تحليل محتواي انعكاس سخنرانيهاي دو نامزد اصلي رياست جمهوري در دو روزنامه منتسب به آنان(1377)

نانآمه منتسب به ادر دو روزن

1377زمستان یعباس عبد

ها قات رسانهیمرکز مطالعات و تحق یوزارت فرهنگ و ارشاد اسالم

فهرست

صفحه عنوان 2..............................................................................................................................................................فهرست

4.........................................................................................................................................................مقدمه 5...................................................................................................................................روش تحقیق ـ بخش اول

6........................................................................................................................................ـ طرح موضوع1 8......................................................................................................................................ـ روش پژوهش2 9.................................................................................................................................................ـ متغیرها3

9..............................................................................................................................ـ غیرمفهومی1-3 9..........................................................................................................................ـ تعداد1-1-3 10.........................................................................................................................ـ زمان2-1-3 10...................................................................................................................ـ مخاطبان3-1-3 10.........................................................................................................ـ محل سخنرانی4-1-3

10.................................................................................................................................ـ مفهومی2-3 11................................................................................................................. بیانـ نحوه1-2-3 11..........................................................................................................ـ کلمات کلیدی2-2-3 12................................................................................................ـ فهرست موضوعات3-2-3 14............................................................................................هرست کلمات کلیدیـ ف4-2-3

17.........................................................................................................................های پژوهش یافته ـ بخش دوم 18.........................................................................................................................................ـ غیرمفهومی1

18.....................................................................................................................................ـ تعداد1-1 18......................................................................................................................................ـ روند2-1 19.................................................................................................................................ـ مخاطب3-1 20.......................................................................................................................ـ محل سخنرانی4-1

21......................................................................................................................................... موضوعات-2 21.....................................................................................................................................ـ تعداد1-2 22..............................................................................................................................ـ نحوه بیان3-2 22............................................................................................................................ـ موضوعات4-2

23........................................................................................................ـ مسایل شخصی1-4-2

3 فهرست

24........................................................................................ـ مسایل مربوط به انتخابات2-4-2 24...............................................................................................ـ رهبری و والیت فقیه3-4-2 25.............................................................................................................ـ دین و اسالم4-4-2 25.......................................................................................................ـ توسعه و اقتصاد5-4-2 26..............................................................................................ـ امام و انقالب و جنگ6-4-2 27.......................................................................................................ـ عدالت اجتماعی7-4-2 28.....................................................................................................ها ق و ارزش ـ اخال8-4-2 29.......................................................................................................ـ مسایل اجتماعی9-4-2

30...............................................................................................ـ دولت مردم و قانون10-4-2 31...................................................................................................ـ فرهنگ و اندیشه11-4-2 32..................................................................................................ـ ایران و ملت ایران 12-4-2 33........................................................................................................ـ گذشته نزدیک13-4-2 33........................................................................................ـ نیروی انسانی و آموزش14-4-2 34.......................................................................................................ـ مسایل خارجی15-4-2

38............................................................................................................................گیری ـ نتیجه5-2 39...........................................................................گرا کارانه یا تحول ـ سیاست محافظه1-5-2 41..............................................................................................ـ فقدان شعار انحصاری2-5-2 41........................................................................................................ـ سیاست تدافعی3-5-2 42.............................................................................................................ستیزی ـ بیگانه 4-5-2 42................................................................................................ـ صوری بودن شعارها5-5-2 43.......................................................................................ب و رسانهـ تناسب با مخاط6-5-2 44..........................................................................................................ـ شروع به موقع7-5-2 44..................................................................................................های بیان ـ تنوع شیوه8-5-2 45....................................................................................................................ـ نوآوری9-5-2

مقدمه

و ینظـران اجتمـاع د عمـوم صـاحب یـ ران از د یـ در ا یاست جمهور ین انتخابات ر یهفتم، یجـه تحـوالت اجتمـاع یک سـو نت یـ ن واقعـه از یا. ر بود ینظ ی ب یا دهی در نوع خود پد یاسیس

است که ی از تحوالت یاریگر منشاء بس ی د ی دو دهه قبل از خود بود و از سو یاسی و س یفرهنگ .ا اتفاق خواهد افتادیپس از آن اتفاق افتاد

ـ ین حد عم ی بد یران تحول یخ ا ین بار است که در تار ی اول یقطعاً برا ه ق در ساختار قدرت بن امکان فـراهم شـد کـه یخاطر پس از وقوع تحول ا نیبد. ز رخ داده است یآم صورت مسالمت

طرفانه واقعه بپردازند، ی و ب یل علم ی به تحل ی و اجتماع یاسی س یشارهانظران فارغ از ف صاحب یرا فضایشود، ز یجاد نمینه پس از تحوالت همراه با خشونت به سهولت ا ین زم ی که ا یدر حال

از خـود برجـا یجاد شده اسـت چنـان آثـار یان تحول ا ی که در جر ییها از حب و بغض یناش .کند ی گوناگون آلوده میها را به شائبهیلینه تحل سال، هرگویها گذارد که تا سال یم

درباره )سال 5/1تاکنون (گذرد ی که از واقعه دوم خرداد م یل در مدت کوتاه ین دل یبه هم در ی متعـدد یهـا نامـه انیها و پا یقات و نظرسنج یها، کتاب و تحق ین واقعه مقاالت، سخنران یا

تواند یز می نیپژوهش کنون. ن روند ادامه داردیااند، و کماکان ن و منتشر شدهیداخل کشور تدو .ه خاص به درک ما از دوم خرداد کمک کندیک زاویاز

ز و یـ ر یهـا ی کپـ ینـ ی کـه در حروفچ یدانـم از خـانم ذوالفقـار یخود الزم م نجا بر یدر ا ن از دختـرم ی را متقبل شدند تشکر کـنم، همچنـ یادی زحمات ز ی انتخاب یها روزنامه یناخوانا

ی از دو روزنامـه مسـاعدت نمـود سپاسـگزار یح مطالـب انتخـاب یم و تصـح یکه در تنظـ م یمر .مینما یم

ها و با استفاده از خدمات گـروه قات رسانه ین پژوهش به سفارش مرکز مطالعات و تحق یا .نده اجرا شده استی آیپژوهش

قیروش تحق

طرح موضوعـ1

گوناگون مورد مطالعه قرار یاید که از زوا شو ی حاصل م یت دوم خرداد وقت یشناخت واقع از ی مـدن یرات در نهادهـا ییکنند، تغ یت م یران عنا ی جامعه ا ی به تحوالت ساختار یا عده. ردیگ

ش نقـش جوانـان و ی از جمله افزا یت شناخت یرات جمع ییت، تغ یجمله مطبوعات و نهاد روحان .ده است آنان بویلیش سطوح تحصیژه آن که همراه با افزایزنان، بو

ی دو دهه متکفل راهبـر یژه پس از آن که مذهب ط ی بو ینی و د ی و فرهنگ یتحوالت فکر ـ ین بروز گفتمان ضد خشونت م ی بوده است، همچن ی و اقتصاد یاجتماع ه ان اهل فکر جامعـه، ب

ز ی کشور ن یاسی و س یات اجتماع یلکرده در ح یثرتر نخبگان و افراد تحص وار م یعالوه حضور بس .رک ما از علل و عوامل بروز واقعه دوم خرداد کمک کندتواند به د یم

از جمله حذف جناح چـپ یاسی س یروهایش ن یش آمده در بلوک قدرت و آرا یرات پ ییتغاسـت ی کـه پـس از انتخابـات ر ی رفسنجان یاز قدرت فراهم کردن مقدمات حذف جناح هاشم

یریـ گ اعـده در شـکل الق یز عل یافت، ن ی ی جناح راست تحقق م یروزی و در صورت پ یجمهور .ثر بوده استوجبهه دوم خرداد م

ن معنا کـه مـردم یبد. ل واقعه پرداخت یتوان به تحل یز م ی ن ی اجتماع یشناس دگاه روان یاز د یه اقتصاد یزاو. در ذهن خود داشتند ی از خاتم یری بودند و چه تصو ییها به دنبال چه خواسته

یاز انتهـا ان یـ ، بهـره جر یر بخـش خصوصـ جاد شـده د یرات ا ییتواند شامل تغ یز م یموضوع ن ن در سـاختار ید کـارآفر یـ جد یروهـا یز حضـور ن یـ دولـت، و ن یر منابع درآمد یی، تغ یاقتصاد . کشور باشدیاقتصاد

، از جمله شکست احزاب یاست جهان یم س یران از پارادا ی ا یریپذتأثیر و یالملل نیاز منظر ب ادغـام یش بسـو ین گـرا یل، همچنـ چـپ معتـد یها شی راست، و بازگشت گرا یها شیو گرا دگاه یـ در برابـر دو د یافتن دمکراسـ ی و احترام یا منطقه یها و ضرورت کاستن از تنش یجهان

.ران نبوده استی بر تحوالت اتأثیر یز بی، نی و انقالبیاستبدادنـه مطـرح شـد، و بـر ین زم ی که در ا یلیع مربوط به انتخابات و مسا یند و وقا یه بر فرآ یتکن خصوص دو طرف انتخابات یکند، دو ا یز به فهم واقعه کمک م ی گذاشت ن تأثیر یمومافکار ع ـ یکدیه ی عل ی جنگ روان یاستراتژ آن جزییـات ش گرفتنـد کـه شـناخت یگر و به نفع خود را پ

7 بخش اول ـ روش تحقیق

تـوان ین مـ یهمچنـ . ر کنـد ی تصـو ی را تا حـدود 1376 دو ماه اول سال یاسیتواند وضع س یم .ل کردیق و تحلیز تحقیفداران آنها را ن و طری دو نامزد اصلیها یژگیو

دو یهـا ها و مصاحبه امیها و پ ی سخنران یل محتوا یپژوهش حاضر درصدد است که با تحل ل محتوا ین تحل ید ا یبدون ترد . ها، منش و رفتار دو نامزد کمک کند دگاهی به درک د ینامزد اصل

باشد و به روشـن شـدن فضـا ت دوم خرداد ی از واقع یکننده بخش قابل توجه تواند منعکس یم . مطرح شده فوق کمک کندیای انجام پژوهش از تمام زوایبرا

یسـت نوارهـا یبا ی م یان شده از طرف دو نامزد اصل ی مطالب ب یل محتوا ی انجام تحل یبرااده کـردن بـه عنـوان مـواد خـام مـورد اسـتفاده قـرار یه و پس از پ ی آنان ته یها یتمام سخنران

شدن ی اگر هم امکان عمل یرممکن بود و حت یباً غ ی تقر ین کار یانجام چن گرفت که در واقع یمده شـد، ی گز یگرین راه د ی آن صرف کرد بنابرا ی اجرا ید برا ی را با یار گزاف ینه بس یآن باشد هز

دو یررسـم یان غ ین فرض استوار است که دو روزنامـه سـالم و رسـالت سـخنگو ین راه بر ا یا ین امر شک یم، در ا ی اگر آنان را سخنگو هم ندان یاند حت بوده و ناطق ی خاتم یعنی ینامزد اصل

انـد و حضور داشته یست که خبرنگاران آنها همواره در ستاد انتخابات نامزد خود و همراه و ینوه ین شـ یت خـود را بـه بهتـر یـ نامزد مورد حما یها تیاند که تمام فعال کرده یدو روزنامه سع

