จาก “มหการเมือง” สู่ “ต้นแบบความคิดคอมมิวนิสต์” ในความคิดของ Alain Badiou

ภาพ

ปกโ

ดย:

รฐศาสตรสาร

ปท 35 ฉบบท 3 (กนยายน-ธนวาคม 2557)ISSN 0125-135X

‡®â“¢Õß §≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å

∫√√≥“∏‘°“√∫√‘À“√ ∏‡π» «ß»å¬“ππ“«“

∫√√≥“∏‘°“√ ∏‡π» «ß»å¬“ππ“«“§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å

°Õß∫√√≥“∏‘°“√ °‘µµ‘ ª√–‡ √‘∞ ÿ¢§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å™—¬«—≤πå ∂“Õ“π—π∑å§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√åπ‘µ‘ ¿«—§√æ—π∏ÿå§≥–√—∞»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬«—≤π“ ÿ°—≥»’≈§≥– —ß§¡»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬‡™’¬ß„À¡à ‘√‘æ√√≥ π° «π «— ¥’§≥–√—∞»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬π≈‘π’ µ—π∏ÿ«π‘µ¬å§≥– —ß§¡«‘∑¬“·≈–¡“πÿ…¬«‘∑¬“ ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√åÕ¿‘™“µ‘ ∂‘µπ‘√“¡—¬§≥–‡»√…∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å©≈Õß ÿπ∑√“«“≥‘™¬å§≥–Õ—°…√»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬‡°…¡ ‡æÁ≠¿‘π—π∑å§≥–Õ—°…√»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬

ºŸâ®—¥°“√ ®ÿ±“∑‘æ¬å ®“µÿ√πµ°ÿ≈

00.pmd 14/2/12, 1:11 AM3

ªï∑’Ë 32 ©∫—∫∑’Ë 3 (°—π¬“¬π-∏—π«“§¡ 2554)ISSN 0125-135X

√—∞»“ µ√å “√ ‡ªìπ«“√ “√∑“ß«‘™“°“√ ¡’«—µ∂ÿª√– ß§å‡º¬·æ√à§«“¡√Ÿâ·≈–§«“¡§‘¥‡ÀÁπ∑’Ë‡ªìπª√–‚¬™πå „π∑“ß«‘™“°“√„π·¢πß«‘™“√—∞»“ µ√å µ≈Õ¥®π “¢“Õ◊Ëπ Ê ∑’Ë‡°’Ë¬«¢âÕß àß‡ √‘¡„ÀâÕ“®“√¬å·≈–π—°«‘™“°“√„Àâ‡ πÕº≈ß“π∑“ß«‘™“°“√ ·≈–‡æ◊ËÕ„Àâ‡ªìπ‡Õ° “√ª√–°Õ∫°“√»÷°…“„π√–¥—∫Õÿ¥¡»÷°…“

∑—»π–·≈–¢âÕ§‘¥‡ÀÁπ„π«“√ “√©∫—∫π’È‡ªìπ¢ÕßºŸâ‡¢’¬π·µà≈–∑à“π ‰¡à∂◊Õ‡ªìπ∑—»π–·≈–§«“¡√—∫º‘¥™Õ∫·µàÕ¬à“ß„¥¢Õß§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å ºŸâª√– ß§å®–¢Õπ”¢âÕ§«“¡„¥®“°«“√ “√©∫—∫π’È‰ª‡º¬·æ√à ®–µâÕß‰¥â√—∫Õπÿ≠“µ®“°ºŸâ‡¢’¬π·≈–∫√√≥“∏‘°“√µ“¡°ÆÀ¡“¬«à“¥â«¬≈‘¢ ‘∑∏‘Ï‡ ’¬°àÕπ

√—∞»“ µ√å “√ ¬‘π¥’√—∫æ‘®“√≥“∫∑§«“¡ ‚¥¬µâÕß àßµâπ©∫—∫∫∑§«“¡®”π«π 3 ™ÿ¥·≈–·ºàπ¥‘ ‡°Áµ®”π«π 1 ·ºàπ ‡æ◊ËÕ„ÀâºŸâ∑√ß§ÿ≥«ÿ≤‘„π “¢“∑’Ë‡°’Ë¬«¢âÕßæ‘®“√≥“æ√âÕ¡°—∫∑’ËÕ¬Ÿà ·≈–‡∫Õ√å‚∑√»—æ∑å¢ÕßºŸâ‡¢’¬π ‡æ◊ËÕ°“√µ‘¥µàÕ°≈—∫

√—∞»“ µ√å “√

æ‘¡æå∑’Ë ‚√ßæ‘¡æå¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å, æ.». 2555‚∑√»—æ∑å 0-2564-3105 ∂÷ß 11 ‚∑√ “√ 0-2564-3119http://www.tu.ac.th/org/tuprint

®—¥®”Àπà“¬‚¥¬ ∫√‘…—∑ ‡§≈Á¥‰∑¬ ®”°—¥‚∑√»—æ∑å 0-2225-9535-40

¡—§√ ¡“™‘°À√◊Õ —Ëß´◊ÈÕ √—∞»“ µ√å “√ ‰¥â∑’Ë :-§ÿ≥®ÿ±“∑‘æ¬å ®“µÿ√πµ°ÿ≈ ”π—°ß“π√—∞»“ µ√å “√ ™—Èπ 6 §≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å‡≈¢∑’Ë 2 ∂ππæ√–®—π∑√å ‡¢µæ√–π§√ °√ÿß‡∑æœ 10200

- ‚∑√»—æ∑å 0-2613-2334-5 (∑à“æ√–®—π∑√å)- ‚∑√»—æ∑å 0-2696-5307 (»Ÿπ¬å√—ß ‘µ)

00.pmd 14/2/12, 1:11 AM2

รฐศาสตรสาร

ปท 33 ฉบบท 3 (กนยายน-ธนวาคม 2555) ISSN 0125-135X

00_Rattasart-Edit-33-3.indd 2 9/28/12 11:31:46 AM

พมพท โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, พ.ศ. 2557

โทรศพท 0 2564 3105-11 โทรสาร 0 2564 3119

http://www.tu.ac.th/org/tuprint

จดจำาหนายโดย บรษทเคลดไทย จำากด

โทรศพท 0 2225 9535-40

สมครสมาชกหรอสงซอ รฐศาสตรสาร ไดท:-

คณจฑาทพย จาตรนตกล

สำานกงานรฐศาสตรสาร ชน 2 คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เลขท 2 ถนนพระจนทร เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200

- โทรศพท 0 2613 2335 (ทาพระจนทร)

- โทรศพท 0 2696 5307 (ศนยรงสต)

‡®â“¢Õß §≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å

∫√√≥“∏‘°“√∫√‘À“√ ∏‡π» «ß»å¬“ππ“«“

∫√√≥“∏‘°“√ ∏‡π» «ß»å¬“ππ“«“§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å

°Õß∫√√≥“∏‘°“√ °‘µµ‘ ª√–‡ √‘∞ ÿ¢§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å™—¬«—≤πå ∂“Õ“π—π∑å§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√åπ‘µ‘ ¿«—§√æ—π∏ÿå§≥–√—∞»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬«—≤π“ ÿ°—≥»’≈§≥– —ß§¡»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬‡™’¬ß„À¡à ‘√‘æ√√≥ π° «π «— ¥’§≥–√—∞»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬π≈‘π’ µ—π∏ÿ«π‘µ¬å§≥– —ß§¡«‘∑¬“·≈–¡“πÿ…¬«‘∑¬“ ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√åÕ¿‘™“µ‘ ∂‘µπ‘√“¡—¬§≥–‡»√…∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å©≈Õß ÿπ∑√“«“≥‘™¬å§≥–Õ—°…√»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬‡°…¡ ‡æÁ≠¿‘π—π∑å§≥–Õ—°…√»“ µ√å ®ÿÃ“≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈—¬

ºŸâ®—¥°“√ ®ÿ±“∑‘æ¬å ®“µÿ√πµ°ÿ≈

00.pmd 14/2/12, 1:11 AM3

ªï∑’Ë 32 ©∫—∫∑’Ë 3 (°—π¬“¬π-∏—π«“§¡ 2554)ISSN 0125-135X

√—∞»“ µ√å “√ ‡ªìπ«“√ “√∑“ß«‘™“°“√ ¡’«—µ∂ÿª√– ß§å‡º¬·æ√à§«“¡√Ÿâ·≈–§«“¡§‘¥‡ÀÁπ∑’Ë‡ªìπª√–‚¬™πå „π∑“ß«‘™“°“√„π·¢πß«‘™“√—∞»“ µ√å µ≈Õ¥®π “¢“Õ◊Ëπ Ê ∑’Ë‡°’Ë¬«¢âÕß àß‡ √‘¡„ÀâÕ“®“√¬å·≈–π—°«‘™“°“√„Àâ‡ πÕº≈ß“π∑“ß«‘™“°“√ ·≈–‡æ◊ËÕ„Àâ‡ªìπ‡Õ° “√ª√–°Õ∫°“√»÷°…“„π√–¥—∫Õÿ¥¡»÷°…“

∑—»π–·≈–¢âÕ§‘¥‡ÀÁπ„π«“√ “√©∫—∫π’È‡ªìπ¢ÕßºŸâ‡¢’¬π·µà≈–∑à“π ‰¡à∂◊Õ‡ªìπ∑—»π–·≈–§«“¡√—∫º‘¥™Õ∫·µàÕ¬à“ß„¥¢Õß§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å ºŸâª√– ß§å®–¢Õπ”¢âÕ§«“¡„¥®“°«“√ “√©∫—∫π’È‰ª‡º¬·æ√à ®–µâÕß‰¥â√—∫Õπÿ≠“µ®“°ºŸâ‡¢’¬π·≈–∫√√≥“∏‘°“√µ“¡°ÆÀ¡“¬«à“¥â«¬≈‘¢ ‘∑∏‘Ï‡ ’¬°àÕπ

√—∞»“ µ√å “√ ¬‘π¥’√—∫æ‘®“√≥“∫∑§«“¡ ‚¥¬µâÕß àßµâπ©∫—∫∫∑§«“¡®”π«π 3 ™ÿ¥·≈–·ºàπ¥‘ ‡°Áµ®”π«π 1 ·ºàπ ‡æ◊ËÕ„ÀâºŸâ∑√ß§ÿ≥«ÿ≤‘„π “¢“∑’Ë‡°’Ë¬«¢âÕßæ‘®“√≥“æ√âÕ¡°—∫∑’ËÕ¬Ÿà ·≈–‡∫Õ√å‚∑√»—æ∑å¢ÕßºŸâ‡¢’¬π ‡æ◊ËÕ°“√µ‘¥µàÕ°≈—∫

√—∞»“ µ√å “√

æ‘¡æå∑’Ë ‚√ßæ‘¡æå¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å, æ.». 2555‚∑√»—æ∑å 0-2564-3105 ∂÷ß 11 ‚∑√ “√ 0-2564-3119http://www.tu.ac.th/org/tuprint

®—¥®”Àπà“¬‚¥¬ ∫√‘…—∑ ‡§≈Á¥‰∑¬ ®”°—¥‚∑√»—æ∑å 0-2225-9535-40

¡—§√ ¡“™‘°À√◊Õ —Ëß´◊ÈÕ √—∞»“ µ√å “√ ‰¥â∑’Ë :-§ÿ≥®ÿ±“∑‘æ¬å ®“µÿ√πµ°ÿ≈ ”π—°ß“π√—∞»“ µ√å “√ ™—Èπ 6 §≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å‡≈¢∑’Ë 2 ∂ππæ√–®—π∑√å ‡¢µæ√–π§√ °√ÿß‡∑æœ 10200

- ‚∑√»—æ∑å 0-2613-2334-5 (∑à“æ√–®—π∑√å)- ‚∑√»—æ∑å 0-2696-5307 (»Ÿπ¬å√—ß ‘µ)

00.pmd 14/2/12, 1:11 AM2 00_Rattasart-Edit-33-3.indd 3 9/28/12 11:31:46 AM

รฐศาสตรสาร ฉบบ 35/3 (กนยายน-ธนวาคม 2557)

สารบญ

บทบรรณาธการ ..................................................................................(7)

บทนำา Carl Schmitt: “ตำานานแหงเทว” วาดวยมตรและศตร ............................................................................. 1

ธเนศ วงศยานนาวา

ความเปนตวแทน (Representation) ในยคสมยของการครอบงำาดวยเทคโนโลย: ขอสงเกตบางประการใน Roman Catholicism and Political Form ของ Carl Schmitt ...... 24 สรช คมพจน

จากสภาวะยกเวนถงพระเจาบนดน: โทมส ฮอบสในทฤษฎการเมองของคารล ชมทท .............................. 52

อรรถสทธ สทธด�ารง

“ทฤษฎรฐธรรมนญ” ของ Carl Schmitt ............................................ 93 ปยบตร แสงกนกกล

Carl Schmitt และเอกเทวนยม: ตำานานแหงความเปนรฐ/การเมอง ................................................... 126 ธเนศ วงศยานนาวา

จาก “มหการเมอง” ส “ตนแบบความคดคอมมวนสต” ในความคดของ Alain Badiou ......................................................... 161 เกงกจ กตเรยงลาภ

บทบรรณาธการ

บทความทงสชนทตพมพในรฐศาสตรสารฉบบนเปนผลพวง

ของการสมมนาวาดวยเรอง Carl Schmitt ทมหาวทยาลยวลยลกษณ ใน

วนท 7-8 มนาคม 2556 จดโดยหลกสตรรฐศาสตร สำานกวชาศลปศาสตร

มหาวทยาลยวลยลกษณ โดยมผรวมนำาเสนอ ไดแก ธรวฒ เสนาคำา

สรช คมพจน อรรถสทธ สทธดำารง ทงหมดจากมหาวทยาลยวลยลกษณ

นอกจากนนกม ปยบตร แสงกนกกล ธเนศ วงศยานนาวา ศโรตฒ

คลามไพบลย ทเขารวมการสมมนา นบตงแตการรอฟนความคดของ Schmitt

ในโลกตะวนตกมาตงแตทศวรรษท 1970 เปนตนมา ชอของ Schmitt ก

เรมทรงพลงมาตงแตกลางทศวรรษท 1990 ในประเทศไทย โดยมการสอน

เรองราวของ Carl Schmitt ใหกบนสตปรญญาโท คณะรฐศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดย ธเนศ วงศยานนาวา ในชวงครงหลงของ

ทศวรรษท 1990 หลงจากนนผลงานของชยวฒน สถาอานนท ทอางอง

ถง Schmitt และธเนศ วงศยานนาวา กปรากฏออกมา แตกจะมผลงาน

วทยานพนธของศโรตฒ คลามไพบลย เทานนทนำาเสนอผลงานของ

Schmitt อยางเปนระบบและดจะเปนผลงานภาคภาษาไทยชนเดยวทอาจ

จะเรยกไดวาเปนชนเปนอนมากทสด จากวนนนถงวนนกเปนเวลายาวนาน

มากกวาทผลงานของ Schmitt จะปรากฏเปนชนเปนอนอกครงในหม

ผสนใจความคดของ Schmitt ในประเทศไทย


บรรณาธการ

การแบงแยกความเปนการเมอง(political)ดวยการแบงมตรและศตร

ตามกรอบคดของCarlSchmittในหนงสอThe Concept of the Political ทแสดง

สถานะภวนวทยา (ontology) นนกท�าใหผลงานของ Carl Schmitt นกทฤษฎ

กฎหมายทวพากษกฎหมายแหงศตวรรษทยสบตองมทงมตรและศตร1 แมวาการ

แบงมตรและศตรจะเปนอะไรทงายตอความเขาใจแตชวตและเสนทางความคด

ของนกกฎหมายผนกไมไดด�าเนนไปแบบงายๆ ตามแบบการแบงมตรและศตร

บทน�ำ Carl Schmitt: “ต�ำนำนแหงเทว”

วำดวยมตรและศตร


รฐศำสตรสำร ปท 35 ฉบบท 3 (กนยำยน-ธนวำคม 2557): หนำ 1-23

1 CarlSchmitt, The Concept of the Political, translatedandwithIntroductionbyGeorgeSchwab,(Chicago:UniversityofChicagoPress,1985).

2

2 CarlSchmitt,The Nomos of the Earth in the International Law of the Jus Publicum Europaeum,translatedbyG.L.Ulmen,(NewYork:TelosPress,2003).

เพยงแตความงายดายทางการเมองและการจดระเบยบต�าแหนงแหงทตางๆ ก

เปนหนทางทงายและสะดวกในการท�าความเขาใจสรรพสงตางๆเมอกรอบความ

คดแบบนชวยในการท�าความเขาใจโลกการเมองกยอมท�าใหความนยมตอการ

แบงขวเปนสงทหลกเลยงไดยาก เพราะทงชวตของเขาและผลงานทางความคด

ของเขาตางกมทงมตรและศตรเชนผพพากษาเปนตนศตรทส�าคญของเขาคอ

การเปนศตรกบการรวมมอกบนาซของเขาแมวาจะเปนชวงเวลาจาก1933-1936

เองกตามการรวมมอกบนาซกท�าใหความคดของเขาเองถกตงค�าถามเชนเดยวกน

กบนกคดคนอนๆ เชน Martin Heidegger สถานะของเขาทงชวตและผลงาน

จงด�าเนนไปตามกลไกของเอกเทวนยมแหงครสตศาสนาทไมเปนมตรกตองเปน

ศตรเพราะการไมอย“ขางฉน”กแสดงวาเปนศตรกบ“ฉน”

ความเปนมตรและศตรจงไมไดจบลงไปกบการเมองยคสาธารณรฐ

ไวมารและการเมองของนาซแตยงคงด�ารงมาถงชวงเวลาแหงการรบและไมรบผล

งานของCarlSchmittอยางมากนบตงแตทศวรรษท1970และทวความส�าคญ

มากยงขนเมอปลายศตวรรษทยสบมาเยอนการเมองของผลงานของ Carl

Schmitt ทไมวาจะเปนการเมองของฝายซายและของฝายขวาตางท�าใหผลงาน

ของSchmittตกอยภายใตการเมองของการท�าลายลางปศาจรายจนท�าใหกลไก

ของKatechon ทท�าหนาทในการหยดยงปศาจรายหรอAnti-Christเปนพนฐาน

ของการตอสทางการเมองภายใตเสนทางของเทววทยาทางการเมอง2 ในอดต

กลไกของKatechon เปนหนาทของจกรวรรดโรมนจะตองท�าหนาทในฐานะการ

ถวงวนเวลาแหงการสนสดโลก ความคดท Katechon แสดงตนดวยพลงแหง

จกรวรรดนนเปนกรอบคดทพบไดใน Tertullian แตความคดเรองนไมไดมความ

ส�าคญในประวตศาสตรอกตอไปโดยเฉพาะอยางยงเมอพลงของปรชญาท�าลาย

ความส�าคญของศาสนาและเทววทยา

ประวตศาสตรในกรอบของครสตศาสนาจะเปนสงทไมมวนทจะเขาใจ

ไดถาไมเขาใจเรอง Katechon ถาจะเขาใจประวตศาสตรในความเขาใจ

ประวตศาสตรของครสตศาสนากจะตองเขาใจเรองของการตอสกบผตอตาน

3

ศาสนาและรวมไปถงคนนอกศาสนาประวตศาสตรคอประวตศาสตรของศาสนา

กบการขจดมารรายประวตศาสตรกรอบคดแบบนเปนแนวทางทSchmittใชใน

การปกปองตอตานพลงแหงความชวรายในโลกหลงสงครามโลกครงทสอง ดวย

การพจารณาประวตศาสตรโลกภายใตกรอบคดแบบนกดจะสอดคลองกบความ

คดของจกรวรรดอเมรกนในการตอสกบศตรโดยเฉพาะอยางยงเมอคดตามกรอบ

คดเรอง“แกนแหงความชวราย”(AxisofEvil)การพจารณาวา“ใครไมไดอยขาง

ฉนเปนศตรกบฉน”กแสดงใหเหนถงบทบาทของKatechon วาในทายทสดกจะ

ตองออกปฏบตการ ภายใตบรรยากาศทางการเมองแบบนแสดงใหเหนถงการ

เขาใจโลกและการเมองผานกรอบคดทางศาสนา แมนความพยายามทจะท�าให

Katechon เปนอะไรทไมไดเกยวของกบศาสนาจะเปนสงปกตทางความคดของ

เหลานกคดนกปรชญาตะวนตกทเหนยวแนนกบความคดเรองโลกโลกยะ(secu-

larization) แตถงกระนนกดสถานการณโลกในปลายศตวรรษทยสบและตน

ศตวรรษทยสบเอดท�าใหการตความผานความคดทางศาสนาเปนเสนทางทไดรบ

ความนยมอยางมากในทางปรชญาจนท�าใหพลงแหงความเปนฆราวาสและเรอง

ทางโลกกลายเปนเรองทถกทาทายสถานะของโลก‘หลงกระบวนการสรางความ

ส�าคญทางโลกหรอความเปนฆราวาส’(post-secularization)จงเปนเสนทางส�าคญ

ดวยในเวลาเดยวกนเสนทางของเทววทยาทางการเมองปรากฏใหเหนจากหลาก

หลายความคดGiorgioAgamben,SimonCritchley,JacquesDerrida,Ronald

Dworkin,JohnGray,JurgenHabermas,AlasdairMacIntyre,CharlesTaylor

เปนตน โดยนยงไมตองพจารณาเหลานกคดทางศาสนาอกเปนจ�านวนมากจาก

หลากหลายศาสนาในโลก

การใหความส�าคญกบศาสนาและความเชอทอยนอกเหนอพลงของ

วทยาศาสตรและRationalityยอมท�าใหประเดนทางดานอารมณ(โดยเฉพาะถา

พจารณาในกรอบของขวปฏปกษกบRationality)เปนองคประกอบส�าคญในการ

ท�าความเขาใจการกระท�าของมนษยมากกวาทจะเปนเรองของRationalityลวนๆ

ผลงานทางปรชญาอยางMarthaNussbaumไปจนถงงานทางประวตศาสตรดาน

อารมณและความรสกเชนผลงานของPeterStearnsดจะเปนตวอยางทางสาขา

มนษยศาสตรทด ส�าหรบเรองของอารมณและความรสกกเปนอะไรทกรอบคด

เสรนยมแบบดงเดมปฏเสธโดยการเมองทปฏบตการผานความรสกและอารมณ

4

ไมวาจะเปนความรกหรอความเกลยดชงทยงถกน�าไปเชอมโยงกบการเมองแบบ

มวลชนท “พรอม” กจะด�าเนนไปสการเมองทงมงาย เชน การเมองแบบฟาสซสม

นาซและเผดจการเบดเสรจ(totalitarianism)เปนตนผลงานของDanielJonah

Goldhagen,Hitler’s Willing Executioners: Ordinary German and Holocaust

(1996)3 ชใหเหนถงพลงของอารมณและความรสก โดยเฉพาะอยางยงความ

เกลยดชงของผคนปกตธรรมดาๆกบการเปนสวนหนงของการเปนผสมรรวมคด

กนในการ“สงหาร”“ศตรอนเปนทเกลยดชง”ในระดบชวตประจ�าวน

ความส�าเรจและประสทธผลทางการเมองเกดขนจากการใช“ส�านก

แหงความถกตองกวา” เปนพนฐานในการปฏบตการทางการเมองจ�านวนมาก

โดยเฉพาะอยางยงการปฏวตเชนการปฏวตวฒนธรรมของจนเปนตนอารมณ

และความเชอเปนสงทยากทจะแยกออกจากกน อารมณกบศาสนาจงเปนพนฐาน

ส�าคญของการปฏบตการทางการเมองJonathanHaidt,The Righteous Mind:

Why Good People are Divided by Politics and Religion(2012)ชใหเหนถง

ความส�าคญของการรไดโดยไมตองมค�าอธบาย (intuition)มากกวาRationality

ดงนนการชกจงคนอนๆทแบงแยกกนดวยความแตกตางทางการเมองและศาสนา

อนเปนเรองทพบเหนไดทวๆ ไปนนไมไดเกดขนจาก Rationality แบบทเหลา

เสรนยมเชอไมวาจะเปนRationalityในระดบปจเจกชนทเชอในเสรภาพในการ

ตดสนใจของตนเองหรอจะเปนระดบสาธารณะ

การเมองและศาสนานนไมไดท�าใหคนเปนมตรและศตรกนภายใต

ความเชอทางการเมองและศาสนา (แตยงเปนอะไรทเกยวของกบผลประโยชน

โดยเฉพาะอยางยงในหมชนชนน�าทผลประโยชนทเปนรปธรรมมความชดเจน

มาก) รปธรรมของศลธรรมทก�าหนดวถทางแหงศลธรรมทส�าคญอยางหนงกคอ

การไมถกโกงและไดรบการปฏบตอยางเสมอกน (fairness)การไมท�ารายกนทตรงกน

กบการเอาใจใสดแลกน (care) การกดขและเสรภาพ ความจงรกภกดและการ

ทรยศหกหลง การยอมรบอ�านาจและการทาทายอ�านาจ การยอมรบใหเกยรต

ตอกนและการดถกเหยยดหยามลดคณคาของอกฝายหนง เปนตน อยางไรกด

3 DanielJonahGoldhagen,Hitler’s Willing Executioners: Ordinary German and Holo-caust, (NewYork:Vintage,1996).

5

การเมองสหรฐอเมรกาทมการแบงขวกนอยางชดเจน(polarization)ผานประเดน

ทางการเมองและศลธรรมตางๆเชนการท�าแทงการแตงงานของคนเพศเดยวกน

กยอมหลกหนประเดนเรองความรนแรงไปไมพนเปนตนสงตางๆเหลานลวนแลว

แตเปนสงดงดดใหผคนยดมนกนในการเลอกแนวทางและวถปฏบตทางการเมอง

คณคาตางๆ เหลานทคนแตละฝายเชอและยดถอวาตนเองยดมน

ในสงทดกวาและถกตองกยงเพมความเชอมน เมอคนจ�านวนหนงทมความคด

คลายๆกนรวมตวกนเปนกลมเดยวกนส�านกแหงความเหนอกวากลมอนๆเปน

อะไรทแขงแกรงมากยงขนเพราะ “ฉนไมไดเปนคนเดยวทคดแบบน” จ�านวนใน

ฐานะเปนฐานของความเปนกลมเปนกลไกส�าคญของการตอกย�าความเชอ4

สภาวะของการเปนคนทดกวาศกดสทธกวาถกตองกวา (Holier than Thou)

กท�าใหส�านกแหงความถกตองกวาคนอนๆ เสมอเปนสงทหลกเลยงไดยาก

โดยการทพวกเดยวกนกอยดวยกนเองนนกตองการความจงรกภกดตอกลมของ

ตนเอง แตละฝายกจะยดมนในสงทกลมตนเองเหนวาเปนการกระท�าทถกตอง

ของพวกเดยวกนและมความถกตองตามรปทางศลธรรมอนเปนสงถกตองทกลบ

เปนวาอกฝายหนงไมมเชนไมมศลธรรมเปนตน

การตอสกนระหวางความดและความชว ธรรมและอธรรม ฯลฯ

เปนฐานคตของการปฏบตการทางการเมองทส�าคญดงนนไมใชทนทางเศรษฐกจ

ทนทางสงคมเทานนทปฏบตการแตทงคยงด�าเนนควบคไปกบทนทางศลธรรม

ทตางกระดมมาใชเพอการตอสทางการเมอง ศลธรรมของฝายหนงจงเปนอาวธ

ทเอาไวประหตประหารฝายตรงกนขามเทานน แมวาศลธรรมเปนเครองมอใน

การโจมตระหวางกลมทตางกนนนเปนกระจกสะทอนซงกนและกน แตกเปน

กระจกทไมมใครตองการจะมอง เพราะศตรผบอนท�าลายสงทมคณคาของฝายตน

สภาวะของการแสดงความเปนKatechon ดงนนจงเปนหนาททส�าคญของการ

เปนฝายทสงสงกวาจะตองช�าระลางปราบปรามเหลาอธรรมประหนงพลงของ

การตนMarvelหลดออกมาจากโลกการตนผสมผสานเขากบโลกแหงโลกยะใน

ขณะเดยวกนดวยความถกตองทตางฝายตางยดมนและมมมมองเปนของตนเอง

4 JonathanHaidt,The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion,(NewYork:Pantheon,2012).

6

กท�าใหฝายอนๆยากทจะเขาใจไดไมเพยงแตเทานนฝายทคดวาตนเองถกตอง

กวากจะคดวาอกฝายหนงเลอกอะไรบางอยางเพราะความโงเขลาอยางไรกตาม

กรอบคดทกลาวมานไมไดใชฐานคดทวาสมองเปนอะไรทวางเปลา แตศลธรรม

นนเปนอะไรทพฒนามาพรอมกบววฒนาการของมนษย กรอบความคดแบบน

เปนกรอบคดทไมเพยงแตเสรนยมยอมรบไมไดเทานนสงคมศาสตรจ�านวนหนง

กไมสามารถทจะรบได

กรอบคดของประวตศาสตรของ Katechon และความคดทางการ

เมองแบบ“ความถกตอง”แบงแยกผคนในทางการเมองออกเปนฝายตางๆท�าให

กรอบความคดของCarlSchmittเรองความเปนมตรและศตรมความเปนรปธรรม

มากยงขนถงแมวาสถานะของการเปน“ศตร”ไมไดจ�าเปนทจะตองเปนเรองของ

ความเกลยดชงกนเปนการสวนตว สถานะของการเปนมตรศตรในกรอบคด

ทางการเมองจงไมใชเรองของความรสกศตรจงไมจ�าเปนทจะตองเปนคนชวราย

แบบทเขาใจกนศตรไมใชคแขงขนอยางไรกตามการสรางสถานะแหงภวนวทยา

(ontology)ทางการเมองกยากทจะตดขาดไปจากสภาวะทางอารมณทางการเมอง

ทตองการความรกและความเกลยดชงไปไมได ประเดนในเรองของการตดสน

ประเมนคาจงยงคงเปนอานภาพของการแบง ดงนนฐานคดเรองความเปนมตร

ศตรของSchmittไปดวยกนไดกบความคดแบบคนในกลมคนนอกกลมไมวานน

จะเปนสถานะของคนภายในสายเลอดคนในบานคนในหมบานคนในอ�าเภอ

คนในจงหวดคนในภมภาคคนในประเทศหรอแมกระทงทวป

การพจารณาคณลกษณะทจ�ากดระหวางคนในและคนนอกเปนอะไร

ทไปดวยกนไมไดกบส�านกแหงความเปนพลเมองโลกหรอแมกระทงความคดเรอง

Cosmopolitanismอยางไรกดกรอบความคดทกลาวมานกยงพสจนไมไดวาส�านก

แหงความเปนพลเมองแหงโลกจะใชไดกบการเผชญหนากบมนษยตางดาว

หรอไม(ถามนษยตางดาวสามารถพสจนไดวามจรง)ถงแมวาค�าถามดงกลาวจะ

เปนค�าถามในอนาคต แตกยงเปนค�าถามทระบถงสภาวะทอยนอกโลกมากกวา

ทจะกลาวถงสภาวะของการด�ารงอยของมนษยในโลกทงนไมวาจะเปนอยางไร

กตามประวตศาสตรของสงมชวตกยงคงเกดขนในโลกน ความสมพนธทแสดง

สถานะแหงภวนวทยาจงปรากฏอยในระดบของระนาบแนวนอน (horizontal)

มากกวาทจะเปนระนาบแนวตง(vertical)ถาจะกลาวอกนยหนงกคอการด�ารงอย

7

ของมนษยเปนอะไรทเกดขนภายในโลกมากกวาทจะเปนความสมพนธกบ

ภายนอกการด�ารงอยจงเปนเพยงการด�ารงอยของระนาบเดยวกน

II สถานะเชงภวนวทยา (ontology) ของความสมพนธภายในเปน

แนวทางส�าคญของการท�าความเขาใจสรรพสงตางๆรวมไปถงความเขาใจตวบท

(text) สภาวะภายในของตวบทเองมความสมพนธกบอะไรทภายนอกทไมใชตว

บทหรอไม?กรอบความคดของสภาวะสมยใหมทตองการใหอะไรตางๆมความ

เปนเอกเทศกถอวาตวบทเปนสงทด�ารงอยไดภายในตวเองโดยไมจ�าเปนทจะตอง

อางองกบอะไรภายนอกความเปนอสระของตวบทดจะเปนอะไรทไมไดแตกตาง

ไปจากค�าพดหรอ Logos ของพระผเปนเจา พลงแหงค�าพดของพระผเปนเจา

ในฐานะการสราง(LogosofCreation)แตเปาหมายของปรชญากลบไมไดตองการ

ความแนนอนแบบเทววทยาทตองการเปดเผยใหเหนถงความลบของพระผเปน

เจาทไมตองการขอถกเถยงใดอนๆจากจารตของปรชญาตะวนตกทถานบกนมา

ตงแตSocratesศตรส�าคญของปรชญาคอศาสนามากกวาทจะเปนประวตศาสตร

แมวาประวตศาสตรจะท�าใหนกปรชญาคดวาผคนหลงลมปญหาส�าคญไปกคอ

ธรรมชาตของสรรพสงเชนธรรมชาตมนษยเปนตนเสนทางความเปนเอกภาพ

(unity)ของความเปนปรชญาทในทายทสดค�าตอบกคงไมแตกตางไปจากเทววทยา

ของเอกเทวนยมททกอยางตองเปนอยางนนเพยงแตปรชญาตองการขอถกเถยง

และแสดงความสมเหตสมผลทรองรบไดดวยชมชนแหงวชาการและโครงสราง

ความคดทแสดงความเปนสากลและถาเปนไปไดกตองการความเปนอมตะไป

จนถงความคงเสนคงวาทางความคด

ดวยความคดดงกลาวกท�าใหความคดเรองเทววทยาทางการเมอง

(political theology) เปนอะไรทมสารตถะทแทจรงหรอไม เมอพระเจาเปนสงท

ไมมใครเขาถงได? การกลาวถงพระผเปนเจาทไมมใครเขาถงไดแสดงปฏบตการ

ของการอวดอตรเหนอมนษยนอกจากนนสถานะของเทววทยาจะเปนการเมอง

ไดอยางไร ถาพระผเปนเจาเปนหนงเดยวทไมตองการใคร การจะแสดงความ

เปนการเมองไดกตอเมอพระผเปนเจามศตรทจะตองท�าลายลาง พระผเปนเจา

8

จะตองมใครเปนผตอกรในแงนแกนทางเทววทยาทางการเมองของSchmittคอ

อะไร?5 ถงแมวา Schmitt จะไมนยมการเมองของเสรนยมทเนนการพด แต

Schmitt เองดจะมองขามสถานะของค�าพดในปฏบตการของพระผเปนเจา

เสรนยม ประชาธปไตย และรฐสภา กไมสามารถทจะหลกหนพลงแหงการพด

ทน�าไปสการสรางแบบพระผเปนเจาได

ขอถกเถยงอยางสมเหตสมผลทในทางการเมองปรากฏอยในระบอบ

รฐสภาของระบอบเสรประชาธปไตยโดยขอถกเถยงนนไมจ�าเปนทจะตองคดวา

ใครเปนคนพด? ท�าไมถงพด? สถานะของผ พดทอย นอกรฐสภาเปนอะไร

เปนใครเพราะในระบอบรฐสภาสายสมพนธทอยนอกเหนอพลงแหงLogos เปน

สงทไมนบรวมหรอไมปรากฏใหเหน แมนวาผลประโยชนของกลมผลประโยชน

ตางๆจะถกนบรวมมาตงแตเรมแรกแตกกลบไมไดถกนบรวมดงนนการอภปราย

ในรฐสภาจงเปนการเมองทไมไดมเปาหมายอะไร6 ความสมพนธทมองไมเหน

ดงกลาวท�าใหรฐสภาสรางเอกสทธแหงค�าพดทมสถานะเปรยบหนงไดกบตวบท

ทมความเปนเอกเทศ (autonomy) แหงพระผเปนเจา โดยทงสองตางรกษา

เอกสทธของตนเอาไวในแงนการเมองจงเปนเรองของสารตถะ(essences)ทไม

ไดแสดงตวออกมาใหปรากฏประหนงพระผเปนเจายอมไมปรากฏรางใหเหนตาม

หลกคดของเอกเทวนยมพระผเปนเจาจงเปน“มอทมองไมเหน”ตามแบบAdam

Smithการเมองจงไมมความโปรงใสและไมสามารถทจะมองทะลเขาไปได

“มอทมองไมเหน” เปน “มอ” ส�าคญในการเชอมโยงสงทเปน

“ตวบท” และ “การกระท�า” เขาดวยกน สงทมองไมเหนจบตองไมไดในตวบท

ของกฎหมายกคอพลงนอกกฎหมายทมตอการสรางกฎหมาย พลงอ�านาจ

ทสรางรฐธรรมนญทเปนพลงนอกรฐธรรมนญหรอพลงพเศษนอกกฎหมาย

(extra-legality)พลงพเศษนอกกฎหมายทท�าใหกฎหมายไมสามารถเปนกฎหมาย

ทบรสทธ กฎหมายทเปนเหตในตวเอง (causa sui) กรอบความคดของ Hans

5 HeinrichMeier, Carl Schmitt and Leo Strauss: The Hidden Dialogue, translatedbyJ.HarveyLomax,(Chicago:UniversityofChicagoPress,1985).

6 Carl Schmitt, The Crisis of Parliamentary System, translated by Ellen Kennedy,(Cambridge:MITPress,1995),p.19.

9

Kelsen เปนตนแบบส�าคญของการสรางความบรสทธและเอกเทศของกฎหมาย

โดยกระบวนการปฏบตการแหงความเปนเอกเทศภายใตโครงสรางของการจ�าแนก

แจกแจง (structural differentiation) ท�าใหอาณาเขตตางๆ ตองมความบรสทธ

เชน การเมอง ศลปะ สงคม เศรษฐกจ เปนตน กฎหมายเองทตองการความ

บรสทธจะตองอางองกบกฎหมายอกกฎหมายอกอนหนงทสงสงกวาเทานน

อ�านาจสงสดทมาจากพระผเปนเจาทมอบใหกบมนษยคนแรกอยางอดมผได

อ�านาจนมาจากพระผเปนเจา เชน อ�านาจในการตงชอสงของตางๆ อนเปน

อ�านาจในการจดระเบยบสรรพสงตางๆ เปนตน ล�าดบชนแหงอ�านาจในสาย

การบงคบบญชาทด�าเนนการไดดวยตนเองจงเปนการแสดงของพลงแหงสภาวะ

แหงความเปนอตตกฎหรอautonomyสภาวะแหงการมauto+nomos หรออตตา

ทเปนกฎ(nomos)ในตวเอง

อ�านาจจากค�าพดทเปลยนมาสอ�านาจแหงภาษาเขยนยงคงรกษา

ความเปนตวของตวเองทไมตองพงพาอะไรอนๆ ความเปนเอกเทศแหงตวบท

(text)เอกเทศแหงค�าพดของพระผเปนเจา(theo/logos)ทตองการวทยาการแหง

เทว(theology)ในการเขาถงค�าพดของพระผเปนเจาผเปนสมบรณแหงความเปน

เอกเทศ (absolute autonomy) ในท�านองแบบเดยวกนกบพระผเปนเจาทเหลา

นกกฎหมายบรสทธและผมแรงปรารถนาทจะเหนความบรสทธทงหลายตองการ

จะเหนไมวาจะเปนความบรสทธแหงเพศไมวาจะเปนชายหรอหญงความบรสทธ

เจตจ�านงหรอเจตนา ความบรสทธแหงวชาการไมวาจะเปนสาขาใดๆ ความ

บรสทธแหงรฐ (ประชาชาต) ไมวาจะเปนความบรสทธแหงอ�านาจอธปไตยไป

จนถงความบรสทธแหงกลมชาตพนธฯลฯความบรสทธทมความเปนเนอเดยวกน

ไมผสมปนเปอะไรกบสงอนๆและเปนหนงเดยวทเปนฐานใหกบกฎหมายความ

บรสทธแหงการเปนฝงชนทด�ารงอยกอนการมกฎหมายเพยงแตสภาวะแหงการ

เปนฝงชนเปนสงทด�ารงอยไดโดยไมไดก�าเนดมาจากกฎหมายยอมไมใชฐานคด

ทางการเมอง

ในความเหนของCarlSchmittดงทปยบตรแสงกนกกลไดกลาว

ไวใน“‘ทฤษฎรฐธรรมนญ’ของCarlSchmitt”ทตพมพในรฐศาสตรสารฉบบน

วา “กฎหมายไมอาจบงคบใชไดดวยตนเอง องคกรผบงคบใชกฎเกณฑทเปน

10

นามธรรมทวไปใหเขากบสถานการณเฉพาะรปธรรมจะสามารถกระท�าเชนนนได

กเพราะมองคประกอบ 2 ประการคอ กฎเกณฑ และการตดสนใจขององคกร

ผมอ�านาจบงคบใชกฎเกณฑดงนน“อ�านาจตดสนใจ”จงเปนองคประกอบส�าคญ

ทท�าใหกฎเกณฑบงเกดผลเปนรปธรรม หาใชกฎเกณฑในล�าดบสงกวาทแบบ

Hans Kelsen เสนอไม Schmitt เหนตอไปวา ฐานของกฎเกณฑทางกฎหมาย

ทงหลายจงไมใชกฎเกณฑทางกฎหมายดวยกนแตเปนอ�านาจ”แตเหลาผยดมน

ในหลกการและพลงอ�านาจของตวบท (text) ทแสดงสถานะของการ “อาน”

เหลาตวอกษรทเปนค�าสงของ ‘พระผเปนเจาทไมมวนจะปรากฏรางเปนมนษย’

ดงทปรากฏอยในกรอบคดของยว แตกฎหมายทเกดขนจากมนษยนนเปนเพยง

ไดขอเสนอของอ�านาจทมาจากมนษยดวยกนเองได พรอมๆ กนนน ‘พระเจา

แหงครสตศาสนาพระผเปนเจาปรากฏรางเปนมนษย’ จนท�าใหไมมใครรไดวา

สถานะของมนษยผ นนจะมความพเศษหรอไม อยางไรกดการอวตารของ

พระผเปนเจาเปนรางมนษยเปนเพยงสงมหศจรรยเทานน

ความขดแยงเรองของการปรากฏรางของมนษยผเปนพระบตรของ

พระผเปนเจาทมอ�านาจสงสดปรากฏออกมาในรปของมนษยกบการไมมวน

ปรากฏรางซงกหมายความวาอ�านาจของพระผเปนเจาปรากฏอยในตวบทท

แสดงออกผานความขดแยงของการตความกฎหมายของSchmittและKelsen

ดงนนความขดแยงกนในการตความกฎหมายของKelsenและSchmittจงเปน

สวนขยายตอออกมาของความขดแยง/สงครามทางศาสนาทแสดงออกมาในรป

ของความขดแยงในการตความสถานะของกฎหมาย สถานะของกฎหมายและ

การเมองจงไมใชสถานะแหงปรชญาของเหลานกปรชญาทอางองกบปรชญากรก

โบราณทปราศจากความแปดเปอน(purity)จากพลงอ�านาจของครสตศาสนาอน

เปนความพยายามของการแสวงหาความบรสทธของนกปรชญาและนกกฎหมาย

ทในทายทสดกกลบด�าเนนตามความคดแบบเอกเทวนยมในแงนทงKelsenและ

Schmittกเปนเพยง‘ความแตกตางทเปนเพยงแคเซทยอย’(subset)ของ‘ความ

เหมอนทเปนเซทใหญ’ (หรอชดของเอกเทวนยม) มากกวาทจะแตกตางกนโดย

สนเชง อยางไรกตามเซทใหญยอมเปนอะไรทไมไดรบความสนใจเพราะสงท

ก�าหนดในชวตทวๆไปในชวตประจ�าวนยอมเปนเรองของเซทเลกททรงพลง

11

III ความพยายามในการหาเอกภาพทางความคดและความคงเสน คงเปนวถคดและปฏบตส�าคญของปรชญาแตส�าหรบในกรณของCarlSchmittปฏบตการทางความคดของเขาไมไดเปนเรองของปรชญาการเมอง แตเปนเทววทยาทางการเมอง (political theology) ภายใตกรอบคดแบบเอกเทวนยม ทตองการความเปนหนงเดยวกแสดงใหเหนแรงปรารถนาทจะแสวงหาความเปนหนงเดยว(theOne)ทมความเปนเอกภาพในทกสงทกอยาง7ตวบทกเปนหนงในหนงในนน ความเปนหนงทแสดงความเปนทงหมดมากกวาทจะแสดงความเปนสวนๆ ความเปนปจเจกชนตามกรอบคดแบบเสรนยม และความเปนมตรเปนศตรจงไมไดแสดง“สภาวะของความเปน/อย/คอ”ในแบบสงเฉพาะแหงความเปนปจเจกชน(theparticularityoftheindividual)แมวาความเปนเอกภาพและความเปนหนงเดยวนจะเปนอะไรทไมไดสะทอนสภาวะเชงประจกษกตาม จาก ภวนวทยาสเทววทยายอมท�าใหเสนแบงระหวางประวตศาสตรและต�านาน(myth)เปนสงทแยกออกจากกนไดยากเพราะอยางนอยๆพระคมภรไบเบลกไมสามารถทจะแยกประวตศาสตรออกจากต�านานไปได ในแงนสถานะของความจรงใน พระคมภรจงเปนอะไรทไมมความส�าคญ สถานะทกอยางจากการเมองการเปนผน�าทางการเมองไมสามารถทจะแยกออกจากการเปนผน�าทางศาสนา สถานะของมงกฎทองค�ากบสถานะของมงกฎหนามตางกแสดงสถานะของการเปนผน�า สถานะของมงกฎทองค�ากบมงกฎหนามของพระเยซแยกความแตกตางทางเทววทยาของ “เอกราชาแหงเอกเทวนยม” (Monarchical Monotheism) หรอไม? สถานะของกษตรยเทากนกบสถานะของการเปน Fuhrer หรอไม? ในท�านองเดยวกนสถานะของประธานเหมาแหงพรรคคอมมวนสตจนแตกตางไปจากจกรพรรดจนโบราณอยางไร? สถานะของ “เอกราชาแหงเอกเทวนยม” มสถานะเปน “ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ” หรอไม? “เอกราชาแหง เอกเทวนยม”ผเปนสถาบนสถาปนาแหงการสถาปนาสถาบนและรฐธรรมนญคอสถานะแหงขอยกเวนหรอไม?ดวยสถานะแหง“เอกราชาแหงเอกเทวนยม”ท�าให

7 LaurelC.Schneider,Beyond Monotheism: A theology of multiplicity,(London:Rout-ledge,2008).

12

“ไมอาจแกไขในสวนของรฐธรรมนญได กฎหมายรฐธรรมนญอาจถกแกไขหรอ

ยกเลกไดดวยการแกไขรฐธรรมนญ” เพราะสถานะของรฐธรรมนญเปนอะไร

ทเปรยบประหนงพระผเปนเจาบนพนโลกทมแตพระผเปนเจาเทานนทแกไขตว

เองไดกระนนหรอ?

ความแตกตางทางเทววทยาทแสดงความแตกตางทางความคด

ของครสตศาสนาและความเปนยวทยงมประเดนตางๆอกมากมายทแสดงความ

แตกตางทงในระดบเทววทยาและวถปฏบต แตการแยกประเดนเรองของ

เทววทยากบการเมองนนเปนการแยกทอาจจะไมไดถกตองตามเงอนไขทาง

ประวตศาสตร แมวากรอบคดแบบทท�าใหเปนเรองทางโลกยะ (secularization)

หรอฆราวาสนยม (secularism) จะมความชดเจนในการแยกศาสนาออกจาก

การเมองและรวมไปถงการแยกประเดนความแตกตางทางปรชญาและเทววทยา

ออกจากกนในสภาวะสมยใหม (modernity) เสนทางการเมองของสภาวะสมย

ใหมทไมยอมใหศาสนาเขามามบทบาทในพนทสาธารณะนนท�าใหปรชญา

สถาปนาการผกขาดประเดนทางการเมอง(monopolizationofpolitics)ไดดงจะ

เหนไดจากสาขาวชาของวชาการเมองทมแตปรชญาการเมองกลบไมมเทววทยา

ทางการเมอง ถาจะกลาวอกนยหนงการสถาปนาอ�านาจของปรชญาแทนท

เทววทยาคอการสถาปนาอ�านาจโลกยะตามจรงแลวไมเพยงแตการเมองเทานน

ทถกผกขาดโดยปรชญา ดวยการสถาปนาปรชญาใหมสถานะทสงสงกท�าให

อาณาเขตอนๆ ตองกลบถกผกขาดโดยปรชญาดวยเชนกน การรอฟนบทบาท

ของการเมองเขากบเทววทยากเทากบเปนการรอฟนKatechon หรอไมโดยเฉพาะ

อยางยงถาพจารณาผานกรอบเทววทยาทางการเมอง?

การสถาปนาอ�านาจของKatechon ไดกจ�าเปนทจะตองใชเครองมอ

ส�าคญอยางรฐซงกจ�าเปนทจะตองเปนรฐทแขงแกรงดวย โดยมรฐปรสเซยภาย

ใตการน�าของBismarckเปนอดมคตส�าคญดวย“ผBismarck”ทหลอกหลอน

การเมองเยอรมนกท�าใหผน�าเผดจการทงหลายกลายเปนทโปรดปรานของผคน

จ�านวนมากรวมไปจนถงเหลานกวชาการและปญญาชนของเยอรมนชวงกอน

สงครามโลกครงทสองพลงทางการเมองของกรอบคดแบบคาทอลกภายใตการน�า

ของพระสนตะปาปาจงเปนตวแบบส�าคญทถกโจมตอยางหนกจากกรอบคดทวาง

รากฐานอยบนกรอบคดทตรงกนขามกบคาทอลก

13

ผลพวงของความเปนเผดจการของเหลาประเทศคาทอลกจากอตาล

สสเปนไปจนถงโปรตเกสลวนแลวเปนพลงส�าคญของเผดจการทยนยงมาจนถง

หลงสงครามโลกครงทสองยาวนานกวาเผดจการนาซและอตาลโดยศตรส�าคญ

กคอเผดจการคอมมวนสต เผดจการจงไมใชโลกอดมคตของฝายทเกลยดชง

คอมมวนสตแตเปนปฏกรยาทด�ารงอยแมนวาเผดจการของฝายคาทอลกดจะไม

ไดสรางอะไรพเศษมากเทากบพลงของนาซโดยเฉพาะอยางยงประเดนเรองการ

ฆาลางเผาพนธยวอยางเปนระบบ

ยวเปนศตรส�าคญในทางประวตศาสตรของครสตศาสนาแตนบตงแต

ปลายศตวรรษทสบเกาและหลงสงครามโลกครงทหนงคอมมวนสตเปนศตร

หมายเลขหนง ส�าหรบในเวลานนกคอรสเซยทพลงของคอมมวนสตกไมได

แตกตางไปจากพลงของเอกเทวนยมทตองการ “เปลยน” ทกอยางทแตกตางให

กลายเปนหนงเดยวกนหรอพวกเดยวกน โดยภายในพลงแหงคอมมวนสตเองก

ยงมพลงแหงความเปนยวทเปนรากฐานของKarlMarxการตอตานยวเปนอะไร

ทSchmittและความคดของเขาถอเปนเปาส�าคญของการโจมตของฝาย“ศตร”8

พลงส�าคญในการตอตานคอมมวนสตของเยอรมนกไมไดแตกตางไปจากทอนๆ

นนกคอศาสนาโดยเฉพาะอยางยงพลงของคาทอลกพลงทแตกตางไปจากพลง

ของทนนยมและเสรนยมททงคทรงพลงตลอดระยะเวลาประวตศาสตรตะวนตก

อารยธรรมตะวนตกตองตอสกบพลงตะวนออกของรสเซยหรอพลงของเอเชย

อนปาเถอนพลงของพวกนอกศาสนาทตอตานพลงของจกรวรรดครสเตยนพลง

การตอสของอาณาจกรโรมนอนศกดสทธ (Holy Roman Empire) จงเปนเรอง

ส�าคญสถานะของRespublica Christiana แสดงใหเหนวาสถานะของRegnum

ทแสดงบทบาทของReich และสถานะแหงความศกดสทธของพระผเปนเจาไป

พรอมๆ กน กรอบความคดแบบนท�าใหการแบงแยกการเมองและศาสนาออก

จากกนเปนสงทไมมความชดเจน แมวาจะมการยอมรบวากรอบความคดตางๆ

ทางการเมองเปนเพยงแคการท�าใหเปนเรองทางโลก (secularized) ของกรอบ

8 RaphaelGross,Carl Schmitt and the Jews: The “Jewish Question”, the Holocaust, and German Legal Theory,translatedbyJoelGolb,(Madison:UniversityofWiscon-sinPress,2007).

14

ความคดทางเทววทยา9แมกระทงความคดทางกฎหมายดงนนการบอนท�าลาย

ศาสนากไมไดแตกตางอะไรจากการบอนท�าลายทางการเมองเพยงแตการบอน

ท�าลายทางศาสนาในทนกเปนการบอนท�าลายครสตศาสนาโรมนคาทอลกและ

อาณาจกรโรมนคาทอลก

เปาหมายส�าคญของ Carl Schmitt ภายใตกรอบคดของเยอรมน

หลงสงครามโลกครงทหนงจงเปนการตอสกบลทธบอลเชวคทไดสถาปนารฐ

คอมมวนสตรสเซยขนมา ทงฝายบอลเชวคและอนรกษนยมตางกมจดรวมกนก

คอการวพากษระบบเสรประชาธปไตยกระฎมพ10การวพากษเสรประชาธปไตย

จงท�าใหผลงานของ Schmitt เปรยบประหนงการจบมอประสานกบนกวชาการ

ฝายซายทวพากษระบอบเสรประชาธปไตยในแบบผลพวงแหงความไมตงใจ

(unintendedconsequence)มากกวาทจะเปน“Schmittปกซาย”ลวนๆการเมอง

ของมตรและศตรเปนการเมองของการเอาชวตรอดดวยการเปลยนแปลงผอนๆ

ใหเปนมตรและเปนศตรทในทายทสดทกๆ คนจะตองเปนหนงเดยวกนภายใต

ความเปนหนงเดยวของพระผเปนเจาแตเมอเปรยบเทยบระยะเวลาแหงการตอส

และตอตานบอลเชวคกบพลงของครสตศาสนาโรมนคาทอลกแลวกอาจจะเทยบ

กนไมไดจากประวตศาสตรของการตอสตงแตกบยวโรมนโปรเตสแตนตอสลาม

และบอลเชวค ตลอดจนรวมไปถงเหลาพวกนอกรตทงหลาย เหลาพวกนอกรต

ทไมไดพจารณาอะไรมากไปกวาเงอนไขทางวตถทถกประณามภายใตการตอตาน

ระบบทนนยม

ครนถาจะกลาวดวยภาษาแบบMaxWeberพวกทนนยมนอกรตก

คอ โปรเตสแตนต ททดแทนสงตางๆ ดวยความสมพนธทางวตถ ครนถาจะ

พจารณาศาสนาทเปนไมเบอไมเมากบโปรเตสแตนตแลวกจะเปนไปตามท สรช

คมพจนไดกลาวไวในบทความ“ความเปนตวแทน(Representation)ในยคสมย

ของการครอบง�าดวยเทคโนโลย:ขอสงเกตบางประการในRoman Catholicism

9 Carl Schmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, translated by George Schwab,(Cambridge:MITPress,1985).

10JacobTaubes, To Carl Schmitt: Letters and Reflections, translatedbyKeithTribe,(NewYork:ColumbiaUniversityPress,2013).

15

and Political Form ของCarl Schmitt” วา “ศาสนาโรมนคาทอลกซงมความ

สามารถในการท�าใหหลกการของความเปนตวแทนปรากฏขนจรงด�ารงอยในฐานะ

ทเปนบทแยงทมตอความคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบน”

ภายใตกรอบคดแหงความเปนเอกเทศของสภาวะทรองรบดวยภวนวทยาและการ

โจมตเรองการลดระดบ(reductionism)กท�าให“ความเปนการเมอง”ไมไดเปน

“ตวแทน” ของกลไกทางเศรษฐกจในแบบท Schmitt เหนวาการเปนตวแทนใน

รฐสภาเปนเพยงแคการเปนตวแทนของกลมผลประโยชนทางเศรษฐกจ กลม

ผลประโยชนนอกรฐสภามความชดเจนวาตองการอะไรอยแลวจงไมมความ

จ�าเปนทจะตองถกเถยงอะไรกนแบบทกระท�ากนในรฐสภา ทกอยางมความ

ชดเจนกอนหนาแลววาจะเปนไปอยางไร ในแงนการแสดงวาทะในสภาจงเปน

เพยงแคแสดงเทานน

แตการแสดงของพระผเปนเจาไมมรปรางหนาตากพรอมเสมอท

เปลยนแปลงไปเปนอะไรกไดอยางไรกดดงทสรชคมพจนไดอางถงความพเศษ

ของโรมนคาทอลกในความคดของSchmittไวกคอ“พระเจากลายเปนมนษยใน

ความเปนจรงทางประวตศาสตร และภายในสงนเองทเปนความเหนอกวาของ

ศาสนจกรทมอยเหนอยคสมยของการคดแบบเศรษฐกจ” ในแงนสถานะของ

ต�านานและประวตศาสตรผสมกนเปนหนงเดยวกนในความทรงจ�าทกอปรขน

เปนความคดและวถปฏบต สถานะของ “พระเยซในประวตศาสตร” (Historical

Jesus)กบ“พระบตรของพระผเปนเจา”สามารถทจะแยกออกจากกนและไมแยก

ออกจากกนกไดสถานะและสภาวะของพระผเปนเจาเปนอะไรทไมมการลดระดบ

เพราะเปนไดทกอยางสภาวะของพระผเปนเจากแสดงตนออกมาในรปของมนษย

ได โดยไมตองตงขอสงสยวาพระผเปนเจาจะปรากฏรางเปนมนษยไดอยางไร?

ไมเพยงแตเทานนการเปลยนแปลงรางดงกลาวกพรอมเสมอทจะเปนอะไรอนกได

เชน “รปแบบทางกฎหมาย” และการปรากฏรางนไมไดมสถานะทางกฎหมาย

เทานนแตกแสดงสถานะของการเปนตวแทน

16

IV ความขดแยงทางการเมองและผลประโยชนท�าใหสถานะของการเปนประชาธปไตย(demos+cracy)ยากทจะเปนประชาธปไตยทแสดงความเปนหนงเดยวกนหรอเปนเอกภาพของประชาชนในขณะทเสรนยมรองรบความหลากหลายของผลประโยชนและความไมเปนเอกภาพของผคนทไมมวนทจะเปนเอกภาพในแบบประชาชนไดสถานะของเสรนยมและประชาธปไตยจงเปนสถานะทขดแยงกนตงแตเรมตน เสรนยมไปดวยกนไมไดกบประชาธปไตย เสรนยมทวางรากฐานอยบนฐานของความเปนปจเจกชนทตองการใช Rationality ในการก�าหนดเปาหมายของตนเอง โดยตนเองและเพอตนเอง ทก�ากบดวยความตองการ(desire)ทมความคงทและนอกจากนนRationalityนกจะเปนฐานส�าคญส�าหรบถกเถยงเชนผานPublicReasonเปนตนทงหมดทแสดงคณลกษณะของความเปนปจเจกชนยอมขดแยงกบฐานของประชาธปไตยทตองการเปนเอกภาพ ความขดแยงระหวางสวนรวมกบปจเจกชนการตอสในรปแบบของการถกเถยงเปนคณสมบตของเสรนยม ดงนนเสนทางของการแสวงหาความเปนเอกภาพทเกดขนจากการถกเถยงตามกรอบคดแบบJurgenHabermasเปนอะไรทขดแยงโดยพนฐานกบเสรนยมทตองการความหลากหลาย ภายใตกลไกของประชาธปไตยทมความเปนเอกภาพจงตองท�าลายความหลากหลายในทายทสด ครนถาพจารณาความเปนประชาธปไตยภายใตโครงสรางของความเปนรฐประชาชาต (nation-state) นนกลบท�าใหผคนทงหลายมเปาหมายอยทความเปนเอกพนธ(homogeneity)หลอมรวมเปนหนงเดยวกนมากกวาทจะเปนเรองของปจเจกชน โดยความเปนหนงเดยวกนนรองรบสถานะของอ�านาจอธปไตยทเปนหนงเดยวกนทแบงแยกไมไดของรฐประชาชาต ภายใตความเปนหนงเดยวหรอทกๆหวใจของเหลาปจเจกชนรอยรดกลายเปนหวใจเดยวกนกลไกของรฐประชาชาตทสรางความเปนหนงเดยวกนหรอความเปนเอกพนธโดยเฉพาะอยางยงในชวงเวลาของการม “ศตร” ทางการเมองทไมไดตองการความเกลยดชงแตอยางใดกท�าใหความหลากหลายผนกกนเปนหนงเดยวกนมากยงขนความเปนพหนยม (pluralism) ทางผลประโยชนจงเปนเพยงความหลากหลายภายใตสภาวะปกตทางการเมองเทานน แตความหลากหลายเหลานจะตองถกท�าลายใหหมดไปเมอการเมองตองการความเปนหนงเดยวเพอสรางการแบงแยกระหวาง

17

คนนอกและคนใน ในแงสภาวะของเสรนยมกไมสามารถทจะด�ารงอยไดตอไปการเมองของเสรประชาธปไตยภายใตโครงสรางของรฐประชาชาตทอ�านาจอธปไตยเปนของปวงชนจงเปนการเมองทการท�าลายเสรนยมทใหความส�าคญกบปจเจกชนโดยจะเปนสงทหลกเลยงไดยากเมอตกอยภายใตสถานการณพเศษเชนสงครามแหงรฐประชาชาตเปนตน

ส�าหรบสงครามระหวางรฐนนเปนสงครามทอยนอกเหนอมาตรฐาน

ของความยตธรรมและความจรงเพราะสงครามในฐานะการฆาทไมตองการความ

ยตธรรม เพราะเปนการฆาศตร การเมองทแบงแยกมตรและศตรกคอการเมอง

ระหวางประเทศระหวางสงคราม เพยงแตสงครามทวานไมไดจ�ากดแคสงคราม

ระหวางรฐเทานน แตยงรวมไปถงสงครามกลางเมองอนเปนสงครามของการ

ท�าลายลางศตรภายในในขณะเดยวกนกตองไมลมวาสงครามไมใชเปาหมายของ

การเมอง ถงแมวาสงครามจะไมไดเปนเรองของความเกลยดชง แตสภาวะของ

การเปนศตรกลบเปนอะไรทบอนท�าลายวถชวตบอนท�าลายของรกของหวงหรอ

แมกระทงความศรทธา อยางไรกด Schmitt กลบท�าใหระดบของความรนแรง

สงครามของรฐระหวางประเทศมความรนแรงทไมแตกตางไปจากสงคราม

กลางเมอง11 ส�าหรบการท�าใหความรนแรงของสงครามระหวางประเทศเทากบ

สงครามกลางเมองเปนการลดระดบของสภาวะทางความสมพนธระหวางประเทศ

กบการเมองภายในประเทศ

สถานะของ ‘ความเปนการเมอง’ จงไมใชการเมองในระดบชวต

ประจ�าวนประหนงสรรพสงตางๆ เปนฝมอการสรางของพระผเปนเจา แตสรรพสง

ตางๆเหลานทปรากฏใหเหนในระดบชวตประจ�าวนมสถานะทแตกตางไปจากผ

สรางหรอพระผเปนเจาส�าหรบความสมพนธของสงครามกบความเปนการเมอง

นน อรรถสทธ สทธด�ารง ในบทความ “จากสภาวะยกเวนถงพระเจาบนดน:

โทมสฮอบสในทฤษฎการเมองของคารลชมทท”เสนอวา“การใหความส�าคญ

กบสภาวะสงครามในการนยามความเปนการเมองของชมททจงมไดหมายความ

วาตวเขาก�าลงเหมารวมใหสภาวะสงครามกลายเปนสงเดยวกนกบการเมองหาก

11 William E. Scheuerman, Carl Schmitt: The End of Law, (Lanham, Maryland: Rowman&LittlefieldPublishers,1999),p.233.

18

แตตวเขาก�าลงหยบใชคณสมบตของสงครามโดยเฉพาะบรรยากาศความคบขน

ในการรกษาชวตมาเปนกระจกสะทอนดานกลบของตวมนเองอยางสภาวะปกต

ใหไดรบการตระหนกอยางสมบรณดานกลบซงจะสงผลรอฟนความเขมแขงของ

รฐตลอดจนเอกภาพของสงคมการเมองทงหมดตามไปดวย” ความจ�าเปนของ

การเปนมตรและศตรเปนการยนยนสภาวะตามธรรมชาต(stateofnature)ของ

Thomas Hobbes วา “สภาวะธรรมชาตคอสภาวะอนเปนนรนดรทไมสามารถ

ลบลางการด�ารงอยของมนไปได”ตามทอรรถสทธสทธด�ารงไดกลาวไวกรอบ

คดดงกลาวเปนการแสดงใหเหนถงการปฏเสธความคดของThomasHobbesท

รฐท�าใหมนษยหลดพนจากสภาวะตามธรรมชาตอนเลวรายไดขอวจารณทแสดง

ใหเหนถงการเปน“นกคดสกลฮอบสผตอตานฮอบส”ทน�าเสนอโดยLeoStrauss

นกวชาการทถกจดใหเปน‘พวกอนรกษนยม’ตามกาลทเปลยนแปลงไป

ส�าหรบในพนทของความคดทางการเมองThomasHobbesยอม

เปนบคคลส�าคญทยากทจะหลกเลยงไปได โดยเฉพาะอยางยงถาพจารณา

HobbesในแนวทางของKatechon แลวกจะท�าใหLeviathanของเขาท�าหนาท

นของKatechon ไมเพยงแตทางการเมองเทานนกรอบคดทางการตดสนใจของ

เศรษฐศาสตรกยงตองยอนกลบไปสรากฐานดงกลาวในหนงสอLeviathan สตว

ประหลาดยกษใตทะเลทสรางความหวาดกลวในต�านานของยว สถานะของ

Leviathan หรอ Sovereign หรอองคอธปตยมอ�านาจมากมายเหลอคณานบ

แมวาจะหาแหลงทมาของอ�านาจจะแตกตางไปจากพระผเปนเจาทมสาเหตได

ดวยตนเองสถานะของต�านานประวตศาสตรศาสนาและการเมองกลายเปนอะไร

ทไมสามารถทจะแยกจากกนไดสถานะของLeviathanแสดงสถานะของการเปน

อะไรทอยนอกเหนอกฎเกณฑตางๆสถานะทอยเหนอทกสงทกอยางเปนสถานะ

ขององคอธปตยเพราะสามารถจะเปนผบงคบใหทกๆคนปฏบตตามกฎกรอบ

ความคดอ�านาจอธปตยสงสดและเปนเอกภาพปรากฏใหเหนในความคดของ

JeanBodinอ�านาจขององคอธปตยนนจะอยในระนาบเดยวกนกบผถกกฎบงคบ

ใชไมไดผใชกฎใช“มอ”บงคบใชกฎฉนใดผใช“มอ”นนกไมสามารถทจะใช“มอ”

บงคบใช “มอ”นนเองไดถาจะกลาวอยางงายๆการมดมอตนเปนสงทเปนไป

ไมไดผออกกฎจงเปนผบงคบใชกฎมากกวาทจะเปนผถกควบคมจากกฎในแงน

กฎของผออกกฎมไวใชกบคนอนๆ การเปนองคอธปตยจงอยเหนอกฎหมาย

19

อ�านาจแหงองคอธปตยเปนอ�านาจแหงการสรางในท�านองเดยวกนอ�านาจของ

พระผเปนเจาแตเปนผอยเหนอสรรพสงทพระองคสราง

กรอบความคดเรององคอธปตยอยเหนอกฎหมายเปนความคดท

พฒนามาจากความคดเรองรางกายของพระเยซสองราง รางหนงเปนรางทตอง

ตาย สวนอกรางหนงทเปนอมตะ ส�าหรบสวนทเปนอมตะสงผานอ�านาจตอไป

อยางไมมทสนสดดงทปรากฏในรปของTheKingisDead,LonglivetheKing

รางกายทเปนอมตะเปนรางกายทไมตองการค�าอธบายของสงมชวตทมจดจ�ากด

หรอตองตายกรอบความคดรางกายแหงความเปนจรงทตองตายแตกตางไปจาก

รางกายแหงความลลบ(mysticalbody)หรอCorpus Mysticum ทแสดงความ

เปนองครวมอนเปนคณลกษณะส�าคญทถายทอดมาจากรางของพระเยซ

คณลกษณะของ “รางกายลลบ” ปรากฏอยในศาสนจกร (church) และตอมาก

เปนกษตรยและรฐการเมอง การวเคราะหอ�านาจของกษตรยยโรปมสองราง

ปรากฏอยในงานของนกประวตศาสตรคนส�าคญของศตวรรษทยสบ Ernst

Kantorowicz,The King Two Bodies: A Study in Medieval Theology(1957)12

โดยอ�านาจอนเปนอมตะของกษตรยในโครงสรางรฐสมบรณาญาสทธราช

(absolutist state) ไดเปลยนผานจากกษตรยมาสระบอบเสรประชาธปไตย

ทอ�านาจอธปไตยอยกบประชาชนทแสดงออกถงเจตจ�านงแบบรวมหมตามเสนทาง

ทางความคดของJean-JacquesRousseau

อ�านาจขององคอธปตยเปนอ�านาจทเดดขาดแตเสรนยมกลบท�าให

อ�านาจทเคยด�ารงอยแบบCorpus Mysticum กลบกลายเปนอ�านาจทเกดขนจาก

Logos หรออ�านาจของค�าพดทแสดงความเปนเอกเทศไมไดเกยวของกบอะไร

พลงของค�าพดเปนพลงสรางสรรคทสรางสรรพสงประหนงการเสกของผศกดสทธ

พลงของค�าพดปรากฏใหเหนจากอ�านาจของการตงชอทพระผเปนเจามอบใหกบ

มนษยคนแรก พลงแหงค�าพดกลายมาเปนรากฐานส�าคญของเสรนยมทในทสด

กไมไดน�าไปสการตดสนใจโดยเฉพาะอยางยงการตดสนใจในชวงหนาสวหนาขวาน

สถานการณพเศษหรอสภาวะยกเวนเปนสภาวะทองคอธปตยแสดงตวเพอการ

11 ErnstKantarowicz,The King Two Bodies: A Study in Medieval Theology, (Princeton:PrincetonUniversityPress,1957).

20

ท�าลายลางสภาวะขอยกเวนนสภาวะขอยกเวนท�าให“ตดสน”ไดวาสภาวะปกต

เปนอยางไรสภาวะทวๆไปเปนอยางไร

กรอบคดเรองของขอยกเวนเปนกรอบคดท Soren Kierkegaard

สงผานมาสWalterBenjaminCarlSchmittและGiorgioAgamben13โดยใน

กรณของSchmittนนชอของKierkegaardกบสภาวะยกเวนกลบไมปรากฏเมอ

มการกลาวถงเทววทยาทางการเมอง14ส�าหรบสภาวะยกเวนของSchmittกคอ

การปรบเปลยนความคดเรอง“Repetition”ของKierkegaardทหมายถงสถานะ

ของความทรงจ�า (anamnesis) อนเปนกจกรรมส�าคญของกรกโบราณในการม

ความรส�าหรบฝายKierkegaardแลวสภาวะของRepetitionเปนสภาวะของขอ

ยกเวนทางอภปรชญา15 โดยนกปรชญาผนยงคงตองการทจะรกษาความแตกตาง

ระหวางขอยกเวนกบปทสถาน(norm)เอาไวสวนSchmittกลบตองการผนวก

รวมสองสวนเขาดวยกนนอกจากนนนกทฤษฎกฎหมายยงมอบสภาวะพเศษอน

นใหกบผปกครอง ในขณะท Kierkegaard ยกอะไรทพเศษใหกบคนแตละคน16

สภาวะพเศษนจะไมไดถกผนวกรวมเปนอนหนงอนเดยวกนกบปทสถานสภาวะ

พเศษนเปนสภาวะทอยนอกเหนอการควบคมของพระผเปนเจาและยงสภาวะท

กลบทาทายพระผเปนเจา17 สงท Kierkegaard เสนอเกยวกบ Repetition คอ

สภาวะนเปนสภาวะแหงปจเจกชนทสามารถจะเกดขนซ�าใหมไดในขณะทกรอบ

คดของ Schmitt สภาวะขอยกเวนเปนอะไรทพเศษทไมมวนทจะเกดขนซ�าได

สภาวะขอยกเวนเปนเงอนไขส�าคญของอ�านาจของเจาผปกครองทแสดงวาตนเอง

มความสามารถในการควบคมหรอจดการสภาวะผดปกตกรอบความคดของยค

13 BrendanMoran, “Exception, decision andphilosophic politic:Benjamin and the extreme”,Philosophy and Social Criticism,Vol.40,No.2(February,2014),p.146.

