ÷E òÞAu. yLku Lkfkhkí{f yLku ¾tzLkkí{f yr¼øk{ yðøkwýku íkhV ÷E òÞ Au. SðLkLkk rðÄuÞkí{f yÚkðkh[Lkkí{f yr¼øk{Lku fu¤ððk ºký çkkçkíkku ¾kMk ÞkË hk¾ðe òuEyu.1. yk søkík{kt {kýMkLke Äkhýk fu EåAk «{kýu s Ëh ð¾íku çkÄw çkLkíkwt LkÚke. Mk{MÞkyku íkku,

ykz¾e÷e yLku ÔÞðÄkLkku íkku Ãkrhðkh, ÔÞðMkkÞ, Mk{ks çkÄu s ykððkLkkt.2. nwt su{ ¼q÷ fhe þfwt yu{ çkÄkt {kýMk ¼q÷ fhe þfu.3. fkuEÃký Mktòuøk ÂMÚkrík{kt nwt þwt fheþ íkku yu {khk yLku MkkiLkk ðÄw{kt ðÄw ÷k¼Lke ðkík Úkþu ?

Mkkhk Úkðwt, MkËøkwýku fu¤ððk yu MkkiÚke {kuxk ÷k¼Lke yLku ykÃkýk MkkiÚke {kuxk MðkÚkoLke ðkík Akuu.yu LkkLkÃkýÚke Mk{òðwt òuEyu. yu {kxu ð]r¥kyku, ÷køkýeyku ¼kðkuLku rLkÞtºký{kt hk¾íkkt yLku íku{LkwtykÞkusLk fhíkkt ykðzðwt s òuEyu. yk{ fheyu íkku {LkLke MðMÚkíkk fkÞ{ hnu.

MðMÚk þheh yLku MðMÚk {Lk nkuÞ íkku {øks ykÃkkuykÃk MðMÚk hnu yu{ {kLkðk{kt ykðu Au.{kýMkLkk {øksLke þÂõíkyku Ãký yÃkkh Au. yu þÂõíkLkk rð[khðkLke þÂõík fuLÿ{kt Au suLke MkkÚkuøkúnýLke, ykf÷LkLke, Mkkh Mkk[ððkLke, íkkhýku íkkhððkLke, Ãk]Úk¬hýLke, MktÞkusLkLke, yð÷kufLkLke,Mkh¾wt y÷øk yku¤¾ðkLke ytËks-yLkw{kLk, íkfoLke, rLkýoÞLke ÞkË hk¾ðkLke, y{÷efhýLke, Lkðwt LkðwtMksoðkLke ðøkuhu yLkuf þÂõíkyku Mktf¤kÞu÷e Au. yk çkÄe þÂõíkykuLke {kðsík fheLku íku{Lke íkk÷e{økkuXðeLku íku{Lku fu¤ðe rðfMkkðe þfkÞ Au. òu fu þheh, {Lk yLku {øksLke þÂõíkyku yufçkeò MkkÚkuMktf¤kÞu÷e Au. íkuÚke çkÄe þÂõíkykuLke íkk÷e{ yuf MkkÚku s økkuXðe þfkÞ. þheh MðMÚk íktËwhMík nkuÞ íkkuykt¾kuLkwt íkus çkhkçkh nkuÞ íkuÚke yð÷kufLkLke yLku ÚkkfÞk rðLkk fk{ fhðkLke, WíMkknÚke {tzÞk hnuðkLkeþÂõík ðÄu, øktÄ yLku MðkËLke, ©ðý (Mkkt¼¤ðkLke) yLku MÃkþoLke þÂõík ðÄw íkus nkuÞ íkku yLkw¼ðLkuÍzÃkÚke ðÄw íkeðúíkkÚke økúný fhðkLke þõíke ðÄu. yk{ Aíkkt {øksLku ðÄw fu¤ððk rðfMkkððk fux÷ktfMkq[Lkku fhðk{kt ykðu Au. 1. {øksLku Mkíkík «ð]r¥kþe÷ hk¾ku. «ð]r¥kLku Úkkuzk Úkkuzk Mk{ÞLku ytíkhu çkË÷íkkhnku. h. su fk{ nkÚk{kt ÷ku yu{kt hMk ÷ku yLku ¾qtÃke òð yÚkðk íkÕ÷eLk ÚkE òð. 3. Lkðwt Lku Lkðwt Mkíkíkþe¾íkk hnuðkLkku WíMkkn hk¾ku. 4. ®[íkk, Úkkf, ftxk¤ku, suðk Lkfkhkí{f ð¤økýkuÚke Ëqh hnku Ãk. fþwtfyLku fþwtf «uhýkËkÞe ðkt[íkk hnku yLku íkuLkku MktfÕÃkÃkqðof y{÷ fhku.

yk{ íkLk, {Lk yLku {øksÚke ík{u sux÷k ðÄw MðMÚk nþku yux÷k ðÄw Mkkhk, WÃkÞkuøke {kýMkçkLkþku. Mkkhku yLku WÃkÞkuøke {kýMk ykÃkkuykÃk ËuþLkku yÚkðk rðïLkku Mkkhku Lkkøkrhf çkLku yuMðk¼krðf Au.

Mkkhku yLku WÃkÞkuøke {kýMk Mk{ksLkk, ËuþLkk yLku fwËhíkLkk çkÄk Lkerík rLkÞ{ku yLku fkÞËkfkLkwLkLkwt Ãkk÷Lk fhu. yuLke LÞkÞçkwrØ yux÷e rðfMke nkuÞ fu yu Ëhuf Mktòuøkku{kt, ÃkrhÂMÚkrík{kt ÔÞkÃkfMðkÚkoLkku rð[kh Ãknu÷kt fhu. ÔÞkÃkf MðkÚko yux÷u {kºk {kýMk òíkLkku MðkÚko Lkne Ãký rðï Mk{MíkLkkt Mkkistíkw Ãkt¾e, «kýe, ðLkMÃkrík MkwØktLkk MðkÚkoLkku rð[kh. Mkkhku Lkkøkrhf {kºk Vhs {wsçk {ík ykÃke ykðuyÚkðk rxrfx ÷ELku s çkMk fu xÙuLk{kt çkuMku, yÚkðk f[hku sÞkt íÞkt Lk Lkk¾u yÚkðk ònuh ÔÞðMÚkk,ònuhþktrík, ònuh MðåAíkk Lk ¾kuhðkÞ íkuLke fk¤S hk¾u yux÷wt s Ãkqhíkwt LkÚke. Ãký ytøkík SðLk{kt Ãkýyu heíku ðíkuo fu íku Ãkkuíku su{ íkLk, {Lk, {øksÚke MðMÚk hnu Au íku{ Mk{ks, Ëuþ, rðï Ãký yktíkrhf yLku çkkÌkheíku MðMÚk hnu, íkuLku MðMÚkíkkLkwt {qÕÞ Mk{òÞwt nkuðkÚke yLÞ {kýMkku, Ãkþw-Ãkt¾eyku stíkw ðLkMÃkrík yLkuMk{økú rðï MðMÚk hnu yu{ EåAu.

ykðe, yk¾wt rðï MðMÚk hnu íkuðe ¼kðLkk ÔÞõík fhíkwt yuf Mkw¼kr»kík ykÃkýkt þk†ku{kt nòhkuðhMkku Ãknu÷kt «[r÷ík ÚkÞwt níkwt. yLku yksu Ãký yu «[r÷ík Au yu{kt fnuðkÞwt Au fu

økwshkíke



LkkutÄ

183

‘‘MkðuosLkk Mkwr¾Lkku ¼ðLíkw, Mkðuo MkLíkw rLkhk{Þk kMkðuo ¼ÿkrý Ãk~ÞLíkw {k frùíkT, Ëw:¾{kÃkLkwÞkíkT kk’’

çkÄkt {kýMkku Mkw¾e ÚkkÞ, çkÄk rLkhk{Þ yux÷u fu íktËwhMík-MðMÚk çkLku. çkÄkt þw¼ yÚkðk {tøk¤{ÞLkkuyLkw¼ð fhu yLku fkuELku Ëw:¾ ykðe Lk Ãkzu.

MðMÚk Lkkøkrhf yux÷u Ãkkuíku íkku íkLk, {Lk, {øksÚke ÃkwhuÃkwhku MðMÚk hnu. «ÞíLkÃkqðof MðMÚk hnuyLku Mk{økú Mk{ks, Ëuþ, rðïLku MðMÚk hk¾ðk {kxu Mkíkík «ÞíLkþe÷ hnu. çkÄk s Lkkøkrhfku òu MðMÚkçkLku íkku ykÃkkuykÃk Mk{økú Mk{ks yk¾ku Ëuþ yLku rðï Ãký MðMÚk çkLku.

nðu yk rLkçktÄLkk «Úk{ nuíkwLku Mk{sðk Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk {kxu ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku.1. Lke[uLkk{ktÚke fkuLku hkuík÷ {kýMk Lk fne þfkÞ ?

(y) suLke yLku íkuLke Mkk{u suLku Mkíkík VrhÞkË nkuÞ(çk) Eïhu ÃkkuíkkLke ÷kÞfkík fhíkkt ½ýwt ðÄkhu ÃkkuíkkLku ykÃÞkLkwt {kLkíkku nkuÞ.(f) ÃkkuíkkLkkt Ëw:¾ rðþu çkÄktLku fnuíkku Vhíkku nkuÞ(z) ‘yhuhu, ¢qhíkk fuðe fíkkoLke fhýe {nª’ yu{ økkíkku Vhíkku nkuÞ

2. ÃkkuíkkLke þÂõíkykuLku fu¤ðe rðfMkkðe ÃkkuíkkLkk íkÚkk rðïLkk fÕÞký {kxu Lk ðkÃkhe nkuÞ íkuðeÔÞÂõík fkuý økýkÞ ?(y) Mðk{e rððufkLktË(çk) ykELMxkELk(f) rð¢{ Mkkhk¼kE(z) ykuMkk{k rçkLk ÷kËuLk

3. þhehLke MðMÚkíkk {kxu Lke[uLkk{ktÚke fE çkkçkík nkrLkfkhf Au ?(y) Ãkku»kf ¾kuhkf(çk) ykhk{(f) yrLkÞr{íkíkk(z) {kVfMkhLkku þheh ©{

4. ‘MðMÚk’ yux÷u Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Lknª ?(y) íktËwhMík(çk) Mðk©Þe(f) Mðíktºk(z) yþktík

5. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ÔÞMkLk nkrLkfkhf LkÚke ?(y) {kVfMkh ðkt[ðkLkwt(çk) {kVfMkh ík{kfw-ÃkkLk{Mkk÷ku ¾kðkLkwt


økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


184

(f) {kVfMkh çkeze rMkøkkhux ÃkeðkLkwt(z) {kVfMkh ËkY yÚkðk yLÞ Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk fhðkLkwt

6. Lke[uLkk{ktÚke fÞk ¼kðLku ykÃkýu ðÄw yLku ðÄw fu¤ððk «ÞíLkþe÷ ÚkEþwt ?(y) «u{Lku(çk) ðuhLku(f) rð¾ðkËLku(z) ®[íkkLku

7. Lke[uLkk{ktÚke fE f{uorLÿÞ LkÚke ?(y) ykt¾(çk) fkLk(f) Lkkf(z) {øks

8. ¾u÷rË÷ þçËLku Lke[uLkk fÞk þçËLke òuze íkhefu {qfeþwt(y) fzðku (çk) yk¤Mkw(f) E»kko¤w (z) yk¢{f

9. Lke[uLkk{ktÚke fÞku yuf þçË çkkfeLkk ºkýLke MkkÚku {u¤ ¾kíkku LkÚke ?(y) ònuh ÔÞðMÚkk (çk) ònuh{t[(f) ònuhþktrík (z) ònuh MðåAíkk

10. Lke[uLkk{ktÚke fE þÂõík MkeÄe {øks MkkÚku Mktf¤kÞ÷e LkÚke yu{ {Lk{kt {kLkLkkhk {kLku Au ?(y) yð÷kufLkLke(çk) Mk{sðkLke(f) MktfÕÃkLke(z) M{hýLkenðu ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLke ynet ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾k{ýe fhe [fkMkýe fhku.

sðkçkku :- (1) çk (6) y(2) z (7) z(3) f (8) f(4) z (9) çk(5) y (10) f


økwshkíke



LkkutÄ

185

nðu yk rLkçktÄLkk çkeò nuíkwLku Mk{sðk {kxu Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.• Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.1. fkuELku hkuík÷ {kýMk fu{ øk{u Lknª ?2. MkkiÚke ðÄw «kuxeLk, rðxkr{LMk yLku r{LkhÕMk {kýMk þu{kt þu{ktÚke {u¤ðe þfu ?3. þktík r[¥ku rLkÞr{ík s{ðwt þk {kxu WÃkÞkuøke Au ? ¾kðwt yLku s{ðwt{kt ¼uË fhku.4. þheh©{ þk {kxu sYhe Au ? yu fE fE heíku ÚkE þfu ?5. Mkk{kLÞ heíku Mkh¾e Qt½ fkuLku ykðu Au ? þk {kxu ?6. ÷køkýeyku fkuLku fnuðkÞ ? ¼kð fkuLku fnuðkÞ ?7. ÷køkýeyku yLku ¼kðku WÃkh rLkÞtºký hk¾ðk þwt fhðwt òuEyu ?8. rð[khðkLke þÂõík MkkÚku yLÞ fE fE þÂõíkyku Mktf¤kÞu÷e Au ?9. LkkLkÃkýÚke þk {kxu MkËøkwýku fu¤ððk òuEyu ?10. ÔÞMkLkLke ík{khe Mk{sý þwt Au ? fÞkt ÔÞMkLk LkwfMkkLk fhu Au ?11. {øksLku ðÄw fu¤ððk, rðfMkkððk fÞkt Mkq[Lkku fhðk{kt ykðu Au ?12. Mkkhku yLku WÃkÞkuøke {kýMk fE heíku Mkkhku Lkkøkrhf çkLke þfu ?13. çkÄkt Mkw¾e ÚkkÞ, rLkhkuøke ÚkkÞ yuðwt þk {kxu EåAðwt òuEyu ?14. yk¾wt rðï yuf Ãkrhðkh Au yuðe ¼kðLkk Ëþkoðíkwt fÞwt fkÔÞ ík{u þeÏÞk ? yk rLkçktÄLkk ytíkuykÃku÷k Mkw¼kr»kík MkkÚku yu fkÔÞLke ¼kðLkk fE heíku {u¤ ¾kÞ Au ?

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçkku Lku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku. W¥khku :1. hkuík÷ {kýMk ÃkkuíkkLkkt Ëw:¾ku yLku Mk{MÞkyku rðþu VrhÞkË fÞko fhu yLku hkuËýkt hzâkt fhu íkuÚke

íkuLku Mkkt¼¤Lkkh ftxk¤e òÞ WÃkhktík íku rLkhkþkðkËe nkuðkÚke rLkhkþ-níkkþ ÚkðkÞ íkuðe ðkíkkufhu íkuÚke Ãký íku Lk øk{u.

2. MkkiÚke ðÄw «kuxeLk, rðxkr{LMk yLku r{LkhÕMk, ËqÄ, ËqÄLke çkLkkðxku yLku Výøkkðu÷kt fXku¤{ktÚke{¤u Au.

3. s{íke ð¾íku Ãkk[f hMkku ÞkuøÞ heíku nkushe{kt WíÃkÒk ÚkkÞ íku {kxu þktík yLku ykLktËÃkqýo r[¥knkuðwt sYhe Au. ¾kðwt yux÷u øk{u íÞkt, øk{u íÞkhu, øk{u íku {ku{kt Lkk¾e, [kðe yzÄwt ÃkzÄwt [kðe øk¤uWíkkhðwt. sÞkhu s{ðwt yux÷u rLkÞík MÚk¤u, ykÞkusLkÃkqðof, rLkÞík Mk{Þu, [kðeLku ¾kðwt. ¾kðwt yu«kýe{kºk fhu Au íku r¢Þk Au. s{ðwt íku {kºk {kýMk s fhe þfu íku «ð]r¥k Au.

4. þheh©{ fhðkÚke ðÄw ïkMk ÷uðkLke sYh Ãkzu Au, MLkkÞwyku {sçkqík ÚkkÞ Au, ÷kuneLkwt ¼ú{ýMkhMk ÚkkÞ Au. ¾uíkeLkwt, {sqheLkwt, fkheøkheLkwt yuðk ÔÞðMkkÞLkwt fk{ ykÃkkuykÃk þheh©{ {køke÷u Au. [k÷ðwt, Ëkuzðwt, Lnkðwt, h{ðwt, íkhðwt, MkkE®õ÷øk WÃkhktík yLkuf «fkhLke fMkhíkku, ÞkuøkkMkLkkuÃký þheh©{ {kxuLke íkf Ãkqhe Ãkkzu Au.

5. suykuLku ¾kðkLkwt MkhMk heíku Ãk[u Au, {Lk þktík nkuÞ Au yLku {kVfMkh ÚkkfÞk nkuÞ íku{Lku MkhMk ô½ykðu Au.

6. økwMMkku, ¼Þ, ríkhMfkh, Mkqøk, Ãkezk, W¥kusLkk, Mkw¾, Ëw:¾, þh{, E»Þko, ykùÞo ðøkuhu ÷køkýeykuAu íkku «u{, ðuh, ®[íkk, rð»kkË yu çkÄk ¼kðku Au.

7. ÷køkýeyku yLku ¼kðku WÃkh rLkÞtºký hk¾ðk {kxu Qtze Mk{s fu¤ððe òuEyu. yu Mk{sfu¤ððk ºký çkkçkíkku ¾kMk ÞkË hk¾ðe Ãkzu.1. Mk{MÞkyku MkkiLku Mkðoºk, Mkðo Mk{Þu ykððkLke fkhý fu {kýMkLke EåAk fu Äkhýk

{wsçk çkÄwt Úkíkwt LkÚke.

økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


186

2. {khe su{ çkÄkt ¼q÷ fhe þfu. {kýMk {kºk ¼q÷Lku Ãkkºk3. Ëhuf Mk{Þu-Mktòuøkku{kt ÃkkuíkkLkk yLku MkkiLkk ÷k¼Lke ¾kíkhe nkuÞ íkuðe hnuýefhýe

hk¾ðe8. rð[khðkLke þÂõíkLke MkkÚku yð÷kufLkLke, Mkh¾wt swËwt Mk{sðkLke, økúnýLke, Ãk]Úk¬hýLke,

ðøkeofhýLke, ykf÷LkLke, Mk{sýLke, Mkkh MkkhððkLke, íkkhýku íkkhððkLke, MktÞkusLkLke,ytËks yLkw{kLk íkfoLke, rLkýoÞkuLke, ÞkË hk¾ðkLke y{÷efhýLke Lkðwt Lkðwt MksoðkLke ðøkuhuyLkuf þÂõíkyku Mktf¤kÞu÷e Au.

9. fþwt Ãký þe¾ðk {kxu LkkLke W{h yu Mkkhku Mk{Þ Au. ¾kMk fheLku LkkLkÃký{kt Ãkzu÷e xuðku yk¾e®sËøke [k÷u Au. ÃkAe Ãkkfu ½zu fktXk [zkððk {w~fu÷ nkuÞ Au. {kuxe ô{hu xuðku çkË÷e þfkÞ AuÃký íÞkhu áZ {¬{ MktfÕÃk yLku ¼khu EåAkþÂõíkLke sYh Ãkzu Au. fnuðkÞwt Au fu fw{¤ku Akuzðk¤ku íku{ ð¤u.

10. suLke hku®sËk SðLk{kt sYh Lk nkuÞ Aíkkt suLkk rðLkk Lk [k÷u íkuLkwt Lkk{ ÔÞMkLk yuðe ÔÞMkLkLkeyuf Mk{s Ãkq.hrðþtfh {nkhksu «[r÷ík fhe Au. Aíkkt ðkt[ðwt, h{ðwt ðøkuhu Ãký ÔÞMkLk (hku®sËexuð, suLkk rðLkk çku[uLk ÚkE sðkÞ, økýkíkkt nkuÞ íkku yu ÔÞMkLk Mkkhkt Au çkkfe þhehLku LkwfMkkLkfhu íkuðe fkuE Ãký «ð]r¥k hku®sËe ykËík çkLkeLku ÔÞMLk íkhefu ð¤øku íkku yu òu¾{e Au.

11. {øksLku ðÄw fu¤ððk rðfMkkððk [kh Mkq[Lkku fhðk{kt ykðu Au. 1. íkuLku Mkíkík Mkr¢Þ hk¾ku h.su fk{ fhku íku{kt íkÕ÷eLk çkLkku. 3. Mkíkík Lkðwt þe¾íkk hnku. 4. ®[íkk, Úkkf, ftxk¤kLku Ëqh hk¾kuÃk. Mkíkík «uhýkËkÞe ftEf ðkt[ku Lku íkuLkku y{÷ fhku.

12. Mkkhku yLku WÃkÞkuøke {kýMk fkuELku Lkzu Lknª yLku çkeòLku MknkÞYÃk ÚkkÞ yu heíku Mkkhku LkkøkrhfçkLke þfu.

13. çkÄk{kt Ãkkuíku Ãký ykðe òÞ. yLÞ òu Mkw¾e Lk nkuÞ íkku íkuLkk Ëw:¾Lkk Aktxk ík{Lku Qze þfu. yLÞhkuøke nkuÞ íkku íkuLkku [uÃk ík{Lku ÷køke þfu.

14. {tøk÷ þçË{kt yk «fkhLke Mkki Mkw¾e ÚkkÞ, MkkiLkku MkkÚk, MkkiLkku rðfkMk yuðe ¼kðLkkLkku SðLk{tºkþe¾ðk {éÞku níkku. yk fkÔÞLkku ¼kð yk rLkçktÄLkk ytíkLkk Mkw¼kr»kík MkkÚku MkeÄku òuzkÞu÷ku LkÚkeAíkkt òu fkuELkwt þku»ký Lk ÚkkÞ çkÄk MktÃkeLku ¼kE[khkÚke «u{Úke hnu íkku çkÄkt Mkw¾e ÚkE þfuu. íkuðku¼kð íkku Au.

yk rLkçktÄ ‘MkV¤íkkLke rËþk{kt’ (Lkð¼khík «fkþLk {trËh, y{ËkðkËLkk ykÄkhu íkiÞkh fÞkuoAu. ík{u yu «uhýkËkÞe ÃkwMíkf {u¤ðeLku ðkt[ku.

MðMÚk þçËLkku [ku¬Mk yÚko íkÚkk MðMÚk hnuðk {kxu þwt ykð~Þf Au yLku MðMÚk nkuðwt þk {kxusYhe Au. íkÚkk MðMÚk Lkkøkrhf yu {kLkð òík {kxu fR heíku ykþeðkËoYÃk Au.

ík{khe òíku 1. MðåA ¼khík yLku 2. rðï{kt ¼khík rLkçktÄku ÷¾ku.xkéÞkt íku fkuELkkt Lkð x¤u, h½wLkkÚkLkkt ½rzÞkt

rðþu»k {krníke

ík{u þwt þeÏÞk

«ð]r¥k

økwshkíke

{kneíke «ÄkLk rLkçktÄ {kuzâw÷ -8


LkkutÄ

187

12

{krníke «ÄkLk rLkçktÄ[{kºk òýfkhe {kxu. yk ÃkkX{ktÚke Ãkheûkk{kt ÃkwAðk{kt ykðþu Lknª Ãký

{krníke«ÄkLk rLkçktÄ ÷¾ðkLkwt ÃkqAe þfkþu]

‘ÃkºkfkhLke fkhrfËeo’ yu {krníke«ÄkLk rLkçktÄ Au. yu{kt Ãkºkfkh Úkðk {kxu fÞk økwýkuLke sYhnkuÞ yLku fÞk økwýku fu¤ððk Ãkzu íkuLke {krníke Au. WÃkhktík yíÞkhu ÃkºkfkhíðLkk ûkuºkLke yux÷u fu r{rzÞkLkkûkuºk{kt þwt ÂMÚkrík Au íkuLke {krníke Au. yk {krníke çkkh{wt Äkuhý ÃkkMk fÞko ÃkAe fÞk «fkhLke fkhrfËeoyÚkðk ÔÞðMkkÞ ðÄw ÷k¼fkhf Au íku {kxu WÃkÞkuøke Au. ÔÞkÏÞkLkYÃku rLkçktÄ ÷¾e þfkÞ íkuLkku yk Lk{qLkku Au.

1. {krníke«ÄkLk rLkçktÄ{kt {krníkeLku fuLÿ{kt hk¾eLku yu {krníke fuðe [kufMkkEÚke yLku {wÆkMkh hswÚkE þfu íku òýeLku yu «{kýu ík{u «&™Lkk W¥khYÃku {krníke økkuXðe þfþku.

2 . {krníke«ÄkLk rLkçktÄLku WËçkkuÄLkLke ¼k»kk{kt hsw fhðkLke ykðzík fuðe nkuÞ íku Mk{SLku ík{u yu«fkhLke ¼k»kk rðþuLkk W¥khku ykÃke þfþku.

yuf ÃkºkfkhLke fkhrfËeor{ºkku, Mk{økú ËwrLkÞkLkk Mk{k[khÃkºk hk¾Lkkhe yuf ðuçkMkkEx (thepaperboy.com)

Lkk yktfzk «{kýu ¼khík{kt fw÷ 346 LÞwÍÃkuÃkh yLku EÃkuÃkh Au. yLku rðïLkk 183 Ëuþku{kt 12 ,092LÞwÍÃkuÃkh Au. ¼khík{kt #rzÞLk xur÷rðÍLkLkk 14 MkÃxuBçkh 2 014 Lkk rhÃkkuxo «{kýu ¼khík{kt 400Mkkt«ík «ðknku MktçktrÄík [uLk÷ yLku 413 Mk{k[kh rMkðkÞLke yLku Mkkt«ík «ðknkuLke [uLk÷ Au. yku÷EÂLzÞk hurzÞku yLku «Mkkh ¼khíkeLku çkkË fhíkkt ¼khík{kt fw÷ ¾kLkøke hurzÞku [uLk÷ Au. sÞkhu MkeykEyuðÕzo Vufxçkwf «{kýu ËwrLkÞk{kt fw÷ 44,000 hurzÞku [uLk÷ Au yLku {U yk yktfzk su ík{Lku fÌkk íkuËrhÞk{ktÚke ÷eÄu÷ yuf ¾kuçkku ¼hu÷k Ãkkýe sux÷k Au. su çkíkkðu Au fu nðu r{rzÞk{kt fkhrfËeo çkLkkððk{kxu ykfkþLku ík{khe {ÞkoË Lknª Ãký s{eLk yLku ykfkþ sÞkt {¤íkkt LkÚke yu rûkríksLku ík{khe {ÞkoËk(íkfLke MkhnË) Mk{sðkLke sYh Au. yuLkku {ík÷çk yu Au fu nðu ík{u yuf sL{{kt Úkkfe òykuLku yux÷e íkfyLku fk{ fhðkLkk rðfÕÃk ík{khk {kxu ¾wÕ÷k Au. ík{khk Ãkh çkÄku ykÄkh Au fu ík{u fkuE rzøkúe {u¤ÔÞk ÃkAefÞwt {kuxwt fu LkkLkwt MkÃkLkwt òuELku íkuLku Mkkfkh fhðk {ktøkku Aku.