.ندیمنعکس نما دو نـامزد در یهـا یت نحوه انعکاس اخبـار سـخنران یدارد، مطلوب که وجود یگریفرض د

ن معنـا کـه نحـوه انعکـاس یک از دو نـامزد اسـت بـد یـ دگاه هر یروزنامه مورد نظر خود از د آنـان بـوده تأییـد رش و ی ناطق در رسالت مورد پذ ی در سالم و آقا ی خاتم ی آقا یها یسخنران

تـوان ین م یبنابرا. ندی به اصالح آنها اقدام نما توانستند نسبت یصورت م نیا ریرا در غ یاست، ز آنان در مطبوعات منتسب به آنان چـاپ یها یحات هر دو نامزد در سخنران ی شد که ترج یمدع

.شده است یو نشر م یم که مطالب منعکس شده از دو نامزد در روزنامه مورد نظر از اصل سخنران یفراموش نکن

شـود و مخاطبـان آن یها معموالً در جمع محدود انجام م یرا سخنران یز. تر است تیآنان با اهم هـا هـزار نسـخه، مخاطبـان راژ ده یـ ژه آن در ت یـ و یهـا که انتشار بخش یاندک هستند، در حال

را تحـت یادیـ است که مخاطبان ز ی سخنران یها ن بخش یو هم . دارد یگذارترتأثیرتر و عیوس از اصـل یشـتر یت ب یش چاپ شده احتماالً اهم ن بخ یبنابرا. کند یا جذب م یدهد ی قرار م تأثیر

. داردیسخنران


وجـود ی جـد یا ناطق با مـردم تعـامل ی یان خاتم یتوان تصور کرد که م یگر م ی د یاز سو کنند کـه ی اشاره م ی جذب مخاطبان و مردم به نکات ین معنا که هر کدام از دو نفر برا یدارد، بد

توان بـه ی آنان م یها ی سخنران یل محتوا یاز تحل کند و لذا ی آنان را فراهم م یموجبات خشنود . بردی پی مخاطبان هر دو نامزد تا حدودیها شیها و گرا خواست از )هـا یهـا و سـخنران هیانیب( مطالب منتشره یل محتوا ین هدف پژوهش حاضر تحل یبنابرا

رسـالت سالم و یعنی و ناطق در دو روزنامه منتسب به آنان ی خاتم یعنی ی دو نامزد اصل یسو دو نـامزد یها تی از اولو یق به درک بهتر ین طر ی است، تا از ا 1376در فاصله دو ماه اول سال

.دی موجود رسیها دگاهیحات مردم از دیز ترجیو ن یها همواره از آنها بـه معنـا ل داده یف و تحل ین است که هنگام توص یک نکته قابل ذکر ا ی

ذکر شده اسـت کـه چنـدان یها یغات و سخنران یبل و ناطق در ت یان خاتم یزان بکار بردن آقا یم ین حـال بـرا ین بوده است با ا یها در دو روزنامه چن تین فعال یست، بلکه انعکاس ا یح ن یتصح

ن کلمـات و یـ زان اسـتعمال ا یـ ها مترادف با م ج داده یطور که گفته شد، نتا تر همان درک راحت . دانسته شده استیموضوعات از جانب دو نامزد اصل

روش پژوهش ـ2

یهـا در روزنامـه یه مطالـب منتسـب بـه دو نـامزد اصـل یـ مورد مطالعـه کل یجامعه آمار انجام نشد، بلکـه تمـام یریگ ن راه نمونه یدر ا . است 1376 دو ماه اول سال ی آنان ط یسخنگو .ز وجود داردین ن حال چند مورد استثنایبا ا. شده استیشمار

مذکور بـوده ی دوره زمان ی دو نامزد ط یغاتی تبل یها تی فعال یابی از آنجا که هدف ارز ـ الفنـان کـه مربـوط بـه قبـل از دوره آ یها ها و نوشته یاست، لذا چاپ و انتشار مطالب و سخنران

.اند ق بوده است منظور نشدهی تحقیزمانـ یات د یا نشر ی که با روزنامه ییها و گفتگوها مصاحبه ـ ب از یکـ ی در یگر انجام شـده ول

ن یـ انـد ا دهیـ حـذف گرد یز از موارد بررس یصورت مکرر چاپ شده است ن ه وزنامه ب ن دو ر یا . بودی خاتمیشتر مربوط به آقایموارد ب


را مفاد چاپ شده یز حذف شد، زیه نی به روسی ناطق نور ی مربوط به سفر آقا ی خبرها ـ جدا ی حاضر پ به پژوهش یتوانست ربط ی آنها نم ی داشت و محتوا یشتر جنبه رسم ینه ب یدر آن زم

. قابل توجه بودیغاتیت تبلیک فعالیکند، گرچه اصل سفر به عنوان یه شده و برخـ ی آنها ته یم سپس کپ یاهه مطالب منتشره تنظ ین استثناها، س یپس از حذف ا

اگرچـه ممکـن . دیـ دو نامزد نداشت حذف گرد ی به سخنران ی خبر که ربط ید انتها و ابتدا یزوا به یوه منعکس شده باشد ولی دوباره و به دو شیک سخنرانیرد خبر موا یاست استثنائاً در برخ

.ز منعکس نشده نباشدی از دو نامزد نیکی یها تی از فعالیزان احتمال دارد که بخشین میهم در روزنامـه ی خـاتم ی دو ماهـه آقـا یها تیدر مجموع حجم مطالب منعکس شده از فعال

در روزنامه رسالت است مجموعـه ی خاتم یشده آقا منعکس یها تیباً دو برابر فعال یسالم، تقر .م شده استین پژوهش تقدیوست این مطالب به پیا

رهای متغـ3

.اند ل و پژوهش قرار گرفتهیمطالب منتشره از دو جهت مختلف مورد تحل

یرمفهومی غـ1-3

ن ، آ یمفهـوم ریـ منظـور از غ . انـد ل شده ی تحل یمفهوم ریه غ یوادر ابتدا مطالب منتشره از ز آنهـا مربـوط یموارد است که به محل وقوع اخبار، نوع مخاطبان، تعـداد اخبـار و رونـد زمـان

:ن بخش عبارتند ازی ایرهایمتغ. شود یم

تعدادـ1-1-3هاسـت ی کـه مربـوط بـه سـخنران یه اخبـار یـ کل. ل خبر بوده است یاز آنجا که واحد تحل

منتقل و چاپ نشـده اسـت در یا سخن د که از آنه ی بازد یان خبرها ین م یدر ا . اند شمارش شده .اند ن شمارش محسوب نشدهیا


زمانـ2-1-3، 10/1/1376 تـا 1/1/1376. م شده است ی تقس یباً مساو ی بخش تقر 6زمان مورد مطالعه به

ــا 11/1/1376 ــا 21/1/1376، 20/1/1376 تــ ــا 1/2/1376 ،31/1/1376 تــ ، 10/2/1376تــ .31/2/1376تا 21/2/1376 و 20/2/1376 تا 11/2/1376

مخاطبانـ3-1-3ن یـ مقوالت ا . اند در آنجا حضور داشته یداده است که مخاطبان ی رخ م یوقوع خبر در محل

.ر استیر به شرح زیمتغ .ژه استی مختلف مردم بدون تشخص ویها مردم؛ منظور حضور گروه ـون، ی از مـردم اسـت، مثـل روحـان ی خاصـ یهـا ؛ منظـور حضـور گـروه ی خاص یها گروه ـ

... وان، کارگران، معلمان، زنانیاهدانشگ .اند ها بوده ابد که مخاطب حاضر فقط رسانهی ی اختصاص میها؛ به موارد رسانه ـ .اند های دولتی؛ در مواردی که مخاطبان به صفت دولتی بود نشان حضور داشته گروه ـ

ی محل سخنرانـ4-1-3ر یهـا، سـا اسـتان شـهر تهـران، مراکـز . م شـده اسـت یمحل وقوع خبر به سه مقولـه تقسـ

.ها شهرستان

ی مفهومـ2-3

ن بخش به دو گونـه عمـل شـده ی مطالب است در ا یل مفهوم ی پژوهش، تحل یبخش اصل . موضـوع مختلـف انتخـاب شـده اسـت 70حدود . قرار دارد یل موضوع یاست در ابتدا، تحل

کـرده بحـث ین شده است که سخنران در هر فراز درباره چه موضوع یسپس با مطالعه متن مع را مـورد ی چـه موضـوعات یاست جمهـور ی ر ی نامزدها یگر در هر سخنران یبه عبارت د . است

.ن کار به دو نکته توجه شده استی ایابی در مصداق. اند بحث خود قرار دادهگر اگر اصـل یبه عبارت د . بار محسوب شده است کی فقط ی در هر سخنران یهر موضوع ـ

.بار در نظر گرفته شده است کیه است، فقط بودی هم درباره موضوع واحدیسخنران


گـر ین موضوعات هر فراز، به وجه غالب آن فراز توجه شده است، به عبـارت د یی تع یبرا ـک فـراز ین محور یبنابرا. ل منظور نشده است ی هم مطرح شده باشد، آن مسا یگریل د یاگر مسا

.به عنوان موضوع در نظر گرفته شده است

انینحوه ب ـ1-2-3 طرح موضوع کمـک یر مکمل موضوع به فهم خواننده از چگونگ یان به عنوان متغ یبنحوه

. مقوله است6ر شامل ین متغیکند ا یم تیان صرف واقعی؛ بیفیتوص ـ ان عواملیان رابطه می؛ بیلیتحل ـ ف همراه با غلو و احساساتیا توصیف ی؛ تعریدیتمج ـ انید در بید و نبای؛ استفاده از بایزیتجو ـ و آرزوها از موضوعاتین لفاظانه و آرمانای؛ بیآرمان ـ درباره موضوع چاپ شده کـه یادیدهد که مطالب ز ی رخ م ین حالت در موارد ی؛ ا یبیترک ـ

.باشد یشامل اکثر حاالت فوق م

یدیکلمات کل ـ2-2-3 و هـم یدیـ کلمـه کل 80ش از ی است ب یدی شمارش کلمات کل یل مفهوم یگر تحل یوه د یش

ن کلمـات صـرفاً یـ ا. ن شـود ین مطالب مع ید که تعداد کاربرد آنها در ا ن شدن ییخانواده آنان تع انـد مـثالً در بکـار بـردن مورد اسـتفاده قـرار گرفتـه تأکیداند که با قصد شمارش شده یهنگام

ک اسـم ی و به عنوان یک پسوند جمهور ی را به عنوان ی، قاعدتاً کلمه اسالم ی اسالم یجمهورن یـ در هـر حـال ا . آن باشد ی بر صفت اسالم تأکیدنده ید گو ش از حد آنکه قص یرود ب یبکار م

.ن مصداق شده استییله محقق تعیامر با رجوع به متن و بوس ی شده از شمارش تکـرار یز سع یم بوده است ن یمستق رید خبر نقل قول غ ی که ل یدر موارد

لـه ه مراحـل از جم یـ ل محتـوا، کل یـ ت کـار تحل یـ قابل ذکر است که بـه علـت اهم . ز شود یپره یگـر ی د ینده از کلمه معنا ی که قصد گو یله محقق انجام شده در موارد یز بوس یها ن یابی مصداق