14 RebeccaGould,“Law,Exception,Norms:Kierkegaard,SchmittandBenjaminonException”,Telos,Vol.162,(2013)p.11.

15 RebeccaGould,“Law,Exception,Norms:Kierkegaard,SchmittandBenjaminonException”,p.13.



21

บาโรค (Baroque) อนเปนกรอบความคดทมอบความเบดเสรจนนเปนอะไร

ทSchmittโหยหา18

สภาวะขอยกเวนคอสภาวะทแตกตางไปจากสภาวะสดขว เพราะ

สภาวะขอยกเวนเปนสภาวะทมการเปลยนแปลง(transform)เปนสภาวะทกอให

เกดอะไรบางอยาง สภาวะขอยกเวนจงเปนสภาวะทตองกาวขาม (transgress)

อะไรบางอยางสภาวะขอยกเวนเปนอะไรทท�าใหเกดความเขาใจวาไมเคยมอะไร

แบบนมากอนโดยสงใหมก�าลงจะเกดขนสภาวะยกเวนในทางอภปรชญาเปรยบ

เทยบไดกบสงมหศจรรย(miracle)ในเทววทยาสภาวะขอยกเวนมไดเปนสภาวะ

ทสามารถจะเขาถงไดดวยLogos แหงปรชญาแตเปนหนาทของพลงแหงต�านาน

(mythos) ทจะมบทส�าคญในการควบคมอะไรทเปนสงทปราศจากความชดเจน

สภาวะแหงความไมชดเจนแสดงสภาวะทไมสามารถมองทะลเขาไปไดดงท

เสรนยมปรารถนา สภาวะดงกลาวยอมท�าใหกฎหมายไมสามารถทจะจดการได

เสนทางของการแสวงหาผน�าทางการเมองทเขมแขงเปนสงทเหลาอนรกษนยม

เยอรมนปรารถนาโดยเฉพาะอยางยงการสถาปนาสภาวะยกเวนทน�าไปสการ

ตดสนใจทเดดขาดส�าหรบGiorgioAgambenสภาวะยกเวน(katargesis)มได

เปนผลตผลของโครงสรางสมบรณาญาสทธ (absolutist) แตเกดขนในจารต

ของการปฏวตประชาธปไตย(democratic-revolutionarytradition)19

ภายใตคณลกษณะแบบนความพยายามในการแสวงหาความบรสทธ

ของเสรประชาธปไตยจงประสบปญหากบความเปนอ�านาจนยมของเสร

ประชาธปไตยทก�ากบดวยการด�ารงอยของความเปนรฐ รฐทไมไดเปนสวนหนง

ทางประวตศาสตรของระบอบเสรประชาธปไตยเพราะรฐเปนพฒนาการทมมา

18 BrendanMoran, “Exception, decision andphilosophic politic:Benjamin and the extreme”,p.150.

19 GiorgioAgamben,State of Exception, translatedbyKevinAttell,(Chicago:Univer-sityofChicagoPress,2005),p.5.ความแตกตางของGiorgioAgambenกบCarlSchmittกคอฝายหลงตองการท�าใหประวตศาสตรทเกดขนเชอมโยงกบความรทางศาสนาในเรองของการสนสดโลกทท�าใหการด�ารงอยทางการเมองของจกรวรรดเปนสงจ�าเปนเพอการปกปองจากสงชวรายในขณะทGiorgioAgambenกลบเหนวาตองเอาเรองKatechon ออกไปเพราะไมนาจะเปนสวนหนงของกรอบครสตศาสนา.

22

กอนเสรประชาธปไตยมสถานะของความจ�าเปนทถงแมวาจะเปนสงทดจะเลว

รายกตาม แตความเลวรายนเปนสงทหลกเลยงไมไดตามกรอบคดของ “Zoon

Politikon”หรอ“สตวการเมอง”ทท�าใหการอยในการเมองของคนอยในเมองเปน

สงทหลกเลยงไมได อยางไรกดกรอบคดแบบกรกโบราณนไมไดด�ารงอยโดย

ปราศจากความคดของครสตศาสนาททรงพลงทผนวกความคดกรกโบราณและ

ยวเขามาดว สถานะของพระผเปนเจาและสถานะของกษตรยถกน�ามาเปรยบ

เทยบหรอสลบต�าแหนงกนนนกเปนความคดทด�ารงอยกอนหนาการเกดขนของ

ครสตศาสนาหรอแมกระทงสถานะสงสดของ Yahweh กเปนอะไรทมาทหลง

มากๆ

เพยงการเปนผมาทหลงไมไดหมายความวาเปนรงทายแตกลบเปน

ผอยกอนอะไรอนๆ สภาวะและสถานะของรฐโบราณทมแตความเปนสวนตว

(personal state) กท�าใหบคคลแหงรฐด�ารงต�าแหนงสงสดทอยเหนอทกสงทก

อยางรวมทงกฎหมายสถานะของรฐทอยนอกเหนอสภาวะทางกฎหมายประหนง

“กฎหมายเปนอะไรทใชกบผอนแตไมใชผบงคบใชกฎหมาย”กท�าใหประวตศาสตร

การตอสของผคนจ�านวนมากตองการทจะท�าใหรฐมความผกพนทางกฎหมายกบ

ผถกบงคบใชกฎหมาย เมอรฐหรอกฎหมายมดมอตนเองไมไดกจ�าเปนทจะตอง

มคนอนๆมามดมอรฐหรอกฎหมายโดยทงหมดทกลาวมานเปนรากฐานส�าคญ

ของการเมองทแสดงตวผานกลไกของ Polis มากกวาทจะเปนชวตชนบทท

ปราศจากความเปนเมองและตวอกษรซงกหมายความถงการไมมประวตศาสตร

ไมมรฐไมมการเมองไมมขนนางไมมกษตรยไมมทาสไมมการเกณฑแรงงาน

ไมตองไปท�าสงครามหรอไมมโรคระบาดและสงสกปรกฯลฯนอกจากนนสภาวะ

ของการไมมรฐจงไมใชสภาวะแหงการไรอารยธรรมหรอสภาวะแหงความปาเถอน

ตามกรอบคด Aristotle แตอยางใด แตการไมมรฐเปนสงทคนเหลานตองการ

เพราะเขาเหลานนไมตองการม “สงตางๆ ทจะท�าใหมนษยจ�านวนมากตองตก

เปนเครองมอของรฐ เชน การเปนทาส เปนไพร”20 เพยงแตการไมมสงเหลาน

20PierreClastres,Society Against the State: Essays on Political Anthropology, (NewYork:ZoneBooks,1987); JamesC.Scott,The Art of Not Being Governed: An Anarchist History of Upland Southeast Asia,(NewHaven:YaleUniversityPress,2009).

23

เปนอะไรทสญพนธไปตามครรลองของประวตศาสตรประวตศาสตรทมแตรฐและ

ไมมอะไรนอกรฐกท�าใหประวตศาสตรนนเปนประวตศาสตรของการตอสของรฐ

โดยรฐ เพอรฐ ในทายทสดเสยงกระหมของการ “สละเลอดทกอยางเพอรฐ

ประชาชาตพล” กเปนสภาวะแหงการด�ารงอยทางประวตศาสตร ไมวานนจะ

เปนการอยในรฐหรอความพยายามทจะอยนอกรฐ

รฐศาสตรสาร ปท 35 ฉบบท 3 (กนยายน-ธนวาคม 2557): หนา 24-51

ความเปนตวแทน (Representation)

ในยคสมยของการครอบง�า

ดวยเทคโนโลย: ขอสงเกตบางประการใน

Roman Catholicism and Political Form

ของ Carl Schmitt*

สรช คมพจน**

*บทความชนนพฒนามาจากการน�าเสนอผลงานในงานสมมนาทางวชาการหวขอ “ความเปนศตร:ความคดทางกฎหมายและการเมองของCarlSchmitt”เมอวนท7-8มนาคมพ.ศ. 2556ณ หองประชม 2 อาคารวจย มหาวทยาลยวลยลกษณ ซงจดโดยหลกสตรรฐศาสตรส�านกวชาศลปศาสตรมหาวทยาลยวลยลกษณผเขยนขอขอบคณอาจารยปรดโดม พพฒนชเกยรต แหงวทยาลยนานาชาตปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรรมศาสตร และ ศภเกยรตศภศกดศกษากรส�าหรบความชวยเหลอในการหยบยมเอกสารมาณทน

**อาจารยประจ�าหลกสตรรฐศาสตรส�านกวชาศลปศาสตรมหาวทยาลยวลยลกษณสามารถสอสารกบผเขยนไดท[email protected]หรอ[email protected]

25

เกรนน�าในความเรยงRoman Catholicism and Political Form คารลชมทท

(CarlSchmitt)ไดเรมตนดวยขอสงเกตถงประวตศาสตรภมปญญายโรปไวอยาง

นาสนใจวานบเปนเวลาหลายศตวรรษทประวตศาสตรยโรปไดถกขบเคลอนดวย

“สภาพการณทางอารมณของการตอตานจกรวรรดโรมน”(anti-Romantemper)

อารมณของการตอตานทหลอเลยงการตอสทมตอศาสนจกรโรมนคาทอลกทง

ดวยพลงทางศาสนาและพลงทางการเมอง (Schmitt, 1996: 3) จากขอสงเกต

ดงกลาวความนาสนใจกคอเหตใดชมททถงพจารณาพฒนาการของประวตศาสตร

ยโรปดวยขอสงเกตของอารมณ? และอารมณสามารถเปนกลไกขบเคลอน

ประวตศาสตรของยโรปไดอยางไร?

ขอสงเกตดงกลาวของชมททไดน�าเราเขามาส การพจารณาถง

ประเดนปญหาทส�าคญของประวตศาสตรภมปญญาทางการเมองสมยใหมของ

ยโรป ประวตศาสตรภมปญญาทขบเคลอนดวยอารมณ นกปรชญาสาย

ปรากฏการณวทยาคนส�าคญอยางซามเอล เวเบอร (Samuel Weber) ไดตง

ขอสงเกตถงความจงใจในการเลอกใชค�า (term) ของชมททในประโยคแรกของ

Roman Catholicism and Political Formทกลาวไววา“Thereisananti-Roman

temper…[Es gibt einen anti-Römischen Affekt…]”“อารมณ”(temper[Affekt])

ทชมททจงใจใชเพอทจะเปดใหเหนถงบรรยากาศทางภมปญญาของยโรปและ

สอความสวนทเหลอของความเรยงชนดงกลาวนน ไมใชอารมณในความหมาย

ของความรสกนกคดทมนษยมในฐานะทเปนคณสมบตหรอสงทมนษยมไวใน

ครอบครองตงแตตนหากแตอารมณดงกลาวหมายถงสงทสงผลกระทบ(affect)

ตอความรสกนกคดของมนษย และเมอพจารณาควบคกบค�าวา “Es gibt” ใน

ภาษาเยอรมนซงสามารถแปลตรงตวไดวา“Itgives”หรอสงทถกก�าหนดมาใหเปน

เชนนนกสามารถอธบายตอไปไดวาการถกก�าหนดมาใหเปนเชนนนของอารมณ

ดงกลาวเปนสงทมาจากการก�าหนดภายนอกเปนสงทมาจากทอน(elsewhere)

เปนสงทแมจะผกโยงเขากบอารมณความรสกของมนษย แตทวาไมไดมาจาก

รากเหงาภายในความรสกนกคดของมนษยเอง และแนนอนวาอารมณดงกลาว

ยอมเปนอารมณในความหมายเชงปฏเสธ (negative) นนคอ อารมณของการ

ตอตานจกรวรรดโรมน(Weber,2005:26)

26

ยงไปกวานน ชมททยงไดขยบขยายและเคลอนประเดนเรองของอารมณในการตอตานจกรวรรดโรมนมาสการบงชถงลกษณะอนเปนรปธรรมของอารมณความรสกดงกลาว อารมณความรสกนน คออารมณความรสกวาดวย“ความกลว”(fear)และความกลวดงกลาวคอ“ความกลวทยงคงคางอยของอ�านาจทางการเมองทไมสามารถหยงถงไดของศาสนจกรโรมนคาทอลก” (Schmitt,1996: 3) จากขอความขางตนชมททไดชใหเหนวา ศาสนจกรโรมนคาทอลกไดสรางความกลวขนมาทวาความกลวดงกลาวไมไดมาจากศาสนจกรโรมนคาทอลกโดยตวมนเอง หากแตเปนคณสมบตของ “การไมสามารถหยงถงได” (incom-prehensible)ของศาสนจกรโรมนคาทอลกหากพจารณาตามคตของโลกสมยใหมทถกครอบง�าดวยความแมนย�าชดเจนแนนอนสามารถคาดการณไดอยางนอยทสดกดงทแมกซเวเบอร(MaxWeber)ไดเคยวเคราะหและวนจฉยถงการเปลยนผานเขาสโลกสมยใหมไวในThe Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism แลวการไมสามารถหยงถงไดในทนจงคอการไมสามารถทจะยดกมและจดการไดและเมอไมสามารถยดกมและจดการไดจงเปนสงทยากตอการควบคมยากตอการคาดการณ1 และเมอเปนเชนนนกหมายความตอไปวา ศาสนจกรโรมนคาทอลกจงกลายสภาพตวเองไปเปนสงทมศกยภาพทเปนภยนตรายคกคามตอมนษยสมยใหม พจารณาในทางกลบกนกคอ เมอมนษยในสภาวะสมยใหม มแรงปรารถนาทจะควบคมจดการสงตางๆ เพอทจะจดวางสงเหลานใหอยในททางทสามารถควบคมได สามารถคาดการณ กะเกณฑและครอบง�าไดแลวคณสมบตทไมสามารถหยงถงไดของศาสนจกรโรมนคาทอลกนน จงเปนสงท นากลว

ค�าถามทตามมากคอ หากคณสมบตวาดวยการไมสามารถหยง ถงไดของศาสนจกรโรมนคาทอลกไดสงผลกระทบกลายสภาพเปนอารมณและ

1 แมวาในRoman Catholicism and Political Form จะปรากฏชอของแมกซเวเบอรไวเพยงสองท(Schmitt,1996,5;14)ทวาในความเหนของผเขยนการวเคราะหและวนจฉยอทธพลของศาสนาโดยเฉพาะนกายโปรเตสแตนตทมตอพฒนาการของโลกสมยใหมในโลกตะวนตก ใน The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalismนนมนยส�าคญตอความเรยง ชนนของชมททอยไมนอย ทงน สามารถดความสมพนธของทงคโดยเฉพาะอยางยงในประเดนวธคดเรองความเปนการเมอง กฎหมาย และเศรษฐกจไดใน (Calliot-Thélène,1999:138-154)

27

ตกตะกอนกลายเปนความกลวทสงผลตอมนษยสมยใหมแลวคณสมบตดงกลาว

มรปรางหนาตาอยางไร?เหตใดชมททจงตองอทศงานเขยนชนนงของตนเองเพอ

อภปรายถงความกลวดงกลาว?

ทงน บทความชนนม งทจะอภปรายถงคณสมบตดงกลาวของ

ศาสนจกรโรมนคาทอลกและขอเสนอวาดวยคณสมบตดงกลาวนเองทกลายเปน

จดเรมตนของชมททในการเปดประเดนปญหาวาดวย “ความเปนตวแทน”

(representation)ซงเปนคณสมบตอนเปนแกนกลางของศาสนจกรโรมนคาทอลก

และชใหเหนถงขอจ�ากดของการคดถงความเปนตวแทนในยคสมยของเทคโนโลย

ทถกครอบง�าดวยโลกทนนยมและการเมองแบบเสรนยม

อยางไรกตาม กอนทผเขยนจะลงไปวเคราะหถงมโนทศนวาดวย

“ความเปนตวแทน”ในงานเขยนทางการเมองของชมททขอส�าคญประการหนง

ทบทความชนนไดจดวางขอเสนอลงไปกคอ แมวาชมททจะเรมตนพจารณาถง

ความเปนตวแทนนบตงแตงานชวงตนทศวรรษท1930กลาวคอจากPolitical

Theology(1922)Roman Catholicism and Political Form (1923)The Crisis

of Parliamentary Democracy(1923)และเรอยมาจนถงConstitutional Theory

(1928) ทวาในบทความชนน ผเขยนจะจ�ากดขอบขายการวเคราะหถงมโนทศน

วาดวยความเปนตวแทนของชมททในRoman Catholicism and Political Form2

เปนหลก

2 การถายทอด Römischer Katholizismus und politische Form ของชมททออกมาเปนภาษา

องกฤษนนม3ส�านวนดวยกนส�านวนแรกไมปรากฏนามผแปลแตปรากฏผเขยนบทน�าคอChristopherDawsonโดยใชชอแปลวา The Necessity of Politics: An Essay on the Representative Idea in the Church and Modern Europe จดพมพโดยSheed&WardในกรงLondonประเทศองกฤษในป1931ส�านวนทสองผแปลคอE.M.Coddและมบรรณาธการแปลซงเขยนบทน�าการแปลใหคอ Simona Draghici โดยใชชอแปลวา The Idea of Representation: A Discussion สวนส�านวนสดทายคอส�านวนทผเขยนใชในการอางองซงแปลโดยG.L.Ulmen(โปรดดUlmen,1996:xxxvii-xli.)

นอกจากน ไดมนกวชาการรวมสมยหลายรายทศกษาในประเดนวาดวยความเปนตวแทนของชมททอยางเปนระบบและมนยส�าคญตอการท�าความเขาใจงานเขยนทางกฎหมายและการเมองของชมททโดยรวมทวาผวจยจะจ�ากดการวเคราะหของบทความนไวทRoman Catholicism and Political Form เทานนผสนใจโปรดด(Böckenförde,1997:17-18;Kelly,2003:187-208;Kelly,2004a:113-134;McCormick,1999:157-205)

28

ความเปนตวแทนในยคสมยของการครอบง�าดวยเทคโนโลยจากค�าถามทไดทงทายไวในสวนของบทเกรนน�าทวา คณสมบตวา

ดวยการไมสามารถหยงถงไดของศาสนจกรโรมนคาทอลกซงไดกลายเปนสภาพ

เปนอารมณความกลวทสงผลตอมนษยสมยใหมมหนาตาอยางไร? และเหตใด

ชมททจงตองอทศงานเขยนชนนงของตนเองเพออภปรายถงความกลวดงกลาว

โดยเฉพาะอยางยง เมอชมททไดชใหเหนวา ในชวงศตวรรษท 19 ซงปกครอง

ดวยระบอบรฐสภาและมรปแบบทางการเมองเปนประชาธปไตยนนไดคดถง

การเมองของศาสนจกรโรมนคาทอลกในฐานะท “ไมไดเปนอะไรอนมากไปกวา

ลทธฉวยโอกาสทไรขอบเขต”?(Schmitt,1996:4)ลทธฉวยโอกาสทไรขอบเขต

ของศาสนจกรโรมนคาทอลกดงกลาวไดรบการยนยนจากขอเทจจรงถง “ความ

ยดหยน”(elasticity)“ความคลมเครอ”(ambiguity)ทศาสนจกรโรมนคาทอลกได

น�าพาตวเองเขารวมเปนพนธมตรกบหลายฝกฝายทางการเมองในหลากสถานท

หลายโอกาสและนานาอดมการณทางการเมองไมวาจะเขารวมเปนพนธมตรกบ

กลมอ�านาจทางการเมองแบบนยมศกดนา อ�านาจนยม การตอตานกษตรย

ประชาธปไตย หรอกลมปฏกรยาทางการเมองอนๆ (Schmitt, 1996: 4;

McCormick,1999:158)

ชมททไดเรมตนตอบค�าถามโดยมงไปทขอเสนอการมองคณสมบต

ของศาสนจกรโรมนคาทอลกของตนเองเพออธบายทาทของความยดหยนและ

ความคลมเครอดงกลาวโดยการชใหเหนวาหากเรามองจากจดยนของโลกทศน

ทงหมด(comprehensiveworld-view)ของศาสนจกรโรมนคาทอลกแลว“บรรดา

รปแบบทางการเมองและความเปนไปไดทงปวงไมไดกลายไปเปนสงอนใดมาก

ไปกวาเครองมอเพอท�าใหความคด(ของศาสนจกร-ผเขยน)บรรลปรากฏเปนจรง

อะไรกตามทปรากฏวาไมคงเสนคงวาเปนเพยงแตผลพวงและการส�าแดงตวของ

สากลนยมทางการเมอง”(Schmitt,1996:5)จากขอความนชมททไดขยบขยาย

การอธบายถงคณสมบตของศาสนจกรโรมนคาทอลกวาดวยการไมสามารถหยง

ถงไดซงเปนค�าศพททางการเมองในยคกลาง โดยเฉพาะอยางยงทปรากฏใน

จกรวรรดโรมนใหมาอยในรปของไวยากรณทางการเมองสมยใหมในฐานะ“สากล

นยมทางการเมอง”(apoliticaluniversalism)โดยอาศยเทยบเคยงเขากบจกรวรรด

องกฤษในแงทวา“ทกๆจกรวรรดนยมทมากไปกวาลทธคลงชาตอนรนแรงนน

29

สามารถโอบกอดความขดแยงเขามาได – ไมวาจะเปนอนรกษนยมกบเสรนยม

ขนบธรรมเนยมหรอความกาวหนากระทงลทธคลงทหารกบสนตวธ” (Schmitt,

1996:6)

ลกษณะของสากลนยมทางการเมองในฐานะของความสามารถทจะ

โอบกอดความขดแยงตางๆเขามาอยในตวเองไดนนด�ารงอยในลกษณะเดยวกน

กบทเราสามารถจนตนาการไดถงอารมณของการตอตานจกรวรรดโรมนวาเปน

สงทสามารถเกดขนไดทงในรปของขบวนการเคลอนไหวในเชงปฏกรยาทเกดขน

มาจากขบวนการชาตนยมหรอการลกฮอขนในระดบทองถนซงเอาเขาจรงแลว

เปนสงทมความเฉพาะเจาะจง (particularism) ทเปนปฏกรยาตอลกษณะสากล

นยมและการรวบอ�านาจเขามาอยในศนยกลางของตวเอง (centralism) ของ

จกรวรรดโรมนเมอพจารณาในแงนแลวแมวาอารมณของการตอตานจกรวรรด

โรมนจะไดแพรกระจายขยายตวไปทวและไดกลายสภาพเปนกลไกขบเคลอน

ประวตศาสตรของยโรปมาเปนเวลาหลายศตวรรษหากแตคณสมบตประการหนง

ทเดนชดของศาสนจกรโรมนคาทอลกกลบเปนคณสมบตของความสามารถอน

เปนสากลทจะโอบกอดทกๆ ความขดแยงเขามาอยภายในตวมนเองได ชมทท

กลาวในรายละเอยดถงประเดนนไววา“…ขาพเจาเชอวาอารมณ(ของการตอตาน

จกรวรรดโรมน)นไดถล�าลกมากขนอยางไรขดจ�ากดหากเราเขาใจอยางสมบรณ

ถงขอบขายทศาสนจกรคาทอลกด�ารงอยในฐานะศนยรวมของขวขดแยงหรอ

complexio oppositorum ทซงปรากฏวาไมมขวขดแยงใดซงมนไมไดโอบกอด”

(Schmitt,1996:7)

อยางไรกตาม แมวาชมททจะไดพจารณาศาสนจกรโรมนคาทอลก

ในฐานะทมคณสมบตของการเปนศนยรวมของขวขดแยงตางๆหรอcomplexio

oppositorum โดยพจารณาเทยบเคยงเขากบความเปนสากลทางการเมองเชน

เดยวกนกบจกรวรรดนยมอนๆแตทวาศาสนจกรโรมนคาทอลกกลบมลกษณะ

ทแตกตางจากจกรวรรดนยมอยประการหนง และความแตกตางดงกลาวกเปน

คณสมบตทท�าใหศาสนจกรโรมนคาทอลกมความเหนอกวาจกรวรรดนยมใดๆ

นนคอความสามารถในการเปนตวแทน(capacitytorepresent)ชมททไดกลาว

ในประเดนนไววา

30

จากจดยนของความคดทางการเมองคาทอลก

แกนแกนของศนยรวมของขวขดแยงตางๆ แบบ

โรมนคาทอลกนนวางอย บนความเหนอกวาในเชง

รปแบบทจ�าเพาะหนงๆทมเหนอเนอหาสาระของชวต

มนษยซงไมเคยมจกรวรรดใดๆลวงรแกนแกนของศนย

รวมของขวขดแยงตางๆแบบโรมนคาทอลกนนประสบ

ความส�าเรจในการประกอบสรางโฉมหนาทยงยนของ

ความเปนจรงทางประวตศาสตรและสงคมทแมจะม

คณสมบตในเชงรปแบบแตกยงคงไวซงการด�ารงอยใน

เชงรปธรรมทมชวตชวาทวายงมเหตผล คณสมบตใน

เชงรปแบบของศาสนจกรโรมนคาทอลกวางอยบนการ

ท�าใหหลกการความเปนตวแทนใหปรากฏเปนจรง

ลกษณะอนเปนแบบฉบบดงกลาวเปนบทแยงทมตอการ

คดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบน3

(Schmitt, 1996: 8 เนนขอความแปลโดยผเขยน)

จากขอความขางตนจะเหนไดวานอกเหนอไปจากการทชมททได

พยายามคลคลายใหเหนถงคณสมบตทท�าใหศาสนจกรโรมนคาทอลกมลกษณะ

ทเหนอกวาจกรวรรดนยมอนๆแลวยงเปนการชใหเหนวาความเหนอกวาดงกลาว

คอความเหนอกวาในเชงรปแบบทมเหนอเนอหาสาระของชวตมนษยซงมาพรอม

3 ตนฉบบแปลภาษาองกฤษมขอความวา “From thestandpointof thepolitical ideaofCatholicism,theessenceoftheRoman-Catholiccomplexio oppositorum lies inaspecific,formalsuperiorityoverthematterofhumanlifesuchasnootherimperiumhaseverknown.Ithassucceededinconstitutingasustainingconfigurationofhistoricalandsocialrealitythat,despiteitsformalcharacter,retainsitsconcreteexistenceatonce vital and yet rational to the nth degree. This formal character of RomanCatholicismisbasedonthestrictrealizationoftheprincipleofrepresentation,theparticularityofwhichismostevidentinitsantithesistotheeconomic-technicalthinkingdominanttoday.”

31

กบ “การท�าใหหลกการของความเปนตวแทนปรากฏขนจรง” (realization of

principleofrepresentation)ยงไปกวานนชมททยงไดเคลอนประเดนปญหาของ

การพจารณาถงความเปนสากลนยมของศนยรวมของขวขดแยงตางๆ ของ

ศาสนจกรโรมนคาทอลกในฐานะทเปนการท�าใหหลกการของความเปนตวแทน

ปรากฏขนจรงเขาไปสการพจารณาสภาพการณทางการเมองรวมสมยในขณะนน

โดยการชใหเหนวาการท�าใหหลกการของความเปนตวแทนปรากฏขนจรงดงกลาว

ของศาสนจกรโรมนคาทอลกด�ารงอยในฐานะทเปน“บทแยงทมตอการคดในเชง

เทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบน”ดงนนค�าถามทตามมาจากขอเสนอ

ดงกลาวของชมททกคอความสมพนธระหวางความเปนตวแทนกบการคดในเชง

เทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบนนนมลกษณะเปนอยางไร?

อยางไรกตาม กอนทเราจะเขาไปถกเถยงถงขอเสนอวาดวยความ

เปนตวแทนในความคดทางการเมองของชมททขอสงเกตทส�าคญประการหนง

ซงจะตองแจกแจงไวเปนเบองตนในทนกคอขอสงเกตทซามเอล เวเบอร ไดตง

ไวในTargets of Opportunityถงมโนทศนวาดวยความเปนตวแทนวาในภาษา

เยอรมนนนมศพทหลายค�า(terminology)ทซอนทบกบภาษาองกฤษในประเดน

วาดวยความเปนตวแทน (representation) กลาวคอ Vorstellung, Vertretung,

Stellvertretung และRepräsentation ซงศพทแตละค�าสามารถขยายความใน

รายละเอยดไดวาในขณะทค�าอยางVorstellung ไดบงชถงความเปนตวแทนทง

ทางดานความคด ความเชอ หรอความเปนตวแทนในการแสดง (amental or

theatrical representation) โดยเฉพาะในการแสดงบทบาทในบทละครหรอ

ละคอนเวทค�าอยางVertretung และStellvertretungกลบบงชถงความเปนตวแทน

ในความหมายของการเปนตวแทนทไดรบมอบหมายตามหนาท(delegationหรอ

emissary)สวนค�าวาความเปนตวแทนทชมททใชในRoman Catholicism and

Political Form มาจากค�าวาRepräsentation ซงมงทจะหมายความถงการเปน

ตวแทนของรฐและสถาบนสาธารณะทปฏบตการในระดบทางสงคม และดงนน

จงหมายความตอไปอกวาความเปนตวแทนในความหมายของRepräsentation

จงผกโยงเขากบความเปนตวแทนของความมเกยรตทางสงคม(socialprestige)

ซงเปนการแทนคณคาบางอยาง(value)ทมาพรอมกบสถานภาพของความเปน

32

ตวแทนนน4 ดงนน เมอพจารณาในแงน มโนทศนวาดวยความเปนตวแทนท

ชมททใชในRoman Catholicism and Political Formจงควรถกคดถงในพนท

ของรฐและสถาบนสาธารณะซงนนกคอพนทของความเปนการเมองนนเอง

(Weber,2005:30-31)

ยงไปกวานน เพอทจะยอนกลบไปตอบค�าถามทวา ความสมพนธ

ระหวางความเปนตวแทนกบการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าใน

ปจจบนนนมลกษณะเปนอยางไร? นน ประเดนส�าคญอกประการหนงทควร

พจารณากอนกคอการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรนนเปนอยางไร?ในความ

เหนของผเขยนชมททไดวเคราะหในประเดนดงกลาวโดยการประหวดไปถงการ

วเคราะหและวนจฉยสภาวะสมยใหมของแมกซ เวเบอร โดยเฉพาะอยางยงท

ปรากฏในงานเขยนถงความสมพนธระหวางครสตศาสนานกายโปรเตสแตนตกบ

การเตบโตของระบบเศรษฐกจแบบทนนยมในThe Protestant Ethic and Spirit

of Capitalism กลาวคอ การคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรหรอทเวเบอรเรยก

วาการคดในเชงมโนทศน(conceptualthinking)ของเหตผลในเชงรปแบบ(formal

rationality) ซงเปนวธคดทครอบง�ามนษยในโลกสมยใหมนน เปนผลมาจาก

พฒนาการในหลายทศทางทมาบรรจบกนของกระบวนการท�าใหมเหตผล

(rationalization)ในการเปลยนผานเขาสโลกสมยใหมของอารยธรรมตะวนตกเอง

กลาวในรายละเอยดกคอ การครอบง�าของเหตผลในเชงรปแบบของเวเบอรนน

ท�าใหสามารถคดค�านวณสงตางๆไดอยางมเหตผลแมนย�าเปนนามธรรมผล

ของการครอบง�าดงกลาวท�าใหมนษยสามารถทจะสรางองคความรตางๆขนมา

4 ปเตอรซ.คาลดเวลล(PeterC.Caldwell)ยงไดตงขอสงเกตทนาสนใจเพมเตมไวใน Popular Sovereignty and the Crisis of German Constitutional Law วาในConstitutional Theory นน ชมททเลอกทจะหลกเลยงการใชค�านาม “ความเปนตวแทน” (representation) และ ค�าคณศพท“ในเชงตวแทน/แบบตวแทน”(representative)ซงมนยทผกโยงเขากบศาสนจกรโรมนคาทอลกในการสอความหมายถงสภานตบญญต(Reichstag)ของสาธารณรฐไวมาร(Weimar Republic) และจงใจใชค�าวาBeauftragte เพอแสดงใหเหนถงการทความเปนตวแทนไดกลายเปนเรองทางเทคนคทนยการเปนตวแทนนนเปนเรองของกลมผลประโยชนและกลมลอบบยสทมากกวาทจะเปนตวแทนในความหมายทปรากฏในRoman Catholicism and Political Form(โปรดดCaldwell,1997:225)

33

เพอใชควบคมปรากฏการณความเปนจรงทางธรรมชาตและความเปนจรงทาง

สงคม ทงน เหตผลในเชงรปแบบกนความครอบคลมไปถงการกระท�าและวถ

ปฏบตการของมนษยทมเปาหมายบางอยางทถกก�าหนดไวลวงหนาแลว (given

ends)ซงเมอเปาหมายไดถกก�าหนดไวลวงหนาเรยบรอยแลวสงทเหลอคอการ

คดค�านวณหาวธการ(ends)ทเหมาะสมและมประสทธภาพเหตผลในเชงรปแบบ

ไดกลายสภาพมาเปนกฎเกณฑและกลายเปนสถาบน (impersonal) ทครอบง�า

โลกสมยใหม กรณของรฐสมยใหม ระบบราชการ องคกรอตสาหกรรม ระบบ

กฎหมายสมยใหม กองทพ ระบบการจดท�าบญชทมความเครงครดแนนอน

รวมไปถงพฒนาการทางสงคมในมตอนๆ ทอยภายใตการครอบง�าของระบบ

เศรษฐกจแบบทนนยมอตสาหกรรมเปนตวอยางของพฒนาการดงกลาว(Weber,

2001:xxviii-xlii)

ขอทนาสงเกตกคอ แมวาจะปรากฏความเหมอนกนประการหนง

ของการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบนกบศาสนจกร

โรมนคาทอลกนนคอประเดนเรองของ“ความเปนรปแบบ”(formality)ทมเหนอ

“เนอหาสาระ”(matter/substance)หากแตความเหมอนกนดงกลาวกหาใชความ

เหมอนกนในเชงวธคดและผลพวงของแตละวธคดไมกลาวในรายละเอยดคอ

ในกรณของความเปนรปแบบของการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตร

นนเปนเรองของการท�าใหสงทเฉพาะเจาะจง (particularity) ถกดดกลนเขาไปส

ความเปนรปแบบโดยสมบรณโดยทไมไดรกษาคณสมบตหรอคณคาของความ

เฉพาะเจาะจงนนไวแลวแปลงสภาพสงทเฉพาะเจาะจงดงกลาวดวยความแมนย�า

ทางเทคนค(technicalprecision)ใหกลายเปนวตถสภาพหนงๆ(materiality)ให

ด�ารงอยภายในความเปนรปแบบดงกลาว ผลของการคดเชนน ท�าใหชมททลง

ความเหนไววา“เปนการไรความหมายทจะกลาวอางวาสงเหลานไดเปนตวแทน

บางสงบางอยาง” (Schmitt, 1996: 20) สวนในกรณของความเปนรปแบบของ

ศาสนจกรโรมนคาทอลกกลบยงท�าหนาทในการรกษาคณสมบตของความเฉพาะ

เจาะจงนนไวความเฉพาะเจาะจงทยงรกษาสถานภาพทางคณคาของตวเองไวได

ความสามารถในการรกษาคณสมบตและคณคาของความเฉพาะเจาะจงดงกลาวนน

ส�าหรบชมททแลว กคอความสามารถในการเปนตวแทนของสงตางๆ เหลานน

ของศาสนจกรโรมนคาทอลกนนเอง(Schmitt,1996:21)

34

เมอพจารณาในแงนเราจงสามารถตอบค�าถามไดวาความสมพนธ

ระหวางความเปนตวแทนกบการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าใน

ปจจบนนน จงเปนการท�าใหความเปนตวแทนไมไดเปนตวแทนของสงตางๆ

จรงๆไมไดเปนตวแทนในความหมายของการแทนคณคาสมรรถนะและสารตถะ

ของสงเหลานนใหด�ารงอยอยางทมนเปนหากแตกลบแปลงรปกลายรางสงตางๆ

ใหมาอยในวธคดทสามารถคดค�านวณกะเกณฑและสามารถจดการไดของการ

ครอบง�าของเหตผลในเชงรปแบบ ซงนนกท�าใหชมททถงขนาดทตงขอสงเกตถง

ผลพวงของวธคดดงกลาวในความสมพนธระหวางความเปนตวแทนกบการคดใน

เชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบนไววาเปนวธคดทท�าให“โลกไดกลาย

เปนเครองจกรกลขนาดมหมาทไรซงกระทงการจ�าแนกแยกแยะความแตกตาง

ใดๆ”(Schmitt,1996:13)

ดงนนในสวนตอไปผเขยนจงพยายามทจะคลคลายประเดนปญหา

ทวาเหตใดชมททจงเสนอวาศาสนจกรโรมนคาทอลกซงมความสามารถในการ

ท�าใหหลกการของความเปนตวแทนปรากฏขนจรงด�ารงอยในฐานะทเปนบทแยง

ทมตอการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรทครอบง�าในปจจบนนนความสามารถ

ในการเปนตวแทนดงกลาวของศาสนจกรโรมนคาทอลกมลกษณะเปนเชนไร?และ

ขอเสนอดงกลาวของชมททเปนสงทสามารถแกปญหาทเกดขนกบความเปน

ตวแทนทอยภายใตการครอบง�าของการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรของโลก

สมยใหมไดหรอไมอยางไร?

ความเปนตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลกในฐานะศนยรวม

ของขวขดแยง (Complexio Oppositorum)ดงทไดกลาวไปในสวนทแลววา มโนทศนวาดวยความเปนตวแทน

ของชมททในRoman Catholicism and Political Form นนเปนมโนทศนทควร

พจารณาในพนทของรฐและสถาบนสาธารณะหรอกลาวอกนยหนงคอพนทของ

ความเปนการเมองดงนนการพจารณาความสมพนธระหวางความเปนตวแทน

กบศาสนจกรโรมนคาทอลกจงควรพจารณาในพนทของความเปนการเมองไป

ดวยเชนเดยวกน ทงน ชมททไดขยายความในประเดนดงกลาวในรปของการ

35

จดวางภาพความเปนตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลกในฐานะทเปนบทแยง

กบมโนทศนวาดวยความเปนตวแทนทถกครอบง�าโดยการคดในเชงเทคนค

เศรษฐศาสตรไวอยางนาสนใจวา

การคดในเชงเศรษฐกจมเหตผลและความถกตอง

ของตวมนเองในสงทเปนวตถสภาพโดยสมบรณซง

เกยวของกบสงของเทานนความเปนการเมองไดรบการ

พจารณาในฐานะสงทไมไดเปนเรองในเชงวตถสภาพ

เพราะความเปนการเมองจ�าตองถกพจารณาเขากบ

คณคาอยางอนทไมใชมลคาทางเศรษฐกจตรงกนขาม

กบความเปนวตถสภาพทางเศรษฐกจอนสมบรณ

ดงกลาวศาสนจกรคาทอลกคอความเปนการเมองอยาง

เดนชดทวาไมใชความเปนการเมองในความหมายของ

การจดการและการครอบง�าของปจจยทางอ�านาจทาง

สงคมและในอ�านาจระหวางประเทศทตายตว…กลไก

ทางการเมองมกฎเกณฑของตวมนเองทศาสนจกร

คาทอลกเชนเดยวกบพลงทางประวตศาสตรอนๆ ท

พวพนในการเมองจ�าตองรบฟง5 (Schmitt, 1996: 16

เนนขอความแปลโดยผเขยน)

5 ตนฉบบแปลภาษาองกฤษมขอความวา “Economic thinking has its own reason andveracityinthatitisabsolutelymaterial,concernedonlywiththings.Thepoliticalisconsideredimmaterial,becausetheymustbeconcernedwithotherthaneconomicvalues.Insharpcontrasttothisabsoluteeconomicmateriality,Catholicismiseminentlypolitical.Butitisnotpoliticalinthesenseofmanipulationanddominationoffixedsocialandinternationalpowerfactors…Thepoliticalmechanismhasitsownlaws,whichCatholicismaswellasanyotherhistorical forceembroiled inpoliticsmustobey.”

36

จะสงเกตไดวา จากขอความขางตน ชมททพยายามทจะจ�าแนก

ความแตกตางใหเหนถงระนาบของการพจารณาความเปนตวแทนระหวางการคด

ในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรกบศาสนจกรโรมนคาทอลกออกจากกน กลาวใน

รายละเอยดกคอ การคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรคดถงความเปนตวแทนใน

ระนาบของความเปนวตถสภาพ (materiality) ทพจารณาความเปนตวแทนใน

รปของสงของ (things) ในขณะทศาสนจกรโรมนคาทอลกซงปฏบตการภายใต

พนทของความเปนการเมองและ “มกฎเกณฑของตวมนเอง” นน ไมไดคดถง

ความเปนตวแทนในระนาบของความเปนวตถ(immaterial)ดงนนความเปนการ

เมองจงควรถกคดถงในระนาบของการจดจ�าแนกจนตมณฑล(categories)อยาง

อนมากไปกวาเรองของการผลต (production) และการบรโภค (consumption)

ซงเปนเรองของการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรและอยภายใตฐานคดของ

พฒนาการของระบบทนนยมทมเสรนยมเปนรปแบบทางการเมองทครอบง�า

ยงไปกวานน ชมททยงไดเคลอนการพจารณาการคดในเชงเทคนค

เศรษฐศาสตรเขาไปสการพจารณากระแสความคดทางสงคมและการเมองรวม

สมยโดยเฉพาะอยางยงกระแสความคดแบบมารกซสมโดยการชใหเหนวาเอา

เขาจรงแลว ขอวพากษทนนยมโดยกระแสความคดแบบมารกซสมนนกลบเปน

กจกรรมของการวพากษและปฏบตการทางสงคมทวางอยบนวธคดเดยวกนเปน

สองดานของเหรยญเดยวกน6 และเปนเหรยญทมแกนกลางอยบนเรองของการ

ผลตและการบรโภคทเนนความเปนวตถสภาพเหมอนกน(Schmitt,1996:17-18)

ความพยายามทจะขจดระบบทนนยมของกระแสความคดแบบมารกซสมนนถงท

สดกยงวางอยบนวธคดเรองเศรษฐกจทไมไดเปนเรองของความสามารถในการ

เปนตวแทนซงกหมายความตอไปอกวาขอวพากษทนนยมโดยกระแสความคด

แบบมารกซสมเองกไมไดแกปญหาวาดวยความสามารถในการเปนตวแทนทถก

ครอบง�าดวยวธคดเรองเศรษฐกจทตวเองวพากษ ชมททไดกลาวถงประเดนนไว

โดยมงทจะหมายความครอบคลมไปถงทงวธคดของเศรษฐกจแบบทนนยมและ

6 ส�าหรบความคดและทาททคารลชมททมตอคารลมารกซโดยรวมทปรากฏในงานชนอนๆซงไมไดจ�ากดเฉพาะใน Roman Catholicism and Political Form นนโปรดด(Dotti,1999:92-117)

37

ขอวพากษระบบทนนยมของกระแสความคดมารกซสมไววา “ไมมบทแยงทาง

สงคมอนยงใหญใดๆ ทสามารถไดรบการแกไขลงไปไดดวยวธคดแบบเศรษฐ-

ศาสตร”(Schmitt,1996:17)และไดขยายความในรายละเอยดถงความสามารถ

ในการเปนตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลกไววา

อ�านาจทางการเมองของศาสนจกรคาทอลกไมได

วางอยบนวธการทางเศรษฐกจหรอวธการทางทหาร

แตวางอยบนกระบวนการท�าใหสทธอ�านาจปรากฏขน

เปนจรงอยางสมบรณศาสนจกรยงคงเปน“นตบคคล”

แมวาจะไมใชในความหมายเดยวกนกบบรษทหางหนสวน

ผลผลตอนเปนแบบฉบบของยคสมยแหงการผลตคอวธ

การของการท�าบญช ขณะทผลผลตอนเปนแบบฉบบ

ของศาสนจกรนนกลบคอความเปนตวแทนเชงบคคล

ท เป นรปธรรมของบคลกลกษณะท เป นรปธรรม

ค�าสาบานตนอนเปนทรบร ทงปวงนนไดยอมรบวา

ศาสนจกรคอตวการผเชยวชาญของจตวญญาณทาง

กฎหมายและเปนทายาทอนแทจรงของนตปรชญาโรมน

ภายในตวเอง (ของศาสนจกร-ผเขยน)-ในความสามารถ

ทจะรบเอารปแบบทางกฎหมาย-ปรากฏหนงในความ

ลบทางสงคมวทยาของตวมนเองแตศาสนจกรมอ�านาจ

ทจะรบเอารปแบบนหรอรปแบบอนๆเพยงเพราะมนม

อ�านาจของความเปนตวแทน มนเปนตวแทนระเบยบ

ทางสงคมของมนษย (civitas humana) มนเปน

ตวแทนในทกๆ หวงเวลาถงความเชอมโยงในทาง

ประวตศาสตรทมต อการปรากฏกายและการตรง

กางเขนของพระครสตมนเปนตวแทนความเปนบคคล

ของตวพระครสตเองกลาวคอพระเจากลายเปนมนษย

ในความเปนจรงทางประวตศาสตรและภายในสงนเอง

ทเปนความเหนอกวาของศาสนจกรทมเหนอยคสมย

38

ของการคดแบบเศรษฐกจ7 (Schmitt, 1996: 18-19

เนนขอความแปลโดยผเขยน)

จากขอความขางตนจะเหนไดวาชมททไดเคลอนประเดนของความ

สามารถในการเปนตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลกมาสสองประเดนท“เปน

แบบฉบบ” และเปนขอเสนอส�าคญวาดวยความเปนตวแทนของชมททในความ

เรยงRoman Catholicism and Political Form กคอ ประเดนแรก ความเปน

ตวแทนนน เปนเรองของความเปนการเมองทมหลกใหญใจความอยทความ

สามารถในการก�าหนดรปแบบทางกฎหมาย(juridicalform)ซงเปนตวแทนของ

ระเบยบทางสงคมของมนษย(civitashumana) และเชอมโยงเขากบประเดนทสอง

คอ ความเปนตวแทนนนปรากฏอยในรปของความเปนบคคลทเปนรปธรรม

(concreteperson) ซงเราจะพจารณาในสวนตอไป

แบบฉบบของความเปนตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลก: บคคล

รปธรรมและความสามารถในการก�าหนดรปแบบทางกฎหมายในสวนทแลวเราไดพจารณาสถานะของศาสนจกรโรมนคาทอลกวา

ด�ารงอยในฐานะทเปนศนยรวมของขวขดแยงตางๆไปแลวในสวนนผเขยนจะ

7 ตนฉบบแปลภาษาองกฤษมขอความวา“ThepoliticalpowerofCatholicismrestsneitheroneconomicnoronmilitarymeansbutratherontheabsoluterealizationofauthority.TheChurchalsoisa“juridicalperson,”thoughnotinthesamesenseasajoint-stockcompany.Thetypicalproductoftheageofproductionisamethodofaccounting,whereastheChurchisaconcretepersonalrepresentationofaconcretepersonality.AllknowledgeablewitnesseshaveconcededthattheChurchistheconsummateagencyofthejuridicalspiritandthetrueheirofRomanjurisprudence.Therein–initscapacitytoassumejuridicalform–liesoneofitssociologicalsecrets.Butithasthe power to assume this or any other formonly because it has the power ofrepresentation.Itrepresentsthe civitas humana.Itrepresentsineverymomentthehistoricalconnectiontothe incarnationandcrucifixionofChrist. ItrepresentsthePersonofChristHimself:Godbecomeman inhistorical reality.Therein lies itselfsuperiorityoveranageofeconomicthinking.”

39

ชใหเหนถงสองขอเสนอส�าคญของชมททวาดวยหลกการของความเปนตวแทน

ของศาสนจกรโรมนคาทอลกโดยพจารณาเขากบประเดนปญหาทางการเมอง

รวมสมยทงนสามารถกลาวในรายละเอยดทงสองประเดนขอเสนอของชมทท

ไดดงน

ในประเดนแรกเมอชมททพยายามชใหเหนวาความเปนตวแทนของ

ศาสนจกรโรมนคาทอลกนนเปนเรองของความเปนการเมองทมหลกใหญใจความ

อยทรปแบบทางกฎหมายซงเปนตวแทนของระเบยบทางสงคมของมนษยชาต

โดยเฉพาะอยางยงเมอความเปนการเมองควรถกคดถงในพนทของของรฐและ

สถาบนสาธารณะ ในประเดนดงกลาว ชมททก�าลงประหวดใหเรายอนกลบไป

พจารณาประเดนทตอเนองมาจากงานชนกอนหนาของชมททกคอPolitical

Theology กลาวคอ ในงานชนดงกลาว ตวชมททเองพยายามทจะกลาวย�าถง

ความส�าคญของเทววทยาทมตอการท�าความเขาใจการเมองสมยใหมโดยเฉพาะ

อยางยงการชใหเหนวา“บรรดามโนทศนส�าคญของทฤษฎสมยใหมวาดวยรฐลวน

แตเปนมโนทศนในเชงเทววทยาทถกท�าใหปลอดจากศาสนา…- ทซงถกสงผาน

จากเทววทยาไปสทฤษฎวาดวยรฐ ตวอยางเชน พระเจาไดกลายมาเปนผสราง

กฎหมายอนทรงอ�านาจ”(Schmitt,2005:36)เมอพจารณาในแงนรฐและสถาบน

สาธารณะรวมไปถงรปแบบทางกฎหมายซงเปนตวแทนของระเบยบทางสงคม

ของมนษยชาตจงควรไดรบการพจารณาในฐานะทเปนมโนทศนสมยใหมทถก

ท�าใหปลอดจากศาสนา (secularized) กลาวอกนยหนง ความเปนตวแทนของ

ศาสนจกรโรมนคาทอลกในฐานะทเปนศนยรวมของขวขดแยง (complexio

oppositorum)8 และ “ทายาทอนแทจรงของนตปรชญาโรมน” จงควรไดรบ

8 ซามเอลเวเบอรไดตงขอสงเกตถงการใชมโนทศนcomplexio oppositorum ของชมททไวนาสนใจวาในภาษาละตนนนปรากฏมโนทศนทคลายคลงกนกบcomplexio oppositorum ทชมททหยบยมมาจากพวกเลนแรแปรธาต(alchemy)และถกใชตอมาโดยนกประวตศาสตรโปรเตสแตนตนามอดอลฟฟอนฮารนค(AdolfvonHarnack)เพออธบาย“สภาพการณทางอารมณของการตอตานจกรวรรดโรมน”(anti-Romantemper)มโนทศนดงกลาวซงไดรบการคดคนขนโดยนโคลาสแหงคซา (Nicholas of Cusa) และมอทธพลอยางยงในประวตศาสตรความคดของคาทอลกรวมไปถงประวตศาสตรปรชญาโดยทวไปคอมโนทศนcoincidentia oppositorumกลาวในรายละเอยดกคอในขณะทcoincidentia oppositorum

40

พจารณาในฐานะทเปนมโนทศนทางการเมองสมยใหมทถกท�าใหปลอดจาก

ศาสนาในเวลาเดยวกน

นอกเหนอไปจากนชมททยงไดขยายความตอไปอกวาเอาเขาจรง

แลว “ทกๆ ระเบยบคอระเบยบทางกฎหมายทกๆ รฐคอรฐตามรฐธรรมนญ”

(Schmitt,1996:25)ดงนนแมศาสนจกรโรมนคาทอลกจะมความสามารถในการ

เปนตวแทนและเปนทายาทอนแทจรงของนตปรชญาโรมน รวมไปถงแมวา

“ศาสนจกรคาทอลกเปนตวอยางรวมสมยทหลดรอดเพยงตวอยางเดยวถงความ

สามารถของยคกลางทจะสรางภาพรางทเปนตวแทน”(Schmitt,1996:16)ทวา

ขอเสนอซงเปนรปธรรมของชมททกลบมนยส�าคญทไปไกลกวาการชใหเหนถง

ความสามารถในการเปนตวแทนและการเปนทายาทอนแทจรงของนตปรชญา

โรมนขอเสนอดงกลาวกคอศาสนจกรโรมนคาทอลกจ�าเปนทจะตองม“รปแบบ

ทางการเมอง”(politicalform)ในความหมายทรปแบบทางการเมองดงกลาวคอ

ความสามารถทจะเปนตวแทนเพอก�าหนดระเบยบทางกฎหมายและมสภาพเปน

รฐซงมรฐธรรมนญของตนเองได(Schmitt,1996:25)

อยางไรกตามหากเรายอนกลบไปพจารณาในชวงตนของบทความ

ดวยขอสงเกตของชมทททวาจากประวตศาสตรยโรปซงถกครอบง�าดวยอารมณ

ของความกลวทรปธรรมของมนกคอการตอตานจกรวรรดโรมนดวยการครอบง�า

ของวธคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรแลว อารมณดงกลาวยงไดสงผลใหความ

สามารถในการเปนตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลกซงสามารถเปนตวแทน

ในทกๆ รปแบบทางการเมองไมสามารถปรากฏตวเอง (disappear) ได ทงน

ของนโคลาสแหงคซาคอความพยายามทจะอธบายถงความเปนเอกภาพของคขวขดแยงทสามารถบรรจบกนไดภายใตการพจารณาถงความเปนองคอนนตอนอตรภาพของ พระผเปนเจา (the transcendent infinitude of God) ทอยเหนอความเขาใจของมนษย ในทางกลบกนcomplexio oppositorumทชมททใชเปนความพยายามทจะอธบายเฉพาะโลกของปรากฏการณทจ�ากด(thefiniteworldofphenomena)ทมนษยสามารถเขาถงไดเทานน ดงนน แมวาชมททจะไดแจกแจงเอาไวในความเรยงRoman Catholicism and Political Form วา มโนทศน complexio oppositorum ของตนเองเปนมโนทศนในเชงเทววทยา(Schmitt,1996:7)แตทวาเราควรพจารณาความเปนเทววทยาของ complexio oppositorum ในความหมายของอพภนตรภาพ (immanence) หรอการเชอมโยงเขากบสภาวะในโลก(this-worldly)เทานน(ผสนใจโปรดดWeber,2005:27-28)

41

โดยอาศยการส�ารวจวรรณกรรมทางการเมองและรฐธรรมนญในชวงศตวรรษท

19ตอตนศตวรรษท20ท�าใหชมททถงขนาดกบกลาววากระทงหลกการพนฐาน

ของรฐสภาทโดยสมมตฐานและโดยทฤษฎแลวมหลกใหญใจความอยทหลกการ

วาดวยความเปนตวแทน แตทวาหลกการดงกลาวของรฐสภากลบเปนเพยงแค

รปปรากฏของความเปนตวแทนเพยงรปแบบเดยวนนคอความเปนตวแทนของ

ผมสทธเลอกตง(theelectorate)หรอความเปนตวแทนของ“ประชาชาต”(the

people)9เทานนซงนนหมายความตอไปอกวาความสามารถในการคดถงความ

เปนตวแทนในแบบอนๆทนอกเหนอไปจากความเปนตวแทนทมาจากผมสทธ

เลอกตงนน[เชนความเปนตวแทนของกษตรยทเมอเปรยบเทยบกบประชาชาต

แลวกคอความเปนตวแทนของ“ชาต”(thenation)เชนเดยวกน]กลบหายไปหรอ

ไมปรากฏตวเองในประวตศาสตรภมปญญาทางการเมองยโรปนบตงแตศตวรรษ

ท19อารมณความกลวทขบเคลอนใหเกดประวตศาสตรดงกลาวจงสงผลทางการ

เมองใหศาสนจกรโรมนคาทอลกไมมสถาบนอนเปนตวแทนของตวเองเพราะเมอ

ศาสนจกรไมไดมรฐสภาและตวแทนทอาศยและสงผานอ�านาจมาจากประชาชาต

แลวมโนทศนวาดวยรฐและสถาบนสาธารณะซงมนยประหวดไปถงรปแบบทาง

กฎหมายแบบจกรวรรดโรมนเมอเปรยบเขากบมาตรฐานของประวตศาสตรยโรป

สมยใหมจงกลายเปนสงทไรเหตผล และเมอเปนเชนน การคดถงความสมพนธ

ของความเปนตวแทนโดยผกโยงเขากบศาสนจกรโรมนคาทอลกจงถกท�าใหเหลอ

เพยงแคเปนความเปนตวแทนทอาศยและแอบองอยกบอ�านาจท “มาจากเบอง

บน”(fromabove)โดยไมมฐานรากทมเหตผลตามมาตรฐานสมยใหมในการแยก

การเมองออกจากศาสนาอนใดรองรบ(Schmitt,1996:25-26)และนเองทเปน

เหตผลส�าคญซงผลกดนใหศาสนจกรโรมนคาทอลกไดน�าพาตนเองเขารวมเปน

พนธมตรกบฝกฝายทางการเมองตางๆ ในหลายวาระ จนกระทงไดรบเสยงกนดา

9 ชมททไดรบอทธพลทางความคดโดยเฉพาะอยางยงจากความเรยง “What is the ThirdEstate?”ของ(EmmanuelJosephSieyes)ไมนอยโดยเฉพาะอยางยงความคดเรอง“thepeople”และ“constituentpower” (pouvior constituant)ซงทงนส�าหรบซเยสแลว“thepeople” นนเปนสงเดยวกบ “nation” ผเขยนจงแปลค�าวา “the people” ดวยค�าวา“ประชาชาต”เพอความครอบคลมในการสอความหมาย(ส�าหรบอทธพลของซเยสตอชมททโปรดดKelly,2004a:118-127;Kelly,2005:205-208)

42

และถกประนามจากฝกฝายตางๆ วาเปน “ลทธฉวยโอกาสทไรขอบเขต” และ

ท�าใหสถานภาพของศาสนจกรโรมนคาทอลก (ซงมหลกใหญใจความอยทความ

สามารถในการก�าหนดรปแบบทางกฎหมาย) ทมตอรปแบบทางการเมองอนใด

นนมลกษณะท“คลมเครอ”(ambiguous)(Schmitt,1996:5;8)ชมททไดขยาย

ความรายละเอยดในประเดนนไววา

นตปรชญาไดสญเสยทงความหมายและมโนทศน

วาดวยความเปนตวแทนอนมลกษณะพเศษของตวเอง

ในระหวางการตอสของประชาชาตกบกษตรยเพอใหได

มาซงคณสมบตของความเปนตวแทนในศตวรรษท

สบเกาโดยเฉพาะอยางยงทฤษฎวาดวยรฐของเยอรมน

ไดพฒนามายาคตทางวชาการซงทงนากลวและสราง

ความสบสนในเวลาเดยวกนกลาวคอรฐสภาในฐานะ

ทเปนองคาพยพทางการเมองทตยภมไดเปนตวแทนอก

องคาพยพหนงนนคอองคาพยพปฐมภม(ประชาชาต)

ทวา องคาพยพปฐมภมไม มเจตจ�านงทแยกจาก

องคาพยพทตยภม แมวามนเปนโดย “บทบญญต

พเศษ”ทงสองนตบคคลน(ทงรฐสภาและประชาชาต–

ผ เขยน) เปนแตเพยงบคคลเดยวกนไดกอตงสอง

องคาพยพทเปนเพยงแตบคคลเดยวกนฯลฯ เปนการ

เพยงพอทจะอานบทหนงในหนงสอ Allegemeine

Staatslehre ของเกออรก เยลลเนค (Georg Jell-

inek)10ซงเปนบททนาฉงนวาดวย“ความเปนตวแทน

10เกออรกเยลลเนค(GeorgJellinek)(1851-1911)เปนนกกฎหมายมหาชนชาวออสเตรยคนส�าคญทมอทธพลทางความคดในปรสเซย/เยอรมนในชวงกอนสาธารณรฐไวมาร ม ชอเสยงและไดรบการยอมรบเปนอยางมากในสายกฎหมายมหาชน ทฤษฎวาดวยรฐและสทธมนษยชนงานชนส�าคญ2ชนของเยลลเนคซงอานกนทวไปในสาขากฎหมายมหาชนในเยอรมนรวมสมยกคอThe Declaration of the Rights of Man and the CitizenและAllegemeine Staatslehreหรอ“ทฤษฎทวไปวาดวยรฐ”(ทงนสามารถดความส�าคญและ

43

และองคกรตวแทน”ความหมายงายๆของหลกการวา

ดวยความเปนตวแทนคอ สมาชกของรฐสภานนเปน

ตวแทนของประชาชาตทงหมดและดงนนจงมอ�านาจท

เปนอสระจากผมสทธเลอกตง แทนทจะไดอ�านาจของ

ตวเองมาจากผมสทธเลอกตงคนใดคนหนง สมาชก

รฐสภาไดรบอ�านาจนนจากประชาชาต(ดงขอความของ

เยลลเนคทวา– ผเขยน)“สมาชกรฐสภาไมไดผกพนกบ

ขอสงการและค�าสง แตรฐสภาผกพนเพยงแคการ

สามารถตอบค�าถามทมตอมโนธรรมส�านกของตนเอง

เพยงเทานน” นหมายความวา การท�าใหประชาชาต

กลายเปนบคคลและความเปนเอกภาพของรฐสภาใน

ฐานะตวแทนของประชาชาตอยางนอยทสดนนมนย

ประหวดไปถงความคดวาดวยศนยรวมของขวขดแยง

รปแบบหนง (acomplexio oppositorum) นนคอ

ความเปนเอกภาพของความหลากหลายในบรรดาผล

ประโยชนและฝกฝายตางๆนนเอง11 (Schmitt, 1996:

26 เนนขอความโดยผเขยน)

อทธพลของเยลลเนคไดใน Kelly, 2004b: 493-529) ผเขยนขอขอบคณอาจารยสทธชยงามชนสวรรณแหงคณะนตศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทรส�าหรบการชใหเหนความส�าคญของเยลลเนคในการศกษาสาขากฎหมายมหาชนในเยอรมนไวในทน

11ตนฉบบแปลภาษาองกฤษมขอความวา“Jurisprudencelostbothitsmeaningandthespecific concept of representation during the popular struggle with the king forrepresentationinthenineteenthcentury.TheGermantheoryofthestate,inparticular,developedascholarlymythologyatoncemonstrousandconfused:parliamentasasecondarypoliticalorganrepresentsanother,primaryorgan(thepeople),butthisprimaryorganhasnowillapartfromthesecondaryorgan,unlessitbeby“specialproviso”;thetwojuridicalpersonsarebutone,constitutetwoorgansbutonlyoneperson,andsoon. It isenough to read thecuriouschapter inGerogJellinek’sAllegemeine Staatslehre on“RepresentationandRepresentativeOrgans.”Thesimplemeaningof theprincipleof representation is that themembersofparliamentare

44

จากขอความขางตน โดยการอางองกลบไปทนกกฎหมายมหาชน

คนส�าคญอยางเกออรกเยลลเนค(GeorgJellinek)ในประเดนวาดวยตวแทน

และองคกรตวแทนแมวาชมททจะไดชใหเหนวาเอาเขาจรงแลวกระทงหลกการ

วาดวยความเปนตวแทนโดยเฉพาะอยางทปรากฏในรปแบบของรฐสภานนจะ“ม

นยประหวดไปถงความคดวาดวยศนยรวมของขวขดแยงรปแบบหนงนนคอความ

เปนเอกภาพของความหลากหลายในบรรดาผลประโยชนและฝกฝายตางๆ”แต

ทวาหลกการความเปนตวแทนของรฐสภาดงกลาวกมลกษณะทคลมเครอและ

“สบสน” อยไมนอยความคลมเครอและความสบสนดงกลาวนเองทตอมาใน

ปเดยวกนกบ Roman Catholicism and Political Form ชมททไดชใหเหน

ในThe Crisis of Parliamentary Democracy12วาคอความสบสนทเปนผลมา

จากการไมสามารถแยกแยะระหวางความเปนตวแทนทด�ารงอยในพนทของ

“ประชาธปไตย”(democracy)ในฐานะทเปนรปแบบทางการเมองทเนนถงความ

เปนเอกพนธ(homogeneity)และความเปนสงเดยวกนระหวางผถกปกครองกบ

การปกครอง(identityofthegovernedandgoverning)(Schmitt,1985:15)

ออกจาก“เสรนยม”(liberalism)ในฐานะการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรออก

จากกนได โดยเฉพาะอยางยงเมอชมททไดชใหเหนวา หากการเปดกวาง

representativesofthewholepeopleandthushaveanindependentauthorityvis-à-visthevoters.Insteadofderivingtheirauthorityfromtheindividualvoter,theycontinuetoderiveitfromthepeople.“Thememberofparliamentisnotboundbyinstructionsandcommandsandisanswerabletohisconsciencealone.”Thismeansthatthepersonificationofthepeopleandtheunityofparliamentastheirrepresentativeatleastimpliestheideaofacomplexio oppositorum, thatis,theunityofthepluralityofinterestsandparties.”

