Klasa MONOKOTILAKlasa MONOKOTILA(LILIOPSYDA)(LILIOPSYDA)

Biljke cvetnice koje imaju jednodelno Biljke cvetnice koje imaju jednodelno seme nazivaju se monokotileseme nazivaju se monokotile

U njih spadaju kukuruz, razne vrste U njih spadaju kukuruz, razne vrste trava, ljiljana, lali, palmi, itdtrava, ljiljana, lali, palmi, itd

Ove biljke imaju uzane, dugaOve biljke imaju uzane, dugačke čke listove sa paralelnim žilicamalistove sa paralelnim žilicama

Pošto njihovi čašični listići (koji Pošto njihovi čašični listići (koji prihvataju pupoljke) liče na latice oba prihvataju pupoljke) liče na latice oba ova dela biljke nazivaju se laticamaova dela biljke nazivaju se laticama

Građa monokotilaGrađa monokotila

Monokotile se sastoje od:Monokotile se sastoje od: KorenaKorena StablaStabla ListaLista CvetCvet PupoljakPupoljak

OprašivanjeOprašivanje Oprašivanje se kod svih biljaka cvetnica obavlja na isti Oprašivanje se kod svih biljaka cvetnica obavlja na isti

načinnačin Oprašivanje predstavlja prenošenje polena sa jednog na Oprašivanje predstavlja prenošenje polena sa jednog na

drugi cvetdrugi cvet Polen, u obliku veoma sitnog praha, sadrži muške polne Polen, u obliku veoma sitnog praha, sadrži muške polne

ćelije cveta i proizvode ga prašnici, koji se nalaze na ćelije cveta i proizvode ga prašnici, koji se nalaze na vrhovima prašničnih drški i sa kojima prašnici čine muške vrhovima prašničnih drški i sa kojima prašnici čine muške polne organe cveta. Ženski delovi cveta sastoje se od polne organe cveta. Ženski delovi cveta sastoje se od tučka, drške i plodnika u kojem se nalazi ženska polna tučka, drške i plodnika u kojem se nalazi ženska polna ćelija cveta. Svi ovi reproduktivni delovi cveta okruženi su ćelija cveta. Svi ovi reproduktivni delovi cveta okruženi su laticama upadljive boje kako bi se privukli insekti i druge laticama upadljive boje kako bi se privukli insekti i druge životinje koji će polen preneti do drugog cveta. Kada životinje koji će polen preneti do drugog cveta. Kada polen sa prašnika dospe na vrh tučka, cvet je oprašen i polen sa prašnika dospe na vrh tučka, cvet je oprašen i nedugo zatim dolazi do oplodnje.nedugo zatim dolazi do oplodnje.

OplodnjaOplodnja

Spajanje muške i ženske polne ćelije naziva se Spajanje muške i ženske polne ćelije naziva se oplodnjaoplodnja

Kod biljaka cvetnica muške polne ćelije se nalaze Kod biljaka cvetnica muške polne ćelije se nalaze u zrncima polena, a ženske polne ćelije se nalaze u zrncima polena, a ženske polne ćelije se nalaze u plodnikuu plodniku

Do oplodnje dolazi kada zrnce polena dospe na Do oplodnje dolazi kada zrnce polena dospe na vrh tučka. Ono se zatim spušta niz svojevrsnu vrh tučka. Ono se zatim spušta niz svojevrsnu cev koja kroz dršku tučka vodi do samog cev koja kroz dršku tučka vodi do samog plodnika cveta i ženske jajne ćelije sa kojom se plodnika cveta i ženske jajne ćelije sa kojom se spaja, stvarajući zametak. On raste u seme, koje spaja, stvarajući zametak. On raste u seme, koje sadrži klicu buduće biljke i dovoljno hrane za nju sadrži klicu buduće biljke i dovoljno hrane za nju dok seme ne dospe do zemlje. dok seme ne dospe do zemlje.

