ادراك مربيان تربيتي از يادگيري الكترونيكي: يك پژوهش كيفي

2عبدالخاني علي، 1مجيد نيسي

6610031615، تلفن همراه:ر شاووراستان خوزستان شه (Majid.nisi@gmail.com) :اول نويسنده آدرس پست الكترونيك

چكيده ادراك معلمان و مربيان تربيتي نسبت به اين نوع يادگيري توسعه و پيشرفت يادگيري الكترونيكي در آموزش و پرورش به

بستگي دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسي ادراك مربيان امور تربيتي از يادگيري الكترونيكي بود. روش مورد استفاده

يتي انجام شد. نفر از مربيان امور ترب 22به هاي نيمه ساختار يافته با مصاح طريق از ها كيفي بوده و براي جمع آوري داده

به نيز طبقات اين از كدام هر و. شد بندي طبقه اصلي ي مقوله پنج به مربيان هاي پاسخ ها، بعد از تجزيه و تحليل داده

ر مورد يادگيري الكترونيكي د تربيتي امور مربيان معين ادراك شامل اصلي ي مقوله هر. شد تقسيم فرعي ي مقوله چند

دوره و ها و دانش آموز، موانع كاربرد يادگيري الكترونيكي توسط مربيان، مزاياي برنامهاز لحاظ اهميت آن براي معلم

..بود تربيتي امور درسي برنامه با يادگيري نوع اين تناسب و الكترونيكي يادگيري خدمت ضمن آموزش هاي

.يادگيري الكترونيكي، مربيان امور تربيتي، ادراك مربيان تربيتيهاي كليدي: واژه

همقدم -1 ي همه در انقالب اين آثار. باشد اخير ي دهه سه در اطالعات آوري فن و تكنولوژي انقالب منكر تواند هيچ كس نمي

محيط ايجاد مؤثر وسايل و روشها بهترين دنبال به هميشه آن اندركاران دست كه پرورش و آموزش در ويژه به زندگي ابعاد

آموزش فرآيند در خاص شكل به اينترنت و رايانه آوري فن و عام شكل به تكنولوژي. است شهودم كامالً اند، ال بودهفع يادگيري

موفقيت و پيشرفت ديگر طرفي از. است شده عجين مهارتها و دانش استحكام و تقويت كسب، براي يادگيرندگان نمودن ياري و

. سازد نمي نياز انسان در فرآيند آموزش و پرورش بي ش، ما را از وجود معلمآموز در تكنولوژي كاربرد از ناشي چشمگير هاي

آوري فن و تكنولوژي كه چرا باشد، مي ناپذير اجتناب اطالعات آوري فن و تكنولوژي ثمربخش كاربرد براي معلمان آموزش

رونيكي در الكت يآور مپيوتر و فنكا كاربرد ي حوزه[. 1] شوند مي محسوب آموزشي نظام ناپذير جدايي اجزاي از اطالعات،

يادگيري زمينه در آنها مشترك ويژگيهاي به توان مي تعاريف اين به مراجعه با. باشد آموزش از تعاريف گوناگوني برخوردار مي

راي دا الكترونيكي يادگيري سازد؛ مي متمايز سنتي يادگيري از را الكترونيكي يادگيري ويژگيها، اين يابيم؛ دست الكترونيكي

يادگيري منابع فعال كاربرد طريق از آموزش عمليات تمام در را يادگيرنده كه آموزشي ور ايجاد محيطمفهوم وسيع، بر مح

[.2،5] نمايد مي تشويق خود عملكرد استحكام و تقويت به نسبت اطالعات و ارتباطات آوري فن بر مبتني الكترونيكي

آموزش و پرورش منطقه شاوور ،ارشد برنامه ريزي آموزشي يكارشناسدانش آموخته -1

(aliabdolkhanisaleh@yahoo.com: )ست الكترونيككارشناسي ارشد تحقيقات آموزشي و بير آموزش و پرورش، پدانش آموخته -2

نقش در اي مالحظه قابل تغيير ايجاد و ريزي يهپا باعث يادگيري هاي شكي نيست كه يادگيري الكترونيكي در محيط

و راهنما كننده، هماهنگ يادگيري، طراح يك به دانش ي دهنده انتقال يك از سنتي معلم نقش است؛ شده معلم سنتي هاي

دان ديل شده است. پژوهشگران براي كاربرد يادگيري الكترونيكي در ميتب يادگيري جديد محيط فعاليتهاي ناظر و گر تسهيل

تغييرات، اين جمله از اند؛ تأكيد نموده اي آنهااجر چگونگي و تربيتي هاي تربيتي، بر لزوم تغيير روشهاي تفكر در مورد سياست

[. با ورود فناوي اطالعات، مفهوم1] است درسي هاي كالس در خود سنتي نقش به نسبت معلمان ادراك و فهم تغيير ضرورت

نيز،"مدرس "نقش در تحول ايجاد سبب آن، تبع به و تبديل الكترونيكي رويكرد در"دگيرييا" به سنتي رويكرد در"آموزش"

اين و دارد بستگي معلمان ديدگاه و نگرش به الكترونيكي يادگيري از استفاده و كاربرد كه باورند اين بر پژوهشگران. است شده

از كدام هر طبعاً[. 3،4]آيد مي حساب به پرورش و آموزش نظام و مديريت پيشرفت هاي ر از مهمترين محورها و دغدغهام

تربيتي امور مربيان نقش ولي دارند خود درسي ي ماده ي زمينه در الكترونيكي يادگيري از استفاده در اي ويژه شرايط معلمان

ال ارزشهاي و منحصر بفردي برخوردار است، زيرا آنها به عنوان پرچمدار انتق حساس اهميت از پرورش و آموزش نظام در

امور مربيان جديد وظايف و عظيم رسالت از بخشي ناخواه خواه ديگر طرف از[. 24]شوند اسالمي و ملي در مدارس قلمداد مي

براي نوين هاي اشد به كسب مهارتب مي آن به مرتبط آوري فن و الكترونيكي يادگيري كاربرد از ناشي كه مدارس تربيتي

و تجارب از عميق درك و كنندگان مشاركت نظر از واقعيت به دستيابي جهت. است نيازمند اه آوري فن نوع اين از استفاده

