Anne Sütü ve Emzirmenin Önemi

ATASAM Hastanesi Kalite Yönetim Birimi

GENEL SAĞLIK

BÜYÜME

GELİŞİM

Enerji, protein, yağ, karbonhidrat ve diğer elzem besin öğeleriyle yenidoğanda

büyüme ve gelişmeyi sağlayan karmaşık biyolojik bir sıvı ve içerdiği birçok

biyoaktif enzim, hormon,büyüme etmeni ve bağışıklık öğelerini içeren yapısıyla

eşsiz bir besindir.

Kas hücresi

Oksitosin Kasılmayı sağlar

Süt salgılayan hücrelerProlaktin süt salgısını uyarır

Süt kanalları

Laktiferöz sinüsler(süt sinüsleri)

Süt burada birikir

Meme başı

Areola

Montgomeri bezleri

AlveolDestek bağ ve yağ dokusu

17

OKSİTOSİN REFLEKSİEmzirmeden önce veya emzirme sırasında oluşur. Sütün oluşmasınısağlar. Meme

başından duygusal uyarı

Kandaki oksitosin

Bebek emiyor

Uterusun kasılmasını sağlar

19

PROLAKTİNHer emzirme sonrasında salgılanır.Bir sonraki emzirme için süt oluşturur

Meme başından

duygusal uyarı

Kandakiprolaktin

• Gece daha fazlaprolaktin salgılanır

Ovulasyonu baskılar

�

�

18

OKSİTOSİN REFLEKSİ

• KAYGI• STRES• AĞRI• ŞÜPHE

Bebek için sevgi dolu düşüncelerBebeğin sesiBebeğin görüntüsü

GÜVEN

Bunlar reflekse YARDIM eder Bunlar reflekse ENGEL olur

20

ANNE SÜTÜNDE İNHİBİTÖR MADDE

Eğer meme, süt ile tamamen

dolarsa salgılama durur.

21

Emzirme, bebeklerin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için en uygun, eşi bulunmaz bir beslenme yöntemidir ve anne ile bebeğin sağlığı üzerinde çok özel biyolojik ve duygusal bir etkiye sahiptir.

Anne sütünün enfeksiyonu önleyen özellikleri, bebeklerin hastalıklardan korunmasına yardım eder. Ayrıca, emzirme ile doğum aralığı arasında önemli bir ilişki vardır. Bu nedenlerle, uzmanlar ve sağlık kurumlarında görevli diğer sağlık personeli, emzirmenin korunması, özendirilmesi ve desteklenmesi için ellerinden gelen bütün çabayı göstermeli; bebek bekleyen ve yeni doğum yapmış annelere bu konuda nesnel tavsiyelerde bulunmayı aralıksız olarak sürdürmelidirler.

WHO ve UNİCEF bu konuya destek vermektedirler.

KOLOSTRUMİÇERİĞİ ÖNEMİ

ANTİKORDAN ZENGİN ENFEKSİYON VEALLERJİDEN KORUR

AKYUVARLAR ENFEKSİYONDAN KORUR

MUSHİL ETKİSİ MEKONYUMU TEMİZLERSARILIĞIN ÖNLENMESİNİKOLAYLAŞTIRIR

BÜYÜME FAKTÖRLERİ BARSAĞIN OLGUNLAŞMASINISAĞLAR

VİTAMİN A’DAN ZENGİN ENFEKSİYONLARIN DAHA HAFİF GEÇİRİLMESİNİ SAĞLARGÖZ HASTALIKLARINDAN KORUR

9

ProteinProtein

Protein

BURADA FARK ETTİĞİNİZ DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR?

Laktoz Laktoz

Yağ YağYağ

Laktoz

ÖN SÜT

SON SÜT

İLK SÜT (COLOSTRUM)

OLGUNLAŞMIŞ SÜT

8

§ Besleyici,

§ Kolaylıkla sindirilir,

verimli kullanılır.

§ Enfeksiyonlara karşı

korur.

EMZİRMEEMZİRMEANNE SÜTÜANNE SÜTÜ

Ekonomiktir

EMZİRMENİN FAYDALARI

�

�

� § Duygusal Birlikteliğe

ve Gelişmeye Yardım,

§ Yeni bir hamileliği

geciktirmeye yardım

eder,

§ Anne sağlığını korur.

�

�

�

1

Emzirme ile İlgili Sorunu Olmasa da Her Annenin Desteğe İhtiyacı Vardır.

EMZİRMENİN PSİKOLOJİK YARARLARI

DUYGUSAL BÜTÜNLEŞMEDUYGUSAL BÜTÜNLEŞME

ANNE VE ÇOCUK ARASINDA YAKIN SEVGİ DOLU İLİŞKİ SAĞLAR.