12ขอทนาสงเกตกคอชอหนงสอThe Crisis of Parliamentary Democracy ในตนฉบบภาษาเยอรมนนนชมททใหชอวาDie geistesgeschichtliche Lage des heutigen Parlamentarismus ซงสามารถแปลตรงตวไดวา The Intellectual and Historical Plight of Contemporary Parliamentarismหรอ“สถานการณทางภมปญญาและประวตศาสตรของอดมการณรฐสภารวมสมย” ซงในความเหนของผเขยนแลว นาจะสอความหมายตรงตวและสอดคลองกบ ขอเสนอของชมททมากกวา “วกฤตของประชาธปไตยแบบรฐสภา” ดงในฉบบแปลภาษาองกฤษ(McCormick,1997:157)

45

(openness)และการถกเถยง(discussion)ซงเปนอดมการณเสรนยมนนไดกลาย

สถานภาพมาเปนหลกการอนเปนสารตถะของรฐสภา (ในฐานะทเปนองคกร

ตวแทนของประชาชาต)(Schmitt,1985:2)

ในขณะเดยวกน หากพจารณาจากขอความของชมทททวา เมอ

“สมาชกของรฐสภานนเปนตวแทนของประชาชนทงหมดและดงนนจงมอ�านาจ

ทเปนอสระจากผมสทธเลอกตง” แลว รฐสภาในฐานะองคกรตวแทนเจตจ�านง

ของประชาชาตจงไมไดอยในสถานะทสามารถเปนตวแทนอนแทจรงได เพราะ

ดวยอทธพลของการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตร (อนเปนอดมการณของ

เสรนยม)ทวางอยบนหลกการของการท�าใหสงเฉพาะเจาะจง(particularity)ถก

ดดกลนเขาไปอยในลกษณะอนเปนรปแบบ (formality) และไมสามารถรกษา

คณสมบตและคณคาของสงเฉพาะเจาะจงไดนนไดสงผลท�าใหรฐสภากลายเปน

อกองคกรหนงกลายเปนอกบคคลหนงทมอ�านาจซงเปนอสระจากเจตจ�านงของ

สงทถกแทนไปโดยปรยาย ดงขอสงเกตของเยลลเนคทวา เมอ “สมาชกรฐสภา

ไมไดผกพนกบขอสงการและค�าสง (ของเจตจ�านงของประชาชาต–ผเขยน) แต

รฐสภาผกพนเพยงแคการสามารถตอบค�าถามทมตอมโนธรรมส�านกของตนเอง

เพยงเทานน” ซงมโนธรรมส�านกดงกลาวปฏบตการอยภายใตการเปดกวางและ

การถกเถยงอนเปนหลกการของเสรนยมนนเอง

ดงนนเมอพจารณาในแงนค�าถามส�าคญทตามมากคอหากหลกการ

วาดวยความเปนตวแทนของชมททเปนเรองของความเปนการเมองทมหลกใหญ

ใจความอยทความสามารถในการก�าหนดรปแบบทางกฎหมาย (juridical form)

และเปนตวแทนของระเบยบทางสงคมของมนษย(civitas humana)แลวความ

สมพนธอนสบสนระหวางองคกรตวแทนอยางรฐสภาในฐานะทเปนองคาพยพ

ทตยภมซงเปนอสระจากเจตจ�านงของประชาชาตในฐานะทเปนองคาพยพ

ปฐมภมนนสามารถแกไขลงไปไดอยางไร?ดวยขอเสนอแบบใด?ซงจากค�าถาม

เหลานเองทไดน�ามาสขอสงเกตในประเดนทสองกลาวคอ

ประเดนทสองซงเชอมโยงเขากบขอเสนอของชมททในการมอง

ศาสนจกรโรมนคาทอลกในฐานะบทแยงทมตอการคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตร

ทก�าลงครอบง�าโลกการเมองรวมสมยและมสถานะทเหนอกวาการคดในเชง

เทคนคเศรษฐศาสตรซงถกครอบง�าดวยการเมองแบบเสรนยม ดวยเหตผลทวา

46

ศาสนจกรโรมนคาทอลกด�ารงอยในฐานะท “เปนตวแทนระเบยบทางสงคมของ

มนษย” ขอสงเกตตรงน ชมททก�าลงฉายภาพทขดแยงกนระหวางฐานรากของ

ศาสนจกรโรมนคาทอลกใน“ความสามารถทจะรบเอารปแบบทางกฎหมาย”และ

ด�ารงอยในปรมณฑลสาธารณะ(publicsphere)เขากบรากฐานของเสรนยมใน

ปรมณฑลสวนตว (private sphere) กลาวในรายละเอยดกคอ เมอความเปน

ตวแทนของศาสนจกรโรมนคาทอลกไดรบพจารณาในฐานะทเปนมโนทศนทาง

การเมองซงเปนผลพวงของพฒนาการของสงคมยโรปสมยใหมทถกท�าใหปลอด

จากศาสนาและปฏบตการอยในพนทของความเปนการเมองและกฎหมายแลว

ในประเดนนชมททไดยอนรอยเขาไปไตสวนถงระเบยบวธคดดงกลาวของเสรนยม

โดยชใหเหนวา พฒนาการทางประวตศาสตรของการแพรกระจายความคดวา

ดวยความเปนสวนตว/สวนบคคล(privatization)และระเบยบของโลกทางสงคม

ในปจจบนนนมรากเหงามาจากเสรภาพในการนบถอศาสนาโดยถอวาการนบถอ

ศาสนานนเปนเรองสวนบคคล(privatematters)และขยบขยายเสรภาพในความ

เปนสวนตวดงกลาวไปสพนทอนๆเชนเสรภาพทางดานความเชอและมโนธรรม

ส�านกเสรภาพในการสมาคมและรวมตวเสรภาพการคาและธรกจและโดยเฉพาะ

อยางยง เสรภาพในกรรมสทธและทรพยสนสวนบคคล (private property)

(Schmitt, 1996: 28-29) ทตอมาไดกลายเปนหมดหมายส�าคญของพฒนาการ

โลกเสรนยมและทนนยม

อยางไรกตาม แมชมททจะไดชใหเหนวา อทธพลของเสรนยมทม

ตอพนททางกฎหมายกมอยไมนอย โดยเฉพาะอยางยงในกฎหมายวาดวย

ทรพยสนและกฎหมายวาดวยเอกเทศสญญาตางๆแตทวาความสมพนธดงกลาว

เปนความสมพนธทชมททเรยกโดยรวมๆ วา “นตปรชญาทางโลกย” (secular

jurisprudence)ทไวจดการในเรองสวนบคคลและเอาเขาจรงแลวบรรดากฎหมาย

เหลานนไมมสารตถะของ“ความเปนกฎหมาย”(thejuridical)ทมแกนกลางอย

ทความเปนเทววทยาของรฐในฐานะ“ความเปนบคคล”(theperson)กบความ

สมพนธทมตอองคาพยพตางๆ โดยเฉพาะอยางยงความเปนตวแทนในฐานะ

ทเปนบคคลททรงไวซงสทธอ�านาจในการก�าหนดรปแบบทางการเมองและรปแบบ

ทางกฎหมาย(Schmitt,1996:28-34)

47

ซงทงนหากพจารณาไปพรอมๆกบขอสงเกตของชมททวา“ผลผลตอนเปนแบบฉบบของศาสนจกรนนคอความเปนตวแทนเชงบคคลทเปนรปธรรมของบคลกลกษณะทเปนรปธรรม” แลว ความเปนตวแทนดงกลาวแสดงออกในรปของความเปนนตบคคล(juridicalperson)และความเปนนตบคคลนนปรากฏอยในรปของความสามารถทจะเปนตวแทนของบคคลทเปนรปธรรม (concreteperson)ทพรอมจะเปนตวแทนคณคาของสงทถกแทนนนดวยชมททกลาวขยายความในประเดนนไวในบรบททพจารณาเทยบเคยงกบวธคดในเชงเทคนคเศรษฐศาสตรของเสรนยมไววา

ในการแยกแยะความแตกตางทขดแยงกน (กบเสรนยม)ความคดวาดวยตวแทนถกก�ากบโดยสมบรณดวยบรรดามโนภาพวาดวยสทธอ�านาจเชงบคคลทตวแทนเชนเดยวกบบคคลผถกแทนจ�าตองธ�ารงไวซงศกดศรสวนบคคลนน - ดงนนจงไมใชมโนทศนทเปนวตถสภาพเพอทจะเปนตวแทนในความหมายทเดนชดสามารถท�าไดเพยงแตโดยบคคลเทานน นนคอ ไมใชเพยงแค “ผรกษาการแทน” แตเปนบคคลผทรงสทธอ�านาจหรอความคดทซงหากไดเปนตวแทนแลวไดกลายเปนสภาพเปนบคคลพระเจาหรอ“ประชาชาต”ในอดมการณประชาธปไตยหรอความคดนามธรรมเชนเสรภาพและความเสมอภาคลวนแลวแตไดกอรางสรางความเปนตวแทน แตความเปนตวแทนนเปนการไม ถกตองหากพจารณาวาเปนเรองของการผลตและการบรโภค ความเปนตวแทนไดอทศบคคลผ แทนดวยเกยรตศกดศรอนพเศษเพราะตวแทนของคณคาอนสงศกดนนไมสามารถแทนไดโดยไมแทนคณคาอนสงศกดนน ไมเพยงแตตวแทนและบคคลผถกแทนเทานน ทเรยกรองคณคาดงกลาว หากแตยงรวมไปถงฝาย ทสามทผแทนนนไดแทนดวยเราไมสามารถเปนตวแทนตวเราเองตอหนยนตหรอเครองจกรได…เมอรฐไดกลาย

48

เปน leviathan (อสรกายทผดมาจากทองทะเลซง

ปรากฏในพระคมภรเกา - ผเขยน) รฐจงไดสาบสญไป

จากโลกของความเปนตวแทน โลกของความเปน

ตวแทนดงกลาวมล�าดบชนคณคาและมนษยภาพของ

ตวมนเอง มนส�าคญตอความคดทางการเมองของ

ศาสนจกรคาทอลกและความสามารถของความคด

ทางการเมองดงกลาวทจะสรางตรเอกานภาพของ

รปแบบอนยงใหญใหเปนรปธรรมขนมานนคอรปแบบ

สนทรยศาสตรของศลปะ รปแบบทางกฎหมายของ

กฎเกณฑตางๆและทายทสดคอความส�าเรจอนรงโรจน

ของรปแบบอนเปนประวตศาสตรสากลทางอ�านาจ13

(Schmitt, 1996: 21 เนนขอความโดยผเขยน)

เมอพจารณาจากขอความขางตนแลว ค�าตอบของชมทททมตอ

ค�าถามทวา“ความสมพนธอนสบสนระหวางองคกรตวแทนอยางรฐสภาในฐานะ

13ตนฉบบแปลภาษาองกฤษมขอความวา“Incontradistinction,theideaofrepresentationissocompletelygovernedbyconceptionsofpersonalauthoritythattherepresentativeaswell as theperson representedmustmaintain apersonal dignity- it is not amaterialistconcept.Torepresentinaneminentsensecanonlybedonebyaperson,that is, not simply a “deputy” but an authoritative person or an idea which, ifrepresented,alsobecomespersonified.Godor“thepeople”indemocraticideologyor abstract ideas like freedom and equality can all conceivably constitute arepresentation.Butthisisnottrueofproductionandconsumption.

Representationinveststherepresentativepersonwithaspecialdignitybecausethe representative of a noble value cannot be without value. Not only do therepresentativeandthepersonrepresentedrequireavalue,soalsodoesthethirdpartywhomtheyaddress.Onecannotrepresentoneselftoautomatonsandmachines,...Oncethestatebecomesaleviathan,itdisappearsfromtheworldofrepresentations.Thisworldhasitsownhierarchyofvaluesanditsownhumanity.ItishometothepoliticalideaofCatholicismanditscapacitytoembodythegreattrinityofform:theaestheticformofart;thejuridicalformoflaw;finally,theglorious,achievementofaworld-historicalformofpower.”

49

ทเปนองคาพยพทตยภมซงเปนอสระจากเจตจ�านงของประชาชาตในฐานะทเปน

องคาพยพปฐมภมนนสามารถแกไขลงไปไดอยางไร? ดวยขอเสนอแบบใด?”

นนคอชมททไดเสนอค�าตอบเอาไววาความสมพนธอนสรางความสบสนดงกลาว

ของประชาธปไตยแบบรฐสภาซงเปนความสบสนทมาจากอทธพลของเสรนยม

ซงมการคดเชงเทคนคเศรษฐศาสตรขบเคลอนอยเบองหลงนน สามารถแกไขได

โดย “การท�าใหประชาชาตกลายเปนบคคล” ซงทงน ความเปนบคคลดงกลาว

สามารถยอนกลบไปยนยนถงขอเสนอซงชมททไดเสนอไวกอนหนาความเรยง

Roman Catholicism and Political Form เพยง2ปใน“TheDictatorshipof

theReichpresidentaccordingtoArt48oftheReichConstitution”(Schmitt,

2011:299-323;Kennedy,2011:284-297)นนคอสภาวะของการเรยกรอง

“ความเปนผบงการ”(Dictatorship)ซงความเปนบคคลดงกลาวคอความเปนบคคล

ทมความสามารถของการเปนตวแทนหรออกนยหนงคอผทเปนองคอธปตย

(Sovereign)ทมอ�านาจในการก�าหนด(dictate)รปแบบทางกฎหมายและการเมอง

(juridicalandpoliticalform)ไดนนเอง

บทสรปมโนทศนวาดวยความเปนตวแทนในขอเสนอของชมททในRoman

Catholicism and Political Form นนถงทสดแลวเปนความพยายามทจะท�าให

ความเปนตวแทนกลายสภาพเปนบคคลผ ทรงอ�านาจจรง (authoritative

person) บคคลผทรงอ�านาจดงกลาวเปนบคคลทมความสามารถในการเปน

ตวแทน “ประชาชาต” และด�ารงอยในสถานะของ “ความเปนผบงการ” (Dic-

tatorship)และดวยเหตผลนเองทท�าให“ความเปนผบงการ”ซงกลายเปนบคคล

รปธรรมไมวาจะในแงของนตบคคลหรอบคคลธรรมดานนสามารถด�ารงอยภาย

ใตรปแบบทางการเมองชนดใดกไดจะอยภายใตรปแบบทางการเมองแบบฟาสซสม

(Fascism)แบบบอลเชวค (Bolshevism)หรอในรปแบบทางการเมองอนใดกได

เพราะส�าหรบชมททแลวรปแบบทางการเมองเหลานไมจ�าเปนตองเปนปฏปกษ

กบประชาธปไตยหรอเปนปฏปกษ “ประชาชาต” แตอยางใด (Schmitt, 1985:

15-17)อรรถาธบายรฐธรรมนญไวมารมาตรา48ของชมททนนเปนตวอยางทด

(Schmitt,2011:299-323;Kennedy,2011:284-297)

50

บรรณานกรม

Böckenförde, Ernst-Wolfgang, “The Concept of the Political: A Key to UnderstandingCarlSchmitt’sConstitutionalTheory,” (Trans.)HeinerBielefeldtin The Canadian Journal of Law and Jurispru-dence, January1997,Vol.10,No.5.,pp.5-19.

Caldwell,PeterC., Popular Sovereignty and the Crisis of German Consti-tutional Law: The Theory and Practice of Weimar Constitution-alism (Durham:DukeUniversityPress,1997).

Calliot-Thélène, Catherine, “Carl Schmitt versus MaxWeber: Juridical RationalityandEconomicRationality,”inChantalMouffe(ed.), The Challenge of Carl Schmitt (London:Verso,1999).

Dotti, Jorge E., “From Karl to Carl: Schmitt as a Reader of Marx,” in ChantalMouffe(ed.), The Challenge of CarlSchmitt (London:Verso,1999).

Kennedy, Ellen, “Emergency Government Within the Bounds of the Constitution:AnIntroductiontoCarlSchmitt,“TheDictatorshipoftheReichpresidentaccordingtoArticle48R.V.,”Constel-lations: An International Journal of Critical and Democratic Theory, Vol.18,No.3(2011),pp.284-297.

Kelly,Duncan, The State of the Political: Conceptions of Politics and the State in the Thought of Max Weber, Carl Schmitt and Franz Neumann (Oxford,NewYork:BritishAcademyPostdoctoralFellowshipMonographs,OxfordUniversityPress,2003).., “CarlSchmitt’sPoliticalTheoryofRepresentation,” Journal of the History of Ideas, Vol.65,No.1(Jan.,2004a),pp.113-134.., “RevisitingtheRightsofMan:GeorgJellinekonRightsandtheState,” Law and History Review, Vol.22.,No.3(Fall2004b),pp.493-529.

51

McCormick, John P., Carl Schmitt’s Critique of Liberalism (Cambridge:

CambridgeUniversityPress,1999).

Mouffe,Chantal(ed.), The Challenge of Carl Schmitt (London:Verso,1999).

Schmitt, Carl, The Crisis of Parliamentary Democracy, (trans.) Ellen

Kennedy(Cambridge,Mass.:TheMITPress,1985).

.,Roman Catholicism and Political Form, (trans.)G.L.Ulmen,

(Westport:GreenwoodPress,1996).

.,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sover-

eignty, (trans.) George Schwab, (forward.) Tracy B. Strong

(ChicagoandLondon:UniversityofChicagoPress,2005).

., Constitutional Theory, (trans.) JeffreySeitzer(Durham:Duke

UniversityPress,2008).

.,“TheDictatorshipoftheReichpresidentaccordingtoArt48

of the Reich Constitution,” Constellations: An International

Journal of Critical and Democratic Theory, Vol.18,No.3(2011),

pp.299-323.

Ulmen,G.L.,“NoteontheTranslation,”inCarlSchmitt,Roman Catholicism

and Political Form,(trans.)G.L.Ulmen(Westport:Greenwood

Press,1996).

Weber,Max, The Protestant Ethic and Spirit of Capitalism, (trans.)Talcott

Parsons,(intro.)AnthonyGiddens(London,NewYork:Rout-

ledge,2001).

Weber,Samuel,Targets of Opportunity: On Militarization of Thinking(New

York:FordhamUniversityPress,2005).

“อนทจรงเมอนกปรชญาผหนงถายทอดอทธพลอนใหญหลวง

ของตนใหกบนกปรชญาอกผหนง อทธพลดงกลาวกกลบมไดวางอย

บนอะไรเลยนอกจากความงอกงามของการอานผด”

สลาวอย ซเซค, 2004


จากสภาวะยกเวนถงพระเจาบนดน:

โทมส ฮอบสในทฤษฎการเมอง

ของคารล ชมทท*

อรรถสทธ สทธด�ารง**

* ความเรยงชนนคงไมสามารถเสรจสนสมบรณหากปราศจากความเครงครดในฐานะบรรณาธการของรศ.ธเนศวงศยานนาวารวมทงมตรภาพจากสรชคมพจนทใหค�าปรกษาในการถอดความขอเขยนบางสวนของชมททมาเปนภาษาไทย จงขอขอบคณมาในโอกาสนแนนอนความผดพลาดใดๆทเกดขนกบเนอหาในความเรยงชนนลวนอยภายใตความรบผดชอบของผเขยนทงสน

** อาจารยประจ�าหลกสตรรฐศาสตรมหาวทยาลยวลยลกษณ

53

ในค�าน�าของหนงสอทตวเขาเขยนขนเพอวพากษนกปรชญานาม

กระเดองแหงยคสลาวอยซเซค(SlavojZizek)นกปรชญาจตวเคราะหชอดงได

ชใหเหนวาทสดแลวพฒนาการของปรชญาหาไดเปนผลจากการสนทนาถกเถยง

มากเทากบความบกพรองในการอานและท�าความเขาใจงานเขยนของนกปรชญา

กอนหนานน-ความบกพรองซงผลกใหนกปรชญาตองเผชญหนากบค�าถามและ

แงมมใหมๆ ทคงมอาจเปนไปไดหากตวเขาประสบความส�าเรจสามารถเขาถง

เจตนาของผเขยนตงแตตน เพราะถาเขา “อานถก” สามารถเขาถงเจตนาของ

นกปรชญากอนหนาไดอยางถองแท ค�าถามอนหลากหลายทเคยสรางชวตชวา

ใหกบปรชญากคงตองหายสาบสญตามไปดวยประวตศาสตรของปรชญาจงเปน

ประวตศาสตรของการ“อานผด”เปนประวตศาสตรทความบกพรองในการอาน

คอหวใจขบเคลอนและก�าหนดทศทางทปรชญามงไป1แนนอนการกลาววาความ

บกพรองในการอานคอหวใจส�าคญตอพฒนาการของปรชญา ยอมทมแทงจรต

ของนกเรยนปรชญาจ�านวนมากผเชอวาการเขาถงเจตนาอนแทจรงทอยเบองหลง

งานเขยนทางปรชญาตางๆคอเปาหมายส�าคญสงสดกระนนกคงปฏเสธไมได

วาทกๆ การอานและตความงานเขยนของนกปรชญากอนหนา ไมวาจะมาก

หรอนอยรตวหรอไมตวรตวกลวนขนอยกบประสบการณทศนคตและโลกทศน

ทผอาน-ภายใตเสนขอบฟาทตนใชชวตอย-สนใจ2ดวยเหตนการอานและตความ

งานเขยนของนกปรชญากอนหนาจงอาจมไดเกยวของกบนกปรชญาเจาของ

ผลงานทถกอานมากเทากบตวผอานผลงานชนนนเองตวผอานผท�าใหงานเขยน

ทางปรชญาภายใตโลกทศนของยคสมยหนงๆ สามารถขามเสนขอบฟากลบมา

มชวตมอทธพลในอกยคสมยหนงได(แมอทธพลดงกลาวอาจวางอยบนการอาน

และตความท“ผด”กตาม)

และหากจะมตวอยางเพอยนยนขอสรปขางตนทฤษฎการเมองของ

คารล ชมทท (Carl Schmitt) นกนตปรชญาชาวเยอรมนอดตมอกฎหมายคน

1 SlavojZizek, Organs without Bodie: On Deleuze and Consequences. (NewYork:Routledge,2004),p.ix.

2 CharlesTaylor,“InterpretationandtheScienceofMan”,Interpretative Social Science: A Reader, Paul Rabinow andWilliamM. Sullivan (Edited) (Berkley: University ofCaliforniaPress,1979),pp.37-8.

54

ส�าคญของพรรคนาซ กคงเขาขายอยางไมตองสงสย ทงน ผ สนใจปรชญา

รฐศาสตรและทฤษฎการเมองในปจจบน คงตระหนกดถงอทธพลตางๆ จาก

แนวคดและค�าสอนของเขาไมวาจะเปน ขอวพากษตอระบอบเสรประชาธปไตย

อทธพลทศาสนา (และเทววทยา) มตอการเมอง บทบาทขององคอธปตยผอย

เหนอกฎหมาย และความเปนศตรในฐานะหวใจส�าคญของความเปนการเมอง3

ถงอยางนนขอเสนอทางทฤษฎของเขากยงยนอยบนการอานและท�าความเขาใจ

งานเขยนของนกปรชญาการเมองสมยใหมผยงใหญทสดอยางโทมส ฮอบส

(Thomas Hobbes) ดงท เฮลมท รมพฟ (Helmut Rumpf) ศาสตราจารยชาว

เยอรมนผเชยวชาญทฤษฎการเมองของชมททเคยกลาวยกยองวาชมททคอ

โทมสฮอบสแหงศตวรรษทยสบ4แตค�ายกยองดงกลาวคงเปนคนละเรองกบการ

เปนนกวชาการทมงมนตความงานเขยนของ ฮอบสจนเขาถงเจตนาของผเขยน

อยางทะลปรโปรง ยงถาเทยบกบนกวชาการทานอนๆ ผอทศชวตใหกบการ

ตความทกๆค�าสอนของฮอบสในขณะทชมททกลบดเหมอนมงความสนใจไปท

งานเขยนอยางLeviathanแตเพยงชนเดยวดวยแลวกยงชดวาค�ายกยองดงกลาว

หาไดเกยวของกบการเขาถงเจตนาอนแทจรงในงานเขยนของฮอบสแตอยางใด5

3 ดรายละเอยดเพมเตมไดในJan-WernerMuller,A Dangerous Mind: Carl Schmitt in Post-War European Thought.(NewHaven:YaleUniversityPress,2003)

4 อางใน George Schwab, “Introduction”, in Carl Schmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, GeorgeSchwab.(Translated)(Massachu-setts:TheMITPress,1988),p.xiv.

5 โดยเฉพาะเมอเทยบกบผลงานของนกวชาการทศกษาความคดของฮอบสอยางจรงจงอาทเชนQuentinSkinner,Reason and Rhetoric in the Philosophy of Hobbes(Cambridge:CambridgeUniversityPress,1996);MichaelOakeshott,Hobbes on Civil Association (Indianapolis:LibertyFund,2000);LeoStrauss,The Political Philosophy of Hobbes: Its Basis and Its Genesis (Chicago:TheUniversityofChicagoPress,1963);RichardTuck,Hobbes: A Very Short Introduction (Oxford:OxfordUniversityPress,1989);JeanHampton,Hobbes and the Social Contract Tradition(Cambridge:CambridgeUniversityPress,1986);NoelMalcolm,Aspects of Hobbes(Oxford:ClarendonPress,2002); A.P. Martinich, The Two Gods of Leviathan: Thomas Hobbes on Religion and Politics(Cambridge:CambridgeUniversityPress,1992);SamuelIMintz,

55

การยกยองชมททวาคอโทมส ฮอบสแหงศตวรรษทยสบจงสมพนธกบการ

ถายทอดจตวญญาณแบบฮอบสมากกวา เพราะแมเยอรมนในสมยสาธารณรฐ

ไวมาร (อนเปนยคของชมทท) อาจแตกตางจากองกฤษเมอกลางศตวรรษท

สบเจด (ซงเปนยคสมยทฮอบสมชวต) แตบรรยากาศของความวนวายแตกแยก

และการจลาจลตางๆทพรอมปะทไดทกเมอกกลบเปนเนอดนชนดทชวยบมเพาะ

ใหชมททมจตวญญาณแบบฮอบส จตวญญาณทโหยหาความมนคงและรฐอน

เตมไปดวยเอกภาพปราศจากความขดแยง จตวญญาณซงถงทสดแลวคงไมใช

อะไรเลยนอกจากความปรารถนาในการสถาปนาอ�านาจอนไรขอบเขตใหกบองค

อธปตยแตจตวญญาณดงกลาวมอทธพลอยางไรตอทฤษฎการเมองของชมทท?

และในทางกลบกนชมททดดแปลงค�าสอนของฮอบสเพอเปนแนวทางตอบสนอง

บรบททางการเมองทรายลอมตวเขาอยางไร?

เพอตอบค�าถามดงกลาวความเรยงชนนจงถกเขยนขนมาภายใต

เปาหมายส�าคญคอการชใหเหนอทธพลทปรชญาค�าสอนของฮอบสมตอชมทท

พรอมๆ กบแนวทางการตความของชมทททท�าใหปรชญาของฮอบสสามารถ

ตอบสนองบรบททางการเมองของเขาไดโดยความเรยงชนนจะแบงเนอหาออก

เปนสามสวนดวยกน สวนแรกจะกลาวถงอทธพลทปรชญาค�าสอนของฮอบสม

ตอแนวคดเรององคอธปตยในฐานะผประกาศสภาวะยกเวน สวนทสองจะม

เนอหาวาดวยขอวพากษของลโอสเตราสซงเปนขอวพากษส�าคญตอการตความ

ฮอบสของชมทท และสวนสดทายจะเปนการตอบสนองขอวพากษดงกลาวของ

ชมททผานการตความงานเขยนชนส�าคญของฮอบสอยาง Leviathan

The Hunting of Leviathan: Seventeenth-Century Reaction to the Materialism and Moral Philosophy of Thomas Hobbes (Cambridge: Cambridge University Press, 2010);ThomasA.Spagens,The Politics of Motion: The World of Hobbes (London:The University of Kentucky Press, 1973); John Bowle,Hobbes and His Critics (London: JonathonCape, 1951); HowardWarrender,The Political Philosophy of Hobbes: His Theory of Obligation (London: Clarendon Press, 1957); JohnW.N.Watkins,Hobbes’s System of Idea: a Study in the Political Significance of Philo-sophical Theories (NewYork:BarnesandNoble,1965)เปนตน

56

ฮอบสในเทววทยาการเมอง: ชมททกบการตความองคอธปตยของฮอบส ส�าหรบนกปรชญา (และทฤษฎ)การอานและตความงานเขยนของ

นกปรชญาคนอนคอลมหายใจ คอสงทสรางภมหลง นยามตวตนและก�าหนด

เปาหมายของนกปรชญาผนน หลายครง การอานงานเขยนของนกปรชญาคน

อน นอกจากชวยสรางแรงบนดาลใจแลว ยงท�าใหนกปรชญาผอานมองเหน

หนทางคลคลายโจทยทางวชาการทตนก�าลงเผชญอย การอานของนกปรชญา

จงมใชเพยงการอานทมงสงสมขอมลหรอฝกฝนปฏภาณ แตคอการอานเพอน�า

เอาบางแงมมจากงานเขยนดงกลาวมาตอบปญหาแหงยคสมยทนกปรชญาผนน

ก�าลงประสบการอานฮอบสของชมททกเชนกนส�าหรบนกเรยนและนกวชาการ

คนอนๆโทมสฮอบสคอชอของนกปรชญาการเมองผยงใหญบางทานถงกบชน

ชมวาฮอบสคอบรรพชนผบกเบกการศกษาดานการเมองภายใตศาสตรสมยใหม6

เชนเดยวกบอกหลายทานทตางกยกยอง Leviathanงานเขยนชนเอกของฮอบส

วาเปนหนงในต�าราปรชญาการเมองสมยใหมทยงใหญทสดในโลกภาษาองกฤษ7

แตส�าหรบชมทท ชอเสยงดงกลาวอาจไมไดสลกส�าคญเทาคณปการทงานเขยน

ของฮอบสมตอสงคมเยอรมน (ซงเปนสงคมทรายลอมการใชชวตของตวชมททเอง)

สงคมซง-หากกลาวอยางถงทสดเตมไปดวยความวนวายโกลาหลไรระเบยบและ

ปราศจากเอกภาพอยางสนเชง

ทงน ในสายตาชมทท ความวนวาย ไรระเบยบของสงคมเยอรมน

ดงกลาว คอผลลพธโดยตรงจากความพายแพทเยอรมนไดรบจากสงครามโลก

ครงทหนง ความพายแพซงมเพยงท�าลายศกดศรความเปนชาตจกรวรรดนยม

ของเยอรมน หากแตยงเปดประตใหคณคา/คานยมอนแปลกปลอมจากชาต

ผชนะสงคราม (อยางการเชอในสงคมพหลกษณทอางเสรภาพแตปราศจาก

6 เชนGeorgH.Sabine, A History of Political Theory(ThirdEdition)(NewYork:Holt,Rinehart andWinston, 1961), pp. 455-76 และ C.B. Macpherson,Democratic Theory: Essays in Retrieval (Oxford:ClarendonPress,1973),pp.238-50.

7 ด JohnRawls,Lectures on The History of Political Philosophy,SamuelFreeman(Edited)(Cambridge:TheBelknapPressofHarvardUniversityPress,2007),p.23และ Michael Oakeshott, Rationalism in Politics and Other Essays (New and ExpandedEdition)(Indianapolis:LibertyFund,1968),p.223.

57

แกนสารและความมนคง)ไดเขามาสนคลอนแกนแกนความเปนเยอรมนทยดมน

กบระเบยบอนเตมไปดวยเอกภาพภายใตการควบคมจากรฐสวนกลางชมททเอง

นนถงกบกลาววาเยอรมนหลงสงครามโลกครงทหนงคอเยอรมนทปราศจากความ

เปนรฐแตเตมไปดวยกลมกอนการเมองอนอสระทพรอมทาทายอ�านาจรฐทงใน

ขณะนนและตามขนบจารตเยอรมนกอนหนาทงหมด8 ในแงน การอานฮอบส

ของชมทท-การอานภายใตบรรยากาศทางสงคมดงกลาว จงมใชการอานเพอ

เขาใจและเขาถงเจตนาของฮอบสแตคอการอานเพอดงเอาเนอหาในปรชญาของ

ฮอบสมาสรางแนวทางรอฟนเอกภาพของเยอรมน แนวทางซงคงมใชอนใด

นอกจากการกอบกสถานะใหกบแนวคดเรองรฐอกครงแตเหตใดตองเปนฮอบส?

ปรชญาการเมองของฮอบสมสวนชวยใหชมททกอบกสถานะของแนวคดเรองรฐ

ไดอยางไร?ทส�าคญถาการกอบกสถานะใหกบแนวคดเรองรฐคอเปาหมายของ

ชมทท เหตใดตวเขาจงเลอกอานงานเขยนของนกปรชญาชาวองกฤษทงๆ ท

เยอรมนคอประเทศอนเปยมดวยจารตของความภกดตออ�านาจรฐชนดทยากจะ

มประเทศใดเทยบไดก�าเนดของStaatslehreซงจะพฒนาตอมาเปนวชารฐศาสตร

ภายใตความเชอวารฐคอหวใจส�าคญในการน�าพามนษยชาตไปสความกาวหนา

คอหลกฐานอนชดเจนในกรณน9

ถงตรงนการท�าความเขาใจจารตการศกษารฐของเยอรมนตลอดจน

ทศนะทชมททมตอจารตดงกลาวจงกลายเปนสงทมอาจหลกเลยงไปไดทงนแม

อาจไดชอวาเปนประเทศทหมกมนอยกบความเปนรฐและความเปนชาตแตความ

เขาใจเรองรฐแบบเยอรมน (อยางนอยกกระทงถงยคของชมทท) กกลบแยก

ไมออกจากพฒนาการของศาสตรทางกฎหมายซงพจารณาการด�ารงอยของ

8 CarlSchmitt,“EthicofStateandPluralisticState”, in The Challenge of Carl Schmitt, ChantalMouffe(Editid)(London:Verso,1961)

9 KennethH.F.Dyson,The State Tradition in Western Europe: A Study of Idea and Institution (Oxford:MartinRobertson,1980),pp.181-182.ทส�าคญการศกษาดงกลาวนนจะขยายตวและกลายเปนรากฐานใหกบพฒนาการดานรฐศาสตรของอเมรกาซงจะกลายเปนตนแบบของวชารฐศาสตรทวโลกไปอกหลายทศวรรษดDennisJ.Mahony,Politics and Progress: The Emergence of American Political Science (Lanham:LexingtonBooks,2004)

58

กฎหมายภายใตอทธพลของอมมานเอล คานท (Immanuel Kant) นกปรชญา

ผเชอวาภารกจหลกของรฐในยครแจงคอการสงเสรมสทธ เสรภาพและทรพยสน

ของปจเจกชนผานการจรรโลงระบอบกฎหมายอนเปนสากลใหใชไดกบทกคน

อยางเสมอภาคและถวนหนาจนท�าใหรฐกลายเปนเพยงเครองมอซงเคลอนไหว

ไปตามปทสถานทางกฎหมาย (ทมงสงเสรมสทธเสรภาพในระดบปจเจกชน)

เทานน10 และถงแมอาจมขอโตแยงอยบาง โดยเฉพาะ จากเฮเกล (Hegel)

นกปรชญาผยงใหญไมแพกนแตขอเสนอของคานทขางตนกกลบทรงอทธพลตอ

ศาสตรทางกฎหมายในเยอรมนอยางมหาศาลผานนกวชาการยคตอมาไมวาจะ

เปนซาวญญ (Savigny), จอรจ พชตา (Georg Puchta), เบอรนารด วนดไชด

(BernardWindscheid)และฮานสเคลเซน(HansKelsen)ซงลวนแตเชอมนตอ

ความสมบรณของปทสถานทางกฎหมายทท�าใหรฐมสถานะไมตางไปจากนาย

หนาผ น�าเสนอ สงเสรมและขยายขอบเขตของกฎหมายใหครอบคลมทกๆ

องคาพยพในสงคมการเมองดวยเหตนรฐโดยตวมนเองภายใตจารตการศกษา

ของเยอรมนจงมไดมฐานะทางความคดอนสงสงเดดขาดหากแตเปนเพยงแค

“สมน”ของกฎหมายสมนผตองคอยปฏบตตามบญชาของกฎหมายโดยไมอาจ

ขดขนสมนผปราศจากพลงอ�านาจทจะเสกสรรสงตางๆใหเปนไปตามเจตจ�านง

ของตน11

รฐภายใตจารตทางภมปญญาของเยอรมนในสายตาของชมทท

จงเปนรฐทมไดทรงอ�านาจอยางทตวรฐเองควรมเพราะความเขาใจเรองรฐแบบ

เยอรมนคอความเขาใจทปราศจากแกนกลางซงคอยรองรบการด�ารงอยอนแทจรง

ของรฐแกนกลางทคงเปนอยางอนไปไมไดนอกจากอ�านาจอธปไตยรฐตามจารต

ทางภมปญญาของเยอรมนจงเปนรฐทไมมความเปนรฐ เปนรฐทไรอ�านาจ

อธปไตยทงๆทอ�านาจอธปไตยคอหวใจส�าคญตอการด�ารงอยของรฐชมททเอง

เคยกลาววาแมปญญาชนเยอรมนอาจใหความส�าคญกบแนวคดเรองรฐ แต

ปญญาชนเหลานนภายใตเงอนไขจากโครงสรางทางการปกครองของเยอรมน

10 ดรายละเอยดเพมเตมไดในEllenKennedy,Constitution Failure: Carl Schmitt in Weimar (DurhamandLondon:DukeUniversityPress,2004),pp.56-9.

11 Ibid., pp.60-4.

59

กกลบแยกการด�ารงอยของรฐออกจากการด�ารงอยของอ�านาจอธปไตยราวกบ

วาอ�านาจอธปไตยคอสงแปลกปลอมคอสงทไมสมควรอยคกบรฐ12จรงอยแม

เมอเทยบกบจารตทางความคดของชาตอนเยอรมนอาจเปนชาตทใหน�าหนกกบ

สถานะอนสงสงของรฐสวนกลางอยางทไมมชาตใดเทยบไดแตนนยอมเปนคนละ

เรองกบการเปนชาตทรฐมพลานภาพอยางสมบรณแบบ ในแงน ถาเปาหมาย

ของชมททคอการรอฟนเอกภาพทางสงคมใหกบชนชาตเยอรมนผานการกอบก

แนวคดเรองรฐ การรอฟนดงกลาวกไมควรทจะถกเหนยวรงไวดวยระเบยบ

การเมองแบบเดมๆ ซงแมอาจดมความหนกแนนมนคง (เมอเทยบกบชาตอน)

แตกหาไดหนกแนนมนคงอยางแทจรงตรงกนขามการรอฟนดงกลาวควรเรมตน

จากฐานรากทมนคงทสด ฐานรากทจะผสานอ�านาจอธปไตยเขากบตวรฐเพอ

สรางความชอบธรรมอยางสมบรณใหกบการรวมศนยอ�านาจอนเบดเสรจของรฐ

ฐานรากซงคงไมใชอะไรเลยนอกจากการกลบไปหาปรชญาค�าสอนของฮอบส

นนจงไมแปลกทในPolitical Theology: Four Chapters on the

Concept of Sovereignty งานเขยนทตวเขาเรมตนตความLeviathanของฮอบส

เปนครงแรก ชมททจะเลอกไมกลาวถงเนอหาของบททสบสามซงวากนวาเปน

หวใจของงานเขยนดงกลาวทงความกลวตอความตายอยางโหดเหยมในฐานะ

แรงผลกทท�าใหมนษยจ�าตองอาศยรวมกนภายใตกฎหมาย หรอบอเกดของ

อ�านาจอธปไตยและองคอธปตยผทรงสทธในการใชอ�านาจดงกลาวตอผใตบญชา

อยางเดดขาดแตกลบเลอกกลาวถงเนอหาในบทท26แทนโดยเฉพาะการยกยอง

ฮอบสวาคอตนแบบของศาสตรทางกฎหมายทมงเนนการตดสนใจของบคคล

ผเปนองคอธปตยวาเปนหวใจส�าคญสงสด13 ทงน ใน Leviathan บทดงกลาว

ฮอบสจะชใหเหนวาสารตถะอนแทจรงของกฎหมายนนทสดแลวกคอค�าสงของ

องคอธปตยทผอยใตบญชาจ�าเปนตองปฏบตตามอยางไรการขดขนและปราศจาก

ขอยกเวน14กฎหมายส�าหรบฮอบสจงไมใชอะไรเลยนอกจากค�าสงอนเกดมาจาก

12 Schmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty,p.17.13 Ibid., p.33.14 ThomasHobbes, Leviathan(Oxford:OxfordUniversityPress,1996),ch.26.

60

การตดสนขององคอธปตย15 การตดสนทน�ามาซงค�าสงททกคนภายในรฐตองปฏบตตาม การตดสนทจะก�าหนดวาอะไรคอความยตธรรม อะไรคอความผด/ถก และอะไรคอภยนตรายทอาจสงผลตอสวสดภาพขององคอธปตย อนยอมหมายความถงสวสดภาพของสงคมการเมองนนเอง16 ค�าสงขององคอธปตย จงเปนหวใจส�าคญของกฎหมายองคอธปตยคอผค�าจนของกฎหมายคอผหลอเลยงชวตของกฎหมาย คอผสรรสรางความนาเกรงขามอนไมมใครกลาขดขนใหกบ กฎหมายหากปราศจากค�าสงขององคอธปตยกฎหมายคงมอาจเปนกฎหมายไดในแงนเงอนไขทท�าใหผคนเคารพกฎหมายจงมใชเรองของความถกตองชอบธรรมภายในตวบทกฎหมายแตคอก�าลงขององคอธปตยผเปนคนออกกฎหมายก�าลงซงพรอมจะแปลงเปนโทษทณฑส�าหรบผขดขนกฎหมาย ก�าลงทในทางกลบกนสามารถยกเวนหรอลมลางกฎหมายไดทกเมอ หากองคอธปตยเหนวาเปนสงทขดกบเจตจ�านงของตน17การเคารพกฎหมายจงไมใชอะไรเลยนอกจากการยอมศโรราบตอก�าลงขององคอธปตยผอยเหนอกฎหมายและเปนอสระจากเจตจ�านงของผอนดงทฮอบสไดกลาวเอาไววา:

“องคอธปตย......หาใชบรวารผอยภายใตกฎหมายในสงคมการเมองทตนเปนผปกครอง ดวยอ�านาจในการบญญตและเพกถอนกฎหมาย หากองคอธปตยพอใจกสามารถปลดเปลองตนเองจากขอจ�ากดทางกฎหมายโดยการเพกถอนกฎหมายดงกลาวและบญญตกฎหมายขนใหมซงยอมแสดงใหเหนวาองคอธปตยเปนอสระ ตอกฎหมายทงปวง ทงนการเปนอสระขององคอธปตยคอการเปนอสระสามารถท�าอะไรกไดตามเจตจ�านงของตนและคงเปนไปไมไดเชนกนทเขาจะตองอางองอ�านาจจากบคคลอน เพราะองคอธปตยในฐานะผสรางกฎ ยอมสามารถปลดเปลองกฎดงกลาวไดเอง ดงนนองค

15 Ibid., p.137.16 Ibid.17 Ibid., pp.138-40.

61

อธปตยผอยภายใตเจตจ�านงของตนเองจงไมอยภายใตอ�านาจของใครทงสน18

แทบไมตองสงสยวาสถานะของกฎหมายในงานเขยนของฮอบส ขางตนยอมแตกตางอยางสนเชงกบสถานะของกฎหมายทปรากฏในจารตการศกษารฐของเยอรมน เพราะในขณะทฝายหลงจะมองกฎหมายวาเปนเจานาย ผก�ากบบงการหนาทการท�างานของรฐ ฝายแรกกลบมองวารฐและองคอธปตยตางหากทเปนนายเหนอผควบคมกระทงสามารถยกเลกกฎหมายไดการทชมททเลอกอางองถงเนอหาในบทท 26 ของ Leviathan (โดยแทบไมกลาวถงบทอน)จงเปนภาพสะทอนเปาหมายของตวชมทททตองการรอฟนความส�าคญของรฐผานการสถาปนาบทบาทขององคอธปตยผเปนนายเหนอของกฎหมาย และ ดงทไดชใหเหนไปแลวเชนกนวาหวใจส�าคญเบองหลงบทบาทขององคอธปตยคอความสามารถในการตดสนดงนนการรอฟนความส�าคญของรฐส�าหรบชมททจงแยกไมออกจากการยนยนถงความส�าคญของการตดสนในฐานะหวใจหลกของอ�านาจอธปไตยเพราะทสดแลวอ�านาจอธปไตยกคออ�านาจของรฐในการตดสนการตดสนทจะบงบอกวาการกระท�าใดผดจากปทสถานทางกฎหมาย (และการ กระท�าใดไมผด)การตดสนซงมเพยงยนยนวาอ�านาจของผตดสนเปนอ�านาจเหนอปทสถานทางกฎหมาย หากแตยงยนยนถงสถานะอนสงสงของรฐในฐานะองคอธปตยผค�าจนการด�ารงอยของกฎหมาย(และปทสถานทางกฎหมาย)ทงหมด19 ดงทชมททเคยกลาววา:

“กฎหมายทงปวงลวนแตเปน ‘กฎหมายตามสถานการณ’ ซงองค อธป ตย จะผลตและยนยน

18 แปลจากภาษาองกฤษทวา “The sovereign……is not subject to the civil laws. For having power to make, and repeal laws, he may when he pleaseth, free himself form that subjection, by repealing those laws that trouble him, and making of new; and consequently he was free before. For he is free, that can be free when he will: nor is it possible for any person to be bound to himself; because he that can bind, and therefore he that is bound to himself only, is not bound”, Ibid,p.138.

19 Schmitt, Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty,pp.12-3.

62

สถานการณดงกลาวอยางเบดเสรจ เพราะองคอธปตยคอผ ครอบครองเอกสทธในการตดสนครงสดทาย ในแงน ทด�ารงอยกบสารตถะในอ�านาจอธปไตยของรฐซงตองนยามทางกฎหมายอยางถกตองจงมใชการผกขาดการบบบงคบหรอผกขาดการปกครองแตคอการผกขาดการตดสน20

องคอธปตยในสายตาชมทท จงไมใชใครเลยนอกจาก “ผทตดสน ในสภาวะยกเวน”21 เปนผตดสนทอยนอกเหนอกฎเกณฑหรอปทสถานตางๆ โดยอาศยพละก�าลงของตนคอยบบบงคบใหผถกตดสนยอมรบค�าตดสนเหลานนอยางไรกตาม หากการตดสนมใชเรองของปทสถานทางกฎหมาย การตดสนดงกลาวกยอมจะตองเปนเรองของบคคล(Person)บคคลผสามารถรบมอโตตอบกบสถานการณฉกเฉนทเกดขนจรงไดทกเมอบคคลผนอกจากครอบครองก�าลงอนสงสดแลวยงสามารถสรางความเชอมนใหกบผถกปกครองการตดสนส�าหรบชมททจงตองเปนเรองของบคคลผมากบารมผสามารถท�าใหประชาชนเชอมนในวจารณญาณของเขาได มแตบคคลผมากบารมเทานนทสามารถท�าการตดสนได เพราะนอกจากจะตระหนกถงความหนกเบาละเอยดออนลกซงของสถานการณตางๆทรองรบการใชชวตของมนษยแลวบคคลดงกลาวยงสามารถโนมนาวสรางความประทบใจกระทงเคารพเทดทนจากผคนรอบขาง เงอนไขส�าคญของการตดสนในฐานะหวใจของอ�านาจอธปไตยจงมไดตงอยบนเนอหาและความสมเหตสมผลของการตดสนเทากบบารมและความนาเชอถอของผตดสน22 ยงผตดสนมบารมและความนาเชอถอมากเทาใด การตดสนกยงจะมความศกดสทธมากเทานน

20 ถอดความจากภาษาองกฤษทวา“All Law is situational law.” The sovereign produces and guarantees the situation in its totality. He has the monopoly over his last deci-sion. Therein resides the essence of the state’s sovereignty, which must be juristi-cally defined correctly, not as the monopoly to coerce or to rule, but as the mo-nopoly to decide. Ibid.,p.13.การเนนขอความเปนของผเขยน

21 จากภาษาองกฤษทวา“Sovereign is he who decides on the exception”, Ibid.,p.5.22 Ibid.,pp.34-5.

63

แตจะมอะไรทสามารถสรางบารมและความนาเชอถอใหกบผตดสน

ไดมากเทากบการเชอวาผตดสนเปนบคคลศกดสทธ เตมไปดวยกฤษฎาภนหาร

กาวขามกฎเกณฑทก�ากบธรรมชาตของมนษย?จะมอะไรททรงอ�านาจและท�าให

คนทวไปเคารพบชาผตดสนไดเทากบการท�าใหผตดสนเปนผสบเชอสายทได

สบทอดอ�านาจจากองคพระผเปนเจาทพวกเขาเทดทน?นนจงไมแปลกทนอกจาก

บทท 26 แลว ชมททยงอางถงบทท 42 ใน Leviathan ของฮอบสซงมเนอหา

วาดวยความสมพนธระหวางอ�านาจอธปไตยกบอ�านาจศกดสทธขององค

พระผเปนเจา23โดยในบทดงกลาวนนฮอบสจะชใหเหนวาแมแตกฎหมายทได

รบการประทานจากองคพระผเปนเจาโดยตรงอยางบญญตสบประการ (Ten

Commandment) เอง กอาจไมสามารถบงคบใชกบมนษยไดหากปราศจากบญ

บารมของโมเสส(Moses)ประกาศกผท�าหนาทถายทอดพระบญญตดงกลาวเชน

เดยวกบเนอหาค�าสอนของพระเยซทจะไมไดมสภาพบงคบในฐานะกฎหมาย

จนกวาจะไดรบการยอมรบจากองคอธปตย24เพราะในสายตาของฮอบสอ�านาจ

ทองคพระผเปนเจาประทานแกมนษยเพอสรางความชอบธรรมในการปกครอง

หาใชตววจนะค�าสอนทถกบญญตขนแตคออ�านาจในรปบคลาธษฐาน(Personi-

fication)ทถายทอดจากบคคลหนงไปสอกบคคลหนงตางหากอ�านาจซงทสดแลว

หาไดด�ารงอยในพระบญญตแตสถตอยกบโมเสสผทกอนสนอายขยไดสงตอให

กบผสบทอดในฐานะองคอธปตยผถอครองอ�านาจการตดสนทกอยางไวแตเพยง

ผเดยว25 ดวยเหตน การอานฮอบสของชมททการอานซงมเปาหมายเพอสราง

เอกภาพใหกบสงคมเยอรมนในขณะนน จงมใชเพยงการอานทมงสรางความ

แขงแกรงใหรฐผานการเนนย�าบทบาทขององคอธปตยผอยเหนอกฎหมายทงปวง

23 Ibid.,p.35.24 การทฮอบสตความวาค�าสอนของพระเยซหาใชกฎหมายทใชบงคบไดนนเนองจากตวเขา

มองวาภารกจส�าคญของพระเยซตามเนอหาของพระครสตธรรมคมภรภาคพนธสญญาใหมจะไมใชการสรางอาณาจกรแหงองคพระผเปนเจาบนโลกทมนษยอาศยแตคอการสงสอนเพอเตรยมตวใหมนษยชาตมความพรอมรบบททดสอบตางๆ กอนขนไปอยรวมกบพระองคภายหลงจากทมนษยผนนสนอายขยไปแลวค�าสอนของพระเยซจงมสถานะไมตางไปจากคมอการปฏบตตนของครสตชนแตยอมไมมสภาพบงคบหรอเกยวพนกบระเบยบกฎเกณฑทางโลกดงค�าสงขององคอธปตยแตประการใดดHobbes,Leviathan,pp.282-6.

25 Ibid.,pp.267-9.

64

แตยงเปนการอานซงแสดงใหเหนถงรากฐานทรองรบความแขงแกรงดงกลาว

รากฐานซงคงเปนอยางอนไปไมไดนอกจากการเชอในองคพระผ เปนเจา

ผสามารถบนดาลปาฏหารยเหนอกฎเกณฑตามธรรมชาตไดเสมอ26

แทบไมตองสงสยวาการอานฮอบสของชมททขางตน คอภาพ

สะทอนอทธพลทเทววทยามตอทฤษฎตลอดจนขอเสนอทางการเมองของเขา

ไฮนรช ไมเออร (Heinrich Meier) หนงในผเชยวชาญความคดของชมททเคย

ชใหเหนวาเปาหมายอนแทจรงของชมททคอการรอฟนฐานะทางการเมอง

อนศกดสทธใหกบความเชอในองคพระผเปนเจาผานขอเสนอซงเผยใหเหน

ความส�าคญทแนวคดทางเทววทยามตอโลกทศนและระเบยบทางการเมองของ

มนษย27 นนจงไมแปลกทในสายตาของชมทท “มโนทศนส�าคญเกยวกบทฤษฎ

สมยใหมของรฐลวนแตเปนมโนทศนทางเทววทยาทถกท�าใหเปนเรองทางโลก

แลวทงสน....”28 ไมเวนแมแตมโนทศนทดเหมอนปฏเสธกระทงตอตานบทบาท

ทางการเมองของเทววทยาและความเชอในองคพระผเปนเจาเองดงเนอหาตอน

หนงในความเรยง“TheAgeofNeutralizationandDepoliticizations”ทตวชมทท

ไดชใหเหนวาการสถาปนาระเบยบทางการเมองบนฐานซงปฏเสธการด�ารงอย

ขององคพระผเปนเจาและเทววทยานน แทจรงแลวกลบวางอยบนแนวคดทาง

เทววทยาส�านกธรรมชาตนยม (Natural Theology) ซงมองวาการด�ารงอยของ

องคพระผเปนเจาหาใชอะไรเลยนอกจากกฎเกณฑทก�ากบปรากฏการณตางๆ

ตามธรรมชาตซงสดทายแลวจะถกคนพบดวยวธการทางวทยาศาสตรจนไมหลง

เหลอมนตราความเรนลบใดๆอกตอไป29ในแงนจารตการศกษารฐแบบเยอรมน

26 Schmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty,p.36.27 ดHeinrichMeier,The Lesson of Carl Schmitt: Four Chapters on the Distinction

between Political Theology and Political Philosophy, MarcusBrainard(Translated)(Chicago:TheUniversityofChicagoPress,1998)

28 จากภาษาองกฤษทวา“All significant concepts of the modern theory of the state are secularized theological concepts…”ดSchmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, p.36.

29 Schmitt,“TheAgeofNeutralizationsandDepoliticizations”,Telos, 96 (Summer1993),pp.132-3.

65

ทใหความส�าคญกบการพทกษและขยายขอบเขตอ�านาจทางกฎหมายดงทความ

เรยงไดกลาวถงกอนหนาน จงเปนผลลพธของการเปลยนแปลงความเชอทาง

เทววทยาขางตนผลลพธทสงผลใหการด�ารงอยขององคพระผเปนเจา(ตามส�านก

แหงยคสมย)ในขณะนนหาใชการด�ารงอยแบบอตรภาพ(Transcendence)ทพน

สภาวะพนขอบเขตการรบรของโลกแตคออพภนตรภาพ(Immanence)หรอการ

ด�ารงอยซงหลอมรวมเปนหนงเดยวกบโลกและธรรมชาตทหอหมการใชชวต

ของมนษยทกคน การด�ารงอยซงจะสงผลท�าใหมนษยเชอวาปทสถาน กฎและ

เจตจ�านงของประชาชนคอภาพแทนการด�ารงอยขององคพระผเปนเจาขณะท

สภาวะยกเวนเหนอกฎเกณฑตางๆคอสงทมอาจเปนไปได30

ดวยเหตน ฮอบสในสายตาของชมททจงเปนนกปรชญาผน�าเสนอ

ทฤษฎการเมองภายใตโลกทศนทางเทววทยาแบบอตรภาพ เพราะการใหความ

ส�าคญกบลกษณะขององคอธปตยซงวางน�าหนกอยบนการตดสนของบคคลผมาก

บารมตามทฮอบสมงเนนนนคงเปนไปไมไดหากตวฮอบสยดมนอยกบโลกทศน

ทางเทววทยาแบบอพภนตรภาพซงถอกนวาองคพระผเปนเจาด�ารงอยในทกๆ

สรรพสงจนไมอาจจ�าแนกบคลกลกษณะอนโดดเดนและแยกขาดจากประชาชน

ทวไปของบคคลผเปนองคอธปตย31ส�าหรบชมททการเนนย�าวาหวใจของอ�านาจ

อธปไตยคอการตดสนทอยเหนอกฎหมายตางๆ คอหลกฐานบงชวาฮอบสคอ

นกเทววทยาการเมองแบบอตรภาพ มแตการเชอวาองคพระผเปนเจาด�ารงอย

อยางแยกขาดจากการรบรของโลกเทานนทจะท�าใหลกษณะ“พเศษ”เหนอขอ

จ�ากดทางกฎหมายขององคอธปตยเปนไปได ฮอบสจากมมของชมททจงไมเคย

เปนนกปรชญาทดมด�าไปกบการสถาปนาทฤษฎการเมองภายใตวธการทาง

วทยาศาสตรแตคอผสบสานแนวพนจทมองวาผปกครองคอบคคลผทรงมหทธา

นภาพสามารถกาวขามขอจ�ากดตางๆเฉกเชนเดยวกบองคพระผเปนเจา(ซงด�ารง

อยอยางแยกขาดจากการรบรของโลก)32

เพราะฉะนน แมฮอบสอาจไดชอวาเปนนกปรชญาผสถาปนา

ระเบยบการเมองภายใตวธการทางวทยาศาสตรดงทนกเรยนและนกวชาการ

30Schmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty,pp.48-51.31 Ibid.,pp.47-9.32 Ibid.,pp.46-8.

66

ดานปรชญาการเมองมกถอกน แตหากพจารณาจากสายตาของชมทท การท

ฮอบสใหความส�าคญกบวธการทางวทยาศาสตรดงกลาวกกลบมใชอะไรเลย

นอกจากจดเรมตนของความลมเหลวทตวฮอบสเองไมสามารถผสมผสานวธการ

ทางวทยาศาสตรซงตนชนชมใหกลมกลนเปนเนอเดยวกบมโนทศนทางการเมอง

ทอยภายใตโลกทศนทางเทววทยาแบบอตรภาพจนอาจกลายเปนสาเหตหนงท

ท�าใหความส�าคญของแนวคดเรองรฐ (และองคอธปตย) ในยคของชมททถก

กดทบและแทนทดวยหลกการและปทสถานทางกฎหมาย(ดงทความเรยงไดแสดง

ใหเหนไปแลวกอนหนาน)ในแงนการอานฮอบสของชมททการอานซงยอนกลบ

ไปหาโลกทศนทางเทววทยาแบบอตรภาพ จงมเพยงแตเปนการอานเพอรอฟน

เอกภาพของชนชาตเยอรมน หรอแสดงความส�าคญทเทววทยามตอมโนทศน

ทางการเมอง หากแตคอการอานเพอเปดแนวรบกบแวดวงการศกษารฐและ

กฎหมายในขณะนนซงในสายตาของเขาแลวลวนพจารณาสงคมการเมองภายใต

โลกทศนทางเทววทยาแบบอพภณตรภาพทงสน33

นนจงไมแปลกทแนวทางการตความฮอบสของชมททจะไดรบความ

สนใจนอยกวาขอเสนอทตวเขาพฒนาตอยอดมาจากการตความดงกลาวโดยเฉพาะ

ขอเสนอตอการตความตวบทมาตราท 48 ของธรรมนญแหงสาธารณรฐไวมาร

33 โดยเฉพาะการโตตอบอทธพลของแมกซเวเบอร(MaxWeber)เจาของแนวคดทพจารณาสงคมการเมองสมยใหมภายใตพฒนาการขนสงของโลกทศนทางเทววทยาแบบอพภนตรภาพอยางจตวญญาณตามค�าสอนของครสตศาสนานกายโปรเตสเตนต (ดรายละเอยดไดใน Catherine Colliot-Thelene, “Carl Schmitt versusMaxWeber: Juridical Rationality andEconomicRationality”,inTheChallengeofCarlSchmitt,pp.138-54.)นจงอาจเปนสาเหตทนอกจากจะตความเนอหาในLeviathanของฮอบสแลวชมททยงไดกลาวถงเหลาปญญาชนฝายคาทอลกในศตวรรษทสบเกาไมวาจะเปนโบนลด(Bonald),เดอแมสเตอระ (De Mastre) และ โดโนโซ คอรเตส (Donoso Cortes) ซงลวนแลวแตยงคงยดมนกบ โลกทศนทางเทววทยาแบบอตรภาพทงๆ ทโลกในศตวรรษทสบเกาคอโลกทอยภายใตก�ากบของเทววทยาแบบอพภนตรภาพ เพอชใหเหนถงความเปนไปไดของการกลาวถงแนวคดทางการเมองทวางอยบนโลกทศนทางเทววทยาแบบอตรภาพ แมวากระแสการศกษารฐและกฎหมายโดยทวไปอาจหลงไปกบมมมองทางเทววทยาแบบอพภนตรภาพกตามดSchmitt,Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, Ch.4.

67

จนน�ามาสววาทะทตวเขามกบฮานส เคลเซน นกนตปรชญาสายเสรนยมใน

ขณะนน34 ดวยเหตน แมชมททอาจใหความส�าคญกบงานเขยนของฮอบส แต

การใหความส�าคญดงกลาวกกลบดเหมอนจะไมไดรบความสนใจจากวงวชาการ

ขณะนนเทาทควรความเปนฮอบสของชมททจงดเหมอนจะไมไดรบความสนใจ

ใสใจ หรอกระทงกลาวถงในวงกวาง จนเมอตวเขาไดเผชญหนากบนกวชาการ

ดานเทววทยารนนองผโตแยงการตความฮอบสของเขาอยางเฉยบคมนกวชาการ

ผซงในเวลาตอมาจะกลายเปนครสอนปรชญาการเมองคนส�าคญแหงศตวรรษ

ทยสบนกวชาการทชอลโอสเตราส

ฮอบสในความเปนการเมองและขอโตแยงการตความฮอบสจาก

ลโอ สเตราส วาไปแลวคงยากทจะปฏเสธวาจดเรมตนของการพจารณาแนวทาง

การตความฮอบสของชมททและอทธพลทชมททไดรบจากฮอบส (ซงตวเขา

ตความ)นนคอเรองตลกรายเรองหนงเรองตลกรายทจดเรมตนดงกลาวกลบมา

จากบคคลผไมเหนดวยกบการตความของชมททเองบคคลซงกคอลโอสเตราส

แนนอน เนอหาในขอเสนอของชมททซงเรมตนจากการตความฮอบสนนไดรบ

การกลาวถง ชนชมและสรางขอถกเถยงจากแวดวงวชาการขณะนนไมนอย แต

ดวยวธการน�าเสนอประเดนของชมทททไมไดเนนย�าไปทการตความฮอบสมาก

เทากบรอยเรยงการตความดงกลาวเขากบชดขอถกเถยงทตวเขาจดวางเพอ

น�าเสนอประเดนของตนความโดดเดนในการตความฮอบสของชมททจงถกหนเห

ดวยขอเสนอทางทฤษฎทตวเขาพฒนาขนมาจากการตความดงกลาว จนท�าให

การตความฮอบสของเขาถกมองขามไปโดยปรยาย นนจงไมแปลกทจดเรมตน

34 ผสนใจรายละเอยดการตความตวบทธรรมนญดงกลาวตลอดจนขอววาทะระหวางชมททกบเคลเซนสามารถดเพมเตมไดใน Peter Caldwell, Popular Sovereignty and the Crisis of German Constitutional Laws: The Theory and Practice of Weimar Consti-tutionalism(Durham:DukeUniversityPress,1997),Ch.4และSchwab,“Introduction”,pp.xv-xxvi.

68

ของการพจารณาแนวทางการตความฮอบสของชมททจะเรมจากงานเขยนท

(เชอกนวา)พฒนาตอยอดมาจากการตความฮอบสของชมททอยางThe Concept

of the Political (แมชมททอาจแทบไมไดกลาวถงฮอบสในตนฉบบรางแรกของ

งานเขยนชนนกตาม) และคงไมนาแปลกใจเชนกนทการพจารณาแนวทางการต

ความฮอบสของเขาจะเปนผลมาจากขอวพากษโดยตรงตอเนอหาในงานเขยน

ชนนแตอะไรคอเนอหาหลกใน The Concept of the Political ? เนอหาดงกลาว

สมพนธกบการตความฮอบสของชมททอยางไร?

อยางเหนไดชดแทบไมตองสงสยวาThe Concept of the Political

คองานเขยนทสานตอเนอหาจากPolitical Theology เพราะแมประเดนทกลาว

ถงจะแตกตางกน แตงานเขยนทงสองชนตางกมงไปในทศทางเดยวกน ทศทาง

ซงไมใชอะไรเลยนอกจากการสรางเอกภาพใหสงคมการเมองผานการสรางความ

เขมแขงใหกบรฐเพยงแตขณะทชมททในPolitical Theologyจะใหความส�าคญ

กบการถกเถยงในพนทของศาสตรทางกฎหมายเพอจดวางแนวคดเรององค

อธปตยชมททใน The Concept of the Political กลบมงเนนไปทนยามของสงท

เรยกวาความเปนการเมอง(ThePolitical)ดงเนอหาสวนแรกของงานเขยนทตว

เขาไดชใหเหนวาสาเหตทตนหนมาสนใจประเดนเรองความเปนการเมองนนก

เพราะมองเหนวาความเปนการเมองคอสารตถะอนแทจรงในการด�ารงอยของรฐ

ส�าหรบชมทททกๆ“มโนทศนทวาดวยรฐลวนวางอยบนมโนทศนทวาดวยความ

เปนการเมอง” ทงสน35 ไมมรฐไหนทปราศจากความเปนการเมองเพราะหาก

ปราศจากความเปนการเมองรฐกจะไมสามารถด�ารงอยในฐานะรฐไดอกตอไป36

ดวยเหตน เพอสรางความเขมแขงใหกบรฐ การกลาวถง (และท�าความเขาใจ)

ความเปนการเมองในสายตาชมทท จงเปนสงจ�าเปนทไมสามารถปฏเสธได

แนนอน ความเปนการเมองดงกลาวยอมเปนคนละเรองกบสงทเรยกวา

35 ถอดความจากตนฉบบภาษาองกฤษทวา“The Concept of the State presuppose the Concept of the Political” ในSchmitt, The Concept of The Political, GeorgeSchwab(Translated)(Chicago:TheUniversityofChicagoPress,1996),p.19.

36 Ibid.,pp.19-20.

69

37 จากตนฉบบภาษาองกฤษทวา “The specific political distinction to which political actions and motives can be reduced is that between friend and enemy”,ในIbid., p.26.

38 Ibid.,pp.26-7.

“การเมอง” ตามความหมายทเขาใจกนทวไป (ซงอยภายใตอทธพลของแนวคด

แบบเสรนยม)เนองจากในขณะทการเมองตามความหมายโดยทวไปคอกจกรรม

การถกเถยงของเหลาผแทนในสภา ความเปนการเมองของชมทท กลบคอ

กจกรรมทวางอยบนการแบงแยกมตร/ศตรอยางเดดขาด ชดเจน ดงทตวเขาได

กลาววา “ความแตกตางโดยเฉพาะส�าหรบการเมองทซงการกระท�าและแรงจงใจ

ทางการเมองสามารถสบสาวไปถงกคอความแตกตางระหวางมตรและศตร”37

ทงน เพราะการแยกมตรและศตรดงกลาวคอการแสดงใหเหนถงระดบความเขม

ขนขนสงสดของการเขารวมหรอธ�ารงเอกภาพในสงคมการเมองควบคไปกบการ

แบงแยกหรอท�าลายเอกภาพดงกลาว38

ความเปนการเมองของชมทท ความเปนการเมองทคอยสราง

รากฐานอนแขงแกรงใหกบแนวคดเรองรฐจงเปนกจกรรมทมไดมงเนนการโตเถยง

พดคยตามจารตทางความคดแบบเสรนยมแตคอกจกรรมทวางอยบนการตดสน

วาใครคอศตรทแทจรงศตรซงไมจ�าเปนตองเปนคนเลวบกพรองทางศลธรรมหรอ

อปลกษตดลบในทางสนทรยศาสตร แตคอตวตนทการด�ารงอยของมนสามารถ

ท�ารายท�าลายชวตของสมาชกในสงคมการเมองไดทงหมดเพราะ:

“ศตรทางการเมองไมจ�าเปนตองชวรายตาม

เกณฑทางศลธรรมหรออปลกษณตามเกณฑทาง

สนทรยศาสตรทงยงไมจ�าเปนตองด�ารงสถานะคแขง

ในทางเศรษฐกจ กระทงอาจเปนประโยชนดวยซ�าหาก

รวมมอในทางธรกจกบเขา ถงกระนนศตรกยงเปน

คนอน เปนผแปลกหนาทโดยธรรมชาตตามแนวทาง

อนเขมขนอยางจ�าเพาะเจาะจงแลว เปนบางสงทแปลก

แยกและแตกตางจากการด�ารงอย (ของเรา) ดงนน

70

ในกรณทรนแรงทสด ความขดแยงกบเขาจงยอมเปนไป

ไดเสมอ”39

ศตร (ทางการเมอง) ส�าหรบชมททจงไมตางอะไรกบขาศก เพราะ

ศตรดงกลาวหาใชคอรในระดบปจเจกชนส�าหรบปจเจกชนพวกเขาอาจปฏเสธ

กระทงตอตานบคคลผมคณสมบตแตกตางจากคานยมทตวเขายดถอแตนนมได

ท�าใหบคคลทเขาปฏเสธไมวาจะดวยเหตผลทางศลธรรม สนทรยศาสตรหรอ

เศรษฐกจกลายเปนศตร เพราะศตรในสายตาชมททคอผทเปนภยตอสงคม

การเมองโดยรวมเทานน ชมททถงกบกลาวในสวนทสามของงานเขยนชนน

วา “ศตรหาไดเปนเพยงคแขงหรอคขดแยง และมไดเปนคปรบสวนตวของคน

ทเกลยดเขา”

“เพราะศตรจะด�ารงอยอยางนอยกในระดบของ

ความเปนไปไดเมอกลมกอนของประชาชนทจบอาวธ

เผชญหนากบอกกลมกอนหนง ศตรในทนจงเปนศตร

ของสาธารณชนเทานน...”40

ศตรส�าหรบชมททจงไมใชอะไรเลยนอกจากขาศกในสนามรบขาศก

ทแมอาจงดงามเปยมดวยความดอนสงสงแตกพรอมจะเขนฆา ประหตประหาร

39 จากตนฉบบภาษาองกฤษทวา “The political enemy need not be morally evil or aesthetically ugly; he need not appear to as an economic competitor, and it may even be advantageous to engage with him in business transactions. But he is, nevertheless, the other, the stranger; and it is sufficient for his nature that he is, in specially intense way, existentially something different and alien, so that in the extreme case conflicts with him are possible”ใน Ibid.,p.27.ขยายความในวงเลบโดยผเขยน

40 จากตนฉบบภาษาองกฤษทวา “The enemy is not merely any competitor or just any partner of a conflict in general. He is also not the private adversary whom one hates. An enemy exits only when, at least potentially, one fighting collectivity of people confronts a similar collectivity. The enemy is solely public enemy...”ใน Ibid., p.28.