«MíkkðLkk

nuíkwyku

økwshkíke

{kneíke «ÄkLk rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


188

ËkuMíkku, sÞkhu ík{khu ®sËøke{kt fkuE Ãký rLkýoÞ ÷uðkLkku nkuÞ Au íÞkhu ºký «fkhLke ÂMÚkríknkuÞ Au. [ku¬Mkíkk, y[ku¬Mkíkk yLku òu¾{. {khe ÔÞÂõíkøkík Mk÷kn Au fu ík{u òu¾{ WXkðíkk ÚkkykuyLku yòý yÚkðk Lknª òýeíke ðkík fu ½xLkkLku çknkh ÷kðku. íkku s ík{u Ëuþ yLku ËwrLkÞk{kt yufþÂõíkþk¤e r{rzÞkLkk ÔÞÂõík íkhefu çknkh ykðþku. ík{u sÞkhu ík{khe frhÞh{kt zeøkúe {u¤ðeLkuþw¼kht¼ fhku Aku íÞkhu íku{kt fkuE ÃkMktËøke fu Lkk ÃkMktËøkeLke Ëeðk÷ Lkk W¼e fhíkkt. ¾kLkøke r«Lx,xur÷rðÍLk, hurzÞku fu ykuLk÷kELk {erzÞk fkuEÃký nkuÞ yLku íku{kt {¤íkku fk{Lkku «fkh yLku Ãkøkkh Ãkýøk{u íku nkuÞ çkMk yuLku {òÚke Mðefkhòu. yu{kt yøkíÞLke ðkík yu hnuþu fu ík{Lku {¤u÷ fk{{kt ík{uÃkkuíkkLke òíkLku çkuMx Mkkrçkík fhe çkíkkðku. yLku íkku yuf rËðMk yuðku ykðþu fu ËwrLkÞkLkk ©uc Ãkºkfkh{ktík{kÁt Lkk{ ÷¾kíkwt ík{u ík{khe Lksh Mkk{u òuþku. økwshkíkLke ¾w~çkw Vu÷kðLkkh yr{íkk¼SLku yufÃkºkfkhu Úkkuzk Mk{Þ Ãknu÷kt Mkðk÷ fhu÷ku. yr{íkS, ykÃkLke yíÞkh MkwÄeLke ykðe økÞu÷e rVÕ{ku{ktçkuMx rVÕ{ fE ? íÞkhu yr{íkk¼Syu su sðkçk ykÃku÷ku íku sðkçk ík{khu ík{khe Mxkuhe fu fku÷{ {kxuÞkË hk¾ðk suðku Au. yr{íkk¼Syu fÌkwt ðku rÃkf[h y¼e ykLkk çkkfe ni ! þkÞË f¼e Lknª ykÞuøkk! yk ðkíkLkku {q¤ yÚko yu Au fu ík{u yuðk r{rzÞkLkk ÔÞÂõík çkLkòu fu suLke MkkiÚke MkhMk Mxkuhe fu fku÷{nt{uþk ykððkLke çkkfe s hnu. òÃkkLkLkk Kaizen {kuzu÷Lku ík{khe fkhrfËeo{kt yÃkLkkðòu - KaizenþçËLkku yÚko ÚkkÞ Au Mkíkík MkwÄkhk fhíkkt sðwt - fk{Lku Mkíkík MkwÄkhíkk hnuðwt yu nðuLkk Mk{Þ{kt frhÞhçkLkkðíkk ÞwðkLkku {kxu ¾qçk sYhe Au. fkhý fu òu ík{u ËwrLkÞkLku ftEf Lkðwt yLku økwýð¥kkðk¤wt Lkne ykÃkkuíkku yu ðøko yLku ËwrLkÞk çkesu ËkuhðkE sþu, fkhý nðu rðfÕÃk çknw çkÄk Au.

ík{khe WÃkh yksu Mkíkík {krníkeLkk nw{÷k ÚkÞu hk¾u Au. ðkuxMkyuÃk, økwøk÷ Ëuðíkk, ELxhLkuxxufLkku÷kuSLkku fux÷ku yLku fuðku WÃkÞkuøk fhðku yu ík{khk nkÚk{kt Au, Mkíkík Mkíkfo hnuðkLke sYh Au. 24f÷kf su çkÄk ÃkkMku yufMkh¾k Au yuLkku {n¥k{ WÃkÞkuøk fhe ík{khu yyMkhfkhf Ãkrhýk{ ÷kððkLkwt Au.ík{u íkku yuðk Mk{Þu sLBÞk Aku sÞkt yuf ®Vøkh x[ 35 fu 40 MkuftzTMk{kt ík{Lku 4 fhkuz Ãkrhýk{, yu{ fnkufu {krníkeLkku rn{k÷Þ ykÃke Ëu Au {kxu MktþkuÄLk fhku. xufLkku÷kuSLkku ¼hÃkwh ¾òLkku ík{khk M{kxo VkuLkLke{wêe{kt Au. çkMk yuLkk ÞkuøÞ WÃkÞkuøkÚke ík{khu Mk{ksLku ËuþLku Lkðe Mkk[e yLku Mkkhe rËþk ykÃkðkLke Au.

¼khíkLkk Ãkqðo hk»xÙÃkrík yLku rð¿kkLke yu.Ãke.su.yçËw÷ f÷k{Lkwt fnu÷wt yuf MkhMk ðkõÞ Au‘To succeed in your mission, you must have single-minded devotion to your goal.’suLkku yÚko yu Au fu ík{khu ík{khk r{þLk{kt MkV¤ Úkðwt nkuÞ íkku yuf [ku¬Mk æÞuÞ MkkÚku Mk{ŠÃkík Úkðwt sYheAu. ík{khk fuMk{kt ík{kYt r{þLk nktMk÷ fhðk {kxu ík{khe ÃkkMku f÷{ Au, yu f÷{Úke yk ËuþLkk EríknkMkLkuyuf yswoLkLke su{ ÂMÚkík«¿k hne, {LkLku rð[r÷ík fÞko ðøkh rððufÃkqðof ÷¾ðkLkku Au. ík{khk fk{LkuyiríknkrMkf çkLkkððk ík{khu ík{khe MxkuheLku r¢yurxð x[ ykÃkðkLkku Au. nðu Úkkuze ðkík økwshkíkeMk{k[khÃkºkLke fÁt. 1822 Lke Mkk÷{kt {wtçkE Mk{k[kh Lkk{Lkwt y¾çkkh Mkki «Úk{ þY ÚkÞwt íkuðk ÃkwhkðkAu. økwshkíke ¼k»kkLkk Mk{k[khÃkºk{kt {wÏÞíðu MktËuþ, rËÔÞ ¼kMfh, økwshkík Mk{k[kh, {wtçkE Mk{k[kh,Lkkuçkík, Mk{¼kð, økwshkík r{ºk, EfkuLkkur{õMk xkEBMk, Lkðøkwshkík Mk{Þ, yrf÷k, yksfk÷, økwshkíkxwzu, MkhËkh økwsohe, fåA r{ºkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. òu hurzÞku MxuþLkLke ðkík fheyu íkku Mk{økú økwshkík{ktyuV yu{ yLku fkuBÞwrLkxe hurzÞkuLke fw÷ 13 hurzÞku [uLk÷ Au. íku{kt yku÷ EÂLzÞk hurzÞku 96.7, hurzÞku{e[eo 98.3, hurzÞku ðLk 95, {kÞ yuVyu{ 94.3, hurzÞku Mkexe 91.1 {kEfk ðkýe 90.4, 105.4 ¿kkLkðkýe, 92.7 rçkøk yuVyu{, 90.4 ðÕ÷¼ rðãkLkøkh fuBÃkMk hurzÞku, 90.4 fåA {rn÷k rðfkMk MktøkXLkyLku 90.8 økwshkík ÞwrLkðŠMkxe fkuBÞwrLkxe hurzÞkuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. su{ktLke fux÷ef [uLk÷Lkkt yufÚkeðÄw hurzÞku MxuþLk y÷øk y÷øk þnuh{kt nkuðkÚke fw÷ 37 hurzÞku MxuþLk Au. yLku xur÷rðÍLk{kt Mk{k[khykÃkíke zeze røkhLkkh, E xeðe yLku xeðe 9 {wÏÞ fne þfkÞ.

yk çkÄe ðkíkku íkku yktfzk yLku òýfkheLku ÷økíke níke. nðuLke ðkík fËk[ ík{khe fkhrfËeo {kxuðÄw yøkíÞLke Au su æÞkLkÚke Mk{sðk suðe Au. nwt {kLkwt Awt fkuEÃký ûkuºk{kt MkV¤ fkhrfËeo çkLkkððk {kxu

økwshkíke



LkkutÄ

189

fux÷kf ¾kMk økwý sYhe nkuÞ Au. ík{u ík{khk ð÷ý, hMk yLku ykðzíkLku ykÄkhu fkhrfËeo ÃkMktË fhku Aku.yk sL{ ykÃkýku yuf s Au, suLkk rð»ku ykÃkýu òýeyu Aeyu. yu{ fnu Au fu Mkk{kLÞ heíku {kýMk yuf®sËøke{kt 40 ð»ko fk{ fhu Au. f÷kf{kt økýku íkku ÷øk¼øk 80,000 f÷kf íÞkhu yu 80,000 f÷kfkuLkkuMkkhk{kt Mkkhku WÃkÞkuøk yuf Ãkºkfkh íkhefu fhðku nkuÞ íkku nwt {kLkwt Aw fu ík{khk{kt ykðk økwý nkuðksYhe Au.1. LÞwÍ ykÃkíkk çkknkuþ çkLkku - fkuELkkÚke zhku Lknª2. ðksçke þtfkþe÷ çkLkku - ÞkuøÞ þtfk {krníke {qõíkkt Ãknu÷kt çknw sYhe Au3. MxkuheLku íkxMÚk çkLkkðku - ËçkkýÚke Íqfe Lkk òyku4. ¾qçk nku{ðfo fhku - LkkLkk {wÆkLke Ãký LkkUÄ fhku - íkku ík{khe ykðíkefk÷ - ík{kÁt fk{ {sçkwík nþu.5. Mkkhk rLkheûkf çkLkku - 24 f÷kf ík{khe ykswçkksw çkksLksh hk¾ku yLku rLkheûký fhíkkt hnku.

yLku r{ºkku yksLkk Mk{Þ{kt Ëuþ ËwrLkÞk{kt {qÕÞ yLku Lkiríkfíkk Ãký rðMkhkE hÌkkt Au. nwt {kLkwtAwt fu ík{u çkÄk yk çkkçkíkLku Ãký ¾qçk økt¼ehíkkÚke ÷ku. yk rðMkhkíkkt ¼q÷kíkkt {qÕÞkuLku yLku LkiríkfíkkLkuò¤ðe hk¾ðk{kt ík{Lku {w~fu÷e Ãkzþu s Ãký ík{u yu s fhku su Ëuþ yLku Mk{ks {kxu Mkk[wt yLku MkkÁt Au.yksu ík{khk{kt ÷zðkLke íkkfkík Au, ô{hLkk ½Mkhfk ÷køkíkk sþu Lku ÃkAe yu ®n{ík ykuAe sE sþu. MkkuVkEx yuLz VkEx Lkuðh røkð yÃk. fËe «ÞíLkku Akuze Lkk Ëuíkk.

yuf Mkkhk Ãkºkfkh{kt {U ðkík fhe yu{ ½ýk økwý òuEíkk nkuÞ Au íÞkhu ík{u ÷kuf÷, LkuþLk÷ fuELxhLkuþLk÷ LÞwÍ çkLkkðku fu ÃkAe fkuE Lkðk xkurÃkf ÃkhLke Mxkuhe, ykurÃkrLkÞLk fu rhÔÞw fhku íÞkhu íku{ktMkV¤ Úkðk ík{u yuf yuMkykEze VkuBÞwo÷kLku Ãký æÞkLk{kt hk¾òu. su{kt yuMk yux÷u MkMÃkuLMk yux÷u fu þwt Úkþuyuðe ðkík ykÃkku. {ík÷çk Mxkuhe{kt ftEf MkMÃkuLMk {qfku. ykE yux÷u EBÃkufx. ík{khe Mxkuhe fu ðkíkLkuEBÃkufxðk¤e yux÷u fu yMkhfkhf çkLkkðku yLku ze yux÷u rzMfðhe. {ík÷çk Lkðe ðkíkLke þkuÄ fhku yLku{qfku suLku ¾hu¾h LÞqÍ fnuðkÞ. yuðe ðkíkkuLku ík{khk ðk[f fu òuLkkh Mkk{u þkuÄeLku {qfku. Ãke¤wt ÃkºkfkhíðLkk fhíkkt. suLkku yÚko yu ÚkkÞ Au fu Mk{k[khÃkºkLke ðÄw Lkf÷ ðu[ðkLkk nuíkwÚke fhðk{kt ykðíkwt Mk{k[kh fufeature Lku nfefík{kt nkuÞ íkuLkk fhíkkt Ãký ðÄw MktðuËLkþe÷ çkLkkððe fu ðkík {h[wt {eXwt ¼¼hkðeLkufnuðe.

MkkÁt ytøkúuS ík{Lku ík{khk ÃkºkfkhíðLkk ûkuºk{kt yuf swËe s ô[kE ykÃkþu. çkeS yuf ðkík¼k»kk {kxu Ãký Mk{sðk suðe Au. su{kt yuf ðkík íkku yu fu Ãknu÷kt íkku ík{u ík{khe økwshkíke ¼k»kkLku Mk{]ØçkLkkðòu yLku íku {kxu ðkt[Lk ðÄkhku. yíÞkhu ¼k»kk Ãkh Mkkhe Ãkfz Ähkðíkk ÃkºkfkhkuLke ¾kux ðíkkoE hneAu. økshkíke ¼k»kkLkk y{h økútÚk fne þfkÞ íkuðk ‘MkhMðíke[tÿ’ yLku ‘MkíÞLkk «Þkuøkku’ ík{khu ¼k»kk«¼wíðyLku rð[kh {kxu ðkt[ðk s òuEyu. ¼k»kk ytøkuLke çkeS ðkík yu Au fu ík{u ík{khe ytøkúuS ¼k»kk ÃkhrðfMkkðku. nðu íkku ykÃkýk Ëuþ{kt Ãký rðrðÄ «fkhLke {w÷kfkíkku yLku fkuLVhMk ÞkuòÞ Au íÞkhu íkuðkfkÞo¢{Lkwt økwýð¥kkðk¤wt heÃkkuxeOøk fhðkLkwt ykðþu s.

Auðxu yuf rËðMk yuðku ykðþu sÞkhu ík{u ík{khku yÇÞkMk Ãkqhku fhe fkuE Lkkufhe fu fk{LkeËwrLkÞk {kxu ík{khk fku÷us fuBÃkMkLke çknkh Ãkøk {wfþku íÞkhu ík{khu ¼hÃkwh ykí{rðïkMkÚke MkÃkLkkyku÷ELku [k÷ðkLkwt Au. yu ykí{rðïkMk ðÄkhðk yLku MkÃkLkkt Mkkfkh fhðk yk{eh¾kLkLke 3 ErzÞxTMkrVÕ{Lke Ãku÷e ÷exe yku÷ EÍ ðu÷Lku MkkÚku hk¾eLku [k÷ðkLkwt Au. Ãký ËkuMíkku ËwrLkÞkLke ðkMíkrðfíkk swËenkuÞ Au yux÷u fu íÞkt çkÄwt ðu÷ Lknª s {¤u. Mkw¾Lke MkkÚku Ëw:¾ Ãký ®sËøkeLkku yuf ¼køk s Au. yux÷u s Mkw¾yLku Ëw:¾ çktLkuLku MðefkheLku yu{ktÚke ÃkkX þe¾íkk ÷kEV{kt ykøk¤ ðÄòu yLku ík{u çkÄk MkV¤ Úkðk{sçkwík «ÞíLk fhðkLkk s Aku, íkuLke {Lku ¾kíkhe Au. yLku AuÕ÷u r{ºkku {nuLkík fÞko ÃkAe ¼økðËT økeíkkLkkçkeò yæÞkÞLke ðkík ÞkË hk¾òu.

økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


190

f{oÛÞuu ðkrÄfkhMíku {k V÷uþw fËk[Lk - suLkku MkkËku yÚko yu{ Au fu f{o fhðkLkku ík{khkuyrÄfkh Au Ãkhtíkw íkuLkk Ãkrhýk{ Ãkh fËe Lkner{ºkku òu ík{khe {nuLkík ÞkuøÞ rËþk{kt nþu íkku ÞkË hk¾òu V¤ y[wf {¤þu s !

nðu yk rLkçktÄLkk «Úk{ nuíkwLku Mk{sðk Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.

• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh {kxu ÞkuøÞ rðfÕÃkLke ÃkMktËøke fhku.1. 14 MkÃxuBçkh 2014 Lkk EÂLzÞLk xur÷rðÍLkLkk rhÃkkuxo «{kýu ¼khík{kt fw÷ fux÷e xur÷rðÍLk

[uLk÷ Au ?(y) 313 (çk) 413 (f) 613 (z) 813

2. yku÷ EÂLzÞk hurzÞku þwt Au ?(y) xur÷rðÍLkLke Mkhfkhe [uLk÷ (çk) xur÷rðÍLkLke ¾kLkøke [uLk÷(f) hurzÞkuLke Mkhfkhe [uLk÷(z) hurzÞkuLke ¾kLkøke [uLk÷

3. ®sËøke{kt fkuEÃký rLkýoÞ ÷uðkLkku nkuÞ íÞkhu Lke[uLkk{ktÚke fE ÂMÚkrík nkuíke LkÚke ?(y) [kuffMkíkk (çk) y[kuffMkíkk(f) òu¾{ (z) Ãkqýo Mk÷k{íke

4. rVÕ{ku{kt W¥k{ rVÕ{ fE ? íkuLkku sðkçk yr{íkk¼Syu þwt ykÃku÷ku ?(y) rËðkh (çk) þku÷u(f) çkkøkçkkLk (z) y¼e ykLkk çkkfe ni

5. ‘Kaizen’ þçËLkku þwt yÚko ÚkkÞ Au ?(y) W¥k{ (çk) Mkðkuo¥k{(f) Mkíkík MkwÄkhðwt (z) Mkíkík ð¾kýðwt

6. Ãkºkfkh {kxu xufLkku÷kuSLkku ¼hÃkwh ¾òLkku þu{kt Au ?(y) yuLkMkkEf÷kurÃkrzÞk{kt (çk) M{kxo VkuLk{kt(f) rzfþLkhe{kt (z) ÃkwMíkfku{kt

7. ‘Single minded devotion’ Lkwt yMkhfkhf økwshkíke fÞwt Au ?(y) yufrLkcÃkýwt (çk) yuf r[¥kÃkýwt(f) yuf {LkÃkýwt (z) yuf æÞkLkÃkýwt

8. økwshkíke ¼k»kkLkwt Mkki «Úk{ y¾çkkh fÞwt ?(y) {wtçkE Mk{k[kh (çk) økwshkík Mk{k[kh(f) sL{¼qr{ (z) Vw÷Akçk

9. ¿kkLkðkýe þwt Au ?(y) y¾çkkh (çk) hurzÞku [uLk÷(f) xur÷rðsLk [uLk÷ (z) Ãkkrûkf


økwshkíke



LkkutÄ

191

10. ð÷ý, hMk yLku ykðzík WÃkhktík Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Ãkrhçk¤ fkhrfËeoLke ÃkMktËøke{kt yøkíÞLkwtçkLke þfu ?(y) ÔÞÂõíkíð (çk) íkf(f) ô{h (z) Ãkwh»k nkuðwt fu †e nkuðwt

11. Mkhuhkþ hkusLkk ykX f÷kf fk{ fheyu yLku ðhMkLkk ÃkktMkX rËðMk hòLkk fkZe Lkk¾eyu íkku[k÷eMk ðhMk{kt fk{Lkk f÷kf fux÷k ÚkkÞ ?(y) 72,000 (çk) 80,000(f) 90,000 (z) 96,000

12. yuMkykEze VkuBÞwo÷k{kt Lke[uLkk{ktt þuLkku Mk{kðuþ Úkíkku LkÚke ?(y) MkMÃkuLMk (çk) Mk[o (f) EBÃkufx (z) rzMfðhe

13. MkkÁt ytøkúuS ÃkºkfkhíðLkk ûkuºk{kt ½ýwt {n¥ð Ähkðu Au - fkhý fu .....(y) ytøkúuS{kt Mkkt¼¤ðkLkw nkuÞ Au(çk) ytøkúuS{kt ÷¾ðkLkwt nkuÞ Au(f) ytøkúuS{kt çkku÷ðkLkwt nkuÞ Au(z) ytøkúuS{ktÚke yLkwðkË fhðkLkwt nkuÞ Au

14. økwshkíke ¼k»kkLkku y{høkútÚk fÞku økýkÞ Au ?(y) y{hfkuþ (çk) {khe nfefík(f) MkíÞLkk «Þkuøkku (z) rn{k÷ÞLkku «ðkMk

15. MkhMðíke[tÿ Lkð÷fÚkk økwshkíke ¼k»kkLkku y{høkútÚk þk {kxu økýkÞ Au ?(y) yu{ktLke hrMkffÚkk {kxu(çk) yu{ktLke rð[khMk{]rØ {kxu(f) yu{ktLke f÷kí{fíkk {kxu(z) yu{ktLkkt ÃkkºkkuLku fkhýunðu ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.

(1) z (6) çk (11) z(2) f (7) y (12)çk(3) z (8) y (13)z(4) z (9) çk (14)f(5) f (10) çk (15)çk

nðu yk rLkçktÄLkk çkeò nuíkw Lku Mk{sðk {kxu Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.


økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


192

• Lke[uLkk «&™kuLkk xqtf{kt sðkçk ÷¾ku.1. yk rLkçktÄ{kt ËkuMíkku yLku r{ºkku yuðkt MktçkkuÄLk fux÷e ðkh ykðu Au ? yu{ þk {kxu Au ?2. yk rLkçktÄ{kt ík{u, ík{khk, ík{khe, ík{kÁt , ík{Lku suðkt MkðoLkk{ ðkhtðkh ykðu Au ? yuðkt ËMk

ðkfÞku þkuÄe yu MkðoLkk{kuLku fkhýu rLkçktÄ Mkkt¼¤íkk nkuEyu yuðku yLkw¼ð fu{ ÚkkÞ Au íku ÷¾ku.3. yk rLkçktÄ{kt fux÷k ytøkúuS þçËkuLkku WÃkÞkuøk ÚkÞku Au íkuLke ÞkËe çkLkkðku. yuðwt þk fkhýu ðÄw ÚkÞwt

Au íku Mk{òðku.4. yk rLkçktÄ{kt fux÷k ÃkrhåAuË Au ? ÷¾ký yuLkwt yu hk¾eLku çkeò ðÄw ÃkrhåAuË Ãkkze þfkÞ ? fÞk

fÞk yLku þk {kxu ?5. yr{íkk¼Syu ÃkkuíkkLke çkuMx rVÕ{ ‘y¼e ykLkk çkkfe ni’ yuðwt þk {kxu fÌkwt Au ?6. {krníkeLkk nw{÷k yLku {krníkeLkku rn{k÷Þ yu þçË«Þkuøkku îkhk ík{u þwt Mk{sÞk Aku ?7. fkuELkkÚke zhðwt Lknª yLku ËçkkýÚke Íqfe sðwt Lknª yu çku ðå[uLkku íkVkðík WËknhý MkkÚku

Mk{òðku.8. fÞkt SðLk{qÕÞku yksu rðMkhkíkkt òÞ Au ? ºkýLkkt Lkk{ ykÃkku.9. MkkÁt ytøkúuS yux÷u ík{khu {Lk fuðwt ytøkúuS ?10. Mkw¾Lke MkkÚku Ëw:¾ Ãký ®sËøkeLkku yuf ¼køk Auu. yuðwt sýkðíke fkuE fkÔÞÃktÂõík ÞkË ykðu Au ?

çku ºký ÃktÂõík ÞkË fheLku yÚkðk þkuÄeLku ÷¾ku.

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.1. yk rLkçktÄ{kt [kh ð¾ík r{ºkku yuðwt yLku çku ð¾ík ËkuMíkku yuðwt MktçkkuÄLk ykðu Au, ÷u¾fu ÃkºkfkíðLkk

rðãkÚkeoyku Mk{ûk yk MktçkkuÄLkYÃku yÚkðk ÔÞkÏÞkLkYÃku ÷u¾ hsw fÞkuo nkuðkÚke yu{ ÚkÞwt Au.2. ík{u, ík{khk, ík{khe, ík{kÁt, ík{Lku suðkt MkðoLkk{ ykðíkkt nkuÞ íkuðkt yLkuf ðkfÞku yk rLkçktÄ{kt

Au íku{ktÚke {khe ÃkMktËLkkt ËMk Lke[u «{kýu Au(y) ík{Lku {¤u÷ fk{{kt ík{u ÃkkuíkkLke òíkLku çkuMx Mkkrçkík fhe çkíkkðku(çk) ík{khe WÃkh yksu Mkíkík {krníkeLkk nw{÷k ÚkÞu hk¾u Au(f) ík{khu Mk{ksLku ËuþLku Lkðe, Mkk[e yLku Mkkhe rËþk ykÃkðkLke Au(z) ík{kÁt r{þLk nktMk÷ fhðk {kxu ík{khe ÃkkMku f÷{ Au(E) ík{u ík{khk ð÷ý, hMk yLku ykðzíkLku ykÄkhu fkhrfËeo ÃkMktË fhku Aku(Ãk) 24 f÷kf ík{khe yksw çkksw çkksLksh hk¾ku(V) ík{u yu s fhku su Ëuþ yLku Mk{ks {kxu Mkk[wt yLku MkkÁt Auu(çk) yksu ík{khk{kt ÷zðkLke íkkfkík Au({) ík{u ík{khe ytøkúuS ¼k»kk Ãký rðfMkkðku.



økwshkíke



LkkutÄ

193

yk ËMk ðkfÞku{kt ðÃkhkÞu÷kt MkðoLkk{ku ðk[fLku (¾hu¾h íkku ©kuíkkLku) MktçkkuÄeLku ðÃkhkÞ Auyk fkhýu òýu rLkçktÄ yÚkðk ¾hu¾h íkku ÔÞkÏÞkLk Mkkt¼¤ðkLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au.3. ðuçkMkkEx

- LÞwÍÃkuÃkh- EÃkuÃkh- EÂLzÞLk xur÷rðÍLk- rhÃkkuxo- [uLk÷- yku÷ EÂLzÞk hurzÞku- hurzÞku [uLk÷- MkeykEyu ðÕzo Vufxçkwf- r{rzÞk- rzøkúeWÃkhLkk çkkh þçËku Ãknu÷k ÃkrhåAuË{kt ðÃkhkÞk Au. yk heíku ík{u yk¾k rLkçktÄ{ktÚke ytøkúuS

þçËkuLke ÞkËe çkLkkðe nþu.ík{Lku Mk{òÞwt nþu fu y¾çkkh, hurzÞku, xur÷rðsLk ðøkuhu Ãkrù{Lkk Ëuþku{ktÚke ytøkúuS ¼k»kk

îkhk ykÃkýk Mk{ks{kt [÷ýe çkLÞk Au. yk fkhýu su ðMíkwyku ÏÞk÷ku ÃkhËuþ{ktÚke ykÔÞk Au íku çkÄk íkuLke¼k»kk{kt s yku¤¾kÞ íku{ Úkðwt Mðk¼krðf Au. yk fkhýu su íku ÃkËkÚkkuo, ÏÞk÷ku MkkÚku yu ¼k»kkLkk þçËku ÃkýykÃkýe ¼k»kk{kt [÷ýe çkLÞk Au.

• yk rLkçktÄ{kt fw÷ ËMk ÃkrhåAuË Au.çkeò ÃkrhåAËLku ËwrLkÞkLkk ©uc Ãkºkfkh{kt ík{kÁt Lkk{ ÷¾kíkwt ík{u ík{khe Lksh Mkk{u òuþku ! yuðkõÞ ÃkkMku Ãkqhku fhe þfkÞ fkhý fu yr{íkSðk¤e ðkík yuf heíku yu {wÆkLkku Ãkuxk {wÆku Au yLku ðÄkhuæÞkLkkf»kof çkLkkððk íkuLku y÷øk ÃkrhåAuËYÃku {qfe þfkÞ.yu s heíku Ãkkt[{k ÃkrhåAuËLku fåAr{ºkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au íku ðkõÞ ÃkkMku Ãkqhku fhe òu hurzÞkuMxuþLkLke ðkík fheyu íkku ... ðkõÞÚke Lkðku ÃkrhåAuË þY fhe þfkÞ. fkhý fu yu Lkðk {wÆkLke ðkíkþY ÚkE Au.

