ทอตุ�ง12 ราศี

คุ�ณแม่�บั�วตุอง ปั�ญญาผาบั อายุ� 75 ปั�อยุ��บั�านพนาลั�ยุ หม่��ท� 11 เลัขท� 5 ตุ.เวยุงเหน"อ อ.เวยุงชั�ยุ จ.เชัยุงรายุ รห�สไปัรษณยุ( 57210

ผ��ให�คุวาม่ร� �

คุวาม่สาม่ารถในภู�ม่,ปั�ญญาลั�านนา* ทอตุ�ง

-ลัายุปัราสาท - ลัายุปัราสาทตุ�างชั�าง

- พระธาตุ� - ลัายุส�ตุว(ตุ�างๆ เชั�น 12 ราศี* ผ�าทอตุ�างๆ

- ผ�าซิ่,�นลัายุตุนจก - ผ�าทอลัายุเชัยุงแสน

- ผ�าทออสาน - สไบั- ผ�าม่�าน - ผ�าปั�โตุ3ะ- ผ�าสพ"4น - ผ�าคุลั�ม่

*เคุร"�องส�กการะลั�านนา-บัายุศีร -เคุร"�องส"บัชัะตุา-เคุร"�องคุร�ว

ตุาน

คุ�ณยุายุได้�ร�บัการสอนทอตุ�งจากคุรอบัคุร�วตุ�4งแตุ�เด้6กๆ จนอายุ�ได้�ว�ยุสาวแตุ�งงานก�บัสาม่แลัะได้�ยุ�ายุถ,�นฐานจากจ�งหว�ด้น�าน ม่าอยุ��ท�เชัยุงรายุตุาม่สาม่ม่า

แลัะท8าม่าจนถ9งปั�จจ�บั�น ปั�จจ�บั�นม่ลั�กศี,ษยุ(ลั�กหาม่ากม่ายุ ได้�ร�บัเปั:นว,ทยุากรในการให�คุวาม่ร� �หลัากหลัายุท� เชั�น ม่หาว,ทยุาลั�ยุแม่�ฟ้<าหลัวง กลั��ม่สตุรแม่�บั�าน แลัะผ��สนใจตุ�างๆม่ากม่ายุท�เข�าม่าขอคุ8าแนะน8า

ลัายุทอ ท�ปัระด้,ษฐ(คุ,ด้คุ�นข94นเอง

* ลัายุทหารจ�บัม่"อก�น

ได้�คุวาม่คุ,ด้ม่าจากการอยุากให�คุนเราร� �จ�กคุวาม่ ร�กใคุร�สาม่�คุคุซิ่94งก�นแลัะก�นจ�บัม่"อก�นไม่�แตุกแยุกก�น

เลัยุคุ,ด้ออกม่าเปั:นลัายุทหารจ�บัม่"อหร"อลัายุคุนจ�บัม่"อก�น

  ตุ�ง เปั:นภูาษาถ,�นปัระจ8าภูาคุเหน"อซิ่9�งตุรงก�บัคุ8าว�า ธง ในภูาษาไทยุภูาคุกลัางแลัะตุรงก�บัคุ8าว�า ธ�ง ในภูาษาท�องถ,�นอสานม่ลั�กษณะเปั:นแผ�นว�ตุถ� ส�วนปัลัายุแขวนตุ,ด้ก�บัเสาห�อยุเปั:นแผ�นยุาวลังม่า 

ตุาม่พจนาน�กรม่ฉบั�บัราชับั�ณฑิ,ตุยุสถาน พ.ศี. 2525ได้�ให�คุ8าจ8าก�ด้คุวาม่ของคุ8าว�า ธง ไว�ว�า

“ ธง น. ผ"นผ�าโด้ยุม่ากเปั:นสแลัะบัางอยุ�างม่ลัวด้ลัายุเปั:นร�ปัตุ�าง ๆ ท�ท8าด้�วยุกระด้าษหร"อส,�งอ"�นๆก6ม่ส8าหร�บัใชั�เปั:นเคุร"�องหม่ายุบัอกชัาตุ,เคุร"�องหม่ายุตุาม่แบับัสากลัน,ยุม่ เคุร"�องหม่ายุเด้,นทะเลั อาณ�ตุ,ส�ญญาณ ตุกแตุ�งสถานท�ในงานร"�นเร,งหร"อกระบัวนแห� …”

การใชั�ตุ�งทางภูาคุเหน"อ ได้�ปัรากฏหลั�กฐานในตุ8านานพระธาตุ�ด้อยุตุ�ง ซิ่9�งกลั�าวถ9ง การสร�าง พระธาตุ�ไว�ว�า เม่"�อพระม่หาก�สสปัะเถระได้�น8าเอาพระบัรม่สารลั,กธาตุ�พระรากขว�ญเบั"4องซิ่�ายุของพระพ�ทธเจ�า ม่าถวายุแด้�พระยุาอชั�ตุราชักษ�ตุร,ยุ(แห�งราชัวงศี(ส,งหนว�ตุ, พระองคุ(ได้�ทรงขอท�ด้,นของพญาลัาวจก (ราชัวงศี(ลัวจ�งคุราชั) ในหม่��เขาสาม่เส�าเปั:นท�ก�อสร�างพระม่หาสถ�ปัน�4น ท8าให�ท8าตุ�งตุะขาบัยุาวถ9งพ�นวา ปั�กไว�บันยุอด้ด้อยุปั�Aเจ�า ถ�าหางตุ�งปัลั,วไปัเพยุงใด้ก8าหนด้ให�เปั:นรากฐานสถ�ปั