71

ท�าลายการด�ารงอยของสมาชกหรอตวสงคมการเมองทงหมดดวยเหตนความ

เปนการเมองของชมททความเปนการเมองทคอยสรางรากฐานอนแขงแกรงให

กบรฐจงเปนสงทแยกไมขาดจากการด�ารงอยของสงครามเพราะสงครามคอหวง

เวลาเดยวทจะท�าใหสมาชกในสงคมการเมองตระหนกถงการมอยของศตรมแต

สงครามเทานนทจะท�าใหการแบงแยกมตร/ศตรในฐานะแกนแทของความ

เปนการเมองปรากฏขนอยางชดเจน41 แนนอน นนมไดหมายความวาความ

เปนการเมองคอกจกรรมการสประยทธในสนามรบเพราะอยางไรเสยสงคราม

กยงเปนเรองของกลยทธทางทหารอยางการวางแผนตงรบ/โจมตขาศก การ

ล�าเลยงเสบยง การปลกปลอบก�าลงขวญพลทหาร ซงลวนแลวแตเปนกจกรรม

เฉพาะทางเทคนคทงสน42 กระนน แมกจกรรมในสภาวะสงครามจะมลกษณะ

เฉพาะแตกคงไมมใครปฏเสธไดวาเปาหมายของกจกรรมดงกลาวตางกมขนเพอ

ท�าลายลางขาศกขาศกซงไมใชอะไรเลยนอกจากศตรทการด�ารงอยของมนยอม

สงผลตอความมนคงของสงคมการเมองทงหมด43การใหความส�าคญกบสภาวะ

สงครามในการนยามความเปนการเมองของชมททจงมไดหมายความวาตวเขา

ก�าลงเหมารวมใหสภาวะสงครามกลายเปนสงเดยวกบความเปนการเมอง หาก

แตตวเขาก�าลงหยบใชคณสมบตของสงครามโดยเฉพาะบรรยากาศความคบขน

ในการรกษาชวตมาเปนกระจกสะทอนดานกลบของตวมนเองอยางสภาวะปกต

ใหไดรบการตระหนกอยางสมบรณดานกลบซงจะสงผลรอฟนความเขมแขงของ

รฐตลอดจนเอกภาพของสงคมการเมองทงหมดตามไปดวย44

นนจงไมแปลกทเนอหาของ The Concept of the Political จะม

ลกษณะสานตอจากเนอหาใน The Political Theology เพราะถาการด�ารงอยของ

ความเปนการเมองเปนสงทแยกไมออกจากสงครามซงท�าใหการแบงแยกมตร/

ศตรปรากฏอยางเดนชด ความเปนการเมองกยอมจะตองสมพนธกบการด�ารง

อยขององคอธปตยอยางไมอาจหลกเลยงไปได เพราะองคอธปตยคอผตดสนใจ

41 Ibid.,pp.32-3.42 Ibid.,pp.33-4.43 Ibid.,p.34.44 Ibid.,p.35.

72

สงสด ผทการตดสนใจของเขามเพยงอยเหนอปทสถานและกฎหมายของสงคม

การเมองทงหมดหากแตยงบงบอกวาใครคอสมาชกและใครคอศตร“ขาศก”ของ

สงคมการเมองทตองถกก�าจดใหสนซากยงกวานนเนอหาของThe Concept of

the Political ยงชวยเตมเตมชองวางในค�าอธบายของ The Political Theology

ตามไปดวย โดยเฉพาะเงอนไขทรองรบการตดสนขององคอธปตย ซงขณะทใน

The Political Theology ชมททจะไมไดกลาวถงเงอนไขอะไรมากไปกวาสภาพ

ความเปนจรงอนจบตองได(ConcreteSituation)แตตวเขาในThe Concept of

the Political กลบชใหเหนวาแทจรงแลวสภาพความเปนจรงดงกลาวคอความ

เปนการเมองหรอสภาวะสงครามทความเปนศตรผพรอมเขนฆา ท�าลายลาง

“พวกเรา”ปรากฏออกมาอยางชดเจน45ในแงนถาสดทายหวใจส�าคญตอนยาม

ความเปนการเมองของชมททคอการตดสนแบงแยกมตร/ศตรขององคอธปตย

และถาฐานรากของแนวคดเรององคอธปตยดงกลาวคอสงทตวเขาพฒนาตอยอด

มาจากฮอบสประเดนเนอหาใน The Concept of the Political ประเดนซงมง

เนนการแบงแยกมตร/ศตรจงไมใชอะไรเลยนอกจากภาพสะทอนอทธพลทฮอบส

มตอทฤษฎการเมองของชมททภาพสะทอนทท�าใหตวชมททถกเปรยบเทยบวา

คอโทมสฮอบสแหงศตวรรษทยสบดงขอสงเกตของจอหนแมกคอรมก(John

McCormick) ศาสตราจารยดานทฤษฎการเมองแหงมหาวทยาลยชคาโกทชให

เหนวาเปาหมายส�าคญของชมททใน The Concept of the Political นนจะไมใช

อะไรเลยนอกจากตอกย�าแนวทางการเมองของโลกสมยใหมทฮอบสเปนผบกเบก

แนวทางซงกคอการชใหเหนวาฐานรากทรองรบรฐและการเมองของโลกสมยใหม

นนคอความกลวของมนษยทจะตองตายอยางทารณ46

อยางไรกตาม แมทฤษฎการเมองของเขาอาจไดรบอทธพลจาก

ปรชญาค�าสอนของฮอบสแตชมททเองกดเหมอนจะไมเคยยอมรบอยางชดเจน

วาตนรบอทธพลดงกลาวจรง จนเมอตวเขาถกวจารณจากนกวชาการดาน

เทววทยารนนองทชอลโอสเตราสผซงแมในขณะนนอาจไมมชอเสยงมากนกแต

45 Ibid. 46 John P. McCormick,Carl Schmitt’s Critique of Liberalism: Against Politics as

Technology(Cambridge:CambridgeUniversityPress,1997),pp.250-8.

73

ในภายหลงจะไดรบการยกยองวาเปนหนงในครปรชญาการเมองคนส�าคญแหง

ศตวรรษทยสบ โดยเฉพาะการชใหเหนจดออนของเขาทงความก�ากวม ลกลน

กระทงบดเบอนเนอหาในปรชญาค�าสอนของฮอบส ชมททจงไดตระหนกถง

อทธพลทตวเขาไดรบจากฮอบส แตอะไรคอขอวจารณทสเตราสมตอชมทท?

ขอวจารณดงกลาวสงผลใหชมททกลบมาตระหนกถงความส�าคญททฤษฎของ

ฮอบสมตอตวเขาเองอยางไร?

ส�าหรบสเตราส ชมททคอ “นกคดสกลฮอบสผตอตานฮอบส”

(Anti Hobesian-Hobesian Thinker) หรอนกคดผปรบใชค�าสอนของฮอบสเพอ

ตอตานผลลพธทางการเมองจากค�าสอนของฮอบสเองทงนในบทวจารณThe

Concept of the Politicalของชมททสเตราสไดชใหเหนอยางถกตองวาเปาหมาย

ทชมททตองการปะทะคอระเบยบวธคดทพจารณาการเมองในแบบเสรนยมซงม

เพยงแตแบงแยกการเมองออกจากการใชชวตประจ�าวนของผคนหากยงเปนฐาน

รองรบความเชอวามนษยสามารถเปนกลางทามกลางความขดแยงตางๆ ได47

การกลาวถงสารตถะในความเปนการเมองอยางการแบงแยกมตร/ศตรของชมทท

จากสายตาของสเตราสจงเปนการกลาวภายใตความเปนการเมองเชนกนความ

เปนการเมองซงศตรคงมใชอนใดนอกจากวธคดแบบเสรนยม48ถงตรงนสเตราส

กไดชใหเหนตอวาฐานรากทรองรบทฤษฎและขอถกเถยงอนเปนปฏปกษตอ

เสรนยมของชมททนนทสดแลวกคอแนวคดเรองสภาวะธรรมชาตตามค�าสอน

ของฮอบส ซงกคอสภาวะกอนก�าเนดของสงคมการเมองทมนษยทกคนตาง

เหนแกตว ชวรายและเตมไปดวยความหวาดกลวอยเสมอวาตนเองอาจถกฆา

จากน�ามอของมนษยคนอนจนตองรวมตวมอบอ�านาจทงหมดใหแกองคอธปตย

เพอพทกษชวตของตนพรอมๆ กบสรางสงคมการเมองขนมา โดยเฉพาะการ

ตอกย�าถงการด�ารงอยของศตรในทฤษฎการเมองของชมทท ศตรซงในมมมอง

ของสเตราสแลวหาใชอะไรเลยนอกจากการตอกย�าถงการด�ารงอยสภาวะธรรมชาต

แบบฮอบสทมองวาพนไปจากพรมแดนซงขดคนขอบเขตของสงคมการเมอง(และ

47 LeoStrauss,“NoteonCarlSchmitt,The Concept of the Political”, inSchmitt,Schmitt,The Concept of The Political,pp.83-4.

48 Ibid.,pp.84-5.

74

อ�านาจขององคอธปตย) แลวกคอการด�ารงอยของสภาวะธรรมชาตเทานน49

กระนนแมจะไดรบอทธพลจากค�าสอนของฮอบสแตสเตราสกไมลมชใหเหนวา

ทฤษฎการเมองของชมททกลบวางอยบนเปาหมายทแตกตางจากเปาหมายใน

ค�าสอนของฮอบสอยางสนเชง เพราะในขณะทค�าสอนของฮอบสจะมเปาหมาย

ในการลบลางสภาวะธรรมชาตผานการสรางสงคมการเมองและสถาปนาอ�านาจ

ขององคอธปตย จนเปนหวใจส�าคญตอพฒนาการของแนวคดแบบเสรนยมซง

เนนความส�าคญไปทสทธขนพนฐานของมนษยชมททโดยการยนยนถงการด�ารง

อยของศตรกลบตอกย�าวาสภาวะธรรมชาตคอสภาวะอนเปนนรนดรทไมสามารถ

ลบลางการด�ารงอยของมนไปได50ในแงนสเตราสจงมองวาการทชมททปรบใช

ค�าสอนของฮอบสนนสดทายแลวกเปนการปรบใชเพอโตแยงกบทศทางในค�าสอน

ของฮอบสเองถาเปาหมายในค�าสอนของฮอบสไมวาตวฮอบสจะเจตนาหรอไม

คอการจดวางระเบยบการเมองแบบเสรนยมทม งพทกษชวตของประชาชน

ทามกลางบรรยากาศทางการเมองซงไมเสร เปาหมายในทฤษฎการเมองของ

ชมททซงพฒนาจากค�าสอนของฮอบสกคอการน�าเสนอระเบยบการเมองทกาว

ขามเสรนยมในยคสมยทบรรยากาศทางการเมองตกอย ภายใตวธคดแบบ

เสรนยม51

นนจงไมแปลกทความแตกตางในเปาหมายดงกลาวจะท�าใหสเตราส

พจารณาวาชมททนนหากไมเขาใจค�าสอนของฮอบสคลาดเคลอน กตองแอบ

บดเบอนค�าสอนดงกลาวอยางแยบยลโดยเฉพาะการพจารณาถงธรรมชาตของ

มนษยทแมโดยผวเผนแลวอาจมองมนษยวาเหนแกตวและชวรายเหมอนกนแต

สเตราสกไมพลาดทจะแสดงใหเหนวาเอาเขาจรงความชวรายของมนษยตาม

สายตาของชมททกลบแตกตางจากการพจารณาความชวรายของมนษยจากสาย

ตาของฮอบสเพราะในขณะทชมททจะมองวาการเหนแกตวและชวรายของมนษย

คอธรรมชาตทไมสามารถเปลยนแปลงไดฮอบสในสายตาของสเตราสกลบถอวา

การเหนแกตวและชวรายของมนษยเปนผลจากความโฉดเขลาเบาปญญาของตว

49 Ibid.,pp.89-90.50 Ibid.,pp.90-1.51 Ibid.,pp.92-3.

75

มนษยซงพรอมจะแปรเปลยนหากมนษยไดรบการศกษาอยางเตมท จนท�าให

ทศนะตอความชวรายของมนษยระหวางชมททและฮอบสแตกตางกนอยาง

สนเชง52 ดงนน ส�าหรบสเตราส การทชมททอานและจดวางทฤษฎของตวเขา

ภายใตค�าสอนของฮอบสจงเปนเพยงการฉวยใชอาภรณทางความคดของฮอบส

มาปกปดเปาหมายแทจรงของตนเปาหมายซงปราศจากอทธพลความเปนฮอบส

แตเตมไปดวยแรงผลกทางศลธรรมซงตอตานความกาวหนาทางเทคโนโลยและ

เสรภาพสวนบคคลจนหลงลมประโยชนของสงคมการเมองโดยรวม53

ทส�าคญ แมอาจดเหมอนเหมาะเจาะสอดคลองกบเปาหมายของ

ชมททแตอาภรณทางความคดทชมททหยบยมมาจากฮอบสนนกใชวาจะเหมาะสม

เขารปกบเปาหมายของชมททเสยทงหมด โดยเฉพาะเมอสเตราสไดพจารณา

ถงความลกลนในทฤษฎของชมทททตองการขามพนระเบยบของสงคมการเมอง

แบบเสรนยมโดยอาศยแนวคดเรององคอธปตยในฐานะผตดสนสงสดของฮอบส

ทงๆทการตดสนดงกลาวไมวาจะรตวหรอไมกวางอยบนแนวคดเสรนยมเชนกน

เพราะการตดสนนนหาไดพจารณาผานผลประโยชนของสงคมการเมองโดยรวม

มากเทากบสวสดภาพและความพอใจสวนตวขององคอธปตยเองจนกลายเปน

ภาพสะทอนวาการเปนปฏปกษตอเสรนยมของชมททนนแทจรงแลวกยงวางอย

บนหลกการแบบเสรนยมทแยกพนทสวนตวออกจากพนทสาธารณะเหมอนเดม54

อยางไมอาจหลกเลยงไปได ทฤษฎการเมองของชมททส�าหรบสเตราส จงเปน

ทฤษฎซงมเพยงแตเตมไปดวยองคประกอบอนลกลน ขดแยงกบฐานคดและ

เปาหมายทตวชมททตองการ หากแตยงเปนทฤษฎทสะทอนถงความไรน�ายา

ของชมททความไรน�ายาซงหาใชเรองของการอานและท�าความเขาใจค�าสอนของ

ฮอบสหากแตคอความไรน�ายาทชมททไมสามารถแสวงหาอาภรณทางความคด

ทเหมาะสมกบเปาหมายทตนตองการอาภรณซงยอมไมใชความคดแบบเสรนยม

แตคอแนวคดทอยเหนอกระทงเปนปฏปกษกบแนวคดแบบเสรนยมตางหาก55

52 Ibid.,pp.98-100.53 Ibid.,pp.100-3.54 Ibid.,pp.104-5.55 Ibid.,p.107.

76

ปฏเสธไมไดวาขอวจารณทสเตราสมตอการอานและตความฮอบส

ของชมททนน เปนขอวจารณทดานหนงพฒนามาจากแนวทางการอานและ

ท�าความเขาใจฮอบสของตวสเตราสเองทงนในผลงานกอนหนาทตวเขาจะเขยน

บทวจารณงานเขยนของชมททชนนสเตราสไดเคยชใหเหนวาฮอบสคอนกคดท

ปฏเสธความส�าคญของเทววทยาอยางสนเชง56 โดยในงานเขยนชนดงกลาว

สเตราสไดชใหเหนวาเทววทยาตามความคดของฮอบสนนหาใชอะไรเลยนอกจาก

จนตนาการทปจเจกชนแตละคนมตอองคพระผเปนเจาของตนซงนอกจากจะไม

สามารถพสจนหรอยนยนวาเปนจรงไดอยางสากลแลวยงท�าใหมนษยมองไมเหน

ฐานรากทคอยค�าจนศาสนาซงจะไมใชอะไรเลยนอกจากความกลวตอการถก

ลงโทษโดยผปกครองสงคมการเมองทรองรบความเชอดงกลาว57 นจงอาจเปน

เหตผลทชวยอธบายวาแมจะเตมไปดวยความแหลมคมและลมลกแตขอวจารณ

ชมททของสเตราสขางตนกกลบมองไมเหน ไมเขาใจกระทงไมยอมรบแงมม

ความเปนนกเทววทยาในตวฮอบส (เหมอนกบทชมททตความ) จนน�ามาส

ขอสรปทสเตราสมองวาชมททคอนกคดผใชค�าสอนของฮอบสมาตอตานผลลพธ

จากค�าสอนของฮอบสเสยเองกระนนแมขอวจารณของสเตราสอาจดไมยตธรรม

กบตวชมททแตชมททกกลบโอนออนตอขอวจารณเหลานนอยางเตมทเหนได

จากการปรบปรงเนอหาของ The Concept of the Political ฉบบตอๆ มาซง

ชมททจะมเพยงแคแกไขหลายๆประโยคตามขอชแนะของสเตราสเทานนหาก

ยงผนวกเอาบทวจารณทงหมดของสเตราสเขามาเปนสวนหนงในการตพมพฉบบ

ปรบปรงใหมของงานเขยนชนนอกดวย58ในแงนความไมยตธรรมทชมททไดรบ

จากขอวจารณของสเตราสจงอาจไมส�าคญเทาประโยชนทตวเขาไดรบประโยชน

ซงคงเปนอยางอนไปไมไดนอกจากการตระหนกถงอทธพลทตนไดรบจากค�าสอน

56 Strauss,Spinoza’s Critique of Religion, E.M.Sinclair (Translated) (Chicago: TheUniversityofChicagoPress,1965),p.98.

57 Ibid.,pp.97-100.58 ผสนใจสามารถดรายละเอยดทขอวจารณของสเตราสมตอการปรบปรงเนอหาในงานเขยน

ของชมททดงกลาวไดในHeinrichMeiere,Carl Schmitt and Leo Strauss: The hidden Dialogue,J.HarveyLomax(Translated)(Chicago:TheUniversityofChicagoPress,1995)

77

ของฮอบส ประโยชนซงแมอาจมาจากจดยนทมลกษณะตรงขามกบแนวทาง

ของชมทท แตกชวยสงเสรมใหตวเขาเขาใจแงมมดานเทววทยาการเมองทตน

ใชตความฮอบสไดถองแทมากขน59

อยางไรกตาม เนองจากการอานและท�าความเขาใจค�าสอนของ

ฮอบสดงกลาว ส�าหรบชมททมเพยงแตเปนแควถของการตความนกคดคนหนง

หากแตคอรากฐานตอแนวทางทฤษฎตลอดจนขอเสนอทางการเมองของเขา

การทชมททโอนออนตอขอวจารณของสเตราส จงมไดหมายความวาชมทท

ยอมรบเนอหาในขอวจารณของสเตราสทงหมด เพราะหากเปนเชนนนตวเขาก

คงจะตองยอมรบถงความลกลนกระทงไรน�ายาในทฤษฎการเมองของตนตามไป

ดวยดงนนเพอปองกนทฤษฎการเมองของตนการปกปองแนวทางการตความ

ฮอบสจากขอวจารณของสเตราสจงกลายเปนสงทชมททไมอาจหลกเลยงไปได

การปกปองซงจะน�ามาสการตความงานเขยนชนส�าคญของฮอบสอยางLeviathan

เลอไวธนในฮอบส: พระเจาบนดนของชมททกบการยนยนอทธพล

ทางเทววทยาในทฤษฎของฮอบส คงไมมใครกลาปฏเสธวาหากเอยถงผลงานส�าคญทสรางชอเสยง

ใหกบฮอบสLeviathan กคอผลงานชนนนอยางแทบไมตองสงสย เพราะถงแม

ฮอบสอาจไมไดคาดหวงผลส�าเรจจากงานชนน แตความโดงดงของ Leviathan

59 ในทางกลบกนแมอาจด�ารงอยในฐานะผวจารณแตสเตราสเองกไดรบประโยชนจากการวจารณงานเขยนและการตความฮอบสของชมททเชนกน ไมวาจะเปนแนวพนจในการวพากษจดออนของสงคมการเมองแบบเสรประชาธปไตยตลอดจนแนวคดแบบเสรนยมหรอแรงบนดาลใจทสงผลใหตวเขาหนมาศกษาปรชญาค�าสอนของฮอบสจนมสวน ผลกดนใหตนเองเคลอนความสนใจทางวชาการจากเทววทยาแบบยวและปรชญาของ นกคดมสลมสมยกลางมาสปรชญาการเมองสมยใหมและประวตศาสตรของปรชญาการเมองโดยรวมดCatherineZuckertandMichaelZuckert, The Truth about Leo Strauss: Political Philosophy and American Democracy (Chicago:TheUniversityofChicagoPress,2006),pp.186-7และDanielTanguay,Leo Strauss: An Intellectual Biography, ChristopherNadon(Translated)(NewHaven:YaleUniversityPress,2007),Ch3.

78

กท�าใหตวเขาไดรบการยกยองพดถงจนกลายเปนหนงในนกปรชญาการเมองคน

ส�าคญทนกเรยนตลอดจนผสนใจปรชญาการเมองตองรจก โดยเฉพาะค�าสอน

เรองรฐและอ�านาจอธปไตยสมยใหมซงยงคงมอทธพลตราบจนถงทกวนนนนจง

ไมแปลกทหากการปกปองทฤษฎการเมองรวมทงการตความฮอบสของชมททจะ

ตองการจดเรมตน จดเรมตนดงกลาวกคงเปนอยางอนไมไดนอกจากงานเขยน

ส�าคญของฮอบสชนนงานเขยนซงจะกลายเปนฐานทมนใหชมททใชแสดงความ

ถกตองในการตความค�าสอนของฮอบส งานเขยนทจะชวยใหชมททยนยนวา

ฮอบสนนหาไดเปนเพยงแคนกปรชญาการเมองสมยใหมอยางเดยว(ดงทสเตราส

ตความ)แตยงเปนนกสรางต�านานปกรณมสมยใหม(TheModernMythmaker)

ผ เชอมนวาองคประกอบส�าคญของการจรรโลงระเบยบการเมองคอความ

ศกดสทธจากต�านานปกรณมตางๆ จนกลายเปนหลกฐานยนยนถงอทธพลท

ค�าสอน/ความเชอทางเทววทยามตอฮอบส ต�านานปกรณมซงคงเปนอยางอน

ไปเสยไมไดนอกจากภาพลกษณของสงทเรยกวา“เลอไวธน”

ทงน คงไมใชเรองแปลกทเมอเอยถงเลอไวธน นกเรยนปรชญา

การเมองผไมไดคนเคยกบเนอหาในพระคมภรของศาสนายวและครสตอาจนกถง

แตเพยงภาพคนยกษ/หนยกษ ผเปนผลรวมจากการรวมรางของผคนสามญ

จ�านวนนบไมถวน ซงกลายเปนหนาปกเครองหมายการคา ใหกบงานเขยน

Leviathan ในทกฉบบตงแตฉบบพมพครงแรกในปค.ศ.1651จนถงฉบบพมพ

ลาสดในปจจบนราวกบวาตวเลอไวธนคอคนยกษ/หนยกษผมลกษณะตามท

ปรากฏในหนาปกดงกลาวเทานนอยางไรกตามดงทชมททไดชใหเหนวาแทจรง

แลวตวเลอไวธนคอสตวประหลาดตามต�านานปกรณมซงปรากฏในพระครสต

ธรรมภาคพนธสญญาเดม(OldTestament)โดยเฉพาะในพระธรรมโยบ(Book

ofJob)บทท41ซงมกถกตความจากบาทหลวงในยคกลางวาคอสตวประหลาด

ยกษใตทองมหาสมทรผมพละก�าลงมหาศาล ดรายและเปนตวแทนของความ

ชวชาตางๆ60 ในแงน การทฮอบสเลอกเอาค�าวา “เลอไวธน” มาตงเปนชอ

หนงสอพรอมๆกบผกโยงชอดงกลาวเขากบภาพคนยกษ/หนยกษส�าหรบชมทท

60 Schmitt, The Leviathan in the State Theory of Thomas Hobbes: Meaning and Failure of a Political Symbol (Connecticut:GreenwoodPress,1996),pp.7-10.

79

จงสะทอนความสามารถของฮอบสในฐานะนกสรางต�านานปกรณมทเลอกฉวย

ใชภาพลกษณของสตวประหลาดตามต�านานมาสรางความนาเกรงขามสะพรงกลว

ใหกบภาพคนยกษ/หนยกษทตนใชไดอยางแยบคาย เลอไวธนของฮอบส เลอไวธน

ทผานการผสมผสานภาพลกษณตางๆ จากฮอบสมาเปนอยางด จงมใชแคคน

ยกษหรอหนยกษหากแตยงเปนสตวประหลาดยกษตามต�านานผเปยมไปดวย

มหทธานภาพในการท�าลายลางสงตางๆ ดงทฮอบสเคยชใหเหนในค�าน�าของ

Leviathan วาส�าหรบเขาแลวตวเลอไวธน ซงอาจเปรยบไดถงสาธารณชนและ

สงคมการเมองนน คอผลจากองคประกอบของรางกายสามแบบทซอนทบกน

คอรางของพระมหากษตรย(สะทอนผานภาพคนยกษ)รางของมหาชน(สะทอน

ภาพปก Leviathanฉบบพมพครงแรกค.ศ.1651

ออกแบบโดยอบราฮมโบสส(AbrahamBosse)

80

ผานอกดานหนงในภาพคนยกษซงจะมลกษณะคลายหนทถกมหาชนขบเคลอน

จากภายใน) และรางศกดสทธ (ซงสะทอนผานรปสตวประหลาดยกษตามความ

เชอในต�านานปกรณมของครสตศาสนา)61

ภาพแกะสลกชอ “The Destruction of Leviathan”ของกสตารฟดอร(GustaveDore)

มเนอหาบรรยายถงเลอไวธนในพระธรรมโยบบทท41

การสรางภาพลกษณเลอไวธนดงกลาวในสายตาชมทท จงเปน

หลกฐานยนยนถงอทธพลทเทววทยามตอค�าสอนของฮอบสอทธพลทสามารถ

สบยอนกลบไปไดถงเนอหาในพระธรรมโยบโดยเฉพาะการกลาวถงความยงใหญ

ของตวเลอไวธนผทรงพลงไมตางไปจากองคพระผเปนเจา ดงเนอหาทปรากฏ

ใน Leviathan บทท17และ28โดยในบทท17นนจะกลาวถงลกษณะของการ

รวมตวเพอสรางองคาพยพทางการเมองอนเปนเอกภาพผานการท�าสญญาของ

61 Ibid., p.19.

81

มนษยซงฮอบสจะอธบายวาการรวมตวดงกลาว ในทางทฤษฎแลวคอการผนวกฝงชน (Multitude) อนหลากหลายใหอยภายใตรางกายของบคคลเพยงคนเดยวรางกายทจะถกเรยกวาเครอจกรภพแหงประชาชาต (CommonWealth) หรอ“เลอไวธน”ผทรงพละก�าลงมหาศาลไมตางไปจากพระเจาบนดน (MortalGod)ทมนษยทกคนลวนแตตองกมหวคกเขายอมรบอ�านาจของมนดวยความหวาดกลว62 เฉกเชนเดยวกบในบท28ทฮอบสจะแสดงเจตนาซงตองการเทยบเคยงรางกายอนเกดจากการผนวกฝงชนตามค�าอธบายในบทท17กอนหนานเขากบเลอไวธนผเปนสตวในต�านานทางเทววทยาทไดรบการประทานอ�านาจจากองคพระผเปนเจาดงขอความทวา:

“จนกระทงบดน ขาพเจาไดจดวางธรรมชาตของมนษย...ไวดวยกนกบอ�านาจอนยงใหญของผปกครองผซงขาพเจาไดเทยบเขากบเลอไวธนตามทปรากฏในพระธรรมโยบบทท 1 และ 41 โดยมเนอหากลาวถง การทองคพระผเปนเจาไดมอบอ�านาจอนยงใหญใหกบเลอไวธน และเรยกมนวากษตรยผงามสงา บนแผนโลกไมมอะไรเหมอนมน เปนสงทถกสรางไมใหรจกความกลว มนเหนทกสงทอยสง มนเปนราชาเหนอบรรดาสตวทสงา”63

ซงขอความในประโยคทถกขดเสนใตขางตนทวา “บนแผนโลกไมมอะไรเหมอนมน เปนสงทถกสรางไมใหรจกความกลว มนเหนทกสงทอยสง

62 Hobbes,Leviathan,88.63 จากตนฉบบภาษาองกฤษคอ“Hitherto I have set forth the nature of man,…,together

with the great power of his governor whom I compared to Leviathan, taking that comparison out of the two last verses of one-and- fortieth of Job; where God hav-ing set forth the great power of Leviathan, Called him King of the Pround. There is nothing, saith he, on earth, to be compared with him. He is made so as not to be afraid. He seeth every high thing below him; and is king of all the children of pride. ใน Ibid.,p.167การเนนขอความเปนของผเขยนเอง

82

มนเปนราชาเหนอบรรดาสตวทสงา” นน จะเปนประโยคทฮอบสอางองมาจาก

ชวงทายของบทท41ในพระธรรมโยบเอง64นจงอาจเปนเหตผลทท�าใหชมทท

พจารณาวาการกลาวถงเลอไวธนของฮอบส การกลาวทสบยอนกลบไปถง

ขอความในพระธรรมโยบขางตนจะมใชอะไรเลยนอกจากหลกฐานทชวยยนยน

วาฮอบสเองกตกอยภายใตอทธพลของต�านานทางเทววทยาตงแตตน ต�านาน

ซงสงผลใหชมททตความฮอบสวาแมอาจไดรบการยกยองใหเปนผบกเบกเสนทาง

ของปรชญา/ทฤษฎการเมองสมยใหมซงรวมศนยอยทการยกยองสตปญญาและ

ความสามารถของมนษยแตกกลบมไดแตกตางจากนกเทววทยาผเชอมนในพลง

ของ(ครสต)ศาสนาแตอยางใด65

นนจงไมแปลกทแมโดยทวไปเลอไวธนของฮอบสอาจถกตความวา

เปนสญลกษณของการตอตานอ�านาจและอทธพลทเทววทยาและศาสนามตอ

ระเบยบทางการเมองแตส�าหรบชมททตวเลอไวธนดงกลาวกลบคอภาพสะทอน

ความเหนอชนของฮอบสในการหยบยมพลงของคตอส ซงกคอศาสนจกรและ

นครรฐวาตกนมาใชปะทะกบตวคตอส ดวยการชใหเหนวาตวแทนผรบสบทอด

อ�านาจอนยงใหญขององคพระผเปนเจาในโลกมนษยนนหาใชองคพระสนตะปาปา

แตคอเลอไวธนผมสถานะไมตางไปจากพระเจาบนดนเลอไวธนซงถงทสดแลวก

คอองคอธปตยผเปยมไปดวยบารมในการตดสนตางๆภายใตสภาวะยกเวนดวย

เหตนนอกจากจะมนยของการโตตอบกบสเตราสแลวการตความเลอไวธนขาง

ตนของชมททยงกลบมาตอกย�าขอสรปเดมจากการตความฮอบสใน Political

Theology ทมองวาสถานะขององคอธปตยในทฤษฎการเมองของฮอบสนนคอ

สถานะทเลยนแบบการด�ารงอยขององคพระผเปนเจาภายใตโลกทศนทาง

เทววทยาแบบอตรภาพซงจดวางการด�ารงอยขององคพระผเปนเจาใหอยเหนอ

การรบรของโลก จนท�าใหองคอธปตยมสถานะพเศษอยเหนอกฎเกณฑทงปวง

รวมทงไมตกอยภายใตบงการของผใดทงสน

64 โปรดดพระครสตธรรมคมภรภาคพนธสญญาเดมและพนธสญญาใหม (ฉบบ 1971)(กรงเทพฯ:สมาคมพระครสตธรรมไทย,2543),โยบ41:33-4.

65 Schmitt, The Leviathan in the State Theory of Thomas Hobbes: Meaning and Failure of a Political Symbol, p.19.

83

ดงนน ภายใตการตความดงกลาวของชมทท เลอไวธนจงไมเคยม

พนธะผกพนกบผท�าสญญาโอนอ�านาจใหกบตวมน เพราะถาการด�ารงอยของ

เลอไวธนคอการด�ารงอยขององคอธปตยตามโลกทศนทางเทววทยาแบบอตรภาพ

การด�ารงอยของเลอไวธนกยอมจะตองเปนการด�ารงอยทมลกษณะเชงอตรภาพ

เหนอผกระท�าสญญาเชนกนดงค�ากลาวของชมทททวา:

“การชมนมของผคนซงมารวมตวกนดวยความ

หวาดกลวตอหายนะยอมมไดท�าใหพวกเขา...กาวขาม

ความบาดหมางระหวางกน...เพยงแคใชมโนทศน

เชงวเคราะห ‘สภาวะธรรมชาต’ ซงมลกษณะแบบพหน

กคงมอาจโยกยายถายเทไปสเงอนไขอกแบบหนงซงเนน

เอกภาพและสนตสขไปได กระทงตอใหทกคนมฉนทา-

มตรวมกน แตขอตกลงดงกลาวกคงเปนเพยงแคพนธ-

สญญาทางสงคมแบบอนาธปตย หาใชพนธสญญาท

เกยวของกบรฐ สงทตามมาราวกบเปนผลลพธของ

ขอตกลงทางสงคมน ซงกคอผค�าประกนสนตสขเพยง

หนงเดยวหรอกคอบคคลผเปนตวแทนอ�านาจอธปไตย

จงมไดมาในฐานะผลลพธแตคอสาเหตของฉนทามต

ดงกลาวตางหาก บคคลผเปนตวแทนแหงอ�านาจอธปไตย

จงมฐานะเหนอกวาผลรวมจากเจตจ�านงเฉพาะของผ

ท�าสญญาทกคน แนนอน ความปวดราวทสงสมมา

ตลอดของปจเจกชนผกลวสญเสยชวตนนไดเปดใหเหน

ภาพของอ�านาจแบบใหมซงคอเลอไวธน แตนนกหาได

เกยวของกบการสรางพระเจาองคใหมนหากแตเปนแค

การยนยนถงการด�ารงอยของพระองคเทานน”66

66 จากภาษาองกฤษทวา “The assemblage of men gather together by the fright of fiend cannot, …, overcome hostility. The pluralistic “state of nature” can not be

84

transferred, …, to an entirely different condition of unity and peace. Even though a consensus of all with all has been achieved, this agreement is only an anachico-social, not a state, covenant. What come about as a result of this social covenant, the sole guarantor of peace, the sovereign-representative person, does not come about as a result but because of this consensus. The sovereign-representative person is much more than the sum of total of all participating particular wills. To be sure, the accumulated anguish of individuals who fear for their lives brings a new power into the picture: leviathan. But that affirms rather than creates this new god”.ใน Ibid, p.33การเนนขอความเปนของผเขยน

67 Ibid.,pp.32-3.68 Ibid.,p.41.

ในสายตาชมทท การด�ารงอยของเลอไวธนผอยเหนอพนธสญญา

ตางๆ จงเปนภาพสะทอนอทธพลทเทววทยามตอทฤษฎของฮอบส อทธพล

ซงจะปรากฏผานการผสานรางคนยกษ/หนยกษเขากบรางของสตวประหลาดยกษ

ตามต�านานปรมปราในพระครสตธรรมภาคพนธสญญาเดมทจะกลบมาตอกย�า

วาแมอาจไดรบอทธพลจากวทยาศาสตรสมยใหมซงมองโลกอยางเปนกลไก

แตฮอบส (ตลอดจนทฤษฎของเขา)กยงคงอยภายใตโลกทศนแบบปกรณมตาม

ความเชอทางศาสนาในยโรปสมยกลางทรวมศนยอยกบแนวคดเทวสทธซงมอง

วาความชอบธรรมทางการเมองหาไดมาจากผอยใตการปกครองหากแตมาจาก

การประทานขององคพระผเปนเจาเทานน67ทส�าคญแมฮอบสอาจมองโลกอยาง

เปนกลไกแตชมททกไมลมทจะชใหเหนวาทศนะตอสงทเรยกวา“กลไก”ในสมย

ดงกลาวกกลบเปนคนละเรองกบทศนะทมตอ“กลไก”ตามความเขาใจของคนใน

ยคปจจบน(หรออยางนอยกในยคของชมททเอง)เพราะในขณะททศนะตอกลไก

ในแบบหลง จะเปนทศนะทไดรบการสงสม ตอยอดและคลคลายผานอทธพล

ขององคความรทางวทยาศาสตรอยางเปนขนเปนตอนทศนะตอกลไกในยคสมย

ของฮอบส ซงเปนยคสมยทองคความรทางวทยาศาสตรสมยใหมเพงเรมกอตว

กลบเปนทศนะทยงคงอยภายใตอทธพลของต�านานปกรณมตางๆในสมยโบราณ

โดยเฉพาะปกรณมแบบวญญาณนยม(AnimisticMythology)ซงเชอวามวญญาณ

สถตอยในธรรมชาตและจกรวาล68 การตความฮอบสของชมทท การตความท

แสดงใหเหนอทธพลทางเทววทยาและมตความเปนผสรางปกรณมสมยใหมใน

85

ทฤษฎของฮอบส จงเปนการตความทมงเปดใหเหนเนอหาอนลบเฉพาะ (Eso-

tericMeaning) ทการตความแบบอนๆ (อาจ) มองไมเหน69 เปนการตความท

เนนพจารณาทฤษฎของฮอบสภายใตโลกทศนและเสนขอบฟาทางความคดทตว

ฮอบสเองใชชวตอยนนจงไมแปลกทส�าหรบชมททความเขาใจฮอบสวาเปนเพยง

นกปรชญาการเมองสมยใหมผใหความส�าคญกบความชอบธรรมทางการเมอง

ผานเหตผลและการท�าพนธสญญาของผถกปกครองแตเพยงอยางเดยวหรอคอ

ความเขาใจเลอไวธนชนดทกดทบรางของสตวประหลาดยกษและมงเนนรางของ

หนยกษจงมไดเปนความเขาใจทมาจากเจตนาอนแทจรงของฮอบสแตคอความ

เขาใจภายใตอทธพลการตความฮอบสในสมยตอมาทวทยาศาสตรเรมสถาปนา

เปนกระบวนทศนหลกพรอมๆ กบปฏเสธบทบาทของเทววทยาและศาสนาใน

ประเดนทของเกยวกบการถกเถยงทางการเมองตางหากความเขาใจทเรมตนจาก

การรอสรางเนอหาบางสวนในค�าสอนของฮอบสเอง

ทงนส�าหรบชมทท แมอาจไมไดตงใจ แตเนอหาในค�าสอนของ

ฮอบสกกลบแฝงฝงเชอมลทจะกลบมาบอนท�าลายเปาหมายของตวฮอบสเอง

เชอมลซงรวมศนยอยทการตความบทบาททางการเมองของแนวคดทเรยกกนวา

“ปาฏหารย” (Miracle) ซงเดมทเปนแนวคดทมงตอกย�าถงการด�ารงอยของพลง

เหนอธรรมชาตตางๆทองคพระผเปนเจาประทานมาใหแตฮอบสกลบชใหเหน

วาการด�ารงอยของพลงเหนอธรรมชาตดงกลาวนนแทจรงแลวคอการด�ารงอยท

มอาจพสจนใหเหนเปนประจกษในแงนปาฏหารยซงอางสถานะอนสงสงผานการ

ด�ารงอยของพลงเหนอธรรมชาตจงอาจไมไดมสารตถะอะไรในตวมนเองมากไป

กวาการเปนค�าสงสาธารณะทมงใหสานศษยหรอผอยใตบญชาตองเชอ ตองถอ

ปฏบตโดยไมอาจแสดงความเหนตางตอค�าสงดงกลาว70ปาฏหารยในทศนะของ

ฮอบส ปาฏหารยซงแทจรงแลวคอค�าสงบงคบใหผอยใตบญชาตองปฏบตตาม

จงไมตางไปจากค�าสงขององคอธปตยค�าสงซงมเพยงแตตอกย�ายนยนถงสถานะ

ความเปนพระเจาบนดนขององคอธปตยผมอ�านาจปกเกลา ปกแผเหลาผถก

ปกครองอยางสมบรณเดดขาดหากแตยงสงผลเปลยนแปลงสารตถะส�าคญของ

69 Ibid.,p.26.70 Hobbes,Leviathan., ch.37.

86

แนวคดเรองปาฏหารยดวยการลางคณสมบตดานความเชอออกมากอนจะสวม

ใสสถานะความเปนค�าสงเขาไปแทน71 นนจงไมแปลกทชมททจะมองวาฮอบส

โดยผานการตความแนวคดเรองปาฏหารยดงกลาวไดสรางฐานทมนใหกบแนวคด

เสรนยมทเนนความเปนอสระในพนทสวนบคคลอยางไมไดตงใจ เพราะในขณะ

ทความเชอถกแยกออกมาจากปาฏหารยพรอมๆกบทปาฏหารยกลายเปนค�า

สงขององคอธปตยทผถกปกครองทกคนตองปฏบตตามในพนทสาธารณะความ

เชอกกลบยดฐานทมนในพนทสวนบคคลแทนฐานทมนซงจะกลายเปนปราการ

ส�าคญตอการสลายอทธพลของเทววทยาและศาสนาในโลกทางการเมอง72

แนนอน ส�าหรบตวฮอบสเองนนอยางนอยกจากสายตาชมทท

แทบจะไมไดตระหนกหรอสนใจเนอหาในสวนดงกลาวแมแตนอยเพราะเนอหา

ทตวเขามงเนนเปนดานหลกคอการแสดงความจงรกภกดตอองคอธปตยในพนท

สาธารณะโดยไมสนใจความเหนสวนตวของผถกปกครองแตละคนจนอาจท�าให

ตวฮอบสเองมองไมเหนอทธพลดานลบในเนอหาดงกลาว73 กระนน กคงเปน

เรองยากหากจะปฏเสธอทธพล (อยางไมตงใจ) ทฮอบสมตอพฒนาการของ

แนวคดเสรนยมซงเนนหนกทการเชดชเสรภาพสวนบคคลผานอทธพลของ

นกปรชญาในยคตอมาโดยเฉพาะสปโนซา(Spinoza)นกปรชญาชาวยวผอาศย

เนอหาในค�าสอนของฮอบสขางตนมาเปนฐานส�าหรบขอเสนอทางปรชญาและ

การเมองของตน ขอเสนอซงชใหเหนวาแมปาฏหารยอาจกลายเปนเพยงค�าสง

ขององคอธปตยทผถกปกครองทกคนตองปฏบตตาม แตเนองจากความเชอ

ไดถกแยกออกจากปาฏหารยพรอมกบเคลอนฐานทมนมาอยในพนทสวนบคคล

ซงในทางหลกการแลวไมมใครสามารถรกล�าเขาไปไดนอกจากตวบคคลผเปน

เจาของพนทสวนบคคลนนเอง แตละบคคลจงยอมมเสรภาพในการถกเถยง

ตงค�าถามกระทงสงสยตอความเชอขององคอธปตย (ตราบใดกตามทการใช

เสรภาพเหลานนไมไดมนยของการขดขนค�าสงขององคอธปตยในพนทสาธารณะ)

เสรภาพซงมเพยงแตมอบอสระทางความคดใหมนษยทกคนสามารถมความเชอ

71 Schmitt,The Leviathan in the State Theory of Thomas Hobbes: Meaning and Failure of a Political Symbol,pp.54-5.

72 Ibid.,pp.55-6.73 Ibid.,p.56.

87

อนแตกตางหลากหลายหากแตยงเปนเกราะปองกนการกาวกายแทรกแซงจาก

ทงรฐและองคอธปตยเอง74 กลาวอกนยหนง ในขณะทฮอบสจะไมไดใหความ

ส�าคญกบเสรภาพในพนทสวนบคคลมากไปกวาการเคารพกฎระเบยบซงออกมา

จากค�าสงขององคอธปตยสปโนซาโดยอาศยเนอหาในค�าสอนดงกลาวของฮอบส

กลบเลอกเนนย�าความส�าคญไปทเสรภาพสวนบคคลทรฐจะตองปกปองคมครอง

ไมใหมการลวงละเมดกาวกายไมวาจะดวยขออางใดๆกตาม75การตความฮอบส

ของสปโนซาการตความทสงผลกลบหวกลบหางเปาหมายทางทฤษฎของฮอบส

เองจงไมตางอะไรไปจากการชวงชงต�าแหนงแหงทอนโดดเดนภายในรางของ

เลอไวธนการชวงชงซงจะคอยๆกลบทบรางสตวประหลาดตามต�านานปกรณม

ดวยการขบเนนรางของหนยกษทขบเคลอนโดยใชเจตนารมณของประชาชน

ขนมาแทนท

ในแงนส�าหรบชมททหากความเขาใจทมองวาฮอบสคอนกปรชญา

การเมองสมยใหมคอความเขาใจภายใตอทธพลการตความทมงสลายพลงของ

เทววทยาความเขาใจดงกลาวกคงเปนอยางอนไปไมไดนอกจากมรดกการตความ

ทสบทอดตอมาจากสปโนซา มรดกซงนอกจากจะยนยนถงบาปของสปโนซา

ในฐานะนกปรชญาชาวยวผเรมตนชกน�ามนษยชาตใหหนเหออกจากเสนทางของ

เทววทยาและองคพระผเปนเจาแลว76 ยงอยเบองหลงการกอตวของจารตการ

74 Ibid.,pp.57-8.75 Ibid. 76 แนนอนการ“โยนบาป”ใหสปโนซาขางตนยอมสะทอนทศนะเหยดยวของตวชมททเอง

โดยเฉพาะการสอเปนนยวาชนชาตยวคอสาเหตส�าคญทเบยงเบนมนษยชาตใหออกจากทศทางอนควรจะเปน นอกจากน การโยนบาปใหสปโนซาดงกลาวยงเปนการตอบโตกบการตความของสเตราสใน Spinoza’s Critique of Religion ทมองวาขอวพากษทางศาสนาของสปโนซานนเปนการสานตอจารตทางภมปญญาทถกบกเบกโดยฮอบสเพราะส�าหรบชมททแลว ฮอบสไมแมแตจะเรยกไดวาเปนผวางรากฐานใหกบจารตทางความคดทสปโนซาสานตอปรชญาค�าสอนของสปโนซาปรชญาค�าสอนอนเปนตนก�าเนดของแนวคดเสรนยมจงเปนปรชญาค�าสอนทสะทอนความ “ผดพลาด” ของชาวยวอยางสปโนซาโดยไมได เกยวของกบฮอบสแตอยางใดดเพมเตมไดในMiguelVatter,“StraussandSchmittasReadersofHobbesandSpinoza:OntheRelationbetweenPoliticalTheologyandLiberalism”,CR: The New Centennial Review, 4:3(Winter2004)

88

พจารณารฐแบบเยอรมนทกดทบการด�ารงอยของรฐไวภายใตหลกการเรอง

สทธเสรภาพและทรพยสนของปจเจกชนผานปญญาชนอยางครสเตยนโทมาสอส

(Christian Thomasius) ผน�าทฤษฎของสปโนซา (และฮอบส) เขาสเยอรมน

รวมทงโครงการทางปรชญาและการเมองของคานท77 ตลอดไปจนถงแนวทาง

การบรหารบานเมองของพระเจาเฟรเดอรคมหาราช(FredericktheGreat)แหง

ปรสเซยผถอตนวาคอองคอธปตยทอยเหนอความขดแยงและความเชอทาง

ศาสนาอนแตกตางหลากหลายของผถกปกครองไมตางไปจากรางหนยกษในตว

เลอไวธนทความเปนจกรกลของตวมนไดผลกดนใหตวมนเองมฐานะอยเหนอ

ความขดแยงทงปวง78

นนจงไมแปลกทสดทายชมททจะมองวาพฒนาการของแนวพจารณา

รฐภายใตการก�ากบทางกฎหมายของเยอรมนนนหาใชอะไรเลยนอกจากผลลพธ

อนมสาเหตมาจากการตความฮอบสของสปโนซาซงเปนการตความทท�าใหรางคน/

สตวประหลาดยกษในตวเลอไวธนถกท�าลายหลงเหลอแตเพยงรางหนยกษเทานน

ผลลพธทท�าใหรฐกลายเปนกลไกทางกฎหมายทปราศจากเจตจ�านงของตว

มนเอง79 ดวยเหตน การอานฮอบสของชมทท การอานทมงเปดเผยแงมมทาง

เทววทยาในค�าสอนของฮอบสจงมเพยงแตเปนการอานทชวยเสรมสรางรากฐาน

ทางทฤษฎใหกบขอเสนอของชมททแตยงเปนการอานทกลบมาบอนท�าลายแนว

พจารณารฐของเยอรมนอกครง ควบคไปกบการน�าเสนอหนทางออกอนหนกแนน

เหมาะสมภายใตการก�ากบของเทววทยา (แบบอตรภาพ) และความเชอทาง

ศาสนาหนทางซงจะไมใชอะไรเลยนอกจากการกลบมาไตรตรองถงสารตถะอน

แทจรงของเลอไวธน ซงจะไมใชแคหนยกษทถกเชดชกโดยผถกปกครองของตน

หากแตคอสตวประหลาดยกษตามปกรณมทางศาสนาทไดรบการประทานพลง

จากองคพระผเปนเจา ไมตางไปจากพระเจาบนดนผมอ�านาจอนลนพน ไมอย

77 Schmitt,The Leviathan in the State Theory of Thomas Hobbes: Meaning and Failure of a Political Symbol,pp.58-9.

78 Ibid.,pp.43-4.79 Ibid.,ch.6.

89

ภายใตบญชาของใครทงสน กระนน ค�าถามทคงไมอาจหลกเลยงไปไดกคอ

การอานฮอบสดงกลาวมความถกตองแมนย�าแคไหน?เนองจากความหนกแนน

มนคงในทฤษฎของชมททยอมเปนสงทแยกไมออกจากการตความฮอบสของตว

เขาเอง ในแงน เราจะมนใจไดอยางไรวาผลลพธจากการอานและตความฮอบส

ดงกลาวจะเปนผลลพธทถกตองนาเชอถอไมตกอยภายใตอคตของตวชมททเอง

อคตซงสดทายแลวอาจไมใชอะไรเลยนอกจากการยอมรบวาฮอบสทผานการ

ตความจากชมททนนเปนแคฮอบสทถกชมททปนแตงขนโดย(อาจ)ไมเกยวของ

กบเจตนาอนแทจรงของตวฮอบสเลยกเปนได

สรป: การอานฮอบสของชมทท และความเปนอมตะของ

งานเขยนอนยงใหญ

“การสรางตวบทขนมาใหมในฐานะทเปนองค

รวมทงหมดจ�าเปนตองใชลกษณะแบบเวยน ในความ

หมายทว าขอสนนษฐานบางอยางถงลกษณะของ

องครวมภายในตวบทนนจะถกใชเพอไตรตรองถง

สวนประกอบตางๆ ภายในตวบทเอง ในทางกลบกน

เมออยในขณะตความรายละเอยดตางๆของตวบทกจะ

เทากบวาเราไดตความองครวมของตวบทนนๆตามไป

ดวย จงยอมจะไมมขอบงคบหรอเครองพสจนวา

อะไรมความหมาย อะไรไมมความหมายกระทงอะไร

ส�าคญและอะไรทไมส�าคญ ซงการประเมนวาอะไร

มความหมายนนทสดแลวกคอการคาดเดา”

ปอล รเกอร 1971, 1979

90

ในเนอหาชวงหนงของความเรยง“TheModeloftheText:Mean-

ingfulActionConsideredasaText”ปอลรเกอร(PaulRicoeur)นกปรชญา

ฝรงเศสชอดงเจาของความเรยงดงกลาวไดชใหเหนวาธรรมชาตของการอานและ

ตความงานเขยนหรอตวบทตางๆนนถงทสดแลวหาไดวางอยบนหลกการอนหนก

แนนใดๆ มากไปกวาการคาดเดา เพราะเงอนไขของภาษาเขยนทบรรจลงใน

ตวบท/งานเขยนเปนสงทโดยตวมนเองหลดลอยออกจากบรบทและชวงเวลาท

ภาษานนถกใชสอความตางจากความหมายทออกจากการสนทนาระหวางผพด

และผฟงทภาษาและความหมายจะมบรบทรองรบอยางชดเจนความหมายในตว

บทหรองานเขยนตางๆเนองจากการทตวมนเองหลดออกจากบรบททตวมนเอง

ไดรบการใหก�าเนดจงไมเคยมความแนนอนชดเจนตายตวหากแตเตมไปดวย

ชองวาง ทงชองวางทางประวตศาสตร ชองวางทางวฒนธรรม กระทงชองวาง

ของการด�ารงอยทผอานไมวาจะพยายามขนาดไหนกไมสามารถสวมวญญาณให

ตนเองสามารถคดส�านกและมความรสกเหมอนกบผเขยนไดการอานและตความ

ตวบท ส�าหรบรเกอร จงไมตางไปจากการคาดเดา เปนการคาดเดาจตใจของ

ผเขยนเปนการคาดเดาดวยหวงวาความหมายทตนเองไดรบจะตองตรงกบเจตนา

ของผเขยนเปนการคาดเดาซงแทจรงแลวมไดขนอยกบผเขยนหากแตวางอยบน

คณลกษณะพนเพและความสนใจของผอานตางหาก80

ในแงนการอานและตความตวบท/งานเขยนตางๆจงมไดแตกตาง

ไปจากการเขยนเพราะในขณะทผเขยนอาจก�าหนดโครงสรางและเงอนไขพนฐาน

ใหกบผลงานของตนผอานกลบคอผเตมเตมความหมายตางๆใหงานเขยนเหลานน

ผอานคอผเขยนความหมายใหมใหกบตวบท/งานเขยนทตนอานนนจงไมแปลก

ททกๆ การอาน/ตความไมวาจะมากหรอนอย รตวหรอไมรตว ลวนแตเปนผล

80 กระนนรเกอรกไมไดไปไกลถงขนทมองวาผอานสามารถตความและคาดเดาความหมายในตวบท/งานเขยนไดตามอ�าเภอใจเพราะถงทสดแลวทกๆการตความยอมตองผานการประเมนคาตลอดจนพจารณาถงความหนกแนนในการใชหลกฐานเพอตความเสมอในแงน แมในตวมนเองอาจเปนการคาดเดา แตทกๆ การตความตวบท/งานเขยนยอมมการ จดล�าดบชนใหคาวาการตความของใครเขาทาและการตความของใครไมเขาทาตลอดเวลาดPaulRicoeur,“TheModeloftheText:MeaningfulActionConsideredasaText”,Interpretative Social Science: A Reader, pp.88-91.

91

มาจากโลกทศนและความสนใจของผอานอยางไมสามารถหลกเลยงไปได การ

อาน/ตความฮอบสของชมททเองกเชนกนดงเนอหาทงหมดในความเรยงชนน

ทแสดงใหเหนวาการอาน/ตความฮอบสของชมททนนนอกจากจะเปนการอาน

ภายใตโลกทศน ภมหลงและความสนใจของชมททแลว ยงเปนการอานทชวย

เสรมสรางฐานรากทางทฤษฎอนหนกแนนใหกบขอเสนอของเขา ไมวาจะเปน

แนวคดเรององคอธปตยในฐานะผตดสนในสภาวะยกเวน,การเชอมโยงแนวคด

เรององคอธปตยเขากบค�าสอนทางเทววทยาแบบอตรภาพหรอการแบงแยกมตร/

ศตรในฐานะหวใจส�าคญของความเปนการเมองตลอดไปจนถงการตความภาพ-

ลกษณของเลอไวธนจนไมเกนเลยไปแมแตนอยหากจะกลาววาการอาน/ตความ

ค�าสอนของฮอบสคอหวใจส�าคญในทฤษฎการเมองของชมททอยางไรกตามพน

ไปจากการเปนฐานรากทางทฤษฎอนหนกแนนของชมททการอาน/ตความฮอบส

ของชมททการอานท(ชมททเชอวา)เปดเผยเนอหาอนลบเฉพาะภายในค�าสอน

ของฮอบส ไดสรางคณปการตอแวดวงการศกษาและตความปรชญาค�าสอน

ของฮอบสบางหรอไม?ถาค�าสอนของฮอบสคอสงทชวยสรางรากฐานอนมนคง

แขงแกรงใหกบทฤษฎของชมททในทางกลบกนผลตอบแทนทแวดวงการศกษา

ท�าความเขาใจค�าสอนของฮอบสไดรบจากการตความดงกลาวของชมททคอ

อะไร? ทสดแลว หากงานเขยนอนยงใหญคอเสาหลกทชวยค�าจนและสรรสราง

ค�าสอนทางปรชญาและทฤษฎในยคตอๆ มา ค�าสอนทางปรชญาและทฤษฎ

เหลานนจะมสวนชวยในการเขาถงเจตนาของผเขยนดงกลาวมากขนแคไหน?หรอ

เอาเขาจรงทกๆการอาน/ตความกเปนเพยงแคการคาดเดาของผอาน/ตความ

ซงอาจไมมอะไรเกยวของกบเจตนาของผเขยนแมแตนอย

ในความเรยงซงมเนอหากลาวถงความส�าคญของงานเขยนอนยงใหญ

ลโอ สเตราส อดตคววาทะของชมทท เคยชใหเหนถงแงมมดานบวกทชองวาง

ระหวางเจตนาของผเขยนกบการอาน/ตความของผอานมตอพฒนาการของ

แวดวงการศกษาค�าสอนทางปรชญาและทฤษฎ ดวยการชใหเหนวาแมผอาน/

ตความอาจไมสามารถเขาถงเจตนาของผเขยนไดอยางสมบรณแทจรงแตความ

ไมสมบรณเหลานนกกลบสรางเงอนไขใหการอาน/ตความงานเขยนมความคกคก

มชวตชวา หลากหลาย เพราะความไมสมบรณในการเขาถงเจตนาของผเขยน

ยอมหมายความวาการผกขาดความเขาใจในงานเขยนดวยแนวทางการตความ

92

แบบใดแบบหนงคอสงทเปนไปไมได จนน�ามาสการเปดพนทใหทกๆ การอาน

ทกๆการตความสามารถน�าเสนอแนวทางของตนออกมาไดอยางเสร81แนนอน

นนยอมมไดหมายความวาสเตราสจะเชอวาทกๆการอาน/ตความมความถกตอง

แมนย�าเทากนไปเสยทงหมดเพราะผอาน/ตความแตละคนยอมมความสามารถ

อตสาหะและทมเทใหกบงานเขยนทตนอานไมเทากน กระนน สงทอาจส�าคญ

กวากคอความคกคกหลากหลายในการตความเพราะความคกคกดงกลาวยอม

ตอกย�าถงความยงใหญทรงพลงตลอดไปจนถงมนตเสนหของงานเขยนเหลานน

มนตเสนหทท�าใหงานเขยนอนยงใหญยงคงเปนอมตะไดรบการอาน ตความ

ถกเถยงแมวาบคคลผรจนางานเขยนดงกลาวอาจลมหายตายจากไปแลวกตาม

ดวยเหตน คณปการทการอาน/ตความฮอบสของชมททมตอแวดวงการศกษา

ปรชญาค�าสอนของฮอบสจงไมใชอะไรเลยนอกจากการยนยนถงความยงใหญ

ของฮอบสเองความยงใหญทแมจะขามบรบทขามหวงเวลาทางประวตศาสตร

แตผลงานของเขากยงคงไดรบการกลาวถงซ�าแลวซ�าเลาอยเสมอ ความยงใหญ

ซงจะกลบมาตอกย�าถงมนตเสนหในผลงานของเขา ทยงคงมชวตชวา เปนแรง

บนดาลใจใหกบผคนรนหลงทกครงความยงใหญทสดทายแลวดงทปรากฏในกรณ

ของชมททคอเบาหลอมทคอยหลอหลอมนกคด นกทฤษฎผยงใหญในกาลสมย

ตอมาทงยงยนยนถงความเปนอมตะทแมสงขารทางกายอาจท�าใหมนษยไมอาจ

อยไดชวฟาดนสลายแตกกลบฝากชอของมนษยผนนใหคงอยในความทรงจ�าของ

โลกนตราบนานเทานาน...

81 ผสนใจสามารถดเพมเตมประเดนดงกลาวไดในอรรถสทธ สทธด�ารง “การศกษาแบบเสรของลโอสเตราส”,บทความน�าเสนอในงานประชมวชาการรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรแหงชาตครงท12หวขอ“โลกเลกลงแตความแตกตางมากขน:รฐศาสตรใหค�าตอบอะไร?,8-9ธนวาคม2554,หนา402-26.

CarlSchmittเรมตนศกษากฎหมายทBerlinในป1906จากนนไดศกษากฎหมายตอท Strasbourg ซงตอนนนยงเปนสวนหนงของเยอรมน ในป1910ดวยวย22ปSchmittไดเสนอสารนพนธชนแรกคอÜberSchuldundSchuldarten เกยวกบขอความคดเรองความผดในกฎหมายอาญา พรอมกบฝกงานทศาลเมองDüsseldorfจากนนเขาผลตงานเขยนชนแรกในป1912เรองGesetzundUrteilซงมเนอหาเกยวกบการตความกฎหมายโดยศาลตอมาเขาจบการศกษาปรญญาเอกในป 1914 โดยท�าวทยานพนธเรอง DerWert desStaatesunddieBedeutungdesEinzelnen เกยวกบคณคาและความส�าคญของรฐและปจเจกบคคล


“ทฤษฎรฐธรรมนญ”

ของ Carl Schmitt

ปยบตร แสงกนกกล*

*อาจารยประจ�าคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร

94

1 ในสวนนผเขยนคนควาจากJean-CassienBILLIERetAgaléMARYIOLI,Histoire de la philosophie du droit, ArmandColin,2001,pp.170-178;Jean-FrançoisKERVEGAN,«Lacritiqueschmittiennedunormativismekelsénien»inLe droit, Le politique autour de Max Weber, Hans Kesen, Carl Schmitt, L’Harmattan,1995,pp.229-241;CarlSCHMITT,Les trois types de pensée juridique, traductiondeÜberdiedreiArtendesrechtswissenschaftlichenDenkens(1934)parM.KölleretD.Séglard,PUF,1995.

Verfassungslehre หรอ “ทฤษฎรฐธรรมนญ” ตพมพครงแรก ในป 1928 ในขณะท Schmitt อายได 40 ป ชวงเวลานน Schmitt ถอไดวา เปนหนงในนกกฎหมายเยอรมนรนใหมทชาญฉลาดและนาจบตามอง อยางไรกตาม กตตศพทของเขากยงหางจากนกกฎหมายทฝกฝนและเตบโตมาจากชวงอาณาจกรไรชท2เชนAnschütz,Thoma,Triepel,KauffmannหากวดกนทชอเสยงเรยงนามและการยอมรบนบถอจากแวดวงนตศาสตรเยอรมนในเวลานนSchmittคงเปน“นกกฎหมายชายขอบ” ในชวงเวลานน วชานตศาสตรในเยอรมนไดแยกการศกษาวชา ทฤษฎทวไปวาดวยรฐ (allgemeine Staatslehre) และวชากฎหมายรฐธรรมนญ(Staatsrecht)ออกจากกนซงSchmittไมเหนดวยเขาจงเขยนต�าราชอVerfas-sungslehreหรอ“ทฤษฎรฐธรรมนญ”เพอเชอมเอาสองวชาดงกลาวเขาไวดวยกนในชอของ “ทฤษฎรฐธรรมนญ” โดยมงหมายวจารณพฒนาการของลทธวชาการกฎหมายรฐธรรมนญทครอบง�าเยอรมนอยในเวลานน และน�าเสนอขอความคดรฐธรรมนญและกฎหมายทแตกตางออกไปซง“ทฤษฎรฐธรรมนญ”ของSchmittไดการตอบรบอยางดเยยมในแวดวงนตศาสตรเยอรมน ในบทความนจะน�าเสนอความคดของSchmittทปรากฏอยในงาน“ทฤษฎรฐธรรมนญ”(2.)ขอวจารณตอรฐธรรมนญไวมารและระบบรฐสภา(3.)ตลอดจนขอเสนอวาใครคอผพทกษรฐธรรมนญ(4.)อยางไรกตามเพอใหเขาใจพนฐานความคดของSchmitt ในเบองตนจ�าเปนตองอธบายถงพนฐานทฤษฎกฎหมายของเขาโดยสงเขป(1.)

1. พนฐานทฤษฎกฎหมายของ Carl Schmitt โดยสงเขป1 โครงความคดทางทฤษฎกฎหมายของ Carl Schmitt ตงอยบนพน

ฐานของทฤษฎ“อ�านาจตดสนใจนยม”(décisionnisme)ในGesetzundUrteil.