از و بوده ذهني كيفي مطالعات هاي داده هستند، معتقد نظران صاحب. شد گرفته نظر در كيفي رويكرد آنان هاي ديدگاه

تكنولوژي و كامپيوتر كاربرد به نسبت مربيان ادراك بنابراين[. 20]شود كنندگان در مطالعه تشكيل مي ايد شركتعق و ادراك

لذا. گيرد مي نشأت آنان اعتقادات از نيز تكنولوژي اين كاربرد در مقاومت و دارد بستگي آنان تربيتي ي فلسفه به مرتبط، هاي

و توسعه رد سزايي به نقش توانند ك مربيان امور تربيتي بپردازد؛ آنها ميادرا كشف به نسبت دارد سعي حاضر ي مقاله

امور مربيان ادراك": از است عبارت مقاله اين اصلي پرسش كلي طور به. باشند داشته مدارس الكترونيكي يادگيري پيشرفت

"چيست؟ الكترونيكي يادگيري به تربيتي

پژوهش نهيشيپ -2يكي در محيط آموزشي بهره كه پيش از آنكه معلمان از يادگيري الكترون داشته تأكيد نكته اين بر ها برخي از پژوهش

مهم از[. 0]باشند داشته كافي شناخت آموزان، دانش بر آن مشهود تأثير و ملموس و كاربردي مزاياي بر بايستي ببرند، مي

توسعه ديدگاه فراگيران در مورد و رشد دانش، متنوع منابع به فراگيران آسان دسترسي الكترونيكي، يادگيري مزاياي ترين

[. 7]برد نام توان رد بحث، ايجاد فرصت كافي و آزاد ارتباطي از طريق پست الكترونيكي و تاالرهاي گفتگو و... را ميموضوعات مو

همايش از شدن مطلع: قبيل از مواردي توان مي اسالمي تربيت ي زمينه در الكترونيكي يادگيري كاربرد فوايد خصوص در اما

يادگيري بكارگيري و درسي ي زمينه با مرتبط اسالمي و مذهبي كتابهاي ها، مهنا واژه ها، المعارف دائره سمينارها، ها،

[. به رغم فوايد مذكور، 8برد] منا معاصر ي دوره در اسالمي احكام و عقايد آموزش و تبليغ در فعال روشي عنوان به الكترونيكي

موانع اين ي جمله از نيست؛ تأثير بي درس سكال در يادگيري نوع اين فعال كاربرد هاي ميدان تربيتي از موانع و محدوديت

يك براي افزاري نرم هاي برنامه ضعيف محتواي درس، كالس در رايانه از استفاده در مهارت كمبود: مانند مواردي به توان مي

افزارهاي مد به نفس ضعيف در كاربرد رايانه، كمبود نراعتما درس، كالس در استفاده مورد رايانه تناسب عدم درسي، ي ماده

يادگيري بكارگيري در معلمان مشكالت مورد در نمود؛ اشاره... و درس هاي كالس در رايانه كمبود درس، با مرتبط

و ها انهراي برخي بودن نامناسب رايانه، كاربرد در فردي مهارتهاي ضعف كالس، سازماندهي عدم همچون مواردي الكترونيكي،

موانعي را آموزش در اينترنت ي شبكه از استفاده هاي چالش مهمترين ديگر، ژوهشپ[. 6]است بوده مطرح فني، مشكالت

نيروي عوامل و استفاده هنگام در اينترنت سرويس وصل و قطع مانند فني عوامل كامپيوتر، ي تهيه در مالي منابع همچون

مقاومت مانند ديگري مشكالت[. 16] نمايد مي ذكر آوري اگيران در استفاده از اين فنفر و مدرسين آمادگي عدم مانند انساني

و امكانات وسايل، ي هزينه باالبودن جديد؛ مهارتهاي تمرين و يادگيري آموزش، زمان كمبود معلمان؛ طرف از تغيير برابر در

آموزش هاي اي يادگيري الكترونيكي؛ كمبود برنامهبر منطقي زيرساخت يا واضح ديدگاه و رسالت وجود عدم ها؛ برنامه اجراي

ناقص روشهاي ارتقاء؛ و پاداش نظام و انگيزه نبود خويش؛ مهارتهاي ي توسعه در آوري فن كاربرد چگونگي براي معلمان

[. و اما 11]روند مي شمار به يادگيري نوع اين سازي پياده جدي موانع از الكترونيكي يادگيري براي جاري ارزشيابي و ارزيابي

شخصي اعتقادات و شخصيتي ويژگي از متأثر كامپيوتر از استفاده براي معلمان گيري ه تصميمنتايج پژوهشي ديگر نشان داد ك

ميدان در كليدي افراد سوي از معلمان پشتيباني مانند ديگري عوامل و. است بوده كامپيوتر كاربرد از ناشي نتايج مورد در آنان

[. 12]اند ربرد يادگيري الكترونيكي تأثير بسيار كمي داشتهمل مالي در اتخاذ تصميم معلمان مبني بر كاعوا نيز و تربيتي

برخوردار بااليي بسيار اهميت از درس كالس در الكترونيكي يادگيري بكارگيري در معلمان اعتقادات و نگرشها ادراكات،

در كالس درس مثبتي نسبت به كاربرد يادگيري اكترونيكي نگرش معلمان كه داد نشان ديگر پژوهش چند نتايج[. 15]است

دارد؛ سزايي به نقش تحصيل، در فراگيران نمودن ياري و پيشرفت در الكترونيكي يادگيري كه بودند معتقد همچنين و داشته

[. 13،14شده است ] گزارش معلمان توسط الكترونيكي يادگيري كاربرد و نگرش بين بااليي و مثبت ي رابطه ها پژوهش اين در

يادگيري كاربرد هاي چالش و مزايا بر آنان تمركز شود، )كه غالباً خارجي است( مشاهده ميآنچه در مطالعات مذكور

و گيرد مي ناديده را خاص شرايط با بومي و استثنايي موارد روش اين. است تربيتي ميدان در كمّي روش صورت به الكترونيكي