Većina vrsta ove familije Većina vrsta ove familije pripadaju jednom od pripadaju jednom od

sledeća četri roda: ljiljan, sledeća četri roda: ljiljan, košutica, baloća i lalakošutica, baloća i lala

Familija LJILJANA Familija LJILJANA (Liliaceae)(Liliaceae)

Višegodišnje zeljaste biljke sa lukovicomVišegodišnje zeljaste biljke sa lukovicom Korenov sistem je žiličastKorenov sistem je žiličast Listovi su prosti i celog obodaListovi su prosti i celog oboda Cvetovi su krupni, pojedinačni ili je veći Cvetovi su krupni, pojedinačni ili je veći

broj cvetova skupljen na vrhu izdanaka u broj cvetova skupljen na vrhu izdanaka u klasove ili grozdoveklasove ili grozdove

Cvetovi su aktinomorfni, a cvetni omotač Cvetovi su aktinomorfni, a cvetni omotač je perigon u najvećem broju slučaja je perigon u najvećem broju slučaja krunicolikkrunicolik

Listići perigona su postavljeni u dva Listići perigona su postavljeni u dva tročlana kruga na cvetnoj ložitročlana kruga na cvetnoj loži

Prašnika ima šest u dva kruga po triPrašnika ima šest u dva kruga po tri Tučak čine tri oplodna listića, sa Tučak čine tri oplodna listića, sa

natcvetnim plodnikomnatcvetnim plodnikom Plod je čaura sa mnogo semenaPlod je čaura sa mnogo semena Rasprostranjen je u umerenim oblastima Rasprostranjen je u umerenim oblastima

Evroazije, Afrike i Severne Amerike i Evroazije, Afrike i Severne Amerike i malobrojni predstanici u planinama malobrojni predstanici u planinama tropske Afrike i Južne Ameriketropske Afrike i Južne Amerike

U Evropi su rasprostranjene vrste i U Evropi su rasprostranjene vrste i podvrste samoniklih ljiljana u brdima, podvrste samoniklih ljiljana u brdima, uglavnom po listopadnim šumama - uglavnom po listopadnim šumama - krupne, kao i među livadskim biljkama - krupne, kao i među livadskim biljkama - sitne vrstesitne vrste

Poreklom je iz EgiptaPoreklom je iz Egipta Razne vrste ljiljana su ukrasne biljkeRazne vrste ljiljana su ukrasne biljke Mravozovac je jedna od najotrovnijih Mravozovac je jedna od najotrovnijih

biljaka domaće florebiljaka domaće flore

Razdeo MartagonRazdeo Martagon

Lilium Martagon Lilium HanosoniiLilium Martagon Lilium Hanosonii

Razdeo Razdeo PseudoliriumPseudolirium

Lilium Parvum Lilium MaritimumLilium Parvum Lilium Maritimum

Razdeo Razdeo LiriotypusLiriotypus

Lilium Lilium bulbiferumbulbiferum Lilum Lilum candidumcandidum

Familija ŠAŠEVAFamilija ŠAŠEVA(Cyperaceae)(Cyperaceae)

Šaševi su biljke koje žive pretežno u hladnim Šaševi su biljke koje žive pretežno u hladnim oblastim oblastim

Rastu na vlažnim mestima i močvaramaRastu na vlažnim mestima i močvarama Šaševi su zeljaste biljke koje liče na traveŠaševi su zeljaste biljke koje liče na trave Njihova stabiljka je trouglastaNjihova stabiljka je trouglasta Listovi su uzani, slični listovima traveListovi su uzani, slični listovima trave Za razliku od trave, lisni rukavci šaševa potpuno Za razliku od trave, lisni rukavci šaševa potpuno

obuhvataju stabiljku i srastaju u cevobuhvataju stabiljku i srastaju u cev Cvetovi su bez cvetnog omotača u klasiće, a oni Cvetovi su bez cvetnog omotača u klasiće, a oni

opet u složene klasoveopet u složene klasove Plod je trostrana orašicaPlod je trostrana orašica Rasprostranjenost: hladne oblasti severne Rasprostranjenost: hladne oblasti severne

hemisferehemisfere

Cyperus papyrusCyperus papyrus su Egipćani upotrebljavali su Egipćani upotrebljavali za pisanjeza pisanje

Familija TRAVEFamilija TRAVE(Gramineae ili Poaceae)(Gramineae ili Poaceae)

Ima poseban ekološki i ekonomski značaj Ima poseban ekološki i ekonomski značaj u biljnom svetuu biljnom svetu