95

Eine Untersuchung zum Problem der Rechtspraxis หรอ “กฎหมายและ

ค�าพพากษา:บทวเคราะหปญหาของการปฏบตของศาล”(1912)ซงเปนงานชน

ส�าคญชนแรกของเขาSchmittไดปฏเสธความคดทวากฎหมายคอการแสดงออก

ซงเจตจ�านงของฝายนตบญญตและไมเหนดวยกบวธการปรบใชกฎหมายทเปน

นามธรรมทวไปเขากบขอเทจจรงทเปนรปธรรมโดยน�าวธมาจากวชาตรรกศาสตร

ทเรยกวา Syllogism มาใช Schmitt เหนวาในทกการตดสนใจใดๆ ของการ

กระท�าทมลกษณะทางตลาการ เปนหวงเวลาของดลพนจซงท�าใหการตดสนใจ

แตละครงมเนอหาแตกตางกนไปตามแตเจตจ�านงของผใชและตความกฎหมาย

งานของ Schmitt ตอบโตความคดทครอบง�าวงการนตศาสตรของ

เยอรมนในเวลานนเขาเหนวาประเดนปญหาใจกลางของกฎหมายรฐธรรมนญ

ไมไดเกยวอะไรแมแตนอยกบเรองความเปนกฎเกณฑของเนอหาทมผลบงคบใน

ทางกฎหมายหรอศลธรรมแตอยท“ใครเปนผมอ�านาจตดสนใจ”ตางหาก

ทฤษฎกฎหมายของ Schmitt ตงอยบนพนฐานของการแบงแยก

ระหวาง“กฎหมาย”กบ“การสรางกฎหมาย”ซงเปนทฤษฎทตรงกนขามกบทฤษฎ

ดงเดมทแบงแยกเปนกฎหมายทรฐไมไดตราขน(เชนกฎหมายธรรมชาตกฎหมาย

ของพระเจา)กบกฎหมายทรฐตราขน(positivelaw)

ความคดของSchmittในหลายสวนเปนผลจากขอวจารณทเขาตอง

การตอบโตพงตรงไปทความคดแบบ “กฎเกณฑนยม” (Normativisme) และ

นตรฐ-เสรนยมของ Hans Kelsen ซงเปนศตรคแขงรวมสมยของเขา2 พนฐาน

ความคดของ Schmitt ในเรองกฎหมาย คอ การน�า “ความเปนการเมอง”

เชอมตอกบ“ความเปนกฎหมาย”โดยท“ความเปนการเมอง”อยเหนอ“ความ

เปนกฎหมาย” ซงพวกกฎเกณฑนยมไมยอมรบเดดขาด เพราะพวกเขาเหนวา

2 ความขดแยงของทงคเรมตนตงแตในชวงป1920เรอยมาจนกระทงเผยใหเหนชดเจนทสดเมอSchmittปฏเสธไมรวมลงชอในค�ารองของนกวชาการทไมเหนดวยกบการปลดKelsenออกจากต�าแหนงศาสตราจารยมหาวทยาลย Cologne ในป 1933 ไมเพยงแต Schmittแสดงออกใหเหนถงการไมปกปองเสรภาพทางวชาการของ Kelsen เทานน ในป 1936 เขายงไดเผยจดยนตอตานยวอยางชดแจงในงานประชมวชาการของสนนบาตนกกฎหมายชาตสงคมซงเขาเปนประธานSchmittยนยนวา“ส�าหรบเราแลวผเขยนชาวยวไมมอ�านาจใดแมจะเปนอ�านาจทางวชาการอนบรสทธกตาม”

96

“ความเปนการเมอง”ไมใชเรองของกฎเกณฑแตอยในสวนของ“สงทควรจะเปน”

(Sein) ในขณะทระบบกฎหมายนนเปนระบบปดซงตงอยบนกฎเกณฑ (norm)

ซงเปน“สงทเปนอย”(Sollen)

Schmitt เหนวา กฎหมายไมอาจบงคบใชไดดวยตวของมนเอง

กฎหมายไมสามารถตความหรอก�าหนดนยามหรอบงคบการไดดวยตวของมนเอง

กฎเกณฑ (norm) ไมมทางเกดขนไดหากปราศจากซงอ�านาจในการ “ตดสนใจ”

เขาไปสราง ก�าหนด ใหความหมาย และบงคบใชกฎเกณฑ Schmitt จงไมเหน

ดวยกบความคดของ Kelsen ทเสนอวาความสมบรณของกฎเกณฑหนง (เชน

กฎเกณฑB)ตงอยบนอกกฎเกณฑหนง(เชนกฎเกณฑA)ทก�าหนดวธการเกด

ขนและด�ารงอยของกฎเกณฑนน(กฎเกณฑB)ไวเชนค�าพพากษาของศาลเกด

จากการปรบใชกฎเกณฑของกฎหมายและเนอหาของกฎหมายกเกดจากการปรบ

ใชบทบญญตรฐธรรมนญกฎเกณฑนยม(Normativisme)แบบKelsenจงเปน

รปแบบพระมดทก�าหนดวาการสรางกฎเกณฑทงหลายเกดจากการปรบใชสบสาย

มาจากกฎเกณฑทอยในล�าดบชนสงกวา เจาหนาทฝายปกครองใชอ�านาจและ

ผพพากษาตดสนคดโดยปรบใช-สบสายจากกฎหมาย รฐสภาตรากฎหมายโดย

การปรบใช-สบสายมาจากรฐธรรมนญและผสถาปนารฐธรรมนญตรารฐธรรมนญ

โดยการปรบใช-สบสายมาจากกฎเกณฑสงสดในจนตภาพท Kelsen เรยกวา

Grundnorm หรอ “กฎเกณฑพนฐาน” Schmitt วจารณวา โดยธรรมชาต ตว

กฎหมายไมอาจบงคบใชไดดวยตนเององคกรผบงคบใชกฎเกณฑทเปนนามธรรม

ทวไปใหเขากบสถานการณเฉพาะรปธรรมจะสามารถกระท�าเชนนนไดกเพราะ

มองคประกอบ2ประการคอกฎเกณฑและการตดสนใจขององคกรผมอ�านาจ

บงคบใชกฎเกณฑ ดงนน “อ�านาจตดสนใจ” จงเปนองคประกอบส�าคญทท�าให

กฎเกณฑบงเกดผลเปนรปธรรม หาใชกฎเกณฑในล�าดบสงกวาแบบท Kelsen

เสนอไมSchmittเหนตอไปวาฐานของกฎเกณฑทางกฎหมายทงหลายจงไมใช

กฎเกณฑทางกฎหมายดวยกน แตเปนอ�านาจ ดงทเขายนยนวา “ระเบยบทาง

กฎหมายกเหมอนกบระเบยบอนๆ ทตงอยบนพนฐานของการตดสนใจ ไมใชตง

อยบนพนฐานของกฎเกณฑ” 3

3 CarlSCHMITT,Théologie politique, Gallimard,1988,p.20.

97

2. รฐธรรมนญและอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ 2.1. ความหมายของรฐธรรมนญ ในสวนแรกของVerfassungslehreตงแตบทท1ถงบทท4Schmittไดอธบายการนยาม“รฐธรรมนญ”ในหลายความหมายตงแตความหมายอยางกวางความหมายอยางแคบความหมายในทางปฏฐานและความหมายอดมคต รฐธรรมนญในความหมายอยางกวางซงSchmittเรยกวา“ขอความคดสมบรณของรฐธรรมนญ” หรอ“รฐธรรมนญในฐานะทงหมดทงมวลอนเปนเอกภาพ”นน เขาอธบายวารฐธรรมนญนยนอาจแบงไดสองความหมายในความหมายแรกรฐธรรมนญคอโครงสรางอยางกวางของหนวยทางการเมองและระเบยบทางการเมองซงรฐธรรมนญในความหมายนกคอรฐนนเองอกความหมายหนง รฐธรรมนญ คอ ระบบปดของกฎเกณฑทงหลาย เปนกฎหมายพนฐานทวางหลกเกณฑใหแกกฎหมายอนๆหรอเปนกฎเกณฑแหงกฎเกณฑนนเองในความหมายนจงขนกบความเปนกฎเกณฑและล�าดบชนของกฎหมาย4

Schmittเรยกรฐธรรมนญในความหมายอยางแคบวา“ขอความคดสมพทธของรฐธรรมนญ” หรอ “รฐธรรมนญในฐานะความหลากหลายของกฎหมายเฉพาะ” รฐธรรมนญคอการรวมกนของบรรดากฎหมายรฐธรรมนญทงหลายเขาไวดวยกนในความหมายนเปนการพจารณาลกษณะของรฐธรรมนญในทางรปแบบซงแตกตางจากการพจารณาในทางเนอหา บรรดากฎหมายรฐธรรมนญทน�ามารวมกนนนจะมเนอหาอยางไรกไดขอเพยงแคน�ามารวมกนเปนรฐธรรมนญตามรปแบบเกดเปนรฐธรรมนญหนงเดยวกเพยงพอแลว “รปแบบ”ทวาแสดงออกไดในสองลกษณะลกษณะแรกความเปนลายลกษณอกษรรฐธรรมนญตองเปนลายลกษณอกษรเพอความแนนอนชดเจนวาบทบญญตใดทเปน “รฐธรรมนญ” และทราบไดวามบทบญญตแหงกฎหมายอนขดกบรฐธรรมนญหรอไมลกษณะทสองกระบวนการแกไขรฐธรรมนญแบบแกไขยากกวากฎหมายอนเพอประกนใหรฐธรรมนญมสถานะทมนคงและมระยะเวลาการบงคบใชทยาวนานจงตองก�าหนดใหแกไขไดยากกวาการแกไขกฎหมายอนๆ5

4 Carl SCHMITT, Théorie de la constitution, traduction de Verfassungslehre par LilyaneDEROCHE,PUF,1993,pp.131-139.

5 Ibid., pp.141-150.

98

ในสวนของรฐธรรมนญในความหมายอดมคต Schmitt เหนวา

รฐธรรมนญในความหมายนเปนการน�าความคดทางการเมองเขาไปผสมกบ

รฐธรรมนญ โดยอางวารฐธรรมนญทแทจรงตองตอบสนองตออดมการณทาง

การเมองแตละฝายตางพยายามชวงชงการนยามวารฐธรรมนญคออะไรโดยน�า

อดมการณทางการเมองของฝายตนเขาไปเปนสวนผสมหากรฐธรรมนญใดทไมม

บทบญญตทสะทอนถงอดมการณของฝายตน กถอวารฐธรรมนญนนไมใช

รฐธรรมนญทแทจรงดงปรากฏใหเหนจากการตอสกนระหวางกระฎมพเสรนยม

กบสมบรณาญาสทธราชยฝายกระฎมพเสรนยมจ�าเปนตองสรางขอความคดหรอ

หลกการพนฐานเพอเปนปจจยในการจ�าแนกรฐธรรมนญทแทจรง ไดแก การ

รบรองสทธและเสรภาพของบคคลและการแบงแยกอ�านาจดงนนรฐธรรมนญ

ในความหมายอดมคตของพวกนตรฐแบบกระฎมพจงตองมบทบญญตท

รบรองหลกการแบงแยกอ�านาจและรบรองสทธขนพนฐาน6

Schmittไมเหนดวยกบการใหความหมายรฐธรรมนญทงแบบอยาง

กวาง อยางแคบ และแบบอดมคต ส�าหรบ Schmitt แลวการใหนยามแก

รฐธรรมนญตองเปนความหมายแบบปฏฐานหรอpositiveเทานนรฐธรรมนญ

ในความหมายแบบปฏฐาน มสององคประกอบ ไดแก การกระท�าอนเกด

จากอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ (Pouvoir constituant) และการตดสนใจ

ของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในการก�าหนดรปแบบและประเภท

ของหนวยทางการเมอง จะเหนไดวา Schmitt ใหความส�าคญกบ “อ�านาจ

สถาปนารฐธรรมนญ”และ“การตดสนใจของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ”

ดงนนรฐธรรมนญจงไมอยภายใตกฎเกณฑใดๆทงสนทกอยางขนกบการตดสน

ใจของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ ซงอาจเปนประชาชนในกรณทเปน

ประชาธปไตยและเปนกษตรยในกรณทเปนราชาธปไตย

Schmitt ยดถอความหมายของรฐธรรมนญในทางปฏฐานหรอ

positive และการแบงแยก “รฐธรรมนญ” (Verfassung) ออกจาก “กฎหมาย

รฐธรรมนญ” (Verfassungsgesetz)อยางยง ดงนน เมออานงานของSchmitt

โดยเฉพาะอยางยง“ทฤษฎรฐธรรมนญ”หรอVerfassungslehreแลวหากปรากฏ

6 Ibid.,pp.167-172.

99

ค�าวา “รฐธรรมนญ” (Verfassung) เมอไร ยอมหมายถง รฐธรรมนญในฐานะ

เปนการตดสนใจฝายเดยวของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในการ

ก�าหนดประเภทและรปแบบของหนวยทางการเมองเสมอ ไมใชหมายถง

รฐธรรมนญลายลกษณอกษรแตละฉบบดงเชนทใชกนในประเทศตางๆ

เทานน

2.2. รปแบบการเกดขนของรฐธรรมนญ ใน Verfassungslehre (1928) หรอ “ทฤษฎรฐธรรมนญ” Schmittแบงรปแบบการเกดขนของรฐธรรมนญออกเปน 2 รปแบบ ไดแก รฐธรรมนญ ซงเปนผลมาจากการกระท�าหลายฝาย และรฐธรรมนญซงเปนผลมาจากการ กระท�าฝายเดยว รฐธรรมนญซงเปนผลมาจากการกระท�าหลายฝายเปนขอตกลงสรปรวมกนระหวางบรรดาหนวยทางการเมองผถออ�านาจสถาปนารฐธรรมนญซงเปนอสระตอกน รฐธรรมนญจะก�าหนดสถานะทางการเมองของแตละหนวยทางการเมองทเขารวมตกลงกนลกษณะของรฐธรรมนญในรปแบบนจะแตกตางกนไปเราเรยกวาConventionในกรณทเปนการจดระเบยบของฐานนดร(Stän-destaat) ขอตกลงทเปนรฐธรรมนญกเปนการเจรจาตกลงกนระหวางฐานนดร ทงสามไดแกขนนางพระและฐานนดรทสามสวนกรณทแตละรฐซงเปนอสระไดเขามารวมตกลงรวมตวกนเปนสหพนธอยางถาวรอนประกอบดวยรฐทลงนาม ตกลงรวมกน ขอตกลงทเปนรฐธรรมนญนน เรยกวา Pact รฐธรรมนญซงเปน ผลมาจากการตกลงกนของหลายฝายนอาจเปนการ “ประนประนอมทางรฐธรรมนญ” ของบรรดาพลงทางการเมองทงหลายเพอรกษาสถานะดงเดม(statu quo) ของตนใหไดในหวงเวลาทยงไมมพลงทางการเมองใดชนะแบบเบดเสรจ7 Schmitt ไดยกตวอยางเปนรปธรรมของรฐธรรมนญซงเปนผลมา จากการกระท�าหลายฝายไวไดแกรฐธรรมนญของสมาพนธรฐเยอรมนเหนอใน

ป1867และรฐธรรมนญอาณาจกรไรชในป1871ตามรฐธรรมนญทงสองฉบบ

7 RenaudBAUMERT,La découverte du juge constitutionnel, entre science et politique. Les controverses doctrinales sur le contrôle de la constitutionnalité des lois dans les Républiques française et allemand de l’entre- deux-guerres, LGDJ,2009,p.454.

100

นเกดจากขอตกลงซอนกนสองกรณขอตกลงแรกคอขอตกลงระหวางรฐสมาชก

ขอตกลงทสอง คอ ขอตกลงระหวางกษตรยกบรฐสภา Schmitt เหนวา ถาขอ

ตกลงใดขอตกลงหนงเปน“ขอตกลงอยางแทจรง”อกขอตกลงทเหลอกตองเปน

“ขอตกลงทางรฐธรรมนญปลอม”ทกหนวยการเมองยอมมผทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญไดเพยงหนงเดยวดงนนรปแบบคกนระหวาง“กษตรย-รฐสภา”จง

ไมอาจกอตงการตดสนใจทางการเมองอยางแทจรงได แตเปนเพยง “การ

ประนประนอมเพอประวงเวลา”เลอนการตดสนใจทางการเมองอยางแทจรง

รฐธรรมนญซงเปนผลมาจากการกระท�าฝายเดยวคอรฐธรรมนญ

ทเกดจากการตดสนใจทางการเมองฝายเดยวของผ ทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญ รฐธรรมนญในรปแบบนจงเปนการกระท�าตามเจตจ�านงของผทรง

อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในการก�าหนดรปแบบใหแกหนวยทางการเมองการ

ด�ารงอยของรฐธรรมนญนเปนไปตามการตดสนใจทางการเมองนนเอง

2.3. อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ Verfassungslehre(1928)ของSchmittใหความส�าคญกบ“อ�านาจ

สถาปนารฐธรรมนญ” (Pouvoir constituant)อยางมากจะเหนไดจากเขาอทศ

หนงบทใหแกเรองดงกลาวและยงไดกลาวถงอกหลายครงในบทอนๆSchmittน�า

ความคดเรอง“อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ”(Pouvoirconstituant)ของSieyès

กลบมาพจารณาใหม8 และดวยลกษณะสงสด เดดขาด และไมมขอจ�ากดใดๆ

ของอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญนเอง Schmitt ไดน�ามาใชเชอมโยงเขากบ

“รฐธรรมนญ” (Verfassung) และอธบายวาในหวงเวลาทผทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญไดใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญเพอกอตงสถาปนารฐธรรมนญนน

เปน“หวงเวลาทางการเมองของกฎหมาย”9

8 งานของSieyèsทไดน�าเสนอความคดเรอง“อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ”(Pouvoircon-stituant)มอยสองชนไดแกEssaisurlesprivilègesและQu’est-cequeleTiersétat?ซงพอสรปอยางกระชบไดวาอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญซงไมอาจถกจ�ากดไดดวยกฎเกณฑใดๆ ตองใชทงเพอท�าลายระเบยบซงด�ารงอย (ระเบยบของสงคมฝรงเศสในเวลานนทใหอภสทธแกชนชนพระและขนนาง) และทงเพอสรางระเบยบใหม (กอตงระเบยบใหมทใหประโยชนแก“ชาต”ซงไดแกฐานนดรทสาม)

9 Jean-FrançoisKERVEGAN,Que faire de Carl Schmitt ?,Gallimard,2011,p.189.

101

Schmittอธบายวา“อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ”(Pouvoirconsti-tuant) คอ เจตจ�านงทางการเมองซงอ�านาจของมนไดกระท�าการตดสนใจอยางเปนรปธรรมถงประเภทและรปแบบของการด�ารงอยทางการเมองโดยเฉพาะการตดสนใจตามเจตจ�านงทางการเมองดงกลาวนไดสรางความสมบรณตอบรรดา กฎเกณฑทางรฐธรรมนญทงหลายทตอเนองตามมา10 รฐธรรมนญไมไดตงอยบนกฎเกณฑทางกฎหมายหรอหลกการใดๆทมมากอนหนานน เมอไมไดขนกบกฎเกณฑใดๆ การตดสนใจทางการเมองทปรากฏออกมาในรปของรฐธรรมนญจงเปนการแสดงใหเหนถงความสามารถของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในการเปดเผยเจตจ�านงของตนใหปรากฏเปนการกอรปขนขององคกรทางการเมองอ�านาจสงสดจะทรงอ�านาจและมพลงไดกดวย“การตดสนใจ”ซงเปนการตดสนใจ“ใหสงหนงด�ารงอย”ท�านองเดยวกนกบท Schmitt เคยเสนอไวใน Politische Theologie - เทววทยาทางการเมอง(1922)วาองคอธปตยเปนผตดสนใจวาเมอไรเปนสภาวะยกเวนSchmitt เหนวาความสมบรณทางกฎหมายของรฐธรรมนญไมไดเกยวของอะไรกบความเปนกฎเกณฑ หรอล�าดบชนของกฎหมาย ไมจ�าเปนตองมกฎเกณฑใดๆ มาเปน“มาตรวด” วารฐธรรมนญสมบรณหรอไม เพราะรฐธรรมนญสมบรณโดยตวของมนเองเนองจากเกดจากการตดสนใจและเจตจ�านงทางการเมองของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญดงนนการตดสนใจของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญจงเปนองคประกอบส�าคญสงสดทกอตงรฐธรรมนญ (Verfassung)โดยตรง11 ในสวนของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญนนSchmittอธบายวามไดหลายรปแบบตามแตละยคสมย ในยคกลาง พระเจาเทานนทเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ ตอมาในยคปฏวตฝรงเศส Sieyès ไดสรางทฤษฎอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญเปนของชาต (Nation) ซงชาตในความหมายนกคอประชาชนนนเองนบตงแตศตวรรษท18เปนตนมากษตรยไมไดกลายเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญอกตอไป แตเปนมนษยทงหลายทมอ�านาจในการ

10 CarlSCHMITT,Théorie de la constitution,traductiondeVerfassungslehreparLilyaneDEROCHE,PUF,1993,pp.211-212.

11 Ibid,p.212.

102

ตดสนใจก�าหนดประเภทและรปแบบของหนวยทางการเมอง ตอมา ในยคการฟนฟกษตรยของฝรงเศส(LaRestauration)ตงแตป1815-1830กษตรยกลบมาเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญอกครงกษตรยเปนผทรงอ�านาจเตมในการก�าหนดรปแบบของหนวยทางการเมองและกอตงรฐธรรมนญขน แมรฐธรรมนญนจะจ�ากดอ�านาจกษตรยบางประการแตกษตรยกเปนผสถาปนารฐธรรมนญนขนเองในบางกรณคนสวนนอยอาจเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญกไดรฐทถอก�าเนดขนจากการใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญของคนสวนนอยอาจเปนอภชนาธปไตย(aristocracy)หรอคณาธปไตย(oligarchy)กได

ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญอาจใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ

ในรปแบบแตกตางกนไปในกรณทกษตรยเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ

กษตรยกมอ�านาจเตมในการตดสนใจตรารฐธรรมนญและพระราชทานใหซงการ

ตดสนใจของกษตรยดงกลาวเปนการตดสนใจฝายเดยว ในบางกรณกษตรยอาจ

ใหสภาหรอประชาชนมสวนรวมในการตรารฐธรรมนญ หรอกษตรยอาจ

พระราชทานรฐธรรมนญใหเพราะประชาชนเรยกรองหรอถกกดดนทางการเมอง

แตไมวาอยางไรกตามเมอกษตรยเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญอยการ

พระราชทานรฐธรรมนญของกษตรยจะเกดจากปจจยใดหรอดวยวธการใดกถอวา

เปนการใชอ�านาจตดสนใจฝายเดยวของกษตรยผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ

ในเวลานนแตเพยงผเดยว12

ในกรณทประชาชนเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ รปแบบ

การใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญยอมสลบซบซอนขน เพราะประชาชนเปน

องคอธปตยทไมไดถกกอตงอยางเปนระบบระเบยบและเปนเอกภาพเจตจ�านง

ของประชาชนแตละคนไมมทางสอดคลองตองกนไดทงหมดดงนนการแสดงออก

ซงการใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญของประชาชนจงตองออกแบบใหเกดการ

ตดสนใจฝายเดยวใหไดไดแกการใหประชาชนออกเสยงประชามตใหความเหน

ชอบรฐธรรมนญหรอการใหประชาชนเลอกตงผแทนเขาไปท�าหนาทยกรางและ

ใหความเหนชอบรฐธรรมนญ13

12 Ibid,p.218.13 Ibid,pp.220-222.

103

2.4. “รฐธรรมนญ” (Verfassung) กบ “กฎหมาย

รฐธรรมนญ” (Verfassungsgesetz) ในหนงสอ Verfassungslehre (1928) Schmitt ใหความส�าคญกบ

ขอความคดแบบปฏฐานของรฐธรรมนญมากทสด เพราะเปนการอธบาย

รฐธรรมนญในฐานะทเปนการเลอกรปแบบและชนดของหนวยทางการเมอง

Schmitt เหนวาตองแบงแยกเดดขาดระหวาง “รฐธรรมนญ” (Verfassung)

กบ “กฎหมายรฐธรรมนญ” (Verfassungsgesetz) ออกจากกน ส�าหรบ

Schmittแลวการถอดรอ“รฐธรรมนญ”ออกเปน“กฎหมายรฐธรรมนญ”หลายๆ

สวนหรอ“กฎหมายรฐธรรมนญ”ตางๆประกอบกนขนกลายเปน“รฐธรรมนญ”

นนเปนความคดทไมอาจยอมรบได14

รฐธรรมนญ (Verfassung)ในความหมายแบบปฏฐาน (positive)

ก�าเนดจากการใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ(Pouvoirconstituant)เพอกระท�า

การทเรยกวา “การกระท�าทางสถาปนารฐธรรมนญ” (Verfassungsgebung)

ซงโดยตวของมนเองแลวไมไดเปนกฎเกณฑใดๆแตเปนการก�าหนดรปแบบของ

หนวยทางการเมองโดยอาศยการตดสนใจเดยว การกระท�านกอตงสถาปนา

รปแบบและชนดของหนวยทางการเมอง และเบองหลงของการกระท�าทาง

สถาปนารฐธรรมนญกคอองคประธานผสามารถกอตงรฐธรรมนญซงก�าหนด

รปแบบหนวยทางการเมองตามเจตจ�านงของตนรฐธรรมนญจงเปนตวเลอกตาม

จตส�านกของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญซงท�าใหหนวยทางการเมอง

สมบรณเพอตวของมนเองและดวยตวของมนเอง15

ในสวนของ “กฎหมายรฐธรรมนญ” (Verfassungsgesetz) นน

จะสมบรณกตอเมอตงอยบนฐานของ“รฐธรรมนญ”(Verfassung)อกทอดหนง

ดงทSchmittสรปใหเขาใจโดยงายวา“กฎหมายรฐธรรมนญ สมบรณไดตอเมอ

อยบนพนฐานของรฐธรรมนญและในกรอบของรฐธรรมนญ สวนรฐธรรมนญ

สมบรณไดบนพนฐานของเจตจ�านงของอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ”16

14 Ibid,p.151.15 Ibid,p.152.16 Ibid,p.224.

104

ผทรงอ�ำนำจสถำปนำรฐธรรมนญ

ใช

อ�ำนำจสถำปนำรฐธรรมนญ (Pouvoir constituant)

กระท�ำ

กำรกระท�ำทำงสถำปนำรฐธรรมนญ (Verfassungsgebung)

เพอกอตงสถำปนำ

รฐธรรมนญ (Verfassung) --- รปแบบของหนวยทำงกำรเมอง

เพอไปก�ำหนด

กฎหมำยรฐธรรมนญ (Verfassungsgesetz)

การแบงแยกระหวาง “รฐธรรมนญ” (Verfassung) กบ “กฎหมาย

รฐธรรมนญ” (Verfassungsgesetz)แบบSchmittนสงผลถงขอจ�ากดการแกไข

รฐธรรมนญดวยSchmittเหนวาการกระท�าทางแกไขรฐธรรมนญ(Verfassung-

sänderung) มสถานะต�ากวาการกระท�าทางสถาปนารฐธรรมนญ (Verfas-

sungsgebung) ดงนน การแกไขรฐธรรมนญ (ändern) จงกระท�าไดเฉพาะการ

แกไขในสวนของกฎหมายรฐธรรมนญ(Verfassungsgesetz)เทานนไมอาจแกไข

ในสวนของรฐธรรมนญ(Verfassung)ไดกฎหมายรฐธรรมนญ(Verfassungsge-

setz) อาจถกแกไขหรอยกเลกไดดวยการกระท�าทางแกไขรฐธรรมนญ (Verfas-

sungsänderung)แตรฐธรรมนญ(Verfassung)ซงเปนการตดสนใจทางการเมอง

ของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญอาจถกแกไขหรอยกเลกไดกดวยการตดสน

ใจทางการเมองของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญเทานน17

Schmittอธบายตอไปวารฐธรรมนญอยในสถานะทไมอาจละเมด

ได ในขณะทกฎหมายรฐธรรมนญอาจถกประกาศงดเวนการใชบงคบไดในกรณ

สถานการณยกเวนหรอสถานการณฉกเฉนในกรณทรฐธรรมนญมบทบญญตวา

ดวยการสาบานของประมขของรฐหรอองคกรของรฐอนๆใหเคารพรฐธรรมนญ

นนยอมหมายถงการสาบานตอรฐธรรมนญไมใชสาบานตอกฎหมายรฐธรรมนญ

หรอสาบานตอบทบญญตวาดวยการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ การสาบานใน

17 Ibid,p.229-230.

105

ความหมายน เปนการแสดงใหเหนวาประมขของรฐและบรรดาองคกรของรฐ

อนๆ ยอมรบใน “รฐธรรมนญ” หรอการตดสนใจของผทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญในการก�าหนดรปแบบของหนวยทางการเมองหากเปนเชนนความ

ผดฐานทรยศชาตทประมขของรฐอาจถกกลาวหาและด�าเนนคด กคอความผด

ฐานละเมดรฐธรรมนญเทานน ไมรวมถงการละเมดกฎหมายรฐธรรมนญ เชน

รฐธรรมนญไวมาร ประกอบไปดวยการตดสนใจของผทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญใน5ลกษณะไดแกประชาธปไตยสาธารณรฐสหพนธรฐผแทน

แบบรฐสภานตรฐถาประมขของรฐละเมดลกษณะการตดสนใจทงหานกเทากบ

วาประมขของรฐละเมดรฐธรรมนญและอาจถกกลาวหาและด�าเนนคดฐาน

ทรยศชาต

จากการแบงแยก “รฐธรรมนญ” ออกจาก “กฎหมายรฐธรรมนญ”

ดงกลาวท�าใหSchmittเหนตอไปวาในกรณทรฐธรรมนญดบสญอยางสมบรณ

(Verfassungsvernichtung)หรอรฐธรรมนญถกยกเลกทงฉบบ(Verfassungsbe-

seitgung) ยอมไมกระทบตอผลบงคบทางกฎหมายของกฎหมายรฐธรรมนญ

กลาวคอ กฎหมายรฐธรรมนญยงคงมผลตอไปเหมอนกฎหมายอนๆ โดยทไม

จ�าเปนตองตรากฎหมายใหมเพอรบรองกฎหมายรฐธรรมนญนอกจากนความ

ขดแยงทางรฐธรรมนญ(Verfassungsstreitigkeiten)จงไมใชกรณทขดแยงกนใน

ระดบกฎหมายรฐธรรมนญการโตแยงวามการกระท�าทกระทบตอบทบญญตใน

สวนทเปนกฎหมายรฐธรรมนญจงยงไมถอเปนความขดแยงทางรฐธรรมนญใน

ความหมายนเชนกฎหมายทตราโดยรฐสภาขดหรอแยงกบกฎหมายรฐธรรมนญ

เปนตน

2.5. การเปลยนแปลงรฐธรรมนญ และความชอบธรรม

ของรฐธรรมนญทสถาปนาขนใหม Schmittไดแบงแยกการเปลยนแปลงรฐธรรมนญออกเปน5ประเภท

ดงน18

ประเภทแรก การดบสญอยางสมบรณของรฐธรรมนญ (Verfas-

sungsvernichtung, Constitutional Annihilation)คอการยกเลกรฐธรรมนญ

18 Ibid,p.237-239.

106

(Verfassung-การตดสนใจทางการเมองของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ)

ทใชบงคบอย พรอมเปลยนแปลงผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญดวย ไดแก

การปฏวตซงไมเพยงแตสามารถยกเลกกฎหมายรฐธรรมนญ (Verfas-

sungsgesetz) และรฐธรรมนญ (Verfassung) เทานน แตยงสามารถ

เปลยนแปลงประเภทของอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญหรอผทรงอ�านาจ

สถาปนารฐธรรมนญไดอกดวย การปฏวตประชาธปไตยอาจยกเลกกษตรย

ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญแลวเปลยนเปนประชาชนผทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญในทางกลบกนการปฏวตแบบกษตรยกอาจยกเลกประชาชนผทรง

อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญแลวเปลยนเปนกษตรยผ ทรงอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญแทน

ประเภททสอง การยกเลกรฐธรรมนญ (Verfassungsbeseit-

gung, Constitutional Abrogation) คอการยกเลกรฐธรรมนญ (Verfassung

-การตดสนใจทางการเมองของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ)ทใชบงคบอย

โดยไมเปลยนแปลงผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญเชนเหตการณในฝรงเศส

เมอป 1848 1851 1852 1870 เปนการเปลยนแปลงรฐธรรมนญแบบยกเลก

รฐธรรมนญทงฉบบโดยไมเปนไปตามกระบวนการทรฐธรรมนญก�าหนดแตไมม

การเปลยนแปลงผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญยงคงรกษาใหประชาชนเปน

ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญตอไปกรณเหลานจงไมมปญหาเกยวกบความ

ตอเนองของรฐ19

ประเภททสาม การแกไขรฐธรรมนญ (Verfassungsanderung,

Constitutional Revision) คอ การเปลยนแปลงเนอหาในบทบญญตของ

กฎหมายรฐธรรมนญ ดวยการยกเลกบทบญญตของกฎหมายรฐธรรมนญบาง

สวนและเพมเตมบทบญญตของกฎหมายรฐธรรมนญใหมเขาไปแทนแบงไดเปน

การแกไขรฐธรรมนญซงขดแยงกบรฐธรรมนญ (Verfassungmis-

sachtende) คอการแกไขบทบญญตของกฎหมายรฐธรรมนญโดยไมเปนไปตาม

กระบวนการทก�าหนดไวในรฐธรรมนญ

19 Ibid,p.231.

107

การแกไขรฐธรรมนญซงสอดคลองกบรฐธรรมนญ (Verfassun-

gachtende) คอ การแกไขบทบญญตของกฎหมายรฐธรรมนญโดยเปนไปตาม

กระบวนการทก�าหนดไวในรฐธรรมนญ ซงถอวาเปนการแกไขรฐธรรมนญตาม

ความหมายทถกตองและใชอยกนในปจจบนกลาวคอรฐธรรมนญก�าหนดหมวด

วาดวยการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเพอก�าหนดกระบวนการและขนตอนตลอดจน

ขอจ�ากดตางๆไวและการแกไขรฐธรรมนญกไดด�าเนนการตามกระบวนการนน

ประเภททส การยกเวนรฐธรรมนญ (Durchbrechung, Statu-

tory Constitutional Violation) คอการกระท�าทกระทบตอบทบญญตในสวน

ของกฎหมายรฐธรรมนญ (Verfassungsgesetz)ทส�าคญซงมผลตอความสมบรณ

ของกฎหมายรฐธรรมนญเองกรณนแตกตางจากสามประเภทแรกกลาวคอไมใช

การยกเลกหรอแกไขรฐธรรมนญ(Verfassung)แตเปนการกระท�าทสงผลกระทบ

ตอกฎหมายรฐธรรมนญ (Verfassungsgesetz)ในสวนทส�าคญแบงไดเปน

การยกเวนรฐธรรมนญซงขดแยงกบรฐธรรมนญคอการกระท�า

ทสงผลตอการเปลยนแปลงบทบญญตของกฎหมายรฐธรรมนญในสวนส�าคญ

โดยไมใชกระบวนการแกไขรฐธรรมนญตามทก�าหนดไว เชน รฐประหารของ

Louis-Napoléon Bonaparte ในวนท 2 ธนวาคม 1851 เหตการณครงนน

เรมตนจาก Louis-Napoléon Bonaparte ไดรบการเลอกตงเปนประธานาธบด

เขาขดแยงกบสภาผแทนราษฎรหลายครง และตองการแกไขรฐธรรมนญในบาง

ประเดนแตรฐธรรมนญ 1848 ก�าหนดใหรฐธรรมนญเปนแบบแกไขยาก ครน

ตองการยบสภาผแทนราษฎรเพอใหมการเลอกตงใหม กไมมบทบญญตใน

รฐธรรมนญทใหอ�านาจแกประธานาธบดในการยบสภาผแทนราษฎรอก ตอมา

มการสรางสถานการณใหเกดความวนวายบคคลส�าคญถกฆาเพอใหสถานการณ

ถงทางตน และ Louis-Napoléon กออกมาฉวยโอกาสแสดงตนเปนวรบรษ

ผคลคลายปญหาดวยการประกาศใชรฐกฤษฎกา4ฉบบซงมผลเปนการยบสภา

ผแทนราษฎรจะเหนไดวาประธานาธบดใชอ�านาจจนสงผลใหสภาถกยบไปทงๆ

ทรฐธรรมนญไมอนญาตใหยบสภาไดตวอยางอกกรณกเชนรฐธรรมนญก�าหนด

วาระของรฐสภาไวแตรฐสภาตรารฐบญญตเพอขยายวาระของตนออกไป

การยกเวนรฐธรรมนญซงสอดคลองกบรฐธรรมนญคอการกระท�า

ทสงผลตอการเปลยนแปลงบทบญญตของกฎหมายรฐธรรมนญในสวนส�าคญ

108

โดยใชกระบวนการตามทรฐธรรมนญก�าหนดไว เชน รฐธรรมนญก�าหนดวาระ

ของรฐสภาไว กอนทรฐสภาจะหมดวาระ รฐสภากอาศยชองทางการแกไข

รฐธรรมนญตามทรฐธรรมนญก�าหนดไวเพอขยายวาระออกไปหรอในเยอรมน

สมยไวมารรฐธรรมนญก�าหนดวาระการด�ารงต�าแหนงของประธานาธบดไวเมอ

ใกลจะหมดวาระรฐสภาไดตรารฐบญญตลงวนท27ตลาคม1922ก�าหนดให

“ประธานาธบดทไดรบเลอกจากสภาแหงชาตใหด�ารงต�าแหนงตอไปจนถงวนท

30 มถนายน 1925” โดยรฐบญญตดงกลาวตราขนโดยใชกระบวนการแกไข

รฐธรรมนญซงก�าหนดไวในมาตรา76ของรฐธรรมนญไวมาร

ประเภททหา การงดบงคบใชรฐธรรมนญ (Suspension, Con-

stitutional Suspension) คอ การงดบงคบใชกฎหมายรฐธรรมนญ (Verfas-

sungsgesetz)สวนใดสวนหนงหรอหลายสวนเปนการชวคราวแบงไดเปน

การงดบงคบใชรฐธรรมนญโดยขดกบรฐธรรมนญไดแกการงด

บงคบใชกฎหมายรฐธรรมนญโดยไมมบทบญญตใดในรฐธรรมนญอนญาตให

ท�าไดหรอการงดบงคบใชกฎหมายรฐธรรมนญโดยไมเปนไปตามกระบวนการท

รฐธรรมนญก�าหนด

การงดบงคบใชรฐธรรมนญทสอดคลองกบรฐธรรมนญ ไดแก

การงดบงคบใชกฎหมายรฐธรรมนญโดยบทบญญตในรฐธรรมนญอนญาตให

ท�าไดและการงดบงคบใชนนเปนไปตามกระบวนการทรฐธรรมนญก�าหนด เชน

รฐธรรมนญไวมารมาตรา48วรรคสองก�าหนดใหในกรณความมนคงหรอความ

สงบเรยบรอยถกกระทบกระเทอนอยางรายแรงประธานาธบดอาจออกมาตรการ

อนจ�าเปนเพอฟนฟความมนคงและความสงบเรยบรอยกลบมาใหมได ในการน

ประธานาธบดอาจงดบงคบใชรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบสทธขนพนฐานท

รบรองไวในมาตรา114มาตรา115มาตรา117มาตรา118มาตรา123มาตรา

124และมาตรา153ได

การเปลยนแปลงรฐธรรมนญ โดยเฉพาะอยางยงการเปลยนแปลง

ในรปแบบของการดบสญอยางสมบรณของรฐธรรมนญ(Verfassungsvernich-

tung,ConstitutionalAnnihilation)ทยกเลกรฐธรรมนญพรอมเปลยนแปลงผทรง

อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญดวยหรอการเปลยนแปลงในรปแบบของการยกเลก

รฐธรรมนญ (Verfassungsbeseitgung, Constitutional Abrogation) ทยกเลก

109

รฐธรรมนญแตไมเปลยนแปลงผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญยอมเกดปญหา

ตามมาวารฐธรรมนญใหมทมาแทนทรฐธรรมนญเกาทถกยกเลกไปนนจะมความ

ชอบธรรมหรอไม

ตอประเดนปญหาดงกลาวน Schmitt อธบายวา รฐธรรมนญ

ชอบธรรมเมอ “อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญซงการตดสนใจของมนไดกอตง

รฐธรรมนญนนไดเกดขน” หมายความวา ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญได

ตดสนใจกอตงรฐธรรมนญขนมาและการตดสนใจนนไดปรากฏขน การตดสนใจ

ทางการเมองเพอก�าหนดประเภทและรปแบบของการด�ารงอยของหนวยทางการ

เมองผานการก�าหนดลงไปเปนเนอหาสาระของรฐธรรมนญยอมสมบรณ (valid)

เพราะหนวยทางการเมองไดด�ารงอยและเพราะผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ

ไดก�าหนดการด�ารงอยนน ความสมบรณของรฐธรรมนญจงไมไดขนกบ

กฎเกณฑทางศลธรรม ทางสนทรยศาสตร หรอทางกฎหมายใดๆ ทงสน แต

ความสมบรณของรฐธรรมนญขนกบการปรากฏและด�ารงอยของรฐธรรมนญ

ในความเหนของ Schmitt แลว การพจารณาวารฐธรรมนญใหมทมาแทนท

รฐธรรมนญเกาทถกยกเลกไปนนชอบธรรมหรอไมจงไมมความจ�าเปนและไมม

ทางเปนไปได เพราะเมอหวงขณะทผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญตดสนใจ

ก�าหนดรปแบบและประเภทของหนวยทางการเมองแลวหนวยทางการเมองนน

ไดปรากฏขนและด�ารงอยกยอมมความสมบรณชอบธรรมอยในตวเองเนองจาก

เปนการตดสนใจทมาจากอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ20

Schmittเหนวาการประเมนความชอบธรรมของรฐธรรมนญใหม

โดยพจารณาวารฐธรรมนญใหมไดเกดขนมาตามกระบวนการทรฐธรรมนญ

เกาก�าหนดไว เปนเกณฑการประเมนทไรสาระและไมสมเหตสมผล เพราะ

รฐธรรมนญใหมเกดขนไดกตอเมอมการยกเลกรฐธรรมนญเกาเสยกอน จงไมม

ทางเปนไปไดเลยทรฐธรรมนญใหม(ซงเปนการตดสนใจทางการเมองชดใหมใน

การก�าหนดรปแบบและประเภทของหนวยทางการเมอง)จะอยภายใตกฎเกณฑ

ของรฐธรรมนญเกา

20 Ibid,p.225.

110

อยางไรกตาม ในความเหนของ Schmitt แลว การพจารณา

รฐธรรมนญชอบธรรมหรอไมเกดขนไดในกรณเดยวเทานน คอ พจารณาจาก

ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในสายธารของประวตศาสตรมผทรงอ�านาจ

สถาปนารฐธรรมนญอย 2ประเภทคอกษตรย และประชาชนดงนน เราจง

สามารถแยกความชอบธรรมของรฐธรรมนญออกเปน 2 ประเภทตามผทรง

อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญไดแกความชอบธรรมแบบราชวงศและความชอบ

ธรรมแบบประชาธปไตยการพจารณาความชอบธรรมของรฐธรรมนญจะเกดขน

ไดในความหมายนเทานน หากผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญเปนกษตรย

รฐธรรมนญทเกดจากการพระราชทานของกษตรยยอมขาดความชอบธรรมแบบ

ประชาธปไตยเชนเดยวกนรฐธรรมนญไวมารเกดจากการใชอ�านาจของประชาชน

ในฐานะผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ โดยยกเลกรฐธรรมนญ 1871 ไป

ซงหากพจารณาจากมมมองของกษตรย รฐธรรมนญแบบไวมารกขาดความ

ชอบธรรมแบบราชวงศ21

3. การวจารณรฐธรรมนญสาธารณรฐไวมาร

เสรประชาธปไตย และระบบรฐสภา Schmitt ไดอธบายไววารฐธรรมนญสาธารณรฐไวมารของเยอรมน

ลงวนท11สงหาคม1919มผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญคอประชาชน

จะเหนไดจากถอยค�าทปรากฏในค�าปรารภวา “ประชาชนชาวเยอรมนมอบ

รฐธรรมนญน” และในมาตรา 1 วรรคสองบญญตวา “อ�านาจอธปไตยมาจาก

ประชาชน”ประชาชนชาวเยอรมนในฐานะผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญได

ใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญตดสนใจฝายเดยวแสดงออกซงการกระท�าทาง

สถาปนารฐธรรมนญ (Verfassungsgebung) ก�าหนดรปแบบของหนวยทางการ

เมองใหแกเยอรมนไวใน5ลกษณะไดแกลกษณะแรก ประชาธปไตยเหนได

จากประชาชนเปนผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญและเมอใชอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญแลวกก�าหนดใหเปนระบอบประชาธปไตยดวยการใหอ�านาจอธปไตย

21 Ibid,pp.225-226.

111

มาจากการใชของประชาชน ลกษณะทสอง สาธารณรฐ รปของรฐไรชเปน

สาธารณรฐไมใชราชอาณาจกร ลกษณะทสาม สหพนธ ก�าหนดใหโครงสราง

ของรฐไรชเปนแบบสหพนธลกษณะทส ผแทนแบบรฐสภาและลกษณะทหา

นตรฐแบบกระฎมพ เปนระบบเสรนยมซงแสดงออกโดยการแบงแยกอ�านาจ

และการรบรองสทธขนพนฐาน22

ลกษณะทงหาเกดจากการตดสนใจหาชดและการผสมการตดสนใจ

ทงหานเขาเปนรปแบบของรฐท�าใหรฐนนเปนรฐทมรปแบบผสมการผสมผสาน

ของรฐธรรมนญไวมารมสองรปแบบ รปแบบแรกเปนการผสมเอานตรฐแบบ

กระฎมพหรอเสรนยมเขาไปกบรปแบบของหนวยทางการเมอง ซงSchmitt

เหนวารฐธรรมนญแบบสมยใหมนยมเอาความเปนนตรฐหรอเสรนยมเขาไป

ปะปนกบรปแบบทางการเมองเสมอ นตรฐแบบกระฎมพอาจเกดขนไดทงใน

รปแบบการเมองแบบเอกาธปไตยหรอสมบรณาญาสทธ (Monarchy) แบบ

อภชนาธปไตย (Aristocracy)หรอแบบประชาธปไตย (Democracy)แตในสวน

ของรฐธรรมนญไวมารนนเปนการน�าเอานตรฐแบบกระฎมพ (ลกษณะทหา)ไป

ผสมกบประชาธปไตย (ลกษณะแรก) และสหพนธ (ลกษณะทสาม) จนเกดเปน

สาธารณรฐแบบเสรนยม-ประชาธปไตยการน�าองคประกอบแบบนตรฐกระฎมพ

หรอเสรนยมเขาไปผสมผสานนนกเพอปองกนมใหองคกรผใชอ�านาจมหาชนใช

อ�านาจเดดขาดแบบสมบรณาญาสทธดงนนจงจ�าเปนตองก�าหนดรบรองสทธขน

พนฐานของบคคลและการแบงแยกอ�านาจ รปแบบทสองเปนการผสมเอา

ระบบผแทนแบบรฐสภาเขาไปกบรปแบบการเมองแบบประชาธปไตย ซง

โดยธรรมชาตแลวระบบรฐสภาจะเขาไปบดผนประชาธปไตยSchmittเหนวารป

แบบการเมองของหนวยทางการเมองตองถกก�าหนดแตแรกวาจะตงอยบน

“เอกลกษณ” หรอ “ผแทน” หากหนวยทางการเมองตงอยบนพนฐานของ

“เอกลกษณ”ประชาชนยอมสามารถกระท�าการในทางการเมองไดในฐานะทเปน

ผทรงอ�านาจอยางแทจรง ซงนคอการแสดงออกอยางยอดเยยมของรปแบบ

ทางการเมองประชาธปไตยนนเอง เพราะ ประชาชนในฐานะผทรงอ�านาจของ

หนวยทางการเมองยอมกระท�าการทางการเมองไดดวย “เอกลกษณ” ของ

22 Ibid,pp.154-155.

112

ประชาชนเอง ตรงกนขามกบหลกการแบบ “ผแทน” ซงอธบายวาประชาชน

ไมสามารถแทนหนวยทางการเมองไดดวยเอกลกษณของตนเอง แตตองอาศย

ผแทน ดงเชนระบอบสมบรณาญาสทธราชยกลาวอางใหกษตรยเปนผแทนของ

หนวยทางการเมองในความเหนของSchmittแลวรฐธรรมนญไวมารน�าระบบ

ผแทนแบบรฐสภาเขาไปใชทงๆทระบบผแทนแบบรฐสภาตงอยบนพนฐานของ

“ผแทน” ไมใช “เอกลกษณ”ระบบรฐสภาจงไมสนบสนนใหประชาชนไดกระท�า

การทางการเมองไดดวยเอกลกษณของตนเองตามรปแบบประชาธปไตย23

Schmittสรปวาการผสมผสานในรฐธรรมนญไวมารเปนลกษณะของ

พวกกระฎมพ รฐธรรมนญแบบกระฎมพตองผสมผสานเอาหลายองคประกอบ

เขาไวดวยกนเพอรกษาผลประโยชนของกระฎมพเอง24

เหตใดพวกกระฎมพจงนยมระบบรฐสภา?Schmittวเคราะหวารฐ

ทมสถาบนกษตรยในศตวรรษท19เปนสถานทแหงการตอสระหวางพลงทางการ

เมองสองขวทเปนคสญญาของรฐธรรมนญแบบขอตกลง(pacteconstitutionnel)

ไดแก สถาบนกษตรย (ซงเปนพลงทางการเมองผทรงอ�านาจเดม) กบชนชน

กระฎมพ(ซงเปนพลงทางการเมองใหม)ซงการตอสนกเปนไปอยางไมเสมอภาค

โดยสถาบนกษตรยไดเปรยบกวาและในทสดการตอสกจบลงดวยชยชนะของพลง

ฝายสถาบนกษตรย(กลาวเฉพาะกรณของเยอรมนนนชยชนะของสถาบนกษตรย

เกดขนจากนโยบายทางการเมองของบสมารค) ฝายกระฎมพเสรนยมจงตอง

พยายามคนหาวธการในการสรางสมดลทางอ�านาจดวยการผสมผสานเอาการ

กลาวอางทางจรยธรรมและความเปนจรงทางวตถและเศรษฐกจชนชนกระฎมพ

ไดคดคนระบบการเมองทท�าลายศตรทงสองของตน อนไดแก ศตรเกา

(กษตรย, ขนนาง, พระ) และศตรใหม (ชนชนลาง-ไพร) โดยระบบการเมอง

ทวา คอ ระบบรฐสภา (Parliamentary System)25

ระบบรฐสภาทผแทนมาจากการเลอกตงคอกลไกทพวกกระฎมพคด

ขนมาเพอปองกนและตอสกบศตรเกาและศตรใหมไปพรอมกนในดานการตอส

23 RenaudBAUMERT,Op.cit., pp.458-461.24 CarlSCHMITT,Op.cit.,p.339.25 Ibid,pp.454-466.

113

กบศตรเกา (กษตรย) กระฎมพเขาไปแบงอ�านาจในการตรากฎหมายมาจาก

กษตรยจะเหนไดจากภายหลงการปฏวตฝรงเศส1789พวกกระฎมพไดสถาปนา

สภาแหงชาตขนเพอใชอ�านาจนตบญญตจากเดมในระบอบเกาทการแสดงออก

ซงอ�านาจสงสดของกษตรย คอ การตราและประกาศใชกฎหมายใหมผลบงคบ

ทวดนแดน เมออ�านาจนตบญญตเปนของสภาแหงชาตแลว กตามมาดวยการ

สรางลทธ(cult)เคารพบชากฎหมายในฐานะเปนการแสดงออกซงการใชอ�านาจ

ของประชาชน ในดานการตอสกบศตรใหม (ชนชนลาง) ระบบรฐสภาและ

ประชาธปไตยแบบผแทนสนบสนนการกดกนชนชนลางออกไปจากการตดสนใจ

ทางการเมองSchmittวจารณระบบรฐสภาและประชาธปไตยแบบผแทนวาเปน

ทซองสมทางการเมองของบรรดาชนชนน�าทางการเมองทงหลายในสภา ไมม

ความเสมอภาคถงแมจะมกฎหมายรบรองวาบคคลมสทธเลอกตงและมสทธลง

สมครรบเลอกตงแตในความเปนจรงแลวผทจะเขาไปลงสมครรบเลอกตงและม

โอกาสชนะการเลอกตงนน ไดแก ผทมศลปะในการพดใหผอนประทบใจ ผทม

ทรพยสนผทมการศกษาดระบบผแทนจงเปนการแอบอางของพวกกระฎมพโดย

น�าเสรนยมของพวกกระฎมพไปผสมกบประชาธปไตย แลวกลาวอางวาตนมา

จากการเลอกตงแตแทจรงแลวเปนการน�าประชาธปไตยมาบงหนาแททจรงแลว

เปนเพยงการรวมตวกนของบรรดาชนชนน�าและถงแมในวนหนงชนชนลางอาจ

ไดรบเลอกตงเขามาเปนผแทน วฒนธรรมชนชนน�าในรฐสภากจะท�าใหพวกเขา

กลายเปนชนชนน�าอยด26

กระฎมพเสรนยมอางวารฐสภาแทนชาตทงหมด ดวยสถานะและ

คณสมบตดงกลาวท�าใหรฐสภากลายเปนเวททเปดโอกาสใหผแทนของชาตได

ถกเถยงกนเพอหามตภายหลงการถกเถยงกนในรฐสภาอยางเปดเผยรฐสภาก

จะตรากฎหมายขน ซงกฎหมายนนมลกษณะเปนกฎเกณฑทมผลทวไป มเหต

มผลและเปนธรรมเพอก�าหนดและจดการชวตทงปวงของรฐกฎหมายทรฐสภา

ตราขนจงตรงกนขามกบการใชอ�านาจอ�าเภอใจของฝายบรหารเพราะกฎหมาย

เปนผลผลตของการถกเถยง ซงแสดงออกโดยลกษณะของความเปนผแทนของ

ผอภปรายในสภาลกษณะของความเปนเหตเปนผลลกษณะของการแลกเปลยน

26 Ibid,pp.462-463.

114

อยางเปดเผย ลกษณะเหลานสรางความหวงวาจะน�ามาซงการแขงขนทางการ

เมองอยางเสรและสนตระหวางกลมพลงตางๆจนเกดการประสานประโยชนได

อยางดลยภาพ27

Schmitt ไดวจารณไวใน “Die geistesgeschichtliche Lage des

heutigen Parlamentarismus” หรอ “ประวตศาสตรทางภมปญญาของระบบ

รฐสภา”เอกสารแผนพบทเผยแพรในป1923วาระบบรฐสภาและนตรฐกระฎมพ

ทวาดฝนไวนนถกพรรคการเมองและกล มผลประโยชนยดเอาไป ท�าให

พรรคการเมองและกลมผลประโยชนเหลานกลายเปนองคกรหลกของรฐแทน

รฐสภาสมาชกรฐสภาทเปนผแทนของชาตเอาเขาจรงแลวกลบกลายเปนผแทน

ของพรรคการเมองและกลมผลประโยชน พวกเขาไมใชผแทนแตเปนเจาหนาท

ระดบสงของพรรคดงนนหลกการเรองความเปนผแทนทระบบรฐสภาอางจงไมม

ความหมายเมอหลกการผแทนลมเหลวการถกเถยงของบรรดาผแทนทคาดวา

จะเปนการถกเถยงทมเหตมผลกลมเหลวตามไปดวย การตดสนใจหรอมตใดๆ

ทเกดจากการถกเถยงนนกเปนกลไกของฝกฝายซงผานจากคดค�านวณดวยเลห

อบายแผนการชวชาและการประนประนอมทขดกบธรรมชาตแมการถกเถยง

จะเปดเผยแตกเปนการเปดเผยในทางรปแบบพธเทานน เพราะการตดสนใจใน

เรองใดๆ มการตกลงกนมากอนแลวใน “หลงประตทปดตาย” ของกรรมการ

บรหารพรรค Schmitt สรปวา พนทสาธารณะและการถกเถยงในกจกรรมของ

รฐสภากลายเปนเพยงรปแบบอนวางเปลาและไมมผลในความเปนจรงรฐสภาท

ถกพฒนาขนในศตวรรษท19จงไมมความหมายใดอกตอไป28

Schmittเหนวาตองแยกแยะประชาธปไตยกบระบบรฐสภาออกจาก

กนเขายนยนวา “ความเชอในการปกครองโดยการถกเถยงในระบบรฐสภาเปน

กรอบความคดของเสรนยม ไมใชประชาธปไตย เสรนยมและประชาธปไตยตอง

ถกพจารณาแยกจากกนเพอท�าความกระจางชดเจนใหแกโครงสรางซงกอตง

ประชาธปไตยของมหาชนสมยใหม”29 เขายงเหนตอไปอกวาระบบรฐสภาได

27 Ibid,p.464.28 Ibid.29 CarlSCHMITT,Parlementarismeetdémocratie,Paris,Seuil,1988,p.105.

115

ท�าลายความเปนการเมอง เพราะการตดสนใจทางการเมองจะตองเดดขาดแต

การตดสนใจทกๆเรองของรฐสภานนมาจากการถกเถยง(governmentbydis-

cussion) จนไดมตออกมาซงมตทไดนนไมมทางเปนการตดสนใจทางการเมอง

ไดเลยเพราะเปนผลจากการประนประนอมเทานน

พวกกระฎมพเสรนยมพยายามสรางดลยภาพกบศตรทงสอง โดย

การท�าลายศตรทงสองดวยการสรางสถาบนทเรยกวา“รฐสภา”ขนมาเสรนยม

เปนมะเรงรายของประชาธปไตย ความเชอแบบ government by discussion

เปนการพยายามท�าใหสงทเขากนไมไดเลยใหเขากนอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ

ของประชาชนถกพวกกระฎมพเสรนยมยดเอาไประบบรฐสภาเปนชนชนน�านยม

(elitist) เพราะผกขาดการถกเถยงเอาไวทรฐสภาซงสมาชกรฐสภามแตเจาสมบต

และผมการศกษารฐสภาจงเปนรฐสภาอภชนาธปไตย(aristocracy)ทมลกษณะ

แบบผแทนและรฐสภาแบบนกมแนวโนมทจะกลายเปนคณาธปไตย(oligarchy)

ไดตลอดเวลา

เสรนยมอางวาบคคลมเสรภาพในการเลอกผแทนแตSchmittโต

แยงวา การลงคะแนนเสยงเลอกตง ไมใชการเลอกในทางการเมองแตเปนการ

เลอกตวบคคลและคณสมบตของบคคลนนเชนเลอกบคคลทมวาทศลปมการ

ศกษาดบคลกดแมจะลงสมครรบเลอกตงเปนพรรคทมนโยบายแตสดทายการ

ลงสมครกมความเปนปจเจกของแตละคนอย จงไมใชการตดสนใจทางการเมอง

อยางแทจรง หลกการเสยงขางมากท�าใหการถออ�านาจของประชาชนเปนเพยง

สงลวงตา(illusion)และท�าใหการตดสนใจทางการเมองอยางแทจรงไมเกดขน30

ในสวนของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน รฐสภามอ�านาจแกไข

ไดเพยงแต “กฎหมายรฐธรรมนญ” (verfassungsgesetz) แตไมสามารถเขาไป

แตะตอง“รฐธรรมนญ”(verfassung)ไดอยางไรกตามรฐธรรมนญกก�าหนดให

รฐสภาเทานนเปนผมอ�านาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงรฐสภากจะหวงกน

อ�านาจนไวแตเพยงผเดยว แมรฐสภาจะมอ�านาจแกไขไดเฉพาะในสวนของ

“กฎหมายรฐธรรมนญ”แตหลายกรณรฐสภากพยายามรกคบเขาไปแกไขยงแดน

30 CarlSCHMITT,Théorie de la constitution, traductiondeVerfassungslehreparLilyaneDEROCHE,PUF,1993,pp.424-425.

116

ของ“รฐธรรมนญ”(verfassung)รฐสภาไมเพยงแตดงเอา“อ�านาจนตบญญต”

ของประชาชนไป แตยงพยายามเขาไปคกคาม “อ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ”

ทเปนของประชาชนอกดวย นอกจากน หากประชาชนตองการใช “อ�านาจ

สถาปนารฐธรรมนญ” รฐสภากจะหวงกนโดยอางวาอ�านาจแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญเปนของรฐสภา และเมอรฐสภาเปนผ มอ�านาจแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ กไมมทางทรฐสภาจะแกไขจนกระทบตอระบบรฐสภาแบบผแทน

โดยอางวาระบบรฐสภาอยในแดนของ“รฐธรรมนญ”ซงไมอาจแกไขเพมเตมได

จะเหนไดวา ดวยระบบรฐสภาแบบผแทนทเปนอย ท�าใหอ�านาจสถาปนา

รฐธรรมนญของประชาชนถกรบไปโดยรฐสภาโดยปรยาย

ในความเหนของ Schmitt ในเยอรมนสมยทยงเปนราชอาณาจกร

นน ไดมการแบงรฐกบสงคมจากกน รฐนนมตวแทนคอกษตรยและมกลไกทาง

ทหารและทางการปกครอง สวนสงคมนนคอตวสภาผแทนราษฎรซงมาจากการ

เลอกตงเมอฝายสภาตองการจดการกบกษตรยกตองน�าสภาเขาไปแทนกษตรย

ใหได ดวยการรวมเอาคนจ�านวนมากทมผลประโยชนตางกนใหเขามารวมกน

สงเกตไดวาในประเทศทเปลยนแปลงจากระบอบกษตรยเปนสาธารณรฐได

ไมนานจะมการแบงผลประโยชนกนมากเพราะบรรดาผทรวมมอกนโคนกษตรย

ลงนนมความคดและผลประโยชนทแตกตางกน รฐสภาโดยธรรมชาตจงเตบโต

จากกลมผลประโยชนทเขามารวมกน แมกระทงขนนางในระบอบเกากอาจเขา

มารวมในสภาของระบอบใหมเพราะประเมนวาตนไมสามารถเตบโตในระบอบ

เกาได และคาดหวงวาตนอาจจะเตบโตไดในระบอบใหม การเปลยนจากราช-

อาณาจกรเปนสาธารณรฐกคอฝายสงคมตองการขนมาครอบรฐเปนผใชอ�านาจ

รฐซงตองอาศยพละก�าลงมหาศาลของคนในชาตระบบรฐสภาทเตบโตขนมาจง

ผสมกลมประโยชนตางๆเขามาหมดSchmittเรยกปรากฏการณแบบนวาEtat

totalคอรฐสมบรณแตเปนความสมบรณในเชงปรมาณเพราะไดเพยงแตรวบรวม

คนSchmittเสนอวารฐทสมบรณตองเปนความสมบรณเชงคณภาพดวยโดยการ

คดสรรบคคลขนมาเปนผน�าตดสนใจทางการเมองเดดขาด

การตดสนใจในสภาเกดจากการประนประนอมตอรองเมอสมาชก

สภาตองการรกษาสถานภาพเดมของตนเองหรอปกปองผลประโยชนของตนเอง

การตดสนใจหรอมตของสภากยอมเกดจากการตกลงประนประนอมกน ท�าให

117

ไมเกดการตดสนใจทางการเมองอยางแทจรง Schmitt จงเสนอต�าแหนง

ประธานาธบดแหงจกรวรรด หรอ Reichspräsident ขนมาโดยอธบายวา การ

ตดสนใจทางการเมองททรงอานภาพและเปนการตดสนใจทางการเมองของรฐ

อยางแทจรงนนตองเปนอ�านาจของ Reichspräsident ในเมอยคสมยปจจบน

ไมอาจปฏเสธประชาธปไตยได และเปนไปไมไดทจะกลบไปหากษตรยอก

ต�าแหนงReichspräsidentจงตองมาจากการเลอกตงจากประชาชนทงหมดและ

เปนต�าแหนงทมความเปนอสระไมขนกบฝกฝายทางการเมองใดทงสน

4. ใครคอผพทกษรฐธรรมนญ?31 “ใครคอผพทกษรฐธรรมนญ” เปนปญหาใจกลางส�าคญทเกดขน

ในชวงทศวรรษท1920เปนตนมาเมอรฐธรรมนญลายลกษณอกษรเกดขนและ

ไดรบการยอมรบในนานาประเทศภายหลงสงครามโลกครงท1จงเกดปญหาตาม

มาวาท�าอยางไรจงเกดหลกประกนวารฐธรรมนญจะไดรบการเคารพ หาก

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดแลว กฎหมายอนๆ ขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ

จะเกดผลประการใด และองคกรใดจะเปนผมอ�านาจชขาดวากฎหมายอนๆ

ขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอไม

Schmitt เรมตนวจารณวาการทตองถกเถยงวาใครเปนผพทกษ

รฐธรรมนญนนแสดงใหเหนถงความลมเหลวและแสดงใหเหนอาการของโรคของ

ประชาธปไตยแบบเสรนยม เขาอธบายวาในระบบรฐสภานนฝายนตบญญต

เปนใหญ เปนองคกรผตรากฎหมาย เปนผใหความเหนชอบและความไววางใจ

รฐบาลในการบรหารประเทศ เรมแรก รฐในรปแบบนจงเปนรฐแบบนตบญญต

ตอมาเมอฝายบรหารเรมมอ�านาจมากขนและเกดความขดแยงจากการทตองถก

ควบคมโดยฝายนตบญญต รฐแบบบรหารเปนใหญจงขนมาสกบรฐแบบ

นตบญญตเปนใหญฝายสภามเครองมอในการตอสคอการกลาวหาวารฐมนตร

31 RenaudBAUMERT,Op.cit.,pp.473-509;StanleyPaulson,«Arguments«conceptuels»deSchmittà l’encontreducontrôledeconstitutionnalitéetréponsedeKelsen», inLe droit, Le politique autour de Max Weber, Hans Kesen, Carl Schmitt, L’Harmattan,1995,pp.243-259.

