View
233
Download
4
Category
Preview:
Citation preview
viªm d¹ dµy
Môc tiªu:
1. M« t¶ ®îc c¸c h×nh th¸i tæn th¬ng cña bÖnh viªm d¹ dµy.
2.Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n bÖnh nguyªn bÖnh sinh cña viªm d¹ dµy.
Viªm d¹ dµy cÊp
F Viªm d¹ dµy cÊp lµ mét viªm niªm m¹c cÊp tÝnh, khëi ph¸t bÊt ngê, diÔn biÕn
nhanh.
F Viªm cã thÓ dÉn ®Õn xuÊt huyÕt, long trãc biÓu m« bÒ mÆt vµ cã thÓ dÉn tíi
xuÊt huyÕt tiªu ho¸.
BÖnh nguyªn bÖnh sinh
Sinh bÖnh häc : cha râ rµng
Viªm d¹ dµy cÊp thêng kÕt hîp víi:
F Dïng nhiÒu thuèc kh¸ng viªm kh«ng steroid, ®Æc biÖt lµ aspirin.
F Uèng qu¸ nhiÒu rîu, hót thuèc l¸ nhiÒu.
F ¨n chÊt nãng, l¹nh, cay, r¾n khã tiªu
F C¸c strees m¹nh (chÊn th¬ng, báng...)
F T¨ng urª huyÕt
F §iÒu trÞ ung th b»ng c¸c thuèc ho¸ trÞ liÖu.
F NhiÔm khuÈn toµn th©n (cóm, sëi, viªm phæi, th¬ng hµn...)
F Sau c¾t ®o¹n d¹ dµy
F Tù tö b»ng acid, kiÒm.
viªm trît, Viªm long, viªm mñ víi
nhiÒu b¹ch cÇu ®a nh©n.
Cã nh ng vÕt trît nhá,
chay m¸u, nhiÒu chÊt
nhµy, dÞch mñ, sîi huyÕt.
Møc ®é nÆng
viªm thanh dÞch, viªm t¬ huyÕt :
biÓu m« bÒ mÆt cßn nguyªn vÑn, tÕ
bµo tang chÕ nhÇy, cã tho¸i ho¸
lo¹n dìng hoÆc mÊt mµng ®Ønh. Ýt
b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh.
Niªm m¹c d¹ dµy, phï nÒ,
xung huyÕt, bÒ mÆt cã
phñ líp chÊt nhÇy hoÆc
t¬ huyÕt
Møc ®é nhÑ
vi thÓ®¹i thÓMøc ®é
Viªm d¹ dµy m¹n tÝnh
F Viªm d¹ dµy m¹n lµ mét chÈn ®o¸n m« häc hoÆc néi soi, kh«ng ph¶i lµ mét
thùc thÓ l©m sµng .
F Viªm d¹ dµy m¹n lµ mét bÖnh tiÕn triÓn xen kÏ víi c¸c ®ît t¸i ph¸t nèi tiÕp
nhau dÉn ®Õn sù biÕn ®æi biÓu m« víi viÖc mÊt dÇn c¸c tuyÕn cña niªm m¹c ë
th©n vÞ, hang vÞ.
F Sù biÕn ®æi biÓu m« cã thÓ dÉn tíi dÞ s¶n, lo¹n s¶n.
BÖnh nguyªn bÖnh sinh
VÒ nguyªn nh©n cña viªm d¹ dµy m¹n ®îc ®Ò cËp ®Õn c¸c thuyÕt chÝnh sau:
F Do nguyªn nh©n miÔn dÞch, kÕt hîp víi thiÕu m¸u ¸c tÝnh
F NhiÔm khuÈn m¹n tÝnh ®Æc biÖt lµ Helicobacter Pylori
F NhiÔm ®éc nh ®èi víi ngêi nghiÖn rîu, thuèc l¸
F Sau phÉu thuËt nèi d¹ dµy ruét víi sù trµo ngîc cña dich mËt
F C¸c tr¹ng th¸i kh¸c: gi¶m tr¬ng lùc d¹ dµy, thiÓu n¨ng tuÇn hoµn, gi¶m
oxy, urª cao, rèi lo¹n néi tiÕt tè...
§¹i thÓ :
N¨m 1990 t¹i Sydney ®· ®a ra c¸c tiªu chuÈn chia viªm d¹ d¹y m¹n tÝnh thµnh
7 týp chÝnh:
1. Viªm phï nÒ, xung huyÕt :
2. Viªm trît ph¼ng : niªm m¹c d¹y dµy cã nhiÒu ®iÓm trît n«ng trªn cã gi¶ m¹c
b¸m
3. Viªm trît låi: cã nh÷ng m¶ng / nèt næi gå lªn trªn bÒ mÆt niªm m¹c
4. Viªm ch¶y m¸u :
5. Ph× ®¹i nÕp niªm m¹c : Niªm m¹c d¹ dµy mÊt tÝnh nh½n bãng, næi gå lªn
6. Teo niªm m¹c : c¸c nÕp niªm m¹c teo vµ máng, nh×n thÊy c¸c m¹ch m¸u ë niªm
m¹c.