مثالً در استفاده از کلمه مناطق غـرب . ر از آنچه که عرفاً مورد نظر بوده شمارش نشده است یغ .کا و اروپا باشد داردیر از غرب که آمری غیکشور، کلمه غرب مفهوم


فهرست موضوعات ـ3-2-3 .باشند یر می به شرح زیموضوعات مورد بررس

ی، سازندگیتوسعه، آبادان ـ یجامعه مدن ـ ی انسانیرویت نی، اهل فکر، محوری انسانیروین ـ ، فقر، عدالتیعدالت اجتماع ـ یا، چاپلوسی، رییدو رو ـ جیشهدا، رزمندگان، بس ـ ضی، مخالفت با تبعی، قومینی دیها تیاقل ـ ی، عزت طلبیکرامت انسان ـ ی، تکنولوژیقتصادل ایمسا ـ خ اسالمی، تارینیل دیمسا ـ هیت فقیوال ـ دن نظراتی مختلف، تحمل شنیها شی، تضارب آراء، وجود گرایآزاد ـ حق انتقاد کردن ـ حق مردم بر حکومت ـ حق حکومت بر مردم ـ حقوقیت قانون، قانون، حقوق، برابریحاکم ـ هی علمیها ت، حوزهیروحان ـ ور جمهرییس یها یژگیگاه و ویف، جایوظا ـ تیاخالق و معنو ـ یم، فساد اداری، جرای اجتماعیها یناهنجار ـ ا و رابطه آن با آخرتیدن ـ دفاع مقدس ـ جمهوررییس انتخاب ی براییارهایدادن مع ـ ییزدا تیتوسعه متوازن، مناطق محروم، محروم ـ مطبوعات ـ


یی، علم گرایی، خردگراییگرا منطق، عقل، عقل ـ ، استعماریخارج، دشمن یگانگان، تهاجم فرهنگیتوطئه ب ـ درباره شخص خود ـ درباره دشمنان و مخالفان خود ـ انتخاباتیفضا ـ یالملل نیل بی و مسایاست خارجیس ـ قاتیدانشگاه، تحق ـ ت مناطق مختلف کشوریخ و موقعی مردم، تاریها یژگیو ـ نظامیدستاوردها ـ تیم و تربیآموزش و تعل ـ خ معاصریتار ـ یشیل، مطلق اندیاستبداد، تحم ـ تیریمد ـ استفاده از افرادیارهاینده و معینه آیکاب ـ آنی و نوسازینیتفکر د ـ زنانمسأله ـ جوانانمسأله ـ کارگران ـ دیمعلمان و اسات ـ التیاحزاب و تشک ـ استقالل ـ ر، بازنشستگانیپذ بی، اقشار آسین اجتماعیمأت ـ خشونت و زور ـ ائتالف و افتراق فرد در انتخاباتیها استیس ـ نین و فلسفه دید ـ ی و شخص وی موسودوران مهندس ـ ی و شخص وی رفسنجانیدوران هاشم ـ


ران و ملتیدرباره ا ـ کوچک کردن دولت ـ تیامن ـ از اویگاه آن و اشاره به سخنان رهبر و تشکر و قدردانی و جایرهبر ـ مشارکتیها نهید زمی و تمهیاست جمهوریدعوت به شرکت در انتخابات ر ـ هنر ـ شوراها، مشارکت، حضور مردم ـ وحدت ـ ی و حکومت مردمیأرش ریپذت و یحاکم ـ ستیط زیمح ـ ورزش ـ ینظام ادار ـ

یدیفهرست کلمات کلـ 4-2-3 .اند آنان شمارش شدهیها خانواده ر و همی زیدیکلمات کل

استاد، معلم ـ ، آزادانهیآزاد ـ انتقاد، نقد ـ، ی، زرتشـت یهـود ی، یحی، مسـ ی، سـن یها، کرد، لر، ترک، ترکمن، بلوچ، عـرب، آذر تیاقل ـ منه، تسنن، ارایسن تیامن، امن ـ یرانیران، ایا ـ )ره( ینیامام خم ـ یانقالب، انقالب ـ یاسالم، اسالم ـ استقالل، مستقل ـ گران ، استعمارگران، سلطهیکا، استکبار جهانیآمر ـ


زمیونین، صهیل، فلسطییاسرا ـ انحراف، منحرف ـ یاقتصاد، اقتصاد ـ ها ارزش، ارزش ـ یکاریب ـ یتوسعه، سازندگ ـ یتهاجم فرهنگ ـ عهیانت، دشمن، فساد، شایتوطئه، تهاجم، خ ـ تورم ـ ی مدنی، نهادهایجامعه مدن ـ ی استفاده شده و هم بـه مفهـوم کلـ یلیجنگ هم به مفهوم جنگ تحم (دفاع مقدس، جنگ ـ

)جنگ یجوان، جوان ـ احزاب ـ دولت، حکومت ـ ، رهبر انقالبیا خامنههللا تیه، آی فقی، ولیرهبر ـ هیت فقیت، والیوال ـ هی علمیها ت، حوزهیروحان ـ اروست ـ ها زن، خانم ـ یگذار هی، سرمایدار هیه، سرمایسرما ـ اهللا ثارگران، حزبید، شهدا، رزمندگان، جانبازان، ایشه ـ یع، صنعتیصنعت، صنا ـ ، عدالت، عادالنهیعدالت اجتماع ـ ، علمیشه، تفکر، تعقل، آگاهیت، خرد، اندیعقالن ـ یغرب، غرب ـ ریفقر، فق ـ


یفرهنگ، فرهنگ ـ یفقه، فقه ـ ، حقوق، حق، قانونمندیقانون، قانون اساس ـ یکشاورز ـ تیمعنو ـ مردم ـ من، بنده، خودم، مرا ـ مشارکت ـ یمهندس موسو ـ ی رفسنجانیهاشم ـ

پژوهشیها افتهی

یرمفهومی غـ1

تعدادـ1-1

آنهـا ی انتخابات در دو روزنامه اصل ی که از دو نامزد اصل ییها یها و سخنران تعداد مالقات مـورد در 91ن تعـداد ی مورد است، که از ا 135ست، مجموعاً سالم و رسالت درج شده ا یعنی

. استی ناطق نوری مورد در رسالت و مربوط به آقا44 و ی خاتمیسالم و مربوط به آقا

ی دو نامزد اصلی مردمیها ها و مالقات یتعداد اخبار و مطالب منتشره از سخنرانـ 1جدول فدار دو نامزد طریدر دو روزنامه اصل 1376در دو ماه اول سال

جمع )در رسالت(ناطق )در سالم(خاتمی نامزد 135 44 91 تعداد 0/100 6/32 4/67 درصد

ن نسـبت اسـت ی هر دو نامزد در دو روزنامـه بـه همـ یز برا یباً حجم مطالب منتشره ن یتقر ).میضما. ک.ر(

روندـ2-1

. متفـاوت بـوده اسـت دو ماه اول سـال کـامالً ی مذکور ط یها یها و سخنران روند مالقات بهشت انجام یمه اول ارد ی تا ن یعنیم اول یک ماه و ن ی ی خود را ط یها تی اکثر فعال ی خاتم یآقا

بهشت متمرکـز ی ارد یانی خود را در دهه پا ی اصل یها تی فعال ی ناطق نور ی که آقا یداد، در حال .کرده بود

19 ژوهشهای پ بخش دوم ـ یافته

ی دو نامزد اصلی مردمیها ها و مالقات ی تعداد اخبار و مطالب منتشره از سخنرانـ2جدول طرفدار دو نامزد برحسب زمانیدر دو روزنامه اصل 1376در دو ماه اول سال

دوره زمانی نامزد

تا 1/110/1

تا 11/120/1

تا 21/131/1

تا 1/210/2

تا 11/220/2

تا 21/2 جمع 31/2

6 خاتمی)6/6(

9 )9/9(

27 )7/29(

27 )7/29(

9 )9/9(

13 )3/14(

91 )0/100(

6 0 ناطق)6/13(

6 )6/13(

5 )4/11(

8 )2/18(

19 )2/43(

44 )0/100(

یانیـ در دهـه پا ی نـاطق نـور ی آقـا یهـا تیـ درصـد فعال 43شود که حـدود یمشاهده م بـه نظـر . درصد اسـت 15 کمتر از ی خاتم ی آقا ین نسبت برا ی که ا یبهشت است، در حال یارد یبهشت بـه نحـو بـارز ین و دهه اول ارد ی در فرورد ی خاتم ی آقا یها تیرسد که روند فعال یم

بهشـت از ی ارد یانیر دادن آن در دهه پا ییگر تغ ی انتخابات گذاشته بود و د ی خود را بر فضا تأثیر .نمود یر نمیپذ ب امکانی رقیسو

مخاطبـ 3-1

اسـت کـه مـورد ییهـا ، گروه ی انتخابات یها تی و فعال یغی تبل یها یژگین و ی از مهمتر یکی و تـوده ی مخاطبان عمـوم ی ناطق برا یشتر از آقا ی برابر ب 7 ی خاتم یآقا. رندیگ یقرار م خطاب

. نداشتیچگاه مخاطبان دولتی کرد و هیمردم سخنران

ی دو نامزد اصلی مردمیها ها و مالقات ی تعداد اخبار و مطالب منتشره از سخنرانـ3جدول دو نامزد برحسب مخاطب طرفدار یدر دو روزنامه اصل 1376در دو ماه اول سال

مخاطب *های گروه مردم نامزد

های گروه ها رسانه خاص جمع دولتی

63 خاتمی)2/69(

27 )7/29(

1 )1/1( 0 91

)0/100(

9 ناطق)5/20(

23 )3/52(

4 )1/9(

6 )6/13(

44 )0/100(

.است ارد دیگرهای خاص، روحانیون، یا دانشگاهیان یا معلمان یا کارگران و مو منظور از گروه *


اسـت ی مخاطب دو نامزد ر یها ان گروه ی م یار بارز و روشن یشود که تفاوت بس یمالحظه م . وجود داردیجمهور

ی محل سخنرانـ4-1

. استیان دو نامزد وجود دارد، محل وقوع سخنرانی که میگریتفاوت مهم د

ی دو نامزد اصلیدم مریها ها و مالقات ی تعداد اخبار و مطالب منتشره از سخنرانـ4جدول طرفدار دو نامزد برحسب محل وقوع خبریدر دو روزنامه اصل 1376در دو ماه اول سال محل

نامزد جمعها سایر شهرستان مراکز استان تهران

17 خاتمی)7/18(

29 )9/31(

45 )5/49(

91 )0/100(

26 ناطق)1/59(

14 )8/31(

5 )4/11(

44 )0/100(

یث محـل سـخنران یـ ان دو نامزد از ح ی م یادیار ز یشود تفاوت بس یهمچنان که مشاهده م وسـته، در یپ ی ناطق در تهران وقـوع مـ ی آقا ین امور برا ی درصد ا 60حدود . وجود داشته است

ی برابـر آقـا 9 یو. درصد در تهران بوده است 20 کمتر از ی خاتم ی آقا یها ی که سخنران یحال ی خـاتم یگـر آقـا ی د یبه معنا . نموده است یغیت تبل ی کوچکتر اقدام به فعال یناطق در شهرها