ตุ�งม่หลัายุชัน,ด้ หลัายุแบับั หลัายุลั�กษณะ หลัากร�ปัทรง ตุ�างลัวด้ลัายุ แลัะม่ากชัน,ด้ของว�สด้�ในการท8า รวม่ท�4งโอกาสตุ�าง ๆ ในการใชั�ตุ�ง จ9งพอท�จะจ8าแนกออกเปั:นปัระเภูทได้�ด้�งน4

แบ่�งตุามวัสดุ�ในการทำ�า          ตุ�งท�ท8าจากกระด้าษ ได้�แก� ตุ�งชั�าง ตุ�งไส�หม่�          ตุ�งท�ท8าจากผ"นผ�า ได้�แก� ตุ�งตุะขาบั ตุ�งจระเข� ตุ�งแด้ง ตุ�งซิ่าววา ตุ�งพระบัฏ          ตุ�งท�ท8าด้�วยุกระด้าษหร"อผ�า ได้�แก� ตุ�งสาม่หาง ตุ�งท�ทอจากเส�นด้�ายุหร"อเส�นไหม่ ได้�แก� ตุ�งไชัยุ           ตุ�งท�ท8าจากไม่�หร"อส�งกะส ได้�แก� ตุ�งกระด้�าง

ในปั�จจ�บั�นอาจจะเห6นได้�ว�าเม่"�อคุวาม่เจร,ญทางว�ตุถ�เร,�ม่เข�าม่าแทนท� ร�ปัแบับัการผลั,ตุของส�งคุม่เปัลั�ยุนไปั ก6ท8าให�ร�ปัแบับัของการใชั�ตุ�งเร,�ม่เปัลั�ยุนแปัลังจากการสนองตุอบัคุวาม่ตุ�องการทางด้�านจ,ตุใจเปั:นส�วนใหญ� ก�บัเปั:นการใชั�ตุ�งเปั:นเพยุงส�ญลั�กษณ(ของชัาวเหน"อ แลัะเน�นทางด้�านธ�รก,จม่ากข94น

อยุ�างเชั�น เราอาจเห6นตุ�งไปัจ�ด้อยุ��ในโรงแรม่ ตุาม่เวท

ปัระกวด้นางงาม่ หร"อการจ�ด้งานอะไรก6ตุาม่แตุ�จะตุ�องม่ตุ�งเข�าไปัเปั:นองคุ(ปัระกอบัด้�วยุเสม่อ จนไม่�อยุากคุ,ด้เลัยุว�าสาระคุวาม่ส8าคุ�ญแลัะหน�าท�ของตุ�งม่�นเลัอะเลั"อนไปัแลั�ว คุนร� �นน4คุวรอน�ร�กษ(เพ"�อเปั:นการส"บัสานภู�ม่,ปั�ญญาท�องถ,�น อ�นเปั:นศี,ลัปัว�ฒนธรรม่แลัะคุตุ,คุวาม่เชั"�อของบัรรพชันให�อยุ��คุ��ก�บัคุนภูาคุเหน"อตุ�อไปั

12 น�กษ�ตุร หร"อ 12 ราศี

ปี�นกษัตุร หร"อ นกขัตุ เปั:นปั�ตุาม่ปัฏ,ท,นส�ร,ยุคุตุ,ไทยุแลัะชัาตุ,อ"�นในเอเชัยุ เปั:นตุ�นว�า จน เวยุด้นาม่ แลัะญ�ปั�Aนแบั�งเปั:นรอบัปั� รอบัลัะส,บัสองปั� แตุ�ลัะปั�ก8าหนด้ส�ตุว(เรยุกเปั:นชั"�อเรยุงก�นไปัด้�งน4ชวัดุ ฉลู� ขัาลู เถาะ มะโรง มะเส�ง มะเม ย มะแม วัอก ระกา จอ แลัะ ก�น