7. Viªm trµo ngîc dÞch mËt : niªm m¹c phï nÒ, xung huyÕt cã nhiÒu dÞch mËt
trong d¹ dµy.
Nh÷ng tæn th¬ng c¬ b¶n
F BiÓu m« bÒ mÆt:viªm trît, viªm long. T¨ng sinh t¹o nhó vµ cã thÓ h×nh thµnh c¸c polyp t¨ng s¶n.
F C¸c khe tuyÕn:TÕ bµo khe tuyÕn t¨ng sinh BiÕn ®æi h×nh th¸i tÕ bµo: kiÒm tÝnh, kÐm chÕ tiÕt, tÕ bµo tõ trô trë thµnh vu«ng... lµm khe tuyÕn bÞ kÐo dµi, khóc khuûu h×nh “xo¾n nót chai”.TÕ bµo khe cã thÓ bÞ dÞ s¶n
F TuyÕn:Tæn th¬ng c¬ b¶n ë vïng th©n vÞ vµ hang vÞ kh«ng gièng nhau.* Niªm m¹c th©n vÞ: - tÕ bµo thµnh vµ c¸c tÕ bµo chÝnh gi¶m, thÕ vµo ®ã lµ nh÷ng tÕ bµo kÐm biÖt ho¸, tÕ bµo vu«ng, tÕ bµo thÊp dÑt cã thÓ h×nh thµnh nh÷ng nang nhá- dÞ s¶n hang vÞ vµ nh vËy vïng hang vÞ ®îc më réng h¬n.* Niªm m¹c hang vÞ: - tÕ bµo hang vÞ gi¶m vÒ sè lîng - tÕ bµo tuyÕn dÞ s¶n ruét.
F Líp ®Öm: - X¬ hãa lan táa- X©m nhËp viªm: ®¬n nh©n, ®a nh©n
...
m« ®Öm
C¸c tuyÕn
c¸ckhe tuyÕn
BiÓu m« phñteo nÆngteo võateo nhÑ
viªm m¹n teoviªm m¹n n«ng
tæn th¬ng( tiªu chÝ )
Ph©n lo¹i viªm d¹ dµy m¹n Whitehead R (1985)
BiÕn chøng viªm d¹ dµy m¹n:
F ThiÕu m¸u: trong viªm d¹ dµy tù miÔn, nh÷ng trêng hîp tÕ bµo thµnh gi¶m
nhiÒu vµ teo tuyÕn sÏ g©y nªn gi¶m hoÆc thiÓu toan dÞch vÞ, t¨ng gastrin huyÕt.
BÖnh thêng cã tÝnh chÊt gia ®×nh.
F LoÐt d¹ dµy t¸ trµng:
F Ung th d¹ dµy
C©u hái :
1. viªm d¹ dµy cÊp: nguyªn nh©n thêng gÆp, h×nh th¸i häc ®¹i thÓ vµ vi thÓ ?
2. viªm d¹ dµy m¹n tÝnh: bÖnh nguyªn, bÖnh sinh; ®¹i thÓ, C¸c tæn th¬ng c¬
b¶n viªm d¹ dµy m¹n tÝnh.
3. Ph©n lo¹i m« bÖnh häc viªm d¹ dµy m¹n tÝnh [ Whitehead R (1985)].
4. C¸c biÕn chøng cña viªm d¹ dµy m¹n tÝnh?
LoÐt d¹ dµy
Môc tiªu :
1. Tr×nh bµy ®îc c¬ chÕ bÖnh sinh , biÕn chøng cña loÐt d¹ dµy
2. M« t¶ ®îc h×nh th¸i häc c¸c lo¹i loÐt d¹ dµy.
§Þnh nghÜa
LoÐt d¹ dµy lµ tæn th¬ng mÊt chÊt, cÊp hay m¹n, t¹o nªn lç khuyÕt ë niªm m¹c
¨n qua c¬ niªm.
BÖnh nguyªn - bÖnh sinh
F Vai trß cña acid, pepsin
F Vai trß cña H.Pylori
F YÕu tè tinh thÇn
F YÕu tè di truyÒn
F YÕu tè ¨n uèng
F C¸c thuèc
F Hót thuèc l¸
LoÐt cÊp
§¹i thÓ
F KT ≤ 1 cm, h×nh trßn, mÒm m¹i, cã thÓ cã ë mäi vÞ trÝ vµ cã tõ 1 ®Õn nhiÒu æ.
F §¸y æ loÐt :mµu n©u x¸m do ch¶y m¸u + sù gi¸ng ho¸ cña hång cÇu.
Vi thÓ:
F §¸y loÐt thêng phñ chÊt ho¹i tö cã m¸u lÉn chÊt nhÇy , cã thÓ h×nh thµnh mét m«
h¹t máng manh.