• ÃkkuíkkLke çkuMx rVÕ{ y¼e ykLkk çkkfe ni yuðwt yr{íkk¼Syu yux÷k {kxu fÌkwt fu çkuMx yÚkðk W¥k{yu yuf ykËþo Au. yk søkík{kt Eïh rMkðkÞ fþwt MktÃkqýo LkÚke íkuÚke ÃkkuíkkLke çkLkkðu÷e fkuEÃkýh[Lkk{kt Mkíkík MkwÄkhk fhðkLkk hnu Au. yk fhðkÚke rðfkMk yLku «økrík ÚkE þfu Au.

• {krníkeLkk nw{÷k yLku {krníkeLkwt yríkÍzÃkÚke ykÃkýk Mkki MkwÄe ÃknkU[ðwt yuLkwt Ãký yk¢{ýLkenkuÞ Au. yk¢{ý yÚkðk nw{÷k suðe íkus íkeðú økríkÚke ykðu Au yux÷e ÍzÃku {krníke yk¾ksøkík{kt Vhe ð¤u Au íkuÚke íkuLkk MkkhkMkkh rðþu, ykÄkh¼qíkÃkýk rðþu rð[kh fhðkLkku Mk{Þ hnuíkkuLkÚke íkuÚke rððufLke yíÞtík sYh Au yu{ Mkq[ðkÞwt Au.

• {krníkeLkku rn{÷kÞ yux÷u ¾zf÷ku, yux÷e çkÄe Mkk{økúe {krníkeYÃku Mkk{u Au fu íkuLku ÃknkU[e ð¤ðwt{w~fu÷ s Lknª Lkk{w{feLk nkuÞ Au. yu{ktÚke WÃkÞkuøke {krníkeLke ÃkMktËøke fhðe yu ÷kuZkLkk [ýk[kððk suðwt Au yux÷u Ãkºkfkh {kxu yíÞtík Mkòøk yLku MkkðÄkLk hne {krníkeLke rðøkíkkuLke [fkMkýefhðkLkku Ãkzfkh Au yu{ Mkq[ÔÞwt Au.

økwshkíke


LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


194

• ík{kYt yrník fhðkLke Ä{fe ykÃkeLku ík{Lku zhkððk{kt ykðe þfu. Lkkufhe{ktÚke Aqxk fhðk,ík{khk Ãkh nw{÷k fhkððk ðøkuhu yLkuf «fkhLkkt yrník nkuE þfu su zhkððk {kxu nkuÞ. íkuLkkÚkezhðwt Lkne fkhý fu hk{ hk¾u íkuLku fþwt ÚkE þfu Lknª.Ëçkký ÷køkðøkLkkt nkuÞ, ÷k÷[Lkkt nkuÞ, «÷ku¼LkLkkt nkuÞ. LkMkeçk{kt nkuÞ íkku fkuE ík{khe WÒkríkhkufe þfíkwt LkÚke yLku su {¤ðkLkwt Au íku {¤ðkLkwt s Au íkuLke ¾kíkhe hk¾ðe

• íkxMÚkíkk, «k{krýfíkk yLku rLkck suðkt {qÕÞku ykLku {kxu ¾qçk sYhe Au. yk ºký nkuÞ íkku MkíÞ,y®nMkk, fk{Lke ÷økLk, ðøkuhu çkÄwt ykÃkkuykÃk ykðe òÞ.

• MkkÁ ytøkúuS yux÷u yuðwt ytøkúuS fu su ík{Lku Mkh¤ heíku Mk{òÞ yLku Mkk{kLku Ãký Mkh¤íkkÚkeMk{òÞ. ík{u ðkt[ku fu Mkkt¼¤ku yu çkhkçkh Mk{S þfku yLku MÃku®÷øk fu ÔÞkfhýLke ¼q÷ rðLkk Mkh¤ðkfÞku ÷¾e þfku.

• Au ®sËøkeLke ½x{k¤ yuðe, yÕÃk Mkw¾, Ëw:¾ yÕÃk Úkfe ¼hu÷e÷ktçkk Au sÞkt rËLk r«Þ Mk¾e ! hkºke Þu ËeÄo íkuðe½zef íkzfku Lku AktÞzku VuhðkÞu.Ãke¤kt Ãkýkuo ¾híkkt, nMkíke fwÃkr¤Þkt, y{ ðeíke íkws ðeíkþu, Äehe çkkÃkwrzÞkt.Mkw¾-Ëw:¾ {Lk{kt Lk ykýeÞu, ½x MkkÚku hu ½rzÞktxkéÞkt íku fkuELkkt Lkð x¤u, h½wLkkÚkLkkt ½rzÞkt

yk rLkçktÄ «ku. sÞ ÃktzÞkyu ÷ÏÞku Au. íku{ýu yu{.fku{. (økkuÕz {uzkr÷Mx) yLku yu÷.yu÷.çke.ÚkELku Mkku{-÷r÷ík EÂLMxxÞwx ykuV rçkÍLkuMk {uLkus{uLx{kt çkkh ð»ko Mkuðk ykÃke níke. nk÷{kt íkuykuMðíktºk ÔÞðMkkÞ fhu Au.ík{u þwt þeÏÞkt :-

{krníkeLku fuLÿ{kt hk¾eLku yu {krníke fuðe heíku [kufMkkRÚke hsw ÚkR þfu Au. íkÚkk {krníke «ÄkLkrLkçktÄLku WËTçkkuÄLkLke ¼k»kk{kt hsw fhðkLke ykðzík fuðe nkuÞ.

yk rLkçktÄLku Lk{qLkkYÃku Mkk{u hk¾eLku yuf rþûkfLke fkhrfËeo yÚkðk yuf MkirLkfLke fkhfeËeorðþu ÔÞkÏÞkLk YÃku rLkçktÄ ÷¾ku.

rðþu»k {krníke

«ð]rík

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ {kuzâw÷ -8


LkkutÄ

195

13

xufrLkf÷ rLkçktÄ

yÂøLk yLku [¢Lke þkuÄ ÃkAe rð¿kkLkLke MkkiÚke {kuxe þkuÄ fkuBÃÞwxhLke økýkÞ Au yLkufkuBÃÞwxhLkwt ¾Ãk Ãkwhíkwt ¿kkLk nkuÞ íkku ½ýe Mkøkðz ÚkkÞ Au. nðu íkku x[qfzk {kuçkkE÷{kt ÃkýfBÃÞwxhLke ½ýe Mkøkðz {¤u Au íkuLkk WÃkh ELxhLkux WÃk÷çÄ nkuðkÚke [u®xøkÚke {ktze ÃkwMíkfkuðkt[ðk MkwÄeLke Mkøkðz íkuLkk WÃkh ÚkE Au.{krníkeLku çknw ÍzÃkÚke ÃknkU[kzðk {ku yuf MkkÚkuyLkuf ÔÞÂõíkyku MkkÚku MktÃkfo{kt hnuðk {kxu yu WÃkÞkuøke Au. rþûký, ÄtÄk, ðuÃkkh, ÔÞðMkkÞ,ðøkuhu{kt íkuLke MkwrðÄkyku WÃk÷çÄ Au.íkuLkk ÷k¼ Au íkuðk Úkkuzk økuh÷k¼ Ãký Au.nuíkw :1. xufrLkf÷ rð»kÞ WÃkhLkk rLkçktÄ{kt xufrLkf÷ «fkhLke rðøkíkkuLkku Mk{kðuþ fE heíkufhðku íku «&™kuLkk W¥khku YÃku ík{u sýkðe þfþku.2. xufrLkf÷ rð»kÞ WÃkhLkk rLkçktÄLke ¼k»kk yLku íkuLke hsqykík fÞk «fkhLke nkuÞ íkurðþu ík{u «&™kuLkk W¥khYÃku sýkðe þfþku.

yksLkk SðLk{kt fkuBÃÞwxhLkwt {níð

ykÃkýu ÍzÃkÚke çkË÷kíkk rðï{kt hneyu Aeyu. 21 {e MkËe fu su ELVkuh{uþLkxufLkku÷kuSLke MkËe íkhefu yku¤¾kÞ Au. íku{kt ykÃkýk hkuStËk SðLk{kt fkuBÃÞwxh yuf {níðLkwtMkkÄLk çkLke hÌkwt Au.

fkuBÃÞwxh yu çkk¤f, ÞwðkLk fu ð]æÄku ËhufLkk ËirLkf fkÞkuo{kt MkeÄe fu ykzfíkhe heíkufkuE Lku fkuE yøkíÞLke ¼qr{fk ¼sðe hnÞwt Au. yne ykÃkýu fkuBÃÞwxhLke ÷kûkrýfíkkyku,íkuLkk rðrðÄ «fkh íkÚkk íkuLku ÷økíkk VkÞËk yLku økuhVkÞËkykuLke [[ko fheþwt. ÔÞkÃkkh, rþûkýíku{s ÔÞÂõíkøkík SðLk{kt fkuBÃÞwxh fuðe heíku WÃkÞkuøke Au íkuLke [[ko fheþwt.fkuBÃÞwxhLke ÷kûkrýfíkkyku yLku rðrðÄ «fkh :

«MíkkðLkk

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


196

fkuBÃÞwxhLku rð¿kkLkLke MkkiÚke íkusMðe ¼ux økýe þfkÞ, [ku¬MkkE, ÍzÃk, rðïMkLkeÞíkkíkÚkk ÚkkfÞk ðøkh fk{ fhe þfðkLke ûk{íkk íkuLke {wÏÞ ÷kûkrýfíkkyku Au. sÞkhu [kÕMkoçkuçkusu fkuBÃÞwxhLke þkuÄ fhe íÞkhu íkuLkku WÃkÞkuøk ¾qçk s Mker{ík níkku. Ãkhtíkw yksu íkuLke®f{ík ½xðkLke MkkÚku íku Mkk{kLÞ {kLkðe MkwÄe ÃknkUåÞwt Au. fkuBÃÞwxhLkk fËLku æÞkLk{kt hk¾eLkuíkuLku Lke[uLkk «fkh{kt ðnU[e þfkÞ.

(1) {kE¢ku fkuBÃÞwxh (2) {eLke fkuBÃÞwxh(3) {uELk£u{ fkuBÃÞwxh (4) MkwÃkh fkuBÃÞwxhçkòh{kt WÃk÷çÄ y÷øk y÷øk «fkhLkk fkuBÃÞwxh Lke[u {wsçk AuzuMfxkuÃk ÷uÃkxkuÃk Ãkk{xkuÃkMkðoh M{kxoVkuLk Ãkezeyuøku{ fkuLMkku÷ Lkkuxçkwf «kuøkúk{uçk÷ fuÕõÞw÷uxhyk çkÄk s «fkhLkkt fkuBÃÞwxh ykÃkýLku SðLk{kt y÷øk y÷øk heíku WÃkÞkuøke Au.

òu fkuBÃÞwxhLku {kýMkLke søÞkyu fk{ fhðk {kxu WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kt yðku íkku Lke[u sýkÔÞk{wsçkLkk VkÞËkyku ÚkE þfu Au.- íku ÍzÃkÚke yLku [kufMkkEÚke fk{ fhu Au- [kuðeMk f÷kf ÚkkfÞk ðøkh fk{ fhe þfu Au- økkrýíkef «r¢Þkyku ¼q÷ fÞko ðøkh fhe þfu Au- ¾qçk s {kuxk «{ký{kt zuxkLkku Mktøkún fhe þfu Au- y÷øk y÷øk søÞkLkk zuxkLku yuf MkkÚku ¼uøkk fhe þfu Au- økýíkheLke MkufLz{kt zuxkLku yuf søÞkÚke çkeS søÞkyu {kuf÷e þfu Au

nðu ykÃkýu SðLk{kt y÷øk y÷øk søÞkyu fkuBÃÞwxh fuðe heíku WÃkÞkuøke Au íkuLke[[ko fheþwt.

rþûký{kt fkuBÃÞwxhLke WÃkÞkuøkeíkk :

fkuBÃÞwxh yksu Ëhuf þk¤k yLku fku÷us{kt Mkh¤íkkÚke WÃk÷çÄ Au. ykÃkýk yÇÞkMk{ktfkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk Lke[uLke çkkçkíkku {kxu ÚkE þfu Au.- ÷u¾Lk {kxu - [kxo yÚkðk økúkV çkLkkððk- MktþkuÄ Lk{kxu - rzrsx÷ r[ºkku çkLkkððk- yLÞ rðãkÚkeoyku MkkÚku ðkík fhðk - rðrzÞku þwxªøk fhðk- òuzýe, ÔÞkfhý íkÃkkMkðk

økwshkíke



LkkutÄ

197

- E ÷kEçkúuheLkk WÃkÞkuøk {kxu (fkuEÃký ÃkwMíkf fkuBÃÞwxhLkk ÃkzËk WÃkh {u¤ðe þfkÞ.)- ykuLk÷kELk {kneíke {u¤ððk {kxuyk WÃkhktík rþûkf r{ºkku ¼ýkððk {kxu MkwtËh «uÍLxuþLk çkLkkðe þfu Au. su{kt r[ºkku, yðks,rðrzÞku, yk÷u¾ ðøkuhu «uÍLxuþLk{kt {qfe ¼ýkðððkLke ÃkæÄríkLku {suËkh çkLkkðe þfu Au.fkuBÃÞwxhLkk WÃkÞkuøkÚke yòu rzMxLMk ÷‹Lkøk îkhk ½hu çkuXk çkuXkt rzøkúe {u¤ððkLkwt þõÞ çkLÞwtAu. rþûkýLku ÷økíke {kuxk ¼køkLke «r¢Þk suðe fu yuz{eþLk, ykuLk÷kELk Ãkheûkk ÷uðe,«&™Ãkºk çkLkkððwt, rhÍÕx íkiÞkh fhðwt, ðøkuhu {kxu fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk Úkðk ÷køÞku Au.ðuÃkkh{kt fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk :

yksLkk {kuxk¼køkLkk ðuÃkkh yLku Wãkuøk{kt fkuBÃÞwxhLkku ¾qçk s WÃkÞkuøk ÚkkÞ AuÃknu÷kt su {krníke fkøk¤ Ãkh ÷¾ðk{kt ykðíke níke. íku nðu fkuBÃÞwxhLkk zkufÞw{uLx{kt÷¾ðk{kt ykðu Au. ÄtÄk-hkusøkkhLku ÷økíkk ½ýk çkÄk fk{ {kxu ÷uÃkxkuÃk, zuMfxkuÃk, Mkðoh,xuçk÷ux, M{kxoVkuLk ðøkuhu WÃkÞkuøk{kt ÷uðkÞ Au. yk «fkhLkk MkkÄLkkuLkk WÃkÞkuøkÚke f{o[kheËwrLkÞk{kt økíku íku MÚk¤u çkuXk çkuXk ykurVMkLkk zkufÞw{uLxLku {u¤ðe íkuLkku WÃkÞkuøk fhe þfu Au.{kuxk¼køkLkkt çkuLfLku ÷økíkkt fkÞkuo Ãký fkuBÃÞwxh Ãkh Úkðk ÷køÞk Au. ÃkiMkkLke ÷uðz-Ëuðz ÃkýELxhLkuxLkk WÃkÞkuøkÚke ykuLk÷kELk Úkðk ÷køke Au. ðuÃkkhLku ÷økíkk rðrðÄ fkøk¤ku yuf søÞkÚkeçkeS søÞkyu {kuf÷ðk rËðMkku ÷køkíkk su E-{uE÷ îkhk Võík MkufLz{kt {kuf÷e þfkÞ Ausu ðuÃkkhe {kxu Mk{Þ yLku ¾[o çktLku çk[kðu Au.

yk WÃkhktík E-fku{Mko yLku ELxhLkuxLkk WÃkÞkuøk îkhk ¾heË-ðu[ký Ãký þfÞçkLÞwt Au. ykÃkýk{ktÚke ½ýk çkÄk yksu ELxhLkux ÃkhÚke ðMíkwykuLke òýfkhe {u¤ðe ¾heËefhíkk ÚkÞk Aeyu. E-fku{Mko îkhk ¾heË-ðu[kýLke «r¢Þk h4 f÷kf [÷kðe þfkÞ Au.ykLkkÚke ðu[Lkkh ÔÞÂõíkLku {kuxk þku Y{Lke sYh Ãkzíke LkÚke íku{Lku Võík ELxhLkux ÃkhðuçkMkkEx çkLkkððe Ãkzu Au. íkËTWÃkhktík yuðk ½ýk çkÄk «kuøkúk{ WÃk÷çÄ Au su ¾qçk s {kuxeøkýíkhe, rnMkkçkku ðøkuhu økýíkheLke MkufLz{kt Ãkqhk fhe ykÃku Au. yk{ fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøkÔÞkÃkkh{kt Mk{Þ yLku ¾[o çk[kðe, LkVku ðÄkhe ykÃku Au.

ÔÞÂõíkøkík SðLk{kt fkuBÃÞwxhLke WÃkÞkuøkeíkk :-

yksLkk ykÃkýk ÔÞÂõíkøkík SðLk{kt Ãký fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk ÔÞkÃkf çkLÞku AuLke[uLkk {wÆkyku ykÃkýk SðLk{kt fkuBÃÞwxh fE fE heíku WÃkÞkuøke Au íkuLkku ynuMkkMk fhkðuAu.

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


198

- fkuBÃÞwxh{kt økuE{ h{ðe- ykuLk÷kELk [u®xøk fhðwt- E-{uE÷ îkhk ÃkkuíkkLkk r{ºkkuLku Mk{k[kh {kuf÷ðk- økeíkku Mkkt¼¤ðk yLku rðzeÞku {wðe òuðe- Mk[o îkhk Lkðe Lkðe {krníke {u¤ððe- ykuLk÷kELk çku®Lføk îkhk rçk÷Lke [qfðýe fhðe- Lkkufhe {u¤ððk {kxu ykuLk÷kELk yhS fhðe

ELxhLkuxLkk WÃkÞkuøk îkhk rðrðÄ ðuçkMkkEx ÃkhÚke h{ík-øk{ík, Mkhfkhe ðuÃkkhÄtÄkLku yLku hkusøkkhLku ÷økíke {krníke {u¤ððe.

LkSfLkk ¼rð»Þ{kt yuðwt Ãký çkLkþu fu hkuçkkux ykÃkýk r{ºk nþu. zkìfxhLkk çkË÷uhkuçkkux ykÃkýwt ykuÃkhuþLk / Mkkhðkh fhþu. ½h{kt yLku ykurVMk{kt fk{ fhðk {kxu LkkufhLkne Ãký hkuçkkuxLkku WÃkÞkuøk Úkþu. WÃkh sýkðu÷ WÃkÞkuøk íkku Võík Úkkuzk s Au. yk rMkðkÞÃký ykÃkýu ½ýe søÞkyu fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk fheyu Aeyu. su{ fu çkuLf{kt, Ãkku÷eMk MxuþLk{kt,çkMk MxuLz, huÕðu MxuþLk, yuhÃkkuxo, yuxeyu{, xu÷erðÍLk, nkuÂMÃkx÷, ÃkkuMx ykurVMk ðøkuhusøÞkyu Ãký ykÃkýu fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk fheyu Aeyu. yk{ yksLkk SðLk{kt fkuBÃÞwxhykÃkýk {kxu ½ýwt {níðLkwt çkLke hÌkwt Au.

fkuBÃÞwxhLkk økuh÷k¼ku :-

fkuBÃÞwxhLkku ðÄkhu Ãkzíkku WÃkÞkuøk yÚkðk ËwhWÃkÞkuøk Mk{ks{kt fux÷ef Mk{MÞkykuÃký MkSo þfu Au. fkuBÃÞwxhLkk Võík ÷k¼ s Au íkuðwt LkÚke íkuLkk fux÷ktf økuh÷k¼ Ãký Au,Lke[Lkku {wÆkyku fkuBÃÞwxhLkk økuh÷k¼ rðþuLke {krníke ykÃku Au.

(1) Mk{Þ yLku QòoLkku çkøkkz :½ýk ÷kufku fkuEÃký òíkLkk nfkhkí{f nuíkw ðøkh fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk fhu Au.

WËknhý íkhefu ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe [u®xøk fhðkÚke Qòo yLku Mk{Þ çktLkuLkku çkøkkz ÚkkÞ Au.¾kMk fheuLku Þwðk ÃkuZe nðu MkkurþÞ÷ {erzÞk ðuçkMkkEx Ãkh ðÄw Mk{Þ ðeíkkðu Au íkuÚke íku{LkkyÇÞkMk yLku ykhkuøÞ Ãkh ¾hkçk yMkh Ãkzu Au.(2) zuxk yLku {krníkeLke Mkwhûkk :

fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk ðuÃkkh yLku Wãkuøkku{kt ÍzÃkÚke ðÄðk ÷køÞku Au. Ëhuf ÔÞðMkkÞe

Q

økwshkíke



LkkutÄ

199

ÃkkuíkkLke yøkíÞLke {krníke yLku zuxk fkuBÃÞwxh{kt hk¾íkk ÚkÞk Au. fkuBÃÞwxh Ãkh Mxkuh fhu÷kuzuxk Lkuxðfo îkhk yLkrÄf]ík ÔÞÂõíkyku WÃkÞkuøk fhe þfu Au, yLku zuxk {krníkeLku ÷økíkeøkt¼eh Mk{MÞkyku ÃkuËk fhe þfu Au.

(3) fkuBÃÞwxh îkhk Úkíkk yÃkhkÄku :½ýk ÷kufku fkuBÃÞwxhLku Lkfkhkí{f «ð]r¥k {kxu ðkÃkhu Au. íkuyku ÷kufkuLkk ¢uzex fkzo

Lktçkh nuf fhe íkuLkku økuhfkÞËuMkh WÃkÞkuøk fhe þfu Au. yÚkðk íkku íkuyku fkuBÃÞwxh{kt hnu÷yøkíÞLke {krníkeLke [kuhe fhe þfu Au. nufh fkuBÃÞwxh ÃkhÚke ÔÞÂõíkøkík {krníkeLke (su{ fuVkuxkuøkúkV) Ãký [kuhe fheLku íkuLkku ËwhWÃkÞkuøk fhe þfu Au.

òu ykÃkýu fÞkhuf ykðk yÃkhkÄLkku rþfkh çkLkeyu íkku íkuLke LkkUÄ Ãkku÷eMk MxuþLkLkkMkkÞçkh Mku÷{kt sYh fhkððe. yksu y÷øk y÷øk «fkhLkk MkkuVxðuh «kuøkúk{Lke {ËË÷ELku nufhLku Ãkfzðwt þõÞ çkLÞwt Au.

(4) ykhkuøÞLku ÷økíkkt òu¾{ku :fkuBÃÞwxhLkku yÞkuøÞ yLku Mkíkík ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe WÃkÞkuøk fhðkÚke nkÚk, fktzk,

fkuýe, ykt¾, zkuf yuLk ÃkeXLku ÷økíkk y÷øk y÷øk «fkhLkk hkuøk ÚkðkLke Mkt¼kðLkk hnu÷eAu. ðÃkhkþfíkko ÞkuøÞ ÂMÚkrík{kt yLku {kVfMkhLkk Mk{Þ {kxu çkuMkeLku ykðkt òu¾{ku xk¤eþfkÞ Au. ÷ktçkk Mk{Þ {kxu fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk fhíke ð¾íku Mk{Þktíkhu þheh yLku ykt¾kuLkuyuf çku r{rLkx {kxu ykhk{ yð~Þ ykÃkðku òuEyu.

(5) ÃkÞkoðhýLku ÷økíkkt òu¾{ku :¾qçk s sqLkkt fkuBÃÞwxh fu su heÃkuh ÚkE þfu íkuðkt LkÚke íkuLku ¼tøkkh{kt ykÃke Ëuðk{kt

ykðu Au. yk «fkhLkku E÷ufxÙkuLkef f[hku ÃkÞkoðhý «Ëqr»kík fhu Au. ykÃkýu sqLkkt fkuBÃÞwxhLkuLkk¾e Ëuðk fhíkkt rhMkkÞ®õ÷øk «r¢Þk {kxu ykÃkðk òuEyu. òu ykÃkýwt fkuBÃÞwxh [k÷wyðMÚkk{kt nkuÞ íkku íkuLkwt ÞkuøÞ søÞkyu ËkLk Ãký ykÃke þfkÞ.

yk{ ykÃkýu òuE þfeyu Aeyu fu fkuBÃÞwxhLkku ÞkuøÞ WÃkÞkuøk fhðk{kt yðku íkkuykÃkýk r{ºk Mk{kLk çkLke hnuþu yLku òu íkuLkku ËwhWÃkÞkuøk fhðk{kt ykðþu íkku ykÃkýk {kxuøkt¼eh Mk{MÞkyku Ãký MkSo þfu Au. ytík{kt yux÷wt òýðwt òuEyu fu yksLkk Mk{Þ{ktfkuBÃÞwxhLkk ¿kkLk ðøkh Lkne [k÷u . ykÃkLkk hMk Ár[ yLkwMkkh fkuBÃÞwxhLku ÷økíkwt ¿kkLk

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


200

ykÃkLku Mkkhe Lkkufhe yÃkkððk {kxu yLku SðLkLku ðÄw Mkw¾{Þ çkLkkððk {kxu sYh {ËËfhþu.

nðu yk rLkçktÄ «Úk{ nuíkwLku Mk{sðk Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku• Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh {kxu ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku.1. fkuBÃÞwxh yuf Þtºk nkuðkÚke íku ykÃkýLku Lke[uLkk{ktÚke fE çkkçkík{kt WÃkÞkuøke LkÚke ?

(y) íku [kufMkkEÚke yLku ÍzÃkÚke fk{ fhe ykÃku Au.(çk) íku [kuðeMk f÷kf ÚkkfÞk rðLkk rËðMkku MkwÄe fk{ fhu Au.(f) Ëw:¾Lkk Mk{Þu íku ykÃkýLku ykïkMkLk yÚkðk rË÷kMkku ykÃke þfu Au.(z) økýíkheLke Mkuftz{kt {krníkeLku yuf MÚk¤uÚke ¾qçk ËqhLkk MÚk¤u {kuf÷e þfuAu.