GELİŞMEGELİŞME

ANNENİN DUYGUSAL AÇIDAN TATMİNİNİ SAĞLAR.

BEBEK DAHA AZ AĞLAR.

ANNE BEBEĞİNE DAHA SEVGİ DOLU DAVRANIR.

BEBEĞİ TERK ETME VEYA HIRPALAMA OLASILIĞI DAHA

DÜŞÜKTÜR.

ANNE SÜTÜ İLE BESLENEN ÇOCUKLAR İLERİ YAŞLARDA

ZEKA TESTLERİNDE DAHA BAŞARILI OLURLAR.

�

�

�

�

�

�

EMZİRME İLE İLGİLİ TEMEL MESAJLAR

1- İdeal olan, yaşamın ilk 6 ayında beslenmenin sadece emzirme yoluyla gerçekleşmesidir, emzirme 2 yaşına kadar devam etmelidir.2- Hemen hemen bütün kadınlar emzirebilir. Kadınlarda emzirmeye yol açan fizyopatolojik nedenler enderdir.3- Annelerin emzirmeye başlayamamalarının en büyük etkeni sütünün bebeğine yetemeyecek korkusundan eşlik eden endişe duygusudur. Duygusal yönden anne desteklenmelidir. 4- Annelere ve çocuklara uygulanan anestezi güçlü sakinleştiriciler, uzun süren doğum eylemi, cerrahi müdahaleler, gerginlik, huzursuzluk ve yorgunluk süt salgılanmasının başlatılmasını engeller.5- Doğumun hemen ertesinde anne ile çocuğun yakın teması ve sık sık emzirme, süt salgılanmasını hızlandırır.

6- Bebeğin emzirme sırasında doğru tutulması, emzirmeyi kolaylaştırmak, süt gelmesini sağlamak ve meme başının acıyıp çatlamasını ve tıkanmasını önlemek açısından çok önemlidir.7- Ağız sütü (kolostrum) yüksek protein değeri, yağda eriyebilen vitaminleri ve enfeksiyonu önleyen özellikleri ile, bebeğin beslenmesi ve sağlığı açısından çok önemlidir. Ağız sütü bebeğin ilk aşısıdır. 8- Doğumu izleyen ilk 2 ila 4 gün içinde, yani emzirmenin başladığı dönemde, yeni doğanın suya veya başka bir gıdaya ihtiyacı yoktur.9- Anne sütü ile beslenen bebeğe 6 aydan önce yiyecek ve içecek vermek gereksizdir. Verilmesi halinde, bebeğin hastalıkları ve ishale yakalanma riskini daha açık hale getirebilir.

İKİNCİ YAŞTA ANNE SÜTÜ

ENERJİ PROTEİN A VİT C VİT

500 ml anne sütünün karşıladığı

günlük gereksinimler

(%) 50

%31

%38

%45

%95

13

YAPAY BESLENMENİN TEHLİKELERİ

İshal ve solunum yolu hastalıklarına yakalanma olasılığı artar

İshal kronikleşir

Malnutrisyon, vit. Aeksikliği görülebilir

Enfeksiyon veMalnutrisyondanÖlme riski artar

ANNE DAHA ÇABUK FERTİL OLUR

Allerji ve hayvan sütüneintolerans gelişebilir

Kronik hast.riski artar

Bebekte obesiteolabilir.

Mental yönden çok iyi gelişmeyebilir

Anemi riski, Kanser riski artar (over/meme)

ANNE BEBEK ARASINDAKİ YAKIN İLİŞKİYİ ENGELLER

14

• İlk emzirme doğumdan en kısa sürede yapılmalıdır. NSD. Bu süre ilk yarım saat , sezeryan gibi bir doğumdan sonra annenin kendini iyi hissettiği en kısa zamanda olmalıdır. Bu süre 4 saati geçmemelidir. Geçtiği taktirde memeler pompa ile sağılmaya başlanmalıdır. Süt gelmese bile emzirmeye başlanması süt salgılanmasını artıracaktır.

• Emzirme süresi, bebek açlığını belli ettiği yani her ağzını açışta, arandığında emzirme yapılmalıdır.

• DAHA ÇOK EMZİRME=DAHA ÇOK UYARI=DAHA ÇOK SÜT YAPIMI

• Anne sütü ile beslenmede annenin bilmesi gereken en önemli nokta, bebeğini memeye nasıl yerleştireceğidir. Bebek memeye iyi yerleşmişse, meme uçları zedelenmez

BEBEK MEMEYE NASIL YERLEŞTİRİLMELİDİR?

• İlk günlerde bebeği yatarak emzirmek anne için daha rahat olabilir. Ancak memeyi bebeğe sarkıtmaktansa, bebeği memeye yaklaştırmak daha kolaydır. Bu durumda bebek yan yatmış anneye dönük yatırılır. Anne serbest kolu ile bebeği memeye yaklaştırabilir. Annenin ve bebeğin arkasına yastık desteği bebeğin memeye yerleşmesinde yardımcı olur.