118

ละเมดรฐธรรมนญ หรอทจรต ซงการทะเลาะกนของสองฝายท�าใหการบรหาร

ประเทศไมมเสถยรภาพ ในการตอสกบระหวางฝายบรหารและฝายนตบญญต

นนกจะเปนการกลาวหาวาอกฝายกระท�าการขดรฐธรรมนญจงเกดประเดนวา

ใครจะเปนผพทกษรฐธรรมนญ ซงเปนการแสดงออกของอาการของโรคทตาง

ฝายตางใชรฐธรรมนญเปนเครองมอในการตอสกบอกฝาย

หากรกษา“ความเปนการเมอง”โดยใชการตดสนใจฝายเดยวอยาง

เดดขาดตามแนวคดของ Schmitt ปญหาเชนนจะไมเกดขน แตเมอบรรดา

ชนชนน�าทางการเมองซงมผลประโยชนไมตรงกนไปรวมตวกนอยทสภาวนหนง

เมอเกดความขดแยงกนขน รฐธรรมนญกจะถกน�ามาใชเปนเครองมอโจมต

อกฝาย ดวยการกลาวหาวาอกฝายละเมดรฐธรรมนญ ท�าใหการเมองไมม

เสถยรภาพซงวธการดงกลาวยอมไปผลกดนใหเกดรฐตลาการ ดวยหวงวาฝาย

ตลาการจะเปนคนกลางเขามาจดการปญหาเหลานได

แนวคดในการตงศาลเฉพาะขนมาเพอพจารณาวามการละเมด

รฐธรรมนญหรอไมนน Schmitt เหนวาเปนการลากเอาผพพากษาเขามายง

เกยวกบประเดนปญหาทางการเมองอยางไรกตามการปฏเสธไมใหศาลเขามา

ยงกบประเดนปญหาทางรฐธรรมนญนนSchmittไดปฏเสธการจดตงศาลเฉพาะ

ขนท�าหนาทควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญซงเปนระบบรวมศนยการควบคม

ไวทศาลเฉพาะศาลเดยวตามความคดของ Kelsen แตในกรณทเปนประเดนวา

กฎหมายทจะน�ามาใชแกในคดขดรฐธรรมนญหรอไมนนSchmittเหนวาศาลแหง

คดนนสามารถพจารณาประเดนดงกลาวไดเพราะลกษณะของขอพพาทในศาล

ปกตกบศาลพเศษนนไมเหมอนกนกลาวคอเมอเกดประเดนในศาลวากฎหมาย

ทใชแกคดขดรฐธรรมนญหรอไมนนศาลแหงคดจะพจารณาวารฐบญญต(gesetz)

ทใชแกคดขดกบกฎหมายรฐธรรมนญ(verfassungsgesetz)หรอไมไมใชประเดน

วารฐบญญต(gesetz)ทใชแกคดขดกบรฐธรรมนญ(verfassung)ดงนนศาลแหง

คดจงไมมทางเขาไปแตะตองถงรฐธรรมนญ(verfassung)ศาลท�าไดแตเทยบรฐ

บญญต(gesetz)เขากบกฎหมายรฐธรรมนญ(verfassungsgesetz)เทานนแต

หากตงศาลเฉพาะกจขนมาพจารณาวากฎหมายขดรฐธรรมนญหรอไมยอมเกด

ปญหาตามมา เพราะในการพจารณาคดของศาล ผพพากษาไดตดสนใจและใช

ดลพนจแทๆทงสนค�าพพากษาหาไดเกดจากการน�ากฎหมายมาสกดใหเปนรปธรรม

119

แกคดไมในการพจารณาคดรฐธรรมนญศาลกมโอกาสใชและตความรฐธรรมนญ

เพอบอกวารฐธรรมนญเปนอยางไรกรณเชนนยอมท�าใหไดเขาไปแตะตองแกน

ของรฐธรรมนญ (verfassung) ศาลกลายเปนผ มอ�านาจในการก�าหนดวา

รฐธรรมนญ(verfassung)คออะไรท�าใหศาลเขามาอยในแดนทางการเมองและ

อยเหนอกฎหมายทงหมดผานการใชและการตความรฐธรรมนญ

ความขดแยงระหวางฝายบรหารและฝายนตบญญตซงแสดงออกใน

รปของคดโตแยงวากฎหมายทรฐสภาตราขนนนขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอ

แสดงออกในรปของคดความขดแยงในอ�านาจหนาทระหวางฝายบรหารและฝาย

นตบญญต ลวนแลวแตเปนประเดนปญหาทางการเมองทงสน เมอมปญหา

ทางการเมองเกดขนแตละฝายมงเสนอปญหานนไปสศาลเพอใหศาลไดวนจฉย

ชขาดหากใหศาลลงมาตดสนโดยผานการใชและตความรฐธรรมนญยอมเปนการ

ลากศาลลงมาสการเมอง การขยายแดนอ�านาจของศาลออกไปโดยปราศจาก

เบรกหามลอ ไมใชเปน “การท�าใหประเดนการเมองกลายเปนประเดนทาง

กฎหมายทอยในเขตอ�านาจศาล”(Judicializationofpolitics)แตตรงกนขามกลบ

เปน“การท�าใหศาลกลายเปนการเมอง” (Politicizationof juridicalpower)ซง

เปนสภาพทไมพงประสงคSchmittยงไดอางค�าของFrançoisGuizotวา“หนง

ในภาพแทนของนตรฐแบบกระฎมพซงตองมศาลเขามาตรวจสอบนนศาลจะเสย

ไปหมดทกอยางและการเมองจะไมไดอะไรเลย”

นอกจากน Schmitt ยงเหนวาการจดตงศาลเฉพาะเพอท�าหนาท

พทกษรฐธรรมนญเปนแนวคดทตอตานประชาธปไตยเพราะเปดโอกาสใหองคกร

ตลาการซงประกอบดวยขารฐการอาชพทอยในต�าแหนงโดยไมอาจถกโยกยาย

ไดใชอ�านาจโตแยงกบสภาซงมาจากการเลอกตงของประชาชน ผพพากษา

ตลาการเสมอนเปน “อภชนซงสวมเสอครยเขามาใชอ�านาจในการควบคมตรวจ

สอบองคกรทไดรบความไววางใจจากเสยงขางมากของประชาชน” เมอศาลตรวจ

สอบความชอบดวยรฐธรรมนญศาลไมไดเขาไปควบคมตรวจสอบกฎหมายทตรา

โดยฝายนตบญญตวาจดหรอแยงรฐธรรมนญหรอไมเทานน แตศาลไดเขาไป

ก�าหนดวารฐธรรมนญคออะไรดวย ในเมอ “รฐธรรมนญ” หรอ verfassung

เปนการตดสนใจของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในการก�าหนดรปแบบของ

หนวยทางการเมอง หากปลอยใหศาลเฉพาะอยเหนอองคกรอนๆ เพอพทกษ

120

รฐธรรมนญนนหมายความวาศาลเฉพาะนนไดเขาไปแตะตองการตดสนใจของ

ผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญแลวซง“เมอใดทศาลลงไปตดสนเรองในทาง

รฐธรรมนญ เมอนนศาลจะหมดสภาพความเปนศาลทนท”

Schmitt เหนวาสถาบนการเมองซงเหมาะสมทสดในการท�าหนาท

พทกษรฐธรรมนญกคอ “ประธานาธบดแหงไรช” หรอ Reichspräsident โดย

SchmittไดหยบยมความคดของBenjaminConstantซงเปนเสรนยมผสนบสนน

ใหมระบอบกษตรยในฝรงเศส32 Constant สนบสนนการมกษตรยผานสตร

“กษตรยครองราชยแตไมไดปกครอง”(Leroirègnemaisnegouvernepas)

เมอไมไดมอ�านาจในการปกครองประเทศแลว บทบาทของกษตรยทเหลออย

กคอ“อ�านาจทเปนกลางและประสาน”(pouvoirneutreetintermédiaire)Con-

stant อธบายวาความเปนกลางของกษตรยเกดขนจากการครองราชยโดยผาน

การสบทอดทางสายโลหตไมไดเกดจากการตอสและแขงขนทางการเมองจงอย

ในต�าแหนงทเฉพาะและฝายทางการเมองทงหลายไมอาจโจมตไดอยางไรกตาม

ต�าแหนงReichspräsidentมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชนเชนนแลว

จะอธบายความเปนกลางไดอยางไร Schmitt อธบายวา วธการในการสรรหา

ผพทกษรฐธรรมนญทเหมาะสม อาจมได 2 วธ วธแรก คอ สรรหาบคคล

ทสามซงอยเหนอองคกรทขดแยงกนอย (höhererDritte) วธทสองคอสรรหา

บคคลทสามซงมความเปนกลาง(neutralerDritte)หากใหกษตรยในฐานะคนกลาง

เปนผไกลเกลยปญหานน กษตรยจะเปนคนกลางทอยเหนอกวาองคกรทเปนค

ขดแยงกนอย(höhererDritte)ในขณะทReichspräsidentนนเปนคนกลางซงอย

เคยงขางกบสถาบนการเมองอนๆ(neutralerDritte)

การท Schmitt หยบยมความคดของ Constant เรอง “อ�านาจ

เปนกลาง”(Pouvoirneutre)ของกษตรยมาใชกบต�าแหนงReichspräsidentนน

คอการน�าองคประกอบของmonarchyมาใสในต�าแหนงReichspräsidentให

สอดคลองกบรฐธรรมนญสมยใหมเพอใหReichspräsidentท�าหนาทหาดลยภาพ

ระหวางฝายนตบญญตและฝายบรหารซงอาจขดแยงกนไดตลอดเวลาภายใต

32ConstantเตบโตมาในสมยMonarchiedeJuilletซงกษตรยมาจากราชวงศOrléansในชวงนฝรงเศสไดเรมหนไปใชระบอบกษตรยทมอ�านาจจ�ากดแบบองกฤษ

121

ระบบรฐสภา Reichspräsident มความชอบธรรมในหนาทดงกลาว เพราะเปน

บคคลทไดรบความไววางใจจากประชาชนตามทรฐธรรมนญไวมารก�าหนดให

Reichspräsidentมาจากการเลอกตงของประชาชนชาวเยอรมนทงหมด

Reichspräsidentไมไดมบทบาทเพยงตวแทนของรฐหมายเลขหนง

และเปนต�าแหนงทแสดงถงความตอเนองของรฐเทานน แต Reichspräsident

ยงเขาไปจดการปญหาในยามทฝายนตบญญตและฝายบรหารขดแยงกนโดยเขา

มาในฐานะ“อ�านาจเปนกลาง”และในนามของคนเยอรมนทงหมดบทบาทของ

Reichspräsidentเชนนท�าใหความเปนการเมองเกดเอกภาพขนได

ต�าแหนงReichspräsidentเปนอสระจากฝายการเมองทงหมดไมม

ใครโยกยายไดมเอกสทธความคมกนจากการถกด�าเนนคดในทางกลบกนกมขอ

หามด�ารงต�าแหนงอนดวยแมReichspräsident เปนอสระจากฝกฝายทางการ

เมอง แตกไมท�าลายความเปนการเมอง ในกรณปญหาทตกลงกนไมได Reich-

spräsident อาจใชวธเรยกหาประชาชนดวยการยบสภาเพอจดใหมการเลอกตง

ใหมหรอจดใหมการออกเสยงประชามต

นกคดฝายตรงขามSchmittตงค�าถามวาSchmittอธบายวาต�าแหนง

Reichspräsident มความเปนกลางเพราะวามาจากการเลอกตง แต Schmitt

กวจารณบรรดาผแทนในสภาซงกมาจากการเลอกตงวาเปนพวกชนชนน�าทาง

การเมอง Schmitt ตอบค�าถามเหลานวาผแทนในสภานนเปนผแทนจากหลาย

ผลประโยชนแตReichspräsidentเปนผแทนของผลประโยชนหนงเดยวReich-

spräsidentจงเปนเหมอนรางจ�าแลงของประชาชนทงปวง

บทสรป หากพจารณาความคดของSchmittในสวนทเกยวของกบกฎหมาย

รฐธรรมนญแลวจะเหนไดวาเขาไดน�า“ความเปนการเมอง”เขามาเชอมตอกบ

“รฐธรรมนญ”กอนหนานน Sieyès ไดสรางทฤษฎอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ

(Pouvoir constituant) เพอท�าลายระบอบเกาและสรางระบอบใหม ในขณะท

Schmitt น�าทฤษฎดงกลาวมาพฒนาตอ ท�าใหรฐธรรมนญและวชากฎหมาย

รฐธรรมนญมลกษณะความเปนการเมองโดยเฉพาะอยางยงการใหค�านยามแก

122

“รฐธรรมนญ” ใหมลกษณะเปนการเมองวา รฐธรรมนญ คอ การตดสนใจ

ฝายเดยวของผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญในการก�าหนดประเภทและ

รปแบบของหนวยทางการเมองการอธบายวารฐธรรมนญเกดจากสญญาหรอ

ตกลงกนนนไดท�าลาย “ความเปนการเมอง”นอกจากน Schmitt ยงไดวจารณ

เสรประชาธปไตยและระบบรฐสภาอยางถงแกนดวย

ความคดของSchmittหลายเรองไดน�ามาใชในรฐธรรมนญปจจบน

เชนการแบงแยก“รฐธรรมนญ”(Verfassung)ออกจาก“กฎหมายรฐธรรมนญ”

(Verfassungsgesetz) ท�าใหบทบญญตในรฐธรรมนญฉบบเดยวกนมสถานะไม

เทากน บทบญญตทเปน “แกน” หรอ “หวใจ” ของรฐธรรมนญนน คอ

“รฐธรรมนญ”(Verfassung)ซงเกดจากการใชอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญสวน

บทบญญตอนๆ ในรฐธรรมนญเปนเพยง “กฎหมายรฐธรรมนญ” (Verfas-

sungsgesetz)ทตงอยบนฐานของ“รฐธรรมนญ”(Verfassung)ดงนนการแกไข

รฐธรรมนญจงไมสามารถเขาไปแตะตองในสวนของ“รฐธรรมนญ”(Verfassung)

ไดความคดของSchmittในเรองนไดแสดงออกใหเหนในรฐธรรมนญของหลาย

ประเทศทก�าหนดบทบญญตเกยวกบขอจ�ากดในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

วาการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไมอาจท�าไดหากการแกไขนนไปกระทบตอหลก

การพนฐานของรฐเชนนตรฐประชาธปไตยสหพนธศกดศรความเปนมนษย

สาธารณรฐเปนตน

ในสวนของความคดของSchmittทไมไดการยอมรบในปจจบนแต

กยงถอวามคณปการอยางยง กเชน ขอเสนอใหประธานาธบดเปนผพทกษ

รฐธรรมนญ และขอคดคานการสรางศาลรฐธรรมนญเพอท�าหนาทพทกษ

รฐธรรมนญแมในปจจบนนขอเสนอการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญแบบ

รวมอ�านาจไวทศาลเฉพาะของHansKelsenจะเปนทยอมรบในหลายประเทศ

และแผขยายไปพรอมๆกบอดมการณแบบนตรฐ-เสรประชาธปไตยแตความคด

ของSchmittเกยวกบผพทกษรฐธรรมนญกนบวาเปนประโยชนตอการตรวจสอบ

และวจารณศาลรฐธรรมนญในการตดสนคดรฐธรรมนญนนศาลรฐธรรมนญไมม

ทางหน“ความเปนการเมอง”ไดพนศาลรฐธรรมนญจงไมใชองคกรทสงเดนหรอ

ไมเกยวของกบ “การเมอง” ดงนน จงจ�าเปนตองพจารณาและวจารณศาล

รฐธรรมนญในฐานะองคกรทอยใน“การเมอง”ดวย

123

อกเรองหนงทนาสนใจอยางยงในการอานงานของ Schmitt คอ

ศลปะในการเขยนและโนมนาว งานของเขาหลายชนไดสอดแทรกความคด

ทางการเมองของตนเขาไปรวมทง“ทฤษฎรฐธรรมนญ”ทแมจะใชชอวา“ทฤษฎ

รฐธรรมนญ”และมเนอหาทอธบายถงทฤษฎกฎหมายตางๆแตเอาเขาจรงแลว

Schmitt ไดสอดแทรกความคดทางการเมองเขาไปไดอยางแนบเนยนโดย

แสดงออกใหเหนในนามของ“ทฤษฎรฐธรรมนญ”

แม Schmitt ถกจดกลมเขาเปนนกคดฝายขวา แตปจจบน นกคด

ฝายซายจ�านวนมากไดน�างานของเขามาตความใหมเพอวจารณเสรประชาธปไตย

รวมทงท�าความเขาใจการท�างานของระบบเผดจการและสภาวะยกเวน(Stateof

Exception) อาจกลาวไดวา Schmitt เปนนกกฎหมาย-นกปรชญาฝายขวา

อนรกษนยม ทฝายซายน�ามาศกษามากในล�าดบตนๆ ความคดของ Schmitt

นาสนใจจนเกนกวาทจะปฏเสธละทงไมศกษามนเพยงเพราะเหตผลวาเขาเปน

ผสนบสนนนาซ

124

บรรณานกรม

ภาษาองกฤษCarl Schmitt,Constitutional Theory, Translated by Jeffry Seitzer, Duke

UniversityPress,2008.

JeffrySeitzerandChristopherThornhill,“AnIntroductiontoCarlSchmitt’s

ConstitutionalTheory:IssuesandContext”,IntroductioninCarl

Schmitt,Constitutional Theory, Translated by Jeffry Seitzer,

DukeUniversityPress,2008.

ภาษาฝรงเศสRenaudBAUMERT,La découverte du juge constitutionnel, entre science

et politique. Les controverses doctrinales sur le contrôle de la

constitutionnalité des lois dans les Républiques française et

allemand de l’entre- deux-guerres,LGDJ,2009.

OlivierBEAUD,«CarlSchmittou le juristeengagé»,PréfacedansCarl

SCHMITT, Théorie de la constitution, traduction de Verfas-

sungslehreparLilyaneDEROCHE,PUF,1993.

OlivierBEAUD,La Puissance de l’Etat,PUF,1994.

Jean-CassienBILLIERetAgaléMARYIOLI,Histoire de la philosophie du

droit,ArmandColin,2001,pp.170-178.

JackyHUMMEL,Carl Schmitt. L’irréductible réalité du politique,Michalon,

2005.

Jean-FrançoisKERVEGAN,Que faire de Carl Schmitt ?,Gallimard,2011.

Jean-François KERVEGAN, «La critique schmittienne du normativisme

kelsénien»inLe droit, Le politique autour de Max Weber, Hans

Kesen, Carl Schmitt,L’Harmattan,1995,pp.229-241.

125

Pasquale PASQUINO, «Schmitt. Théorie de la constitution», in François

CHATELET,OlivierDUHAMEL,EvelinePISIER(Sousladirection

de),Dictionnaire des œuvres politiques,PUF,pp.1035-1043.

CarlSCHMITT,Théorie de la constitution,traductiondeVerfassungslehre

parLilyaneDEROCHE,PUF,1993.

CarlSCHMITT,Les trois types de pensée juridique,traductiondeÜberdie

dreiArtendes rechtswissenschaftlichenDenkens (1934) par

M.KölleretD.Séglard,PUF,1995.

การสถาปนาอ�านาจทางศาสนาเกดขนจากผน�าทางศาสนาเปน

หลกไมวาจะเปนการสถาปนาศาสนาของAkhenatenจนถงSt.Paulและคน

อนๆส�าหรบผทไมนยมการใชผน�าเปนหวกระบวนของการเปลยนแปลงกยอมไม

เหนดวยกบการใชกรอบคดในแบบ“ผยงใหญ”(GreatMan)ในการอธบายการ

เปลยนแปลง เพราะการเปลยนแปลงจะเกดขนไดกตองการอะไรมากกวาคนท

ยงใหญหนงคนอยางไรกดผน�าทางศาสนาเหลานเปนผน�าพเศษทสามารถทาทาย

Carl Schmitt และเอกเทวนยม:

ต�ำนำนแหงควำมเปนรฐ/กำรเมอง

ธเนศ วงศยานนาวา*

รฐศำสตรสำร ปท 35 ฉบบท 3 (กนยำยน-ธนวำคม 2557): หนำ 126-160

* คณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร

127

1 CarlSchmitt, Political Theology II The Myth of the Closure of any Political Theology, translatedandintroducedbyMichaelHoelzlandGrahamWard.(Cambridge:PolityPress,2008),p.66.

2 CarlSchmittกลาวไววา“ขอยกเวนในกฎหมายสามารถทจะน�าไปเปรยบเทยบกบสงมหศจรรยในเทววทยาได”CarlSchmitt, Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, translatedbyGeorgesSchwab,(Chicago:UniversityofChicagoPress,2005),p.36.

สถาบนทางการเมองและสงคมได ผน�าท Rudolf Sohm เรยกวา ‘Charisma’

อนเปนความคดแบบฆราวาสของโปรเตสแตนต1 ซงกถกท�าใหแพรหลายโดย

MaxWeberผน�าเปน“ผน�าเทพประทาน”ไดเพราะไดอ�านาจนมาจากสงทสงสง

กวาตนเองเชนพระผเปนเจาเปนตนอ�านาจแบบนเปนอ�านาจทไมมใครอนม

ได อ�านาจแบบนจงท�าใหผมอ�านาจเปนขอยกเวนทสรางกฎ โดยกฎนจะบงคบ

ใชกบผอนมากกวาทจะเปนผออกกฎเอง โดยความพเศษของผน�าเทพประทาน

จงเปรยบไดกบการเกดขนของสงมหศจรรยในศาสนา ผน�าเทพประทานจะน�า

ความส�าเรจมาสการสถาปนาอ�านาจทางศาสนาใหมและการถอครองอ�านาจ

ผน�าเทพประทานจงเปน“กฎทมงหมายใหมวลสมาชกปฏบตตาม”2ไดในตวเอง

ส�าหรบในทางศาสนาผ น�าเทพประทานไดอ�านาจนแตใดมา?

รากฐานของครสตศาสนาอ�านาจพเศษแบบนกตองไดมาจากพระผเปนเจา แต

พระผเปนเจา (God) ไดอ�านาจนมาจากทใด? ค�าตอบกสามารถทจะยอนกลบ

ไปไดอยางไมมทสนสด (infinite regression) ดงนนพระผเปนเจากจะตองเปน

ค�าตอบสดทายและถอเปนทสนสด นเปนสภาวะแหงสรรพสงทตอง “ยต”

หรอเปนสภาวะปกตทตองการการ“ยต”ภายใตกรอบคดแบบนการ“ยต” โดย

พระผเปนเจาจะตองไมอยบนรากฐานของสงใด พระผเปนเจาจงไมไดมสาเหต

มาจากอะไรอน พระผเปนเจาเปนสาเหตในตวเอง (causa sui) หรอถอก�าเนด

ไดในตวเอง(suigeneris)รากฐานของพระผเปนเจาจงไมมและตองการอะไรเลย

พระผเปนเจาจงพอเพยงในตนเองแบบสมบรณ พระผทเปน “เจา” จงแสดง

ความเปน“เจา”เหนอสรรพสงตางๆในท�านองเดยวกนกบกษตรยผเปนเจาแหง

ผนแผนดน

128

พระเจำผน�ำพเศษทแปลกปลอม สภาวะของพระผเปนเจาจงเปนสภาวะของการเปนอะไรทแปลกปลอมพระผเปนเจาจงเปรยบประหนงของทมาจากตางแดนหรอมาจากนอกโลก ครนถาพจารณาในทางประวตศาสตรกรอบความคดเรองพระผเปนเจากไมไดเปนของทองถนดงเดมเสยเปนสวนใหญ เหลาพระผเปนเจากมกจะเปนพระเจาจากตางแดนเชนYahweh เปนพระผเปนเจาทยวรบเอามาจากดนแดนแถบไซนาย(Sinai)อดอม(Edom)เปนตนโดยYahwehนนเทพเจานกรบ3สภาวะของความเปนตางแดนหรอสภาวะทไมใชมนษยของพระผเปนเจากท�าใหพระองคอยเหนอหลกและกฎทกชนดเชนหลกของสาเหตเปนตนฐานคตทางศาสนาแบบน เมอน�าไปใชกบฐานทางการเมองกท�าใหการกระท�าหรอการตดสนใจทางการเมองกไมไดมาจากอะไรดงนนCarlSchmittจงเสนอวาการตดสนใจของอ�านาจทางการเมองหรอองคอธปตยจงมาจากการไมมอะไร (nothingness)4 กรอบคดแบบนถอก�าเนดมาจากความคดเรองการสรางของพระผเปนเจาทพระองคสรางสงตางๆ มาจากความวางเปลา (ex nihilo) การสรางไมจ�าเปนทจะตองมอะไรเปนฐานรองรบผน�าพเศษทางศาสนาสามารถสรางอะไรบางอยางมาจากความวางเปลาแตส�าหรบมนษยททกอยางมอยอยางจ�ากดจะสรางอะไรบางอยางจากสงทไมมไดอยางไร?เชนสรางรฐธรรมนญจากไมมรากฐานหรอความวางเปลาไดอยางไร? กรอบความคดของ “ผน�าเทพประทาน” เปดทางใหกบสงพเศษพสดาร“ผน�าเทพประทาน”เปนอะไรทพเศษจนท�าใหการเมองภายใตการมผน�าแบบนมแตความพเศษไมวาความพเศษเหลานจะเปนกรอบความคดทเยอรมนหวงวาจะมผน�าทางการเมองและการศาสนาแบบMartin Luther กดหรอจะเปนการเมองแบบOttoVonBismarckกตามเสนทางของผน�าพเศษกบการเมองแบบพเศษของเยอรมนการเมองเยอรมนทปญญาชนกอนสงครามโลกครงทหนงจ�านวนมากตกอยภายใตกระแสชาตนยมทเนนถงความพเศษของรฐประชาชาต

3 MarkS.Smith,The Early History of God: Yahweh and the Other Deities in Ancient Israel,SecondEdition,(GrandRapids:WmB.EerdmansPublishingCompany,2002),p.32.

4 Carl Schmitt, Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, p.32.

129

ของตนแมกระทงนกวชาการทดราวกบวามความเปนเสรนยมอยางMaxWeberเองกหนกรอบคดทางการเมองทตองการผน�าทเขมแขงเปนพเศษไปไมพน5เพยงแตกรอบคดของWeber ไมไดตองการผน�าพเศษตามกรอบคดของศาสนา ในขณะทCarlSchmittเองยงตองการความตอเนองของศาสนาในฐานะรากฐานทางการเมองมากกวาความไมตอเนองทางความคดระหวางศาสนากบการเมองของสภาวะสมยใหม(modernity)6 อยางไรกดภายใตเงอนไขของสภาวะสมยใหมการหาผน�าพเศษแบบ“ผน�าเทพประทาน”ยอมเปนสงทเปนไปไดยากพลงของศาสตรและRationalityของเหลากระฎมพยอมท�าให “ผน�าเทพประทาน” เปนอะไรทไมพงปรารถนา ถงกระนน MaxWeber เองกยงปรารถนาทจะเหนการเมองเยอรมนด�าเนนไปตามกรอบการเมองทมผน�าแบบประธานาธบดสหรฐเปนผมอ�านาจกรอบความคดแบบนเปนทนยมในหมนกคดนกกฎหมายเยอรมนHugoPreussผมบทบาทส�าคญตอรฐธรรมนญไวมารนนกเปนตวอยางทด รฐธรรมนญฉบบนถกโจมตวาเขยนโดยยวทเปนเสรนยมปกซาย7นอกจากนนกยงถกโจมตวาเปนรฐธรรมนญทรบเอาอทธพลตางชาตเขามามากไมวาจะเปนฝรงเศสหรออเมรกนซงกถกโจมตวาไมเหมาะสมกบเยอรมน8 ถงแมวาตางฝายตางกตองการผน�าทางการเมองทเขมแขง กรอบคดของPreussเองกไปดวยกนไมไดกบความคดของWeberทตองการใหมผน�าทางการเมองทเขมแขงและมอ�านาจมากทสามารถถวงดลกบรฐสภาไดในขณะท

5 FritzK.Ringer, Max Weber: An Intellectual Biography,(Chicago:UniversityofChicagoPress,2004),pp.48-49.

6 GiorgioAgamben,The Kingdom and the Glory: For a Theological Genealogy of Economy and Government, translatedbyLorenzoChiesa(withMattroMandarini),(Stanford:StanfordUniversityPress,2011),pp.3-4.

7 Christopher Schoenberger, “HugoPreuss: Introduction” in Arthur J. Jacobsen &BernhardSchlink, edited.,Weimar: A Jurisprudence Crisis, translatedbyBelindaCooperwithPeterC.Caldwell,andetal.,(Berkeley:UniversityofCaliforniaPress,2002),p.110.

8 PeterCaldwell, Popular Sovereignty and the Crisis of German Constitutional Law: The Theory & Practice of Weimar Constitutionalism, (Durham:DukeUniversityPress,1997),p.ix.

130

Preussเหนวาอ�านาจในการยบสภากเปนอ�านาจมากพอทจะถวงดลกบรฐสภาไดแลวกรอบความคดเรองการมผน�าทมอ�านาจมากของเยอรมนยอนกลบไปสผน�าทางการเมองแบบBismarckทท�าใหผคนเหนวารฐธรรมนญไมสามารถทจะแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองได ดงนนกษตรยในฐานะทด�ารงอยกอนการมอยของรฐธรรมนญกท�าใหกษตรยจ�าเปนทจะตองเขามาท�าหนาททกฎหมายไมไดระบเอาไว9รากฐานของความตองการอ�านาจทเขมแขงกด�าเนนไปพรอมการขยายตวของความเปนจกรวรรดของเยอรมนนบตงแตการขนมามอ�านาจของBismarck เปนอยางนอยแตเสนทางของการใชอ�านาจแบบจกรวรรดของเหลาจกรวรรดนยมของยโรปตะวนตกและอเมรกาเหนอกสามารถทจะยอนกลบไปถงจกรวรรดโรมนได อยางไรกดในสภาวะสมยใหมกไมมใครคดอกตอไปวากษตรยเปนบคคลพเศษหรอมอะไรพเศษกวามนษยคนอนๆ นอกจากนนภายใตกรอบคดทางเทววทยาแลวอยางนอยๆ มนษยทกๆ คนในกรอบคดของครสตศาสนากลวนแลวแตเปนผมบาปอยางเทาเทยมกน สถานะของ “บาปก�าเนด” (originalsin)เปนอะไรทท�าใหมนษยเปนมนษยมากกวาทจะเปนองคเทวะ(divine)และกยงไมมใครทจะยงใหญตอกรกบพระผเปนเจา เทววทยาจงเปนศาสตรทยงใหญเหนอกวาอะไรอนๆ รวมทงปรชญาและประวตศาสตรทมสถานะเปนเพยงแค“คนรบใช” ของเทววทยาเทานน อยางไรกดเสนทางของการตอสเพอสถาปนาความเปนเอกเทศของปรชญาและประวตศาสตรกปรากฏใหเหนอยางเดนชดในศตวรรษทสบเกา ปรชญาสามารถสถาปนาความยงใหญขนมาไดดวยการเบยดขบเทววทยาใหตกอนดบไปเมอประวตศาสตรกลายมาเปนศนยกลางของมนษยศาสตรเรองราวของhistoriasacraไดกลายมาเปนเรองราวของประวตศาสตรโลก(worldhistory)เชนผลงานของJohannChristophGattererและAugustLudwigvon Schlozer ในศตวรรษทสบแปด เปนตน10 ดวยเงอนไขของประวตศาสตร

9 PeterCaldwell,Popular Sovereignty and the Crisis of German Constitutional Law: The Theory & Practice of Weimar Constitutionalism, p.18.

10ThomasAlbertHoward, Religion and the Rise of Historicism W. M.L. de Wette, Jacob Burckhardt, and the Theological Origins of Nineteenth-Century Historical Conscious-ness, (Cambridge:CambridgeUniversityPress,2000),p.2.

131

ตามกรอบคดแบบเยอรมนทปฏเสธกรอบคดแบบมอะไรก�าหนดอยลวงหนาแลวเหมอนกบ “พระประสงค”ของพระผเปนเจากท�าใหทกสงทกอยางเปนเพยงแค

เงอนไขของกาลเวลา ไมมสงใดทเปนอมตะไมเปลยนแปลงหรอไมไดถกก�าหนด

จากเวลาหรอถาจะกลาวอยางงายๆกคอประวตศาสตรย�าถงความส�าคญของ

สมพทธนยม(relativism)11

ความตองการทจะยกระดบใหมนษยปกตมความพเศษกเปนสงทเหน

ไดนบตงแตเทววทยาตองแบงปนอ�านาจไปใหกบอะไรอนๆแตกใชวาอ�านาจของ

เทววทยาจะหมดไปแตอยางใดในเยอรมนตงแตทศวรรษท1880-1920ความขด

แยงทางความคดเกยวกบกรอบความคดทางประวตศาสตรของเยอรมนเกดขน

จากกระแสธารของความคดทางเทววทยาทเหนวาการขนมาของประวตศาสตร

บนทอนพลงอ�านาจของเทววทยาในฐานะวชาการในมหาวทยาลย เพราะเสน

ทางของประวตศาสตรเองกเปนเรองราวของเทววทยาจากการก�าเนดมนษย

มาสประวตศาสตรในเรองราวของพนธะสญญาใหม นเปนปญหาภายในของ

กรอบคดของโปรเตสแตนตเองโดยเฉพาะถาหนมาพจารณาสถานะของพระเยซ

ในฐานะทเปนมนษยและพระบตรของพระผเปนเจาสถานะทเปนทงมนษยและ

พระบตรของพระผเปนเจาเปนการน�าเสนอทไรซงตรรกะวามนษยจะตองเปน

อยางใดอยางหนงไมสามารถเปนทงสองอยางไดในเวลาเดยวกน12อ�านาจแบบ

“ผน�าเทพประทาน”ไมไดเปนเพยงแคเครองมอส�าคญในการทจะท�าใหคนอนๆ

เหนวาแนวทางหรอสงทผน�าน�าเสนอและความเปนผน�าของตวเองทางศาสนา

หรอการเมองนนเปนสงทถกตอง

แตสถานะพเศษของพระเยซทถงแมวาจะไมไดเปนพระบตรของ

พระผเปนเจาในกรอบคดแบบวทยาศาสตร แตพระเยซกเปนผน�าทมความเปน

ผน�าเทพประทาน (charismatic leader) ผน�าเทพประทานจะพาใหเขาหลดพน

11 GeorgIggers,The German Conception of History: The National Tradition of Historical Thought from Herder to the Present, RevisedEdition,(Middletown,CT:WesleyanUniversityPress,1983)

12 ThomasAlbertHoward, Religion and the Rise of Historicism W. M.L. de Wette, Jacob Burckhardt, and the Theological Origins of Nineteenth-Century Historical Consciousness, pp.14-15.

132

(salvation) จากความทกขยากในโลกน ส�าหรบในสภาวะสมยใหมโครงการของ

สภาวะสมยใหมนนกตองการน�าพาทกคนใหหลดพนจากสงชวรายตางๆ หรอ

พนธนาการตางๆ ส�าหรบ “ผน�าพเศษ” ทไมไดมงหวงใหผคนไปสสรวงสวรรค

แตสามารถด�ารงชวตอยในโลกอยางมความสขในแบบทเปนไปไดนนกจะตอง

ท�าใหคนอนๆยอมรบและเชอในสงทตนเองน�าเสนอ โดยผน�าเองกตองการค�า

ตอบหรอค�าอธบายวาตนเองนนมความสามารถพเศษท�าอะไรพเศษๆหรอคน

พบสงพเศษๆเหลานนจรงๆถาจะกลาวอยางงายๆทงผน�าและผตามตางกตอง

ไมมชองวางระหวางกนความเชอในตวผน�าจะตองเกดขนทงในทกระดบเพราะ

ถาเกดขนแตในระดบของผตามหรอประชาชนโดยผน�าเองไมไดเชอกจะเปดทาง

ไปสการถดถอยของความเชอและน�าไปสปญหาของการครองอ�านาจของผน�า

ในทายทสด โดยในกรณกไมจ�าเปนทจะตองกลาวถงความส�าคญของความเชอ

ของผตาม

เมอทกๆคนเชอกท�าใหการกระท�าใดๆกตามทเกดขนกจะเปนการ

ตดสนใจของกลม ไมมใครทจะตองไมมความรบผดชอบแมวาความรบผดชอบ

แบบมวลรวมจะไมไดเกดขนในทายทสดกตาม เพราะความเปนมวลรวมความ

เปนประชาชนไมสามารถทจะท�าใหเกดความรบผดชอบตอการตดสนใจและการ

กระท�าใดๆ ได แตกลบจะตองหาใครสกคนมาเปนผรบผดชอบในฐานะทเปน

ตวแทนของทงหมดสวนจงเทากบทงหมดทงนความเปนรปธรรมของความเปน

ประชาชนจะเกดขนไดกตอเมอประชาชนหรอมวลรวมนนๆมความเปนเอกภาพ

นอกจากนนเมอมการลงโทษในฐานะการทดแทนการกระท�าทไดกระท�าลงไปนน

ไมสามารถจะเกดขนไดในทางปฏบตในทายทสดผน�าทมอ�านาจอ�านาจของผน�า

เทพประทานจงเปนอ�านาจททาทายอ�านาจดงเดมเชนSt.Paulทาทายอ�านาจ

ของศาสนายวและโรมน St. Paul ผสรางความเปนสากลและท�าลายลกษณะ

เฉพาะและความพเศษของยวใหกลายเปนอะไรทใครๆ กเขาถงไดโดยไมตอง

พจารณาจากอตลกษณเฉพาะตว[หรอการเมองของอตลกษณแบบกรอบคดของ

เสรนยมทเนนความหลากหลายทางวฒนธรรมความเปนพหนยมและอตลกษณ

ของกลมชาตพนธตางๆ เชนส�านกในการสรางตวตน (self-formation) ในแบบ

ของการตกเปนเหยอ (victimization) เหยอทสามารถจะฟองรองผานทนายเพอ

รบเงนชดเชยอนเปนกรอบคดของการเมองเสรนยมแบบอเมรกนทเนนการเมอง

133

ผานขบวนการทางสงคม(socialmovement)เปนตน]การเมองแบบSt.Paulจง

แสดงลกษณะของความเปนสากลทเนนการตอส(militant)ในแงนSlavojZizek

จงเหนวาการเมองแบบSchmittจงเปนอะไรทมความหมายในการตอส13

ในขณะเดยวกนกตองไมลมวาSchmittนอกจากจะเปนคาทอลก

แลวกยงมตราบาปส�าคญทแกไมไดเชนเดยวกนกบMartinHeideggerกคอตรา

ประทบของสายสมพนธกบนาซ ดงนนกรอบความคดเรอง “เทววทยาทางการ

เมอง” ของเขาจงเปนกรอบคดทแสดงความเปนคาทอลก กรอบคดทแสดงให

เหนสภาวะทเปนรปธรรมของการเปนน�าหรอผน�ากรอบคดของSchmittกเปน

อะไรทตอบสนองกรอบความคดของจกรวรรดนาซหรออาณาจกร “Reich” ท

สามทเชอมตอกบHolyRomanEmpireดงนนความเปนจกรวรรดและเทววทยา

ทางการเมองของ Schmitt จงไมสามารถทจะแยกออกจากกนได กรอบความ

คดเรอง Katechon แสดงใหเหนถงกรอบความคดของเทววทยาของจกรวรรด

(imperialtheology)และเทววทยาทางประวตศาสตรของSchmitt14สถานะของ

จกรวรรด (ทอยในโครงสรางของระเบยบทางศาสนา)จะมความส�าคญในฐานะ

ของการปราบปราม“พวกชวรายทตานพระเยซ”หรอ“Anti-Christ”ทงหลายใน

ขณะเดยวกนกพรอมทจะรกษาพนทของพระเยซหรอฝายทอยขางพระองคเอาไว

ถาจะกลาวอยางงายๆกรอบคดทองถนกคอการปกปองพนทแหงความถกตอง

และคณธรรมเอาไว ใครจะเปนผพทกษ? ใครจะเปนผทตอสเพอไมท�าใหเวลา

แหงมนษยตองจบสนลง?

ส�าหรบSchmittเมอใดกตามทเกดสภาวะความวนวายการตความ

ภายใตกรอบคดของครสตศาสนาในการตความเรองการกาลวบตจากเหตการณ

ทเกดขนอยเรอยๆ(Christianeschatologicalinterpretationofcurrentevents)

จะยงทรงพลงมากขนกรอบความคดSchmittวางอยบนฐานความคดของการ

เปนผหยดยงกาลวบต ทงน “ยคของครสตศาสนา (Christian aeon) นนไมใช

การเดนทางระยะไกล แตเปนการรอคอยเพยงครงเดยวทยาวนาน ระยะเวลา

13 SlavojZizek,“ALeftistPleaforEurocentrism”, Critical Inquiry,Vol.24,No.4,(Sum-mer,1998),p.1002.

14 JuliaHell,“Katechon:CarlSchmitt’sImperialTheologyandtheRuinsoftheFuture”,The Germanic Review, Vol.84,No.4(2009),pp.283-326.

134

ระหวางสองเหตการณกคอการปรากฏตวของพระบตรในชวงเวลาของRoman

CaesarAugustusกบการกลบมาของพระบตรเมอถงวนสนสดแหงกาล(theend

oftime)”15 แตปญหากคอวาอะไรและเมอใดจะเปนEschatonหรอจะเปนเวลา

คบขน เวลาแหงหายนะ เวลาแหงการสนสดเวลา? เพราะทกๆ เวลาสามารถ

ทจะเปนวนสนสด เวลาแหงความหายนะไดตลอด ดงนนทกๆ เวลากจะตองม

Katechonหรอ“ผหยดยง”ไดเสมอส�าหรบกรอบคดของครสตศาสนาไมวาจะ

เปน“จกรวรรดโรมนอนศกดสทธ”มาถงAdolfHitlerWinstonChurchillGeorges

W.BushJr.ไลมาจนถงผน�าตางๆในประเทศตางๆททงหมดกมกจะตองการ

พาผคนหรอประชาชนผานพนหรอฝา“วกฤต”กาวขามพนกาลวบต16ดวยการ

ระบวาอะไรเปนวกฤตและตนเองจะเปนผน�าพาผคนฝาวกฤตไปคนเหลานกคอ

Katechon(Kat-Echon)ทจะสกบAnti-Christอนเปนสงทปรากฏอยในจดหมาย

ของ St. Paul17 ในฐานะของนกปฏวตกรอบความคดของครสตศาสนาจากยว

ในแงจดหมายของSt.Paulจงถอไดวาเปนจดหมายแหงปฏบตการทางการเมอง

เพอการตอสจาก Carl Schmitt มาส Jean-Luc Nancy Alain Badiou จนถง

PaoloVirnoGiorgioAgambenหรอแมกระทงSlavojZizekกลวนแลวแตปลก

วญญาณของSt.Paulท�าหนาทในการเปนแสงสวางของKatechonในการตอส

หยดยงกาลวบต

กำรแขงขนตอสเพอเปนหนงเดยว ส�าหรบในการตอสอยางเขมขน สายสมพนธระหวางอ�านาจของผน�า

ใหมและโครงสรางอ�านาจเกากจะเตมไปดวยความขดแยงทน�าไปสการท�าลาย

ลางและการสรางความไมชอบธรรมและการสถาปนาความชอบธรรมของแตละ

ฝายพลงแหงศรทธาเทานนทท�าใหชมชนทมความเชอและกฎเกณฑแบบใหมเกด

15 CarlSchmitt,Political Theology II The Myth of the Closure of any Political Theology, p.86.

16 MichaelDillon,“SpectersofBiopolitics:Finitude,EschatonandKatechon”,South Atlantic Quarterly, Vol.110,No.3(2011),pp.780-792.


135

ขน(covenant)และเปนอะไรทแตกตางไปจากชมชนเดมสายสมพนธทแสดงถง

พนธสญญาเปนสงใหมพนธสญญาใหมแสดงใหเหนระหวางเมยของAbraham

เมอไดรบประทานพรจากพระผเปนเจาวาเธอจะมลกไดทงทเธอมอายมากแลว

กตามแตเมอเปนพระผเปนเจาอะไรกเปนไปไดเมอมการสถาปนาพนธสญญา

ระหวางSaraiกบพระผเปนเจาโดยใหSaraiมลกกบAbrahamไดเมออาย90

กท�าใหพระผเปนเจาเปลยนชอเธอเปน Sarah ชอใหมภายใตสายสมพนธแบบ

ใหม โดยพนธสญญากบพระผเปนเจาเปนสญญาทเลกไมไดสายสมพนธทไมม

ใครสามารถทจะมอะไรทเปนสวนตวกบพระผเปนเจาได(impersonalrelation)

อ�านาจพเศษทพระเจาเปนผเลอกสรรเองยอมมแตความพเศษ

แตส�าหรบผสงสยความพเศษนกจ�าเปนตองตอบค�าถามวา “อ�านาจนทานได

แตใดมา?” ยอมเปนค�าถามส�าคญ เพราะอ�านาจไมไดวางอยบนพนฐานของ

ความเทาเทยมกนในโครงสรางอ�านาจทจะกอใหเกดการตดสนใจจ�าเปนทจะตอง

มอ�านาจสดทายทจะตดสน เพราะถาเทาเทยมกนอ�านาจกจะตองเหลอแตการ

ถวงดลอนเปนสภาวะของการไมเคลอนทไปไหนสภาวะดงกลาวไมไดเปนสภาวะ

ของการกระท�าทแสดงความเหนอกวา ทงนกเพอใหเกดผลลพธอะไรบางอยาง

ดงเชนถาพระบดาพระบตรและพระจตเกดความขดแยงกนโดยแตละฝายม

อ�านาจเทาเทยมกน การกระท�าจะเกดขนไดกตอเมอมการสรางพนธมตรตอกน

หรอประสานเปนหนงเดยวกน

ความไมเทาเทยมในโครงสรางอ�านาจท�าใหผน�าไดรบความผดและ

ความชอบในระดบทตองมากกวาคนอนๆแตความรบผดและชอบทางการกระท�า

ของเหลาศาสดาเปนสงทหาไมได เพราะยากทจะไปโยนความผดใหมากกวา

ความชอบใหกบเหลาศาสดา เชน ความรบผดชอบตอความรนแรง เปนตน

ดงนนศาสดาเองจงเปนผทอยเหนอความผด สถานะของศาสดาจงมแตความ

สมบรณ (absolute) ในความถกตองและความด ส�าหรบในสภาวะสมยใหมท

มแรงปรารถนาทจะแยกการเมองออกจากศาสนากท�าใหพนททางการเมอง

เศรษฐกจสงคมวฒนธรรมศาสนาและศลปะฯลฯเปนอะไรทตองแยกออก

จากกน แตกรอบความคดดงกลาวเปนความคดททรงพลงของศตวรรษทยสบ

นบตงแตการเกดขนรฐอสลามอหรานในป ค.ศ. 1979 ไลมาจนถงกรณ 9/11

จงท�าใหกรอบคดเรอง “ความเปนฆราวาส” (secularization) ถกสนคลอน

136

อยางมาก แมวาเสนทางของ “ความเปนฆราวาส” อาจจะเปนอะไรทผคนสมย

ใหมจ�านวนหนงตองการอยดงเดมกตาม

สภาวะกอนสมยใหมและสภาวะของสงคมโบราณเปนสภาวะทไม

ไดแยกการเมองออกจากศาสนากรอบคดปรากฏใหเหนไดในงานของGeorges

Dumezeil กบการศกษาต�านานของพวกอนโด-ยโรเปยน18 ใหภาพของการเปน

หนงเดยวกนของการเมองและศาสนา ไปจนถงท�าใหเหนไดวาไมมการแยกกน

ระหวางตะวนออกและตะวนตก ครนถาใชค�าของนกมานษยวทยาอยาง Mar-

shallSahlinsแลวการเมองศาสนาและระบบเครอญาต(kinship)ทงเปนอน

หนงอนเดยวกน19 แตส�าหรบสภาวะสมยใหมสถานะของความเปนปจเจกชน

(individual) ยอมท�าใหสถานะของมนษยในฐานะเครอขายของเครอญาตไมไดม

บทบาทส�าคญ ครนถาพจารณาตามกรอบคดของนกมานษยวทยากท�าใหเหน

ถงสถานะของความเปนศาสนาการเมองมากกวาทจะเปนปรชญาเพราะปรชญา

เองมสถานะทต�าตอยอยางนอยๆกถงประมาณศตวรรษทสบแปดแมวาความ

พยายามในการตอสเพอความเปนเอกเทศของปรชญาจะพบไดตงแตศตวรรษท

สบหก อยางไรกดความส�าเรจของการสถาปนาอ�านาจของปรชญากท�าใหมการ

สรางความตอเนองระหวางยโรปกบกรกเปนความพยายามของยคฟนฟศลปะ

วทยาการ นเปนความพสดารของสงทเรยกวาตะวนตกทใหความส�าคญกบสง

แปลกปลอมทกลบถกผนวกใหกลายเปนสารตถะหรอแกนของตนอยางไรกตาม

การแสดงตวกบสงแปลกปลอมเพอยกสถานะของตนเองใหสงสงขนกยอมไมใช

เรองแปลกแตอยางใด เพราะโดยทวๆ ไปแลวความยงใหญยอมอยทหางไกล

เชนเดยวกนกบกษตรย/ศาสดาผมาจากแดนไกล

ดงนนถาการเมอง/ศาสนา/เครอญาต (ครอบครว) ทงหมดเปนอน

หนงอนเดยวกนแลวกท�าใหภาพของการเปนผน�าทางศาสนาและผน�าทางการ

เมองตลอดจนความเปนเครอญาตเปนอะไรทแยกจากกนยาก สถานะของการ

เปนผน�าทางศาสนาและการเมองเปนของเหลาคนทมสถานภาพหรอม Status

18 GeorgesDumezil,Mitra-Varuna: An Essay on Two Indo-European Representations of Sovereignty,translatedbyDerekColtman,(NewYork:ZoneBooks,1988).

19 Marshall Sahlins, “The Stranger-King, or Elementary Forms of Politics of Life”, Indonesia and the Malay World, Vol.36,Issues.105(July,2008),pp.177-199.

137

หรอE/stateผน�าทางศาสนาและการเมองอยางAkhenatenรากฐานทางชนชน

ของผน�าทางศาสนาและศาสดากมาจากชนชนกษตรยรากฐานทางชนชนดงกลาว

จงเปนอะไรทแตกตางไปจากJesusหรอMohamedแมกระทงผน�าอยางMoses

เองกแสดงใหเหนถงสถานะทางการเมองของ Moses ไลมาจนถง Mohamed

ทตอกย�าใหเหนถงความเปนหนงเดยวกนของศาสนา การเมอง และการทหาร

ไลไปจนถงเครอญาต

ส�าหรบศาสนาแบบเอกเทวนยม(monotheism)ทเนนถงความเปน

หนงเดยวภาวะแหงความเปนเอกเทวะนยอมดกวาการมอะไรทมากมายหลาก

หลายสภาวะแหงความเปนหนงเดยวแหงเทวนกท�าใหมแตสมบรณ (absolute)

หรอPotentiaAbsolutaอนเปนอ�านาจทไมมใครแทรกแซงไดสภาวะทไมมอะไร

แทรกแซงไดกท�าใหเจตจ�านงของพระผเปนเจาจะเปนอะไรกได นเปนพลงของ

พระผเปนเจาทจะท�าอะไรกได (voluntarism) ดวยความสมบรณกยอมท�าให

การเมองแบบทองกบศาสนาเปนหนงเดยวและสมบรณศาสนาคอการเมองและ

การเมองคอศาสนากท�าใหความดและความชวของศาสนาเปนอะไรทสมบรณ

แมวาความสมบรณดงกลาวจะไมไดปรากฏอยในระดบวตถ (immanent) กตาม

แตส�าหรบเปาหมายของสงสงสงกจ�าเปนทจะตองเลยนแบบเพราะอยางนอยๆ

วถแหงImitatoChristiกเปนเปาหมายทพงปรารถนาถงแมวามนษยเองจะไมม

วนทจะเขาใจหรอเขาถงพระผเปนเจากตาม ดวยคณลกษณะดงกลาวกหมายถง

ความแตกตางทางคณภาพระหวางพระผเปนเจากบมนษย สรรพสงตางๆ ท

พระเจาสรางขนมาจงแตกตางอยางสมบรณกบพระผเปนเจาถงแมวาธรรมชาต

จะเปนผลตผลของพระผเปนเจา แตกแตกตางอยางสมบรณจากพระผเปนเจา

ดงนนดวยกรอบคดแบบNominalism เชนกรอบคดของWilliamofOckham

กท�าใหความแตกตางของสรรพสงทปรากฏมแตความเปนปจเจก (individual) ท

ปราศจากความสากล20

ดวยคณลกษณะของความเปนปจเจกกท�าใหคณลกษณะของสง

พเศษตางๆ เหลานจะตองไมมการผสมปนเปอะไรกบสงอนๆนอกจากนนการ

20 JohnMillbank, Theology and Social Theory: Beyond Secular Reason, (Oxford:Blackwell,1990).

138

ผสมปนเปกเปนสงทเปนไปไมได ความพยายามในการรกษาพนททแสดงความ

เปนปจเจกเปนอะไรพเศษปรากฏใหเหนไดจากความพยายามในการรกษาความ

เปนศาสนายวและความเปนศาสนาครสตททงสองฝายพยายามตรวจสอบและ

ควบคมให “เสนเขตแดน” ของความแตกตางนด�ารงอย21 สภาวะทปราศจาก

ความบรสทธท�าใหความเปนเอกพนธ(homogenization)เกดขนไมไดเมอสภาวะ

แหงความเปนเอกพนธทบรสทธเกดขนไมไดกท�าใหการตดสนใจโดยเฉพาะอยาง

ยงอ�านาจอธปตยเปนไปไดล�าบาก ดงนนการตรวจสอบเพอรกษาความบรสทธ

จงเปนสงจ�าเปน การตรวจสอบของแตละฝายเปนเครองมอส�าคญในการ

ค�าประกนความบรสทธของศาสนาและพระผเปนเจา ส�าหรบในสวนของพนท

ของสรรพสงตางๆ จงจ�าเปนทจะตองมแตความบรสทธ การรกษาหรอน�าพา

ทกสงทกอยางไปสความบรสทธจงเปนเปาหมายและวถปฏบตทส�าคญ เชน

การสรางกฎหมายทบรสทธโดยปราศจากกฎระเบยบอนๆทจะท�าใหแปดเปอน

เชนการเมองและเศรษฐกจเปนตน

ภายใตพลงของพระผเปนเจาแบบเอกเทวนยมทไมมสงมชวตใดเขา

ถงไดกท�าใหมนษยไมสามารถตอรองกบพระผเปนเจาได ความสมพนธระหวาง

พระผเปนเจากบสงมชวตจงเปนความสมบรณ แมวาความสมบรณทมนษย

เขาถงพระผเปนเจาไมไดจะท�าใหมนษยมแตความสนหวงกตามการสวดออนวอน

ตามกรอบคดแบบคาทอลกเปนการกระท�าทไมไดผลเปนตนดวยความแตกตาง

ของสรรพสงตางๆแตละอยางตามกรอบคดแบบNominalismทกรอบคดแบบ

สากลเปนสงทเปนไปไมไดกท�าใหความสมบรณในทางการเมองจงเปนสงทหลก

เลยงไมได โดยความสมบรณนกจะตองรกษาความบรสทธของสรรพสงตางๆ

เหลานเอาไวการรกษาความบรสทธทางการเมองกเปนรปแบบหนงของการรกษา

ความบรสทธหนทางส�าคญของการรกษาความบรสทธกคอการสรางตรรกะให

เกดความแตกตางในลกษณะของขวแหงความขดแยง เชน ดและชว ส�าหรบใน

การเมองกเปนเรองของมตรและศตรภายใตประวตศาสตรและฐานคดของครสต

ศาสนาโดยเฉพาะอยางยงคาทอลกแลวยวกตองเปน“ศตร”อนดบตนๆโดยใน

21 Daniel Boyarin,Border Lines: The Partition of Judeo-Christianity, (Philadelphia: UniversityofPennsylvaniaPress,2004).

139

ทางกลบกนกรอบคดของยวทเปนคนทไดรบเลอกจากพระผเปนเจากตองเผชญ

หนากบศตรมาตลอดระยะเวลาแหงความทรงจ�าของยวความเปนมตรและศตร

แสดงใหเหนถงความสมบรณทเกดขนจากการเมองโดยการปกครองโดยสภาวะ

ตามธรรมชาตอนเปนอะไรทสมบรณเพราะเปนผลตผลของพระผเปนเจา

กำรอวตำรของพระผเปนเจำ แตการปกครองของมนษยกเปนการปกครองดวยคนคนเดยวหรอ

คนหลายๆคนหรอแมกระทงการปกครองโดยไมใชมนษยจรงๆแตถาพจารณา

ตามกรอบคดของThomasHobbesแลวกเปนการปกครองโดย“มนษยเทยม”

(artificialperson)เพยงแต“มนษยเทยม”นกประกอบกจกรรมทกอยางไดดวย

ตนเองประหนงเครองจกรทท�างานไดดวยตนเองโดยไมตองพงกลไกอนๆความ

เปน“มนษยเทยม”จงแสดงการไมมความสมพนธสวนตวความสมพนธระหวาง

พลเมองกบรฐจงเปรยบเสมอนความสมพนธระหวางมนษยกบพระผเปนเจาทม

พนธสญญาตอกนแตไมมความสมพนธสวนตวรากฐานทางความคดของศาสนา

ยวเรอง Covenant ทแสดงถงพนธสญญาทมวลสมาชกมตอพระผเปนเจา22

เมอสถานะของStateทเชอมอยกบEstateและStatus เปลยนแปลงไปดวย

กรอบคดแบบสญญาประชาคมกท�าใหรฐจงเปนรฐทไมไดเปนของใครและไมม

ความเปนสวนตว(impersonalstate)เมอไมมความเปนสวนตวรฐกแสดงความ

เปนกลาง(neutralstate)ไมไดอยกบใครหรอเปนพวกใคร

ส�าหรบ “มนษยเทยม” หรอ “รฐ” นนไมไดตองการอ�านาจจาก

พระผเปนเจาอกตอไป แตเปนอ�านาจทไดมาจากการรวมตวกนของมนษย

ทม Rationality และยงเปน Instrumental Rationality ดวย เพยงแตมนษยได

Rationality นมาจากไหน? ค�าตอบกไมไดแตกตางไปจากสภาวะการด�ารงอย

ของรฐนเปนสภาวะแหงความเปนมนษยทตองมRationalityโดยไมตองถามวา

Rationalityนมหรอไดมาไดอยางไร?สภาวะทส�าคญกคอสภาวะแหงการสรางท

22 AnthonyD.Smith, ChosenPeoples:SacredSourcesofNatianalIdentity (Oxford:Oxford University Press, 2003); The Cultural Foundation of Nations Hierarchy, Covenant, and Republic,(Oxford:BlackwellPublishing,2008).

140

ไดมาจากประสทธภาพของRationalityทมลกษณะแบบเดยวกนกบพระผเปนเจา

ทม “Logos of Creation” สภาวะแหงความเปนสงทถกสรางขนมาของรฐน

ไมมความจ�าเปนทจะตองร วาสงทประดษฐขนมานนเปนสงทด�ารงอยตาม

ธรรมชาตหรอไม เพราะถาพจารณาจากกรอบคดของ Thomas Hobbes แลว

รฐเปนสงทอยนอกเหนอสภาวะธรรมชาต (state of nature)สภาวะทอยเหนอ

ธรรมชาตและการครอบง�าธรรมชาตเปนรากฐานส�าคญของพระผเปนเจา เชน

Yahwehเปนตน

อยางไรกดการสถาปนาอ�านาจของ Yahweh ทไมไดเปนเทพเจา

องคเดยวของยวแตเรมแรกนนกสามารถสถาปนาอ�านาจเดดขาดออกมาในรป

ของเอกเทวนยมไดดวยพลงของราชาธปไตย (monarchy)23 ความยงใหญของ

อ�านาจทางการเมองและศาสนาทตองพงพาอาศยกนท�าใหแตละอาณาเขตไม

สามารถครองความเปนเอกเทศ เพราะสถานะของพระผเปนเจามแตความเปน

เอกเทศ ในขณะเดยวกนสภาวะตกสวรรคของเหลามนษยตงแตอดมและอฟก

ท�าใหการคอยความชวยเหลอจากพระผเปนเจาเปนสงทไรประโยชน ดงจะเหน

ไดจากกรอบคดการชวยเหลอตนเองมากกวาทจะคอยพระผเปนเจาชวย “Help

yourselvesfirst,andGodwillhelpyou”เปนตนดงนนตราบใดกตามทมนษย

มความเปนเอกเทศโดยเงอนไขจ�ายอมหลงจากหลดสวนสวรรคหรอGardenof

Eden มาแลว สภาวะตามธรรมชาตทเปนผลตผลของพระผเปนเจาจงตองการ

อะไรอนทจะมาชวยครอบง�าและควบคมสภาวะตามธรรมชาต

ครนเมอสถานะของสงประดษฐทเกดขนโดยมนษยด�ารงอยนอก

เหนอธรรมชาตแลวสงประดษฐของมนษยเหมอนกบเครองมอนไมตองการการ

ด�ารงอยเชงอภปรชญาถาจะกลาวอกนยหนงสงประดษฐอนนไมไดเกยวของกบ

ความจรงทตองการการยนยนจากพระผเปนเจาเปาหมายของรฐในฐานะทเปน

เครองมอและเกดขนโดย Instrumental Rationality จงไมไดตองการความจรง

ถาจะกลาวอกนยหนงการด�ารงอยของรฐกบความจรงเปนสงทไมไดเกยวของกน

กรอบความคดแบบAuctoritas non veritas facit legemหรอ“อ�านาจเปนสง

23 MarkS.Smith,The Early History of God: Yahweh and the Other Deities in Ancient Israel, pp.153-158.

141

ทสรางกฎหมาย ไมใชความจรง” ไดรบการสนบสนนจากCarl Schmitt ดงนน

Auctoritas, non Veritas:Nothinghere is true:everything iscommandจง

เปนอะไรทส�าคญความจรงไมใชรากฐานของรฐค�าสงตางหากทเปนรากฐานรฐ24

ค�าสงมากกวาความจรงคอหลกการส�าคญทางการเมอง นอกจากนนรากฐาน

ของรฐกไมไดเกดขนมาจากกลมคนฉลาด25 หรอรากฐานของรฐไมไดมาจาก

การปกครองโดยคนฉลาดทงนภายใตพนทของรฐทกเรองเปนของการออกค�าสง

แบบเดยวกนกบอ�านาจของพระเจาในเอกเทวนยมค�าสงทไมเกยวของแมกระทง

ความยตธรรม แตค�าสงของพระเจามแตความสมบรณ ในแงนรฐจงไมตองการ

ปรชญาหรอภปรชญาในฐานะวถแหงการมงไปสความจรงจากมมมองของความ

เปนมนษยเมอเปรยบเทยบกบพระผเปนเจาแลวกท�าใหการกระท�าของพระผเปนเจา

เปนอะไรทสมบรณ(absolute)ซงกเปนจดยนส�าคญทSchmittนยมใช

ส�าหรบแมกระทงในสภาวะสมยใหมโดยความสมบรณรฐดงกลาว

แสดงออกมาในรปของ“ReasonoftheState”ในขณะททางเศรษฐกจกแสดงออก

มาใน“RationalityoftheMarket”อยางไรกดความสมบรณยงปรากฏออกมาใน

ความเปนเอกเทศ(autonomy)ของปจเจกชนทมRationalityสภาวะของความ

เปนเอกเทศแบบนเปรยบไดกบสภาวะของพระผเปนเจาทมแตความเปนตวของ

ตวเอง ความเปนตวเองทไมมใครเหมอนและไมเหมอนใคร หรอความพเศษท

ยนยนไดดวยการตรวจดเอนเอ(DNA)เพราะในพระคมภรไบเบลสวนพนธสญญา

เกาภาคGenesisพระผเปนเจาเปน“IamwhoIam”อนเปนค�าตอบทพระเจา

มใหกบMosesเมอMosesถามชอพระองควาชออะไรความเปนสรรพสงและ

ความเปนอตตบคคลจงไมมวนทจะเปนอยางอนไปได เพยงแตสถานะของการ

เปน“IamwhatIam”นนเปนคณสมบตของพระผเปนเจาทมนษยมวนทจะเปนได

คณสมบตทไมตองการแมกระทงชอ เพราะไมมใครหรออะไรทซ�ากบพระผเปนเจา

อกแลวตามกรอบคดของเอกเทวนยม

24 CarlSchmitt,TheLeviathanintheStateTheoryofThomasHobbesMeaningandFailure of A Political Symbol, translated byGeorge Schwab and Erna Hilfstein,ForewordbyTracyB.Strong,(Chicago:UniversityofChicagoPress,2008),p.55.

25 CarlSchmitt,ConstitutionalTheory,translatedandeditedbyJoffreySeitzer,(Durham:DukeUniversityPress,2008),p.182.

142

ฐานคตทมาจากเอกเทวนยมจงมแตความสมบรณทท�าใหศาสนา

การเมอง เศรษฐกจ และปจเจกชนมแตความเปนหนงเดยวในตวเอง เพยงแต

ความเปนเอกเทศหรอความเปนหนงอนเปนเปาหมายสงสดของแตละอนนน

กเกดขนมาจากการตอสผานการครอบครองและการใชRationalityหรอLogos

เชน ความเหนอกวาของอภปรชญาตอเทววทยา หรอในทางกลบกน เปนตน

สภาวะและสถานะของ Logos เปนสงทอยกบและเปนเครองมอของพระผเปนเจา

ใน St. John’s Gospel เมอพระเจาสรางสรรพสงตางๆ ดวย Logos กท�าให

Logos เปนอะไรทปกครองสรรพสงตางๆในอาณาจกรของพระผเปนเจาแตการ

ปกครองสรรพสงตางๆทมคณลกษณะของความเปนวตถนนเกดขนจากLogos

ทมแตความเปนนามธรรม การปกครองทสงสดจงเปนการปกครองโดยกฎ

นามธรรม หรอถาจะพจารณาผานมาตรฐานโลกแหงวตถกคอ กฎหมาย

รฐธรรมนญทมคณลกษณะของความเปนสากลครอบคลมกฎระเบยบและวถ

ปฏบตอนๆ ถาจะกลาวอยางงายๆ คณสมบตทอยเหนอกาลเวลา (transcen-

dentalism)

แตความสากลของพระผเปนเจาเปนสงทไมมใครเขาถงความสากล

ของมนษยเปนอะไรทไมมวนทจะเปนสากลได เพราะมนษยไมไดมความเปน

อมตะ ความรในการเขาถงสงสากลทเปนผลตผลของพระผเปนเจาจงเปนสงท

เปนไปไมได สภาวะของความไมเปนอมตะจงเปนไปไมไดทจะเขาถงความเปน

อมตะ อยางไรกตามกรอบคดแบบนเปนสงทไมยอมรบกนอกตอไปในสภาวะ

สมยใหม ส�าหรบในโลกของมนษยทไมมความเปนอมตะทกอยางกจะตองปรบ

เปลยนRationalityกตองปรบเปลยนตามไปดวยกรอบความคดของความเปน

อมตะหรอไมเปนปรากฏการณทสะทอนออกมาในขอถกเถยงเศรษฐศาสตร

จลภาคและมานษยวทยาเศรษฐกจวากรอบความคดเรอง Rationality ใชไดกบ

สงคมกอนสมยใหมหรอทนนยมไดหรอไม นอกจากนน Rationality สามารถท

จะใชกบสงคมทไมใชสงคมตะวนตกไดหรอไม? อยางไรกดการใชหลกการของRationalityในฐานะความเปนมนษยไมสามารถใชไดกบทกๆสถานทและเวลากท�าใหสถานะของRationalityมความเปนอภปรชญามากกวาคณสมบตของความเปนมนษยเชงประจกษ หรอการโจมตวาปจเจกชนไมไดด�ารงอยแบบตวละครในนยายอยางโรบนสนครโซมนษย

143

ทอยบนเกาะไมไดยงอะไรกบใคร มนษยแบบนจะมอยแตในจนตนาการเทานนการจ�าแนกแจกแจงใหอาณาเขตตางๆ(socialdifferentiation)ตามหลกการของสภาวะสมยใหมจากMaxWeberสCarlSchmittมาถงTalcottParsonsไลมาสNiklasLuhmannนนเปนเพยงแคแรงปรารถนา(desire)ทจะเปนพระผเปนเจาหรอการเขาถงพระผเปนเจาถาจะกลาวอกนยหนงนกคอความตองการทจะเขาถงTheRealในกรอบคดแบบLacanianแตTheRealเปนสงทไมมวนเขาถงได แตนนไมไดหมายความวาแรงปรารถนาทจะเขาถง “thing-in-itself” หรอ dasDing an sich จะหมดไป ในขณะเดยวกนสภาวะของการแบงแยกอาณาเขตตางๆ ตามหลกการของสภาวะสมยใหมกไมไดเกดขนจนท�าใหสภาวะสมยใหมยงไมไดเกดขน26 ดงนนขอถกเถยงในเรองของการด�ารงอยของรากฐานหรอการแสวงTheRealทมไวเพอการรองรบหรอสรางความชอบธรรมใหกบโครงสรางทางการเมองหรอเศรษฐกจจงไมไดน�าไปสขอสรปใดๆหรอสรางความถกตองชอบธรรมใหกบสงใด เพราะปญหาทางอภปรชญาไมสามารถทจะหาขอสรปได ความพยายามในการแกไขปญหาอภปรชญากสามารถแกไขไดดวยการละทงอภปรชญาในประเดนทตองการวถแหงการปฏบตมากกวาอภปรชญา เมอการเมองเปนเรองของการแสวงหาหนทางแหงการปฏบตทเปนไปไดกท�าใหนกคดบางคนเหนวาอภปรชญาไมมความจ�าเปนแตอยางใด การเมองจงเปนสงทตองมากอนขอเสนอทางปรชญา27

ควำมเปนฆรำวำส (secularized) กบควำมเปนอมตะของ

ศำสนำและ ‘ต�ำนำน’ (myth) แตดวยพลงของศาสนาทไมไดหดหายไปไหนตามกรอบคดของเหลาผคนทตองการและสงเสรมความเปนฆราวาสและความตองการอยากจะใหมและ

26 Bruno Latour,We have never been modern, translated by Catherine Porter, (Cambridge:HarvardUniversityPress,1993).

27 ด Richard Rorty, “The Priority of Democracy to Philosophy”, and “PostmodernBourgeois Liberalism”, in Objectivity, Relativism, and Truth: Philosophical Paper Vol. I,(Cambridge:CambridgeUniversityPress,1991).

144

เปนฆราวาส (secularization) โดยมงหวงทจะสรางรฐฆราวาส (secular state)พลงของกรอบคดเรองความเปนฆราวาสเปนประเดนส�าคญของความคดของ นกคดทยงใหญของเยอรมนจ�านวนหนงนบตงแตMaxWeberไลมาจนถงKarlLowith,Walter Benjamin,Carl Schmitt, HansBlumenberg และReinhartKoselleck เปนตน การหลดออกจากกรอบคดทางศาสนาเปนไปไดมากนอย แคไหนส�าหรบกรอบคดทอยกบครสตศาสนามาเกอบสองพนป? ส�าหรบมนษย ผก�าหนดชะตาชวตตนเองไดกท�าใหเงอนไขของการมบาปก�าเนดเปนอะไรทนกคดในสภาวะสมยใหมยากทจะยอมรบได เพราะนนเทากบวาสงชวรายเปนสงท หลกเลยงไมได แมวากรอบคดทมาจากฐานความชวของมนษยอาจจะใหภาพทมความเปนสจจนยม (realism)28แตอะไรเลาคอภาพทสจจนยมอางวาสมจรงมากกวา เชนสงครามความรนแรงส�าหรบผทเตบโตมาพรอมกบความฝนอนตองลมสลายของเสรนยมไปกบสงครามโลกครงทหนงและครงทสองไลมาจนถงสงครามเยนกยอมท�าใหสงครามเปนรากฐานของความเขาใจแบบเดยวกนกบกรอบคดของThomasHobbesกรอบคดของสงครามของCarlSchmitt วางรากฐานใหกบองคอธปตยเทานนแตยงครอบคลมไปถงกฎหมายระหวางประเทศส�าหรบSchmitt“ประวตศาสตรของกฎหมายระหวางประเทศกคอประวตศาสตรของแนวความคดของสงคราม”29สงครามทดจะหลอกหลอนผคนในสภาวะสมยใหมอยางหนกจนท�าใหผคนจ�านวนมากโหยหาอดตและคดวาสภาวะสมยใหมเตมไปดวยความรนแรง แตถงกระนนกดปรมาณของความรนแรงในประวตศาสตรของส�านกแบบกระฎมพทกลวการตายโหงและความรนแรงกไดรบการปฏเสธจากStevenPinkerนกประชานศาสตร(cognitivescience)ผเสนอวาประวตศาสตรจากอดตมาสปจจบนและอนาคตของโลกในเรองของความรนแรงนนลดระดบลงเรอยๆ30

28 ThomasAlbertHoward,Religion and the Rise of Historicism W. M.L. de Wette, Jacob Burckhardt, and the Theological Origins of Nineteenth-Century Historical Consciousness,p.165.

29 CarlSchmitt, “TheTurn to theDiscriminatingConceptofWar”, in Carl Schmitt, Writing On War,translatedandeditedbyTimothyNunan,(Cambridge:PolityPress,2011),p.31.