آموزش و پرورش بوده و از نزديك در اين عرصه فعاليت امان اين مقاله خود جزئي از نيروي انساني نظمحقق اينكه به توجه با

اين كه شديم آن بر لذا اند، دارند و شاهد ضعف شديد مهارتهاي مربيان تربيتي در به كارگيري يادگيري الكترونيكي بوده

طالعه به اين مهم بررسي ادراك مربيان در مورد موضوع مورد م طريق از و داده قرار بررسي مورد «عميق» صورت به را موضوع

مربيان ادراك شناخت گيرد، مي نشات آنان ي دست پيدا كنيم. از آنجايي كه قسمت اعظم ادارك اشخاص، از تجارب روزمره

يري الكترونيكي قلمداد يادگ ي حوزه در بويژه آموزشي انداركاران دست و ريزان برنامه براي مهم منبع يك عنوان به تواند مي

نيازسنجي و يابي ريشه تر عميق شكل به را الكترونيكي يادگيري در مربيان تحول سازي زمينه توان مي شناخت اين با. شود

.نمود

روش پژوهش -3هستند هايي روش ،يفيك هاي روش. پردازد روش پژوهش حاضر از نوع كيفي بوده كه به شناخت طبيعي و عميق مسأله مي

عبارت به ؛ و بافت خود كمك كنند طيدر شرا ها دهيبه درك جامع پد ،يكم قاتيتحق هاي تيبدون محدود توانند يكه م

همه جانبه و ك،يناميد هاي دهند و بر جنبه يمورد توجه قرار م شهاي يدگيچيو با تمام پ طيانسان را در متن مح گر،دي

در حال كسب اي اند جربه كردهكه آن را ت يافراد دگاهيابعاد را از د نيتا ا كوشند يو م كنند يم ديتجارب انسان تأك يفرد

از آنچه كه در واقع جريان ته[. بنابراين در پژوهش حاضر براي رسيدن به نتايجي نشأت گرف23]رنديتجربه هستند، در نظر بگ

دارد، استفاده شده است.

نمونه پژوهش-4 هاي بيشتري براي پاسخگويي به پرسشاين قرار كه مربياني كه از آمادگي از است؛ بوده هدفمند نوع از پژوهش گيري نمونه

نفر 12 شدند؛ انتخاب برخوردارند، تربيتي امور ي زمينه در مختلف تجارب از كه زن و مرد مربي نفر 22 بين از داشته مصاحبه

مدرك داراي كنندگان مشاركت ي همه. بودند شاغل شوش شهرستان پرورش و آموزش در و بودند زن نفر 16 و مرد آنان از

نفر دو اسالمي؛ معارف رشته ارشد كارشناسي مدرك داراي آنان از نفر دو آن بر عالوه و بودند تربيتي علوم رشته در ناسيكارش

همچنين. بودند تربيتي امور ي رشته ديپلم فوق مدرك داراي آنان نفر 0 تربيت؛ فلسفه رشته ارشد كارشناسي مدرك داراي

.اند را گذرانده (ICDL) كامپيوتر توراپرا آموزش ي مشاركت كنندگان دوره تمام

ها داده تحليل و تجزيه و آوري روش جمع -5 مقدماتي؛ پرسشهاي يعني متنوع پرسش ده از متشكل يافته، ساختار نيمه ي ابزار مورد استفاده در اين پژوهش مصاحبه

ت مصاحبه، به دو نفر از كارشناسان بود. براي عامل روايي سئواال پااليشي وپرسشهاي تشخيصي مستقيم؛پرسشهاي پرسشهاي

دهي خبره و متخصص در زمينه يادگيري الكترونيكي و امور تربيتي ارائه گرديد؛ سئواالت مصاحبه واضح، روشن، و فاقد جهت

ها ز كسب اجازه از آنان، مصاحبها بعد و دادند انجام را اي مصاحبه كنندگان مشاركت از كدام هر براي محققان سپس. بود

پاسخهايشان از برداري يادداشت به ناچار به ندادند را مصاحبه صوتي ضبط اجازه زن مربيان اكثر نيز حال عين در. گرديد ضبط

مدرسه تربيتي مربي اتاق يعني آرام مكاني در ها مصاحبه. شد داده نشان آنان به ها يادداشت مصاحبه، پايان در و شد اكتفاء

براي. شد پياده كاغذ روي بر شده ضبط هاي دقيقه بود و بعد از آن مصاحبه 23الي 26زار گرديد. زمان مصاحبه بين برگ

:شد انجام زير اقدامات ها داده اعتبار از اطمينان

اند؛كنندگان در مصاحبه بيان نموده. دوري كردن از استنتاج آنچه كه مشاركت1

. بكارگيري ضبط صوت و اكتفاء نكردن به يادداشت برداري؛2

كنندگان، براي اطمينان بيشتر از صحت و ويرايش يا تكميل بيانات، يادداشتها را در حققان بعد از تدوين اظهارات مشاركت. م5

معرض مشاهده مشاركت كنندگان قرار دادند.

فاصله زماني بين نفر از مربيان كه خارج از نمونه پژوهش بوده، دو بار اجراء گرديد؛ 4گيري، بر روي اما براي پايايي ابزار اندازه

ي پاسخ مربيان در دو مرحله، تفاوت ناچيزي مشاهده شد.بار نخست و بار دوم، دو هفته بود. بعد از تحليل و مقايسه

ها و تبديل آنان به طبقات اصلي و گروههاي فرعي مراحل ذيل انجام شد:براي تجزيه و تحليل داده

داگانه؛ها بروي كاغذ جپياده نمودن هر كدام از مصاحبه

ها، استخراج مفاهيم و جمالت اصلي، تشكيل مقوالت و طبقات اوليه؛خواندن دقيق و عميق داده

ها، مشخص نمودن زيرطبقات و تشكيل طبقات نهائي؛ بندي دادهكدگذاري محوري: شامل طبقه

هاي امور تربيتي ديگر در زمينه ها از دو نفر متخصصبراي اطمينان بيشتر از عدم دخالت نظر و نگرش محققان در تحليل داده

و يادگيري الكترونيكي جهت تجزيه و تحليل استفاده شد. اين روش مورد تأكيد بسياري از پژوهشگران كيفي قرار گرفته