Tri najvažnija izvora hrane su pripadnici Tri najvažnija izvora hrane su pripadnici familije trave pšenica, pirinač i kukuruzfamilije trave pšenica, pirinač i kukuruz

Druge važne žitarice su: ječam (gaji se Druge važne žitarice su: ječam (gaji se uglavnom za dobijanje piva i viskija), ovas, uglavnom za dobijanje piva i viskija), ovas, raž (uglavnom stočna hrana) i šećerna raž (uglavnom stočna hrana) i šećerna trska (iz njenih stabiljki se dobija šećer)trska (iz njenih stabiljki se dobija šećer)

PšenicaPšenica

PirinačPirinač

Najveći broj pripadnika ove familije su Najveći broj pripadnika ove familije su zeljaste biljke, osim bambusazeljaste biljke, osim bambusa

Imaju razvijen žiličast korenov sistem, Imaju razvijen žiličast korenov sistem, rizome ili stolonerizome ili stolone

Stabiljke su šuplje, cilindrične, izdeljene na Stabiljke su šuplje, cilindrične, izdeljene na čvorove i člankečvorove i članke

Listovi su sedeći sa lisnim rukavcem koji Listovi su sedeći sa lisnim rukavcem koji obavija stabiljku, pri osnovi liske nalazi se obavija stabiljku, pri osnovi liske nalazi se naročita opna-ligulanaročita opna-ligula

Cvetovi se oprašuju vetrom, vrlo su sitni i sa Cvetovi se oprašuju vetrom, vrlo su sitni i sa redukovanim delovimaredukovanim delovima

Sakupljeni su u klasiće, pri osnovi svakog cveta Sakupljeni su u klasiće, pri osnovi svakog cveta nalaze se dva listića koja ga obavijaju-plevenalaze se dva listića koja ga obavijaju-pleve

Klasići su obično sakupljeni u složene klasove ili Klasići su obično sakupljeni u složene klasove ili metlicemetlice

Perient se sastoji od dve sitne opnaste Perient se sastoji od dve sitne opnaste tvorevine-plevčicetvorevine-plevčice

Plod je orašica, kod koje je oplodnica srasla sa Plod je orašica, kod koje je oplodnica srasla sa semenjačom-krupasemenjačom-krupa

Seme sadrži skrobSeme sadrži skrob Rasprostranjenost: širom svetaRasprostranjenost: širom sveta

JečamJečam

KukuruzKukuruz

Kozlac (Arum maculatum)Kozlac (Arum maculatum) Zeljasta biljka sa cilindričnim rizomomZeljasta biljka sa cilindričnim rizomom Listovi su sa tamnim mrljama, kopljasti sa dugačkim Listovi su sa tamnim mrljama, kopljasti sa dugačkim

drškama, nalaze se pri osnovi stabladrškama, nalaze se pri osnovi stabla Spata (list koji obavija cvast) spolja je zelenkasta, Spata (list koji obavija cvast) spolja je zelenkasta,

trbušasto je proširena i sužava se ka vrhutrbušasto je proširena i sužava se ka vrhu Vreteno klipa je vlakasto, u vršnom delu končasto, Vreteno klipa je vlakasto, u vršnom delu končasto,

ljubičastoljubičasto Cvetovi su sitni i neugledni, plod je crvena bobicaCvetovi su sitni i neugledni, plod je crvena bobica Raste u lišićarskim i četinarskim šumamaRaste u lišićarskim i četinarskim šumama Cveta u apriluCveta u aprilu

Baštanska perunika, plava perunikaBaštanska perunika, plava perunika(Iris germanica)(Iris germanica)

Višegodišnja biljka sa debelim razgranatim rizomomVišegodišnja biljka sa debelim razgranatim rizomom Stabiljka je visoka do 100 cm, granata je i sa mnogo Stabiljka je visoka do 100 cm, granata je i sa mnogo

cvetovacvetova Listovi su sabljasti, sivozeleniListovi su sabljasti, sivozeleni Cvetovi su krupni, mirišljavi, skoro sedećiCvetovi su krupni, mirišljavi, skoro sedeći Spoljašnji režnjevi su objajasti, tamnoljubičasti ili plavi, sa Spoljašnji režnjevi su objajasti, tamnoljubičasti ili plavi, sa