ث متفـاوت عمـل یـ ن ح یـ بـاً از ا ی نـاطق تقر ی که آقـا یرفته، در حال یشخصاً نزد مخاطبانش م افکـار یریـ گ بـر شـکل یا کننـده نیـی تع تأثیر فوق ی و شکل ی ظاهر یها تفاوت. کرده است یم

.ن عرضه گرددی استفاده و نوت قابلیفی که با محتوا و کیژه هنگامیگذارد، بو ی میعموم


موضوعات-2

تعدادـ1-2

مـورد بـوده 664 ی دوره مورد بررسـ یتعداد موضوعات مطرح شده از جانب دو نامزد، ط ن تعداد از جانب ی کمتر از دو برابر ا ی خاتم یتعداد موضوعات مطرح شده از جانب آقا . است .اپ شده از دو نامزد استن نسبت متناسب با حجم صفحات چی است و ای ناطق نوریآقا

ی دو نامزد اصلی مردمیها ها و مالقات ی تعداد موضوعات چاپ شده از سخنرانـ5جدول طرفدار دو نامزدیدر دو روزنامه اصل 1376در دو ماه اول سال

جمع ناطق خاتمی نامزد 664 238 426 تعداد 0/100 8/35 2/64 درصد

روندـ2-2

زودتر ی خاتم یدهد که آقا یشده از جانب دو نامزد نشان م روند تعداد موضوعات مطرح .ل و موضوعات مورد عالقه خود را در جامعه مطرح کرده استی مسای ناطق نوریاز آقا

ی دو نامزد اصلی مردمیها ها و مالقات ی تعداد مطالب منتشره از سخنرانـ6جدول امزد برحسب زمان طرفدار دو نیدر دو روزنامه اصل 1376در دو ماه اول سال

دوره زمانی نامزد

تا 1/110/1

تا 11/120/1

تا 21/131/1

تا 1/210/2

تا 11/220/2

تا 21/2 جمع 31/2

20 خاتمی)7/4(

49 )5/11(

100 )5/23(

91 )4/21(

66 )5/15(

100 )5/23(

426 )2/64(

0 ناطق)0/0(

33 )9/13(

30 )6/12(

30 )6/12(

38 )0/16(

107 )0/45(

238 )8/35(

000/0=sig5=d.f1/50=x2


. گوناگون کامالً معنادار اسـت یها ث طرح موضوعات در زمان یان دو نامزد از ح یتفاوت م کـه ی داشته است، در حال یک روند ثابت ی در طرح موضوعات نسبتاً ی خاتم ین معنا که آقا یبد . متمرکز بوده استیانی ناطق عمدتاً در ده روز پایت آقایفعال

انی نحوه بـ3-2

تـوان ی را مـ ی کـامالً مشـهود یهـا ز تفاوت یان موضوعات از جانب دو نامزد ن یدر نحوه ب .افتی

ی دو نامزد اصلی مردمیها ها و مالقات ی تعداد مطالب منتشره از سخنرانـ7جدول انیدر طرفدار دو نامزد برحسب نحوه ب 1376در دو ماه اول سال

نحوه بیان جمع ترکیبی آرمانی تجویز تمجید حلیلت توصیف متمرکز

141 خاتمی)1/33(

124 )1/29(

43 )1/10(

92 )6/21(

15 )5/3(

11 )6/2(

426 )2/64(

138 ناطق)0/58(

25 )5/10(

9 )8/3(

49 )6/20(

15 )3/6(

2 )8/0(

238 )8/35(

000/0=sig5=d.f60=x2

بوده اسـت یلی ناطق تحل ی از آقا یرشتی به نسبت ب ی خاتم یان موضوعات نزد آقا ینحوه ب موضـوعات را عنـوان کـرده یفی ناطق عمـدتاً توصـ ی که آقا ی در حال )شتریحدوداً سه برابر ب (

ـ ی خـاتم یاست کـه آقـا ی قضا یدیان تمج یان دو نامزد، در ب یگر م یاست تفاوت مهم د ش از ی بشـان از ی است که ا ییدهایز مربوط به تمج یعلت آن ن . وه سود جسته است ین ش ی ناطق از ا یآقا . مردم مناطق مختلف انجام داده استیها یژگیخ فرهنگ و ویتار

موضوعاتـ4-2

بهتر است که آنها را ی از موضوعات مورد توجه دو نامزد اصل یدا کردن درک بهتر ی پ یبرا . کردیبند تا حد ممکن برحسب مقوالت مختلف دسته


یل شخصیمساـ 1-4-2 یل شخصـ ی به مسـا )درصد از کل موضوعات خود 4/13(ر با 32 جمعاً ی ناطق نور یآقا

ز درباره مخالفان ی بار ن 6 بار آن درباره شخص خودش بوده است و 26خود پرداخته است، که ک درصـد کـل یـ کمتـر از ( بـار 4 فقـط ی خـاتم ی کـه آقـا یدر حـال . خود سخن گفته است

ک یـ ش و یار درباره خـو ب3ان ین میکه از ا. پرداخته است یل شخص ی به مسا )موضوعات خود ار ین جهـت بسـ یان دو نامزد از ا یتفاوت م . بار هم در خصوص مخالفان خود سخن گفته است

.اد استیز چون ی از کلمات )یدیدرصد کلمات کل 7/2( بار 65 در مجموع فقط ی خاتم ین آقا یهمچن

د کلمـات درص 1/8( بار 101 ی ناطق نور یمن، خودم، مرا، بنده سود جسته است در مقابل آقا .ن کلمات را بکار برده استی ا)یدیکل

شد، مثالً گفته شده بود که اگـر یه هر دو نامزد مطرح م ی عل یاگرچه هنگام انتخابات مطالب یرامون مشـ ی پ ی خاتم یا در مورد آقا یگردد، ی م ی جمهور شود، چادر اجبار رییس ناطق یآقا. ش کامالً متفاوت بود یامزد در دفاع از خو دو ن یکن استراتژ یشد، ل ی زده م ی اتهامات ی و یبرالیل

ه خـودش را مطـرح یـ رد شخصاً اتهامات عل یکه مورد پرسش قرار گ نی بدون ا ی ناطق حت یآقاشـتر دامـن ی را ب یررسـم ین نحو دفـاع کـردن آن اتهامـات غ ید هم یداد، شا یکرد و جواب م یمماً مطرح کنـد، یشد آن را مستق ی حاضر نم یا کننده ن اتهامات بعضاً چنان بود که سوال یا. زد یم .داد یکرد و پاسخ م ی آنها را شخصاً عنوان می ناطق نوریده شده بود، آقای چون شنیول

گرفت، ی که مورد پرسش قرار م ی داشت، هنگام ی کامالً متفاوت ی مش ی خاتم یدر مقابل آقا ه کرد ب یدور م کرد، بلکه عموماً موضوع را از خود ی مطرح نم یپاسخ را به صورت دفاع شخص

ز فقـط یـ در مواجهه با مخالفان خـود ن . کرد ی م یابیل و ارز ی آن را تحل ی انتزاع یا مسألهصورت ما ی که صـدا و سـ یه گشود، در حال یلم عصر عاشورا سخن به گال یبار و آن هم در مورد ف کی

نحـوه نیـ ه نگشود و در مقابل ا ی لب به گال ی خاتم ی آقا ی داشت ول یا هیکسویغات کامالً یتبل )مهی ضم15صفحه ( ».کشد، قصد خدمت دارد یما زحمت میصدا و س «:غات آنان گفتیتبل


ل مربوط به انتخاباتیمساـ 2-4-2 9 ی خاتمیل چند موضوع گوناگون مطرح شده است؛ آقایل مربوط به انتخابات در ذیمسا

) درصد 6/4(بار 11 ناطق ی که آقا ی انتخابات پرداخته است، در حال یبه فضا )درصد 1/2(بار .ن خصوص صحبت کرده استیدر ا

ـ ( ی بار و به تعـداد مسـاو 8هر دو نامزد هر کدام مـردم را بـه ) متفـاوت ی درصـدها یول الزم یها نهید و زم ین عرصه تمه یشرکت در انتخابات دعوت کرده و بر لزوم حضور مردم در ا

.اند کردهتأکید ین شرکتی چنیبرا انتخابـات خـود سـخن ی ائتالف یها استی در خصوص س )د درص 9/0( بار 4 ی خاتم یآقا

. را مطرح نکرده استیا مسألهنه ین زمی ناطق در ای که آقایگفته است، در حال یارهـا ی نسـبت بـه مع ) درصـد 7/1( بـار 4 ناطق یو آقا ) درصد 5/0( بار 2 ی خاتم یآقا

ی و آقا) درصد4/1( بار 6 ی خاتمین آقایهمچن. اند جمهور اظهار نظر کردهرییسک یانتخاب جمهـور اظهـار نظـر ریـیس یهـا یژگیگاه و و ی جا ،فینه وظا ی در زم ) درصد 1/2( بار 5ناطق .اند نموده

ست، گرچه توجهـات هـر کـدام و از یان دو نامزد چندان مشهود ن ین حوزه تفاوت م یدر ا .خورد یچشم مه بییها ان نحوه نگرش آن دو تفاوتی میل گفتمانیمنظر تحل

هیت فقی و والی رهبرـ3-4-2 4/3( بار 8 ناطق ی و آقا ) درصد 5/3( بار 15 ی خاتم یه آقا یت فق ی وال مسألهدر خصوص

گـاه آن ی و جا ی در موضوع رهبر )درصد 1/2( بار 9 ی خاتم ین آقا یهمچن. اند نظر داده )درصدن ی به ا )درصد 8/8( بار 21 ناطق ی که آقا ی اظهار نظر کرده است در حال یل سخنان و یا تحل ی

2/3( بـار 77 ی خـاتم یآقـا . هم آشکار است یدین تفاوت در کلمات کل یاند ا موضوع پرداخته ، ی، مقـام معظـم رهبـر یا ، خامنـه هللا تیـ ، آ یر، رهبر، رهبر انقالب، رهبر ی نظ ی با کلمات )درصدن تعـداد یـ ا. انـد ن کرده ی چن )درصد 5/4( بار 56 ناطق ی که آقا یاند، در حال اد کرده ی را یرهبر 4/2( بـار 30 و ی خـاتم ی آقـا ی بـرا ) درصد 4/2( بار 55ب یت به ترت یا وال یه یت فق ی وال یبرا

. استی ناطق نوری آقای برا)درصد


ن و اسالمی دـ4-4-2 یا تفاوت قابل مالحظه ی و اسالم ینی د یدیدر بخش طرح موضوعات و کاربرد کلمات کل

، ینـ ی موضـوعات د ) درصد 6/2( بار 11 ی خاتم یا که آق یدر حال . ان دو نامزد و وجود دارد یم 3/1( بـار 3 نـاطق یخ اسالم را مورد بحث خود قرار داده است، آقا ی و تار ینی د یها تیشخص .ن حوزه اظهار نظر کرده استی در ا)درصد ناطق ی و آقا ) درصد 6/1( بار 7 ی خاتم ین و فلسفه آن بر آقا یها درباره اصل د ن نسبت یا .باشد ی م) درصد3/1( بار 3 ینور