2. rþûký{kt fkuBÃÞwxh rþûkfLkwt MÚkkLk fu{ ÷E þfu Lkne ?(ty) íku ykÃkýLku ÃkwMíkf ðkt[ðk ykÃke þfu Lkne(çk) íku ykÃkýLku rð»kÞ fu {wÆkLku Mk{sðk{kt Lkzíke Mk{MÞk, rðþu Mk{òðeþfu Lkne(f) íku ykÃkýLku rð»kÞLke {krníke ykÃke þfu Lkne(z) íku ykÃkýLku {wÆkykuLke {krníke ykÃke þfu Lkne

3. fËLku æÞkLk{kt hk¾eLku fkuBÃÞwxhLkk su ðøko yÚkðk «fkh fhðk{kt ykðu Au íku{ktLke[uLkk{ktÚke fÞkLkku Mk{kðuþ Úkíkku LkÚke.(y) {kE¢ku fkuBÃÞwxh (çk) rzrsx÷ fkuBÃÞwxh(f) {uELk£u{ fkuBÃÞwxh (z) MkwÃkh fkuBÃÞwxh

4. nÚku¤e{kt Mk{kE òÞ íkuðzwt fkuBÃÞwxh Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Au ?(y) zuMfxkuÃk (çk) ÷uÃkxkuÃk (f) Ãkk{xkuÃk (z) Mkðoh

5. fkuBÃÞwxh{ktLkku MÃku÷[uf Lkk{Lkku «kuøkúk{ ykÃkýLku þu{kt {ËË fhu ?(y) ÔÞkfhý íkÃkkMkðk{kt (çk) òuzýe íkÃkkMkðk{kt(f) [kxo çkLkkððk{kt (z) økúkV çkLkkððk{kt

6. fkuEÃký ÃkwMíkf fkuBÃÞwxhLkk ÃkËzk WÃkh fE «ÞwÂõík Úke ðkt[e ffkÞ ?(y) ykuLk÷kELk {krníke (çk) MÃku÷[uf(f) E-çkwfMk (z) rzrsx÷ r[ºkku

økwshkíke



LkkutÄ

201

7. E-økðLkoLMkLkku WÃkÞkuøk fkuý fhu Au ?(y) ðuÃkkheyku (çk) fkuE Lkne(f) WãkuøkÃkríkyku (z) Mkhfkhe çkkçkwyku

8. E-fku{Mko îkhk fhkíke ¾heËe{kt òu¾{Lkwt íkíð fÞwt Au ?(y) ËwfkLku-ËwfkLku Vhðwt Ãkzíkwt LkÚke(çk) Mk{ÞLku çkøkkz Úkíkku LkÚke(f) {k÷ çkøkzu÷ku yÚkðk {LkÃkMktË Lk ykðu íkku fkuE sðkçk ykÃkíkwt LkÚke(z) hkufz hf{ r¾MMkk{kt ÷ELku çkòh{kt Vhðwt Ãkzíkwt LkÚke

9. fkuBÃÞwxh ¢kE{ fkuLku fnuðkÞ ?(y) [u®xøk fhðwt (çk) ¢urzx fkzo nuf fhe çkkhkuçkkh ÃkiMkk WÃkkze ÷uðk(f) økeíkku Mkkt¼¤ðk (z) rðzeÞku øku{ h{ðe

10. ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk fhðkÚke Lke[uLkk{ktÚke fÞk ytøkLku LkwfMkkLkÚkíkwt LkÚke ?(y) fhkuzhßsw (çk) zkufLku (f) ykt¾Lku (z) ËktíkLkunðu ík{u ykÃku÷k sðkçkku Lku yne ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.

sðkçkku:- (1) f (6) f(2) çk (7) z(3) çk (8) f(4) f (9) çk(5) çk (10) z

nðu yk rLkçktÄLkk çkeò nuíkwLku Mk{sðk {kxu Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk sðkçk ykÃkku.• Lke[u ykÃku÷k «&™kuLkk xqtf{kt sðkçk ykÃkku.1. fkuBÃÞwxhLke {wÏÞ ÷kûkrýfíkkyku ðýoðku.2. fkuBÃÞwxhLkk fËLku æÞkLk{kt hk¾eLku íkuLku fÞk fÞk «fkh{kt ðnU[e þfkÞ ?3. çkòh{kt fÞk fÞk «fkhLkk fkuBÃÞwxh {¤u Au ?4. fkuBÃÞwxh ðkÃkhðkÚke þku ÷k¼ ÚkkÞ Au ?5. rþûký{kt fkuBÃÞwxh fE heíku WÃkÞkuøke Au ?6. ðuÃkkh ÄtÄkLkk fkuBÃÞwxhLkk WÃkÞkuøk fÞk fÞk Au ?7. ÔÞÂõíkøkík SðLk{kt fkuBÃÞwxh fE heíku WÃkÞkuøke Au ?

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


202

8. fkuBÃÞwxhLkku yríkðÃkhkþ fÞk fÞk LkwfMkkLk fhe þfu ?9. fkuBÃÞwxh ¢kE{ fkuLku fnuðkÞ ? ykÃkýu íkuLkku rþfkh çkLkeyu íkku þwt fhðwt ?10. fkuBÃÞwxhLku fkhýu ÃkÞkoðhýLkkt òu¾{ku fE heíku sL{e þfu ?

nðu ík{u ykÃku÷k sðkçkkuLku ynª ykÃku÷k sðkçkku MkkÚku Mkh¾kðe [fkMkýe fhku.sðkçk:-1. [kufMkkE, ÍzÃk, rðïMkLkeÞíkk yLku ÚkkfÞk rðLkk fk{ fhðkLke ûk{íkk yu fkuBÃÞwxhLke

{wÏÞ ÷kûkrýfíkk Au.2. fkuBÃÞwxhLkk fËLku æÞkLk{kt hk¾eLku íkuLku Lke[uLkk [kh «fkh{kt ðnU[ðk{kt ykðu Au.

(1) {kE¢ku fkuBÃÞwxh (2) {eLke fkuBÃÞwxh(3) {uELk£u{ fkuBÃÞwxh (4) MkwÃkh fkuBÃÞwxh

3. çkòh{kt Lke[uLkk «fkhLkk fkuBÃÞwxh {¤u Au.(1) zuMfxkuÃk (2) ÷uÃkxkuÃk(3) Ãkk{xkuÃk (4) Mkðoh(5) M{kxoVkuLk (6) Ãkezeyu(7) øku{ fkuLMkku÷ (8) Lkkuxçkwf(9) «kuøkúk{uçk÷ fuÕfÞw÷uxh

4. fkuBÃÞwxh ðkÃkhðkÚke Lke[uLkk VkÞËk ÚkkÞ Au1. fk{ ÍzÃkÚke yLku [kufMkkEÚke ÚkkÞ Au2. Mkíkík [kuðeMk f÷kf Mkkíku rËðMk, çkkhu {rnLkk fk{ ÚkE þfu Au.3. økkrýríkf «r¢Þkyku ¼q÷ rðLkk ÚkE þfu Au.4. {kuxk «{ký{kt Mkk{økúeLkku Mktøkún ÚkE þfu Au.5. y÷øk y÷øk søÞkLke Mkk{økúeLku yuf MkkÚku yuf MÚk¤u yufXe fhe þfkÞAu.6. Mkk{økúe {krníkeLku økýíkheLke Mkuftzku{kt yuf MÚk¤uÚke yLÞ MÚk¤u {kuf÷eþfkÞ Au.

Ãk. rþûkýLkk ûkuºk{kt fkuBÃÞwxhLkku WÃkÞkuøk Lke[uLkk fk{ku{kt ÚkE þfu ?(1) ÷u¾Lk {kxu (2) [kxo çkLkkððk

økwshkíke



LkkutÄ

203

(3) økúkV çkLkkððk (4) MktþkuÄLk {kxu(5) rzrsx÷ r[ºkku çkLkkððk(6) yLÞ rðãkÚkeoyku MkkÚku {krníkeLke ykÃk-÷u fhðk(7) rðrzÞku þwxªøk {kxu(8) òuzýe íkÃkkMkðk(9) ðkõÞh[Lkk íkÃkkMkðk(10) E-÷kEçkúuheLkk WÃkÞkuøk {kxu(11) fkuEÃký {krníke ykuLk÷kELk {u¤ððk(12) Ãkkðh ÃkkuELx «uÍLxuþLk (ðøko{kt rþûkfku fhe þfu suÚke [kuf-zMxhçkkuzoLkesYh Lk hnu)(13) rzMxLMk ÷‹Lkøk þõÞ çkLku(14) yuz{eþLk yLku ykuLk÷kELk Ãkheûkk ÚkE þfu(15) «&™Ãkºk yLku Ãkrhýk{ íkiÞkh ÚkE þfu.

6. ðuÃkkh-ÄtÄk{kt Lke[uLke heíku fkuBÃÞwxh WÃkÞkuøke ÚkE þfu.(1) f{o[khe øk{u íÞkt çkuMkeLku ÃkkuíkkLke fk{økehe fhe þfu yuðe ykurVMkT fuËwfkLk sðwt s Ãkzu yu{ Lk çkLku.(2) çkuLfLku ÷økíkkt {kuxk¼køkLkkt fk{ fkuBÃÞwxh Ãkh ÚkE þfu (ÃkiMkkLke ÷uðz-Ëuðz, rÄhký,ÚkkÃký ðøkuhu)(3) E-fku{MkoLke {ËËÚke ¾heË-ðu[ký ÚkE þfu Lku [kuðeMk f÷kf [k÷e þfu(4) {kuxk rnMkkçkku yLku íku LkkUÄ fkuBÃÞwxh Ãkh ÚkE þfu(5) xuõMkLke hf{ Ãký íkuLkkÚke [qfðe þfkÞ.

7. ÔÞÂõíkøkík SðLk{kt fkuBÃÞwxh Lke[uLke heíku WÃkÞkuøke ÚkE þfu.(1) økuE{ h{ðe(2) [uxªøk fhðwt(3) r{ºkkuLku {krníke Mk{k[kh {kuf÷ðk(4) økeíkku Mkkt¼¤ðk, Lkkxf, rVÕ{ku òuðe(5) Mk[o îkhk Lkðe Lkðe {krníke {u¤ððe(6) çke÷ [qfðýe fhðe(7) ykuLk÷kELk ònuh¾çkhku òuE, ykuLk÷kELk yhS fhðe ðøkuhu

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


204

8. fkuBÃÞwxhLkk yrík ðÃkhkþLkk LkwfMkkLk Lke[u {wsçk Au.(1) ykt¾ku çkøkzðe(2) Ãkux çkøkzðwt yLku íkuLkkÚke íkrçkÞík çkøkzðe(3) Mk{Þ yLku QòoLkku çkøkkz Úkðku(4) ík{khe {krníkeLkku yLkrÄf]ík ÔÞÂõíkyku WÃkÞkuøk fhe økwLkk yk[he þfu.

9. fkuBÃÞwxh WÃkhÚke {krníke [kuhðe, íkuLkku ËwhWÃkÞkuøk fhðku, Lkkýk WÃkkze ÷uðkt,ÔÞÂõíkykuLku MkkÚku Auíkh®Ãkze fhðe, ÔÞÂõíkykuLku ÷÷[kðe íku{Lku økwLkku yk[hðk«uhðk ðøkuhu yLkuf fkuBÃÞwxh ¢kE{ Au íkuLkkÚke çk[ðk ykÃkýku ÃkkMkðzo fkuELkk nkÚk{ktLk òÞ íkuðe fk¤S hk¾ðe yLku òÞ íkku íkhík Ãkku÷eMkLke {ËË ÷uðe.

10. fkuBÃÞwxhLku fkhýu QòoLkku çkøkkz Úkíkk ðÄw Qòo {kxu «kf]ríkf MktÃkr¥kLkku Lkkþ ÚkkÞyLku íku sÞkhu ½MkkE òÞ íÞkhu íkuLku ¼tøkkh{kt ykÃke Ëuðk{kt ykðu Au su E÷ufxÙkurLkff[hk YÃku yLkuf òu¾{ku W¼kt fhu Au.

rðþu»k {krníke :yk rLkçktÄ zkì. fwLík÷ Ãke Ãkxu÷u ÷ÏÞku Au. yu{.Mke.yu. fÞko ÃkAe fkuBÃGxh MkkÞLMk

yuLz yuÂÃ÷fuþLk WÃkh íku{ýu Ãkeyu[ze fÞwO Au. rLkh{k ÞwrLkðMkoxe{kt ÷ktçkku Mk{Þ ¼ýkÔÞkÃkAe íkuyku nk÷ y{ËkðkË ÞwrLkðŠMkxeLke fkuBÃÞwxh MxzeÍ{kt ykrMkMxLx «kuVuMkh Au.íku{Lkk ðeMk WÃkhktík þkuÄ ÷u¾ku hk»xÙeÞ-yktíkhhk»xÙeÞ sLkoÕMk{kt «økx ÚkÞk Au.ík{u þwt þeÏÞk :-

xufTrLkf÷ rð»kÞ WÃkhLkk rLkçktÄ{kt xufTrLkf÷ «fkhLke rðøkíkku Lkku Mk{kðuþ fR heíkufhðku. íkÚkk xufTrLkf÷ rð»kÞ WÃkhLkk rLkçktÄLke ¼k»kk yLku íkuLke hswykík fÞk «fkhLke nkuÞ.«ð]r¥k :

xeðeLkwt SðLk{kt {níð rðþu rLkçktÄ ÷¾ku.nðu ðÄw {nkðhk {kxu Lke[uLkk suðk Úkkuzk rLkçktÄku òíku ÷¾ku.(400/500 þçËku{kt

÷¾ku.)

økwshkíke



LkkutÄ

205

«ðkMk rLkçktÄ

1. økúe»{Lkk çkÃkkuhu zwtøkh WÃkh- ¼qr{fk - «ÞkusLk ykÞkusLk- økúe»{Lkk çkÃkkuhLkku ði¼ð- zwtøkh WÃkhLke rLksoLkíkkLkku yLkw¼ð- Ãkþw-Ãkt¾eykuLke ÂMÚkrík- ík{khku yLkw¼ð- yLkw¼ð{ktÚke {¤u÷wt rþûký- WÃkMktnkh

2. ÄkuÄ{kh ðhMkkË{kt LkËe rfLkkhu- «ÞkusLk, ykÞkusLk- LkËeLkwt Ãkqh yLku {qþ¤Äkh ðhMkkË- Ãkþw-Ãkt¾eykuLke ÂMÚkrík- {kýMkkuLke ÂMÚkrík- ík{khku yLkw¼ð yLku çkkuÄÃkkX- WÃkMktnkh

3. ÄkŠ{f MÚk¤Lke Þkºkkyu- ÃkMktËøke, «ÞkusLk, ykÞkusLk- ÄkŠ{f MÚk¤u ÃknkU[íkkt ÚkÞu÷k yLkw¼ðku- ÄkŠ{f MÚk¤Lkwt yiríknkrMkf {níð- ÄkŠ{f MÚk¤Lke yksLke ÂMÚkrík- ík{khk yLkw¼ð{ktÚke çkkuÄÃkkX- WÃkMktnkh

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


206

4. yiríknkrMkf MÚk¤Lkk «ðkMku- ÃkMktËøke, «ÞkusLk, ykÞkusLk- yiríknkrMkf MÚk¤Lkku RríknkMk- yu MÚk¤Lke yíÞkhLke ÂMÚkrík- ík{khk yLkw¼ð{ktÚke çkkuÄÃkkX- WÃkMktnkh

rð[kh«ÄkLk rLkçktÄ

1. Mk{ks{kt fLÞk fu¤ðýeLkwt {níð- ¼khík{kt fLÞk fu¤ðýeLkku EríknkMk- Mkk{krsf ÂMÚkrík yLku fLÞk fu¤ðýe- fLÞk fu¤ðýe rðþu rðîkLkkuLkkt {tíkÔÞku- fLÞk fu¤ðýe îkhk Mk{ks ÃkrhðíkoLk- fLÞk fu¤ðýe îkhk †eMkþÂõíkfhý- WÃkMktnkh

2. ÞwðkLkkuLkwt fíkoÔÞ- ÞwðkLk fkuLku fnuðkÞ ?- MðMÚkíkk yLku MðåAíkkLkwt æÞuÞ- ykËþkuo yLku ðkMíkrðfíkk- MkËøkwýkuLkwt ½zíkh yLku MkËð]r¥kykuLke fu¤ðýe- ËuþLkwt ¼krð- WÃkMktnkh

3. Mktíkku»ke Lkh MkËk Mkw¾e- Mktíkku»k þk {kxu ?- ÞwðkLke{kt fE fE çkkçkíkku{kt Mktíkku»k sYh LkÚke ? Mktíkku»kLkk ÷k¼- fE fE çkkçkíkku{kt Mktíkku»k sYhe ? yMktíkku»kLkk ÷k¼- Mktíkku»k rðþu þk†ku yLku ÃkwMíkfku{ktLke rð[khýk

økwshkíke



LkkutÄ

207

- Mð {kxuLke ík]»ýk yLku Mkðo {kxuLke ík]»ýk{kt ¼uË- rðfkMk {kxu þwt sYhe

4. {æÞ{ðøkoLke nkz{kheyku- Mk{ksLkk {wÏÞ ºký ðøko (ykŠÚkf {kÃkËtzÚke)- ºkýu ðøkoLke ÂMÚkrík- {æÞ{ðøkoLke yLÞ ðøkkuo MkkÚku íkw÷Lkk- {æÞ{ðøkoLke Mkk{krsf sðkçkËkhe yLku MÚkkLk- {kU½ðkhe yLku VwøkkðkLke yMkh- WÃkMktnkh

{krníke «ÄkLk rLkçktÄ

1. ÃkÞkoðhýLke Mk{MÞk- ÃkÞkoðhý þwt Au ?- s¤, ðkÞw, Ãk]Úðe ðøkuhu Míkhu V÷kíkwt «Ëq»ký- «Ëq»kýLkk fkhýku- íkuLkk WÃkkÞku- Mk{íkw÷k- WÃkMktnkh

2. ykÃkýk WíMkðku- SðLk{kt WíMkðLkwt MÚkkLk- íkuLkk «fkhku- WíMkðkuLke WÃkfkhíkk- íkuLkwt rðMkhíkwt {qÕÞ- íku{kt «ðuþu÷e rðf]ríkyku WÃkkÞku- WÃkMktnkh

økwshkíke

xufrLkf÷ rLkçktÄ

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


208

3. ykÄwrLkf ÔÞMkLkku- ÔÞMkLkLke ÔÞkÏÞk / Mk{s- þhehLku ÃkkÞ{k÷ fhíkkt ÔÞMkLkku- fwxwtçkLku ¾qtðkh fhíkkt ÔÞMkLkku- Mk{ks{kt çkËeYÃku Vu÷kíkkt ÔÞMkLkku- Ëqh fhðkLkk WÃkkÞku- MðMÚk Mk{íkku÷ Mk{ks / ÔÞÂõíkLke ykð~Þfíkk- WÃkMktnnkh

4. ðÄíke síke sLkMktÏÞk- sLkMktÏÞk - ykrþ»k fu yr¼þkÃk ?- sLkMktÏÞk ðÄðkLkk fkhýku- íkuLku fkhýu MkòoÞu÷e Mk{MÞkyku- íkuLkk WÃkkÞku- sLkMktÏÞkLkku rðfkMk {kxu WÃkÞkuøk- WÃkMktnkh

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk {kuzâw÷ -8


LkkutÄ

209

14

ynuðk÷ ÷u¾Lk

1) ÷¾ðkLkwt þk {kxu ?- çkku÷u÷wt rðh{e òÞ Ãký ÷¾u÷wt çkeS ðkh ðt[kÞ - yLkuf ðkh ðt[kÞ - ÷¾u÷ ðMíkw

ËMíkkðus çkLku Au.- çkku÷íke ð¾íku rð[khðkLkku Mk{Þ ykuAku nkuÞ Au - ÷¾ðk{kt Mk{Þ ðÄkhu {¤u Au

yux÷u yu{kt [ku¬MkkE ðÄkhu ykðe þfu Au.- çkku÷íke ð¾íku ÔÞÂõík Mkk{u nksh nkuÞ Au yux÷u yuLku þwt òuEyu Au, yu þwt Mk{S

fu Lkk Mk{S íkuLke ¾çkh Ãkzu Au yLku yu «{kýu sYhe çkkçkík W{uhe þfkÞ AuMÃküíkk fhe þfkÞ Au.÷¾ðkLkk VkÞËk sYh Au Ãký ÷¾ðwt çkku÷ðk sux÷wt Mknu÷wt LkÚke nkuíkwt. çkku÷íke

ð¾íku ¼q÷ ÚkkÞ íkku íkhík MkwÄkhe ÷uðkÞ Au. Ãký yufðkh ÷ÏÞwt yLku {kuf÷e ËeÄwt yux÷uyu{kt hnu÷e ¼q÷ku, yMÃküíkkyku yuðe s hnu. ÃkwLkŠð[khýkLkku yðfkþ nkuíkku LkÚke. suLku{kxu ÷¾eyu yu ÔÞÂõík Mkk{u nkuíke LkÚke. yuLkk «rík¼kðku íkhík {¤íkk LkÚke yux÷u yuÔÞÂõíkLkk ¿kkLk rðþu yuLkk øk{k-yýøk{k fu ÃkAe sYrhÞkík rðþu ÄkheLku ÷¾ðwt Ãkzu Au.÷¾íke ð¾íku ðÄkhu fk¤S hk¾ðe Ãkzu Au.

ykÃkýu rðãkÚkeo Ëþk{ktÚke ßÞkhu fkuE fk{ÄtÄku fhðk {ktzeyu íÞkhu yLkuf «fkhLkkt÷¾kýkuLke sYh Ãkzíke nkuÞ Au. fkøk¤ku ÷¾ðk Ãkzu Au; fkøk¤kuLkk sðkçk ÷¾ðk Ãkzu Au;MkkuÃkkyu÷ fk{Lkku ynuðk÷ ÷¾ðku Ãkzu Au; ¼rð»Þ{kt fÞkt fk{ nkÚk Ähðk suðk Au yu ytøku÷¾ký fhðwt Ãkzu Au. çkòh ytøkuLkku ynuðk÷ íkiÞkh fhðku Ãkzu Au su{k fÞk WíÃkkËLkkuLke{ktøk Au fÞk WíÃkkËLkkuLku {ktøk LkÚke ðøkuhu ÷¾ðkLkwt nkuÞ Au. hkusçkhkusLkk fk{Lke LkkUÄ hk¾ðeÃkzu Au. {rnLku, ºký {rnLku, A {rnLku fu ð»ko Ãkqhwt Úkíkkt fk{Lke «økrík fu yÄkuøkrík, yuLkk

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


210

fkhýku ÃkrhÂMÚkrík ðøkuhuLkku ynuðk÷ ykÃkðkLkku nkuÞ Au. øk{u íku ûkuºk{kt fk{ fhíkk nkuEyu íkkuÃký ÃkkuíkkLkk fkÞo rðþu, ÃkkuíkkLke ÞkusLkkyku rðþu ynuðk÷ íkiÞkh fhðku Ãkzíkku nkuÞ Au.ykÃkýu ykÃkýk fk{{kt fwþ¤ nkuEyu yuLkkÚke [k÷íkwt LkÚke. Ãký ykÃkýu ykÃkýkt fkÞo rðþuWÃkhe yrÄfkhe, ftÃkLke, Mkhfkh fu yLÞ fkuE MktMÚkkLku yuLkkÚke ðkfuV fhðwt Ãkzíkwt nkuÞ Au.ykÃkýk ynuðk÷Lku ykÄkhu ¼rð»ÞLkk fkÞo Lk¬e ÚkkÞ Au. ÞkusLkkykuLku Lkkýkt {¤u Au. ÞþMðefkhfeËeo {kxu ynuðk÷ ÷u¾Lk ¾qçk ykð~Þf fkiþÕÞ Au. ynuðk÷Lkk «fkh, yuLkkt ytøkkuyLku yu fuðe heíku íkiÞkh fhðku yu ytøkuLke òýfkhe ¾qçk {ËËYÃk ÚkkÞ Au.2) ynuðk÷ þk {kxu ?- {krníkeLke ykÃk-÷u {kxu- MktMÚkkLkk Mkt[k÷Lk {kxu- rðrðÄ yuf{ku íkhVÚke fkÞoðkneLke òýfkhe {u¤ððk {kxu- rLkýoÞ fhðk {kxu - ¼rð»ÞLkwt ykÞkusLk fhðk {kxu.- yLÞ MktMÚkk MkkÚku ÔÞðnkh fhðk {kxu.• ynuðk÷Lkk çku {n¥ðLkk ytøkku Au

(1) rðøkíkku yLku (2) hsqykík.rðøkíkku ¼uøke fhðkLke nkuÞ Au yLku yu rðøkíkkuLku nuíkw yLkwMkkh hsq fhðkLke nkuÞ Au.

• Mkkhk ynuðk÷Lkk økwýku :(1) ðkMíkrðf {krníke(2) Ãkqýo {krníke(3) MÃküíkk(4) xqtfe yLku {wÆkMkh hsqykík.

(1) ynuðk÷{kt Mk{kððk{kt ykðíke {krníke ðkMíkrðf nkuðe sYhe Au, fkhý fuðkMíkrðf ÃkrhÂMÚkríkLku òu yu hsq fhu íkku s ðíko{kLk ÃkrhÂMÚkrík{ktÚke ykøk¤ sðk{kxuLkk WÃkkÞku rð[khe þfkÞ Au yLku y{÷{kt {qfe þfkÞ Au.

(2) {krníke yÄqhe nkuÞ íkku Ãký Lk [k÷u, fkhý fu yÄqhe {krníke ykÞkusLk {kxu¾íkhku çkLke þfu Au. yÄqhe {krníke Ãkh ykÄkrhík ykÞkusLk yLku ÷eÄu÷k rLkýoÞkuòu¾{e Ãkwhðkh ÚkE þfu Au. {kxu ynuðk÷{kt ykÃkðk{kt ykðíke {krníke Ãkqýo nkuÞíku sYhe Au.

økwshkíke



LkkutÄ

211

(3) ynuðk÷{kt ÷¾Lkkh ÃkkuíkkLkwt fÚkLk MÃkü heíku fnu íku sYhe Au. yMÃkü yLku økku¤økku¤ hsqykíkLku fkhýu ynuðk÷Lkku fkuE WÃkÞkuøk ÚkE þfíkku LkÚke.

(4) ynuðk÷{kt rçkLksYhe ÷tçkký Lk nkuðwt òuEyu. ÷ktçkk ynuðk÷ku ðkt[ðk{kt Mk{Þçkøkzu Au. yux÷u ykðk ynuðk÷ku f[hkLke xkuÃk÷e{kt Lk VUfkÞ íkuLke fk¤S hk¾ðeÃkzu Au. ¾kMk fheLku Mkhfkh fu Lkktýk Vk¤ðLkkh MktMÚkkLku ÞkusLkk {kxu LkktýkLke sYhËþkoðíkku ynuðk÷ òu ÷ktçkku nkuÞ íkku yuLke yMkh Lk Ãkzu Ãký ynuðk÷ xqtfku yLku{wÆkMkh nkuÞ íkku ðt[kÞ yLku Mkkhku «rík¼kð {¤u.

• ynuðk÷ ÷¾kíkkt Ãknu÷kt þwt rð[khðwt ?(1) ynuðk÷ fkuLku {kuf÷ðkLkku Au ? (MktMÚkk{kt s fu ÃkAe yLÞ MktMÚkkLku fu ÃkAe MkhfkhLku)(2) ynuðk÷Lkku Mk{Þøkk¤ku fux÷ku Au ? (yXðkrzf, {krMkf, yÄoðkŠ»kf, ðkŠ»kf)(3) rðøkíkku fE yLku fux÷e Au ? ({krníkeLkku Mºkkuík, yktfzkt, fkhýku, fkÞoðkneLke

yMkh, íkkhýku)(4) rðøkíkkuLkku ¢{ fuðku hk¾ðku ? ( Ãkqðo-¼qr{fk, {wÏÞ {krníke, Ãkqhf {krníke, fkhýku-

yMkhku,íkkhýku)

(1) fkuLku {kuf÷ðkLkku Au -su MktMÚkk{kt ykÃkýu fk{ fhíkkt nkuEyu yu MktMÚkk{kt ykÃkðkLkku nkuÞ íkku xqtfe Ãkqðo-

¼qr{fkÚke fk{ [k÷u, rðøkíkku ÃkqhuÃkqhe ykÃkðe sYhe çkLku, økkiý fu Ãkqhf-{krníke ykÃkðesYhe Lk çkLku, {wÏÞ íkkhýku ykÃke WÃkkÞ-ÞkusLkk Mkq[ðe þfkÞ.yLÞ MktMÚkk{kt fu MkhfkhLku ynuðk÷ ykÃkðkLkku nkuÞ íkku MktMÚkk rðþu Ãkqðo-¼qr{fk Úkkuze÷ktçke su{kt fk{ fu ÞkusLkk ytøkuLke {krníke ykÃkðe sYhe çkLku, Úkkuzkuf EríknkMk yu{ktMk{kðe þfkÞ. rðøkíkku sYhe nkuÞ íkux÷e s ykÃkðe.(2) ynuðk÷Lkku Mk{Þøkk¤ku -

ynuðk÷Lkk Mk{Þøkk¤kLke yMkh ynuðk÷Lkk fË Ãkh Ãkzu Au. yXðkrzf ynuðk÷yíÞtík xqtfku suLke Mkk{u ðkŠ»kf ynuðk÷ ÷ktçkku nkuÞ Au. ynuðk÷Lkk çkÄkt s ÃkkMkktykuLkkuMk{kðuþ ðkŠ»kf ynuðk÷{kt Úkðk sYhe Au. ßÞkhu yXðkrzf ynuðk÷{kt fuð¤ yktfzktfeÞ{krníkeÚke fk{ [k÷e þfu Au.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


212

(3) rðøkíkku -ynuðk÷ fkuLku, fÞk nuíkwMkh {kuf÷ðkLkku Au yu çkkçkíkkuLke yMkh rðøkíkku Ãkh ÚkkÞ

Au. ynuðk÷Lkk Mk{Þøkk¤kLke yMkh Ãký ynuðk÷Lkk fË Ãkh Ãkzu Au.(4) rðøkíkLkku ¢{ -

¢r{f yLku íkfoçkØ hsqykíkÚke ÷¾kÞu÷ ynuðk÷ yíÞtík WÃkÞkuøke nkuÞ Au. fkhýfu yLkuf ynuðk÷ku WÃkhÚke MktMÚkk{kt Mk{økú ynuðk÷ Ãký çkLkíkku nkuÞ Au. [ku¬Mk ¢{{kt{¤u÷ rðøkíkkuLku Mk{økú ynuðk÷{kt Mk{kðe Mkh¤ çkLku Au. ¢r{f heíku ÷¾kÞu÷ ynuðk÷ðkt[LkkhLku ÃkrhÂMÚkríkLkku MÃkü ÏÞk÷ ykÃku Au ykðk ynuðk÷ku ÃkhÚke rLkýoÞ ÷uðkLke «r¢Þk{kt[ku¬Mk {ËË {¤u Au.