ส8าหร�บัปั�ก�นน�4น บัางชัาตุ,ใชั�ชั�างแทนส�กร เชั�น ภูาคุเหน"อของไทยุ

ส8าหร�บัปั�เถาะน�4น บัางชัาตุ,ใชั�แม่วแทนกระตุ�ายุ

เชั�น เวยุด้นาม่ส8าหร�บัปั�ฉลั�น�4น บัางชัาตุ,ใชั�กระบั"อแทนว�ว

เชั�น เวยุด้นาม่ส8าหร�บัปั�ม่ะโรง บัางชัาตุ,ใชั�ม่�งกรหร"อพญานาคุแทนง�ใหญ�

เชั�น ไทยุส8าหร�บัปั�ม่ะแม่น�4น บัางชัาตุ,ใชั�แกะแทนแพะ

เชั�น ญ�ปั�Aน

การทอตุ�ง 12 ราศี

อ�ปักรณ(แลัะข�4นตุอนการท8าโด้ยุคุร�าวๆ

อ�ปักรณ(-ก�งกว�าง -ท�ว�นฝ้<ายุ-ก�คุรบัชั�ด้ -กระสวยุ-เคุร"�องกรอด้�ายุ -กรรไกร-กระด้าษทองเข�าแผ�นพลัาสตุ,กแลั�ว-จ�กรเยุ6บั -ผ�าเก6บัขอบัตุ�ง-ไหม่พรม่

การทำ�ากระดุาษัทำองตุ�ด้กระด้าษทองแลั�วน8าม่าห�อตุ,ด้กาว ตุาม่คุวาม่ยุาวของเส�นพลัาสตุ,กปัระม่าณ 26 เซิ่นตุ,เม่ตุร ใชั�ท�4งหม่ด้ 226 ชั,4นตุ�อตุ�งหน9�งผ"น

การว�นไหม่พรม่ ใชั�ไหม่พรม่ 160 เส�น ด้9งจากไหม่สองกลั��ม่หร"อสองก�อนพร�อม่ก�น

น8าไหม่พรม่ม่าใส�ก�งกว�าง

วด้โอการว�นไหม่พรม่

เม่"�อว�นไหม่พรม่คุรบัจ8านวนท�ตุ�องการแลั�ว น8าออกม่าใส�ก� แลัะเด้,นไหม่เข�าก�บัฟ้Dม่

ตุ�อไหม่เข�าฟ้Dม่

วด้โอการกรอไหม่

น�าไหมทำ &กรอแลู'วัน�ามาใส�กระสวัย

การน�าไหมใส�กระสวัยทำ &ถ�กตุ'อง

เร,�ม่ทอลัายุจากตุนตุ�งข94นไปัจนถ9งห�ว โด้ยุจะทอตุ�วปั�ชั�างก�อนแลัะจะทอข94นไปัถ9งปั�หน�เปั:นปั�ส�ด้ท�ายุท�จะทอ

การทำอตุ�งแลูะการขัวั(ดุลูาย

1.เร,�ม่จากการใชั�ไม่�น,ตุตุ,4งขว,ด้ลัายุก�อน2.กด้ไม่�น,ตุตุ,4งลังน,ด้หน�อยุแลั�วน8าแผ�นกระด้าษทองสอด้ตุาม่ไม่�น,ตุตุ,4ง3.เอาไม่�น,ด้ตุ,4งออกกอฟ้Dม่ม่าท�กระด้าษทองไว�4.เหยุยุบัไม่�ข�างท�ม่กระสวยุ5.ผลั�กฟ้Dม่ออก6.พ� �งกระสวยุไปัอกด้�าน7.ตุฟ้Dม่เข�าม่า 1 ท8.ท8าเหม่"อนข�อ4-7 ให�ได้�ได้� 3 เส�นแลัะตุฟ้Dม่ให�ด้�ายุแน�น 2 ท9.เร,�ม่ขว,ด้ลัายุใหม่�

วั ดุ โอสาธิ(ตุจากคุ�ณยายบ่วัตุอง

ทอจบัคุรบั น�กส�ตุว(แลั�ว ใชั�กรรไกรตุ�ด้เส�นด้�ายุ

น8าตุ�งท�ทอเสร6จแลั�วน8าม่าตุ�ด้เลัาะโด้ยุใชั�กรรไกรตุ�ด้ด้�านข�างออกน8าตุ�งให�กระด้าษทองเสม่อก�น

ตุ�ด้ผ�าท�น8าไปัใชั�ในการเยุ6บัม่�ม่ขอบัของตุ�ง

จากน�4นน8าเข�าเคุร"�องจ�กรเยุ6บัม่�ม่ข�างๆ (เก6บัม่�ม่) เพ"�อคุวาม่สวยุงาม่ แลัะไม่�ให�กระด้าษทองเคุลั"�อนท�หลั�ด้ออกม่า

ปีระสบ่คุวัามส�าเร�จคุรบ่ผม

จ8านวนแผ�นกระด้าษทองก�บัการใชั�ของแตุ�ลัะลัายุตุ�วส�ตุว(แตุ�ลัะตุ�ว

ตุนตุ�ง 11 แผ�น ชั�าง 23 แผ�นหม่า 23 แผ�น ไก� 19 แผ�นลั,ง 16 แผ�น แพะ 19 แผ�นม่�า 18 แผ�น ง�น�อยุ 16 แผ�นง�ใหญ� 20 แผ�น กระตุ�ายุ 16 แผ�นเส"อ 15 แผ�น ว�ว 19 แผ�นหน� 17 แผ�น

จบัการน8าเสนอการทอตุ�ง 12 ราศี