[.10]است

ها يافته -6اصلي به شرح ذيل يمقوله 3توان به دهد كه ادراك مربيان تربيتي را ميهاي حاصل از مصاحبه نشان ميتحليل دقيق داده

طبقه بندي نمود:

ي اول: اهميت كاربرد يادگيري الكترونيكي براي مربيان. طبقه6-1

باشد:ادراك مربيان تربيتي در اين مقوله شامل سه گروه مي

توسط ( بود كه اهميت زيادي براي كاربرد يادگيري الكترونيكي كنندگانمشاركت %36مربي مرد و زن ) 15گروه اول: شامل

توانند اين نوع يادگيري را در آموزش به كار گيرند؛ فرصت تهيه و اجراي طرح مربيان قائل بودند؛ از اين لحاظ كه مربيان مي

شود؛ اطالع شوند؛ توجه فراگيران به موضوع درس بيشتر ميهاي جديد ياري ميبينند؛ در انتخاب روشدرس را مهياتر مي

شود. همچنين امكان استفاده از آموزش شود؛ دستيابي به اطالعات سريع و آسان ميبه دانش جديد بيشتر ميرساني نسبت

هاي جديد مرتبط با هاي تخصصي تربيت اسالمي مانند تالوتها، تجويد، احكام و نظريهآيد و در زمينهاي بوجود ميچندرسانه

پردازيم: باشد. در اينجا به برخي از بيانات مربيان مرد اين گروه مييگر مربيان مموضوع درسي، يادگيري الكترونيكي ياري

« تدريس موضوعات تربيتي به شكل الكترونيكي، مهم ........واقعاً ممتاز » «بدون شك اين نوع يادگيري اهميت بااليي داره بخاطر همراهي با پيشرفت علمي و دستيابي به اطالعات جديد....»

بيانات مربيان زن در گروه اول: و اما برخي از

«بسيار مهم ، بداليل زياد، از جمله...» « ضروريه چون كه به مربيان اين امكان رو ميده كه از روشهاي متنوع براي تحقق اهداف تربيتي استفاده كنن...»

ي الكترونيكي توسط مربيان ( و براي كاربرد يادگيركنندگانمشاركت %52نفر مربي زن و مرد ) 7گروه دوم: اين گروه شامل

باشد؛ به ويژه در ارتباط تواند كاماًل بر اين نوع يادگيري متكي اهميت محدودي قائل شدند؛ آنها بر اين باورند كه مربي نمي

آيد.ي مهمي در پوشش عاطفي، معنوي و دروني موضوع به حساب ميچهره به چهره بين مربي و دانش آموز، كه جنبه

پردازيم:برخي از بيانات مربيان مرد اين گروه ميدر اينجا به

«توان به شكل اساسي به اون اكتفاء كرد....نمي» «.س و نوعي از وسايل تغيير روتين ولي مورد عالقه».....

بيان زير متعلق به يكي از مربيان زن اين گروه است:

«ي اونا......لي نه همهبرخي از دروس ميتونن از طريق يادگيري الكترونيكي ارائه بشن و»( بودند. ديدگاه آنان اين بود كه كاربرد اين نوع يادگيري هيچ مزيت و مربيان مرد %9گروه سوم: اين گروه شامل دو مربي مرد)

هاي اي براي مربي در پي ندارد بلكه اين نوع يادگيري موجب كاهش مهارتهاي مربي در آموزش، تضعيف توانايي و روشفايده

در امور تربيتيتوسط آنها نسبت به موانع كاربرد يادگيري الكترونيكي و درصد ادراك مربيان تربيتي(: فراواني 1جدول شماره)

هاي فرعي موانعطبقه هاي اصلي موانعطبقه جمع كل مربيان زن مربيان مرد

درصد فراواني درصد فراواني درصد فراواني

موانع مرتبط با مربيان

%34 12 %22 3 %52 7 ديدگاه منفي در كاربرد يادگيري الكترونيكي

%81 18 %52 7 %46 11 ضعف مهارت در استفاده از يادگيري الكترونيكي

%07 13 %22 3 %43 16 براي مربيان نبود انگيزه

موانع مرتبط با محيط

مدرسه

%22 3 %8 2 %14 5 نوآوري مقاومت در برابر

%66 26 %43 16 %43 16 اجراي يادگيري الكترونيكيكمبود امكانات

موانع فني

%04 14 %52 7 %52 7 ي اينترنت در مدارسضعف شبكه

%50 8 %14 5 %22 3 هماهنگي ضعيف مربي و معاون فناوري مدرسه

%34 12 %22 3 %52 7 تربيتي كمبود متخصص يادگيري الكترونيكي در زمينه

موانع مرتبط با نظام

زشآمو

%50 8 %22 3 %14 5 تربيتي كمبود كالسهاي موضوعي مواد

%22 3 %18 4 %4 1 حجم سنگين بار تدريس

نبود راهنماي بكارگيري يادگيري الكترونيكي در

موضوعات تربيتي3 22% 4 18% 6 46%

ربي با دانش آموز، وابستگي بيشتر تعامالت اين دو و دور نمودن مربي از روشهاي تدريس سنتي، بوده است. و اما برخي تعامل م

از ديدگاههاي مربيان اين گروه كه به آن اشاره داشتند:

ا معطل و اهميت چندان قابل ذكري براي مربي نداره بجز راحتي جسمي و ذهني مربي، چرا كه اين نوع يادگيري مربي ر» « مهارتها و توانايي اونو ازش ميگيره....

.«آموز الكترونيكي ميشه...التحصيلي گروهي دانشدر آينده فقط موجب فارغ»......