3) ynuðk÷Lkk «fkh :-(1) «ð]r¥k ynuðk÷(2) Lkðk «kusuõxLkku ynuðk÷(3) ðkŠ»kf fu yÄoðkŠ»kf ynuðk÷(4) r{®xøk, fkÞorþrçkh fu íkk÷e{Lkku ynuðk÷ynuðk÷Lkk «fkhLku ykÄkhu ynuðk÷Lkwt MðYÃk çkË÷kÞ Au fkhý fu Ëhuf fkÞoLkwt

MðYÃk yLku {n¥ð y÷øk nkuÞ Au.(1) «ð]r¥kLkku ynuðk÷ :-

fkÞofíkko su fk{ MkkÚku òuzkÞ Au yu fk{Lke «økríkLkku ynuðk÷Mk{Þktíkhu {kuf÷ðkLkku nkuÞ Au. yk ynuðk÷{kt «økríkLkk yktfzk {n¥ðLkktAu. «økrík Lk ÚkE nkuÞ yÚkðk ½xkzku ÚkÞku nkuÞ íkku yuLkk fkhýku {n¥ðLkknkuÞ Au. ykøk¤ síkkt þwt fhðkLkwt hnu Au yu ðkík Ãký sYhe Au.

(2) Lkðk «kusuõxLkku ynuðk÷ :-yu{kt Úkkuze ¼qr{fk çkktÄðe sYhe Au. «kusuõxLkk Ëhuf ÃkkMkkLku

y÷økÚke Ëþkoððku sYhe Au. Ãkzíke {w~fu÷eyku yLkuyuLkk þõÞ WÃkkÞkuLkeðkík Ãký sYhe Au.

(3) ðkŠ»kf fu yÄoðkŠ»kf ynuðk÷ :-yk ynuðk÷Lkw t fË {kuxw t nkuÞ Au. yu{kt y÷øk - y÷øk

{rnLkkyku{kt ÚkÞu÷ fk{Lke ðkík ykðu. yu{kt Ëhuf {rnLkkyku yktfzktykuLkku

økwshkíke



LkkutÄ

213

fkuXku sYhe çkLku Au. çkÄk {rnLkkykuLkk fk{Lke íkw÷Lkkí{f [[ko sYheçkLku Au.

(5) r{®xøk, fkÞorþrçkh fu íkk÷e{Lkku ynuðk÷ :-r{®xøkLkku fu fkÞorþrçkh fu íkk÷e{Lkku nuíkw MÃkü heíku Ëþkoððku

sYhe Au. yu nuíkw {kxu su su fkÞoðkne, [[ko, «ð]r¥k ÚkE nkuÞ íku rðøkíkuËþkoððe. íkkhýku ykÃkðk yíÞtík ykð~Þf. ºkqxeyku hne nkuÞ, {wÆk hneøkÞk nkuÞ íku Ëþkoððk sYhe suÚke ¼rð»ÞLke r{®xøk fu íkk÷e{{kt Mk{kðeþfkÞ Au.

(4) ðkMíkrðf ynuðk÷ ÷u¾Lk :-ynuðk÷ ÷¾ðk çkuMkeyu íku Ãknu÷kt ½ýe íkiÞkhe fhe ÷uðe òuEyu. fux÷ef íkiÞkhe

íkku Mkíkík, hkushkus [k÷íke nkuðe òuEyu. su{ fu,(1) ykÃkýe zkÞhe :-

Ëhuf ÔÞÂõíkyu ÃkkuíkkLkk fk{kuLke LkkUÄ zkÞhe{kt fhðe òuEyu. ½ýeðkh yøkíÞLkeçkkçkík ynuðk÷{ktÚke hne sðk Ãkk{u Au. zkÞhe{kt fk{Lke íkkhe¾ðkh LkkUÄÚkðe òuEyu. fk{{kt Ãkzíke íkf÷eVku yuLkk fhu÷k WÃkkÞku yLku yuLkk VkÞËkykuLkuLkkUÄ zkÞhe{kt fhðkLke xuð Ãkkzðe òuEyu. suÚke ßÞkhu ynuðk÷ ÷¾ðk çkuMkeyuíÞkhu {krníkeLke MkkÚku ykÃkýe LkkUÄ Ãký fk{ ÷køku Au. ykÃkýe ÞkËþÂõík ÃkhykÄkh hk¾ðkLku çkË÷u zkÞheLkku ykÄkh ðÄw {sçkqík nkuÞ Au.

(2) Ãknu÷ktLkk ynuðk÷ :-ynuðk÷ ÷¾íkkt Ãknu÷kt çkeòykuyu ÷¾u÷kt fu ykÃkýu su ÷¾u÷k ynuðk÷kuòuE sðk ykð~Þf nkuÞ Au. økÞk ð»koLkku ynuðk÷ yLku sYh nkuÞ íkku çku -ºký ð»koLkk ynuðk÷ ðkt[e yu{ktÚke fE çkkçkíkkuLku yk ð»koLkk ynuðk÷{kt íkw÷Lkk¾kíkh Mk{kððe ykð~Þf nkuÞ Au.

(3) yktfzkt yLku fkuXk :-ykfzkfeÞ {krníke nkÚkðøke hk¾ðe. fkuXkyku yøkkWÚke çkLkkðe hk¾ðk.

(4) Vkuxkuøkúk^Mk :-ykÃkýe {w÷kfkíkku Ëhr{ÞkLk ÷eÄu÷ Vkuxkuøkúk^Mk{ktÚke ÃkMktË fhe hk¾ðk. fÞkuVkuxku fÞk {wÆk {kxu ÞkuøÞ hnuþu íku rð[khe hk¾ðwt.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


214

(5) {wÆkyku :-ynuðk÷{kt Mk{kððkLkk {wÆkyku y÷øk fkøk¤ Ãkh ÷¾e hk¾ðk. fk{ fhíke ð¾íku

yLku zkÞhe ÷¾íke ð¾íku ykÃkýk rð[khku{kt yuf ynuðk÷Lke çkkhe Mkíkík ¾wÕ÷e hk¾ðe,“yk çkkçkík/{wÆku ynuðk÷{kt ykðu íkku Mkkhwt” yuðku rð[kh øk{u íÞkhu ykðu. ykÃkýezkÞhe{kt xÃkfkððkLkwtLk ¼q÷eyu.• fkuE Ãký ynuðk÷ Ãkkt[ çkkçkíkku rðþu fnuíkku nkuðku òuEyu :-(1) ÃkrhÂMÚkrík :-

ykÃkýu ßÞkt fk{ fhíkk nkuEyu íku ûkuºkLke ÃkrhÂMÚkrík ynuðk÷Lke Ãkqðo¼qr{fk nkuÞAu yuLku ykÄkhu fhu÷ ykÃkýu fhu÷k fkÞoLkwt {qÕÞ Mk{òíkwt nkuÞ Au. yk ÃkrhÂMÚkrík{kt Ãkzíke{w~fu÷eyku, yz[ýku, ËþkoððkLkwt hnu Au. ÃkrhÂMÚkrík Ëþkoððk {kxu ðýoLk, ykfzk yLkuVkuxkuøkúkVLkku WÃkÞkuøk ÚkE þfu Au.(2) WÃkkÞku :-

Ãkqðo¼qr{fk{kt Ëþokðu÷ ÃkrhÂMÚkrík{ktÚke çknkh ykððk {kxu fÞk WÃkkÞku fÞko íkurðøkíku Ëþkoððtw. yÚkðk yk WÃkkÞku fÞk nkuE þfu yu Ëþkoðe þfkÞ. fÞku WÃkkÞ su íkuÃkrhÂMÚkrík{kt MkkiÚke ÞkuøÞ hnuþu yuLke rð[khýk yLku yuLkku y{÷ fuðe heíku ÚkÞku yuLkkMkq[Lkku ynuðk÷{kt ykð~Þf nkuÞ Au.(3) Ãkrhýk{ / yMkh :-

[ku¬Mk Mk{Þøkk¤kLkk fkÞo Ëhr{ÞkLk ykÃkýu su WÃkkÞku ÞkußÞk yÚkðk fk{økehefhe yuLkwt Ãkrhýk{ þwt ykÔÞwt ? Ãkrhýk{ Mkkhwt yÚkðk Lkçk¤wt Ãký nkuÞ. yk ºkýu «fkhLkkÃkrhýk{kuLkkt fkhýku yLku Ãkrhçk¤ku ynuðk÷{kt Ëþkoððk sYhe Au.(4) ¼krð sYrhÞkík :-

Ãkrhýk{ Mkkhwt ykÔÞwt nkuÞ íkku ðÄw rðfkMk fuðe heíku ÚkkÞ íku {kxu; Lkçk¤wt ykÔÞwt nkuÞíkku yu{kt MkwÄkhku fuðe heíku ÚkkÞ íku {kxu; yLku òu yð¤wt ykÔÞwt nkuÞ íkku fÞk ðifÂÕÃkf WÃkkÞÚkeyu çkË÷e þfkÞ íku ytøku {krníke ynuðk÷{kt {¤ðe òuEyu.(5) ykÞkusLk :-

¼rð»ÞLke ÃkrhÂMÚkríkLkku ytËks çkktÄe Lku ÃkkuíkkLkk fkÞoÔÞkÃk{kt suLke sYhe nkuÞ íku{kxuLkwt ykÞkusLk þwt Au íkuLke ðkík fhðe òuEyu. fhu÷ ykÞkusLk fuðe heíku WÃkÞkuøke Au yuLkwtMk{ÚkoLk ynuðk÷{ktÚke {¤ðwt òuEyu.

økwshkíke



LkkutÄ

215

5. ynuðk÷Lkk ytøkku• Mkk{kLÞ ynuðk÷ :-- þe»kof- «MíkkðLkk- {wÏÞ ¼køk - {krníke , Ãk]ÚÚkfhý- Ãkrhýk{kuLkk Ãkrhçk¤ku, fkhýku- íkkhýku yLku ¼krð ykÞkusLk- ¼krð ykÞkusLk {kxuLke sYrhÞkíkku yLku Mkq[Lkku

• ðkŠ»kf ynuðk÷- þe»kof- yLkw¢{rýfk- Ãkqðo¼qr{fk/ «MíkkðLkk- fkÞo-ÔÞkÃk- {wÏÞ ¼køk- {krníke , Ãk]ÚÚkfhý- Ãkrhýk{ku, Ãkrhçk¤ku, fkhýku- íkkhýku- ¼krð ykÞkusLk- Ãkrhrþü

• ÃkrhrþüçkeS çkÄe çkkçkíkkuLke [[ko QÃkh ÚkE Au ynuðk÷Lke MkkÚku fux÷ef Ãkqhf çkkçkíkku

Ãký nkuÞ Au su{ktLke yuf Au Ãkrhrþü. Ãkrhrþü{kt þwt yÃkurûkík Au íku òuEyu yÚkðk þwt{wÏÞ ynuðk÷{kt nkuÞ yLku þwt Ãkrhrþü{kt nkuÞ íku òýeyu.

Ãkrhrþü{kt {krníke s nkuÞ Au Ãký yu{kt ykðíke MktÃkqýo {krníkeLke sYh Au fuÃkAe yuLku MkkhYÃk ynuðk÷{kt Mk{kðe çkÄwt Ãkrhrþü{kt {qfe þfkÞ Au yuLkku rððuf fhðkuòuEyu.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


216

Ãkqhf {krníke Ãkrhrþü{kt {qfe þfkÞ Au, su{ fu, r{®xøk{kt nksh MkÇÞkuLkk Lkk{Ãkrhrþü{kt {qfe þfkÞ Au ðÄkhkLkk Vkuxk Ãkrhrþü{kt {qfe þfkÞ Au.

yuf MkkËku rLkÞ{ Mkk[ðeyu- ynuðk÷{kt yøkíÞLke çkkçkíkku ykð~Þf heíku ykðuyLku ðifÂÕÃkf fu Ãkqhf çkkçkíkku Ãkrhrþü{kt ykðu.

Ãkrhrþü yLkuf yLku ÷ktçkk ÚkkÞ Ãký ynuðk÷ rçkLksYhe heíku ÷ktçkku Lk ÚkkÞ íkuLkefk¤S hk¾ðe òuEyu.• yLkw¢{rýfk :-

ðkŠ»kf ynuðk÷ ÷ktçkku nkuÞ Au yLku yu{kt yLkuf {wÆkyku nkuÞ Au. ßÞkhu fkuEMk¼k{kt fkuE {wÆk ytøku [[ko fhðe nkuÞ íÞkhu yu {wÆku ynuðk÷{kt õÞk Au yu Mknu÷kEÚke{¤e þfu yu {kxu yLkw¢{rýfk sYhe nkuÞ Au. yLkw¢{rýfk{kt {wÆk yLku ÃkkLkk Lktçkh÷¾ðk sYhe Au. yuf÷k {wÆkykuÚke fk{ Lk [k÷u. ynuðk÷Lkk fkuE {wÆkLku VheÚke òuðk {kxuÃkkLkk LktçkhÚke íÞkt ÃknkU[ðwt Mknu÷wt nkuÞ Au. yLku Mk{Þ çk[u Au. yLkw¢{rýfk ynuðk÷{ktfE çkkçkíkkuLkku Mk{kðuþ ÚkÞku Au yu çkíkkðu Au. ynuðk÷ ÷¾e ÷eÄk ÃkAe yLkw¢{rýfkçkLkkððe òuEyu. LkkLkk ynuðk÷Lku yLkw¢{rýfkLke sYh nkuíke LkÚke. ynuðk÷Lkk ÃkkLkktLkeMktÏÞk ðÄu íÞkhu s yLkw¢{rýfkLke sYh Ãkzu Au.• VkuxkuøkúkV :-

ynuðk÷{kt õÞk Vkuxk hk¾ðk ? Vkuxku yuf ËMíkkðus nkuÞ Au. ½ýeðkh yuf Vkuxku{qfðkÚke ÷ktçkk ðýoLk{ktÚke çk[e sðkÞ Au. yLku hsqykík Ãký yMkhfkhf ÚkkÞ Au. VkuxkykuðkMíkrðf ÃkrhÂMÚkríkLkk nkuÞ; Vkuxkyku sqÚkfkÞoLkk nkuÞ ; Vkuxkyku ÔÞÂõíkLkk nkuÞ; Vkuxkyku«MktøkLkk nkuÞ. yøkíÞLke çkkçkík yu Au fu ynuðk÷Lkk fkuE {wÆkLku yu MÃkü fhíkk nkuðkòuEyu. ynuðk÷Lke Mkòðx {kxu, ÷tçkkE {kxu Vkuxk Lk {qfðk. Vkuxkyku Lke[uLkk LkkLkk yûkh{ktyu þuLkk Au íku Ëþkoððwt. yuLkku {rnLkku yLku ð»ko Ãký Ëþkoððwt.yktfzkykuLkk fkuXk, yk÷u¾ yLku ykf]ríkyku :-

ynuðk÷Lku yMkhfkhf yLku xqtfku çkLkkððk{kt yk MkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ Au. «Úk{MkkÄLk íkku «{ký{kt ½ýwt Mknu÷wt Au. Ãknu÷ktLke yLku ðíko{kLk ÃkrhÂMÚkrík Ëþkoððk {kxu fkuXkîkhk íkw÷Lkk ½ýe MÃkü hsqykík fhe þfu Au. yk÷u¾ yLku ykf]ríkyku Mk{òÞ íkuðe nkuðesYhe Au. yk Ëkuhðk {kxuLke ykðzík Lk nkuÞ íkku yuLkku WÃkÞkuøk Lk fhðku. fkhý fu yuðeykf]ríkyku fu yuðk yk÷u¾ku ¾kuxe {krníke hsq fhe Ëu íkuðe Mkt¼kðLkk nkuÞ Au.

økwshkíke



LkkutÄ

217

(6) ynuðk÷ ÷u¾LkLke ¼k»kk :-ynuðk÷ çkeòyu ðkt[ðkLkku nkuÞ Au. ÷¾Lkkh Ãkkuíku ÃkkuíkkLku {kxu ÷¾u íkku ÷¾ký{kt

¾qxíke çkkçkíkku yu òýíkku nkuðkÚke Mk{S sþu. ðkt[Lkkh ÔÞÂõík ynuðk÷ ÃkqhuÃkqhku ðkt[u yLkuÃkqhuÃkqhwt Mk{su yu sYhe Au. ynuðk÷ yuf ËMíkkðus Au yLku yuLkku yuf fhíkkt ðÄw ðkhWÃkÞkuøk fhðkLkku nkuÞ Au. ynuðk÷Lke yøkíÞíkk ykÃkýu þYykík{kt òuE økÞkt Aeyu.Mkkhku ynuðk÷ MktMÚkkLkk Mkt[k÷Lk, ykÞkusLk yLku rðfkMk {kxu WÃkÞkuøke çkLku Au. Lkçk¤kuynuðk÷ ykÚke W÷xe yMkh ÃkuËk fhu Au. ynuðk÷{kt Mk{kððkLke çkkçkíkkuLke [[ko fhe÷eÄk çkkË ynuðk÷Lkwt ÷¾ký fuðwt nkuðwt òuEyu yu òuðwt yux÷wt s yøkíÞLkwt Au. ykÃkýkuynuðk÷ Ãkqhku ðt[kÞ íku {kxu yuLke ¼k»kk yMkhfkhf nkuðe sYhe Au. ðkt[LkkhLku ftxk¤kuykðu; Auzk {u¤ððkLke íkf÷eV Ãkzu; {wÆkyku Lk Mk{òÞ íkku yu ynuðk÷ WÃkÞkuøke LkÚke.

(1) ynuðk÷Lkk ðkõÞku MÃkü yLku çkLku íÞkt MkwÄe xqtfk nkuðk òuEyu. ÷ktçkk ðkõÞku{ktþYykík{kt yLkuytíkLkku {u¤ Lk Ãkzu íkuðe þõÞíkk nkuÞ Au. ðkt[LkkhLku Mkh¤íkkÃkzíke LkÚke.

(2) ÷¾ký {wÆkMkh fhðwt{wÆkMkh ÷¾ký yux÷u Ãknu÷uÚke {wÆkyku Lk¬e nkuÞ yu{Lkku ¢{ Lk¬e nkuÞ.Ëhuf {wÆkLkk ÷¾ký{kt yu {wÆkLku ÷økíke s çkkçkíkku ykðu. ykzeyð¤e çkkçkíkkuLk ykðu. yu{ktÚke økqt[ðkzku Q¼ku ÚkkÞ Au.

(3) {wÆk {wsçk Vfhk Ãkkzðk.yuf s Vfhk{kt yLkuf {wÆkyku ÷¾ðkÚke ðkt[Lkkh õÞkhuf {wÆku [qfe òÞíkuðe Mkt¼kðLkk nkuÞ Au. Ëhuf {wÆkLku y÷øk Vfhku ykÃkðku. {wÆku ÔÞkÃkf nkuÞíkku yuLku {Úkk¤wt yLku ¢{ktf ykÃkðku. Ãkuxk {wÆkykuLku Ãký ¢{ktf ykÃke þfkÞAu. ynuðk÷Lke [[ko fhíke ð¾íku Ãký {wÆkLkk {Úkk¤k fu ¢{ktf þkuÄðk{kt{ËË fhu Au. {wÆkyku y÷øk Ãkkzu÷ nkuðkÚke ðkt[LkkhLku Mk{sðk{kt yLku ÞkËhk¾ð{kt Mkh¤íkk Ãkzu Au.

(4) rðhk{r[öku :-ðkt[LkLke Mkh¤íkkt {kxu yLku ÞkuøÞ yÚko½xLk {kxu þçËku ðå[u søÞk hk¾ðesYhe nkuÞ Au íkuðe heíku ÞkuøÞ rðhk{r[öku Ãký sYhe nkuÞ Au.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


218

(6) ynuðk÷Lkwt ÃkwLkðko[Lk :-ynuðk÷Lkkçku MðYÃkku nkuÞ Au, yuf fk[ku ynuðk÷ yLku çkeòu ytrík{ynuðk÷. fk[k ynuðk÷{kt su çkkçkíkku hne økE nkuÞ, {wÆkLkku ¢{ çkhkçkhLk nkuÞ íkku MkwÄkheLku Ãkkfku ynuðk÷ çkLkkððku òuEyu. yu Ãkkfk ynuðk÷LkwtVheÚke ÷¾Lkkhu Ãkkuíku yÚkðk çkeS ÔÞÂõíkLku ðkt[Lk fhðwt òuEyu. suÚke ¼k»kkLke¼q÷ku Ëqh ÚkkÞ. yMÃküíkkt Ëqh ÚkkÞ. ðkŠ»kf ynuðk÷ çku-ºký ÔÞÂõíkykuyu÷¾ðku yLku Ëhuf Ãkkfwt ÷¾ký yufðkh ðkt[e sðwt. [[ko fhe ytrík{ ÷¾kýfhðwt. fBÃÞwxh{ktÚke Lkf÷ ykðu yLku yuLku {kuf÷eyu íku Ãknu÷kt ÃkwLkðko[Lkykð~Þf Au. Ãknu÷kt ÷¾ký{kt yLku çkeò ÷¾ký{kt [kh f÷kfLkwt ytíkhhk¾ðwt. yuLkkÚke íkxMÚkíkkt ykðu Au. íkhík Lku íkhík ðkt[ðkÚke ykÃkýe ¼q÷kuykÃkýLku Ëu¾kíke LkÚke.

ík{u þwt þeÏÞk :-{krníkeLke ykÃk-÷u, MktMÚkkLkk Mkt[k÷Lk {kxu rðrðÄ yuf{ku íkhVÚke fkÞoðkrnLkeòýfkhe {kxu ¼rð»ÞLkkt ykÞkusLk {kxu rLkýoÞ fhðk {kxu íkÚkk yLÞ MktMÚkkMkkÚku ÔÞðnkh fhðk {kxu ynuðk÷ ÷u¾Lk WÃkÞkuøke Au.

«ð]r¥k(1) rðrðÄ MktMÚkkykuLkk ynuðk÷ku ðkt[ðkt, ykÃkýu ßÞkt hneyu íÞkt Mkk{krsf MktMÚkkyku

fkÞohík nkuÞ íkku yu MktMÚkkLkk ynuðk÷ku ðkt[ðkt. AkÃkkyku{kt Mkhfkhe fkÞkuoLkktynuðk÷ku AÃkkíkk nkuÞ íkku íku ðkt[ðkt.

(2) ykÃkýu fkuE {n¥ðLkwt fk{ nkÚk ÄÞwO nkuÞ íkku yuLkku ynuðk÷ fk{ Ãkqhwt ÚkÞk çkkË÷¾ðku.

(3) ykÃkýu fkuE «ð]r¥k{kt òuzkÞk nkuEyu íkku yu «ð]r¥kLkku ynuðk÷ ÷¾ðku. Ëk.ík.ykÃkýk økk{{kt MðåAíkk ytøku yr¼ÞkLk [kÕÞwt nkuÞ, yu «ð]r¥k yXðkrzÞwt [k÷enkuÞ íkku yuLkku ynuðk÷ ÷¾ðku. yu{kt Ãkqðo ÃkrhÂMÚkrík, ÃkrhÂMÚkríkLku MkwÄkhðk {kxuLke«ð]r¥k yLku «ð]r¥kLkk Ãkrhýk{kuLke MkkÚku ¼rð»Þ{kt þwt fhe þfkÞ íku Ëþkoðe þfkÞAu.

økwshkíke



LkkutÄ

219

• ynuðk÷ku ðkt[eyu yLku ÷¾íkkt hneyu íkku ¼rð»Þ{kt ßÞkhu ¾hu¾h fk{ fhðkLkwtykðu íÞkhu fkuE {w~fu÷e Lk yLkw¼ðeyu.

«&™kð÷e(1) ykÃkýu þk {kxu ÷¾eyu Aeyu.

(y) yûkh MkwÄkhðk {kxu(çk) ¼ýu÷k Aeyu íku çkíkkððk {kxu(f) {krníke ÃknkU[kzðk {kxu(z) Mk{Þ ÃkMkkh fhðk {kxu

(2) Mkkhwt ÷¾íkkt....(y) þe¾eLku ykðzu (çk) fkuELku ykðzu yLku fkuELku Lk ykðzu(f) Lkf÷ fheLku ykðzu (z) þe¾eLku «uÂõxMk fheyu íkku ykðzu

(3) ynuðk÷ fkuý ÷¾u yLku fkuLku {kuf÷u ?(y) Mkt[k÷f ÷¾u yLku fkÞofíkkoLku ÃknkU[kzu(çk) fkÞofíkko ÷¾u yLku Mkt[k÷fLku ÃknkU[kzu(f) Mkt[k÷f yLku fkÞofíkko çkuW ÷¾e yufçkeòLku ÃknkU[kzu(z) ¾çkh LkÚke.

(4) ynuðk÷ ÷¾ðk {kxu sYhe rðøkíkku õÞktÚke {¤u ?(y) sqLkk ynuðk÷{ktÚke (çk) MkkÚke fkÞofíkko ÃkkMkuÚke

(f) ykÃkýu ÷¾u÷ zkÞhe{ktÚke yLku rðMíkkh{ktÚke ¼uøke fheLku(z) ykÃkýk yLkw¼ðLku ykÄkhu rð[khðkÚke

(5) ynuðk÷{kt {krníke, ÃkrhÂMÚkríkLkk fkhýku yLku WÃkkÞku ykÃkðk ?(y) yk ºkýu ykÃkðk sYhe Au. (çk) yuf÷e {krníke s ykÃkðe.(f) {krníke yLku ÃkrhÂMÚkríkLkk fkhýku ykÃkðk Ãký WÃkkÞkuLke sYh LkÚke.(z) ÃkrhÂMÚkríkLkk fkhýku yLku WÃkkÞku sYhe Au.

(6) ynuðk÷Lkwt þwt ÚkkÞ Au ?(y) ynuðk÷ku VkE÷{kt hk¾e {wfkÞ Au.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


220

(çk) ynuðk÷kuLke {ËËÚke rLkýoÞku ÷uðkÞ Au.(f) ynuðk÷ ÷¾Lkkhu yuLke ®[íkk fhðkLke nkuíke LkÚke.(z) ¾çkh LkÚke.

ynuðk÷ku ÷u¾LkLkk Lk{qLkkrðøkíkku fu {krníkeLke hsqykíkLke íkk÷e{Lkwt MkkiÚke {n¥ðLkwt MkkuÃkkLk ynuðk÷÷u¾Lk

Au. rLkçktÄ, MktûkuÃkefhý, ðøkuhu íkk÷e{ {u¤ÔÞk ÃkAe ynuðk÷÷u¾LkLkwt fk{ Mkh¤ çkLku Au.ðk[f WÃkh swËe swËe yMkh Q¼e fhðk yuLke yu rðøkíkku fuðk swËk swËk økã{kt ÷¾eþfkÞ yuLkku Ãkrh[Þ Ãký ík{Lku ÚkÞku. ¼k»kkMkk{økúeLkku fuðe fuðe heíku WÃkÞkuøk fhe þfkÞ yuÃký ík{u òÛÞwt. nðu yk çkÄe òýfkhe yLku íkk÷e{Lkku WÃkÞkuøk fheLku ynuðk÷ ÷u¾Lk{kt«¼wíð {u¤ððk þwt fhðwt yu òuEyu.

fkuE «Mktøk fu ½xLkkLkku ynuðk÷ ÷¾ðkLkku nkuÞ Au. õÞkhuf fkuE ÔÞÂõík rðþu Ãkýynuðk÷ ÷¾ðkLkku ykðu. ík{u [[koLke su çkuXfLkwt Mkt[k÷Lk fÞwO. íkuLkku ynuðk÷ ÷¾ðkÚke{ktzeLku ík{u òuÞu÷k yfM{kík MkwÄeLke ½xLkkyku rðþu ynuðk÷ ÷¾e þfkÞ. rLkçktÄ{kt ykðk«Mktøkku fu ½xLkkyku SðLkLkk yuf ¼køkYÃku hsqykík Ãkk{u, ynuðk÷{kt yu «Mktøk fu ½xLkk sufuLÿ{kt nkuÞ yux÷u ynuðk÷{kt fkuE ÷tçkký Lk nkuÞ, ¾Ãk Ãkqhíke s ðkík nkuÞ- ÷¾LkkhLkeÃkkuíkkLke AkÃk rðþu Ãký çknw s sYhe nkuÞ íkux÷wt s, Úkkuzk þçËku{kt s. yux÷u rðøkíkku yLku{krníke fuLÿ{kt nkuÞ, ík{khe ÃkkuíkkLke AkÃkLkw t {n¥ð õÞkhuf s yLku íkuÞ rðþu»kMktÞkuøk{kt s.