• Eğer anne oturarak emzirecekse, dik oturmalı ve hafifçe eğilmeli, ancak kucağı düz olmalıdır. Bunun için gerekirse ayaklarını altına bir tabura konulabilir. Bebeği rahat tutması için annenin arkası veya kolları yastıkla desteklenebilir. Bebeğin anneye yaklaşması için, annenin kucağına bir yastık konulabilir.

BEBEK MEMEYİ NASIL DAHA İYİ KAVRAR ?

Bebek, ağzını iyice açarak ve dilini hareket ettirerek emer. Bebeği yavaşça memeye yaklaştırın, ağzını meme başına dokundurun.

Bekleyin!

Bebek iyice ağzını açsın sonra bebeği çabuk ve yumuşak bir şekilde memeye yerleştirin.

Emzirme başlangıcında anne meme ucunda ağrı hissedebilir. Ancak emzirme süresi boyunca acı ve ağrı devam ediyorsa bebek memeyi iyi kavramamıştır demektir.

Doğru olanı; - Meme olabildiğince ağzı doldurmuş, - Ağız tam açık, - Çene memeye dayanmış,- Alt dudak dışa doğru kıvrılmış olmalıdır.

Emzirme meme boşalana kadar devam etmelidir.

Eğer bebek daha emmek istiyorsa öteki memeye geçilebilir. Bebek bir memeyle beslenmiş ise daha sonraki emzirmeye diğer memeden başlanmalıdır. İki meme verilmiş ise bir sonraki öğüne son verilen taraftan başlanmalıdır. Bunu sebebi; bebek emmeyi sürdürdükçe süt bileşeni değişir, yağ miktarı artar. En fazla yağ içeren süt, emzirmenin sonunda salgılanan süttür. Buna “Son süt” denir. Bebeğin hem “ön süte” hem de “son süte” ihtiyacı vardır. Son süt daha hafif ve sindirimi daha kolaydır.

Bebek gece emzirilmelidir. Gece emzirme süt yapımının artmasına yardımcı olur. Bir çok bebek tek memeyi 5-10 dakika emmekle doyar ve uyur. Bazı bebekler ise 20-30 dakikadan önce memeyi bırakmazlar.

1 2

- Areola bebeğin ağzının altında daha fazla yada üzeriyle eşit.

- Emzirme sırasında meme gergin veya çekilmiş gözüküyor.

25

• EMZİRDİKTEN SONRA GAZ ÇIKARTILMASI

Beslendikten sora bebeği 10-15 dakika dik tutmak gaz çıkarmasına yardımcı olur. Bebek memede uyumuş ve rahat görünüyorsa gaz çıkarmaya gerek yoktur.

Bebek huzursuz ise kucakta dik durumda sırtı sıvazlanarak gaz çıkarmasına yardımcı olunabilir.

Emzirme Sırasında Bebeğin Göğüste Tutuluş Şekli Önemlidir.

- Uygun olmayan emme pozisyonu;• Meme başını çatlamasına ve acımasına,• Yeterli süt gelmemesine • Meme almama gibi şikayetlere sebep olur.

- Bebeği emzirmeye başlamadan; • Anne ellerini su ve sabunla yıkamalı,• Meme başları temiz olmalı, memeler duru su ile

silinmelidir,

• Meme ucu ile etrafındaki kahverengi halka (Aerola) çocuğun ağzında olmalı, damağada dokunmamalıdır.

• Çocuğun altı temiz olmalıdır.

- Emme iyi bir pozisyonda ise;• Bebeğin vücudu bütünü ile anneye doğru dönüktür, • Bebek uzun ve derin emer,

• Bebek rahat ve mutludur,

• Annenin meme uçları acımaz.

Emzirme bittikten sonra bebek ani olarak memeden çekilmemeli, çekilirse göğüs ucu zedelenebilir. Bebek günde 6-8 kez idrar yapıyorsa, ağırlığı haftada 150-200 gram artıyorsa anne sütü yeterli demektir.