بـار 234 ی خاتم یآقا. است یگری به گونه د یدیها در حوزه کاربرد کلمات کل ن تفاوت یا 105 ی نـاطق نـور ی آقا یت سود جسته است، ول ی، اسالم ی از کلمه اسالم، اسالم )درصد 8/9(

ان آن دو یـ م ین نظـر تفـاوت چنـدان یـ ن کلمات را بکار برده است، لذا از ا ی ا ) درصد 4/8(بار ی بار خـاتم 5ب ی بکار برده شده از طرف دو نامزد، به ترت یتعداد کلمه فقه و فقه . جود ندارد وت از عدم تفاوت معنادار در ی ناطق است که در مجموع حکا ) درصد 2/0( بار 3 و ) درصد 2/0( .کند یان دو نامزد مین حوزه میا

یادیـ ار ز یحـدود بسـ م، تفاوت تـا یرس ی که به فرم و قالب مذهب م ین وجود هنگام یبا ا .شود یمعنادار م

را یت، روحـان یه، روحان ی کلمات حوزه علم ) درصد 4/1( بار 33 ی خاتم ی که آقا یدر حال تأکیـد یرین کلمات به نحو چشمگ ی کاربرد ا )درصد 1/3( بار 39 ناطق با یبکار برده است آقا

بـه موضـوع )د درصـ 6/1( بـار 7 ی خـاتم ین آقـا یهمچن. ن موضوع داشته است ی بر ا یشتریبـ ی علم یها ت و حوزه یروحان ن یـ در ا ) درصـد 8/3( بـار 9 ی نـاطق نـور ی آقـا یه پرداخته، ول

.خصوص اظهار نظر کرده است

توسعه و اقتصادـ5-4-2 به نحـو ی خاتم یل آن در سخنان آقا یژه توسعه همه جانبه و تحل یطرح موضوع توسعه بو

نـاطق ی کـه آقـا ) درصـد 3/1 (ی بار 3ل در مقاب ) درصد 5/4( بار 19. شتر است ی ب یریچشمگ . استمسألهن ی بر ای خاتمیشتر آقای بتأکیدت از ین موضوع اشاره کرده است، حکای به اینور


ن یـ ن ا یز مبـ یـ ن ی خـاتم ی بکار رفته از طرف آقـا ی توسعه و سازندگ یدیتعداد کلمات کل نـاطق ی آقـا )صـد در 4/4( بـار 55 در مقابل ) درصد 9/7( بار 189 ی خاتم یآقا. تفاوت است

. و توسعه داشته استی سازندگمسأله بر ی افزونترتأکید دو نـامزد تـا یهـا شود، تفاوت ی پرداخته م یل خاص اقتصاد ی که به مسا یدر مقابل هنگام

پرداختـه یل خـاص اقتصـاد ی به مسـا ) درصد 5/4( بار 19 ی خاتم یآقا. کند یر م یی تغ یحدود .نه اظهار نظر کرده استین زمی در ا) درصد1/7( بار 17 ناطق ی آقایاست، ولـ ی کلمات اقتصاد، اقتصاد ) درصد 3/3( بار 78 ی خاتم یآقا نـاطق ی آقـا ی را بکار برده ول

. را مورد استفاده قرار داده استین کلماتی چن) درصد5/1( بار 19 .ر استیگر به شرح زی کلمات دیها برا ن نسبتیا

ناطق خاتمی کلمات کلیدی

)2/1( 15 )1/2( 49 صنایعصنعتی، صنعت، )2/0( 3 )7/0( 17 کشاورزی

)8/1( 32 )5/0( 11 تورم )6/0( 7 )0/0( 1 بیکاری

)7/1( 21 )0/1( 23 گذاری داری، سرمایه سرمایه، سرمایه

کنـد، یان م ی اقتصاد را ب ی و انتزاع یم کل ی که مفاه یشود که موضوعات و کلمات یمالحظه م کـه بـه یکاریدر مقابل مثل تورم و ب . مطرح شده است یشتریبت ب به نس ی خاتم یاز طرف آقا

یت داشته باشـد، در سـخنان آقـا یتوانسته جذاب ید موضوع مبتالبه جامعه بوده و م یرس ینظر م ل ین مسـا یـ د فراموش کـرد کـه ا یگرچه نبا . شده است ی مطرح م یشتری به نسبت ب یناطق نور

موارد مـذکور باشـد ی چگونگ ی که حاو ینیمعچ طرح یشده و ه یشتر بصورت درد عنوان م یب ).میضما. ک.ر(ها وجود ندارد یدر سخنران

امام و انقالب و جنگـ6-4-2ل مربوط به حوزه انقـالب و ی در خصوص پرداختن به مسا ی خاتم ی ناطق و آقا یان آقا یم

.ها نسبتاً آشکار است امام و جنگ تفاوت


ک بار هم در خصوص دفاع مقـدس ینقالب و ا مسأله به ) درصد 2/1( بار 5 ی خاتم یآقا به موضوع انقالب ) درصد 7/1( بار 4 ناطق یدر مقابل آقا . اظهار نظر کرده است ) درصد 2/0(

. نکرده استی بطور مستقل بحثیلی در خصوص جنگ تحمیپرداخته ولرا ... اهللا و ج و حـزب ی موضـوع شـهدا و رزمنـدگان و بسـ ) درصد 9/1( بار 8 ی خاتم یآقا

اهتمام نمـوده ین امری به چن) درصد8/0( بار 2 ناطق تنها ی آقا ید بحث قرار داده است ول مور .است

ین معنا که آقـا یشود، بد یشتر م ی ب یریها به نحو چشمگ تفاوت یدیدر کاربرد کلمات کل داشته است، بدون آن که موضوعات آنهـا یشترین کلمات اصرار ب ی ا یری در بکارگ یناطق نور

.شتر مورد بحث قرار داده باشدی نسبت برا به همان


)1/7( 89 )1/4( 97 انقالب، انقالبی )6/2( 32 )1/1( 27 ...امام خمینی،

)5/1( 19 )6/1( 39 جنگ، دفاع مقدس، شهید، رزمندگان، جانبازان )3/2( 29 )2/1( 29 اهللا، ایثارگران حزب

یه مـوارد آقـا یدر بق . بود یشتر مورد توجه خاتم ی که ب یلیمر از جنگ تح یدر مجموع به غ . داشته استیشتری بتأکیدناطق

ی عدالت اجتماعـ7-4-2 قـرار داشـته یشـتر خـاتم یل مربوط به آن مورد توجـه ب ی و مسا یموضوع عدالت اجتماع

.است ناطق خاتمی موضوع

)4/3( 8 )7/2( 20 عدالت اجتماعی، فقر، عدالت )4/0( 1 )9/1( 8 نی و قومی، مخالفت با تبعیضهای دی اقلیت

)8/0( 2 )2/0( 1 پذیر تأمین اجتماعی، اقشار آسیب )8/0( 2 )6/2( 11 زدایی مناطق محروم، محرومیت


از موضوعات مورد توجه خـود را بـه حـوزه یشتری درصد ب یباً در موارد عمده خاتم یتقر هـم مشـهود یدیـ ن امر در کلمـات کل یا. ض اختصاص داده است ی و رفع تبع یعدالت اجتماع

.است


)5/1( 19 )6/2( 61 عدالت اجتماعی، عدالت، عادالنه )3/0( 4 )3/0( 8 فقر، فقیر

ها، کرد، لر، بلوچ، عرب، ترک، یهودی، اقلیت زرتشتی، مسیحی، سنی، ارامنه

34 )4/1( 3 )2/0(

ها اخالق و ارزشـ8-4-2ن صورت است کـه ی بد ی و ارزش یل اخالق ی بر مسا تأکیدان دو نامزد در طرح و یتفاوت م

ـ تأکیدشتر ی ب یات ارزش ی ناطق بر کل یآقا را بـه جزییـات ق و ی مصـاد ی خـاتم ی آقـا ی کرده ول . قرار داده استتأکید مورد یشترینسبت ب

ناطق خاتمی موضوع

)0/0( 0 )5/0( 2 دورویی و ریا )0/0( 0 )7/0( 3 یطلب کرامت انسانی و عزت

)3/1( 3 )0/4( 17 آزادی، تضارب آرا )4/0( 1 )9/0( 4 اخالق و معنویت

)0/0( 0 )9/0( 4 استقالل )0/0( 0 )9/0( 4 حق انتقاد

ین معنـا کـه آقـا یبد. دهد ی تفاوت مذکور چهره خود را نشان م یدیدر کاربرد کلمات کل .ده است کریشتری بتأکیدها ناطق بر مفهوم عام ارزش



)3/1( 16 )7/0( 16 ها، ارزش ارزش )2/0( 2 )1/1( 27 استقالل، مستقل

)1/0( 1 )6/0( 15 معنویت )2/0( 2 )2/2( 4 آزاد، آزادی، آزادانه

)1/0( 1 )7/0( 17 انتقاد، نقد

یل اجتماعی مساـ9-4-2 و مشارکت، جوانان، زنـان، ی مدن ینهادهات، جامعه و ی چون امن یل اجتماع ی بر مسا تأکید

.رسد یان دو نامزد کامالً متفاوت به نظر می در می اجتماعیها یروستا، احزاب و ناهنجار

ناطق خاتمی موضوعات

)0/0( 0 )4/1( 6 جامعه مدنی )0/0( 0 )9/0( 4 های اجتماعی و فساد اداری اشاره به ناهنجاری

)0/0( 0 )5/0( 2 مطبوعات )8/0( 2 )5/0( 2 ریتمدی )1/2( 5 )6/1( 11 زنان

)8/3( 9 )4/2( 10 جوانان )3/1( 3 )5/0( 2 کارگران )4/0( 1 )7/0( 3 اساتید. معلمان

)3/1( 3 )2/1( 5 احزاب و تشکیالت )4/0( 1 )9/0( 4 امنیت

)0/0( 0 )2/0( 1 محیط زیست )8/0( 2 )4/0( 2 ورزش

)0/0( 0 )2/0( 1 نظام اداری

یشـتر ی ب)درصـد ( ناطق بـه نسـبت یر از موضوع کارگران و جوانان که از طرف آقا یبه غ بـر یشـتر ی ب تأکیـد ی خاتم یا آقا ی کم است یلیها خ ا تفاوت یه موارد یعنوان شده است، در بق


ز یـ بکار رفته ن یدیان دو نامزد بهتر است کلمات کل ی درک تفاوت م یبرا. طرح آنها داشته است .ردیقرار گل یمورد تحل


)2/0( 2 )1/1( 26 استاد، معلم )4/0( 5 )1/1( 27 امنیت، امن

)0/0( 0 )9/0( 22 جامعه مدنی، نهادهای مدنی )0/5( 63 )9/2( 70 جوان، جوانان )2/0( 3 )5/0( 11 حزب، احزاب

)6/0( 7 )5/0( 11 روستا )2/2( 27 )2/3( 76 ها زن، زنان، خانم

دولت مردم و قانونـ10-4-2شتر مـورد یزتر را ب ی موضوعات و نکات ر ی خاتم یز آقا یدر حوزه دولت و مردم و قانون ن