آموز ي دوم: اهميت كاربرد يادگيري الكترونيكي براي دانش. طبقه6-2

باشد:ادراك مربيان تربيتي در اين مقوله شامل دو گروه مي

مرد و زن( بود؛ آنان اهميت و منافع زيادي از كاربرد يادگيري مربيان %80نفر از مربيان ) 16اول: اين گروه شامل گروه

تحليل و ربط دادن اطالعات؛ فراواني عنصر آموز قائل بودند. از جمله: داشتن استقالل در دستيابي والكترونيكي براي دانش

آموز در ود بازخورد فوري براي عملكرد و دستيابي به نتيجه؛ ياري نمودن دانشتقويت براي يادگيري موضوعات تربيتي؛ وج

ارزشيابي خويش؛ يادگيري روشهاي جديد گفتگوي الكترونيكي با ديگران و مديريت اين نوع گفتگو؛ پرورش توانايي تفكر سريع

آموز در ري با مربي و افزايش انگيزه دانشگيري در امور اضطراري؛ دستيابي به اطالعات در زمان ارتباط غيرحضوبراي تصميم

آموز به تحقيق در مورد موضوعات تربيتي؛ وجود منابع فراوان و گوناگون اطالعات و توضيح شامر خودآموزي؛ تشويق دان

ه يادگيري مربيان بر اين باور بودند ك افزاري؛ همچنينهاي نرمآموز از طريق تجسم آنها بوسيله برنامهمفاهيم دشوار براي دانش

دهد.آموز را به سمت ابداع در طرح موضوعات تربيتي سوق ميالكترونيكي دانش

پردازيم:در اينجا به برخي از بيانات مربيان مرد اين گروه مي

«.يادگيري الكترونيكي دانش آموز را به بحث و بررسي بيشتر در موضوعات تربيتي ترغيب ميكنه» «.كننده خارج ميكنههاي سنتي خستهرا از روش يادگيري الكترونيكي دانش آموز»

بيانات زير نيز متعلق به مربيان زن اين گروه است:

«به منابع جديدي در آموزش دست پيدا ميكنه وتوجه اونوبيشتر جلب ميكنه...» «.آموز رو در دستيابي به اطالعات از مربي خودش كمك ميكنهبه صورت غيرحضوري دانش»

( بود. به نظر آنان اهميت كاربرد مثبت يادگيري الكترونيكي براي مربيان مرد و زن %14نفر مربي) 5روه شامل گروه دوم: اين گ

آموز؛ تبديل آموز بسيار كمتر از معايب آن است. از جمله: دور شدن دانش آموز از كتابخانه؛ از بين رفتن خالقيت دانشدانش

. كالس درس به سينما و كاهش توجه به موضوع درس

بيان زير متعلق به يكي از مربيان مرد اين گروه است:

«. بعد از مدتي يادگيري الكترونيكي جذابيتشو به سبب تكراري بودنش از دست ميده و كالس درس، تبديل به سينما ميشه» بيان زير متعلق به يكي از مربيان زن اين گروه است:

لكترونيكي داشته باشم چونكه به شكل مستقيم و غيرمستقيم و در دراز مدت داراي تونم اعتماد كاملي به يادگيري انمي» «. آموز از كتابخانه و از بين بردن خالقيت اون دارهپيامدهاي منفي از جمله دور نمودن دانش

ي سوم: موانع كاربرد يادگيري الكترونيكي در آموزش موضوعات تربيتي:. طبقه6-3

بندي نمود:سه گروه به شرح ذيل دسته توان بهاين طبقه را مي

گروه اول: موانع مرتبط با مربيان كه شامل: ديدگاههاي منفي برخي از آنان)بويژه مربيان با سابقه( در مورد كاربرد يادگيري

براي مربيان بود. الكترونيكي؛ ضعف مهارتهاي مربيان در استفاده از يادگيري الكترونيكي و نبود انگيزه

اظهار نظر زير متعلق به يكي از مربيان مرد اين گروه است:

«.اكثر مربيان در استفاده از كامپيوتر توانايي ضعيفي دارن»

اظهار زير نيز متعلق به يكي از مربيان زن است:

«عدم تمركز مربي بر روي اين روش يادگيري به دليل ناتواني در چگونگي استفاده از اونه.....»نوآوري)به طور نسبي براي مربي، دانش آموز، مدير و مسئوالن مقاومت در برابروانع مرتبط با محيط مدرسه شامل: گروه دوم: م

مدرسه( و كمبود امكانات و وسايل، جهت اجراي يادگيري الكترونيكي در مدارس بود.

يكي از مربيان مرد اين گروه اينگونه اظهار داشت:

«. آموزا يا مسئولين مدرسه باشه...ن موانع كه ممكنه از طرف هركدوم از مربيا، دانشمقاومت و رد نوآوري از مهمتري» يكي از مربيان زن اين گروه اينگونه اظهار داشت:

« نبود امكانات در مدارس....»عاون ي اينترنت در مدارس؛ هماهنگي ضعيف بين مربيان و مگروه سوم: موانع مرتبط با عوامل فني كه شامل: ضعف شبكه

باشد.هاي تربيتي ميفناوري مدرسه و كمبود متخصصين يادگيري الكترونيكي در زمينه

يكي از مربيان زن اين گروه اينگونه اظهار داشت:

«. ي درسي، كاربرد كامپوتر در آموزش رو دشوار ميكنه...طبيعت ماده» يكي از مربيان زن اين گروه اينگونه اظهار داشت:

«ي پايين ...سرعت اينترنت خيل»ي درسي امور با برنامه كه شامل: كمبود كالسهاي موضوعي و متناسب گروه چهارم: موانع مرتبط با نظام آموزش و پرورش

شود.؛ حجم سنگين بار تدريس و نبود راهنمايي براي چگونگي بكارگيري يادگيري الكترونيكي در موضوعات تربيتي، ميتربيتي

ه اينگونه اظهار داشت:يكي از مربيان زن اين گرو

« نبود امكانات در مدارس از جمله كارگاه كامپيوتر...» يكي از مربيان زن نيز اين گروه اينگونه اظهار داشت:

«ي درسي امور تربيتي...هاي موضوعي و مختص برنامهكمبود كالس»مصاديق هريك از اين طبقه در جدول موانع اساسي كاربرد يادگيري الكترونيكي در آموزش موضوعات تربيتي همراه با

( آورده شده است.1شماره)

هاي آموزش ضمن خدمت يادگيري الكترونيكي:ها و دورهي چهارم: فوايد برنامه. طبقه6-4

شوند:مربيان در ارزيابي خود در اين طبقه به سه گروه تقسيم مي

هاي آموزش ضمن خدمت يادگيري الكترونيكي را د. آنان دوره( بومربيان زن و مرد %52نفر مربي) 7گروه اول: اين گروه شامل