30 StevenPinker,The Better Angel of Our Nature: Why Violence Has Declined, (NewYork:Viking,2011).

145

กรอบความคดเรองอ�านาจอธปไตยทควบคมการใชความรนแรงจ�ากดความรนแรงใหกลายเปนวฒนธรรมอนชวรายของชนชนสงทมแตรฐเองเทานนทจะกระท�าได ความชวรายของการใชความรนแรงของรฐเปน “ปศาจรายทจ�าเปน” เพยงแตความชวรายแบบอนๆ ไมวาจะเปนการเลนช การดวลดาบดวลปนการฆาตวตายและการพนนอนเปนสงทชนชนสงนยมกระท�านนเปนสงไมจ�าเปน เมอไมจ�าเปนกยอมท�าใหอ�านาจรฐจ�าเปนตองควบคมความชวรายตางๆเหลานไดดวยพลงทางความคดและปฏบตการของกระฎมพและรฐแบบกระฎมพโดยกระฎมพเพอกระฎมพ โดยการควบคมของรฐกระฎมพกทรงประสทธภาพมากกวาการปฏบตการของศาสนา31 แตในขณะเดยวกนความตอเนองทางความคดระหวางครสตศาสนาหรออ�านาจทไดรบมาจากพระผเปนเจาทมแตความสมบรณยอมสถาปนาอ�านาจทมนคงใหกบสภาวะสมยใหมยอมท�าใหอ�านาจรฐมความมนคงประดจพระผเปนเจาในกรอบคดแบบเอกเทวนยมดงนนปญหาส�าคญของสภาวะสมยใหมกคอประเดนเรองของความตอเนองกบความไมตอเนองสภาวะของขวปฏปกษตรง(binaryopposition)เปนเรองทหลกเลยงไดยาก สภาวะของความไมตอเนองเปนฐานคดทแสดงใหเหนถงความสมบรณของสภาวะสมยใหมทไมไดมรากเหงาของอดตหลงเหลออยแตอยางใดถงแมวาภาษาอาจจะเปนภาษาเกา แตเนอหาเปนของใหม กรอบความคดของ HansBlumenbergพยายามทจะปฏเสธสายสมพนธระหวางศาสนากบสภาวะสมยใหมเพอท�าใหสภาวะสมยใหมม“ความชอบธรรม”ไดดวยตนเอง32ถงแมวาความคดเรองตอเนองและไมตอเนองกบศาสนาจะเปนปญหาส�าคญของ Blumenberg ในขณะท Schmitt ตองการใหความส�าคญกบความตอเนองของเทววทยาตอการเมองแตส�าหรบBlumenbergนเปนเพยงแคความตอเนองของการใชภาษาเพอน�ามาใชประกอบการสรางความชอบธรรมเทานน ถาจะกลาวอกแบบหนง กคอภาษาไมสามารถทจะท�าอะไรหรอสรางอะไรขนมาได33

31 DonnaT.Andrew,Aristocratic Vice The Attack on Dueling, Suicide, Adultery, and Gambling in Eighteenth-Century England,(NewHaven:YaleUniversityPress,2013).

32 HansBlumenberg,TheLegitimacyofModernAge,translatedbyRobertM.Wallace.(Cambridge:MITPress,1985).

33 TimoPankakoski,“ReoccupyingSecularization:SchmittandKoselleckonBlumen-berg’sChallenge”, History and Theory, Vol.52,Issue.2(May,2013),p.223.

146

ส�าหรบกรอบคดเรองภาษาในฐานะของการปฏบตการและการ

สรางนนกแสดงใหเหนถงพลงของLogosofCreationอนเปนกรอบคดของครสต

ศาสนาเปนอยางมาก ครนถาภาษาสามารถทจะ “สราง” สงตางๆ ขนมาไดก

ยอมท�าใหภาษาทางเทววทยาคอ“เครองมอ”ส�าคญของการทจะท�าใหเทววทยา

สามารถบรรลเปาหมาย(เฉกเชนเดยวกนกบInstrumentalRationality)แตสถานะ

ของเทววทยาตามประวตศาสตรของศาสนาแลวจะตองเผชญกบสงครามและ

ความขดแยงของการตความศาสนาระหวางคาทอลกและโปรเตสแตนตเงอนไข

ของการท�าใหเทววทยาไมอยในพนททางการเมองจงเปนกลไกส�าคญในการ

ลดความขดแยงทางศาสนา สภาวะของการทการเมองไมเกยวของกบศาสนา

กคอการไมฝกใฝฝายใดของการเมอง รฐจะไมเลอกขางวาอยกบศาสนาใด34

สถานะของ“ความเปนสวนตว”(private)ของศาสนาในโลกเสรนยมขยายตวไป

พรอมกบการขนมามอ�านาจพวกกระฎมพทเนนความส�าคญของความเปนกลาง

เมอศาสนาเปนรากฐานของทกสงทกอยางทพระผเปนเจาประทานมาให เชน

ความทกขความสขเปนตนเมอศาสนาเปนเรองสวนตวกท�าใหสงอนๆทเปน

ผลตผลของศาสนากยอมไมมความจ�าเปนใดๆ ทจะแสดงออกถงคานยมใดๆ

หรอการประเมนคาใดๆ

แตการเมองทแยกศาสนาออกจากการเมองถงแมวาจะท�าใหเกด

ความสงบดวยการสรางความเปนกลาง(neutralization)ทเกดขนจากกระบวนการ

ของการใช Rationality ในกระบวนการทางกฎหมายทงนถงแมวาการสรางให

กฎหมายม Rationality กยงท�าใหรากฐานทางการเมองของกฎหมายหายไป

กระบวนการกอใหเกด Rationality ในกฎหมายจงเปนการท�าลายฐานทางการ

เมองของกฎหมายแตการใชRationalityกไมสามารถทจะหยดยงเรองศลธรรม

ทางการเมองไปได ศลธรรมไมไดหายไปจากการเมอง พลงของการวพากษ

(critique) คอกลไกส�าคญของการตอสทางการเมอง เสนทางของการอธบาย

การเมองในลกษณะแบบนปรากฏอยในผลงานของ Reinhart Koselleck นก

ประวตศาสตรเยอรมนผสถาปนาส�านก Begriffsgeschichte หรอ“Conceptual

34 CarlSchmitt,“TheAgeofNeutralizationsandDepoliticizations”,Telos, No.96(1993),pp.130-142.

147

History” ผไดรบอทธพลโดยตรงจาก Carl Schmitt วทยานพนธปรญญาเอก

ของKoselleckมSchmittเปนทปรกษาอยางไมเปนทางการนกเปนจดส�าคญ

ทJurgenHabermasไมนยมชมชนผลงานของKoselleckทไดรบอทธพลจาก

“บคคลอนตรายผเชดชนาซ”อยางSchmitt

วทยานพนธของKoselleckทเสรจปค.ศ.1954และไดรบการตพมพ

ในป195935และแปลออกมาเปนภาษาองกฤษในป1988ชอวาCritique and

Crisis: Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Societyชใหเหนถง

พลงของการเปลยนแปลงสภาวะของความเปนฆราวาสจากศาสนามาสเรอง

ของ “การวพกาษ” ทเชอมตอเขากบปรชญาประวตศาสตรและความกาวหนา

ตอบกรอบของพวกยคภมธรรม (Enlightenment) ส�าหรบกรอบความคดเรอง

“กระบวนการเปนฆราวาส” กเปนอทธพลของ Karl Lowith ทมตอความคด

ของKoselleck เพยงแตเขาไมไดโหยหาความดงามจากอดตแบบLowithและ

Schmittโดยความเชอเรองความกาวหนาของพวกกระฎมพเกดไดจากการเมอง

มเสถยรภาพเพราะไมมความขดแยงทางศาสนา36 แตในขณะเดยวกนเสนทาง

ของความกาวหนาทางประวตศาสตรหรอปรชญาประวตศาสตรอนเปนสงทอย

ในอนาคตกพรอมเสมอทจะไปดวยกนกบความเปนจรงทางประวตศาสตรสภาวะ

ของวกฤต37 (crisis)และปรชญาประวตศาสตรจงเชอมเขาหากน38กรอบความ

คดการมวกฤตของKoselleckเปนเงอนไขส�าคญทน�าไปสสภาวะทางประวตศาสตร

ทจะตองมการตอสกนอยตลอดเวลาอนเปนความคดทแสดงใหเหนถงพลงทาง

35 TimoPankakoski,“ReoccupyingSecularization:SchmittandKoselleckonBlumen-berg’sChallenge”,pp.234-235;NiklasOlsen,“CarlSchmitt,ReinhartKoselleckandthefoundationsofhistoryandpolitics”, History of European Ideas,Vol.37,(2011),p.198.

36 Reinhart Koselleck,Critique and Crisis: Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society,(London:Berg,1988),p.49.

37 ประสบการณจากสงครามและการถกจบเปนเชลยโดยรสเซยท�าใหKoselleckสนใจเกยวกบเรองวกฤตความตายความขดแยงแผนดนพอลทธนยมวรบรษดNiklasOlsen,“CarlSchmitt,ReinhartKoselleckandthefoundationsofhistoryandpolitics”,p.198.

38 Reinhart Koselleck,Critique and Crisis: Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society, p.12.

148

ความคดเกยวกบการเมองแบบ “มตรและศตร” ของSchmitt โดยมเงอนไขทาง

ประวตศาสตรของสงครามเยนเปนตวก�ากบสงครามเยนเปนสงครามทรอนระอ

อยในหวสมองของปญญาชนทสอดรบกบกรอบคดของSchmittเปนอยางด

ถาพจารณาตามกรอบของสายสกลทางความคดแบบ Schmittian

แลวการไมประเมนคาใดๆกเพอหลกเลยงความขดแยงโดยเฉพาะอยางยงสภาวะ

สงครามการขยายตวของอ�านาจของความเปนสวนตวท�าใหรฐในฐานะกลไกของ

การท�าสงครามไมสามารถทจะปฏบตการไดอกตอไปภายในรฐ ดงนนสงคราม

ระหวางมนษยดวยกนเองตามแบบสภาวะตามธรรมชาต(stateofnature)ตาม

กรอบคดแบบHobbesianเปนสงทไมสามารถเกดขนไดอกตอไปสงครามเปนการ

กระท�านอกพนทของรฐสงครามเปนการกระท�ากบรฐอนๆ39และจะกระท�าไดก

แตยามจ�าเปนเชนกรอบความคดทวาประเทศเสรประชาธปไตยจะตองไมเลอก

สงครามยกเวนแตจะเปนทางเลอกสดทายเปนตนแตภายใตโครงสรางอ�านาจ

สงสดของรฐสามารถทจะท�าใหความสงบเกดขนไดโดยปราศจากความขดแยง

ทางการเมองทพรอมจะเปนสงครามกลางเมองแตกใชวาความขดแยงจะหมดไป

เพราะความขดแยงในกรอบคดของเสรนยมกยงกระท�าในรปแบบอนๆทแมน

วาจะไมปรากฏรปในของศาสนากตาม ถาพจารณาอยางงายๆ กจะพบไดจาก

เครองมอทางการเมองทอาจจะดไรซงศาสนา เชน “ความกาวหนา” “ศวไลซ”

หรอแมกระทง“ทดเทยมตางประเทศ”และ“โลกาภวฒน”เปนตนจากความคด

BlumenbergมาถงกรอบคดของSchmittการอธบาย“ความตอเนอง”ของศาสนา

และ“ความไมตอเนอง”ของศาสนามาสการเมองเสรนยมนนแบบใดเปนแบบท

ถกตอง? อยางไรกดเปาหมายใหมของสภาวะสมยใหมกคอการใหความส�าคญ

กบประสทธภาพมากกวาทจะเปนการแสวงหาความรสมบรณแบบพระผเปน

เจาแตดเหมอนวาส�าหรบการเมองแบบSchmittความนยมทางสายกลางแบบ

“เอาตรงกลางไมเอาแบบสดขวขางใดขางหนง”หรอจะเปนแบบ“ไมเอาทงสอง”

แลวมทางเลอกนนเปนสงทไมพงปรารถนาแนวทางเลอกแบบนเปนสภาวะความ

ไมเปนการเมองเพราะไมม“สภาวะมตรและศตร”

39 Reinhart Koselleck,Critique and Crisis: Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society,p.44.

149

สภาวะทแยกขาดออกจากกนหรอไมตอเนองเปนปญหาใหญของ

สภาวะสมยใหมเองเพราะ“สถานะของความไมตอเนอง”และ“การแบงยคสมย”

(periodization) กเปนสงจ�าเปน ประวตศาสตรในฐานะการแบงยคสมยจงเปน

กลไกส�าคญของสภาวะสมยใหม40จากขอถกเถยงของBlumenbergKoselleck

และSchmittในประเดนเรองของความตอเนองหรอไมตอเนองของการใชกรอบ

คดของเทววทยาวามสวนส�าคญตอความเขาใจทางการเมองและประเดนอนๆ

นนไดกลายเปนปญหาส�าคญทางกรอบคดของการท�าความเขาใจสภาวะสมยใหม

นบตงแต Friedrich Nietzsche และMaxWeber เปนตนมาความพยายามท

จะยนยนวาสภาวะสมยใหมตดขาดออกจากอดตกลายเปนเรองทไมสามารถจะ

กลาวไดอยางงายๆอกตอไป41 โดยSchmitt และKoselleck กตอกย�าความ

ไมตอเนองดงกลาว ในขณะทขอโตแยงกนระหวางBlumenbergและSchmitt

กพยายามทจะยนยนวานเปน “เหลาใหมในขวดเกา” เปนความพยายามทจะช

ใหเหนถงความไมตอเนองทจะท�าใหสภาวะสมยใหมเปนเอกเทศและไมมอะไรท

เปนเชอของครสตศาสนาอยการตอสเรองความตอเนองของครสตศาสนาแสดง

สะทอนจากปญหาส�าคญของมหาวทยาลยในเยอรมนหลงสงครามโลกครงท

หนง เพราะมความพยายามทจะปดวชาเทววทยา เพราะปรมาณของการเรยน

ปรชญาเพมมากขนกวาวชาเทววทยานบตงแตปลายศตวรรษทสบเกาเปนตนมา42

อยางไรกดส�าหรบBlumenbergกยงมสวนส�าคญทจะตองตอเนองกคอประเดน

“ปญหา”และ“หนาท”ทจะตอเนองและตองมค�าตอบแบบใหมอะไรอาจจะเคย

40 KathleenDavis, Periodization and Sovereignty How Ideas of Feudalism and Secular-ization Govern the Politics of Time. (Philadelphia:UniversityofPennsylvaniaPress,2008).

41 Pini Ifergan,“CuttingthroughtheChase:CarlSchmittandHansBlumenbergonPoliticalTheologyandSecularization”,New German Critique,Vol.37,No.3(2010),pp.150-151.

42 ThomasAlbertHoward,Religion and the Rise of Historicism W. M.L. de Wette, Jacob Burckhardt, and the Theological Origins of Nineteenth-Century Historical Consciousness, p.19.

150

เปนสงเลวรายแตในปจจบนกลบไมใชเพราะอาจจะกลายเปนคณธรรมส�าคญ43

เชนการขยนท�างานเปนตน

ส�าหรบความพยายามแบบกระบวนการฆราวาสทตดศาสนาออกจาก

การเมองเปนกรอบความคดทไดรบความนยมเปนอยางมากส�าหรบปรากฏการณ

แบบฆราวาสนยม (secularism) หรอกระบวนการท�าใหศาสนาแยกออกจาก

การเมองจนเปนเพยงแคเรองสวนตว (secularization) นนไมไดเกดขน เชน ใน

ลาตนอเมรกาทถกจดโดย Benedict Anderson วาเปนฐานกระจายตวส�าคญ

ของขบวนการชาตนยมไปสดนแดนตางๆ แมวากรอบคดเรองความเปนชาตใน

ลาตนอเมรกากลบเกยวของโดยตรงกบศาสนามากกวาทจะเปนกระบวนการ

แบบฆราวาสนยม ทงน Claudio Lomnitz นกมานษยวทยาชาวเมกซกนกลบ

เหนวา ความเปนชาตของลาตนอเมรกาเกยวของโดยตรงกบศาสนาคาทอลก

กรอบคดของAndersonนนอาจจะสามารถใชไดกบประสบการณขององกฤษและ

เนเธอรแลนด แตไมใชกบสเปนและการขยายตวไปสโลกใหมหรอทวปอเมรกา

การสรางความชอบธรรมของการขยายตวของคาทอลกยโรปหรอสเปนด�าเนน

ไปพรอมกบศาสนาและการเมอง นอกจากนนกรอบคดของคาทอลกสเปนกยง

ยนยนความส�าคญของภาษาสเปนธรรมดาๆในฐานะทเปนศาสนาทจะใกลชดกบ

พระผเปนเจาไดโดยไมตองยดภาษาสากลชนสงอยางละตน ฐานคดของศาสนา

จงเปนสงส�าคญในกระบวนการชาตนยมของลาตนอเมรกา44 ฐานคดของการ

ยดมนในกรอบความคดเชนฆราวาสนยมกจะเปนกรอบคดส�าคญในการก�าหนด

เสนทางของการใชและรอยเรยงขอมลเพอการอธบายปรากฏการณมากเสยยงกวา

ขอมลลวนๆ

กรอบคดแบบแยกศาสนาออกจากการเมองและเปนเรองสวนตว

กเปนกรอบความคดในท�านองเดยวกนกบRationalityทกลบถกมองวาเปนผลตผล

ของตะวนตกนยม(Occidentalism)เทานนโดยการเกดขนของRationalityเปน

43 MartinJay,“BlumenbergandModernism:AReflectiononTheLegitimacyofModernAge”,in Fin de Siecle Socialism and Other Essays, (NewYork:Routledge,1988), p.151.

44 Claudio Lomnitz,Deep Mexico Silent Mexico An Anthropology of Nationalism, (Minneapolis:UniversityofMinnesotaPress,2001),pp.14-18.

151

ไปตามกระบวนการเปลยนแปลงวถแหงการบ�าเพญตบะของครสตศาสนา แตส�าหรบ Schmitt กระบวนการเปลยนแปลงของการเคลอนตวไปสกรอบคดของการตดศาสนาออกจากการเมองเปนอะไรทเกดขนในต�าแหนงเฉพาะทเหนไดจากกฎหมายและการจดระเบยบการเมองระหวางประเทศ ในขณะท Blumenbergพยายามทจะยนหยดในเรองประวตศาสตร (ของยโรป) มากกวาทจะเปนเรองความเปนกฎหมาย (legality)45ความพยายามของSchmitt ในการหารากฐานของเทววทยาในกฎหมายแสดงใหเหนถงสายสมพนธระหวางศาสนาทสภาวะสมยใหมยงตดสายใยนไมขาดโดยสายใยของเทววทยากบการเมองนไมไชเรองของ “Theologia Civilis” ทเชอมโยงสายสมพนธทางการเมองเขากบเมองหรอชมชนใหทกๆ สวนมความเปนอนหนงอนเดยวกนพธกรรมทางศาสนาจะเปนพธของชมชน โดยคนในชมชนจะเชอหรอไมเชอในพระผเปนเจากไมไดมความสมพนธอยางไรแตการประกอบพธกรรมแสดงใหเหนถงความเปนพวกเดยวกนเปนพนธมตรกน นอกจากนนเทววทยาทางการเมองของ Schmitt กไมไดเปนเรองของบทบาทของศาสนจกร และกไมใชประเดนเรองของการแสวงหาความชอบธรรมของการเมองสมยใหมจากฐานทางเทววทยา การเมองกไมไดเดนตามแนวทางของค�าสอนและเปาหมายของศาสนา ในความเหนของ György Geréby กรอบเทววทยาทางการเมองของSchmitt นนคอการน�าเอา “ศาสนาไปเทยบเคยงกบการเมอง”46 ส�าหรบการแยกศาสนาออกจากการเมองนนเปนผลตผลของเงอนไขทางประวตศาสตร(พเศษ)ของยโรปเมอมการแยกการเมองออกจากศาสนากท�าใหเกดสภาวะของเทววทยาทางการเมอง(politicaltheology)ขนไดแตประวตศาสตรของศาสนาเองกกลบไมไดมการแยกการเมองออกจากศาสนาประวตศาสตรของการเมองและศาสนานนไมสามารถทจะแยกออกจากกนได การเปนผน�าและการเปนศาสดาไมมการแยกออกจากกน47ประเดนของเทววทยาทางการเมองเปนผลตผล

45 Pini Ifergan,“CuttingthroughtheChase:CarlSchmittandHansBlumenbergonPoliticalTheologyandSecularization”,p.159.

46 GyörgyGeréby,“PoliticalTheologyversusTheologicalPolitics:ErikPetersonandCarlSchmitt”, New German Critique, Vol.35,No.3.,(2008),pp.9-10.

47 GeorgesDumezil,Mitra-Varuna: An Essay on Two Indo-European Representations of Sovereignty,translatedbyDerekColtman,(NewYork:ZoneBooks,1988).

152

และปญหาของสภาวะสมยใหม ในความเหนของ Eric Petersonนกเทววทยา

เยอรมนผรวมสมยและเปนเพอนกบ Schmitt แตไมเหนดวยกบ Schmitt นน

เหนวาสถานะของการเปนเอกเทวนยม(monotheism)นนพระผเปนเจาเปนตน

ก�าเนดของกฎหมายเชนบญญตสบประการสถานะของศาสนาและพระผเปน

เจากเปนการเมองไปในตวอยแลว เพยงแตสถานะของความเปนหนงของพระผ

เปนเจาของเอกเทวนยมตามกรอบของ Schmitt ทจะวางรากฐานใหกบการขน

มาเปนผน�าการเมองเยอรมนในขณะนนกลบละเลยประเดนเรอง “Trinity”หรอ

“ตรเอกภาพ”ไปการเมองของนาซท�าใหเอกเทวนยมเปนองคประกอบทขาดไป

ไมได(imperative)ในการเมองของอาณาจกรไรสซ(Reichspolitik)48ถาจะกลาว

อกนยหนงการสถาปนา “เทววทยาทางการเมอง” ของ Schmitt เปนการสราง

ความชอบธรรมใหกบอ�านาจดบๆดวยการอางองกบเทววทยาทงนอยางนอยๆ

สถานะของ“ตรเอกภาพ”เปนอะไรทตอตานความเปน“เอกของผน�า”สถานะ

ของ “ตรเอกภาพ” คอการตอตานเผดจการและรวมไปถงรปแบบทางการเมอง

แบบอนๆทแมกระทงเนนถงความหลากหลายหรอแบบพนธผสมโดยPeterson

ผเปลยนมานบถอศาสนาคาทอลกกลาววา“การเชอมตอโดยผานการกลาวอาง

กบครสตศาสนา (Christian proclamation) กบอาณาจกรโรมนนนจรงๆ แลว

เปนการสญสลายเชงเทววทยา(theologicallydissolved)”เนองดวยสถานะของ

“ตรเอกภาพ”49

กรอบความคดทไมไดตองการใหเทววทยาของครสตศาสนาเปนหนง

กเปนกลไกส�าคญในการปฏเสธการสรางความชอบธรรมของรฐเผดจการทแสดง

ความเปนหนงเดยวของทกสงทกอยางโดยเฉพาะอยางผน�าส�าหรบในเงอนไขทาง

ประวตศาสตรของการตอแยงดงกลาวกคอการปฏเสธความสดยอดทเปนหนง

เดยวทสดของผน�านาซหรอการปฏเสธสถานะของเอกเทวนยมทน�าไปสสภาวะ

ของการเปนแบบกษตรยผมอ�านาจสงสด (monarchical monotheism) ส�าหรบ

กรอบความคดแบบนกยงเปนฐานคดส�าคญของจกรวรรดโรมนทผนวกเขากบ

48 EricPeterson,“MonotheismasaPoliticalProblem”, Theological Tracatates, edited,translated,andwithan IntroductionbyMichaelH.Hollerich, (Stanford:StanfordUniversityPress,2011),p.102.

49 EricPeterson,“MonotheismasaPoliticalProblem”,p.103.

153

เอกเทวนยมของครสตศาสนาในการขยายอ�านาจออกไปยงดนแดนตางๆดงนน

ในความเหนของ Peterson การสถาปนาสภาวะแหงความเปน “หนงเดยวของ

องคอธปตย”กคอการตอตานครสตศาสนาเพราะสถานะของเทววทยาทางการ

เมองทเปนหนงเดยวจะเปนอะไรทปรากฏอยไดแคแตในความคดของพวกยวและ

นอกรตของครสตศาสนาเทานนเทววทยาทางการเมองจงเปนเพยงแค“เทววทยา

ทางการเมองแบบการโฆษณาชวนเชอ” เทานน50 การอางองกบองคเทวเปน

เพยงการใช “อปลกษณ” ดงนนความตอเนองของการเมองกบเทววทยาแบบ

เอกเทวนยมจงเปนสงทไมไดด�ารงอย51

อยางไรกด “ความเปนหนงเดยว” (the One) ของกรอบคดแบบ

เอกเทวนยมทตองการความเปนหนงเดยวกเปนรากฐานใหกบอะไรอนๆ อก

50 EricPeterson,“MonotheismasaPoliticalProblem”,pp.104-105.51 ความสมพนธระหวางเทววทยากบการเมองเปนปญหาส�าคญส�าหรบครสตศาสนากบ

การเมองมาโดยตลอด การเปดเสนทางเทววทยาทางการเมองของ Schmitt เปนปญหาเพราะเชอมโยงกบสถานะของนาซ ครนถาไมมนาซเทววทยาทางการเมองเปนสงทเปนปญหาหรอไม?แนนอนเทววทยากบการเมองของSchmittผกพนอยกบการเมองในกรอบของรฐการเมองกบรฐในทศนะของSchmitt เปนสงทแยกจากกนไมไดแนนอนส�าหรบนกการศาสนากมกจะตความและจดระเบยบใหเหลาบรรดาศาสดาทงหลายสอดคลองกบอดมคตของชวงเวลาแหงความเปนปจจบน เชน พระเยซตอตานกรอบคดทางการเมอง ทกรปแบบหรอตอตานการเมอง ดงนนเทววทยาจงไมไดเกยวของกบรฐ แตเทววทยาของครสตศาสนาเปนอะไรทมเปาหมายอยทคนจนหรออะไรทตรงกนขามกบ“State”ในส�านกรวมกบการมสถานะหรอ“Status”และ“Strata”ทแสดงสถานะของความเปนชนชนสง เทววทยาทางการเมองทไมไดเกยวของกบรฐปรากฏใหเหนไดจากกรอบคดของนกเทววทยาเยอรมนอยางJohannBaptistMetzและทยงชดเจนมากกคอ“เทววทยาแหงการปลดปลอย”(TheologyofLiberation)ของGustavoGuiterrezจากเปรผเนนถงสถานะของพระเยซในฐานะคนยากจนกบวถทางทางศาสนาทเออตอคนยากจนสถานะทางชนชนของพระเยซสะทอนกรอบคดทเปนไปเพอคนยากจนมากกวาทจะเปนศาสนาจากชน ชนสงเชนกษตรย เปนตนนอกจากกรอบคดของพวกคาทอลกทกลาวมาแลวสองคนนกยงมกรอบคดตามแนวทางโปรเตสแตนตเชนเฟมนสตเทววทยาอยางDorotheeSolleและเทววทยาโปรเตสแตนตJurgenMoltmannเปนตนAmosYoung, In the Days of the Caesar Pentocostalism and Political Theology, (GrandRapid,Michigan:Wm. E.EerdmansPublishing,2010),pp.77-78.

154

มากมายในกรอบคดของยวครสตศาสนา ไมวาจะเปนเรองของการมกษตรย

(monarchy) ทปกครองแตเพยงผเดยวตามกรอบคดของความเปนหนงเดยวอน

เปนอะไรทเปลยนแปลงเปนอยางอนๆ ไปไมได แบงแยกไมได (เชนเดยวกบ

กรอบคดของอ�านาจอธปไตยในแบบทแบงแยกไมได) มความสมบรณแบบใน

ตวเองและเปนอะไรทเปนอมตะเปนตนทงหมดลวนแลวแตเปนความคดทพบ

ไดในกรอบคดแบบเอกเทวนยมทผนวกรวมเขากรอบคดเอกนยม(monism)ของ

กรกโบราณททงหมดตางวางรากฐานใหกบระบบวธคดแหงความเปนหนงเดยว

ของครสตศาสนาจนกระทงถงการพฒนาการของกรอบคดวทยาศาสตรกรอบคด

ทสะทอนใหถงความเปน“เอก”จกรวาล (uni-verse)ทแสดงใหเหนถงสถานะแหง

ความจรงของสรรพสงตางๆ ทพระผเปนเจาเปนผสราง เพยงแตกรอบคดของ

ความเปนหนงเดยวนกไมใชกรอบคดของศาสนจกรฝงตะวนออกทรบกระแส

ความคดแบบแอฟรกนตลอดจนกรอบความคดของฝงตะวนออกอนๆทยอมรบ

ความหลากหลายแตการตดขาดความคดแบบแอฟรกนเปนอะไรทระบบคดของ

ครสตศาสนาปฏบตการมาโดยตลอดจนท�าใหประวตศาสตรของความไมตอเนอง

เปนระบบคดทส�าคญ

ดงทไดกลาวมาแลววาประเดนเรองการตดขาดหรอไมตอเนองของ

Blumenbergนนไมไดมลกษณะแบบสมบรณ(non-absolute)เพราะมแตบางสวน

เทานนทตดขาดเพยงแตขอถกเถยงระหวางSchmittกบBlumenbergนนฝาย

Schmitt เหนวาสภาวะทไมไดสมบรณนเองท Blumenberg กลบตองการท�าให

สมบรณ52 ส�าหรบการศกษาทางประวตศาสตรยโรปเองประเดนเรองของความ

ไมตอเนองหรอกระบวนการแยกศาสนาออกจากการเมองกลบถกตอบโตจาก

ผลงานของนกประวตศาสตรรนใหมจ�านวนมากวาไมไดมการตดขาดศาสนาออก

จากการเมองแตอยางใดแมกระทงในศตวรรษทสบเกาและยสบ ในทางตรงกน

ขามศาสนากลบยงมความเขมขนมากยงขนตงแตศตวรรษทสบเกาเปนตนมา

ประวตศาสตรนพนธของพลงของศาสนาในยโรปทศกษากนในรอบหลายปท

ผานมากชใหเหนถงพลงของศาสนาทกลบปฏเสธกรอบความคดของนกวชาการ

52 CarlSchmitt, Political Theology II The Myth of the Closure of any Political Theology, p.117.

155

รนเกาทสรางกรอบคดเรองการหมดบทบาทของศาสนาในทางการเมองและ

สาธารณะ53 ครนเมอดวยพลงของอาณานคมและจกรวรรดนยมของพวก

ครสเตยนผวขาวกท�าใหกรอบคดแบบฆราวาสนยม(secularism)กลายเปนเสน

ทางทใครๆในโลกจะตองเดนตามเฉกเชนเดยวกนกบเสรประชาธปไตยแตการ

ขนมามอ�านาจของรฐอสลามอหรานในปลายทศวรรษท1970มาจนถงเหตการณ

9/11กท�าใหกรอบคดแบบฆราวาสกลายเปนแคความตองการของเหลาปญญาชน

ผวขาว หลงจากเหตการณเหลานกท�าใหหลกการของการเปนฆราวาสกลาย

เปนเสนทางพเศษของฝรงครสเตยนผวขาว ถาจะกลาวดวยภาษาของ Jurgen

Habermas กคอ ตะวนตกเทานนทเปน “Sonderweg” หรอตะวนตกเทานนท

ออกนอกเสนทางหรอผดปกต54

คณลกษณะพเศษของตะวนตกหรอ “ความพสดารของตะวนตก”

ไมวาจะเปนการแยกศาสนาออกจากการเมองความเปนเอกเทศของปรมณฑล

ตางๆ ไปจนถงความเปนเอกชน ฯลฯ สงตางๆ เหลานเปนการปฏบตการของ

ความเชอทท�าหนาทไมแตกตางไปจากเทพปกรณมหรอต�านาน (myth) ต�านาน

ทไมสามารถแยกออกจากปฏบตการทางต�านานของเทววทยาของเอกเทวนยม

รากฐานทางการเมองเมอมเทววทยารองรบกท�าใหต�านานมบทบาทส�าคญการ

หนไปส“เทววทยา”และ“ศาสนา”55ไมวาจะเปนมตทางการเมองหรอปจเจกชน

กคอการหนไปส “ต�านาน”ทางการเมองเพราะอยางนอยๆทสดรากฐานของ

ยว-ครสตศาสนากมรากฐานของต�านานเพยงแต“ต�านาน”ไมไดจ�ากดอยแตใน

“เอกเทวนยม” เทานนส�าหรบความเหนของนกเทววทยาอยางErikPeterson

ผตอตานความคดเรองเทววทยาทางการเมองของSchmittนนเหนวาเทววทยา

53 J. C. D. Clark, “Historiographical Review Secularization and Modernization: TheFailureoftheGrandNarrative”,Historical Journal, Vol.55,No.1(March,2012),pp.161-194.

54 JurgenHabermas,“NotesonaPost-SecularSociety”,http://www.signandsight.com/features/1714.html.Retrieved5March2013.

55 Jacques Derrida, “Faith and Knowledge: The Two Sources of ‘Religion’ at the LimitsofReasonAlone,”in,Religion,editedbyJacquesDerridaandGianniVattimo,translatedbySamuelWeber(Cambridge:Polity,1998).

156

กบต�านานเปนอะไรทมความแตกตางกน เพราะเทววทยามการเปดเผยตว

ของพระผเปนเจาเทววทยามศรทธาเทววทยาเปนอะไรทตองการการเชอฟง56

แต “ต�านาน” ปรากฏใหเหนอยทกหนแหงโดยไมตองมคณสมบตทงสามขอ

ทกลาวมาน ส�าหรบฝายเสรนยมแลว “ต�านาน” ยอมเปนอะไรทตรงกนขาม

กบRationalityการยอมรบแต“ต�านาน”กเปนอนตรายอยางยงตอระบอบเสร

ประชาธปไตยแต“ต�านาน”หรอ“เทพปกรณม”กลบเปนอะไรทมความส�าคญ

ตอรฐโดยรฐจะเปนพนททระบอบเสรประชาธปไตยในฐานะหนวยยอยด�ารงอย

เพอก�ากบความเปนไปและการปฏบตการของรฐเพยงแตส�าหรบSchmittความ

เปนการเมองไมไดมรากฐานจากการเปนรฐอกตอไปแลว57

ส�าหรบเรอง“ต�านาน”หรอ“เทพปกรณม”นนเปนฐานคดทฝงราก

ลกอยในกรอบของพวกเยอรมน ไมวาจะมจดยนทางการเมองและปรชญาแบบ

ไหนประเดนเรอง“ต�านาน”หรอ“เทพปกรณม”กยงเปนอะไรทนกคดเยอรมน

มกจะมรวมกน พลงของต�านานนนกคอประสทธภาพในการควบคมความคด

ทสามารถทจะท�าหนาทในการอธบายวาความเปนมาเปนไปมาอยางไรพรอมกน

นนกสามารถทจะบอกไดวาอนาคตจะเปนอยางไร กรอบคดของพวกคานเทยน

ใหม (Neo-Kantian) อยาง Ernst Cassirer เองกใหความส�าคญกบ “ต�านาน”

ในฐานะความสามารถของมนษยในการแสดงศกยภาพเรอง“สญลกษณ”ทอาจ

จะไมไดจ�ากดอยแตในสงคมบรรพกาลเทานน ในสงคมสมยใหมกใช “ต�านาน”

ดวยเชนกน แมวา Cassirer เองจะเชอมนในความเครงครดของปรชญาในการ

น�าเสนอความจรง แตในทายทสดผลงานThe Myth of State58 กไดพสจนวา

พลงทางการเมองภายในเยอรมนและความระส�าระสายทางการเมองของยโรป

ยอมท�าให “ต�านานทางการเมอง” เปนเรองทหลกเลยงไมได หรอถาจะกลาว

อยางงายๆ ความยงใหญของปรชญาในแบบทรดกมแบบศาสตรตามกรอบคด

ของเหลานโอคานเทยน (Neo-Kantian) กไมสามารถทจะตานทานกบพลงทาง

56 GyörgyGeréby,“PoliticalTheologyversusTheologicalPolitics:ErikPetersonandCarlSchmitt”,New German Critique,Vol.35,No.3(Fall,2008),p.14.

57 CarlSchmitt,PoliticalTheologyIITheMythoftheClosureofanyPoliticalTheology,p.45.

58 ErnstCassirer,The Myth of the State, (NewHaven:YaleUniversityPress,1946).

157

การเมองได การเมองภายใตการชน�าของ “ต�านาน” ยอมท�าใหการเมองของ

เสรนยมภายใตการชน�าของ Rationality ประสบปญหา สถานะของปจเจกชน

ทมความเปนเอกเทศ(autonomy)และมจรยธรรมทก�าหนดความรบผดชอบตอ

การกระท�าของตนเองยอมเกดปญหา

ส�าหรบนกปรชญาอยาง Martin Heidegger นนเหนวา “ต�านาน”

เปนสวนส�าคญของการด�ารงอยของความเปน “มนษย”ทด�ารงชวตอยในความ

เปนชวตประจ�าวน โดยกรอบคดของ Heidegger ในเรองของ “ต�านาน” กม

ลกษณะคลายคลงกบค�าอธบายแบบหนาทนยมของ Bronislaw Malinowski

ทงนการท�างานของต�านานกเปนเรองของวถปฏบตของมนษยอนเปนหลกส�าคญ

ของชมชน59 ส�าหรบ Blumenberg ประเดนเรองต�านานไดกลายเปนผลงาน

ชนงามของ Logos60 เพยงแตเปนการสรางทมาจาก Logos of Creation ซง

กระท�าผานภาษานนเปนของมนษยเทานนกรอบความคดเรอง“ต�านาน”หรอ

“เทพปกรณม” ไมไดเปนสงทแยกออกจาก “Logos”แบบการเปลยนแปลงของ

พฒนาการจาก“Mythos”มาส “Logos” เปนขนตอนของการพฒนาการและม

ลกษณะของววฒนาการในขณะทCassirerยดมนในการแบงแยกขนตอนของ

พฒนาการจาก“Mythos”มาส“Logos”และรวมไปถงการแบงแยกโลกแหงความ

ศกดสทธและโลกแหงโลกยะ(profane)ส�าหรบกรอบคดทส�าคญของการท�าลาย

บทบาทของ“ต�านาน”ทส�าคญกคอกรอบคดทางการเมองแบบสญญาประชาคม

ทใหความส�าคญกบบทบาทของผกระท�าทกระท�าสงตางๆ ไปอยางเสร ดงนน

การหนกลบไปสฐานคดแบบ Hobbesian ในลกษณะทขาดส�านกแบบการเปน

ผกระท�าทมการตดสนใจอยางเสรภายใตการชน�าของ Rationality กท�าใหเสน

ทางทางการเมองทหนไปส“ต�านาน”มแตความพศดารมหศจรรย(miracle)แต

ภายใตวกฤตกทางการเมองต�านานกลบเปนอะไรทไมไดแปลกประหลาดเหนอ

ความคาดหมาย เพราะต�านานเองกเปนกลไกของการคาดการณไปในตวเอง

อยแลว

59 PeterE.Gordon, Continental Divide Heidegger, Cassirer, Davos(Cambridge:HarvardUniversityPress,2010),pp.237-238.

60 HansBlumenberg,Work on Myth,translatedbyRobertM.Wallace,Cambridge:MITPress,1985),p.12.

158

กรอบการอธบายเสนทางของ“Mythos”มาส“Logos”นนเปนการอธบายทด�าเนนไปตามแนวทางแบบววฒนาการอนเปนกรอบคดทไดรบความนยมมากนบตงแตปลายศตวรรษทสบเกามาจนถงกอนสงครามโลกครงทสอง เสนทางดงกลาวท�าใหความคดเรองววฒนาการอยางกาวประสบปญหาทจะยอนรอยกลบไปสต�านานการกลบคนมาของต�านานของศาสนากไมไดท�าใหเสนทางของกรอบคดทางววฒนาการไมไดมความกาวหนา (progress) ศาสนาแตเดมจะเปนฉากหลงทส�าคญส�าหรบต�านานแตในทายทสดศาสนากแยกตวออกจาก“ต�านาน” ส�าหรบการววฒนาการทเปนฐานคดส�าคญกท�าใหทกๆ อยางถกน�าไปเชอมโยงกบววฒนาการ เชนววฒนาการของภาษาจากการเปนเพยงการน�าเสนอความจรงภายนอกมาสการแสดงออกของจตส�านกเปนตนอยางไรกตามการแสดงออกของจตส�านกผานต�านานของการเมองสมยใหมแบบในเยอรมนกอนสงครามโลกครงทสองยอมไมใชปรากฏการณของต�านานแบบในสงคม บรรพกาลตามแบบทนกมานษยวทยาน�าเสนอ ศาสนาแบบเอกเทวนยมเองกยงหนมาใหความส�าคญกบประเดนเรอง“จรยธรรม”โดยหนหลงใหกบ“ต�านาน”โดยCassirerเหนวากระบวนการของการสราง“ต�านาน”ทางการเมองเปนกลไกส�าคญของนาซในการโจมตพวกยวเพราะยวเปนพวกทตอตาน“ต�านาน”61ในประเดนนCassirerจงมความเหนไปในทศทางเดยวกนกบ Eric Peterson ในแงทวาสถานะของต�านานเปนอะไรทมความเปนเอกเทศในตวเองไมสามารถทจะอธบายแบบลดระดบ (reduction) ไปเปนแบบอนได ความพยายามในการรกษาความแตกตางระหวางต�านานและอะไรอนๆ ยงคงด�ารงอยโดยเฉพาะอยางยงประวตศาสตร แตการแยกกนระหวางประวตศาสตรและต�านานเปนเพยงความแตกตางทไมมความหมายเลยโดยเฉพาะอยางยงเมอทกอยางถกน�าเขาไปสเรองของการเลาเรอง (narration)และเปนสวนหนงของความทรงจ�าทถกถกทอใหปรากฏอยแตในทนเดยวนและ ขณะน (present) โดยทงหมดไมมความหมายอะไรทตองของเกยวกบความเปนจรงเพราะในพนทแหงความทรงจ�าและต�านานไมมการแยกกนระหวางความจรงและความลวงหรอสงทไมถกตองกบสงทถกตองหรอเปนจรง62

61 PeterE.Gordon,Continental Divide Heidegger, Cassirer, Davos, pp.244-245.62 JanAssmann,Moses the Egyptian The Memory of Egypt in Western Monotheism,

(Cambridge:HarvardUniversityPress,1997),p.14.

159

ถงแมวาการหนไปส “ต�านาน”ในศาสนาหรอตวบทของ“ศาสนา”

เองนนกเปนอะไรทพบไดจากพระคมภรในศาสนาแบบเอกเทวนยมนเปนจดยน

ทชดเจนของSchmittทแสดงคณลกษณะทตอตานกรอบคดแบบโปรเตสแตนต

แตส�าหรบ Schmitt แลวกจะมแตครสตศาสนาเทานนทจะม “เทววทยา” ได

ในขณะทศาสนาอนๆกจะมไดแคต�านานและอภปรชญากรอบคดแบบนตอกย�า

ใหเหนถงคณลกษณะพเศษของครสตศาสนาทศาสนาอนๆมไมได สภาวะแหง

ความพเศษทไมมใครเหมอนและไมเหมอนใครส�าหรบยวกจะมไดแคการตความ

ตรวจสอบอยางละเอยดพระคมภร(exegesis)เทานนโดยสงทSchmittตองการ

ชใหเหนถงนนไมใชเรองของหลกการในทางเทววทยาแตเปนเรองญาณวทยาและ

ประวตศาสตรความคดซงนนกคออตลกษณทรวมกนเชงโครงสราง (structural

identity) ระหวางเทววทยากบแนวความคดทางกฎหมายและรปแบบในการน�า

เสนอขอโตแยงและความรความเขาใจอยางถองแท(insight)63

จดยนทางศาสนาเปนจดยนทCassirerเหนวาMartinHeidegger

กด�าเนนตามเสนทางของปรชญาศาสนา โดยเสนทางแบบนกเปนเรองของ

จตวญญาณภายในความเปนสวนตวของมนษย64 นเปนปญหาส�าคญทท�าให

ศาสนาเปนเพยงแคเรองอตวสย65 แตศาสนาเปนเรองสวนตวหรอไมนนกเปน

ปญหาส�าคญ เพราะถาศาสนาไมใชเรองสวนตวกยอมท�าใหศาสนามความเปน

อะไรอนๆ มากกวาทจะเปนเรองสวนตว ความไมเปนสวนตวของศาสนาเปน

รากฐานของสงตางๆ ทไมใชศาสนาแตกแตกหนอมาจากศาสนา เสนทางของ

การศกษาทฤษฎการเมองสงคมในตนศตวรรษทยสบเอดจงเปนเสนทางของ

“ศาสนา” ประหนงวาเพอรอใครสกคนมาโปรด เสนทางของการรอคอยทกยงไมม

อะไรมาถงเมอรอคอยการกลบมาของพระเยซกบประโยค“ฉนจะมาอก”Iwill

comeagainแตกยงไมหรอยงมาไมถงดงนนส�าหรบแนวทางแบบภมธรรมสถานะ

ของการเปนผก�าหนดชะตาชวตตนเองกเปนอะไรทส�าคญกวาการยอมรบชะตา

กรรมหรอต�านานอนเปนอะไรทเชอถอไมได แตถงกระนนนนกใชวาจะท�าให


64 PeterE.Gordon,Continental Divide Heidegger, Cassirer, Davos,p.286.65 PeterE.Gordon,Continental Divide Heidegger, Cassirer, Davos, p.288.

160

กรอบคดแบบภมธรรมและพลงของปรชญาจะสามารถเอาชนะเหนอ “ต�านาน

ทางการเมอง”ไดเพราะ“ต�านานทางการเมอง”กยงเปนประเดนทหลอกหลอน

รฐประชาชาตจ�านวนมาก

ส�าหรบเยอรมนจากการเมองสศลปะทงหมดกชใหเหนวา“ต�านาน”

เปนสงทRationalityไมสามารถจะกาวขามพนไปไดRationalityไมไดด�าเนนไป

ในฐานะกลไกแหงการควบคมแตต�านานตางหากทท�าหนาทดงกลาวถาไมเชน

นนศลปนเยอรมนอยางAnslemKieferคงจะไมไดม“หองใตหลงคา”ทม“หอก

ศกดสทธ”ปกเอาไวกลางหองในผลงานชดParsifallหรอจะเปนManUnder

a Pyramid ส�าหรบ Kiefer “มนษยตองการทจะท�าใหโลกมความหมายเพราะ

ในโลกไมไดมความหมายอะไร”และ“ต�านานพยายามทจะอธบายโลกในแบบท

มความเกยวพนกนเปนเอกภาพ(coherence)ในแบบทวทยาศาสตรท�าไมได”66

ผลงานของ Kiefer กด�าเนนตามรอยเสนทางทางความคดทสรางขอถกเถยง

โตแยงไปถงความรงเกยจเดยดฉนในลกษณะแบบเดยวกนผคนอยาง Friedrich

Nietzsche มาจนถง Carl Schmitt เพยงแตเสนทางของเทพปกรณมทวานวาง

รากฐานไมเพยงแคความคดของพวกเยอรมนเทานนแตยงมองคประกอบส�าคญ

ของศาสนาครสเตยนเยอรมนอนเปนศาสนาของผชนะ ศาสนาของผแขงแกรง

ไมใชศาสนาออนแอแบบครสตศาสนา กรอบความคดแบบนเปนรากฐานของ

ชาตนยมเยอรมนในปลายศตวรรษทสบเกาจนสงครามโลกครงทสองศาสนาแหง

แสงสวางนเปนศาสนาของนกรบไมใชศาสนาของคนขขลาดโลกของนกรบจงเปน

โลกทสงสงมากกวาโลกของกระฎมพทกลวความตายทมาจากความรนแรงความ

เปนการเมองทแบงแยกมตรและศตรกคอฐานของการตอสทางการเมองในระดบ

ตางๆจากการเมองระหวางประเทศไปจนถงการท�าสงครามปลดแอก(partisan)67

66 http://www.sfmoma.org/explore/multimedia/videos/26867 CarlSchmitt,Theory of the Partisan Intermediate Commentary on the Concept of

the Political,translatedbyG.L.Ulmen,(NewYork:TelosPressPublishing,2007), p.95.

จาก “มหการเมอง” ส

“ตนแบบความคดคอมมวนสต”

ในความคดของ Alain Badiou

เกงกจ กตเรยงลาภ*

ทมา: วกฤตของคอมมวนสต และการเมองทปราศจาก

ความเปนการเมอง วกฤตของทฤษฎมารกซสตและการสนสดของกระแสการปฏวตสงคมนยมในทศวรรษ1980สงผลใหเกดความเปลยนแปลงในระดบของการคดเกยวกบการเมองเพอการปลดปลอยมนษยอยางถอนรากถอนโคนวกฤตดงกลาวไดน�ามาสการเกดขนของกระแสความคดหลงมารกซสต (Post-Marxism) หลง เลนนนสต (Post-Leninism) และการเมองแบบอตลกษณ (identity politics)ตวอยางส�าคญของการเมองแบบนกคอการเมองแบบสทธมนษยชนการเมอง


* ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยาคณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม

162

แบบขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม และแนวทางแบบอนาธปตยลกษณะรวมของแนวทางเหลานคอ การปฏเสธความเปนไปไดของการเมอง ของการปลดปลอย และความเปนไปไดของการกาวใหพนระบบทนนยมและประชาธปไตยแบบรฐสภา1 โดยหนไปยอมรบวา คอมมวนสตไดพายแพแลว อยางราบคาบสงทท�าไดกคอการอยกบซากปรกหกพงของความพายแพซงเราท�าไดเพยงแคปรบปรงใหทนนยมเอาเปรยบกดขครอบง�านอยลงเทาทจะเปนไปไดเทานน ไมใชการโคนลมมนแบบในอดต การเมองแบบปฏรประบบทนนยมและระบอบประชาธปไตยแบบรฐสภาถกเรยกในหลายชอตงแต ประชาธปไตยทางตรง (direct democracy) ประชาธปไตยแบบถอนรากถอนโคน (radical democracy) ประชาธปไตยแบบปรกษาหารอ (deliberative democracy) หรอแมแตความคดแบบสากลโลกนยม(cosmopolitanism)เปนตน2 อยางไรกตาม การระเบดขนของความขดแยงทางการเมองโดย ผคนธรรมดาๆ ในหลายประเทศทวโลกเมอยางเขาศตวรรษท 21 ท�าใหนกคดฝายซายตองกลบมาคดใหมเกยวกบการเมองเพอการปลดปลอย มงานเขยนหลายชนทหนกลบมาทบทวนวกฤตของมารกซสตทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองและยทธศาสตรการปฏวตสงคมนยมเสยใหมเชนงานเขยนของGoranTherborn,3

TerryEagleton4และJacquesBidet5พรอมๆกนกมงานอกจ�านวนมากทกลบ

1 AlbertoToscano,“MarxismExpatriated:AlainBadiou’sTurn,”inJacquesBidetandStathisKouvelakiseds.,Critical Companion to Contemporary Marxism (LeidenandBoston:BRILL,2008),pp.529-548.และดงานทรวบรวมขอถกเถยงพฒนาการใหมๆของมารกซสตไดในเลมน

2 ผเขยนคดวางานทพฒนาความคดวาดวยการปรบปรงประชาธปไตยแบบทนนยมทไปไกลทสดนาจะเปนงานของChantalMouffe, On the Political(NewYork:Routledge,2005)รวมถงงานของนกสงคมวทยาสายมารกซสตอยางErikOlinWrightทเสนอโปรเจคทชอวาRealUtopias

3 GoranTherborn,From Marxism to Postmarxism (LondonandNewYork:Verso,2008)4 Terry Eagleton,Why Marx Was Right (New Haven and London: Yale University

Press,2011)5 JacquesBidetandStathisKouvelakiseds.,Critical Companion to Contemporary

Marxism (LeidenandBoston:BRILL,2008);JacquesBidet,Exploring Marx’s Capital (LeydenandBoston:Brill,2006)

163

ไปขดรอและตความใหมตองานของมารกซและนกคดมารกซสตกอนหนานเพอ

หาทางพฒนาใหความคดเรองการปฏวตและทฤษฎมารกซสตยงสามารถใชการ

ไดในปจจบนโดยเฉพาะงานเขยนทสงผลสะเทอนมากทสดในโลกภาษาองกฤษ

ทงในทางทฤษฎและในการเคลอนไหวทางสงคมกคองานของกลมAutonomism

ในอตาล โดยมนกคดคนส�าคญคอAntonioNegriทเขยนงานรวมกบMichael

Hardt เพอวเคราะหระบบทนนยม ความเปนไปไดของการตอส และปดฝน

แนวคดคอมมวนสตใหม6

ส�าหรบจารตแบบฝายซาย การประเมนถงความเปนไปไดของ

การเมองแบบอนๆทนอกเหนอจากการเมองแบบประชาธปไตยในระบบทนนยม

กมความส�าคญ และนคงจะเปนภารกจหลกของนกคดฝายซายทวโลกทยงคง

ตองการความเปลยนแปลงแบบถอนรากถอนโคนผเขยนเหนวาเราสามารถแบง

ประเภทนกคดฝายซายในศตวรรษท 21 ออกไดเปน 3 พวกจากฐานความคด

ทพวกเขาใช คอ (1) สายปรชญาและการเมอง ซงม Badiou และ Jacques

Ranciere เปนคนส�าคญ แนวทางเชนนจะกลบไปท�าความเขาใจการเมองผาน

มมมองทางปรชญา และปฏเสธการวเคราะหแบบเศรษฐศาสตรการเมองและ

สงคมวทยา ซงมรากฐานมาจากความคดของมารกซ (2) สายวฒนธรรมและ

การเมอง มSlavojZizek,FredricJamesonและTerryEagletonเปนตวอยาง

ทชดเจนและ(3)ทอยในจารตแบบมารกซมากทสดคอสายวพากษเศรษฐกจ

การเมอง (critiquesofpoliticaleconomy)คองานทเรมจากวเคราะหลกษณะ

ของระบบทนนยมและการผลตในแตละชวงเวลาเพอก�าหนดแนวทางการตอส/

ตอตานระบบทนนยมและปฏวตสงคมนยมซงมMichaelHardtและAntonio

NegriผเขยนหนงสอไตรภาคEmpire,MultitudeและCommonwealthรวมถง

นกวชาการมารกซสตอยางDavidHarveyและJacquesBidetเปนตน-ค�าถาม

ทส�าคญทสดส�าหรบการประเมนทงหมดกคอ“การเมองเพอการปลดปลอยและ

คอมมวนสตยงมความจ�าเปนและเปนไปไดหรอไมในโลกปจจบน”

6 Michael Hardt and Antonio Negri, Empire (Cambridge and London: Harvard UniversityPress,2000);Multitude(NewYork:PenguinBooks,2004);Commonwealth (Cambridge:TheBelknapPressofHarvardUniversityPress,2009)

164

การกลบมาทบทวนความคดวาดวยการเมองเพอการปลดปลอย

และคอมมวนสตมความส�าคญอยางมาก โดยเฉพาะในหมปญญาชนฝายซาย

หนกลบมาตความคอมมวนสตใหมตวอยางเชนการทส�านกพมพVersoผลต

ชดงานเขยนเกยวกบความคดคอมมวนสตขน เชนBorisGroy เขยนเรองThe

Communist Postscript (2009), Alain Badiou เรอง The Communist

Hypothesis, Bruno Bosteels เรอง The Actuality of Communism (2011),

Jodi Dean เรอง The Communist Horizon (2012), Commonwealth ของ

HardtและNegriรวมถงLivingintheEndTimes(2010)ของSlavojZizek

เปนตน

ในป 2009 ไดมงานสมมนาเรอง The Idea of Communism7 ท

Birkbeck Institute for the Humanities ซงมนกคดฝายซายคนส�าคญ 2 คน

เปนตวตงตวตคอSlavojZizekและAlainBadiouงานสมมนานมความส�าคญ

อยางมากในการปลกความคดคอมมวนสตใหฟนจากหลมศพทงจากหลมท

ฝายซายขดไวเองและทฝายขวาชวยกนขดและถมดน งานสมมนาครงนยงเปน

ความพยายามทจะตความใหมวา “คอมมวนสตคออะไร” จากหลายมมมอง

ทงจากมมมองแบบปรชญาวฒนธรรมประวตศาสตรและเศรษฐศาสตรการเมอง

เปาหมายส�าคญเพอทาทายขอเสนอของฝายซายและฝายขวาทเหนพองตองกน

วา การเมองแบบคอมมวนสตไดจบสนลงแลวนบตงแตป 1989 ในงานสมมนา

ครงนมนกคดฝายซายคนส�าคญของโลกเขามารวมแลกเปลยน เชน Judith

Balso, Bruno Bosteels, Susan Buck-Morss, Contas Douzinas, Terry

Eagleton,PeterHallward,MichaelHardt,Jean-LucNancy,AntonioNegri,

Jacques Ranciere, Allessandro Russo, Alberto Toscano และ Giovanni

Vattimo และแมวานกคดฝายซายทเขารวมจะเหนตางกนในหลายเรองเกยวกบ

ความหมายของคอมมวนสตการเมองเพอการปลดปลอยและกรอบการวเคราะห

ระบบทนนยมและรฐทนนยมแตBadiouชวาฝายซายทงหมดทเขารวมสมมนา

7 บทความทน�ามาเสนอในงานถกตพมพรวมเลมในCostas Douzinas and Slavoj Zizekeds.,The Idea of Communism (LondonandNewYork:Verso,2010)

165

ตางเหนพองกนในหลกการพนฐานทวา“ความคดแบบคอมมวนสตยงคงมคณคา

ในเชงบวก”8

ในบทความนผเขยนจะน�าเสนอเฉพาะความคดของAlainBadiou

นกปรชญามารกซสตชาวฝรงเศสซงเปนผเปดประเดนเกยวกบสถานะของความ

คดเกยวกบคอมมวนสตใหกบงานสมมนาครงน และทส�าคญกวานน เมอเทยบ

กบนกคดทกลาวถงขางตน Badiou ดจะเปนนกคดเพยงคนเดยวทยนยนหนก

แนนถงความจ�าเปนของการเปลยนแปลงแบบปฏวตและความคดคอมมวนสต

มาอยางยาวนานทามกลางการบอกลาการปฏวตและคอมมวนสตของนกคด

ฝายซายคนอนๆ โดยบทความนจะน�าเสนอใน 3 ประเดน คอ (1) นยาม

“การเมอง”ซงBadiouมองวาการเมองเพอการปลดปลอยมนษยตองมลกษณะ

เปน “มหการเมอง” (metapolitics) (2) การประเมน “ความลมเหลว” ของ

“การเมอง” ขบวนการฝายซายทผานมา ซงผกตดอยกบการเมองแบบยดตดกบรฐ

(statism)และการทการเมองของฝายซายละเลยการมตนแบบความคดของตนเอง

และ(3)ขอเสนอเรอง“ตนแบบความคดคอมมวนสต” (IdeaofCommunism)

ในฐานะทเปนทางออกจากปมปญหาของความลมเหลวขางตน

1. “มหการเมอง”: จากการเมองแบบพหพจน/เฉพาะไปส

การเมองแบบเอกพจน/สากล ในทรรศนะของSlavojZizekงานเขยนของBadiouเปนงานทปฏเสธ

การเรมตนแบบการวพากษเศรษฐกจการเมองแตใหความส�าคญกบการวเคราะห

แบบการเมองบรสทธ (pure politics) มากกวา9 Peter Hallward ชไปในทาง

เดยวกนวาส�าหรบBadiouแลวการเมองทแทคอการเมองทถอยหางหรอถอน

8 AlainBadiou, The Communist Hypothesis (LondonandNewYork:Verso,2010), p.37.

9 ดทZizekวจารณBadiouในSlavojZizek, In Defense of Lost Causes (LondonandNewYork:Verso,2007),pp.381-419.

166

ตวจากเศรษฐกจหรอการคดค�านงถงเรองเศรษฐกจ10 Badiou ไดกลบไปหา

ความคดทางปรชญาและการท�าความเขาใจในระดบภาววทยา (ontology) ซงไมได

เรมตนจากการท�าความเขาใจลกษณะความเปนไปของระบบทนนยมและความ

สมพนธทางการผลตดวยลกษณะเชนนท�าให Badiou ถกมองวาไมใชมารกซสต

แตในทรรศนะของJasonBarkerแลวBadiouไมไดปฏเสธมารกซสตแตปฏเสธ

การมองโลกแบบเนนขอเทจจรงทางสงคมเชงวตถวสย (objective social facts)

ของมารกซสตมากกวา นนคอ ปฏเสธการมองหาพลงของการเปลยนแปลง

จากการวเคราะหปจจยทางเศรษฐกจและโครงสรางทางสงคมแบบสงคมวทยา

โดยเฉพาะการหาชนชนปฏวตจากการพจารณาความสมพนธทางการผลต

แต Badiou ใหความส�าคญกบปจจยทางการเมอง ซงเปนเรองของจตส�านก

(subjective)ของผคนทเขารวมการเปลยนแปลงมากกวาหมายความวาBadiou

มองวาแกนแทของมารกซสตคอ ความเปนทฤษฎการเมอง (political theory)

มากกวาทจะเปนทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมอง(politicaleconomy)

Badiou ปฏเสธการมองวา เศรษฐกจจะเปนตวก�าหนดจตส�านก

แบบตายตว หากแตผคนทกลายมาเปนพลงของการเปลยนแปลงทางการเมอง

นนมความหลากหลายขององคประกอบตางๆ (multiple) ภายในตวเองและ

หลากหลายในรปแบบความสมพนธกบบคคลอนและโลกอยางไมสนสด(infinite)

และความหลากหลายดงกลาวกเตมไปดวยความตงเครยดขดแยงอยภายในโดย

เฉพาะความตงเครยดขดแยงทมตอการกดขของระบบชนชนและล�าดบชนทไม

เทาเทยมในสงคม เมอความตงเครยดขดแยงดงกลาวเขมงตงหรอเขมขนขนก

กลายมาเปนแรงระเบดทน�าไปสการแตกหกกบสภาพการณทด�ารงอย (stateof

situation)11(ค�าวาstateในทนมความหมาย2ชนคอรฐและสภาพการณซง

ในทรรศนะของBadiouรฐท�าหนาทกมและก�าหนดสภาพการณของสงคมทกดข

ทด�ารงอย)ดงนนการตอสรวมถงการปฏวตจงหมายความถงการตอตานท�าลาย

10PeterHallward,Badiou: A Subject to Truth (MinneapolisandLondon:UniversityofMinnesotaPress,2003),pp.237-238.

11ดการขยายความมโนทศน Situation ของ Badiou ใน Peter Hallward, “Translator’s Introduction,”inAlainBadiou,Ethics: An Essay on the Understanding of Evil(LondonandNewYork:Verso,2001),pp.vii-xlvii.

167

โครงสรางทไมเทาเทยมและกดขและหมายถงการสรางความเทาเทยมผานการเขารวมการตอสทางการเมองของผคนธรรมดาๆในฐานะองคประธาน(subject)ของการเปลยนแปลงซงกคอการปฏเสธรฐและสภาพการณ องคประธาน(Subject)ในความหมายของBadiouจงไมใชผลผลตของขอเทจจรงทางวตถวสยแตเปนผลของแรงระเบดในหลมหรอชองวาง(site)12 ในสภาพการณทปรากฏในระดบของจตส�านกตวตนและมวลชนไดเปลยนตวเองจากวตถ(object)อนเฉอยชา/สมยอม/ไรตวตนใหกลายมาเปนองคประธานของความเปลยนแปลงพรอมกนนนกเปลยนตวตนของตวเองจากการเปนเพยงชนชนแรงงานหรอคนสลมในกระบวนการผลตใหกลายมาเปนองคประธานทอยเหนอ/เลยพนจากกรอบก�าหนดทางวตถวสยทกดทบอยในชวตประจ�าวนการกลายมาเปนองคประธานจงหมายถงการกลายเปนพลงสากล(universal)ทเลยพน/หลดออกจากขอเทจจรงทางสงคมเชงวตถและกลายเปนสวนหนง/ตวแทนของความจรง (truth) ของสงคมในขณะนนๆ ไมใชเปนเพยงฟนเฟองตวหนงแบบทวไป (general) ดงเชนมโนทศนแบบประชาชนหรอมวลชน หรอแบบเฉพาะ (particular) เชน การมองคนแบบแบงงานกนท�าหรออาชพทเปนเพยงสวนหนงขององครวมทางสงคมทงหมดและนคอเหตผลวาBadiouแยกตวเขาออกจากนกคดฝายซายรวมสมยไปสการเมองแบบใหมทเขาเรยกวา “มหการเมอง” (metapolitics) ซงมองการเมองในฐานะทเปนเครองมอในการแสวงหาความจรง และการปลดปลอยมนษยออกจากสงลวง การเมองทแทหรอ“มหการเมอง”ตองท�าหนาทเปนเครองมอของ

การสรางความจรง(truthprocedure)13ซงหมายความวาการเมองคอปฏบตการ

12Siteหมายถงหลม/ชองวาง(void)ทอยในสภาพการณ(situation)และsiteท�าหนาทเปนจดตงตนของการเกดขนของเหตการณ ด Peter Hallward, “Translator’s Introduction,” inAlainBadiou,Ethics, p.xxxi.

13Badiouมองวาความจรง(truth)ไมไดเกดขนจากการคนพบแตความจรงเปนสงทถกสรางขนผาน“เครองมอในการแสวงหาความจรง”(truthprocedure)ซงมอย4เครองมอคอความรก(love)ศลปะ(art)วทยาศาสตร(science)และการเมอง(politics)โดยทการเมองเปนเครองมอในการแสวงหาความจรงเพยงอยางเดยวทสมาชกหรอซบเจคของความจรงตองมลกษณะแบบรวมหม (collective subject) ดรายละเอยดใน Alain Badiou, Infinite Thought: Truth and the Return to Philosophy(LondonandNewYork:Continuum,2005)และPeterHallward,Badiou: A Subject to Truth, pp.185-242.

168

ของการแยกระหวางความจรง(truth)ออกจากความเหน(opinion)ไมวาจะเปน

ความเหนของคนสวนใหญหรอสวนนอยกตาม(Badiouวจารณทฤษฎรฐศาสตร

แบบพหนยม-Pluralism ทมองวา การเมองคอเวทของการตอรองผลประโยชน

และความเหนทแตกตางหลากหลาย)14และหากการเมองเปนเรองของความจรง

การเมองกตองการการตดสนใจ(decision)และการเลอกขางวาจะอยกบการเมอง

หรอจะปฏเสธการเมองระบอบประชาธปไตยแบบทนนยมมกจะอางวาการเมอง

แบบนเปดใหประชาชนมเสรภาพในการมและแสดงออกซงความเหนของตนเอง

ได ซงจบลงดวยการแสวงหาฉนทามตผานระบบรฐสภา โดยทไมกอใหเกดการ

เปลยนแปลงอะไร Badiou นยาม “มหการเมอง” โดยชใหเหนวามหการเมอง

แตกตางจากการเมองแบบอนๆ โดยเฉพาะการเมองแบบรฐสภาทนนยมใน 5

ประเดนส�าคญ15คอ

ประการแรก การมองมนษยแบบพหนยมมนกวางเกนไปและดเหมอน

การมองมนษยเชนนจะยอมรบความหลากหลาย แตเอาเขาจรงกลดทอนตวตน

ของมนษยใหมลกษณะทวไป (general) มากกวาทจะยอมรบความหลากหลาย

จรง ซงความหลากหลายตางๆ ลวนมความเฉพาะเจาะจง/เอกพจน (singular)

มากกวาจะเปนพหพจน(plural)ทนบไดในเชงปรมาณ

ประการทสอง การเมองของความเฉพาะ(particular)ซงเปนคณสมบต

ของการเมองแบบรฐสภามลกษณะอนรกษนยมหรอตอตานความเปนการเมอง

แตมหการเมองมลกษณะทเนนความเฉพาะเจาะจงหรอเอกพจนอยางสมบรณ

โดยเฉพาะการทตวมนตองยดโยงกบเหตการณ(event)ทมนเกยวของโดยทเรา

ไมสามารถพดถงการเมองแบบขามพนเวลาสถานทไดแตการเมองทเปนเอกพจน

มนด�ารงอยในชวงเวลาเฉพาะของมนหากมองในแงนการลดทอนใหมนษยเปน

ประชาชนหรอพลเมองแบบทวไป เฉพาะ และเปนพหพจนจงเปนการท�าลาย

ความเปนการเมองทตองการการแตกหกกบความเปนทวไปและความเฉพาะ

ประการทสามBadiouไมเหนดวยกบการมองการเมองในฐานะท

เปนเครองมอแสวงหาความเหนพองตองกน (consensual vision of politics)

14AlainBadiou,Metapolitics(LondonandNewYork:Verso,2005),pp.15-16.15AlainBadiou,Metapolitics, pp.21-24.