.بحث قرار داده است


)0/0( 0 )7/0( 3 حق مردم بر حکومت )0/0( 0 )2/0( 1 حق حکومت بر مردم

)8/0( 2 )2/4( 18 حاکمیت قانون، برابری حقوق، قانون )0/0( 0 )5/0( 2 خشونت و زور

)7/1( 4 )5/0( 2 شوراها و مشارکت و حضور مردم )4/0( 1 )9/1( 8 حاکمیت مردم و پذیرش رأی مردم

)8/0( 2 )0/0( 0 وحدت )0/0( 0 )7/1( 3 کوچک کردن دولت

)3/1( 3 )6/2( 11 کابینه آینده و معیارهای استفاده از افراد )8/0( 2 )9/0( 4 اندیشی یل، مطلقاستبداد، تحم


ت یـ رش حاکم ی بر موضوعات قانون، حقوق متقابل مـردم و دولـت و پـذ یات خاتم تأکیدشتر مورد ی ناطق موضوع وحدت را ب یأدر مقابل ر . است ی ناطق نور یشتر از آقا یار ب یمردم بس

.ز واضح استی نیدیها در کاربرد کلمات کل ن تفاوتیا. بحث قرار داده است


)3/2( 29 )9/3( 94 دولت، حکومت )0/2( 25 )3/7( 174 ...قانون، حقوق، قانونمند و

)9/0( 11 )3/1( 31 مشارکت)0/11( 137 )6/9( 229 مردم

یصورت شـعار انحصـار ه باً ب یرسد که مفهوم و کلمه قانون و مشتقات آن تقر یبه نظر م . بود در آمدهی خاتمی آقایبرا

شهی فرهنگ و اندـ11-4-2ه مـوارد بـا یـ ش از بق یباً ب ی مورد اشاره دو نامزد تقر ی و فکر یفرهنگ و موضوعات فرهنگ

.گر اختالف داردیکدی


)0/0( 0 )5/0( 2 دنیا و رابطه آن با آخرت )0/0( 0 )9/0( 4 گرایی، علم و تخصص عقل، عقل

)2/4( 10 )2/1( 5 ستعمار، دشمنان خارجیتوطئه، تهاجم فرهنگی، ا )4/0( 1 )1/0( 1 هنر

در یری دشـمنان بـه نحـو چشـمگ یگانگـان و تهـاجم فرهنگـ یمتوجه کردن بـه توطئـه ب ز بـه یـ ن ی خاتم یآقا. است ی خاتم یش از موضوعات مورد بحث آقا ی ناطق ب یموضوعات آقا

ه است کـه در مقـوالت مـورد ت علم و تخصص پرداخت ی و اهم ییل خردگرا ی از قب یموضوعاتز خود را نشـان داده ی ن یدی مذکور در کلمات کل یها ناطق چندان قرار ندارد تفاوت یبحث آقا

.است



)3/0( 4 )1/0( 2 انحراف، منحرف )4/1( 18 )1/0( 2 تهاجم فرهنگی

)7/4( 59 )8/0( 18 توطئه، خیانت، تهاجم، دشمن، شایعه و فساد )8/0( 10 )4/0( 9 غرب، غربی

)6/1( 20 )2/4( 100 عقالنیت، خرد، اندیشه، تفکر، آگاهی، علم )2/2( 27 )1/3( 75 فرهنگ، فرهنگی

حدوداً ی ناطق نور یف دوم و سوم از طرف آقا یشود که بکار بردن کلمات رد یمالحظه م ف پنجم، به نسـبت یکلمات رد که ی است، در حال ی خاتم یشتر از آقا ی برابر ب 6 و 14به نسبت

. مورد استفاده قرار گرفته استی خاتمی از طرف آقایشتریار بیبس

رانیران و ملت ای اـ12-4-2شـود، ی مشـاهده نمـ یان دو نامزد تفاوت چنـدان یران م یاگرچه به لحاظ کلمات و کاربرد ا

ی خـاتم یآقـا ران و مردم منـاطق مختلـف آن از طـرف یران، ملت ا ی پرداختن به موضوع ا یول .شتر بوده استیار بیبس

ناطق خاتمی موضوعات )0/0( 0 )6/2( 11 درباره ایران و ملت ایران

)4/3( 8 )2/8( 35 مناطق مختلف ایران

شتر عنوان ی ب ی خاتم ی از طرف آقا یشود که هر دو موضوع به نحو قابل توجه یمشاهده م .خورد یچشم من تفاوت کمتر به ی ایدی در کلمات کلیول. شده است


)3/4( 54 )8/3( 91 ایران، ایرانی


کی گذشته نزدـ13-4-2ت قـرار یـ ز از طرف دو نامزد مـورد عنا یل آنها ن یان و تحل یاظهار نظر نسبت به گذشته و ب

.گرفته است

ناطق خاتمی موضوعات )7/1( 4 )2/1( 5 دستاوردهای دو دهه اخیر

)0/0( 0 )5/0( 2 تاریخ معاصر )4/0( 1 )7/0( 3 دوران مهندس موسوی

)7/1( 4 )6/2( 11 دوران هاشمی رفسنجانی


)1/0( 1 )5/0( 13 مهندس موسوی )9/0( 11 )8/0( 18 هاشمی رفسنجانی

اظهار نظر کرده ی درباره مهندس موسو یشتری به نسبت ب ی خاتم یشود که آقا یمالحظه م ن یـ بـا ا . کند ی صدق م ی رفسنجان ی ناطق درباره هاشم ی آقا ین درصد برا ی که ا یاست در حال

.شتر صورت گرفته استی بی خاتمی از طرف آقای رفسنجانیوجود طرح موضوع دوران هاشم

و آموزشی انسانیروی نـ14-4-2شگاه و اهل فکر، دان ی انسان یروی ن ین کل ین حوزه تحت عناو یموضوعات مطرح شده در ا

.اند شدهیبند ت طبقهیم و تربیو پژوهش، آموزش و تعل

ناطق خاتمی موضوعات )8/0( 2 )6/1( 7 نیروی انسانی و اهل فکر

)5/2( 6 )6/2( 11 دانشگاه، پژوهش )1/2( 5 )4/1( 6 آموزش و تعلیم و تربیت

ک نسـبت یـ باً هر دو نامزد بـه یم، تقر یری که مجموع جدول فوق را در نظر بگ یدر صورت .گر ندارندیکدی با ین جهت تفاوتیو از ا. اند اظهار نظر کرده


یل خارجی مساـ15-4-2ن یـ کشـور اشـاره کـرده اسـت، ا یل خارج ی به مسا ی خاتم یش از آقا ی ب ی ناطق نور یآقا

. قابل مشاهده استیدیتفاوت هم در موضوعات و هم در کلمات کل


)2/4( 10 )1/2( 9 مسایل خارجی


)5/2( 31 )8/0( 20 آمریکا، استکبار جهانی، استعمارگران )0/1( 12 )3/0( 6 اسراییل، فلسطین، صهیونیزم

نـه پرداختـه ین زم یـ بر ا ی خاتم ی برابر آقا 3ش از ی ناطق ب یشود که آقا یباً مشاهده م یتقر .است

موضوعات مورد بحثیا سهیجدول مقا ناطق نوری میخات

درصدتعداد موضوعدرصدتعداد موضوعـ توصیف فرهنگ، تاریخ و 1

9/10 26 ـ درباره شخص خویش1 2/8 35 های مردم مختلف کشور ویژگی

8/8 21 ـ رهبری و جایگاه آن2 7/4 20 ـ عدالت اجتماعی، فقر2 1/7 17 ـ مسایل اقتصادی3 5/4 19 ـ توسعه و سازندگی3 6/4 11 ـ فضای انتخابات4 5/4 19 ادیـ مسایل اقتص4 2/4 10 الملل ـ سیاست خارجی و بین5 2/4 18 ـ حاکمیت قانون، قانون5 2/4 10 ـ توطئه بیگانگان6 0/4 17 ـ آزادی، تضارب آرا6 8/3 9 های علمیه ـ روحانیت و حوزه7 5/3 15 ـ والیت فقیه7 8/3 9 ـ جوانان8 6/2 11 ـ مسایل دینی و تاریخ اسالم8 4/3 8 ـ عدالت اجتماعی9 6/2 11 زدایی و مناطق محروم ـ محرومیت8

ـ توصیف فرهنگ، تاریخ و 9 6/2 11 ـ دانشگاه و پژوهش8 4/3 8 های مردم مختلف کشور ویژگی

4/3 8 ـ دعوت به شرکت در انتخابات9 6/2 11 ـ کابینه آینده8


ناطق نوری میخاتدرصدتعداد موضوعدرصدتعداد موضوع

4/3 8 ـ والیت فقیه9 6/2 11 ـ مسأله زنان8 5/2 6 ـ درباره دشمنان و مخالفان خود13 6/2 11 ران هاشمیـ دو8 5/2 6 ـ دانشگاه و پژوهش13 6/2 11 ـ درباره ملت و ایران8

1/2 5 ـ آموزش و تعلیم و تربیت15 4/2 10 ـ جوانان15 1/2 5 ـ زنان15 1/2 9 ـ فضای انتخابات16ـ سیاست خارجی و روابط 16های رییس یژگیـ وظایف و و15 1/2 9 الملل بین

1/2 5 جمهور

7/1 4 ـ معیارهای انتخاب رییس جمهور18 1/2 9 ـ رهبری و جایگاه او16 7/1 4 ـ دستاوردهای دو دهه اخیر18 9/1 8 ـ حاکمیت و پذیرش رأی مردم19 7/1 4 ـ انقالب18 9/1 8 ـ دعوت به شرکت در انتخابات19 7/1 4 شمیـ دوران ها18 9/1 8 ...ـ شهدا، رزمندگان و19 7/1 4 ـ مشارکت و حضور مردم18 9/1 8 های دینی، قومی ـ اقلیت19 3/1 3 ـ استقالل23 6/1 7 ـ نیروی انسانی و اهل فکر23 3/1 3 ـ دین و فلسفه دین23 6/1 7 های علمیه ـ روحانیت و حوزه23 3/1 3 ـ کارگران23 6/1 7 ـ دین و فلسفه دین23 3/1 3 کابینه آیندهـ 23 4/1 6 ـ جامعه مدنی26های رییس ـ وظایف و ویژگی26

3/1 3 ـ توسعه23 4/1 6 جمهور

3/1 3 ـ مسایل دینی و تاریخ اسالم23 4/1 6 ـ آموزش و تعلیم و تربیت26 3/1 3 ـ آزادی23 2/1 5 ـ توطئه بیگانگان، تهاجم فرهنگی29 8/0 2 ـ تأمین اجتماعی30 2/1 5 ـ دستاوردهای دو دهه اخیر29 8/0 2 ـ مدیریت30 2/1 5 ـ انقالب29 8/0 2 ـ استبداد، تحمیل30 2/1 5 ـ احزاب و تشکیالت29 8/0 2 ـ نیروی انسانی30 9/0 4 ـ حق انتقاد33 8/0 2 ـ شهدا و رزمندگان30 9/0 4 ـ اخالق و معنویت33 8/0 2 ـ قانون30 9/0 4 های اجتماعی ـ ناهنجاری33 8/0 2 ـ ورزش30 9/0 4 ـ عقل و خردگرایی33 8/0 2 ـ وحدت31 9/0 4 اندیشی ـ استبداد، تحمیل، مطلق33