ها آنها را در انجام استقبال نمايند زيرا اين دوره هابايستي از اين دورهخوب توصيف نمودند؛ و بر اين باورند كه مربيان مي

ران مبني بر بسته بودن و داوري ديگها، پيشنمايد و همچنين شركت مربيان در اين دورهمهارت عملياتي آموزش ياري مي

دهد.نداشتن قابليت پيشرفت مربيان را تغيير مي

برخي از نظرات مربيان مرد اين گروه بدين شرح است:

«.ها مستمر باشههاي خوبي هستن و به فرآيند آموزش كمك ميكنه، الزم دورهدوره» «ها فكر ممتازيه...برگزاري اين دوره» «، تا مربي بتونه با تمامي پيشرفتهاي جديد همگام بشه...ريها خوب هستن و ضرواين دوره»

اظهار نظر زير متعلق به برخي از مربيان زن اين گروه بود:

«ها ارزش مربي و توانايي اونو در همگامي با پيشرفت علمي باال ميبره...اين دوره» «.تونه با پيشرفت همراه بشه....ها رو تأييد ميكنم چون مربي مينتونستم توشون شركت كنم ولي اين دوره»

هاي آموزش ضمن خدمت يادگيري الكترونيكي را مربيان زن و مرد( بود. آنان دوره %34مربي) 12گروه دوم: اين گروه شامل

و اصالح بوده تا موثر واقع شوند؛ اصالحات مورد نظر آنها ها نيازمند برخي بازنگريدانند ولي معتقدند كه اين دورهخوب مي

باشد:شامل موارد ذيل مي

ها براي مربيان به طور تخصصي و متناسب با موضوعات تربيتي برگزار شود؛اين دوره

مند شوند؛ي آموزشي واحد گردهم آيند تا از تجارب يكديگر نيز بهرهمربيان تربيتي همزمان در يك دوره

ها رعايت شود؛مدت زمان آموزش اين دوره

ها اشراف داشته باشند؛ي امور تربيتي و يادگيري الكترونيكي بر اين دورهو توانا در دو زمينه مدرسان متخصص و با كفايت

ها جدي و واقعي باشد؛ارزشيابي دوره

ها بالفاصله بعد از فارغ التحصيل شدن مربيان جديد و قبل از شروع كار آنان برگزار گردد؛اين برنامه

هاي جديد مورد پايش قرار گيرند؛ارگيري آموختهها، مربيان براي بكبعد از اتمام دوره

ها، الگوهاي مرتبط با تخصص امور تربيتي معرفي شوند؛در اين دوره

ها در نظر گرفته شود.پاداش مادي براي حضور و شركت مربيان در اين دوره

اظهار نظر زير متعلق به يكي از مربيان مرد در اين گروه بود:

«. ها به نظارت و پيگيري بيشتري نياز دارنآموزش به روز ميكنه، ولي اين دوره مربي رو در زمينه !خوبه»

اظهار نظر زير متعلق به يكي از مربيان زن در اين گروه بود:

«.ها رو برگزار كنه....بهتر بود كه وزارت آموزش و پرورش بعد از فارغ التحصيل شدن و قبل از ورود مربي به مدرسه دوره»هاي آموزش ضمن خدمت يادگيري الكترونيكي را به مربيان زن و مرد( بود. آنان دوره %14مربي) 5اين گروه شامل گروه سوم:

دانند:اي ميداليل ذيل، فاقد هيچگونه فايده

ها، كفايت وتخصص الزم را ندارند؛مدرسان دوره

ها نامناسب است؛زمان برگزاري دوره

شود؛ظر گرفته نميها خستگي مربيان در ندر اين دوره

ها با اهداف و واقعيت مدارس وجود دارد؛تناقض آشكاري بين موضوع دوره

كنيم:در اينجا به برخي از اظهارات مربيان مرد اين گروه اشاره مي

«س ، بداليلي از جمله....ها غالباً غيرموثر و بدون فايدهبه عنوان يك تجربه شخصي بايد بگم كه اين دوره» ....«.برن ها نميي از اين دورهو نه دانش آموز بهره نه مربي»

درسي امور تربيتي:پنجم: تناسب يادگيري الكترونيكي با برنامه ي. طبقه6-5

-درسي كنوني امور تربيتي به سه گروه تقسيم ميمربيان در ادراك و تصور خود در مورد تناسب يادگيري الكترونيكي با برنامه

شوند:

درسي امور تربيتي با يادگيري مربيان زن و مرد( بود و بر اين باورند كه برنامه %52مربي) 3اين گروه شامل گروه اول:

هاي نرم افزاري فراواني براي كاربرد الكترونيكي تناسب دارد و پايگاهها و برنامه

اورند كه مشكل، تناسب يادگيري وجود دارد. همچنين اين گروه بر اين ب يادگيري الكترونيكي در موضوعات مختلف تربيتي

ي درسي را با يادگيري تواند برنامهي درسي نيست بلكه مشكل در خود مربي است چرا كه او ميالكترونيكي با برنامه

الكترونيكي متناسب سازد. يكي از مربيان اين گروه اينگونه اظهار نمود:

«. نتي فراواني با موضوع تربيت اسالمي وجود دارههاي اينترسايتبله، مناسب ، و خدا رو شكر كه وب»

اظهار نظر زير متعلق به يكي از مربيان زن در اين گروه بود:

«.درسي رو متناسب با يادگيري الكترونيكي تنظيم كنهي بله متناسبن، مربي ميتونه برنامه»درسي امور تربيتي با يين بود كه موضوعات و برنامهمربيان زن و مرد( ا%43مربي يا 12گروه دوم: ديدگاه اين گروه ) شامل

ي درسي امور تربيتي از ويژگيهاي يادگيري الكترونيكي متناسب نيست و همچنان نيازمند تعديل و بازنگري است. چرا كه برنامه

ن با يادگيري الكترونيكي ايستايي، تورمي، تكراري بودن و فاصله داشتن از زندگي واقعي دانش آموز رنج برده و روشهاي ارائه آ

متناسب نيست.