¾kMk íkku Mkhfkhe Lkkufhe fhðkLke ykðu, Ãkºkfkh íkhefu fk{økehe fhðkLke ykðu,fkuE ðneðxe fk{økehe çkòððkLke ykðu íÞkhu yk «fkhLkku ynuðk÷ ÷¾ðku Ãkzu. Äkhku fuík{u {k{÷íkËkh fu Ãkku÷eMk yrÄfkheLke Lkkufhe fhku Aku. ík{khu ík{khk WÃkhe yrÄfkheLkuík{khe yLkuf fk{økeheykuLkk ynuðk÷ ÷¾ðk ÃkzðkLkkt. Äkhku fu ík{khk íkk÷wfk{kt Ëwfk¤LkeÂMÚkrík Au. ík{khu yu rðþuLke rðøkíkku yufXe fheLku yu {kxuLkku ynuðk÷ íkiÞkh fhðku ÃkzðkLkku.ykðk ynuðk÷{kt [ku¬Mk yktfzkyku yLku Íeýe Íeýe rðøkíkku LkkUÄkÞ yuLke íkku fk¤Shk¾ðe Ãkzu Ãký yu rðøkíkkuLke hsqykík yuðk ¢{{kt yuðe ¼kíkÃkqðof íkÚkk Mk{íkku÷ heíkufhðe òuEyu fu ík{khk íkk÷wfkLkku fuMk {sçkqík çkLku. yk {kxu Ãk]ÚÚkfhýLke, ðýoLkLke ¼k»kkWÃkhktík ¼kðkí{f yLku ftEf ðkËkí{f økãLkku WÃkÞkuøk Ãký fhe þfkÞ.

økwshkíke



LkkutÄ

221

yk {kxu «Úk{ yktfzkyku yLku Íeýe Íeýe rðøkíkku «kÃík fhku. íkuLke yuf fk{[÷kWÞkËe çkLkkðku. yu ÞkËeyku{ktLke çkkçkíkkuLku yuLkk {n¥ð yLkwMkkh ¢{{kt økkuXðku. ík{khe ÃkkMkusqLke VkE÷ku nkuðkLke. yu{ktÚke yk «fkhLkk ynuðk÷ku fE heíku ÷¾kÞk níkkt íkuLkwt æÞkLk ËELku{LkLk fhku. yk «fkhLkk yuf fhíkkt ðÄkhu ynuðk÷ku sqLke VkE÷ku{ktÚke þkuÄe fkZku, yu{LkeMkh¾k{ýe fhku. yu{kLkku fÞku ynuðk÷ ðÄkhu yMkhfkhf çkLÞku Au yLku þk {kxu yu ðÄwyMkhfkhf çkLÞku Au íku Mk{sðkLkku «ÞíLk fhku.

nðu ík{u ¼uøke fhu÷e rðøkíkku yLku yktfzkyku çkhkçkh ÍeýðxÚke íkÃkkMke òð.yu{kt õÞktf Mknus Ãký ¼q÷ LkÚke íkuLke ¾kíkhe fhe ÷ku. yu{ktLke su rðøkíkku yLku yktfzkykurçkLksYhe nkuÞ, ÃkwLkhkðíkoLk Ãkk{íkk nkuÞ íkuLkku íÞkøk fhku. VheÚke ÞkËe çkLkkðe yLku {n¥ðyLkwMkkh Aíkkt Mk{íkku÷ ÷køku íkuðk ¢{{kt økkuXðku. yk ¢{ MkwMktøkík Au fu Lknª íku [fkMkku yLkuAuÕ÷u yÚkoçkkuÄ Mkh¤íkkÚke ÚkE þfu íkuðe hku[f Aíkkt y÷tfkhku yLku ykztçkh rðLkkLke ¼k»kk{ktíkuLku ÷¾ðk {ktzku. ynuðk÷ ÷¾íke ð¾íku rþü økwshkíke þçËku ðkÃkhðkLkku ykøkún hk¾ku.çknw sYh Ãkzu íkku ík¤ÃkËk yÚkðk ytøkúuS suðk Ãkh¼k»kkLkk þçËku ðkÃkhku. y÷çk¥k ytøkúuSþçËku Lk s ðkÃkhðk yuðe SË hk¾ðe sYhe LkÚke, Ãký ¾qçk rððufÃkqðof s íkuLkku WÃkÞkuøkfhðku.

Lk{qLkkYÃku yuf yfM{kíkLkk çku ËirLkfÃkºkku{kt ykðu÷k ynuðk÷ku Mkh¾kðeyu.

økwshkík Mk{k[kh íkk. 4-3-84(økw.s.LÞw.Mk.)

hksfkux íkk. 3[kuxe÷kLkk ¼Þtfh yfM{kíkLke þkne Mkwfkýe LkÚke íÞkt yºkuLke yuf «kEðux xÙkðu÷

ftÃkLkeLke ÷õÍhe çkMk økEfk÷u Mkktsu hksfkuxÚke {wtçkE sðk hðkLkk ÚkE níke.íku çkMk fhsý ÃkkMku Ãk÷xe ¾kE síkkt ykX þÏMkkuLku Eò ÚkÞu÷e níke. su{kt hksfkuxLkk

ðnkuhk fku{Lkk {ki÷ðe sLkkçk ðsheLku íkÚkk ¼qíkÃkqðo zuÃÞwxe {uÞh íkÚkk yøkúøkÛÞ ðuÃkkhe÷f{kLkS ¼kh{÷Lku nkÚku, {kÚkk{kt íkÚkk Akíke{kt økt¼eh Eò ÚkE Au íku{ s yLÞLku LkkLke{kuxe Eò ÚkE Au.Eò Ãkk{u÷kykuLku zkì. þknLke ¾kLkøke EÂMÃkíkk÷{kt Ëk¾÷ fhðk{kt ykðu÷ Au.

MktËuþ íkk. 4/3/84{wtçkEÚke hksfkux síke ¾kLkøke ÷fÍhe çkMku Ãk÷xe ¾kíkk 10 «ðkMkeykuLku Eò.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


222

y{ËkðkË, þrLkðkhøkE {kuzehkºku ðzkuËhk rsÕ÷kLkk fhsý yLku Ãkk÷us ðå[u yuf ¾kLkøke ÷õÍhe

çkMk Ãk÷xe ¾kíkkt MkòoÞu÷kt yfM{kík{kt ºký {rn÷k Mkrník ËMk {wMkkVhkuLku Eòyku ÚkEnkuðkLkwt hkßÞ Ãkku÷eMk fLxÙku÷Lku yksu Mkðkhu {¤u÷k MktËuþ{kt sýkððk{kt ykÔÞwt Au.yk ÷õÍhe çkMk Ãk[kMk sux÷kt {wMkkVhkuLku ÷ELku {wtçkEÚke hksfkux íkhV sE hne níkeíÞkhu yk yfM{kík ÚkÞku níkku.Eò Ãkk{u÷k ÷õÍhe çkMkLkk «ðkMkeykuLku ðzkuËhkLke MkÞkSøktsLke nkuÂMÃkx÷{kt Ëk¾÷fhðk{kt ykÔÞk Au.nðu WÃkhLkk çktLku ynuðk÷kuLke Mkh¾k{ýe fhðkLkku «ÞíLk fhku.1. økw.Mk. Lku ynuðk÷Lke rðøkíkku õÞktÚke «kÃík ÚkE Au íku MÃkü fÞwO LkÚke. MktËuþLku yk rðøkíkku

hkßÞ Ãkku÷eMk fLxÙku÷{ktÚke «kÃík ÚkE Au íkuÚke íku ðÄw [ku¬Mk Au, ¾kíkheÃkqðofLke Au yu{Mkq[ðkÞ Au.

2. økw.Mk. ynuðk÷Lkk {Úkk¤k{kt ‘÷õÍhe çkMku Ãk÷xe ¾kíkkt’ yux÷e s rðøkík ykÃku AußÞkhu MktËuþ ‘¾kLkøke’ yuðwt rðþu»ký W{uhu Au.

3. økw.Mk. ykX sýkLku Eò ÚkÞkLke ðkík fhu Au, MktËuþ ËMk «ðkMkeykuLku Eò ÚkÞkLkwt fnu Au.ð¤e yu{kt ºký {rn÷kyku níke yuðe [ku¬Mk rðøkík Ãký íkuýu {u¤ðe Au. rðøkíkku{u¤ððkLke yk çkkçkík{kt MktËuþ ykøk¤ Lkef¤u Au.

4. økw.Mk. fkuLku fkuLku Eò ÚkE Au íkuLke rðøkíkku Ãký ykÃku Au yLku íku{Lku fkuLkk Ëðk¾kLku Ëk¾÷fÞko Au íku rðøkík Ãký ykÃku Au. suÚke íku{Lkk çknku¤k ÃkrhðkhLkk MðsLkku, r{ºkku íku{LkkuMktÃkfo fhe þfu. yk çkkçkíku MktËuþ ÃkkA¤ Au.

5. økw.Mk. ík¤ÃkËk þçËku «Þkusu Au ßÞkhu MktËuþ rþü þçËku ðkÃkhu Au.6. MktËuþ yk yk¾k Mk{k[kh {kºk ºký ðkõÞku{kt hsq fhu Au. yfM{kík nkuÞ Au. yux÷u

yu{kt fkuELkwt Lkuík]íð (fíkkoÃkýwt yLku íkuÚke sðkçkËkhe) LkÚke yu{ Ëþkoððk ºkýu ðkõÞkuLkeh[Lkk fíkko rðLkkLke Au. yu{ktLkk çku ðkõÞku íkku ‘sýkððk{kt ykÔÞwt Au.’ Ëk¾÷ fhðk{ktykÔÞkt Au. yu heíkLkk íkÆLk íkxMÚk ynuðk÷{kt ðÃkhkíkkt ykiÃk[krhf ðkõÞku Au. ßÞkhuøkw.Mk.Lke ðkõÞ h[Lkkyku yux÷e Mkt{kŠsík LkÚke.

WÃkhLke heíku Mkh¾k{ýe fhíkkt çktLku ynuðk÷kuLke rðþu»kíkkyku yLku WýÃkku Aíke ÚkEþfu. nðu rðþu»kíkkykuLkku WÃkÞkuøk fheLku ykÃkýu ykÃkýe heíku ºkeS s heíku yfM{kíkku

økwshkíke



LkkutÄ

223

ynuðk÷ ÷¾e þfeyu. su yk çktLku fhíkkt ðÄw rðøkíkÃkqýo yLku ðÄw yMkhfkhf heíku hsqÚkÞu÷ku nkuÞ. nðu Lke[uLke Mkq[Lkkyku yLkwMkkh ík{u òíku yk ynuðk÷ ÷¾e swyku :

1. çktLku ynuðk÷kuLke rðøkíkku ¼uøke fhku, ðÄw «{ký¼qík (Ëk.ík. ËMk «ðkMke su{kt ºký {rn÷kAu.) rðøkíkku hk¾ku.

2.yk «ðkMkeyku{kt {kuxk¼køkLkk òLkiÞk níkk íkÚkk nkuÂMÃkx÷{kt çku {]íÞw ÃkkBÞk yu rðøkíkkuÞÚkk MÚkkLku W{uhku.

3.‘Eò Ãkk{u÷k’ yu þçËkuLku çkË÷u ‘EòøkúMík’ yuðku Mk{kMk ðkÃkhku. çkÄu s rþü ¼k»kkLkkþçËku ðkÃkhku.

4.‘MkòoÞu÷k’ þçËkuLku MÚkkLku ‘MkòoÞku níkku’ yu{ ðkÃkheLku ðkõÞku LkkLkkt çkLkkðku.5. ynuðk÷Lke íkxMÚk ¼k»kk-sýkððk{kt ykÔÞwt Au, {kLkðk{kt ykðu Au, Ëk¾÷ fhðk{kt

ykÔÞk Au [k÷w hk¾ku.yk yk¾k ynuðk÷Lku xur÷økúkrVf MktËuþ{kt Mktrûkó Ãký fhe þfkÞ.• nðu Lke[u ykÃkðk{kt ykðu÷k çku ynuðk÷kuLke WÃkh «{kýu Mkh¾k{ýe fhe çktLkuLkerðþu»kíkkyku íkkhðe yu rðþu»kíkkykuLkku Mk{kðuþ fhíkku yuf ynuðk÷ ík{khe òíku íkiÞkhfhku.

økwshkík Mk{k[kh, íkk. 4-3-84sLkíkk ÃkûkLkk «{w¾Lke yksu ÚkLkkhe [qtxýe

Lkðe rËÕne, íkk. 3sLkíkk ÃkkxeoLkk «{w¾Lke [qtxýe {kxu ykðíkefk÷u {íkËkLk Úkþu. «{w¾ÃkË {kxu ©e[tÿþu¾hyLku zkì. Mkwçkú{ÛÞ{ Mðk{e yu çku W{uËðkhku Au.Aêe {k[oLkk hkus Mkktsu yºku Ãkrhýk{ ònuh fhðk{kt yðþu. 10 {e {k[oLkk hkus Ãkxýk¾kíku ÃkûkLkwt çkeswt yrÄðuþLk Þkuòþu. íkuLke Ãknu÷k hk»xÙeÞ fkhkuçkkhe yLku hk»xÙeÞ Ãkrh»kËLkeçkuXfku Þkuòþu.yºku 13{e {k[oLkk hkus rðhkuÄ ÃkûkkuLkku sLkíkk ÃkkxeoLke Lkuíkkøkehe nuX¤ MktÞwõík {kuh[ku íkuLkeLkeríkyku yLku fkÞo¢{kuLku yk¾he ykuÃk ykÃkðk {¤þu.

MktËuþ íkk.4-3-84[tÿþu¾h yLku Mðk{e ðå[u yksu [qtxýe støk

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


224

Lkðe rËÕne, íkk. 3sLkíkk ÃkûkLkk «{w¾ÃkË {kxuLke ykðíkefk÷u ÞkuòLkkhe [qtxýe{kt [tÿþu¾h yLku zkì.Mkwçkú{ÛÞ{Mðk{e nheV W{uËðkhku íkhefu xfhkðkLkk Au.yk [qtxýeLkwt Ãkrhýk{ Aêe {k[uo çknkh Ãkzþu.10 {e {k[uo ÃkûkLkwt çkeswt yrÄðuþLk Ãkxýk ¾kíku {¤Lkkh Au yLku yk Ãkqðuo ÃkûkLke fkhkuçkkheLke

yLku hk.Mkr{ríkLke çkuXf {¤þu.13{e {k[uo sLkíkk ÃkûkLkk Lkuík]íð nuX¤Lkk rðhkuÄÃkûkLkk MktÞwõík {kuh[kLke çkuXf {¤þu su{kt

{kuh[kLke Lkerík yLku fkÞo¢{Lku yk¾he ykuÃk yÃkkþu.ynuðk÷ ÷¾íke ð¾íku Lke[uLke çkkçkíkku æÞkLk{kt hk¾ku :

• ynuðk÷Lkku nuíkw þwt Au ?• ynuðk÷ {kt fE fE {n¥ðLke çkkçkíkku Mk{kððkLke Au ?• ynuðk÷Lkwt MðYÃk fÞk «fkhLkwt Úkþu ?• MðYÃk yLku rð»kÞ «{kýu fE heíku hsqykík fhðe ?• þçËkuLke ÃkMktËøke yLku ðkõÞh[LkkykuLke ÃkMktËøke fE heíku fhþku ? íku çkÄe çkkçkíkkuæÞkLk{kt hk¾ku.- ynuðk÷Lkku nuíkw

fkuE ½xLkk fu «MktøkLke íkÃkkMk, fkuE fk{økeheLkku y{÷, íkuLke yMkhku yLku ík{khk yð÷kufLkfu fkuE fkÞo fu fkÞo¢{ ÞkuòÞ íku Ãkqðuo sYhe Mkkð[uíke - yøk{[uíkeykuLke íkfoÃkqýo [fkMkýe,MktþkuÄLkLke hsqykík suðe çkkçkíkkuLku fuLÿ{kt hk¾eLku ynuðk÷ íkiÞkh fhðkLkku nkuÞ Au. yknuíkw yLkwMkkh fuðe heíku {n¥ðLke {krníke yÚkðk {wÆkyku ynuðk÷Lke Mkk{økúe çkLke þfu íkuòuEyu.1) ½xLkk fu «MktøkLke íkÃkkMkLkku ynuðk÷

Mkk{kLÞ heíku y¾çkkhe ynuðk÷ku yk «fkhLkk nkuÞ Au. yrÄfkhe íkhefuík{khu Ãký ykðk ynuðk÷ ÷¾ðkLkk ykðu yu{kt Lke[uLke {krníke {n¥ðLke økýkÞ.½xLkkLkku «fkh½xLkkLkwt MÚk¤, Mk{Þ yLku íkkhe¾.½xLkk{kt MktzkuðkÞu÷e ÔÞÂõíkyku, ÃkËkÚkkuo, ðøkuhuLke rðøkíkku½xLkkLkwt Mk{ÞLkk íkçk¬kyku «{kýu ðýoLk

økwshkíke



LkkutÄ

225

½xLkkLkkt Mkt¼rðík yÚkðk MÃkü fkhýku.½xLkk ytøku rðrðÄ {tíkÔÞku - rLkðkhý ytøku {tíkÔÞku.

yk ½xLkk fkuE yfM{kíkLke, ¾qLkLke, çk¤kífkhLke, Mk¼kLke, Mkh½MkLke,nzíkk÷Lke, ÄhýktLke yu{ swËe swËe nkuE þfu.

2) fk{økeheLkku y{÷, íkuLke yMkhku yLku yð÷kufLkLkku ynuðk÷.ðneðxfíkkoyu ykðk ynuðk÷ íkiÞkh fheLku ÃkkuíkkLkk WÃkheykuLku yu ytøkuLke

{krníke ykÃkðkLke nkuÞ Au. yu{kt Lke[uLke {krníke {n¥ðLke økýkÞ.fk{økeheLkku «fkhfk{økeheLkwt MÚk¤ yLku Mk{Þ fu Mk{Þøkk¤kufk{økehe{kt ÚkÞu÷ku ¾[o, WÃkÞkuøke ÚkÞu÷e ÔÞÂõíkyku, sqÚkku, MkkÄLk-Mkk{økúefk{økehe{kt Lkzu÷e {w~fu÷eyku- fkhýkufk{økeheLkkt s{kt yLku WÄkh ÃkkMkktíkuLke íkífk÷eLk yLku Ëqhøkk{e yMkhkuík{khkt yð÷kufLkku (sYhe sýkÞ íkku)

3) fk{økehe fu fkÞo¢{ Ãknu÷ktLke [fkMkýeLkku ynuðk÷.ík{Lku fkuE fk{økehe MkkUÃkkÞ yÚkðk fkuE fkÞo¢{ ÞkusðkLkku nkuÞ íkku íkuLke

[fkMkýe fhe íku rðþuLkku yuf ¾kLkøke ynuðk÷ ½ýeðkh ðneðxfíkkoyu MkkUÃkðkLkkunkuÞ Au. íku{kt Lke[uLke heíku ynuðk÷ íkiÞkh fhkÞ.fk{økehe fu fkÞo¢{Lkku «fkh, ynuðk÷ ¾kLkøke fu ònuhíkuLkwt MÚk¤ yLku Mk{Þ fu Mk{Þøkk¤ku

[fkMkýe{kt WÃkÞkuøk{kt ÚkÞu÷e ÔÞÂõíkyku, [fkMkýeLke fkÞoÃkØrík, íku{kt{¤u÷e MkV¤íkk- rLk»V¤íkk

ík{khkt yu rðþuLkkt yð÷kufLkku, yr¼«kÞku yLku íkkhýkuu.Mkk{kLÞ heíku WÃkh sýkÔÞk íku {wÏÞ ºký «fkhLkk ynuðk÷ íkiÞkh fhðkLkk

nkuÞ Au. fkuE yu{ Ãký fne þfu fu Ãknu÷k yLku çkeò «fkhLkk ynuðk÷ ½xLkk fu«MktøkLkk ynuðk÷ økýkÞ fkhý fu çkLke økÞu÷e çkeLkk rðþu ðkík fhðkLke nkuÞ Au.Ãkhtíkwt yu çktLkuLkkt MðYÃk y÷øk nkuÞ íkku ynuðk÷Lke hsqykík ðÄw [ku¬MkkEðk¤eyLku hku[f çkLke þfu.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


226

1. ½xLkk fu «MktøkLkku ynuðk÷.

Mkk{kLÞ heíku ðíko{kLkÃkºkku{kt ½xLkk fu «MktøkLkk ynuðk÷ ykðíkk nkuÞ Au. [kuhe,¾qLk, Äkz, nwÕ÷z ykðe çkÄe yLkuf ½xLkkyku hkus çkLkíke nkuÞ Au. ynª ðÄw ðt[kíkkt ºkýøkwshkíke AktÃkk{ktÚke yuf s ½xLkkLkk swËe swËe heíku ÷¾kÞu÷kt ynuðk÷ku ykÃÞkt Au. yuÍeýðxÚke ðkt[e skð. ÃkAe yu s ynuðk÷Lku ykÄkhu W¥k{ yÚkðk MkkiÚke yMkhfkhfynuðk÷ fE heíku hsq fhe þfkÞ íku Mk{sÔÞwt Au yLku íkuLkku Lk{qLkku Ãký ykÃÞku Au. yk sheíku ík{khu hkus ykuAk{kt ykuAkt çku ðíko{kLkÃkºkku{ktÚke yuf s ½xLkkLku hsq fhíkkt çku swËkswËk ynuðk÷kuLku Mkh¾kðe, ÃkkuíkkLke heíku yu{ktÚke ºkeòu ynuðk÷ íkiÞkh fhðkLkku yÇÞkMkfhðkLkku Au. ykðku yÇÞkMk ík{Lku MkkiÚke ðÄw økwý {u¤ðe ykÃkðk{kt {ËËYÃk Úkþu.

÷uze Ãkku÷eMku {rn÷k [k÷fLku ÷kVku {khe ËeÄku

¼kMfh LÞqÍ, y{ËkðkË, 23 òLÞwykheþnuhLkk LknuYLkøkh [kh hMíkk ÃkkMku þw¢ðkhu çkÃkkuhu xkøkkuhÃkkfo [kufeLke {rn÷k

Ãkku÷eMk ELMÃkuõxhu yuf {rn÷k fkÞLkurxf [k÷f Ãkh nkÚk WXkðíkkt ¼khu rððkË MkòoÞku Au.yk ½xLkkÚke W~fuhkÞu÷k ÷kufkuyu Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMk MxuþLk{kt ÄkhkMkÇÞ ¼krðLk þuXLkeWÃkÂMÚkrík{kt Wøkú hsqykík fhe níke. òufu {rn÷k Ãkku÷eMk Mkçk ELMÃkuõxhu VrhÞkËe {rn÷kÃkh nkÚk WÃkkzâku nkuðkLkku ELfkh fÞkuo níkku.

Ãkk÷zeLkkt hnuðkMke ð»kkoçknuLk MktËeÃk¼kE siLk Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMk MxuþLk{kt VrhÞkËLkkUÄkðe Au fu íku{ýu LknuhwLkøkh [kh hMíkk ÂMÚkík ËuhkMkhLke LkSf ÃkkuíkkLkwt ðknLk Ãkkfo fÞwOníkwt. íku{Lkk fkÞLkurxf ÃkkA¤ Lktçkh Ã÷ux{kt Lktçkh Lknª nkuðkÚke Ãke.yuMk.ykE. ÃkLLkkçknuLk{ku{kEyu ykðeLku íku{Lku ÃkkuíkkLkwt ÷kEMkLMk çkíkkððkLkwt fÌkwt níkwt. ð»kkoçknuLku ÃkkuíkkLkwt ÷kEMkLMkÃkLLkkçknuLkLku ykÃÞwt níkwt. ÷kEMkLMk ÷eÄk ÃkAe ÃkLLkkçknuLku fÌkwt fu ík{khwt ÷kEMkLMk yLkuøkkze y{u s{k hk¾eyu Aeyu. ík{u fkuxo{kt Ëtz ¼heLku {u¤ðe ÷uòu. ð»kkoçknuLku íku{LkeÃkkMkuÚke ðkW[h yÚkðk økkze, ÷kEMkLMk sÃík fÞkoLke hMkeË {køÞkt níkkt. Ãkhtíkw ÃkLLkkçknuLkuøkwMMkk{kt ykðeLku ÷kEMkLMk íkkuze LkktÏÞwt yLku íku{Lku yuf ÷kVku {khe ËeÄku níkku. yk òuELkuykMkÃkkMkLkk ÷kufku ¼uøkk ÚkE økÞk níkkt. ð»kkoçknuLku íku{Lkwt Lkk{ ÃkqAâwt íkku Vhe çkeòu ÷kVkuÃkLLkkçknuLku {khe ËeÄku níkku. ykÚke íÞkt ¼uøkk ÚkÞu÷k ÷kufku W~fuhkE økÞk níkk yLku íku{ýuMkuxu÷kEx Ãkku÷eMk MxuþLk{kt hsqykík fhðk {kxu ð»kkoçknuLk MkkÚku økÞk níkkt. ½xLkkLke {krníke

økwshkíke



LkkutÄ

227

{¤íkkt s yur÷Mkrçkús rðMíkkhLkk ÄkhkMkÇÞ ¼krðLk þuX Ãký Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMk MxuþLku ÃknkU[eøkÞk yLku íku{ýu Ãkku÷eMk ELMÃkuõxh [kiÄheLke Mk{ûk yk MktçktÄ{kt ÞkuøÞ fkÞoðkne fhðkLke{ktøkýe fhe níke.MktËuþ{rn÷k VkusËkhu ðknLk[k÷f ÞwðíkeLku ík{k[ku {khíkkt {k{÷ku rçk[õÞku

LknuhwLkøkh [kh hMíkk LkSf Ãkku÷eMk[kufeyu xku¤kt òBÞk.

y{ËkðkË, þw¢ðkhþnuhLkk LknuhwLkøkh [kh hMíkk ÃkkMkuLke xkøkkuhÃkkfo [kufe ¾kíku yksu çkÃkkuhu Lktçkh

Ã÷uxLkk «&™u yuf {rn÷k Ãke.yuMk.ykE. ðå[u íkfhkh MkòoE níke. yk íkfhkh Ëhr{ÞkLk{rn÷kyu Mkçk ELMÃkuõxhLku nkÚk ÃkfzeLku fku÷h ¾U[íkk s Mkçk ELMÃkuõxhu íku {rn÷kLku çkuík{k[k [kUze Ëuíkkt {k{÷ku ðýMÞku níkku. Ãkrhýk{u xku¤uxku¤kt yufXkt ÚkE sðkt ÃkkBÞkt níkkt.Auðxu Ãkku÷eMk yrÄfkheykuyu Ëhr{ÞkLkøkehe fhíkkt çktLku ðå[u Mk{kÄkLk ÚkE sðk ÃkkBÞwtníkwt. ykÚke yk ytøku fkuE Ãkku÷eMk VrhÞkË LkkUÄðk{kt ykðe Lk níke.