169

เพราะความจรงทระเบดขนในเหตการณไมไดตองการการเหนพอง แตตองการ

การแตกหกและการตดสนใจของคนวาจะเขารวมหรอไมเขารวมกบการแตกหกท

เกดขน

ประการทส Badiou เสนอใหแยกการเมองแบบรฐสภาออกจาก

การเมองทแท (real politics) ในขณะทการเมองรฐสภาวางอยบนพหนยมหรอ

พหพจนของความเหน แตการเมองทแทตองมการเปลยนแปลงอยตลอด สงท

เราตองท�าความเขาใจคอความเปลยนแปลงทเกดขนของ“วถการตอสทางการ

เมอง”(modeofpolitics)ทในชวงเวลาหนงของประวตศาสตรวถการตอสแบบ

หนงจะเปนสากลของการตอส และเมอเวลาผานไปหรอเมอเกดการแตกหกของ

เหตการณรอบใหมวถการตอสแบบใหมกเกดขนและกลายมาเปนวถการตอสท

เปนสากลใหมรปแบบหรอวถการตอสจงไมใชสงทเปนนรนดรแตเปลยนแปลง

และเกดขนจากการลองถกลองผดของคนทเขารวมเปนสวนหนงของมน(จะขยาย

ความตอไปในสวนท3ของบทความ)

และประการสดทายมหการเมองเรยกรองตองการมากไปกวาการ

แสดงความคดเหนผานสภา สถาบนสอมวลชน หรอแมแตโลกออนไลน16 แต

มหการเมองเรยกรองตองการ“การกระท�า”(action)ของผคนทเขารวมไมวาจะ

เปนการประกาศหรอการกลายมาเปนประกาศกใหกบความจรงทระเบดขนการ

เขารวมเปนสวนหนงของปฏบตการทางการเมองทเกดขน และการจดองคกร

ทางการเมองในรปแบบตางๆ

ในทนBadiouใหความส�าคญกบคณลกษณะส�าคญของมหการเมอง

คอความเปนสากล(universal)ซงหมายถงความจรง(truth)ทระเบดขนมาใน

เหตการณและสถานการณหนงๆนนความเปนสากลของความจรงทางการเมอง

16โดยเฉพาะใน “ระบบทนนยมการสอสาร” (communicative capitalism) ซงลดทอนการปฏบตการทางการเมองใหกลายเปนแคการแสดงความเหนในโลกออนไลนมากขนเรอยๆด Jodie Dean, The Communist Horizon (London and New York: Verso, 2012), pp.119-156.–ขอเสนอของDeanตางอยางสนเชงจากขอเสนอของHardtและNegri ทมองการเกดขนของระบบทนนยมแบบโลกาภวตนหรอระบบทนนยมทเนนการเชอมตอกนผานการสอสารและการสรางความหมายในแงด ดไดจากงานไตรภาคทง 3 ชน คอEmpire, MultitudeและCommonwealth

170

ดงกลาวยงหมายถงการเปดใหผคนธรรมดาๆ“ทกคน”สามารถเขาถงหรอเปน

สวนหนงของความจรงทางการเมองแบบนได ไมใชเรองของความเฉพาะกลม

เฉพาะพวก เฉพาะชนชน หรอเฉพาะประเดนแบบในการเมองแบบขบวนการ

เคลอนไหวทางสงคมหรอการเมองแบบอตลกษณมองวาประเดนของการตอส

ของตางกลมตางอตลกษณมนหลากหลายหาจดเชอมตอกนอยางวตถวสยไมได

แตการเชอมตอกจะเกดขนผานสายโซของสญญะตางๆ ทมารอยรดกนของ

วาทกรรมหนงๆ ในแตละชวงขณะ ดงทปรากฏในความคดของนกคดสายหลง

มารกซสตอยางErnestoLaclauและChantalMouffe17ดงทHallwardชวา

การเมองแบบอตลกษณมความขดแยงภายในตวเองในขณะทตองการเปดพนท

ใหกบความหลากหลาย แตกลบไมพงเปาไปทการตอตานอ�านาจรฐและระบบ

ทนนยม การเมองแบบอตลกษณกลบมเปาหมายเพอการกลายเปนสวนหนง

ของระเบยบทางสญลกษณสภาพการณหรอรฐเทานน18

มหการเมองจงไมใชการเมองของปจเจกบคคลหรอมวลชนทกระจด-

กระจายตวใครตวมนทอางองกบความเปนสวนตว (private) หรอการเมองแบบ

ทขนอยกบอ�านาจศนยกลางแบบรฐหรอพรรคซงอางความเปนตวแทนของ

สาธารณะ(public)แตเปนการเมองทวางอยบนการเปดใหทกคนสามารถเขารวม

เปนสวนหนงของมนได หรอทเรยกวา “สวนรวม” (common)19 เปาหมายของ

มหการเมองจงเปนการรวมเอาคนจ�านวนมากเขามายดโยงกนผานความคดบาง

อยางทเปนสากลทคนทกคนสามารถเปนสวนหนงของมนไดเทาๆ กน หากเขา

คนนนตดสนใจกลายมาเปนซบเจคของความจรงของการเมองทระเบดขนน

เปาหมายดงกลาวจงแตกตางอยางสนเชงกบการเมองเพอใหเกดการยอมรบ(politics

of recognition) หรอการเมองแบบพหวฒนธรรม (multicultural politics) ท

มงเนนการรกษาความแตกตางหลากหลายยบยอยในรปแบบตางๆ

17Ernesto Laclau and Chantal Mouffe,Hegemony and Socialist Strategy (London andNewYork: Verso, 1985); Ernesto Laclau,On Populist Reason (London and NewYork:Verso,2005)

18PeterHallward,Badiou: A Subject to Truth,p.229.19ลองดการขยายความมโนทศน “สวนรวม” (common) ในMichael Hardt and Antonio

Negri,Commonwealth, pp.131-188.

171

นอกจากนมหการเมองยงมลกษณะส�าคญคอ ความเปนเอกพจน

(singularity)คอวางอยบนตวมนเองไมสามารถถกนบรวมกบสงอนๆไดในเชง

ปรมาณความเปนเอกพจนของการเมองเชนนท�าใหเราไมสามารถลดทอนความ

เปนการเมองหรอความจรงทางการเมองหรอองคประธานของความจรงทางการ

เมองใหเปนสวนหนง/องคประกอบหนง (part/particular) ขององครวม/ความ

ทวไป (whole/general) ของสงคมไดแบบการเมองแบบพรรคการเมองหรอ

การเมองแบบรฐสภานายทนทลดทอนหรอผนวกอางการตอสของมวลชนใหเปน

เพยงสวนตอขยายหรอสวนหนงของนโยบายของพรรคการเมองหรอชนชนหนงๆ

ในทางวตถวสยได มหการเมองจงไมใชการเมองของมวลชนทเปนเพยงสมาชก

พรรคการเมองพรรคใดพรรคหนงในสภาแตเปนองคประธานของความเปลยนแปลง

ทถอเอาหลกการวาดวยความเทาเทยมเปนตนแบบความคดของตนเองและ

ปฏเสธการขนตอพรรคการเมองหรอรฐ ดงท Badiou ชวา “การเมองแหงการ

ปลดปลอยทงหมดตองเปนการท�าใหตวแบบการเมองแบบพรรค ไมวาจะพรรค

เดยวหรอหลายพรรคสนสดลงโดยการยนยนถงการเมองแบบ‘ปราศจากพรรค’

ในขณะเดยวกนกไมตกอยในความคดแบบอนาธปตยทไมเคยท�าอะไรไดมากไป

กวาการวพากษวจารณ”20

อยางไรกตาม ไมใชวาทกๆ การตอสจะน�าไปสความเปลยนแปลง

ทางการเมองไดแบบทนกวชาการดานสงคมศาสตรอางการเมองของคนตวเลก

ตวนอย/คนชายขอบทตอสตอรองอตลกษณพนท ฯลฯแตการตอสทระเบดขน

จะน�าไปสการสรางความเปลยนแปลงทงในระดบโครงสรางและในระดบจตส�านก

ของผคนจนกลายเปนองคประธานไดกตอเมอความเปนเอกพจนดงกลาวมความ

เขมขนเพยงพอ (strong singularity) โดยไมถกท�าลาย/สลายใหกลายเปนเพยง

สวนยอยหรอพหพจนของสถานการณ(de-singularization)ไปในระหวางการกอ

ตวไมวาจะโดยอ�านาจของฝายรฐหรอความออนแอภายในของขบวนการทางการ

เมองเองความเฉพาะเจาะจงทเขมขนเพยงพอของการตอสดงกลาวจะพฒนาตว

กลายมาเปน“เหตการณ”(event)ทก�าหนดความจรงในขณะนนๆเชนการยด

โรงงานของกรรมกรในฝรงเศสในป1968การยดเมองปารสของคนงานในกรงปารส

20AlainBadiou, The Communist Hypothesis, p.155.

172

ในเหตการณคอมมนปารส การลกขนทาทายพรรคคอมมวนสตจนในชวงการ

ปฏวตวฒนธรรมการโคนลมรฐบาลเผดจการในโลกอาหรบเปนตน21

ความเปนเอกพจนในทนยงมมตทางประวตศาสตรดวย คอ การ

ปรากฏขนของเหตการณจะกลายมาเปนความจรงทางประวตศาสตรทท�าลาย

ระบบเวลาแบบไลจากอดต-ปจจบน/อนาคตแบบประวตศาสตรนยม(Historicism)

นนคอเราไมสามารถเลนถงทมาของเหตการณไดจากเรองเลาในแบบเดมทมแต

เรองของชนชนน�าทางการเมองเปนพระเอกของประวตศาสตรการระเบดขนของ

ความเฉพาะเจาะจงของเหตการณจะมพลงในการยอนเวลากลบไปสราง/เปดโปง/

เผยแสดงความจรงในอดตทเคยถกกดทบไวเสยใหมจากมมมองของปจจบนขณะ

(nowtime)การเปลยนแปลงจะเกดขนไดกตอเมอองคประธานของการเปลยนแปลง

ถอนตว/ถบตวเองออกจากการจดล�าดบเวลาแบบเสนตรง และก�าหนดจงหวะ

เวลาของตนเอง พรอมกบยอนกลบไปก�าหนด/เลาอดตเสยใหมและเปดใหเหน

ความเปนไปไดของอนาคตทตนเองเปนองคประธานของการเปลยนแปลงได22

ความจรงจงเปนเรองทเกยวพนหรอยดโยงกบการระเบดขนของ

เหตการณซงมลกษณะเฉพาะเจาะจงแบบเอกพจนเปนสงใหมและคาดเดาไว

กอนไมไดมากกวาจะเปนความจรงแบบทวไปขามพนเวลาและยคสมยทคาดเดา

ไดหรอเปนความจรงทรอยแลวแบบทองจ�าวาใครท�าอะไรทไหนอยางไร แตการ

เสนอเชนนกไมไดหมายความวา ไมมความจรงอยแบบพวกทมองวาความจรงเปน

เรองสมพทธ(relativism)เราสามารถกลาวไดวาในชวงเวลาหรอในสภาพการณหนง

นน ความจรงคออะไร ความจรงจงเปนสงททงขามพนกาลเทศะ (transcendental)

พรอมๆกบทมนเปนผลตผลของสภาพการณหรอบรบททด�ารงอยการเมองของ

ความจรงหรอมหการเมองจงมลกษณะทในดานหนงกถอนตวออกจากขอเทจจรง

ของสภาพการณพอๆกบทมนกยดโยงกบสภาพการณทมนถอก�าเนดแตเปน

21ดการวเคราะหตวอยางเหตการณเหลานในAlainBadiou,The Communist Hypothesis, pp.101-228.

22ลองดความคดเวลาแบบนไดในงานของGiorgioAgamben,“TimeandHistory:Critiqueofthe Instant and the Continuum,” Infancy and History: On Destruction of Experience (LondonandNewYork:Verso,2007),pp.97-116.;WalterBenjamin,“Thesesonthe PhilosophyofHistory,”Illuminations (NewYork:Schoken,1968),pp.253-264.

173

การยดโยงในลกษณะทตอตาน/สรางความแตกหกตอสภาพการณและเปนการ

กระท�าทตองการจะถอนตวเองออกจากระบบระเบยบทด�ารงอยในสภาพการณ

ดงกลาวไปพรอมๆกน23หรอทBadiouชวา“ทกๆการตอตานลวนแลวแตเปน

การแตกหกกบสงทเปนอย... และทกๆ การแตกหกลวนแลวแตเรมตนจากการ

แตกหกกบตวเอง”24

ค�าถามตอมาซงกวนใจฝายซายตลอดมากคอใคร (ชนชนใด) เปน

องคประธานของการปฏวตโดยเฉพาะส�าหรบBadiouแลวใครคอองคประธาน

ของมหการเมอง Badiou มขอเสนอคลายกบ Ranciere25 และ Zizek26 วา

องคประธานหมายถงผคนธรรมดาๆทมชวตอยจรงในภาษาของZizekกคอ

ใจกลางทอยนอกใจกลาง (decentred center) หรอสวนทไมถกนบทงๆ ทเปน

สวนส�าคญทก�าหนดความเปนไปของโครงสรางสงคมขณะนนเชนคนงานและ

คนสลมซงเปนพลงหลกในการขบเคลอนสงคมแตกลบไมถกรบรหรอไมถกนบ

รวมเปนสวนหนงของสงคมทสาธารณะตองคดถงมหการเมองของใจกลางทอย

นอกใจกลางจงหมายถงการดงเอาสวนเกนหรอสงทไมเคยปรากฏ/ไมถกนบ/ไมม

ตวตน/ถกกดทบไวใหกลบมาปรากฏขน/นบ/มตวตนและกลายมาเปนความจรง

แบบสากลทเลยพน/กอกวน/ท�าลายความรบร/ความเขาใจ/ขอเทจจรงของ

สภาพการณทด�ารงอยเดมทปดกนการปรากฏตวดงกลาวไว27 องคประธานจง

ไมใชใครกไดแบบทLaclauและMouffeเสนอและกไมจ�าเปนตองกลบไปเรม

หาองคประธานจากความสมพนธทางการผลตแบบท Hardt กบ Negri ท�าใน

งานของเขา

23ดบทสมภาษณของBadiouในAlainBadiou, “PoliticsandPhilosophy:An InterviewwithAlainBadiou,”in Ethics,pp.122-123.

24AlainBadiou,Metapolitics,p.7.25JacquesRanciere,Disagreement: Politics and Philosophy (LondonandNewYork:

Verso,1998):The Politics of Aesthetics (Continuum,2004)26SlavojZizek,Parallax View(Cambridge:MITPress,2006);The Ticklish Subject: The

Absent Centre of Political Ontology(LondonandNewYork:Verso,1999)27AlainBadiou,Metapolitics(LondonandNewYork:Verso,2005)

174

Badiou เสนอวา เราจ�าเปนตองกลบไปหา “ผคนจรงๆ” (the real

of people) หรอ “คนธรรมดาๆ” (ordinary people) ซงเปนผทถกกดข/กดทบ/

ไรตวตน28ทรฐและการควบคมทางสงคมทงหมดถกออกแบบมาเพอกดทบ/กดข/

ขดรด คนเหลาน (นกถงงานของ Lenin ทเสนอวา รฐคอผลผลตของความ

ประนประนอมไมไดทางชนชน)มมมองเชนนสอดคลองกบขอเสนอของDavid

Harvey29 ทวเคราะหวกฤตเศรษฐกจการเงนของโลกทผานมาวา ปญหาทแท

ของวกฤตกคอการทระบบทนนยมกดขและเอารดเอาเปรยบคนธรรมดาอยาง

สาหสสากรรจสภาวะทคนธรรมดาไมสามารถจายหนไดมนเกดขนจากรายไดจรง

ของพวกเขาลดลงอยางตอเนองตลอดระยะเวลาของการสะสมทนของระบบ

ทนนยมโลกในปลายศตวรรษท 20 ในขณะทระบบทนนยมขยายตวอยางมาก

ผานอตราก�าไรทเพมขน แตรายไดจรงของชนชนแรงงานกลบลดลง สงผลให

เกดสภาวะทเรยกวา การผลตลนเกน (overproduction) และความไมสามารถ

บรโภคได (underconsumption) คอ ก�าไรมหาศาลถกน�าไปลงทนในการผลต

อยางบาคลง แตผบรโภคคอคนสวนใหญของสงคมกลบไมสามารถซอสนคา

ทตนเองผลตขนมาได การกดขขดรดอยางมหาศาลเชนนคอสาเหตหลกของ

วกฤตเศรษฐกจโลก ดงนนการจะเขาใจความจรงจงตองกลบมาทชวตของผคน

ธรรมดาๆ มากกวาการหลอกชนชนกรรมกรวา ชวตของพวกเขาจะดขนถา

รฐบาลมธรรมาภบาล พรอมๆ กบน�าสมบตสวมรวมของสงคมไปอมสถาบน

ทางการเมองทก�าลงจะลมละลาย30

แมวาปญญาชนฝายขวา (รวมถงฝายซายกลาง) ไดประกาศอยาง

ชดเจนวาประวตศาสตรของความขดแยงทางชนชนไดถงกาลอวสานแลวเราอย

ในยคสนสดประวตศาสตร สนสดความขดแยงทางอดมการณ ฯลฯ แตความ

ขดแยงทางสงคมและการเมองทไดระเบดขนเปนระลอกๆโดยเฉพาะคนในระดบ

28AlainBadiou, The Communist Hypothesis, p.100.29David Harvey, Enigma of Capital: And the Crisis of Capitalism (London: Profile

Books,2010)30ดงานทใหภาพนไดดมากคอ John Bellamy Foster and Fred Magdoff, The Great

Financial Crisis (NewYork:MonthlyReviewPress,2009),pp.

175

ลางของสงคม31 จนสนคลอนความเชอดงกลาว แมวาความขดแยงทระเบดขน

จะสะทอนความลมเหลวของระบบทนนยม ลทธเสรนยมใหม และระบอบเสร

ประชาธปไตยแตความขดแยงกลบเผชญหนากบขอจ�ากดคอไมสามารถพฒนา

ไปสการทาทายระบบทนนยมไดอยางถอนรากถอนโคน32นนคอการทเรายงอย

บนซากปรกหกพงของ “ความลมเหลว” ของความคดและการจดรปขบวนทาง

การเมองของ “ฝายซาย” เราไมมทางเลอกในการจดรปแบบของการเมองทม

ประสทธภาพเพยงพอตอการฉกฉวยโอกาสเพอเปลยนแปลง และนคอสงท

Badiou เสนอวาหากตองการความเปลยนแปลงทถอนรากถอนโคน ฝายซาย

จ�าเปนอยางยงยวดทตองกลบมาทบทวนกนใหมวา“ความลมเหลว”ของ“การเมอง”

ของตนเองดงกลาววามทมาและทไปอยางไร

2. “ความลมเหลว” และการกลบมาทบทวนการเมองของ

“รฐ” ส�าหรบBadiou(รวมถงZizekซงมความคดทใกลเคยงกนทสดใน

บรรดานกคดฝายซายรวมสมยทงหมด) ปญหาของการเมองทปราศจากความเปน

การเมองหรอpost-politicalpoliticsซงเปนการเมองกระแสหลกของฝายซาย

ในปจจบนกคอ เปนการเมองทปราศจากตนแบบทางความคด (Idea)ทเลยพน

ไปจากระบบทนนยมและการเมองแบบรฐ-พรรคการเมอง เปนการเมองทยอม

จ�านนตอขอเสนอของฝายขวาทวาเราอยในยคสนสดอดมการณ (endof ideology)

ทเชออยางสนทใจวา ระบบทนนยมจะไมมวนลมสลาย และเราไมสามารถ

เปลยนแปลงแบบถอนรากถอนโคนได นอกเสยจากยอมรบสภาวะทเปนอย

เราท�าไดเพยงแคปรบปรงเลกๆนอยๆใหมนดขนเทานนกลาวสรปกคอการเมอง

ของฝายซายในปจจบนเปนการเมองทปฏเสธความเปนการเมอง เปนการเมอง

ทยนอยตรงกนขามกบ“มหการเมอง”

31ด ทอม เมอรตส บก., ขบวนการในความเคลอนไหว: อกโลกหนงจะเปนจรงไดหรอไม?(นนทบร:ฟาเดยวกน,2555)

32ดทZizekประเมนOccupyWallStreet

176

Slavoj Zizek ไดจ�าแนกการเมองแบบยอมจ�านนเชนนออกเปน 8

ประเภทคอ(1)แนวทางแบบสงคมนยมประชาธปไตย/ทางเลอกทสามซงยอมรบ

อยางเตมทวาเราเปลยนอะไรไมไดและถาจะปรบปรงใหดขนกตองอยในรฐสภา

เทานน(2)การเมองแบบทยอมรบวาสงทเปนอยมนจะเปนอยตลอดไปเราท�าได

แคหาชองวาง(interstices)เลกๆนอยๆทระบบมนทงเอาไวเพอตอตาน(เชน

งานของSimonCritchley)(3)ยอมรบวาเราตองตอสไปเรอยๆกบระบบทงหมด

เทาทจะเปนไปไดเพอรอการระเบดขนของความบงเอญ(เชนGiorgioAgamben)

(4)ยอมรบวาตองมการตอสแตการตอสทงหมดเปนเรองชวคราวสงทเราท�าได

ระหวางรอคอยการเปลยนแปลงคอ การปกปองรฐสวสดการซงเปนมรดกของ

ฝายซายไว และในทางวชาการกหนไปสนใจดานวฒนธรรมศกษา มากกวาจะ

สนใจความเปลยนแปลงแบบปฏวต (5) การเปลยนแปลงเกดขนไดยาก เพราะ

ระบบทนนยมครอบง�าเราผานเทคโนโลยแบบท Theodor Adorno และMax

Horkheimer เรยกวา “การใชเหตผลในฐานะทเปนเครองมอ” (instrumental

reason) (6) พวกทเชอวาเราสามารถตอสกบรฐและทนไดผานการตอสแบบ

บอยเซาะท�าลายอ�านาจรฐในชวตประจ�าวนเชนขบวนการซาปาตสตาและขบวน

การอนาธปตย(7)พวกมารกซสตแบบหลงสมยใหมทละทงการตอตานทนนยม

ไปเปนการตอสเพอประกอบสรางอตลกษณใหมทหลากหลาย โดยเฉพาะการ

ตอสตอรองในปรมณฑลของอดมการณและการชวงชงวาทกรรมหลกของสงคม

เชนงานของLaclauและMouffeและ(8)พวกทเชอวาคอมมวนสตด�ารงอยใน

ทนนยมแบบโลกาภวตนทเปนทนนยมความรโดยทนนยมหรอจกรวรรด(empire)

ไดสรางประชาธปไตยแบบสมบรณขนมาแลว เพยงแตเรากลบหวกลบหางการ

ควบคมของจกรวรรดใหเปนการปกครองตนเองเชนงานของHardtและNegri33

Badiou (และ Zizek34) ชวา การเมองแบบนลวนแลวแตลมเหลว

สาเหตส�าคญเกดจากการปฏเสธการม“ตนแบบความคด”(Idea)ทไปไกลกวาการ

33ด Slavoj Zizek, In Defense of Lost Causes, pp. 337-338.; และด Alain Badiou, The Communist Hypothesis,pp.56,100.

34ดเนอหาสวนทชอวา “What is to be done?” ใน Slavoj Zizek, In Defense of Lost Causes,pp.337-461.

177

ยอมจ�านนจบลงทบางกยอมรบอ�านาจรฐบางกปฏเสธการจดการกบอ�านาจรฐ

บางกเชอวาคอมมวนสตไดถอก�าเนดขนแลวเพราะรฐชาตไดหมดอ�านาจลง

ทงๆ ทไมไดเปลยนแปลงอะไร การปลดลอกปญหาเหลานกคอ การกลบไป

ทบทวนประสบการณของความลมเหลวทางการเมองในอดตของฝายซาย และ

ขบวนการคอมมวนสตซงมรฐ(state)เปนองคประกอบส�าคญของปญหา

“ความลมเหลว”ของการเมองเพอการปลดปลอยทส�าคญทสดกคอ

การถกท�าใหไมมทางเลอกอนนอกจากกลบไปสระบอบการเมองแบบรฐสภาและ

การพงพารฐแบบพรรคการเมอง(party-state)นอกจากนการปราศจากทางเลอก

มสาเหตทส�าคญกวานนกคอการปราศจาก“ตนแบบความคด”ทเปนเครองมอ

ในการเขาถงความจรงและความเปลยนแปลง ในทน Badiou เสนอใหคดใหม

เกยวกบ “ความลมเหลว” โดยเสนอวา สงทลมเหลวของคอมมวนสตในอดต

ทผานมาไมใชความลมเหลวของ “ตนแบบความคดแบบคอมมวนสต” (Idea of

Communism) แตเปนความลมเหลวของ “รปแบบหนงขอเสนอพนฐานของ

คอมมวนสต” (a formof communisthypothesis)หรอ “วถของการตอสทาง

การเมอง”(modeofpolitics)แบบหนงเทานน35

ความลมเหลวของขอเสนอของคอมมวนสตในอดตจงสมพนธกบ

“ความเปนประวตศาสตร” (historicity)เฉพาะของชวงเวลาหนงๆของการตอส

และความขดแยงเทานนเราอาจมองวามนเปนความลมเหลวของการอางองกบ

ชอเฉพาะ(propername)เชนLeninism,MaoismหรอTrotskyismและการ

อางองกบชอรวม(commonname)อยางมโนทศนชนชนกรรมาชพพรรคปฏวต

หรอการยดอ�านาจรฐเทานนพดใหงายกวานนกคอการเมองเพอการปลดปลอย

ในปจจบนไมสามารถกลบไปอางองชอเฉพาะและชอรวมทถกใชโดยขบวนการ

คอมมวนสตในอดตไดอกตอไป การจะเขาใจอนาคตของการเมองแบบคอมมวนสต

ตองขามพนการเมองแบบในอดตทยดเกาะกบรฐแบบพรรคการเมอง โดย

เสนอรปแบบของขอเสนอพนฐานของคอมมวนสตแบบใหม (new communist

hypothesis)36

35AlainBadiou,The Communist Hypothesis,p.5.36AlainBadiou,The Communist Hypothesis,p.7.

178

ในทน Badiou พยายามแยกใหเหนวา “ตนแบบ” ความคด

คอมมวนสตไมใชสงทสามารถลดทอนใหเปนเพยง“รปแบบ”หนงของขอเสนอ

พนฐานของคอมมวนสตไดในขณะทหลกการหรอขอเสนอพนฐานวาดวยความ

เทาเทยมและการถอนตวจากรฐ-พรรคการเมองเปนขอเสนอทเปนสากลของ

การเมองหรอ“มหการเมอง”เพอการปลดปลอยแตรปแบบของการตอสหรอ

ทเรยกรวมๆ วา “วถของการตอสทางการเมอง” ทรวมเอาการจดองคกร การ

วเคราะหประธานของการปฏวตและการวเคราะหสงคมผานมโนทศนตางๆเปน

สงทเปลยนแปลงได ขนกบความเฉพาะเจาะจงทางประวตศาสตรของยคสมย

หนงๆ37 ความลมเหลวจงเปนเรองของวถของการตอสทางการเมอง (mode of

politics) แบบใดแบบหนง การพจารณาเกยวกบความลมเหลวจงเปนการคดถง

การเมองผานประวตศาสตรเฉพาะซงอาจน�าไปสการท�าความเขาใจอดตเสยใหม

พรอมๆกบทความเขาใจดงกลาวจะมสวนก�าหนดอนาคตของประวตศาสตร38

“ความลมเหลว” จงไมใชเปนเพยงการพสจนผดสงทลมเหลวใน

อดต/ผานมาแตความลมเหลวมสถานะเปน “จดเรมตน” ใหคดถงความเปนไป

ไดของสงใหมๆหรอการคดถงความเปนไปไดของสงทเราไมเคยคดวาเปนไปได

(possibilityof impossibility)และยงไปกวานนความลมเหลวยงเปนบทเรยนส�าหรบ

การสรางองคความรใหมของความเปลยนแปลงดวย โดยเฉพาะอยางยงความ

ลมเหลวท�าใหเราตองกลบมาทบทวนนยามของ“การเมอง”เสยใหม(ดงทกลาว

แลวในสวนแรก) นคอเปาหมายของการกลบมาคดใหมเกยวกบความสมพนธ

ระหวางการเมองความลมเหลวและตนแบบความคดทางการเมอง

ในทน Badiou เสนอวา สาเหตความลมเหลวของการเมองแบบ

คอมมวนสตหรอการเมองเพอการปลดปลอยม 3 ประเภท คอ (1) ขบวนการ

ปฏวตถกท�าลายลงดวยกองก�าลงของฝายปฏปกษปฏวต ในความหมายทวา

ฝายปฏปกษมความเขมแขงทางอ�านาจสงกวาฝายปฏวตบทเรยนจากความลมเหลว

ประเภทนกคอการตองคดใหมเกยวกบการจดองคกรและการสรางความเขมแขง

ภายในองคกรปฏวต (2) ขบวนการปฏวตทแมจะมก�าลงมากแตกลบพายแพ

37AlainBadiou,The Communist Hypothesis, p.8.38AlainBadiou,The Communist Hypothesis, p.16.

179

เพราะไมมเปาหมายชดเจนคอ เมอยดอ�านาจไดแลวกลบไมรวาจะจดการกบ

ระเบยบสงคมเกาและสรางสงคมใหมขนไดอยางไรและ(3)ขบวนการปฏวตทได

รบชยชนะแลวกลบไมยอมถอนตวออกจากโครงสรางพนฐานของสงคมเกา แต

กลบผนวกตวเองเขากบระเบยบเกาโดยไมยอมน�าชยชนะทเกดขนมาสรางสงคม

ใหมทเทาเทยม39

ความลมเหลวประเภททสามนถอเปนโศกนาฏกรรมทรายแรงทสด

เพราะมนไมไดเกดขนจากฝายปฏวตขาดมวลชนหรอออนแอกวาฝายปฏปกษ

ปฏวตแตเปนความลมเหลวอนเกดจากการไมม“ตนแบบความคด”(Idea)ทพรอม

ส�าหรบการปลดปลอยผคนซงหมายถงหลกการเรองความเทาเทยม(egalitarianism)

และการถอยหางออกจากรฐ(distancingfromthestate)คอแมวาความขดแยง

ทสามารถยกระดบใหเกดความเปลยนแปลงแบบพลกฟาคว�าแผนดนหรอท

Badiouเรยกวา“เหตการณ”(event)ไดระเบดตวขนแลวขบวนการตอสกลบไมม

ตนแบบความคดทสามารถใชในการผลกดนหลกการเรองความเทาเทยมและการ

เปนอสระจากรฐแตกลบท�าใหการปฏวตไปเพมอ�านาจใหกบรฐหรอผนวกตนเอง

อยภายใตโครงสรางของพรรคปฏวตและกลไกอ�านาจรฐทงทเปนรฐใหมและรฐเกา

ผลของมนกคอโครงสรางอ�านาจภายหลงการปฏวตตกอยในมอของรฐ-พรรคปฏวต

ไมใชในมอของผคนธรรมดาๆและน�ามาซงความลมเหลวในทสด40

ภายหลงจากยคทองของคอมมวนสตลมเหลวลงในทศวรรษ 1980

อนเปนผลจากความพายแพในป 1968 และการปฏวตวฒนธรรม “วถของการ

ตอสทางการเมอง”(modeofpolitics)ของฝายซายแบบ“เกา”ทองกบรฐและ

พรรคทน�าการปฏวต หรอแบบ Leninism ไดจบลงแลวอยางสนเชง และฝายท

ไดรบชยชนะกคอระบบทนนยมแบบเสรนยมใหมทมประชาธปไตยแบบรฐสภา

เปนรปแบบหลกทางการเมองสงผลใหการเมองฝายซายเหลอเพยง2รปแบบ

เทานน คอ (1) การเมองแบบขบวนการเคลอนไหวทางสงคม ซงเนนการตอสใน

ประเดนเฉพาะ (particular) หรอทเรยกวา “ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบ

39AlainBadiou,The Communist Hypothesis, pp.32-35.40AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inCostasDouzinasandSlavojZizekeds.,

The Idea of Communism (LondonandNewYork:Verso,2010),p.12.

180

ใหม” (new social movements) ซงมงเนนการตอสในเรองอตลกษณ ตนตน

และการปกปองวฒนธรรมดงเดมและ(2)การเมองแบบพรรคการเมองในรฐสภา

(parliamentarypolitics)ซงเราจะเหนไดจากพรรคการเมองแนวสงคมนยมในโลก

ตะวนตกทมงเนนการเลนการเมองในรฐสภาและการปฏรประบบทนนยมเปนหลก

ในการวเคราะหเรอง “รฐ” Badiou เสนอวา อ�านาจรฐและพรรค

การเมองใชกลไก3มตในการท�าใหกรรมาชพขนตอรฐคอ(1)มตทางเศรษฐกจ

ซงท�าใหมองวารฐเปนกลไกส�าคญทสดในการรบรองคมครองการกระจายความ

มงคงของสงคม (2) มตของความเปนชาต ซงท�าใหรฐกลายมาเปนตวแทนของ

ความเปนชาตทอางความเปนเอกราช/อสระและผลประโยชนแหงชาตและ(3)

ประชาธปไตยทหมายถงการชวดความเปนประชาธปไตยถกท�าใหขนตอรฐและ

การท�างานของรฐ โดยเฉพาะการเอาค�าวาประชาธปไตยและค�าวาเผดจการไป

ผกกบรฐทนนยมสงผลใหเราหลงเชอวา รฐสามารถเปนกลไกแบบประชาธปไตยได

ซงBadiouเรยกอดมการณเชนนวา“ระบอบรฐสภานยมของทนนยม”(capital-

parliamentarism)41การครอบง�าของการเมองแบบรฐและพรรคการเมองเชนน

ท�าใหขบวนการฝายซายมองไมออกวาจะน�าการตอสและความขดแยงทเกดขน

ไปใหพนจากระบอบรฐสภานยมของทนนยมไดอยางไร นอกจากเลอกทจะเขารวม

กบการเมองแบบรฐสภาหรอเลอกทจะถอยหางจากรฐโดยการเปลยนแปลงเลกๆ

นอยๆเฉพาะประเดนโดยไมแตะตองกบรฐ

ในทนBadiou(ซงสอดคลองกบขอเสนอของนกคดฝายซายจ�านวน

หนงเชนZizek)42เสนอวามโนทศนวาดวย“ประชาธปไตย”ไมสามารถกลายเปน

ตวแทนของความเปนการเมองในความหมายสากลไดพดอกอยางกคอประชาธปไตย

ไมมวนเปน “ตนแบบความคด” (Idea) ของการเมองเพอการปลดปลอยได

ประชาธปไตยเปนเพยงโวหารหรอเครองมอในการหลอกลวงใหมวลชนขนตอรฐ

พรรคการเมองและระบอบรฐสภาของทนนยมเทานนแตการเมองเพอการปลดปลอย

41AlainBadiou,Metapolitics, pp.83-84.42Zizekเสนอไปไกลกวานนวาโวหารวาดวย“ประชาธปไตย”ท�าใหเราหยด/ลมคด(stopgap)

วาอะไรคอสาเหตทแทของความไมมประชาธปไตยดSlavojZizek,Did Somebody Say Totalitarianism?: Five Interventions in the (Mis)Use of a Notion (LondonandNew York:Verso,2001),p.3.

181

ในทรรศนะของBadiouหมายถงการเคลอนไหวของความคดและผคนเพอการปลดปลอยตนเองออกจากการกดขของรฐ (statism) “การเมองเปนปฏบตการรวมกนทเฉพาะเจาะจงของผคนโดยมเปาหมายเพอการปลดปลอยหรอถอยหางจากรฐ...พดอกอยางกคอการเมองไมใชสงทรองรบกจกรรมของรฐหรอระเบยบของรฐ แตการเมองคอการขยบขยายพฒนาของการยนยนหลกการทเปนไปไดในฐานะมตของเสรภาพรวมกนของผคนซงถอนตวเองออกจากฉนทามตเชงคณคาทอยรอบๆ/เปนของรฐ”43 ความลมเหลวของวถการตอสทางการเมองของฝายคอมมวนสตในอดตนบตงแตการเกดขนของชนชนกรรมาชพในคอมมนปารส จนถงเหตการณพฤษภา1968และการปฏวตวฒนธรรมกคอการทขบวนการตอสจบลงดวยความพายแพ ไมถกปราบปรามโดยฝายปฏปกษปฏวต กหลกไมพนทจะถกผนวกเขา ไปในการเมองแบบรฐและพรรคการเมองแบบประชาธปไตยรฐสภา (และทเรา จะเหนไดจากขอเสนอของฝายซายจ�านวนมากภายหลงความพายแพทไปไกลทสดแครปแบบประชาธปไตยแบบตางๆ ภายใตทนนยมและระบอบรฐสภาเทานน เชนประชาธปไตยแบบถอนรากถอนโคนของLaclauและMouffeประชาธปไตยทางตรงแบบพวกอนาธปตยและประชาธปไตยแบบปรกษาหารอซงไดรบอทธพลจากความคดของJurgenHabermas)กลาวดงนแลวหาก“ประชาธปไตย”ไมสามารถเปนตนแบบความคดของการเมองเพอการปลดปลอยไดแลวอะไรเลาทจะเปนตนแบบความคดหรอ Idea ของการปลดปลอยมนษย ค�าตอบของ Badiou กคอ“ตนแบบความคดคอมมวนสต”(IdeaofCommunism)

3. คอมมวนสตในฐานะ “ตนแบบความคด” (Idea) ดงทกลาวแลววาBadiou44 เสนอใหมองความคดคอมมวนสตหรอ

ทเขาเรยกวา“ตนแบบความคดคอมมวนสต” (Ideaofcommunism)แยกออก

จากรปแบบทางการเมองหรอ“วถของการตอสทางการเมอง”แบบคอมมวนสต

43AlainBadiou,Metapolitics, p.85.44AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism, pp.1-14.และ

The Communist Hypothesis(LondonandNewYork:Verso,2010)

182

(communistmodesofpolitics)ในขณะท“ตนแบบความคด”มลกษณะทเปนสากล(universal)คอขามพนความเฉพาะทวไปของสถานการณทางสงคมหนงๆแตเปนผลผลตของโลกทนนยมทคอมมวนสตมฐานะเปนตนแบบความคดทวางอยบนหลกการเรองความเทาเทยมและการถอนตวจากรฐซงเปนปฏปกษกบระบบทนนยม “วถของการตอส” กลบเปนเรองทเฉพาะเจาะจงหรอเปนเอกพจนในแตละชวงเวลาซงหมายถงรปแบบ(ทงยทธศาสตรและยทธวธ)การตอสเคลอนไหวหรอการคดเกยวกบการตอสเคลอนไหวซงยดโยงกบชอบางชอ มโนทศนบาง มโนทศนแตเมอสถานการณเปลยนวถการตอสกตองเปลยนแปลงดวยความเปลยนแปลงเกดขนจากความลมเหลวของวถของการตอสในแบบเการวมถงการทดลอง/ลองผดลองถกในการสรางวถหรอรปแบบใหมๆของการตอสและวธคดเกยวกบการตอส ในสวนนจะอธบายถงคอมมวนสตในความหมายแรกคอในฐานะ“ตนแบบความคด”(Idea)Badiouไดเสนอขอเสนอทส�าคญทสดคอคอมมวนสต(communism)มสถานะเปน“ตนแบบความคด”หรอIdeaซงใช(I)ตวใหญทมาจากรากฐานทางปรชญาแบบPlatoซงมองวาในโลกของความรความเขาใจของมนษยทงหมดลวนแลวแตอางองตนเองกบ“ตนแบบความคด”อยเสมอหรอทเรยกกนวา“โลกของแบบ”หรอFormเชนการทเราเรยกมาแตละตวซงมสสนลกษณะภายนอก หรอรปทรงผดแผกจากกน เชน หางสนหางยาว ตางกนวา “มา”ไดนนเพราะเราอางองกบโลกของแบบหรอ“ตนแบบ”บางอยางวา“มา”ทเปนสากลคออะไรมาทเปนสากลจงไมใชสงทด�ารงอยจรงในตวเองในโลกทางวตถแตด�ารงอยในโลกของความคด/การคดเกยวกบความเปนสากลของมาทตอใหมาจะมหนาตาตางกนสสนตางกนเผาพนธตางกนเรากยงคงเรยกและเขาใจรวมกนวานคอ“มา” “ตนแบบความคด”หรอIdeaจงมลกษณะทเปนสากล(universal)ขามพนกาลเทศะ (transcendental) มความเปนนามธรรม (abstract) และมน กมความเฉพาะเจาะจงในตวมนเองโดยไมตององกบสงใดนอกจากตวมนเอง (singularity)นอกเสยจากความเปนประวตศาสตรของแตละชวงเวลา(historicity)โดย“ตนแบบความคด”มอย3องคประกอบทขาดองคประกอบใดองคประกอบ

หนงไมได45 คอ

45AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism,pp.1-3.

183

(1) การเมองซงเปนเครองมอส�าคญของการเขาถงความจรง(truth

procedure) ซงเปนความจรงทเราคดถงหรอมองเหนแบบตรงไป

ตรงมาดวยประสาทสมผสทงหาไมไดหรอทJacquesLacan

เรยกวาtheReal46 โดยในทรรศนะของBadiouนนtheReal

หมายถงความขดแยงทด�ารงอยในชวตของผคนจรงๆ(thereal

people)สวนในทรรศนะของZizekหมายถงความขดแยงทาง

ชนชน(classcontradiction)แตส�าหรบBadiouความขดแยง

เชนนไมใชความขดแยงทมาจากความตางในระบบการผลตหรอ

ความสมพนธทางการผลต (นท�าให Badiou ถกมองวาไมใช

มารกซสต เพราะเขาละทงหรอไมสนใจการวพากษเศรษฐกจ

การเมองซงเปนจารตแบบมารกซสต) แตเปนความขดแยง

ทปรากฏในระดบของการแสดงออกทางการเมอง (political

expression)ทเราไมสามารถมองเหนหรอจบตองไดแบบวตถวสย

แบบทเราวเคราะหหรอจ�าแนกชนชนในทางสงคมวทยาแตเปน

ความขดแยงทแมจะด�ารงอยแตเราจะมองเหนไดกตอเมอมน

ปรากฏในระดบของการเกดปฏบตทางการเมองในรปแบบตางๆ

(politicalpractice)47

(2) ประวตศาสตร อนเนองมาจากความขดแยงมสถานะเปนtheReal

หรอความจรง (truth) หรอสงทไมปรากฏอยางตรงไปตรงมา

ดงนนเราจะเหนมนไดกตอเมอมนปรากฏในโลกของสญลกษณ

(symbolicorder)เชนการรวมกลมกนเปนองคกรหรอแถลงการณ

เปนตน ลกษณะเชนนจงแตกตางกนไปในแตละพนทและชวง

เวลาทมความเปนเฉพาะทองถน(local)อยมากดงเชนทSusan

Buck-Morss พดถงตนแบบความคดคอมมวนสตทอย ใน

ปญญาชนอสลามทแมในการเคลอนไหวตอสจะใชภาษาหรอ

46ดชญาทตนศภชลาศย,ฌาค ลากอง: 10 มโนทศนในพรมแดนชวต (กรงเทพฯ:TEXT,2555)

47AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism,p.9.

184

อางองตวบคคลหรอใชค�าทอยในคมภรอลกรอานกตามแตนนเปนเพยงรปแบบเทานนในขณะทเนอหากลบเปนคอมมวนสตคอ วางอยบนการทาทายล�าดบชนทางสงคมและพดถงความเทาเทยมกน48 ดงนนการจะเขาใจการท�างานของตนแบบความคดหรอการเมองจงตองศกษามนผานความเปนประวตศาสตรทเฉพาะเจาะจงทมเรองของพนทและเวลาเฉพาะทองถนดวย

(3) จตส�านกตวตน (subjective)นนคอมตของการทปจเจกบคคลตดสนใจหรอเลอกทจะเขารวมเปนสวนหนงของความจรงทางการเมองในพนทและเวลาหนงๆของประวตศาสตรซงเราอาจจะตงชอเกยวกบความจรงนนๆ ไดหลายแบบ (แบบทนกรฐศาสตรมกจะเรยกวาอดมการณทางการเมองหรอเหตการณทางการเมอง)เชนLeninism,Maoism,ParisCommune,May’1968หรอPost-MaoismกลาวในภาษาของBadiouมนคอการทปจเจกบคคลตดสนใจทจะเปน“ก�าลงพล”ของความจรงทางการเมองชดนนๆ (militant of political truth) โดยไมได เปนเพยงแคปจเจกบคคลทแยกขาดจากบคคลอนหรอเปนเพยงสวนหนงเลกๆทขนตอสภาพการณทด�ารงอย(stateofsituation) แบบตงรบ(passive)แตผคนทยดโยงตนเองกบความจรงกลบลกขนมาเขารวมกบเหตการณ(event)ทางการเมองทระเบดขนในฐานะทเปนองคประธานของความจรงและองคประธานของประวตศาสตรในขณะนนๆในทรรศนะของBadiouนคอมตทส�าคญมากของตนแบบความคด คอ การทตนแบบความคดซงเปนนามธรรมกลายมาเปนรปธรรมในเชงวตถกลาวโดยสรปแลว “ความจรง”หรอ truth จงตองมองคประธานของความจรง (Subjectoftruth)ดวยเพอท�าใหความจรงนนปรากฏเปนไปได

ในโลกของมนษย

48SusanBuck-Morss,“TheSecondTimeasFarce…HistoricalPragmaticsandtheUntimelyPresent,”inCostasDouzinasandSlavojZizekeds.,The Idea of Communism (LondonandNewYork:Verso,2010),pp.67-80.

185

ตนแบบความคดจงเปนการท�าใหเปนองครวมทงหมด(totalization)

ของทง 3 องคประกอบขางตน คอ หนง การเมอง/ความจรง/the Real สอง

ประวตศาสตร/โลกของระเบยบสญลกษณและสามจตส�านกตวตน/อดมการณ

ยงไปกวานนBadiouเสนอวาใน3องคประกอบนการเมองและประวตศาสตร

เปนสงทอยตรงกนขามกนมากทสด ในขณะทการเมอง/theRealดจะเปนเรอง

ของความจรงทไมขนตอกาละและเทศะ แตประวตศาสตร/symbolic กลบเปน

เรองทจ�ากดเฉพาะของเวลาและสถานทสวนทนาสนใจทสดในสามองคประกอบ

กคอ มตของจตส�านกตวตน/ideology ท Badiou ชวา เปนมตทเลอนไหลอย

ระหวางสองขวสดดานของการเมองและประวตศาสตร49 ถาจตส�านกตวตน

องแอบอาศยอยกบความจรงสมบรณไมเปลยนแปลงทไมเกยวของอะไรกบพนท

และเวลา จตส�านกนนกจะคลายกบจตส�านกแบบศาสนาทเชอในพระเจาท

สมบรณในตวเองไมเปลยนแปลงหรอกฎแหงกรรมทเราเปลยนแปลงหรอคดเกยว

กบมนไมไดแบบทพทธศาสนาเรยกวา “อจนไตย” แตถาจตส�านกของเราขนกบ

ความเปลยนแปลงของประวตศาสตรทงหมด มนษยจะกลายเปนเพยงทาสของ

ขอเทจจรง(facts)ของปรากฏการณเฉพาะหนาประจ�าวนโดยไมสามารถคดถง

ความเปลยนแปลงทไปไกลกวาชวตประจ�าวนเฉพาะหนาได ซงทงสองรปแบบ

ลวนแลวแตกดทบศกยภาพทางการเมองของผคนเอาไวใหเปนเพยงทาสของ

พระเจาหรอไมกยอมจ�านนตอสภาพเฉพาะหนา แตกระบวนการกอตวของ

จตส�านกตวตนมทงทขนอยกบความเฉพาะกาละและเทศะของทองถนของ

ประวตศาสตรพรอมๆกบทผคนกลายมาเปนองคประธานโดยการกระโดดเขาไป

หายดโยงตนเองกบความจรงทางการเมองทเปนสากล เพอน�าความจรงหรอ

การเมองมาใชในการเปลยนแปลงและแสวงหาความจรงในสภาพการณทตน

อาศยอยดวย

ตนแบบความคดจงมความส�าคญในฐานะทท�าใหปจเจกบคคล

สามารถรบรความเปนไปในประวตศาสตรผานการตอสทางการเมองทเปนสากล

ไดโดยไมจมอยในกองพะเนนเทนทกของขอเทจจรงเฉพาะหนา และกไมอยใน

โลกของความเพอฝนทไมมวนเปนจรงของพระเจา ตนแบบความคดทท�างาน

49AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism, pp.7-9.

186

บนโลกของมนษยจงตองมมตของอดมการณทมแฟนตาซฉาบเคลอบเชนเรอง

เลาทเชดชวรกรรมของนกตอส นกปฏวต และต�านานของการเสยสละของผคน

ด�ารงอยดวยพรอมๆกบทมนกเปนเรองของขอเสนอพนฐานบางอยาง(hypothesis)

ทเปนสากลขามพนกาละและเทศะ

คณสมบตส�าคญของ “ตนแบบความคด” จงมความเฉพาะเจาะจง

ไมขนกบอะไรนอกจากตวมนเอง (singularity) ความเฉพาะเจาะจงจงตางกบ

ความทวไป(general)ทเหมารวมวาทกคนเหมอนกนและตางจากความเฉพาะ

(particular) ทแตละคนเปนเพยงสวนหนงยอยๆ ของภาพรวมทงหมดทยดโยง

กบอะไรบางอยางทเราควบคมไมไดเปลยนแปลงไมไดดงนนความเฉพาะเจาะจง

จงขนกบตวมนเองเทานนผานการผกโยงทง3องคประกอบเขามาหากนโดยไม

สามารถลดทอนความเฉพาะเจาะจงดงกลาวใหเปนเพยงสวนหนงของสภาพ-

การณทด�ารงอยได ดงท Badiou เลาถงการยดกรงปารสของชนชนกรรมกรใน

เหตการณคอมมนปารสวาเราไมสามารถลดทอนการลกฮอของชนชนกรรมาชพ

ใหเปนสวนหนงของฝายซายในรฐสภาได และเมอมนปรากฏขนมาแลวเรากไม

สามารถเลาเรองทางประวตศาสตรในแบบเดมทวาชนชนกรรมกรโงเขลาและ

ออนแอไดในแบบทประวตศาสตรของชนชนน�านยมเลาไดอกตอไปแตการระเบด

ขนของความขดแยงทเขมขนจนกลายเปนการยดเมองทงเมองจะกลายมาม

สถานะทางประวตศาสตรของตวมนเองและเปนความจรงทไมสามารถถกท�าให

เปนสวนหนงของขอเทจจรงเชงประจกษเฉพาะหนาได50

เปาหมายส�าคญทสดของตนแบบความคดจงเปนการท�าสงทไมเคย

ปรากฏ/ด�ารงอย (inexistent) ใหปรากฏ/ด�ารงอย (to exist) และการท�าสงเคย

เปนเพยง“ขอเทจจรง”หนง(afact)ทไมมความหมายใหกลายเปน“ความจรง”

(truth)51ซงBadiouเรยกการปรากฏ/ระเบดขนของสงทไมเคยมตวตนวา“เหตการณ”

(event) ซงหมายถง การแตกหกกบระเบยบปกตทด�ารงอย หรอทเรยกวา

“สภาพการณทด�ารงอย”ซงในตวมนเองกหมายถงการแตกหกกบ“รฐ”ดวยนน

กหมายความวา การระเบดขนของเหตการณมนยของการตอตานและถอนตว

50AlainBadiou,The Communist Hypothesis, pp.169-227.51AlainBadiou,The Communist Hypothesis, p.215.

187

(subtraction) ออกจากรฐและโครงสรางอ�านาจ รวมทงพรรคการเมอง (โดยเฉพาะพรรคการเมองของฝายซายในสภาดวย) พรอมๆ กบการคดคนสรางสรรครปแบบการเมองและการจดการสงคมแบบใหมใหเกดขนได(แมจะลมเหลว)การปรากฏ ของการเมองหรอความขดแยงหรอtheRealจงไมใชเรองของสงทเปนอยแลว/มอยแลว/จ�ากด (finitude) แตเปนเรองของความเปนไปไดของเรองเลาในอดตฉบบใหมและความเปนไปไดของอนาคตทไมจ�ากดและไมสนสด(infinitude)52 ธรรมชาตประการหนงของการเมองทกประเภทรวมถงการเมองเพอการปลดปลอยกคอ ในขณะทชวตของผคนมนหลากหลายไมสนสด (infinite/multiple)53 ซงตางจากรฐและพรรคการเมองทเปนหนงเดยวและจ�ากด (finite/ unitary) (ทนอกเหนอจากจะจ�ากดการเขารวมเปนสวนหนงทมตวตนแลวยง จ�ากดการคดถงความเปนไปไดและความเปนไปไมไดของการเกดสงใหมดวย) แตการเมองของผคนทเขารวมการเมองเพอการปลดปลอยกตองการชอเฉพาะ ทเปนหนงเดยว (proper name) เพอรวบรวมผคนเขามา เชน Spartacus,Munzer,Robespierre,Lenin,LuxemburgหรอMaoเพอเปนชอเรยกความจรงทางการเมองในประวตศาสตรเฉพาะนนๆชอเฉพาะจงท�าหนาทยดโยงความจรงทางการเมองกบผคนหรอจตส�านกตวตนเขามาหากน “ชอเฉพาะ” จงเปนทง ตวเชอมตอ (mediation) และเปนกลไกใหเกดการแบงปนความคด/ความ เขาใจ/ความจรงระหวางปจเจกบคคลตางๆทกระโดดเขามาเปนองคประธานของความจรง ในการสรางจตส�านกตวตน/องคประธาน (Subject) ซงหมายถง การท�าใหสงทไมปรากฏใหปรากฏในดานหนงนอกจากจะเปนการปรากฏของ สงใหมแลว ยงหมายถงการท�าลายสงเกาดวย ทนอกเหนอจากการทโครงสรางสงคมเกาถกท�าลาย ยงหมายถงการท�าลายตวตนเกาของผคนทรบรตวเองในฐานะคนทโงเขลาออนแอหรอเปนเพยงแรงงานคนชายขอบซากเดนของสงคม

ซงขนตออ�านาจของรฐและระบบทนนยมใหกลายเปนตวตนทมความกลาหาญ/

52AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”in The Idea of Communism,p.7.53ดมโนทศนเรอง multiple ของ Badiou และขอวจารณท Badiou มตอ Giles Deleuze

เรอง multiplities ใน Alain Badiou,DeLeuze: The Clamor of Being (Minneapolis andLondon:UniversityofMinnesotaPress,1999)

188

กลาตดสนใจทจะเขาเปนองคประธานของประวตศาสตรหรอทBadiouเรยกวา“การสรางตวตนใหม” (existential transfiguration) พรอมกบขยายจตส�านก ตวตนดงกลาวใหเขมขนและลงลกใหมากทสดเทาทจะเปนไปได (maximal intensity) ผานการเขารวมใน “เหตการณ” โดยทเปาหมายสดทายคอ การกลบหวกลบหางเสนแบงของความเปนไปไดและเปนไปไมไดและเสนแบงของทปรากฏและไมปรากฏซงเปนเสนแบงทถกลากขนโดยสงคมเกาได เพอเปดใหความ หลากหลายทกประเภทเปนไปไดและเปดใหการคดถงการเมองเปนสงทผคนทกคนเขาถงได(openforall)54 (นเปนสาเหตทBadiouปฏเสธ“ปรชญาการเมอง”หรอ political philosophy เพราะปรชญาการเมองมกจะเปนเรองของชนชนน�าหรอผรแตการคดถงการเมองในระดบปรชญากลบตองเปดกวางใหคนทกคนเขาถงไดแบบไมจ�ากด นคอเหตผลทเขามองวา “การเมอง” มคณสมบตของความเปนคอมมวนสตในตวเอง คอ ไมกดกนใครออกจากการเขาถง ขอเพยงม ความกลาหาญทจะละทงตวตนเดมและเขารวมเปนก�าลงพลของความจรงทางการเมองนนๆ) กลาวโดยสรปแลว ในการเปลยนแปลงโลกหากปราศจากตนแบบความคดซงม 3 องคประกอบส�าคญทแยกขาดจากกนไมไดนน ตอใหมความ ขดแยงเฉพาะหนาทรนแรงแคไหนกตามความเปลยนแปลงหรอการปฏวตสรางสงคมใหมจะไมมทางเกดขนได เพราะผคนทเขารวมจะไมมวนจนตนาการหรอมองโลกไปไดไกลกวาสงทสมผสจบตองไดตอหนาตอตาและตอใหมความจรงทไปไกลกวาขอเทจจรงเฉพาะหนาแตหากไมมปฏบตการหรอการตดสนใจเขารวมเปนสวนหนงของความจรงเพอเปลยนแปลงโลกของผคนการปฏวตกไมอาจเกดขนไดค�าถามทBadiouทงทายไวกคอถาเหตการณเปนสงทคาดเดาไมไดและไมมใครรวาจะเกดขน แตมนกมกจะเกดขนและจะเกดขนไมชากเรว หนทางทดทสดจงตองไมใชการอยแบบสนหวง แตเปนการเตรยมพรอมอยตลอดเวลาซงหมายถงเราตองตระเตรยม/มตนแบบความคดคอมมวนสตไวใหพรอมรอรบการ

เปลยนแปลงทก�าลงจะมา“หากปราศจากตนแบบความคดแลวไซรความสบสน

ไรทศทางของมวลมหาชนกยอมเปนสงทหลกเลยงไดยาก”55 ดงนน ตนแบบ

54AlainBadiou,The Communist Hypothesis, pp.222-223.55AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism, p.13.

189

ความคดหรอIdeaจงท�าหนาทยดโยงทงสามองคประกอบเขามาหากนเพอท�า ใหโลกใหมสามารถเกดขนไดแทนทโลกใบเกา ดงท Badiou กลาววา “ตนแบบความคดหนงๆมกจะตองเสนอวาความจรงแบบใหมเปนไปไดในประวตศาสตร”56 มาถงตรงนBadiouสรปวาขอเสนอแบบคอมมวนสต(communisthypothesis)เปน“ตนแบบความคด”(Idea)หนงและเปนตนแบบความคดเดยวของการเมองเพอการปลดปลอยเนองดวยมนวางอยบนหลกการเรองความเทาเทยม (egalitarianism) และการถอยหาง/ถอนตวออกจากรฐ (distancingand subtracting from the state)57 ซงเปนหลกการพนฐานทสดของตนแบบความคดคอมมวนสต และท�าใหคอมมวนสตแตกตางไปจากตนแบบความคดประเภทอนๆโดยเฉพาะความคดแบบเสรนยมและประชาธปไตยแบบรฐสภาซงเปนเพยงโวหารทางอดมการณของระบบทนนยม รวมถงความคดแบบสงคมนยมทปรากฏในระบอบสตาลน และพรรคคอมมวนสตทวโลก สวนรปแบบของการตอสทางการเมองของฝายซาย ไมวาจะอยในชอของLeninหรอMaoลวนแลวแตเปนเพยงรปแบบหนง(aform)ของตนแบบความคดคอมมวนสตทมจดเรมตน ความลมเหลว และจดจบใน ตวมนเองเทานนและเมอมนลมเหลวนนกหมายความวามความเปนไปไดของรปแบบหรอวถของการตอสทางการเมองแบบอนๆก�าลงถอก�าเนดขนมาแทนทและกเชนเดยวกบการเมองทกประเภททตองอาศยการทดลอง/ลองผดลองถกและอาศยเวลารวมถงการพสจนตวเองในโลกของความเปนจรงตราบใดทการกดขขดรดยงมอยตนแบบความคดคอมมวนสตกจะด�ารงอยสงทเปลยนไปกคอการทดลองรปแบบการตอสใหมๆภาษาทใชในการเคลอนไหวตอสและการจดองคกรแบบใหมๆเทานน

ทไป: ภารกจของนกปรชญา ขอเสนอตอนทายของ Badiou เกยวกบคอมมวนสตกคอภารกจ ของฝายซายในปจจบนคอ(1)การถอนตวออกจากรฐและการพงพงกลไกรฐและ

(2) การสราง/คดคน/ทดลองรปแบบการตอสทางการเมองใหมๆ ทไมใชการ

56AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism, p.12.57AlainBadiou,“TheIdeaofCommunism,”inThe Idea of Communism, p.13.

190

กลบไปหารฐ-พรรค58 ดงทJasonBarkerสรปรวบยอดภารกจนวา“ยคสมยของเราคอชวงเวลาแหงการทดลองและการสรางสงใหมในกระบวนการของการคดผานความคดทางการเมองแบบน”59 ซงการคดถงการเมองเชนทวานหมายถง การ คดถงการเมองเสยใหมทไมใชการเมองแบบพหนยม แตเปนมหการเมองทถก คดผานตนแบบความคดคอมมวนสตซงเปนตนแบบสากล ซงตนแบบความคดคอมมวนสตวางอยบนขอเสนอพนฐานวาดวยความยตธรรมและความเทาเทยมและการปกปองขอเสนอพนฐานของคอมมวนสต (communist hypothesis) โดยการท�าใหมนมสถานะเปนตนแบบความคดสากล (universal Idea) ของการปลดปลอยมนษยจงสอดคลองกบขอเรยกรองของSlavojZizekทเสนอใหเราตองปกปองมลเหตพนฐานทหายไป(indefenseoflostcauses)นนคอ“ตนแบบความคดอนเปนนรนดรวาดวยความยตธรรมอยางเทาเทยม”(theeternalIdeaofegalitarianjustice)60 งานของ Badiou จงมความส�าคญอยางยงตอการเมองเพอการ ปลดปลอย โดยเฉพาะการกลบมาทบทวนนยามของ “การเมอง” เสยใหมผาน“มหการเมอง” ทเปนการเมองแบบเอกพจน และเปนการเมองทไมยนยอมให ลดทอนหรอยอยสลายมนษยใหกลายเปนเพยงฟนเฟองเฉพาะและทวไปภายใตระเบยบสญลกษณหรอสภาพการณทด�ารงอยและในการกลบมาทบทวนนยามของการเมองBadiouยงโยงใหเหนวาทผานมาฝายซายลมเหลวอยางสนเชงในการตอสทางการเมองและปกปองการเมองของตนเอง พรอมๆ กบชวา การเมองทแทหรอ“มหการเมอง”จะมพลงไดกตอเมอสามารถยดโยงตนเองเขากบตนแบบความคดคอมมวนสต ซงเปนตนแบบความคดประเภทเดยวทยนอยตรงขามกบรฐและระบบทนนยมคอเปนตนแบบความคดทยนยนหลกการสากลเรองความเทาเทยมและโดยเฉพาะอยางยงในการผสานเชอมรอยกนระหวางมหการเมองกบตนแบบความคดคอมมวนสตดงกลาวเขามาไดกคอซบเจคหรอการตดสนใจ

ของมนษย

58AlainBadiou, The Communist Hypothesis,p.227.59JasonBarker,“Translator’sIntroduction,”inAlainBadiou, Metapolitics,p.xix.60SlavojZizek,“HowToBeginFromtheBeginning,”inCostasDouzinasandSlavoj

Zizekeds.,The Idea of Communism, p.216.: In Defense of Lost Causes, p.460.

191

Alain Badiou กลาวทงทายการวเคราะหถงความเปนไปไดของ

การเมองแบบใหมและการรอฟนความคดคอมมวนสตของเขาวา “เราตอง

ประกาศวา เราไมสามารถมชวตอยไดหากปราศจากตนแบบความคด เราตอง

กลาวอกวา ‘จงกลาทจะสนบสนนความคด และความคดทวาคอตนแบบความ

คดคอมมวนสต... การมชวตอยโดยปราศจากความคดเปนสงทเราไมควรจะ

ทนไดคนจ�านวนมากในปจจบนคดวาเราไมมทางเลอกอนนอกจากอยกบตวเอง

และท�าทกอยางเพอผลประโยชนเฉพาะหนาของตวเอง เราทงหลายจงมความ

กลาหาญทจะถอยหางออกจากคนพวกนนในฐานะทเปนนกปรชญาฉนจะบอก

คณอกครงและอกสกครงแบบทPlatoเคยท�าในยคสมยของเขา...วาเราตองม

ชวตอยโดยมตนแบบความคด และนคอเงอนไขอนเดยวทท�าใหการเมองทแท

เกดขนได”

≈”¥—∫∑’Ë............/............√—∞»“ µ√å “√

§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å

™◊ËÕ.................................................................................π“¡ °ÿ≈..................................................................................................

∑’ËÕ¬Ÿàªí®®ÿ∫—π.................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................

‡∫Õ√å‚∑√»—æ∑å.............................................................................................................................................................................. ¡—§√‡ªìπ ¡“™‘°ª√–‡¿∑......................................................................................‡ªìπ‡«≈“.....................................ªï™”√–‡ß‘π‡ªìπ®”π«π..........................................................................(.................................................................................)‚¥¬«‘∏’ � ™”√–¥â«¬µ—«‡Õß

� ∏π“≥—µ‘À√◊Õµ—Î«·≈°‡ß‘π∑“ß‰ª√…≥’¬å —Ëß®à“¬ª.≥.Àπâ“æ√–≈“π °√ÿß‡∑æœ 10200 „ππ“¡ºŸâ®—¥°“√√—∞»“ µ√å “√

≈ß™◊ËÕ............................................................

«—π∑’Ë................../.................../....................

«“√ “√√—∞»“ µ√å “√ ‡ªìπ«“√ “√∑’Ë√«¡∫∑§«“¡∑“ß«‘™“°“√¢Õß§≥–√—∞»“ µ√å¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å ‚¥¬π—°«‘™“°“√®“°À≈“¬ ∂“∫—π¡’°”Àπ¥ÕÕ°ªï≈– 3 ©∫—∫

Õ—µ√“ ¡“™‘° (√«¡§à“ àß) Àπ÷Ëßªï Õßªï

¡“™‘°∑—Ë«‰ª 550 ∫“∑ 1,000 ∫“∑π—°»÷°…“ª√‘≠≠“µ√’ (‡©æ“–π—°»÷°…“ ¡∏.) 400 ∫“∑ 750 ∫“∑π—°»÷°…“ Ÿß°«à“ª√‘≠≠“µ√’ (‡©æ“–π—°»÷°…“ ¡∏.) 400 ∫“∑ 750 ∫“∑

”À√—∫‡®â“Àπâ“∑’Ë‡√‘Ë¡ªï∑’Ë..........................©∫—∫∑’Ë......................À¡¥Õ“¬ÿ ¡“™‘°ªï∑’Ë.......................©∫—∫∑’Ë.....................

”π—°ß“π√—∞»“ µ√å “√ ™—Èπ 6 §≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å ∑à“æ√–®—π∑√å∂ππæ√–®—π∑√å ‡¢µæ√–π§√ °√ÿß‡∑æœ 10200‚∑√»—æ∑å 0-2613-2334-5

�

„∫ ¡—§√ ¡“™‘°

„ �¡—§ .pmd 14/2/12, 2:11 AM25606_Chantal Mouffe.indd 297 9/28/12 11:24:29 AM

0 2613 2334-5

6

≈”¥—∫∑’Ë............/............√—∞»“ µ√å “√

§≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å

™◊ËÕ.................................................................................π“¡ °ÿ≈..................................................................................................

∑’ËÕ¬Ÿàªí®®ÿ∫—π.................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................

‡∫Õ√å‚∑√»—æ∑å.............................................................................................................................................................................. ¡—§√‡ªìπ ¡“™‘°ª√–‡¿∑......................................................................................‡ªìπ‡«≈“.....................................ªï™”√–‡ß‘π‡ªìπ®”π«π..........................................................................(.................................................................................)‚¥¬«‘∏’ � ™”√–¥â«¬µ—«‡Õß

� ∏π“≥—µ‘À√◊Õµ—Î«·≈°‡ß‘π∑“ß‰ª√…≥’¬å —Ëß®à“¬ª.≥.Àπâ“æ√–≈“π °√ÿß‡∑æœ 10200 „ππ“¡ºŸâ®—¥°“√√—∞»“ µ√å “√

≈ß™◊ËÕ............................................................

«—π∑’Ë................../.................../....................

«“√ “√√—∞»“ µ√å “√ ‡ªìπ«“√ “√∑’Ë√«¡∫∑§«“¡∑“ß«‘™“°“√¢Õß§≥–√—∞»“ µ√å¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å ‚¥¬π—°«‘™“°“√®“°À≈“¬ ∂“∫—π¡’°”Àπ¥ÕÕ°ªï≈– 3 ©∫—∫

Õ—µ√“ ¡“™‘° (√«¡§à“ àß) Àπ÷Ëßªï Õßªï

¡“™‘°∑—Ë«‰ª 550 ∫“∑ 1,000 ∫“∑π—°»÷°…“ª√‘≠≠“µ√’ (‡©æ“–π—°»÷°…“ ¡∏.) 400 ∫“∑ 750 ∫“∑π—°»÷°…“ Ÿß°«à“ª√‘≠≠“µ√’ (‡©æ“–π—°»÷°…“ ¡∏.) 400 ∫“∑ 750 ∫“∑

”À√—∫‡®â“Àπâ“∑’Ë‡√‘Ë¡ªï∑’Ë..........................©∫—∫∑’Ë......................À¡¥Õ“¬ÿ ¡“™‘°ªï∑’Ë.......................©∫—∫∑’Ë.....................

”π—°ß“π√—∞»“ µ√å “√ ™—Èπ 6 §≥–√—∞»“ µ√å ¡À“«‘∑¬“≈—¬∏√√¡»“ µ√å ∑à“æ√–®—π∑√å∂ππæ√–®—π∑√å ‡¢µæ√–π§√ °√ÿß‡∑æœ 10200‚∑√»—æ∑å 0-2613-2334-5

�

„∫ ¡—§√ ¡“™‘°

„ �¡—§ .pmd 14/2/12, 2:11 AM25606_Chantal Mouffe.indd 297 9/28/12 11:24:29 AM

Documents

จาก “มหการเมือง” สู่ “ต้นแบบความคิดคอมมิวนิสต์” ในความคิดของ Alain Badiou