ناطق نوری میخاتدرصدتعداد موضوعدرصدتعداد موضوع

4/0 1 های دینی و قومی ـ اقلیت39 9/0 4 ـ استقالل33 4/0 1 ـ اخالق و معنویت39 9/0 4 ـ امنیت33 4/0 1 ـ معلمان و اساتید39 9/0 4 های ائتالف ـ سیاست33 4/0 1 ندسی موسویـ دوران مه39 7/0 3 ـ کوچک کردن دولت41 4/0 1 ـ امنیت39 7/0 3 ـ دوران مهندس موسوی41 4/0 1 ـ هنر39 7/0 3 ـ معلمان و اساتید41 4/0 1 ـ پذیرش حاکمیت مردم39 7/0 3 طلبی ـ کرامت انسانی و عزت41 0/0 0 ـ جامعه مدنی46 7/0 3 ـ حق مردم بر حکومت41 0/0 0 ـ نظام اداری46 7/0 3 ـ درباره شخص خویش41 0/0 0 ـ دورویی و ریا46 5/0 2 ـ دورویی و ریا47 0/0 0 طلبی ـ کرامت انسانی و عزت46 5/0 2 ـ دنیا و آخرت47 0/0 0 ـ حق انتقاد46 5/0 2 ـ معیارهای انتخاب رییس جمهور47 0/0 0 ـ حق مردم بر حکومت46 5/0 2 ـ مطبوعات47 0/0 0 ـ حق حکومت مردم46 5/0 2 ـ تاریخ معاصر47 0/0 0 های اجتماعی ـ ناهنجاری46 5/0 2 ـ مدیریت47 0/0 0 ـ دنیا و آخرت46 5/0 2 ـ کارگران47 0/0 0 ـ دفاع مقدس46 5/0 2 ـ خشونت و زور47 0/0 0 ـ مطبوعات46 5/0 2 ـ مشارکت و حضور مردم47 0/0 0 گرایی ـ عقل46 5/0 2 ـ ورزش47 0/0 0 عاصرـ تاریخ م46 2/0 1 ـ نظام اداری57 0/0 0 ـ استقالل46 2/0 1 زیست ـ محیط57 0/0 0 ـ خشونت و زور46 2/0 1 ـ هنر57 0/0 0 های ائتالف ـ سیاست46 2/0 1 ـ تأمین اجتماعی57 0/0 0 ـ درباره ایران و ملت ایران46 2/0 1 ـ حق حکومت بر مردم57 0/0 0 زیست ـ محیط41 2/0 1 ـ دفاع مقدس57 0/0 0 ـ کوچک کردن دولت46 2/0 1شمنان و مخالفان خویشـ درباره د57 0/0 ـ وحدت57

0/100 238 0/100 426 جمع


و مترادفات آنهایدی کلمات کلیا سهیجدول مقا ناطق نوری خاتمی

درصدتعداد کلماتدرصدتعداد کلمات0/11 137 مردم 8/9 234 اسالم، اسالمی

4/8 105 اسالم، اسالمی 6/9 229 مردم 1/8 101 من، بنده، خودم 9/7 189 توسعه و سازندگی

1/7 89 انقالب، انقالبی 3/7 174 قانون 0/5 63 جوان 2/4 100 عقالنیت، خرد 7/4 59 توطئه 1/4 97 انقالب، انقالبی

5/4 56 رهبری 9/3 94 دولت و حکومت 4/4 55 توسعه، سازندگی 8/3 91 ایران و ایرانی

3/4 54 ایران 3/3 78 اقتصاد 1/3 39 روحانیت 2/3 77 رهبر، رهبری

6/2 32 امام خمینی 2/3 76 زن 5/2 31 آمریکا 1/3 75 فرهنگ

0/0 0 4/2 30 والیت فقیه 3/2 29 شهید 7/2 65 من، بنده

3/2 29 دولت 6/2 61 عدالت اجتماعی 2/2 27 زن 4/2 55 والیت 2/2 27 فرهنگ 2/2 53 آزادی 0/2 25 قانون 1/2 49 صنعت

8/1 23 تورم 6/1 39 جنگ، دفاع مقدس 7/1 21 سرمایه 4/1 34 ها اقلیت

6/1 20 عقالنیت 4/1 33 روحانیت 5/1 19 عدالت اجتماعی 3/1 31 مشارکت

5/1 19 جنگ 2/1 29 شهید 5/1 19 اقتصاد 1/1 27 امنیت

4/1 18 تهاجم فرهنگی 1/1 27 امام خمینی 3/1 16 ارزش 1/1 27 استقالل

2/1 15 صنعت 1/1 26 استاد، معلم


ناطق نوری خاتمیدرصدتعداد کلماتدرصدتعداد کلمات

0/1 12 یل، فلسطینیاسرا 0/1 23 سرمایه 9/0 11 مشارکت 9/0 22 جامعه مدنی

9/0 11 هاشمی 8/0 20 آمریکا 8/0 10 غرب 8/0 18 هاشمی

6/0 7 روستا 8/0 18 توطئه، دشمن 6/0 7 بیکاری 7/0 17 کشاورزی

4/0 5 امنیت 7/0 17 انتقاد 3/0 4 انحراف 7/0 16 ارزش

3/0 4 فقر 6/0 15 معنویت 2/0 3 فقه 5/0 13 مهندس موسوی

2/0 3 کشاورزی 5/0 11 احزاب 2/0 3 احزاب 5/0 11 روستا 2/0 3 ها اقلیت 5/0 11 تورم 2/0 2 استقالل 4/0 9 غرب

2/0 2 استاد، معلم 3/0 8 فقر، فقیر 2/0 2 آزادی 3/0 6 یل، فلسطینیاسرا 1/0 1 معنویت 2/0 5 فقه

1/0 1 موسوی 1/0 2 انحراف 1/0 1 انتقاد 1/0 2 تهاجم فرهنگی

0/0 0 جامعه مدنی 0/0 1 بیکاری12500/100 23850/100 جمع

یریگ جهی نتـ5-2ن تفـاوت ی آنـان مبـ ی مطالب منسوب به دو نامزد در دو روزنامه سـخنگو یل محتوا یتحل

.ح دادیر توضیتوان به شرح ز یها را م ن تفاوتیا. دو نامزد استیجذب و یغی تبلیها استیس


گرا ا تحولیکارانه است محافظهی سـ1-5-2 آنهـا یگـرا ا تحـول یـ کـار است محافظه یان دو نامزد، در س ی م یها ن تفاوت ی از مهمتر یکی

ان یـ در ب کارانـه را و محافظـه یاسـت دفـاع ی عمـدتاً س ی ناطق نور ین معنا که آقا یباشد، بد یمـ . ده شـود یـ بهتـر د یل گفتمـان یـ د از خالل تحل یاست شا ین س یکرد ا یمطالب دنبال م کن در یل

ناطق به نسـبت یآقا. قابل مشاهده است یز بخوب ی شمارش شده ن یدیموضوعات و کلمات کل ت ی درصـدد بهـم زدن وضـع یا افـراد یـ داشته است که فرد تأکیدن موضوع ی بر ا یادیار ز یبس

ن وضع و آنچه که در گذشته بوده یو رسالت مهم خود را دفاع از ا . ه ما هستند ا گذشت یموجود ز تهاجم یها و دشمنان و ن بر توطئه تأکیدها، ارزش مسألهدفاع از انقالب، طرح . اندینما یاست م داشته اسـت تأکید یی برعکس بر شعارها ی خاتم ی که آقا یدر حال . ن امر است ین ا ی مب یفرهنگ

ـ ی حاکم مسألهطرح . آن تحول و گذر کردن از وضع موجود است یکه مفهوم ضمن ه ت قـانون ب را یگـر ید وضـع د یـ سـت و با ی قـانون حـاکم ن یکند که در وضع کنون یان م ی ب یصورت ضمن

یـی گرا تواند به مفهـوم تحـول ی و توسعه عموماً م یت، آزاد یا دفاع از عقالن ی. ن آن کرد یگزیجا را یدیاهه موضوعات و کلمات کل یتوان س ین موضوع م یا درک بهتر یبرا. ر شود یر و تفس یتعب

ن تعـداد از طـرف ی به ا ی خاتم ی که از نسبت تعداد دفعات مطرح شده از طرف آقا یبا شاخص .ه نمودیباشد ارا یناطق م


موضوع و کلمات کلیدی نسبت تعداد دفعات مطرح شده

ناطق به خاتمی خاتمی به ناطق 11 درباره ملت و ایران

9 حاکمیت قانون 8 پذیرش حاکمیت و رأی مردم

8 های قومی و مذهبی اقلیت 3/6 توسعه و سازندگی

7/5 آزادی )7/8( درباره شخص خود

)60( درباره دشمنان و مخالفان خود 3/2 رهبری و جایگاه او

2 توطئه بیگانگان

وعوض

م

3/1 روحانیت 25 آزادی

22 جامعه مدنی 13 ...های قومی و دینی و اقلیت

13 استقالل 4/5 امنیت 5 قانون

5 عقالنیت )18( تهاجم فرهنگی )13( توطئه دشمن

دیکلی

ت لما

ک

)6/1( بنده، من

جـا هـم متوقـف ناطق به گذشته بـود و در همـان یتوان گفت که نگاه آقا یدر مجموع م نـده ی آ ینده بـود و گذشـته را هـم بـرا ی در اصل نگاهش به آ ی خاتم یقا که آ یشد، در حال یم

.نفسه اصالت ندارد ی گذشته فیدر سخنان خاتم. کرد یمشاهده م


ی فقدان شعار انحصارـ2-5-2 و فقدان ی خاتمی آقای برای انحصاری مهم دو نامزد دارا بودن شعارهایها از تفاوتیکیب نتوانـد ی آن است که رق یمنظور از شعار انحصار . ق است ناط ی آقا یها در برنامه ین امر یچن یهـا را شـعارها و ارزش یا نخواهد وارد آن حوزه شود اگر دفاع از انقالب، اسـالم و رهبـر ی

وارد شـده اسـت و یها هم بـه انـدازه کـاف ن حوزه ی در ا ی خاتم یم، آقا ی ناطق بدان ی آقا یاصل در ی حتـ ی خـاتم یآقـا . نمانـده اسـت ی بـاق نـاطق ی آقا ی برا یچ شعار انحصار ین معنا ه یبد

در . ناطق بحث و اظهار نظـر کـرده اسـت یش از آقا ی و اسالم ب یه، رهبر یت فق یخصوص وال ت و ی، عقالن ی، حق انتقاد، جامعه مدن ی همچون قانون، آزاد ی ناطق در موضوعات ی که آقا یحال

.بحث و گفتگو نشده استباً وارد یها، تقر تی و بعالوه حقوق اقلیرانیت ای و ملییخردگرا. ناطق استیشتر از آقای بیلی مطرح کرده است خ ی خاتم ی که آقا یبعالوه تنوع موضوعات

ی خاتمی که آقای مورد آن اظهارنظر نداشته در حال19 ناطق در ین شده آقایی موضوع تع64از از طـرف شتر موضوعات یبا توجه به تعداد و تکرار ب . ک مورد وارد بحث نشده است یفقط در