þnuh Ãkku÷eMk fr{þ™hu Lktçkh Ã÷ux ðøkhLke yLku VuLMke Lktçkh Ã÷ux ÄhkðíkktðknLk[k÷fkuLku ÃkfzeLku ÷kEMkLMk sÃík fhðkLkku nwf{ fÞkuo Au. yk fk{økehe{kt þnuhÃkku÷eMkLku Ãký Mkktf¤ðk{kt ykðe Au. ykÚke nk÷ þnuhLkk «íÞuf [kh hMíkk WÃkh þnuhÃkku÷eMku yk fk{økehe ytíkøkoík Mkuxu÷kEx rðMíkkhLke xkøkkuhÃkkfo [kufeLkk Ãke.yuMk.ykE. fwt.ÃkLLkkçknuLk {ku{kÞko íku{Lkk MxkV MkkÚku Q¼k níkk íÞkhu yuf {rn÷k fkÞLkurxf nkuLzk ÷ELkuLkeféÞkt níkkt. yux÷u íkuýeLku Q¼k hk¾eLku Lktçkh Ã÷ux ytøku ÃkqAÃkhA fhíkkt íkuýeyu sðkçkðkéÞku níkku fu, yk fk{ ík{khwt õÞkt Au yLku ykøk¤Lke Lktçkh Ã÷ux ðt[kÞ Au. yk sðkçkMkkt¼¤eLku {rn÷k Mkçk ELMÃkuõxhu ÷kEMkLMk {ktøÞwt níkwt. su{kt íkuýeLkwt Lkk{ ð»kkoçknuLkMktËeÃkfw{kh siLk ÷ÏÞwt níkwt. yLku VíkuÃkwhk, Ãkk÷zeLkwt MkhLkk{wt níkwt. ykÚke íkuýeyu ÷kEMkLMksÃík fÞwO níkwt suLkkÚke çktLku ðå[u çkku÷[k÷ ÚkE níke. íÞkhu ð»kkoçknuLku LkuE{ Ã÷ux òuðkt{rn÷k Ãke.yuMk.ykE.Lkku nkÚk ¾U[e þxo ¾UåÞwt níkwt. yk ðíkoýqtfÚke Aku¼e÷k ÚkE økÞu÷kt{rn÷k Mkçk ELMÃkuõxh fwt. ÃkLLkkçknuLku ð»kkoçknuLkLku çku ík{k[k Íªfe ËeÄk níkkt. ÃkAe íkku{k{÷ku ðýMÞku níkku, suLkk fkhýu xku¤uxku¤kt yufXkt ÚkE økÞkt níkkt. yLku ykÞku {k{÷kuMkuxu÷kEx Ãkku÷eMk{Úkfu ÃknkUåÞku níkku, ßÞkt Mk{òðxLkk ytíku Mk{kÄkLk MkÄkÞwt níkwt.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


228

økw.Mk.LknuhwLkøkh Mkfo÷ ÃkkMkuLke ½xLkk{rn÷k Mkçk ELMÃkuõxhu fkÞLkurxf [k÷f øk]rnýeLku ÷kVku [kuze ËeÄku.

økw.Mk. y{ËkðkË, þw¢ðkhþnuh Ãkku÷eMku Lktçkh Ã÷ux ðøkh fu VuLMke Lktçkh Ã÷ux Ähkðíkk ðknLk[k÷fku Mkk{u

Íqtçkuþ ykËhe Au. su{kt yksu çkÃkkuhu LknuhwLkøkh Mkfo÷ {kýufçkkøk [kh hMíkk ÃkkMku LktçkhÃ÷ux ðøkhLkwt fkÞLkurxf Mfqxh ÷ELku Lkef¤u÷e yuf øk]rnýe Lku {rn÷k Mkçk ELMÃkuõxhu ÷kVku[kuze Ëuíkk ¼khu nkunk {[e økE níke yLku øk]rnýe MkkÚku økuhðíkoLk fhðk çkË÷ ÷kufkuLkwt xku¤wtyufºk ÚkELku Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMk{Úkfu økÞwt níkwt yLku Ãkku÷eMk ELMÃkuõxh Mk{ûk Wøkú hsqykíkfhe níke.

yk ½xLkk ytøku «kÃík ÚkÞu÷e òýfkhe {wsçk ð»kkoçknuLk MktËeÃk¼kE siLk Lkk{Lkerþrûkík øk]rnýe fkÞLkurxf Mfqxh Ãkh ÃkkuíkkLkk ½hu sE hne níke íÞkhu LknuhwLkøkh Mkfo÷ ÃkkMkuxkøkkuhÃkkfo [kufeLkk {rn÷k Mkçk ELMÃkuõxhu ÃkLLkk {ku{iÞk Lktçkh Ã÷ux ðøkhLkk íku{Lk VLMkeLktçkh Ã÷uxLkkt ðknLkku ytøku [u®føk fhe hÌkkt níkkt. ð»kkoçknuLkLkk fkÞLkurxfLke ÃkkA¤Lkk ¼køkuLktçkh Ã÷ux Lknª nkuðkÚke íku{Lku fkÞLkurxf çkksw{kt ÷uðzkÔÞwt níkwt. Mkçk ELMÃkuõxh {ku{iÞkyuð»kkoçknuLkLkwt zÙkE®ðøk ÷kEMkLMk ÷E ÷eÄwt níkwt . yLku fkÞLkurxfLke [kðe fkZe ÷eÄe níke.ykÚke ð»kkoçknuLk AtAuzkE økÞkt níkkt. íku{ýu Ë÷e÷ fhíkkt fÌkwt níkwt fu ykøk¤Lkk ¼køku íkkuLktçkh ÷¾u÷ku Au yLku nwt ftE ¼køke sðkLke LkÚke fu {khk fkÞLkurxfLke [kðe yLku zÙkE®ðøk÷kEMkLMk ÷E ÷eÄwt Au. Mkçk ELMÃkuõxh {ku{iÞkyu ÷kEMkLMk ÷uðwt nkuÞ íkku fkuxo{ktÚke Akuzkðe÷uðk yLku ðÄkhu xf xf fhþu íkku fkÞLkurxf Ãký fçksu ÷E ÷uðkþu íkuðwt fnuíkkt {k{÷ku WøkúçkLÞku níkku. ð»kkoçknuLku Mkçk ELMÃkuõxhLkwt Lkk{ òýðk LkuE{ Ã÷ux ðkt[ðk LkSf sELku nkÚk÷tçkkÔÞku níkkU. suÚke Mkçk ELMÃkuõxh {ku{iÞkyu Mkzkf ËELku yuf ÷kVku [kuze ËeÄku níkku. ykÆ~Þyu Mkfo÷ Ãkh ¼khu W¥kusLkk MkSo ËeÄe níke. ÷kufkuLkwt xku¤wt ¼uøkwt ÚkE økÞwt níkwt. {rn÷kMkçk ELMÃkuõxhLkk yuf øk]rnýe MkkÚkuLkk ÷kVku [kuze Ëuðk MkwÄeLkk s÷Ë ÔÞðnkhu øk]rnýe «íÞuMknkLkw¼qrík MkSo ËeÄe níke yLku {kuh[k ykfkhu Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMk {Úkfu økÞk níkkt.

Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMk {ÚkfLkk ELMÃkuõxh ©e Ãkkxe÷ Mk{ûk ð»kkoçknuLku {rn÷k MkçkELMÃkuõxhLkk WØíkkE ¼Þko ÔÞðnkh ytøku Wøkú yk¢kuþ Xk÷ðíkkt fÌkwt níkwt fu nwt ftE ykíktfðkËeLkÚke fu nwt ¼køke sðkLke níke. {U økwLkku fÞkuo nkuÞ íkku fkÞËuMkhLke fkÞoðkne fhu Ãkhtíkw ÷kVku

økwshkíke



LkkutÄ

229

{khe Lk þfu. çkes÷ fuMkLkk ykhkuÃke Mks÷Lku {kuçkkE÷VkuLkÚke Ãkku÷eMk ðkíkku fhðkLke MkøkðzykÃku Au yLku yuf Mkk{kLÞ LkkøkrhfkuLku yk heíku ÷kVku {khe Ëu íku õÞkt Lkku LÞkÞ. ©e Ãkkxe÷ð»kkoçknuLkLke VrhÞkËLkk MktË¼o{kt MkktíðLkkt ykÃke níke yLku ½xLkkMÚk¤u ykðe níke. yLkuÃkrhÂMÚkrík òýeLku VheÚke Ãkku÷eMk {Úkfu ykÔÞk níkk yLku {ËËLkeþ fr{þ™h ©e [kiÄheyuíku{Lku MknkLkw¼qríkÚke VrhÞkË Mkkt¼¤eLku sYhe fkÞoðkne fhðk niÞkÄkhýk ykÃkíkkt {k{÷kuÚkk¤u Ãkzâku níkku.

yk ºkýu ynuðk÷ ðktåÞk ÃkAe ík{u yu{kt hsq ÚkÞu÷e {krníkeLkwt Lke[u {wsçk Ãk]ÚÚkfhý

fhe þfku.

rË.¼k.MÚk¤- þnuhLkk LknuhwLkøkh [kh hMíkkMk{Þ - þw¢ðkhu çkÃkkuhu½xLkk - {rn÷k Ãkku÷eMk ELMÃkuõxhu yuf {rn÷k fkÞLkurxf[k÷f Ãkh nkÚk WÃkkzâkuÃkrhýk{ - W~fuhkÞu÷k ÷kufkuLke ÄkhkMkÇÞ ¼krðLk þuXLke WÃkÂMÚkrík{kt Mkuxu÷kEx Ãkku÷eMkMxuþLku Wøkú hsqykík.

yk y¾çkkh{kt Ãknu÷kt ÃkrhåAuË{kt ykx÷e {krníke yÃkkÞk ÃkAe çkeò ÃkrhåAuË{ktsu{Lkk WÃkh nkÚk WÃkkzâku íku{Lke rðøkíkku yÃkkE Au. nkÚk WÃkkzðkLkwt fkhý yÃkkÞwt Au. nkÚkWÃkkzLkkhLke rðøkíkku yÃkkE Au. Ãkrhýk{Lke rðøkíkku yÃkkE Au. fw÷ Mkku¤ ðkõÞku Au.{kuxk¼køkLkkt ðeMk þçËkuÚke ÷ktçkk ðkõÞku Au. ÷ktçkk ðkõÞkuLku fkhýu ðkõÞh[Lkkyku rþrÚk÷çkLku Au. Ëk.ík. ykÚke íÞkt ¼uøkkt ÚkÞu÷k ÷kufku W~fuhkE økÞk níkkt yLku íku{ýu Mkuxu÷kExÃkku÷eMk MxuþLk{kt hsqykík fhðk {kxu ð»kkoçknuLk MkkÚku økÞkt níkkt. yk ðkõÞ ðkt[íkkt Mk{òþufu ÷kufku þçËLku Ãkw®÷øk økÛÞku nkuÞ íkku ÚkÞu÷kt Lku {kÚku yLkwMkkh ykðu Lknª yus heíku íku{ýuyuðwt MkðoLkk{ Lknª Ãký íkuyku yuðwt MkðoLkk{ ykðu. ð¤e ynª ‘nkÚk WXkððku/WÃkkzðku’ ðå[u¼uË ÚkÞku LkÚke. ¾hu¾h íkku økwshkíke{kt ‘nkÚk WÃkkzðku’ s ðÄw ðÃkhkÞ Au.økw.Mk.ynuðk÷{kt Ãknu÷kt ÃkrhåAuËLkk MkzMkX þçËkuLkk ÷ktçkk ðkõÞ{kt MÚk¤, Mk{Þ, ½xLkk yLkuÃkrhýk{ [khuÞLke {krníke ykÃke ËeÄe Au.

Ãknu÷k ðkõÞÚke þY fhe ½xLkkLke rðøkíkku yÃkkE Au. ykzºkeMk þçËkuLkwt AuÕ÷wtðkõÞ Ähkðíkkt ºkeò yLku AuÕ÷k ÃkrhåAuË{kt íkuLkk Ãkrhýk{Lke rðøkíkku yÃkkE Au.

økwshkíke

ynuðk÷ ÷u¾Lk

LkkutÄ

{kuzâw÷ -8


230

yk ynuðk÷{kt ÃktËh ðkõÞku Au. yíÞtík ÷ktçkkt ðkõÞku nkuðkLku fkhýu ðkõÞh[LkkLkeæÞkLk ¾U[u íkuðe ¼q÷ku íku{kt ÚkE Au. Ëk.ík. ‘©e Ãkkxe÷ ð»kkoçknuLkLke VrhÞkËLkk MktË¼o{kt,MkktíðLkk ykÃke níke yLku ½xLkkMÚk¤u ykðe níke. yLku...’ yk ðkõÞ{kt ©e Ãkkxe÷Lku çkË÷uÃkkxe÷u òuEyu yLku ©e Ãkkxe÷ ½xLkk MÚk¤u ykðe níkeLku çkË÷u ykÔÞk níkk òuEyu. ykWÃkhktík çkeS yLkuf ¼q÷ku ík{u òíku òuE þfþku.MktËuþ

òuE þfkþu fu «{ký{kt xqtfkt yLkuíkuÚke Mk{sðk{kt Mkh¤ Mkku¤ ðkõÞku{kt ynuðk÷÷¾kÞu÷ku Au.

MÚk¤, Mk{Þ ykÃÞk ÃkAe íkhík fkhý ykÃke ½xLkkLke {krníke ykÃke Au. ykynuðk÷{kt çku rðøkíkku ðÄkhkLke Au su rË.¼k. yLku økw.Mk.{kt LkÚke.1. fkÞLkurxf [÷kðíke {rn÷kyu ‘ELMÃkuõxhLku nkÚk ÃkfzeLku fku÷h ¾UåÞku níkku.’

(ELMÃkuõxhLku çkË÷u Lkku òuEyu.)2. Mk{kÄkLk Úkíkkt Ãkku÷eMk VrhÞkË LkkUÄkððk Ãkk{e Lk níke. (LkkUÄkððkLku çkË÷u LkkutÄkðk

òuEyu.)yk çku rðøkíkku ykÃkýu íkiÞkh fheþwt íku ynuðk÷{kt W{uhðkLke hnu.

ykÃkýku ynuðk÷ykÃkýku ynuðk÷ykÃkýku ynuðk÷ykÃkýku ynuðk÷ykÃkýku ynuðk÷

WÃkhLkk ºkýu ynuðk÷Lku ykÄkhu ykÃkýku ykËþo yLku yMkhfkhf ynuðk÷ Lke[u«{kýu íkiÞkh Úkþu.

þnuhLkk LknuhwLkøkh [kh hMíkk ÃkkMkuLke xkøkkuhÃkkfo [kufe ¾kíku çkÃkkuhu Lktçkh Ã÷uxLkk«&™u yuf ðknLk[k÷f {rn÷k yLku Ãke.yuMk.ykE. ðå[u íkfhkh ÚkE níke.

yksu çkÃkkuhu xkøkkuh Ãkkfo [kufeLkkt Ãke.yuMk.ykE. fwt. ÃkLLkkçkuLk {ku{kE, þnuh Ãkkur÷Mkfr{þ™hLkk ykËuþ yLkwMkkh Lktçkh Ã÷ux rðLkkLkkt yÚkðk VuLMke Lktçkh Ã÷ux Ähkðíkkt ðknLkku[uf fhe, íkuLkk [k÷fkuLkkt ÷kÞMkLMk sÃík fhðkLke fk{økehe fhíkkt níkkt. yu Mk{Þu VíkunÃkwhk,Ãkk÷zeLkkt ©e ð»kkoçkuLk MktËeÃkfw{kh siLk fkÞLkurxf ÷ELku LkeféÞkt níkkt. íku{Lkk ðknLkLke ÃkkA¤Lktçkh Ã÷ux Lk nkuðkÚke íku{Lkwt ÷kÞMkLMk sÃík fÞwO níkwt. ð»kkoçkuLkLke Ë÷e÷ yuðe níke. fu ykfk{økehe xÙkrVf Ãkkur÷MkLke Au yLku ykøk¤Lke Lktçkh Ã÷ux ðt[kÞ íkuðe Au. ÃkLLkkçkuLku ykðeË÷e÷Úke ftxk¤e fkÞLkurxf Ãký sÃík fhe ÷uðkLke Ä{fe Wå[khe níke. yk Ä{feÚke zÞko

økwshkíke



LkkutÄ

231

rðLkk ð»kkoçkuLku íku{Lkwt Lkk{ òýðk íku{Lkk fku÷h ÃkkMkuLke LkuE{ Ã÷ux ðkt[ðkLkku «ÞíLk fÞkuoníkku. su {kxu íku{Lkk þxo WÃkh íku{ýu nkÚk {qõÞku níkku. ykÚke AtAuzkÞu÷kt Ãke.yuMk.ykE.yuíku{Lku ÷kVku {khe ËeÄku níkku. ð»kkoçkuLkLkk fnuðk yLkwMkkh íku{Lku çku ÷kVk {khðk{kt ykÔÞkníkkt. ßÞkhu ÃkLLkkçkuLku ð»kkoçkuLk Ãkh nkÚk WÃkkzâku nkuðkLkku ELkfkh fÞkuo níkku. Ãký yk íkfhkhLkufkhýu íÞkt ÷kufkuLkwt xku¤wt ¼uøkwt ÚkE økÞwt níkwt yLku W~fuhkÞu÷wt níkwt. xku¤kyu ð»kkoçkuLkLke MkkÚku hneMkuxu÷kEx Ãkkur÷Mk MxuþLku ÃkLLkkçkuLk rðÁØ VrhÞkË LkkUÄkðe níke. yk VrhÞkËLku ykÄkhuÃkkur÷Mk{ÚkfLkk Ãke.ykE. ©e Ãkkrx÷ ½xLkkMÚk¤u ÃknkUåÞk níkkt yLku ½xLkk ytøku òýfkhe{u¤ðe níke. Ëhr{ÞkLk Mkuxu÷kEx Ãkkur÷Mk MxuþLku ÄkhkMkÇÞ ©e ¼krðLk þuX yLku {ËËLkeþfr{þ™h ©e [kiÄhe ykðe ÃknkU[íkk Mk{òðxLku ytíku Mk{kÄkLk ÚkÞwt níkwt.

232 økwshkíke

«&™ÃkºkLkwt ÃkrhYÃk

rð»kÞ - økwshkíke (307)Mk{Þ : - 3 f÷kf

fw÷ økwý - 100nuíkwyku «{kýu økwý¼kh

nuíkwyku økwý økwýLkk xfk¿kkLk 20 20%Mk{s 45 45%WÃkÞkusLk/fkiþÕÞ 35 35%

«&™kuLkk MðYÃk ykÄkrhík økwý¼kh«&™kuLkwt MðYÃk rLkçktÄLkk «fkh xqtfk «&™ku yrík xqtfk «&™ku nuíkw÷ûke «&™ku fw÷ økwý

rðMíkwík «&™ku7 økwý 10 økwý 4 økwý h økwý 1 økwý 1 økwý -

«&™kuLke MktÏÞk 2 1 7 8 2 30

Vk¤ðu÷ økwý 14 10 28 16 2 30 100

f]Ãkk fheLku æÞkLk ykÃkku.ÃkheûkkLkk MkçktÄ{kt ynª ykÃku÷ òýfkhe {kLÞ Au. yk Ãknu÷k yÃkkÞu÷e òýfkheLku ynª ykÃku÷ òýfkheLku æÞkLkuhk¾ku.rð»kÞðMíkw «{kýu økwý¼kh¢{ ÃkwMíkf ©uýe økwý¼kh1. frðíkk fuðe heíku ðt[kÞ2. þk{¤ku ½huýwt 10

3. {tøk÷ þçË4. Afzku5. Zkuhkt 24

6. ËefheÞwt7. MktûkuÃk yLku Mkkh ÷u¾Lk 10

233økwshkíke

ÃkwMíkf ©uýe - 21. «fhý 1 Úke 10 32

2. ÷u¾Lk fkiþ÷ 143. ÔÞkfhý 10

fw÷ økwý 100

ÃkwMíkf ©uýe yLkwMkkh økwý¼kh

ÃkwMíkf ©uýe Lkt - 1 24 økwýÃkwMíkf ©uýe Lkt - 2 32 økwý÷u¾Lk rð¼køk 24 økwýÔÞkfhý rð¼køk 10 økwýfw÷ økwý 100 økwý

ÔÞkfhý rð¼køk : -

ytøkMkkÄf «íÞÞ (1 økwý), Mk{kMk (h økwý), YrZ«Þkuøk (1 økwý) rðþu»ký r¢Þk - rðþu»ký (1 økwý), rð¼Âõík (1økwý), MktÞkusf (1 økwý) r¢Þk - «r¢Þk (1 økwý), fíkorh - f{orý (1 økwý), ðkfÞ «fkh (1 økwý)

fw÷ økwý - 10

÷u¾Lk rð¼køk

rLkçktÄ - 7 økwýynuðk÷ ÷u¾Lk - 7 økwýfkÔÞLkwt hMkk MðkËLk - 10 økwý (4 økwý hMkk MðkËLk, h xqtfk «&™, h yrík xqtfk «&™) fw÷ økwý - 100

Mkkh÷u¾Lk/MktûkuÃkefhý - 10 økwýfw÷ økwý - 34

234 økwshkíke

ÃkwMíkf ©uýe - 1 xqtfk «&™ku 2 4 økwý 8

yrík xqtfk «&™ku 3 2 økwý 6

ðifÂÕÃkf «&™ku 10 1 økwý 10

fw÷ økwý 24

ÃkwMíkf ©uýe - 2 xqtfk «&™ku 4 4 økwý 16

yrík xqtfk «&™ku 3 2 økwý 06

ðifÂÕÃkf «&™ku 10 10 økwý 10

fw÷ økwý 32

235økwshkíke

Lk{qLkkLkw t «&™ÃkºkLk{qLkkLkw t «&™ÃkºkLk{qLkkLkw t «&™ÃkºkLk{qLkkLkw t «&™ÃkºkLk{qLkkLkw t «&™Ãkºk

Mk{Þ - 3 f÷kf fw÷ økwý - 100Mkq[Lkkyku : -

1. yk «&™Ãkºk{kt [kh rð¼køk Au.2. [khuÞ rð¼køk{ktÚke Mkq[Lkk «{kýu W¥kh ykÃkku.3. «&™Lke Mkk{u Ëþkoðu÷ ytf økwý¼kh Mkq[ðu Au.

rð¼køk - 1«&™ - 1. Lke[uLkk fkÔÞLkw hMkkMðkËLk fhkðku. 4

íÞkt ËqhÚke {tøk÷ þçË ykðíkkuþíkkçËeykuLkk r[hþktík ½wB{hkuøkòðíkku [uíkLk{tºk ykðíkku«fkþLkk ÄkuÄ y{kuÄ Íe÷íkeÄÃku Ähk rLkíÞ «ðkMkÃktÚku,Íq{e hne ÃkkA¤ ytÄfkhLkeíkqxe Ãkzu ¼u¾z yÄo ytøku,rðhkx ¾ku÷e rLks íkus ykt¾fÕÞkýLkku {tøk÷ÃkÚk Ëk¾ðu,yu {tºk rÍÕÞku søkLku rfLkkhuyu yks ÃkkAku æðrLk MÃk»x økksíkkuyk Þwr[fÚkk søkLku rfLkkhu,økktÄe íkýu fkLk ÃkzÞku, Whu MkÞkuo,Lku íÞkt Úkfe rðï rðþk¤ rðMíkÞkuo.

yÚkðk{ws yçk¤kLku {kuxe r{hkík çkkR, þk{¤ku ½huýwt {khu Mkkðk¤e ½zkðwt rðê÷ fuhe, nkh nrhLkku {khu niÞu hu....

236 økwshkíke

r[ík{k¤k [íkwhk{ws [qz÷ku þeË MkkuLke ½uh sRyu hu ?...{ws...ÍktÍheÞk søkSðLk fuhkt, f]»ýS fÕ÷kt íku fktçke huðeAwðk ½q½hk hk{LkkhkÞýLkk yýðx ytíkhò{e hu....{ws....Ãkuxe ½zkðwt ÃkwY»kku¥k{ fuhe, rºkf{ Lkk{Lkwt íkk¤wt hufqt[e fhkðwt fÁýkLktËfuhe , íku{kt ½huýwt {kÁt ½k÷wt hu...{ws....MkkMkhðkMkku MkSLku çkuXe, nðu LkÚke fktR fk[wt hu,(çkkR) {ehkt fnu «¼w røkrhÄh Lkkøkh, nrhLku [hýu ò[wt hu....{ws...

«&™ - 2 Lke[u ykÃku÷k «&™ku{ktÚke fkuE Ãký çku «&™kuLkk sðkçk ykÃkku. (4)

1. ‘½h¼ýe’ frðíkkLkwt þe»kof Mk{òðku.2. þk{¤kþk þuXLkk þhehLkk {wÏÞ ykX ÷ûkýku fÞk Au ?3. ‘þk{¤ku ½huýwt’ ÃkË{kt þkLke ðkík fhðk{kt ykðe Au ?4. økktÄeSyu {tøk÷ þçËLku rðïLkk rðþk¤ rðMíkkh{kt fE heíku rðMíkkÞkuo.«&™ - 3 Lke[uLkk{ktÚke fkuE çku «&™Lkk yuf - çku ðkfÞ{kt W¥kh ykÃkku. (2)1. Ëk{kuËh ËkuþeLkwt YÃk fÞk xuðu ÷eÄwt Au ? yu þk ÃkhÚke fne þfkÞ ?2. {ktøkÕÞLkku {køko fuðku Au ?3. þk{¤þk þuX MkkÚku ðkýkuíkh ÚkELku fkuý fkuý ykÔÞwt Au ?4. {ehktçkkE ÃkkuíkkLkwt {Lkøk{íkwt ½huýwt fkuLku økýu Au ?«&™ - 4 Lke[uLkk{ktÚke fkuEÃký çku «&™Lkk W¥kh ykÃkku. (8)1. røk÷kLke Afzk «erík.2. Mkw÷íkkLkLkk ÔÞrfíkíðLkk {wÏÞ ÷ûkýku ðýoðku.3. ‘ËefheÞwt’ hkýeLkk ÃkkºkLkwt {níð þwt Au ?4. hkS{kLkk {kuxk ËefkhLkwt Ãkkºk r[ºký fhku.«&™ - 5 Lke[uLkk{ktÚke fkuE Ãký ºký «&™Lkk yuf - çku ðkfÞ{kt W¥kh ykÃkku. (6)1. Afzku þuLkwt «íkef çkLkeLku ðkíkko{kt ðÃkhkÞku Au ?2. hkS{kt ‘Zkuhkt yu Akuhkt ’ yuðwt þk {kxu fnu Au ?3. ËefheÞwtLkku {{o fkuý çkhkçkh Mk{su Au ?4. Mkkihk»xÙe çkku÷eLkk nkuÞ íkuðk Ãkkt[ þçËkuLke ÞkËe ykÃkku.5. ¼kðLkøkhÚke røk÷kLku økk{ síkkt hMíkk{kt fÞk økk{ ykðu Au ?

237økwshkíke

«&™ - 6 Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh {kxu ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku. (10)1. Mkkihk»xÙ{kt ‘øktøkk’ MktçkkuÄLkLkku þku yÚko ÚkkÞ Au

(y) Akufhk (çk) Ëefhk (f) {kýMk (z) yÕÞk2. ‘ðMkwÄið fwxwBçkõ{’ Lkku yÚko þku ÚkkÞ ?

(y) ðMkwÄk y{khk fwxwtçkLke MkÇÞ Au.(çk) y{khk fwxwtçkLkk MkÇÞku{kt ðMkwÄkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.(f) yk¾e ðMkwÄk s ykÃkýwt fwxwtçk Au.(z) ðMkwÄk rMkðkÞ ykÃkýwt fkuE fwxwtçkesLk LkÚke.