F Niªm m¹c bê æ loÐt: phï vµ xung huyÕt. TÕ bµo biÓu m« phñ vµ tuyÕn cã thÓ t¨ng
chÕ tiÕt, nhng kh«ng cã hiÖn tîng qu¸ s¶n hay teo ®Ðt.
LoÐt m¹n§¹i thÓ:
- VÞ trÝ:F Nh÷ng loÐt m¹n tÝnh thêng gÆp ë t¸ trµng h¬n ë d¹ dµy, tû lÖ kho¶ng 3/1. F c¸c loÐt hµnh t¸ trµng x¶y ra ë ®o¹n ®Çu, thµnh tríc. F LoÐt d¹ dµy thêng gÆp ë bê cong nhá, ë chÝnh gi÷a hoÆc xung quanh vïng ranh giíi gi÷a niªm m¹c th©n vÞ vµ hang vÞ.
- Sè lîng:Th«ng thêng chØ cã mét æ loÐt ®¬n ®éc. Nhng cã tíi 10 - 20% sè bÖnh nh©n loÐt d¹dµy ®ång thêi víi loÐt t¸ trµng.
- KÝch thíc:F tõ 1 ®Õn vµi cm.
> 50% c¸c æ loÐt d¹ dµy t¸ trµng cã ®êng kÝnh < 2cm 75% lµ < 3cm, nhng còng cã kho¶ng 10% c¸c æ loÐt lµnh tÝnh h¬n > 4cm. Tuy nhiªn, cã nh÷ng loÐt ung th cã thÓ
< 4cm v× vËy vÒ mÆt kÝch thíc khã ph©n biÖt ®îc gi÷a mét loÐt lµnh tÝnh víi mét æloÐt ¸c tÝnh.- H×nh th¸i:
Vi thÓ:
NÒn loÐt: gåm 4 líp nh sau:
F Líp ho¹i tö: gåm c¸c m¶nh vôn tÕ bµo bÞ tho¸i ho¸, ho¹i tö lÉn víi t¬ huyÕt,
b¹ch cÇu.
F Líp phï d¹ng t¬ huyÕt: ®îc coi lµ mét tæn th¬ng ®Æc trng. Do t¸c dông cña
acid HCl.
F Líp m« h¹t:
F Líp x¬ ho¸:
LoÐt sÑo
C¸c loÐt d¹ dµy t¸ trµng biÕn chuyÓn tèt dÉn ®Õn khái vµ sÑo ho¸ (kho¶ng 50%)
§¹i thÓ:
F æ loÐt cã h×nh trßn hay mÐo, mã víi nhiÒu gãc c¹nh , mµu tr¾ng nh¹t.
F §¸y æ loÐt: s¹ch, nh½n bãng kh«ng sÇn sïi v× kh«ng cã m« ho¹i tö.
F Xung quanh æ loÐt sÑo cã thÓ gÆp nh÷ng r·nh híng t©m lµm cho d¹ dµy biÕn d¹ng
F Vïng loÐt sÑo mËt ®é r¾n ch¾c h¬n vïng lµnh.
Vi thÓ:
F LoÐt ®· sÑo ho¸ còng cã mét líp biÓu m« phñ bÒ mÆt, nhng máng, tÕ bµo
kh«ng b×nh thêng mµ teo ®Ðt, nhá thÊp.
F C¬ niªm, h¹ niªm m¹c, thiÕu h¼n hay biÕn thµnh mét m« x¬, vµ rÊt khã ph©n
biÖt víi c¸c líp ¸o kh¸c cña d¹ dµy.
F TuyÕn kh«ng gÆp hay gÆp rÊt Ýt. C¸c tÕ bµo viªm còng rÊt Ýt. HuyÕt qu¶n v¸ch
x¬ dµy, lßng hÑp kh«ng cßn tr¹ng th¸i xung huyÕt.
LoÐt Zollinger - Ellison
F Lµ mét lo¹i loÐt ®Æc biÖt kh«ng gièng lo¹i loÐt th«ng thêng.
F LoÐt gåm nhiÒu æ tiÕn triÓn cÊp tÝnh, gÆp ë nhiÒu vÞ trÝ.
F t¨ng gastrin (hay gÆp trong u ®¶o Langerhans tÕ bµo alpha).
BiÕn chøng loÐt d¹ dµy:
F Ch¶y m¸u
F Thñng:
F ChÝt hÑp:
F Ung th ho¸:
C©u hái:
F §Þnh nghÜa loÐt d¹ dµy, bÖnh nguyªn, bÖnh sinh?
F M« t¶ h×nh ¶nh ®¹i thÓ vµ vi thÓ loÐt d¹ dµy cÊp?
F M« t¶ h×nh ¶nh ®¹i thÓ vµ vi thÓ loÐt d¹ dµy m¹n tÝnh ?
F Liªn hÖ l©m sµng: triÖu chøng, biÕn chøng, chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ?
Recommended