ا یـ انـد آمـال و آرزوهـا توانسـته ی مـ یشـتر ی ب ی اجتمـاع یها ، طبعاً اقشار و گروه ی خاتم یآقا .ابندی بی خاتمی خود را در سخنان آقایها خواسته

ک آنهـا شـود، یتوانست نزد ی ناطق نم ی چنان بود که آقا ی خاتم ی آقا ی انحصار یشعارها . نداشتیی کارآیلیز به دالی آن ند کهیک گردیتنها به دو شعار جوانان و زنان نزد

یاست تدافعی سـ3-5-2ـ یـ گ یکارانه قـرار مـ است محافظه ی که در کنار س ی ناطق هنگام ی آقا یاست تدافع یس ه رد، ب

که عموماً از اقشار یژه مخاطبان یدهد، بو ی مخاطبان از دست م یت خود را برا یطور کامل جذاب رامون شخص ی پ یطق در طرح مباحث متعدد نا ی آقا یاست تدافع یس. جوان و پرتحرک هستند

ن امر چنان مشهود است که موضـوع مـذکور یا. ش است یده نشده از خو یخود و انتقادات پرس اسـت ی س ی خـاتم یدر مقابل آقا . ناطق قرار دارد یدرصدد موضوعات مطرح شده از طرف آقا

اش زبـان یرانا جلسـات سـخن یـ ه خودش ی در برابر تهاجمات عل ی را اتخاذ نکرد و حت یتدافع .ل برخورد کردیانه با مسایجو ی برتریانتقاد نگشود و از موضع


یزیست گانهی بـ4-5-2 پنهـان یهـا ا وجود دست ی یزیست گانهی ب یران شعارها ی ا یل مختلف در جامعه کنون یبه دال

همچـون یلیطرح مسا . ت نشده است ی ناطق مطلقاً رعا ین امر در سخنان آقا یت ندارد، ا یجذاب نـاطق را بـه ی سـخنان آقـا ی کلـ یل مشابه فضـا ی، توطئه، دشمن و مسا یتهاجم فرهنگ وجود

ن یـ بـرخالف ا ی نـاطق نـور یم کـه آقـا یاگر توجه کن . کند یک م یل توطئه نزد یطرفداران تحل ن سـخنان در مخاطبـان یـ ا تـأثیر ی مصاحبه کـرد، متوجـه چگـونگ یس.یب.یو ب یسخنان، با راد

.م شدیخواه

ارها بودن شعی صورـ5-5-2ز طرح موضوعات جوانان و زنـان بـه یا زنان، و ن ی ناطق کلمات جوان، جوانان یظاهراً آقا

ن یـ گر نشان داده اسـت کـه اسـتعمال ا ی د یها ج پژوهش ی نتا یول. بکار برده است یادیتعداد ز . کمک کندیا افرادیکلمات نتوانسته است به جذب فرد

1 انجام شده اسـت، ی از شهروندان تهران 1376 که در مرداد ماه سال یا مطالعه منتشر نشده :اند که ل انتخاب نامزد مورد نظر شما چه بوده است پاسخ دادهین پرسش که دالیدر مقابل ا

ناطق خاتمی دلیل

0/6 3/30 های فکری و روشنفکری ویژگیـ1 0/0 0/15 جوانی و توجه به جوانان و زنانـ2 4/9 3/11 های دینی و روحانی ویژگیـ3 1/20 1/8 تأثیر افکار عمومی و تبلیغاتـ4 0/0 0/6 های شخصیتی و اخالقی ویژگیـ5 2/40 7/4 شناخت و اطالع قبلیـ6

7/24 6/24 سایر 0/100) 234تعداد (0/100) 2527تعداد ( جمع

این پژوهش بوسیله آقای حسین قاضیان در گروه پژوهشی آینده و به سفارش مرکز پژوهشهای بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد ـ1

.اسالمی انجام شده است


جوانـان و زنـان مسـأله ناطق در سخنان خود بر یرغم آن که آقا یشود که عل یمالحظه م یأ ناطق ر ی که در نمونه آن پژوهش به آقا ی نفر 170 در عمل از حدود یکرده است، ول تأکید

د به رفـع یچ کس هم با ام ین که ه یجالب ا . اند اشاره نکرده یژگین و یچکدام به ا یداده بودند، ه ناطق یات آقا یظاهراً دفاع . نداده است یأ ر ی به و یجاد عدالت اجتماع ی و ا یمشکالت اقتصاد یدهنـدگان بـه آقـا یأ درصد ر 40ش از یرا ب ی ننموده است، ز ی به و یز کمک ی ن از شخص خود

ی خـاتم یدهندگان به آقا یأ درصد ر 7/4 که فقط یاند، در حال داشته ی شناخت قبل یناطق از و ن کـار اقـدام یـ بـه ا یگریل د یزه و دال یه با انگ یو بق . اند داده یأ ر ی به و یبرحسب شناخت قبل

. بوده استی ویغی تبلیها تیفعال از یاند که ناش کرده نـاطق یآقـا . هم قابل مشـاهده اسـت یگریق د ی ناطق از طر ی آقا ی بودن شعارها یصور

ی کرده ول تأکید یکاری تورم و ب یعنی ی بر دو معضل اساس ی خاتم یش از آقا یرغم آن که ب یعلگرچـه . ه نکـرد ی جامعه ارا ی که موجب جذب مخاطبان شود برا ی و ملموس یحل عمل چ راه یه حل آنها را هم مطـرح یچگاه ادعا ی ه ین دو شکل نداشت ول ی ا ی برا یحل هم راه ی خاتم یآقا

. خود قرار ندادینکرد و آنها را محور شعارها

تناسب با مخاطب و رسانهـ6-5-2رات ییـ هـا و مخاطبـان تغ ن آن اسـت کـه در رسـانه یران مبـ یـ در ا ی تحول اجتماع یبررس

تـأثیر ش ی مرجـع، افـزا یهـا الت، تحول در گـروه یش سطح تحص یزااف. رخ داده است یا عمده سـبب شـده اسـت کـه یام جملگـ یـ در انتقال پ ی سنت یها ف رسانه ی مکتوب و تضع یها رسانه

.ن تحول را انتخاب کنندید زبان متناسب با ایاست بایگران عرصه سیبازل یــ قب مــدرن ازیهــا درصــد مــردم؛ گــروه 8/44ان نشــان داده اســت کــه یپــژوهش قاضــ

ین نسبت برا ی که ا یاند، در حال رفتهی مرجع پذ یها را به عنوان گروه ... ان، هنرمندان و یدانشگاه به نسـبت ی و دانشگاه ی روشنفکر یها درصد است و مرجع بودن گروه 9/32 ی سنت یها گروه. شـتر بـوده اسـت ی برابر ب5/2 جمهور، حدوداً رییس انتخاب ی مردم برا ییون در راهنما یروحان

مرجع یها گروه ی را بکار گرفت که تمام یدی مجموعه از موضوعات و کلمات کل ی خاتم یآقا بـر تأکیـد در کنـار یـی گرا ها، قـانون ی، آزاد ی بر جامعه مدن تأکید. داد یرا تحت پوشش قرار م

مرجع یها توانست به منزله تحت پوشش قرار دادن همه گروه یم ینیل د ی و مسا یاسالم، رهبر


ناطق فقط بـا ی که آقا ی شود، در حال یران تلق ی ا ی واقع متناسب با تحوالت اجتماع باشد، و در .گفت ی سخن می مرجع سنتیها زبان گروه

یهـا که در انتخابات شرکت کردنـد، گـروه یدهد که از نظر مردم یان نشان م یمطالعه قاض 4/12 یر درصـد و مقـام رهبـ 4/13ون و علمـا، ی درصـد روحـان 7/32 و روشنفکر، یدانشگاه

.اند داشتهتأثیردرصد، در انتخاب نامزد مورد نظر افراد نمونه مورد پرسش 1/22 مدرن یثر خود را درباره نامزدها از مجار و م یریگ درصد مردم اطالع 9/61ن یهمچن

بـا ی خـاتم ی مطالب مطرح شـده از جانـب آقـا یمحتوا. اند اخذ کرده ی سنت یدرصد از مجار . داشتیشتریت بیخن مدرن متناسب و سیمجار

شروع به موقعـ7-5-2 بود و در دو ماهه اول سال 1375ماه سال از اسفند ی خاتم ی آقا یغی تبل یها تیشروع فعال

بهشـت یمـه دوم ارد یت خـود را عمـدتاً در ن ی ناطق فعال ی که آقا ی شدت گرفت، در حال 1376را بـا ی بود، ز ی انتخابات یضا در فتح ف ی خاتم ین امر سبب جلو افتادن آقا یمتمرکز کرده بود و ا

گرفـت و افکـار ی در جامعه مورد بحث قـرار مـ مسأله آن یطور تصاعد ه ب یطرح هر موضوع ی بـرا ییگـر جـا ی وارد ماجرا شد که د ی ناطق هنگام یکرد، آقا یج م ی را حول خود بس یعموم

. نمانده بودیفتح باق تـأثیر ن فضا ی ا یریگ شکل و طرفدارانش بر ی خاتم ی آقا یها تیشتر فعال ین حجم ب یهمچن

4 یو حتـ 3، 2 درجـه یهـا ان مردم و حضـور در شهرسـتان یگر رفتن به م ی د یاز سو . داشتا ی انجام نشد، ی نور ی که از طرف آقا ید، کار یگرد ی منطقه م ی افکار عموم یموجب جذب کل

ر ییخر تغ است در هفته آ ین س یا. نداشت ی چندان تأثیر بود که یاگر هم انجام شد، در قالب رسم .ثر و کارساز نبودوگر می دیکرد، ول

انی بیها وهی تنوع شـ8-5-2 یعنـ یتوانسته است دو گـروه عمـده ید، م یل و تمج یان و استفاده از تحل ی ب یها وهیتنوع ش شتر از ی ناطق ب ی که آقا ی را به خود جلب کند، در حال یز مردم عاد یا اهل نظر و ن یروشنفکران

ی قـالب یهـا فیژه آن که توصـ یبو. آن محدود است ییاست که کارآ سود جسته یفیوه توص یش .باشد


ی نوآورـ9-5-2 سـفر بـه یم حتـ یسـت ی الزم ن ی شاهد نـوآور ی خاتم ی ناطق برخالف آقا یغات آقا یدر تبل

قبـل از انتخابـات سـال ی بـه شـورو ی رفسنجان ی هاشم یاز سفر آقا الگوبرداری یه نوع یروس بـا آن زمـان یطور کل ه فعال در آن ب یها انتخابات و گروه یاه نهی که زم یدر حال . است 1368

.تفاوت داشتتوانسـت از ی مـردم نـامفهوم بـود، مـ ی اگر برا ی، حت ی نو، مثل جامعه مدن یطرح شعارها

ی در رفتارهـا ینـوآور . ر شـود یـ است تعب یشه و س ی در حوزه اند یک نوآور یق نخبگان به یطر .که بحث آن خارج از مبحث حاضر است هم وجود داشت ی خاتمی آقایانتخابات

Documents

تحليل محتواي انعكاس سخنرانيهاي دو نامزد اصلي رياست جمهوري در دو روزنامه منتسب به آنان(1377)