3. røk÷kLkwt {]íÞw þk fkhýu ÚkÞwt ?(y) yrík÷ku¼Lku fkhýu (çk) ÷k÷[Lku fkhýu(f) økríkLku fkhýu (z) yrík økríkLku fkhýu

4. røk÷kLkk {Lk{kt fE çkkçkík ¾kMk ¾xfíke níke.(y) fkLkkyu çkeswt {fkLk çkLkkÔÞwt Au.(çk) çkMkðk¤kLke nheVkE{kt íku ykøk¤ Lkef¤e þfíkku Lkne íku.(f) ½h{kt xe.ðe. çku #x Ãkh økkuXðkÞu÷w íku.(z) ÃkkuíkkLku ÍÄzk¾kuh ÃkíLke {¤e níke íku.

5. ‘ËefheÞwt’ LkkxfLkku {wÏÞ MktËuþku þku Au ?(y) ÃkÞkoðhý çk[kðku (çk) çkuxe çk[kðku(f) ð]ûk çk[kðku (z) Wòo çk[kðku.

6. ykÃkýu ½zÃkýLku ‘SðLk MktæÞk’ þk {kxu fneyu Aeyu ?(y) ½zÃký SðLkLkk yLkuf htøk ¾e÷íkk nkuÞ Au {kxu.(çk) nðu ykÚk{ðkLke - ÃkkuíkkLke {q¤ ½uh sðkLke ½ze ykðe {kxu.(f) nðu çkÄw ¾kE - Ãke ÷uðkLkku Mk{Þ Au {kxu.(z) ½zÃký{kt MkqÞoLke su{ {kýMk ÷k÷½q{ Ëu¾kÞ Au {kxu.

Lke[u ykÃku÷k VfhkLkwt yuf ík]íkeÞktþ MktûkuÃkefhý fhku.

1. økktÄeSyu ykr£fk{kt su yktËku÷Lk yLkw¼ÔÞwt íkuLkk MkkÂíðf heíku Mkk{Lkku fhðkLke heíkLke þkuÄ{ktÚke MkíÞkøkúnLkk yktËku÷LkLkku

sL{ ÚkÞku Au íku{kt yÃk{kLk fhLkkhLkwt ¾hkçk þkMkLk fhLkkh þkMkfkuLkwt yÚkðk hksfíkkoykuLkwt, þku»ký ¾kuhkuLkwt ðøkuhuLkwt fkuE

238 økwshkíke

heíku çkwÁt ÚkkÞ íkuðk «ÞíLkku fhðkLkku Lkne Ãkhtíkw íku{Lkk{kt MkÆçkwÂæÄ sL{u, íku{Lku íku{Lkk ¾hkçk fk{ku yLku yrð[khLkwt ¼kLk

ÚkkÞ íkuðk «ÞíLkku fhðkLkku MÃk»x WÆuþ Au. yk fkhýu MkíÞkøkún fhLkkh fkuE Ãký òíkLke ®nMkk Lkne Úkðk Ãkk{u yu rðþu

¾çkhËkh nkuðku òuEyu. sÞkhu «òLku MkíÞkøkúnLkk yktËku÷Lk {kxu Ëkuhðýe yLku {køkoËþoLk ykÃkðkLkwt nkuÞ íÞkhu yktËku÷Lk

Ëhr{ÞkLk MkíÞkøkún fhLkkh íkhVÚke yÚkðk íkku MkíÞkøkún{kt Mkk{u÷ ÚkÞu÷ Mkk{kLÞ «òLku Ãkûku fkuE Ãký ®nMkk ÚkkÞ íku

[÷kðe þfkÞ Lkne. MkíÞkøkún MkkÄLk Au Ãký y®nMkk íkku MkkæÞ Au yLku y®nMkkLkwt s çkeswt Lkk{ Au «u{.

7. {ehktçkkELke ¼Âõík .............«fkhLke níke.(y) LkðÄk ¼Âõík(çk) þið Mkt«ËkÞ(f) «u{÷ûkýk(z) ði»ýð Mkt«ËkÞ

8. ‘ò{k’ yLku ‘Ãkxfk’ yux÷u þwt ?(y) ½uhðk¤k ½qtxýLkk Lke[u ÃknkU[íkk ytøkh¾k íku ò{k yLku Ãkxfw¤ huþ{e ð†ku íku Ãkxfk.(çk) zøk÷kuLku {kÚkkLkk Vr¤ÞkLkku fxfku(f) fkux yLku xkuÃke(z) ¾{eMk yLku Vr¤Þwt

9 frðLku ½h íkhV sðkLkku hMíkku þk {kxu rðsLk yux÷u fu rLksoLk yLku yufktík ÷køku Au.(y) fkhý fu yu hMíku ytÄkÁt nkuÞ Au.(çk) fkhý fu nðu ykÚke MktøkkÚke yLku Mk{økú søkík ÃkkA¤ hne økÞwt.(f) fkhý fu yu hMíkku støk÷kuLkku Au.(z) fkhý fu yu hMíku fkuE síkwt LkÚke.

10. ykt¾ {kxu fÞku þçË Mk{kLkkÚke LkÚke.(y) áøk(çk) [ûkw(f) yûk(z) ËrhÞku

rð¼køk - 2«&™ - 7 Lke[u ykÃku÷ VfhkLkwt yuf ík]íkeÞktþ MktûkuÃkefhý fhku.

239økwshkíke

(1) økktÄeSyu ykr£fk{kt su yktËku÷Lk yLkw¼ÔÞw íkuLkku MkkÂíðf heíku Mkk{Lkku fhðkLke heíkLke þkuÄ{ktÚke MkíÞkøkúnLkkuyktËku÷LkLkku sL{ ÚkÞku Au. íku{kt yÃk{kLk fhLkkhLkwt ¾hkçk þkMkLk fhLkkh þkMkfkuLkwt yÚkðk hksfíkkoykuLkwt, þku»ký ¾kuhkuLkwtðøkuhuLkwt fkuR heíku çkwYt ÚkkÞ íkuðk «ÞíLkku fhðkLkk Lknª Ãkhtíkw íku{Lkk{kt MkáçkwÂæÄ sL{u, íku{Lku íku{Lkk ¾hkçk fk{ku yLkuyrð[khkuLkwt ¼kLk ÚkkÞ íkuðk «ÞíLkku fhðkLkku MÃkü WËuþ Au. yk fkhýu MkíÞkøkún fhLkkh fkuRÃký òíkLke ®nMkk Lkrn ÚkðkÃkk{u yu Lkrðþu ¾çkhËkh nkuðku òuRyu. ßÞkhu «òLku MkíÞøkúnLkk yktËku÷Lk {kxu Ëkuhðýe yLku {køkoËþoLk ykÃkðkLkwt nkuÞíÞkhu yktËku÷Lk Ëhr{ÞkLk MkíÞkøkún fhLkkh íkhVÚke yÚkðk íkku MkíÞkøkún{kt Mkk{u÷ ÚkÞu÷ Mkk{kLÞ «òLku Ãkûku fkuR Ãký®nMkk ÚkkÞ íku [÷kðe þfkÞ Lknª. MkíÞ økún MkkÄLk Au Ãký y®nMkk íkku MkkæÞ Au yLku y®nMkkLkwt s çkesw Lkk{ Au «u{.

yÚkðk«&™ - 7 Lke[u ykÃku÷k VfhkLkwt yuf ík]íkeÞktþ MktûkuÃkefhý fhku. (10)(h) ykÃkýk ËuþLku {kxu Mðíktºkíkk ½ýe {w~fu÷eÚke {u¤ðe þfkÞ Au. yu{ ykÃkýk ËuþLke Mkuðk fhLkkh yLku MðíktºkíkkLkkMktøkúk{Lkk yøkúýeykuyu ½ýwt Mkkhe heíku òýe ÷eÄwt níkwt. yLkuf ¿kkríkyku, ðkzkyku, Mkt«ËkÞku yLku hksÞku{kt ðnU[kÞu÷kyk ËuþLku yuf fhðkLkku níkku. yuðe yufíkkLke yLku Mkt½Lke ¼kðLkk rðLkk ÚkÞu÷k çkÄk «ÞíLkku rLk»V¤ LkeðzÞk níkk. ð¤eytøkúuòuLkk þkMkLkLke Sð÷uý Ãkffz LkkøkLke [qz suðe Mk¾ík níke. yk{ktÚke Aqxðk {kxu Mk{ksLke ¢ktrík {kxu rðÃ÷ðfhLkkhkyku AxkËkh ¼k»ký fhðkLke Mk{Úko þÂõík ½hkðLkkhkyku, ËuþLke ÃkrhÂMÚkríkLkkt çkÄk ÃkkMkktLkku [khuçkkswÚke {LkLkÃkqðofyÇÞkMk fhLkkhkyku, ÚkkfÞ yLku nkÞko rðLkk ytøkúuòu Mkk{u [¤ð¤ [÷kðLkkhkykuLke MkkÚku MkkÚku {Lk, rð[kh yLku f{oÚkeËuþLkk WæÄkh rMkðkÞ çkeS fkuE ytøkík EåAk Lk Ähkðíkku yLku «òLkk {LkLku çkhkçkh yku¤¾e, Mk{Syu «{kýu íku{LkuËkuhLkkhku MkkÄw[rhík {kýMk Ãký nkuÞ yu sYhe níkwt. yk ËuþLkk ¼køÞ yux÷k Mkkhkt fu fh{[tË økktÄeLkk Ëefhk{kt yk÷ûkýku níkk. yLku yk ËuþLku fÞkhuÞ Lk {éÞku nkuÞ íkuðk yuf çkºkeMk ÷ûkýkuÚke ¼hu÷ku Lkuíkk {éÞku. yu{Lkk «ÞíLkkuÚke s ykËuþ swËk - swËk Mkt«ËkÞku{kt ¼uË¼kð Lk {kLkLkkhku, MkkiLkk WËÞ{kt s fÕÞký òuLkkhku, «òLke Mk¥kk yLku ðneðxðk¤ku÷kufþkne Ëuþ çkLÞku yu{Lku ykÃkýu yksu Ãký ËuþLkk rÃkíkk íkhefu ÃkqSyu Aeyu. íku çkÄe heíku ÞkuøÞ Au.

rð¼køk - 3

«&™ - 8 Lke[uLkk «&™ku{ktÚke fkuEÃký [kh «&™kuLkk sðkçk ykÃkku. (16)

1. ‘çkk’ rðþu ÷¾ðkt Aíkkt ÷u¾fLke íkxMÚkíkk.

2. ‘ËeðkLkku çkqÍu’ {kt yk÷u¾Þku÷k «{kuËçkkLkk ÔÞrfíkíðLkk A {wÏÞ økwýku sýkðku.

3. çkk çkÄe r{÷fíkLkkt Ãkkt[ ¼køk fhðkLke fu{ Lkk Ãkkzíkkt ?

4. ‘ËeðkuLkk çkqÍu’ {kt yk÷u¾kÞu÷k ÷u¾fLkk ÃkkuíkkLkk A {wÏÞ yðøkwýku sýkðku.

240 økwshkíke

5. fwxwtçk Mkt¼k¤ðk{kt s ÃkkuíkkLkku sÞðkhku Au yuðwt çkkLku þk fkhýu Mk{òÞwt.

6. çkk yLku ËkËkS yu ÷øLk {kxu fhu÷k «ÞíLkku ðýoðku

«&™-9. Lke[uLkk «&™ku{ktÚk fkuE Ãký ºký «&™Lkk yuf - çku ðkfÞ{kt W¥kh ykÃkku. (6)

1. ÷u¾fLkk çkkyu ÃkkA÷e ô{h{kt Lkðk - Lkðk fÞk fk{ku þkuÄe fkZÞkt ? þk {kxu ?

2. ÷u¾fLku ykÃkýe Mk{ksh[LkkLke yLku fwxwtçk ÔÞðMÚkkLke Lkçk¤e fE fE ÷køku Au ?

3. Ëefhe ðýLkkuíkhe Au yuðe ÷køkýeLkk ÷u¾f þk {kxu xefkfkh Au.

4. ÷u¾fLkk {k{k fuðwt ði¼ðe SðLk Sðíkkt

5. çkkLkk ði[krhf rðfkMkLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt.

«&™ - 10 Lke[uLkk «&™kuLkk W¥kh {kxu ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku. (10)

1. zkufxhLkk SðLk{kt ÃkíLkeLkwt MÚkkLk fuðwt níkwt. ?

(y) MknÄ{o[krhýeLkwt (çk) yÄkorøkLkeLkwt

(f) øk]rnýeLkwt (z) Ëefhku sýLkkheLkwt

h. fkuLkk ð[LkLku çkk yVh {kLkíkk.

(y) rÃkíkkS (çk) ðze÷ku

(f) ©e yhrðtË (z) ÃkkuíkkLkk

3. ....................... yu ÷u¾f yLku íku{Lkk çkÄk ¼kE - çknuLkkuLku Ä{o¼e fhðk{kt yøkíÞLkku ¼køk ¼sÔÞku.

(y) ½h{kt Úkíkkt çkkñk[khu (çk) çkkLke çkef yLku rMkæÄktíkkuyu

(f) ÄkŠ{f ÃkwMíkfkuLkk ðkt[Lku (z) rðîkLkkuyu ykÃku÷k ¼k»kýkuyu

4. ÷u¾fLkwt Lkk{ ÞkuøkuLÿ fkuýu Mkq[ðu÷wt ?

(y) LkkLkkS (çk) rÃkíkkS

(f) ©e yhrðtË (z) {Äh

5. fwxwtçk ¼uøkwt ÚkkÞ íÞkhu çkk þwt Mkkt¼¤ðkLkku WíMkkn çkíkkðíkkt ?

(y) ½h (çk) ðze÷kuLke Mkuðk

(f) Akufhkt (z) hMkkuzwt

241økwshkíke

6. ÷u¾fu 25 ð»ko MkwÄe{kt fux÷k rÃkf[h òuÞu÷kt ?

(y) [kh (çk) çku (f) Ãkkt[ (z) A

7. Lkkhe ô{hLke ¾kËe Ãknuhíke rfþkuheyku íkhefuLkwt çknw{kLk çkkLku fkLku nkÚku {¤u÷wt ?

(y) MkhËkh ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷ (çk) ©e yhrðtË

(f) ©e {kíkkS (z) økktÄeS

8. çkkLke Mk{òðx ÃkAe ÷u¾fu þwt çkLkðkLkwt Lk¬e fÞwO.

(y) rþûkf (çk) MkkrníÞfkh

(f) zkufxh (z) ðuÃkkhe

9. çkk¤ WAuh {kxu MkkiÚke yøkíÞLkwt ÷ûký fÞwt økýkÞk.

(y) ykðzík (çk) MkqÍ (f) yLkw¼ð (z) {{íð

10. rþûkf íkhefu †e ðÄw MkV¤ ÚkE þfu íkuðwt ÷u¾f þk {kxu {kLku Au.

(y) †eyku ðÄkhu çkku÷fe nkuÞ Au.

(çk) †eyku{kt {{íkk - MknLkþÂõík yLku ÄehsLkku økwý nkuÞ Au.

(f) †eyku ðÄkhu ÃkËðe Ähkðíke nkuÞ Au.

(z) †eyku çkk¤fkuLku ðÄkhu Mk{Þ ykÃke þfu Au.

rð¼køk 4«&™ - 11. Lke[uLkk{ktÚke fkuE Ãký rð»kÞ Ãkh [khMkku þçË{kt rLkçktÄ ÷¾ku. (7)(1) rn{k÷ÞLkku «ðkMk(h) ykhkuøÞLke Mk{MÞk(3) Mkku~Þ÷ {erzÞkLkk ÷k¼k÷k¼(4) VwøkkðkLke Mk{MÞk«&™ - 12 ¼qftÃk{kt þYykíkLkk ºký rËðMk{kt fhu÷e MkuðfeÞ fk{økeheLkku ynuðk÷ ykÃkku. yÚkðk nuÕ{ux rðLkk rî[feðknLkku Ãkh {wMkkfhe fhíkkt {wMkkVhkuLku [uíkðíkku yuf yunðk÷ íkiÞkh fhku. (7)«&™ - 13 Mkq[Lkk «{kýu W¥kh ykÃkku. (10)1. ¾kuxk ¾[oLkk yu çknw rðhkuÄe níkk. 1

242 økwshkíke

(ðkfÞ{ktÚke ytøkMkkÄf «íÞÞ yku¤¾kðku.)2. fLÞkËkLk, Ëk¤¼kík, ykøkøkkze 2

(fkuE Ãký çku þçËLkk Mk{kMk yku¤¾kðku.)3. yuf÷u nkÚku, øktÄ ykððe 1

(YrZ«ÞkuøkLkku yÚko ykÃkku)4. y{u ½ýe fhfMkhÚke Sðíkkt 1

(hu¾ktrfík þçËLke rð¼Âõík yku¤¾kðku)5. ½hLke MkVkE çkk fhíkkt fkt íkku çknuLkku fhíke 1

(WÃkhkufík ðkfÞ{kt hnu÷ MktÞkusf yku¤¾kðku)6. {khk MkwÄe ðkík ÃknkU[íke 1

(ðkfÞ{kt r¢Þk Mkq[ðkÞ Au fu «r¢Þk)7. yk {fkLk ykÃkýu ¾heËe ÷Eyu. 1

(ðkfÞ fíkorh Au fu fŠ{ý íku yku¤¾kðku)8. nðu fux÷wt Sððwt Au ? 1

(ðkfÞLkku «fkh sýkðku.)9. yk Mkðk÷ {U ½ýeðkh ÃkwAu÷ku. 1

(ðkfÞ{kt rðþu»ký/r¢Þk rðþu»ký yku¤¾kðku.)

243økwshkíke

Lk{qLkkLkk «&™ÃkºkLk uLk{qLkkLkk «&™ÃkºkLk uLk{qLkkLkk «&™ÃkºkLk uLk{qLkkLkk «&™ÃkºkLk uLk{qLkkLkk «&™ÃkºkLk u

ykÄkhu økwý rð¼ksLkykÄkhu økwý rð¼ksLkykÄkhu økwý rð¼ksLkykÄkhu økwý rð¼ksLkykÄkhu økwý rð¼ksLk

¢{ Lktçkh rLkYÃký/{qÕÞktfLk økwý fw÷ økwý

rð¼ksLk

1. frð yLku frðíkkLkwt Lkk{ 1/2 x 1/2 4

«Mktøk rLkYÃký 1

fkÔÞLkwt nkËofurLÿÞ ¼kð/ fkÔÞþk† 2

yÚkðkfrð yLku frðíkkLkwt Lkk{ 1/2 x 1/2«MktøkLkwt rLkYÃký 1

fkÔÞLkwt nkËofurLÿÞ ¼kð/ fkÔÞþkMºk 2

2. 1. {kýMkLkwt ík¤ MktðuËLk hsq ÚkÞwt 2 x 2 4Au. Mkktsu Ãkzu ½h ÞkË ykðu íku{ SðLk MktæÞkyuEïhLkwt ½h ÞkË ykðu Au.2. ¼eLkuðkLk, Ãkhðk¤kt suðk yÄh, {kuxeyrýÞk¤e ykt¾ze, nkuðk suðe LkkrMkfk,nMkíkkt Ëktík, nÚku¤e{kt þku¼íke ÄLkhu¾k,{kuxe VktË yLku Xªøkýwt fË3.{ehktLke «¼w MkkÚkuLke «erík þhuzeLkk MðkË suðe{Äwh yLku nehk - {kýuf - Íðuhkík suðe{qÕÞðkLk Au íku {kxu frðÞºkeyu ½huýktLke ÞkËehsq fhe Au.4. ðuhLkk þ{u ðuhÚke, «u{Úke þ{u ðuh, yuMkwºkkLkwMkkh. økktÄeSyu {kLkðòíkLkku rðfkMk yLku«økrík fhu.

244 økwshkíke

3. 1. Ëk{kuËh ËkuþeLkwt YÃk ðifw{hkÞu ÷eÄwt Au 1+1 22. {ktøkÕÞLkku {køko fÕÞkýfkhe Au.3. LktË, MkwLktË, WæÄð, yswoLk, yfwh, rðËwh ðøkuhu.

4. 1. røk÷kLkku Afzku «u{, ðkíkkoíkíð, røk÷kLke 4 x 2 8®sËøkeLke hVíkkh, hts¤Ãkkh fÁýktríkfkh. çkuxe çk[kðku - Ëefheyu «òLkwt MktðÄoLk Au íku ytøkuLke Mk¼kLkíkk, òøk]rík, Mkw÷íkkLkLkk Ãkkºk{kt Au.3. MktðuËLkk Mk¼hLkk ÃkkuíkkLkk ½h, Ãkkuh - Ãkkt¾hk«íÞuLke {{íkk, MktðuËLkLkwt YÃkktíkhý yk Ãkkºk4. {kuxe Ëefhe Ëuþkðh{kt LkøkhSðLkLkk {kLkðLke MktðuËLkk, økk{ - Ëuþ - r{÷fík «íÞu çkuÃkhðkne.

5. 1. StËøkeLke hVíkkh - økríkLkwt 3 x 2 6h. hkS{kt Lku {Lk Zkuh Zkt¾h3. MðsLk suðkt Au.4. {k÷eÃkk,¼kÞ,çk[kð, Ãkqøku, ykýeÞk, nkuf÷eÃk. òtçkk¤k, ¾kuÃkk¤k, íkøkze, ¼ze.

6. (y)1. Ëefhk 1 x 10 10(çk)4. ¾Mkðk¤kLke nheVkE{kt íku ykøk¤ Lkef¤e þfíkku Lknª.(f) h. yk¾e ðMkwÄk s ykÃkýwt fwxwtçk Au.(z) 3. yrík økríkLku fkhýu(y) Ãk. çkuxe çk[kðku(çk) 6. nðu ykÚk{ðkLke - ÃkkuíkkLkk {q¤ ½uh sðkLke ½ze ykðe {kxu.(f) 7. «u{ ÷ûkýk(y) 8. ½uhðk¤k ½qtxý Lke[u ÃknkU[íkk ytøkh¾k íku ò{k yLku Ãkhfw¤ huþ{e ð†ku íku Ãkxfkt(çk) 9. fkhýfu nðu MkkÚke MktøkkÚke òLku Mk{økú søkík ÃkkA¤ hne økÞwt.(z) 10. ËrhÞku

245økwshkíke

7. ÃkuhuøkúkVLkku nkËo Mk[ðkE hnu yLku Mkk{krMkf þçË, ÃkwLkhkðíkeoík 10 10

þçË Lk hnu yLku fuLÿ¼kð s¤ðkÞ íku òuðkLkwt hnu.yÚkðk

7. ÃkuhuøkúkVLkku nkËo yLku fuLÿ ¼kð Mk[ðkÞ. MðkíktºÞ Mktøkúk{Lkk rð[khLkeøkrh{k s¤ðkÞ, ÃkwLkhkðíkoLk Lk ÚkkÞ íku òuðwt.

8. 1. ÷u¾fu yk÷u¾u÷ ‘çkk’ Lke rð[khMkhýe, Ãkwºk - Ãkwºke ðå[uLkku ¼uË¼kð, 4 x 4 16

Ëefhe - Ãkwºk ðÄw ðå[uLkku ¼kð,fhfMkh,Mkk{krsf rhðkòu rÃkÞhLke ðkíkLku ðøkkuððe Lknª íku {kxu fhðe fu ðuXðe Ãkzíke yøkðz ð. suðk fÞktf Ëktr¼f ÷køkíkkt økwýku {qfeLku «{kuËðkLku [rhºkLku LÞkÞ ykÃÞku Au.h. WÃkhkuõík økwý - yðøkwýLkwt ÞkuøÞ ¼k»kkþi÷e, íkkxMÚÞ yLku rLkŠ¼fíkkLkk økwýkuLkwt Mk{MÞkLkwt rLkYÃký.3. ËefheykuLkk ðnuðkh Mkk[ððk ÃkkuíkkLkk rÃkÞhuÚke Lknª Úkíkkt ÔÞðnkhkuLkkfkhýu íku{Lku su {w~fu÷e ðuXðe Ãkze níke íku ËefheykuLku Lk ðuXðe Ãkzu {kxu.4. fhfMkrhÞku Mð¼kð, økwMMkku, ÃkíLke ÃkhLke Äkf, rMkLku{k - Lkkxf Lk òuðksðk íku yÞkuøÞ ¾[o Au yuðe rð[khMkhýe, ½h{kt Ëqh ËqhÚke ykðe Ãkzíkkt{nu{kLkku çkk Lkku ðÄw Ãkzíkku íktíke÷ku Mð¼kðLke Lkk ÃkMktËøke ð.Ãk. ÃkríkLke ½uh nkshe{kt MktíkkLkkuLku WAuhe ½uh hne Ë¤ýku - {h[kt ¾ktzeLku,Lkkufhe Lk fhe þfíkkt nkuðkLku fkhýu.6. yLkuf søÞkyu økk{ - Ãkhøkk{ VÞko, MLkune MðsLkkuLku ðkík fhe. ¼kE fw{krhfk Lku Mkk[ððkLke sðkçkËkheyku «MktøkLku ÷ELku «ÞíLkku fÞko.

9. 1. ÃkkuíkkLkwt {Lk fk{{kt ÃkhkuðkÞu÷wt hnu yLku ½h{kt ÃkkuíkkLke sYrhÞkík Au 2 x 3 6íkuðwt ÷køku íku {kxu.h. Ëefhe «íÞu Mk{ksLkk WAuhLkwt Mk{kLkíkkLkwt Äkuhý s¤ðkíkwt LkÚke íku3. {kLkð MktMf]ríkLkk rðfkMk{kt †eLkwt ÞkuøkËkLk {kuxwt Au.¼÷u Ëefhe Mkk{krsfsðkçkËkhe økýkíke nkuÞ Ãký íkuLkwt yÂMíkíð yrík {níðLkwt Au yuðe ÷u¾fLkeMk{s Au.4. ËkY swøkkhLke ÷ík, rMkøkkhux MkuðLk fkuVe - yuVLk {kU½k fÃkzkt ð.Ãk. çkkLkk ði[krhf rðfkMkLkwt Ãkrhýk{ yu ykÔÞwt fu ÃkkuíkkLkk {hý

246 økwshkíke

ÃkkA¤ Úkíkku s{ýðkh xk¤ðkLkwt, hku¬¤, ÷kufk[kh yLku ÷u¾fLkkÃkwºkLkk sLkkuE «Mktøku {u¤kðzku yLku ¿kkrík¼kusLk xkýwt.

10. (z) 1. Ëefhku sýLkkheLkwt 1 x 10 10(f) h. ©e yh®ðË(y) 3. ½h{kt Úkíkkt çkkÌkk[khu(f) 4. ©e yÄh(z) Ãk. hMkkuzwt6. Ãkkt[7. økktÄeS8. rþûkf9. {{íð(çk)10. †eyku{kt {{íkk MknLkþÂõík yLku ÄehsLkk økwý nkuÞ Au.

11. rLkçktÄ ÷u¾Lk{kt 1 x 7 7- {krníke-«Míkwíkefhý-þi÷e, áüktík-ðýoLk-ykf»kof ykht¼ - ytík.

12. -MkuðkfeÞ fk{økeheLke ÞkuøÞíkk 1 x 7 7

-{kLkðÄ{oLke ò¤ðýe

-MknÞkuøke MktMÚkkyku

-{kLkð MktçktÄkuLke nqtV]

yÚkðk

-nuÕ{uxLke sYrhÞkík

-íkus hVíkkh

-{]íÞwLkk yktf

-{kLkð SðLkLke sYrhÞkík

-ykht¼ - ytík

247økwshkíke

13. 1. rðhkuÄe -

2. 1. {æÞ{ÃkË ÷kuÃke - 1 x 9 10

2. îLî - 1 x 1

3. {æÞ{ÃkË÷kuÃke -

3. yuf÷u nkÚke - fkuELke {ËË rðLkk fhðwt.

øktÄ ykððe - yøkkW Úke ¾çkh Ãkze sðe.

4. yrÄfhý - Mk¾{e rð¼Âõík

5. fkt

6 . «r¢Þk

7. fíkorh8. «&™kÚko ðkõÞ.

Documents

ઉચ્ચતર માધ્યમિક અભ્યાસક્રમ 307 - ગુજરાતી - Amazon AWS