در اينجا برخي نظرات مربيان مرد اين گروه آورده شده است:

«.ي درسي براي تناسب با الزامات يادگيري الكترونيكي بايد تغيير كنهبرنامه»روشهاي معمول و عادي ي درسي با روشهاي وسايل الكترونيكي مشكله، چونكه برايتناسب زيادي نداره، ارائه محتواي برنامه»

«.طراحي شده «.ي درسي امور تربيتي در حال حاضر شرايط الزم يادگيري الكترونيكي رو ندارهبه اعتقاد من برنامه»

برخي از اظهارات مربيان زن اين گروه به شرح ذيل بود:

«.ي درسي امور تربيتي تناسب كاملي با يادگيري الكترونيكي ندارهبرنامه» «.اي به پايه ديگر فرق ميكنهي درسي از پايهدرسي در حال حاضر مناسب اين نوع يادگيري نيست چونكه مادهي برنامه» «. ي درسي راكد و ساكن و با واقعيت زندگي دانش آموز فاصله دارهمناسب نيست، چونكه برنامه»

ي درسي امور ود كه يادگيري الكترونيكي با برنامهمربيان زن و مرد( اين ب %52مربي يا 7گروه سوم: ديدگاه اين گروه )شامل

ي متوسطه تناسبي ندارد و اين به دليل شلوغي مواد و ي درسي دورهي ابتدايي متناسب است ولي با برنامهتربيتي دوره

ي درسي با يادگيري الكترونيكي است.ي مصوب ارزشيابي مادهموضوعات درسي دوره متوسطه و عدم تطابق شيوه

اينجا برخي نظرات مربيان مرد اين گروه آورده شده است:در

ها مناسب ولي زماني كه برنامه فشرده و شلوغه، نامناسبه. براي دانش آموزان متوسطه نامناسبه چون در برخي از دروس و پايه» «. شيوه ارزشيابي مصوب متناسب يادگيري الكترونيكي نيست

اين گروه به شرح ذيل بود: برخي از اظهارات مربيان زن

«.ها مناسبه و براي بعضي ديگر نامناسب...براي بعضي دروس و پايه»

شنهاداتينتيجه گيري و پ -7

رخوردار است و اين نوع ب مربيان از زيادي درصد نزد در وااليي اهميت از الكترونيكي يادگيري كه دهد مي نشان ها نتايج يافته

يادگيري نوع اين بر كامل طور به توان راي آنان دارد. برخي ازمربيان نيز بر اين باور بودند كه نمييادگيري مزاياي فراواني ب

با نتيجه اين احتماالً. ندارد مربيان براي مزيتي هيچ الكترونيكي يادگيري كه معتقدند نيز مربيان از كمي تعداد و. بود متكي

الكترونيكي، يادگيري مورد در مربيان ديدگاه كه دارد وجود امكان ينا و باشد مرتبط مربيان شخصي ي فلسفه و گيري جهت

همخواني نيز «ساهل و وينسكتل» ،«ريچاردسون» هاي پژوهش نتايج با نتيجه اين سازد؛ متأثر را آنان تدريس ي شيوه حتي

مكن است به جهت قانع شدن الكترونيكي از ديدگاه مربيان براي دانش آموزان م يادگيري كاربرد شمردن مهم[. 17،15]دارد

مربيان از اين نوع يادگيري در ياري نمودن فراگيران در يادگيري و پيشرفت تحصيلي آنان باشد؛ اين عامل نيز توسط پژوهش

[. برغم ديدگاه مثبت برخي مربيان نسبت به كاربستن يادگيري الكترونيكي 13مورد تأكيد قرار گرفته است]« كان و كاجلتي»

نوع اين بكارگيري به نسبت اي كارانه محافظه ديدگاه دادند، نشان نيز ها ، بعضي مربيان ديگر آنچنان كه يافتهدر كالس درس

ه ك دادند نشان دو اين دارد؛ همخواني نيز «گريب و گريب» پژوهش نتايج با نتيجه اين. اند داشته درس كالس در يادگيري

[. موانع كاربرد يادگيري 18زمان استفاده از اينترنت نگران بودند]برخي معلمان نسبت به عدم كنترل كالس بويژه در

الكترونيكي مانند نداشتن تمايل مسئوالن مدارس به يادگيري الكترونيكي؛ كمبود دستگاههاي رايانه؛ مهيا نبودن شرايط

[. 16نيز همخواني دارد]« ياوماهون»مناسب براي استفاده از رايانه؛ كمبود وقت كافي و بار سنگين تدريس با نتايج پژوهش

[. 26]دارد مطابقت نيز «تروتر» پژوهش با الكترونيكي يادگيري منابع بكارگيري زمان كمبود از مربيان ي همچنين گاليه

فراهم نمودن امكانات مادي و تسهيل با الكترونيكي منابع بكارگيري براي مدارس مسئوالن ي اراده كه است ضروري بنابراين

ين منابع همراه باشد. دستيابي به ا

براي الكترونيكي يادگيري با مرتبط خدمت ضمن آموزش هاي دوره و ها برنامه كه دهد مي نشان ها نتايج حاصل از يافته

در « سمزك»و همچنين « عله و جوارنهخزا» هاي پژوهش نتايج با نتيجه اين. است نيازمند بازنگري به و نبوده موثر مربيان

[. 21،22]دارد همخواني الكترونيكي يادگيري خدمت ضمن هاي مهارت و دانش الزم معلمان از دورهمورد عدم كسب

تصميم سريع العمل عكس ارتباطات، و اطالعات تكنولوژي سريع بسيار پيشرفت كه دارند اشاره نكته اين به ها يافته همچنين

نوين تكنولوژي با آنها كه است ضروري بنابراين. طلبد مي درسي هاي ان تربيتي را بويژه در به روز رساني برنامهميد گيرندگان

تربيتي امور درسي ي برنامه تناسب عدم در مربيان برخي اعتقاد. گيرند كار به درسي ي برنامه خدمت در را آن و شده همگام

چرا. باشد مرتبط مربيان از بعضي توسط درسي هارت الكترونيكي نمودن برنامهم نقص به است ممكن الكترونيكي يادگيري با