žutim dlakama pri osnovižutim dlakama pri osnovi Unutrašnji režnjevi su objajasti i svetliji od spoljašnjihUnutrašnji režnjevi su objajasti i svetliji od spoljašnjih Perunika raste na sunčanim mestima i ivicama šumaPerunika raste na sunčanim mestima i ivicama šuma Cveta od aprila do majaCveta od aprila do maja

Visibaba (Galanthus rivalis)Visibaba (Galanthus rivalis) Višegodišnja biljka sa lukovicomVišegodišnja biljka sa lukovicom Pri osnovi stabla nalaze se 2-3 široka linearna Pri osnovi stabla nalaze se 2-3 široka linearna

listalista Na vrhu stabiljke (10-30 cm) nalazi se jedan cvet Na vrhu stabiljke (10-30 cm) nalazi se jedan cvet

nadole povijennadole povijen Perigon je zvonast, 3 listića spoljašnjeg kruga su Perigon je zvonast, 3 listića spoljašnjeg kruga su

bela, dok je unutrašnji upola kraći i samo na bela, dok je unutrašnji upola kraći i samo na vrhu sa zelenim mrljamavrhu sa zelenim mrljama

Plod je čauraPlod je čaura Raste manje-više u vlažnim šumamaRaste manje-više u vlažnim šumama Cveta od januara do martaCveta od januara do marta

Đurđevak ( Convallaria majalis)Đurđevak ( Convallaria majalis) Višegodišnja biljka sa izduženim rizomomVišegodišnja biljka sa izduženim rizomom Listovi su sa dugačkom drškom, eliptičniListovi su sa dugačkom drškom, eliptični Cvetna stabiljka je bez listova, na vrhu sa Cvetna stabiljka je bez listova, na vrhu sa

grozdom nalazi se 5 do 10 mirisnih cvetovagrozdom nalazi se 5 do 10 mirisnih cvetova Cvetna drška je savijenaCvetna drška je savijena Cvetni omotač je zvonast, snežnobeoCvetni omotač je zvonast, snežnobeo Plod je crvenkasta bobicaPlod je crvenkasta bobica Raste u svetlim šumama Raste u svetlim šumama Cveta od aprila do majaCveta od aprila do maja

Cremoš, medveđi luk (Alium Cremoš, medveđi luk (Alium ursinum)ursinum)

Biljka visoka 20-50 cm, sa duguljastom, Biljka visoka 20-50 cm, sa duguljastom, uzanom lukovicomuzanom lukovicom

Stablo je uspravno i trostranoStablo je uspravno i trostrano Ima 2 lista sa eliptičnom liskom suženom Ima 2 lista sa eliptičnom liskom suženom

u dugačku drškuu dugačku dršku Cvast je rastresita, loptastaCvast je rastresita, loptasta Cvetovi su beli, na dugačkim drškamaCvetovi su beli, na dugačkim drškama Raste u vlažnim šumamaRaste u vlažnim šumama Cveta od aprila do avgustaCveta od aprila do avgusta

Pirevina (Agropyrum repens)Pirevina (Agropyrum repens)

Višegodišnja trava sa snažnim sistemom Višegodišnja trava sa snažnim sistemom belih ili žućkastih rizoma belih ili žućkastih rizoma

Listovi su ravni, šiljasti na licu hrapaviListovi su ravni, šiljasti na licu hrapavi Jajasti klasići su širom stranom okrenuti Jajasti klasići su širom stranom okrenuti

prema osovini klasaprema osovini klasa Najčešće raste na vlažnim mestimaNajčešće raste na vlažnim mestima Cveta od maja do junaCveta od maja do juna

Ljulj (Lolium perene)Ljulj (Lolium perene)

Višegodišnja trava raširenih busenovaVišegodišnja trava raširenih busenova Stabiljke su joj glatkeStabiljke su joj glatke Lisni rukavci su crveniLisni rukavci su crveni Klas je vitak i dugačak sa glatkom osovinomKlas je vitak i dugačak sa glatkom osovinom Klasići su užim stranama okrenuti prema osovini Klasići su užim stranama okrenuti prema osovini

cvastacvasta Gradi travnjake Gradi travnjake Cveta od maja do septembraCveta od maja do septembra