BEBEĞİN YETERLİ ANNE SÜTÜ ALMAMASININ NEDENLERİ

Emzirme ile ilgili faktörler:*Geç başlama *Sık emzirmeme *Gece emzirmeme *Kısa emzirme *Memeye kötü yerleşme *Biberon,kuru emzik verme *Ek besinler verme

Anne;Psikolojik durum:

*Öz güven azlığı *Kaygı,stres *Emzirmeden hoşlanmama *Bebeği kabullenememe *Yorgunluk

Anne;Fiziksel durum:*Kontraseptik haplar,diüretikler *Hamilelik *Ağır malnütrisyon *Alkol *Sigara *Plasenta parçası kanaması (nadir) *Meme gelişiminde bozukluk (çok nadir)

Bebeğin durumu; *Hastalık

*Anormallik

SÜT YAPIMINI ETKİLEMEYEN FAKTÖRLER

*Annenin yaşı*Cinsel ilişki*Menstruasyon*Akraba ve komşuların eleştirileri*Çalışmaya başlamak (bebek sık emmeyi

sürdürüyorsa)*Bebeğin yaşı*Sezaryenle doğum*Preterm doğum *Çok çocuk*Basit,sıradan diyet

EMZİRME POZİSYONLARI

Beşik Pozisyonu: Miadında doğmuş bebekler için uygundur. Sezaryen ile doğum yapan anneler, erken doğmuş veya güçsüz bebekler için uygun olmayabilir.

Çapraz Beşik Pozisyonu: Küçük doğmuş bebekler için uygundur. Meme başını yeterli tutamayan bebeklere daha yardımcı olunabilir.

Çanta Pozisyonu: Sezaryen sonrasında, çok büyük veya çok küçük memeli anneler tarafından ya da aynı anda iki bebeğin emzirilmesi durumunda uygulanabilir.

Yatar Pozisyon: Annenin yattığı yerden kalkmasının zor olduğu durumlarda uygulanır.

Beslenme Yetersizliği Çocuk Ölümlerinin % 50 ‘ sinin Ana Sebebidir.

•Hayata Sağlıklı Başlangıcın Hayata Sağlıklı Başlangıcın SağlanmasındaSağlanmasında•Beslenme Yetersizliklerinin Beslenme Yetersizliklerinin ÖnlenmesindeÖnlenmesinde•Sağlıklı Beslenmenin SürdürülmesindeSağlıklı Beslenmenin Sürdürülmesinde•Mikro-Besin Ögesi Yetersizliklerinin Mikro-Besin Ögesi Yetersizliklerinin ÖnlenmesindeÖnlenmesinde

ANNE SÜTÜ İLE EMZİRMENİN KORUNMASI, DESTEKLENMESİ VE YAYGINLAŞTIRILMASI

İLK ADIM

DOĞUMDAM HEMEN SONRA EMZİRMEYE BAŞLANMASI İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ VERİLMESİ

6. AYDAN SONRA UYGUN EK BESLENMEYE GEÇİŞİN SAĞLANMASI

Programın Hedefleri

TÜRKİYE’ DE BEBEK DOSTU SAĞLIK KURULUŞLARI PROGRAMI

6. AYDAN SONRA UYGUN EK BESLENME İLE BİRLİKTE EMZİRMENİN 2 YAŞINA KADAR SÜRDÜRÜLMESİ

Yazılı bir emzirme politikası hazırlamakEğitim vermekHamile kadınların bilgilendirmekİlk yarım saat içinde emzirmeye başlamalarına yardım etmekAnnelere nasıl emzireceklerini göstermekbebeklerinden ayrı kalsalar da emzirmeyi nasıl sürdüreceklerini öğretmekTıbbi bir gereksinme olmadıkça anne sütü dışında herhangi bir yiyecek ya da içecek vermemekAnne ile bebeğin 24 saat içinde aynı odada kalmasını sağlamakİsteğe bağlı emzirmeyi özendirmekAnne sütü alan bebeğe biberon ve emzik vermemekHastaneden taburcu olduktan sonra emzirmeye devam etmeleri konusunda anneye destek

BEBEK DOSTU HASTANELER UYGULAMALARININ TEMELİ

BAŞARILI EMZİRMEDE 10 ADIM

Emzirme ile İlgili Sorunu Olmasa da Her Annenin Desteğe İhtiyacı Vardır.

EMZİRMENİN DEVAMLILIĞINI SAĞLAMAK

Tüm sağlık kuruluşlarının emzirmeyi desteklemesi önemlidir.

Sorumluluk yalnızca doğum hastanelerine ait değildir.

Sağlık görevlisinin anne ile kurduğu her ilişki emzirmeyi özendirmek ve devamını sağlamak için bir fırsattır.

Bir anneyi her gördüğünüzde güvenini kazanmasına yardımcı olun. Kendinin ve bebeğinin doğru yaptıklarını övün. Geçerli bilgi verin ve uygun bir şey önerin.

ÖNERİLER

DOĞUMDAN SONRAKİ İLK 1/2 - 1 SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE

BAŞLANMALIDIR.

6 AYDAN İTİBAREN EK BESİNLERE BAŞLANMALIDIR.

1,5 -2 YAŞINA KADAR EK BESİNLERLE BİRLİKTE EMZİRMEYE

DEVAM EDİLMELİDİR.

İLK 6 AYDA SADECE ANNE SÜTÜ VERİLMELİDİR.

�

�

�

�

16

TEŞEKKÜRLER