داشته درسي ي ماده هر جذاب ارائه در بزرگي سهم آساني به تواند مي آن تعاملي ويژگي و كامپيوتر از مناسب استفاده كه

و مهارتي و اي حرفه فرهنگي، هاي اوتتف به احتماالً مصاحبه هاي پرسش به مربيان هاي پاسخ تنوع كه نماند ناگفته. باشد

وجود عدم دليل به مربيان براين عالوه. باشد مربوط نيز الكترونيكي يادگيري زمينه در آنان ي شده گذارنده آموزش ميزان

نتايج با اخير مورد. هستند مردد الكترونيكي يادگيري مفهوم تعريف و تعيين در همچنان استناد، قابل و متمايز الگوهاي

قانع همچنين و آن كاربرد و الكترونيكي يادگيري فوائد با ربيانم شناساندن ضرورت در «هايگنس» و «الما» هاي پژوهش

[. 25،0] دارد همخواني آموزان دانش تحصيلي پيشرفت بهبود در يادگيري نوع اين نمودن سهيم به آنها ساختن

مراجع [1] Mallinen, S. 2001. Teacher effectiveness and online learning. In J. Stephenson (Ed.), Teaching and

learning online: pedagogies for new technologies, 139-149, Oxford: Routledge.

[2] Berian, W. 2001. The e-school-fact or fiction, Available¬at:¬http://www.williams-¬¬jones. Freeserve

.co.uk/eschool/left_right_frameset.htm.

[3] Kaseman, L. and Kaseman, S. 2000. How will virtual schools affect home schooling? In Home-

edmagazine, November-December 2000-Articles.Available at: ttp://www.home-edmagazine. Com /HEM /176/

ndtch .html.

[4] Murphy Karen L. et. Al. A constructivist model of mentoring, coaching, and facilitating online

discussions. Distance Education 2005; 26(3): 341-

366.

[5] Volman M. A variety of roles for a new type of teacher educational technology and the teaching

profession. Teaching and Teacher Education 2005;¬21(1):¬15-31.

[6] Lama, Y. 2000. Technophile vs. technophobia : A preliminary look at why second-language teachers do

or do not use technology in their classrooms. Canadian Modern Language Review, 56 (3), 390-420.

[7] Schofield, J. and Davidson, A. 2000. Internet use and teacher change. Paper presented at the Annual

Meeting of the American education research association (New Orleans, Louisiana). ERIC Document

Reproduction Service No: ED446748.

والدراسات اإلسالمية، جامعة الشريعة لةمج آسيا، شرق بجنوب إلى اإلسالم الدعوة في التقنية المعلومات استخدام ، 2664 أحمد، يوسف، [8] .550-561(، 37)16 الكويت،

[9] Albion, P. 2003. Graduating teachers’ dispositions for integrating information and communications

technologies into their teaching. Paper Presented at the Society for Information Technology and Teacher

Education 13th International Conference, Albuquerque, NM. Available at: http://www. Usq .edu.au/users/

albion/papers/site03/3756.pdf.

قدمت لي. ورقةالعا التعليم مؤسسات في التعليم نظم تطوير في في اإلنترنت االتصال خدمات دور ، 2666 الهابس، وعبداهلل فهد، الفهد، [01] (.1426محرم 3-5الملك سعود) جامعة التربية، كلية ملحة(، وتدريبية تعليمية )حلول لمشكالت والمعلومات التعليم تكنولوجيا ندوة في

[11] Fabry, D. and Higgs, J. 1997. Barriers to the effective use of technology in education: Current status,

Journal of Educational Computing, 17 (4), 385–395.

[12] Sugar, W., Crawley, F. and Fine, B. 2004. Examining teachers’ decisions to adopt new technology.

Educational Technology and Society, 7 (4), 201-213.

[13] Windschitl, M. and Sahl, K. 2002. Tracing teachers' use of technology in a laptop computer school: The

interplay of teacher beliefs, social dynamics, and institutional culture. American Educational Research Journal,

39 (1), 165-205.

[14] Luan, W., Fung, N., Nawawi, M., and Hong, T. 2005. Experienced and inexperienced internet users

among pre-service teachers: Their use and attitudes toward the Internet. Educational Technology and Society, 8

(1), 90-103.

[15] Can, G. and Cagiltay, K. 2006. Turkish prospective teachers' perceptions regarding the use of computer

games with educational features. Educational Technology and Society, 9 (1), 308-321. Consultation Document.

2003. Towards a unified elearning strategy. Department for Education and Skills: UK.

[16] Patton, M. 2002. Qualitative research and evaluation methods. Beverly Hills, CA: Sage.

[17] Richardson, V. 1994. Teacher change and the staff development process: A case in reading instruction.

New York: Teachers College Press.

[18] Grabe, M. and Grabe, C. 1998. Integrating technology for meaningful learning (2nd Ed.), Boston, USA:

Houghton Mifflin Company.

[19] O'Mahony, C. 2003. Getting the information and

communications technology formula right: access + ability = confident use. Technology, Pedagogy and

Education, 12 (2), 295-311.

[20] Trotter, A. 2001. Teachers complain of little time to use Internet. (Electronic Version), Educational

Week, 24/4/2001, Vol., 20, Issue 32. p.15.

[21] Khazaleh, T. and Jawarneh, T. 2006. Barriers to effective information technology in Jordanian schools

as perceived by in-service teachers. Jordan Journal of

Educational Sciences, 2(4), 281-292.

[22] Simsek, N. 2005. Perceptions and opinions of educational technologists related to educational

technology. Educational Technology and Society, 8(4), 178-190.

[23] Higgins, S. and Moseley, D. 2001. Teachers' thinking about information and communications

technology and learning: beliefs and outcomes. Teacher Development, 5 (2), 191-210.

تهران. (، توانمندسازي و رضايت شغلي مربيان امور تربيتي، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه عالمه طباطبايي1588نيسي، مجيد) [42]

دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي.[25] Burns N, Grove SK . The practice of nursing research: conduct, critique and utilization. 5th ed. St.

Louis:Saunders;2005.

[26] Burns N, Grove SK. Understanding Nursing Research: Building an Evidence-Based Practice. 5th ed.

Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders; 2011.