Upload
hoa-nguyen
View
11
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
33
Citation preview
Gio trnh Bnh nhim
86
VIM HNG
BS. Nguyn Vn K
Mc tiu hc tp
1. Nu c cc nguyn nhn, c im lm sng v phng php chn on
vim hng
2. Trnh by c cch x tr, iu tr cc trng hp vim hng
Ni dung
I. NH NGHA
Vim hng l tnh trng vim amidan v/hoc vim hu hng, gy au rt hng t
nhin hoc khi nut thc n, ung nc. y l triu chng thng gp trong bnh
truyn nhim, thng c th gy nhiu bin chng, i khi nng.
II. NGUYN NHN (Bng 1 v 2)
i vi tt c cc la tui, hn 50% trng hp vim hng l do virus.
1. Vim hng -ht
Thng gp nht, do cc nguyn nhn:
Virus: l tc nhn gy bnh thng nht, gm Rhinovirus, Coronavirus,
Adenovirus, Myxovirus influenzae v para-influenzae, RSV, EBV (Epstein-
Barr virus), hoc HIV (him).
- Vi khun: chnh l Lin cu khun nhm A -tn huyt (chim # 15% tt c
trng hp vim hng), him hn l Lin cu khun nhm B, C, F, G,
Neisseria gonorrhoeaes ...
Bng 1: Tc nhn vi sinh gy vim hng
VI
SINH VT
VIM HNG -
HT
VIM HNG
GI MC
VIM HNG
MN NC
VIM HNG
LOT
Virus
Rhinovirus,
Coronavirus,
Adenovirus, M.
influenzae v para-
influenzae, RSV,
EBV, HIV
EBV
Echo, Coxackie
(Enterovirus)
HSV, VZV
Vi khun
Lin cu A -tn
huyt
Lin cu khun B, C,
F, G
C.diphteriae
F. necrophorum
+1 loi Borrelia
T. pallidum
2. Vim hng gi mc
- Virus: EBV l nguyn nhn thng nht gy bnh tng n nhn nhim trng.
- Vi khun: Corynebacterium diphteriae (bch hu).
Gio trnh Bnh nhim
87
3. Vim hng mn nc
- Virus: l tc nhn gy bnh duy nht, gm Herpes simplex (HSV), Virus thu
u-zona (VZV), hoc Enterovirus (Echo, Coxackie virus).
4. Vim hng lot
Vi khun: do kt hp cu vi khun k kh, Fusobacterium necrophorum v
mt xon khun thuc loi Borrelia, hoc do Treponema pallidum (giang
mai).
Bng 2: Nguyn nhn nhim trng cu vim hng cp
VI SINH VT HI CHNG/ BNH T L (%)
Nhim virus:
Rhinovirus (100 types & 1 subtype)
Coronavirus (> 3 types)
Adenovirus (types 3, 4, 7, 14, 21)
HSV (types 1 & 2)
Parainfluenza virus (types 1-4)
Influenza virus (types A & B)
Coxackie virus A
EBV
CMV
HIV-1
Nhim vi khun:
Streptococcus -hemolytic nhm A
Streptococcus -hemolytic nhm C
Vi khun k kh hn hp
Neisseria gonorrhoeae
Corynebacterium diphteriae
Corynebacterium ulcerans
Corynebacterium hemolyticum
Yersinia enterocolitica
Treponema pallidum
Nhim Chlamydia:
Chlamydia pneumoniae
Nhim Mycoplasma:
Mycoplasma pneumoniae
Mycoplasma hominis (type 1)
Khng bit
Cm thng
Cm thng
St vim hngkt mc, bnh h hp
cp
Vim li, ming, hu hng
Cm thng, tc thanh qun
Cm
Vim hng mn nc
Tng n nhn nhim trng
Tng n nhn nhim trng
S nhim HIV
Vim hng/amidan, tinh hng nhit
Vim hng/amidan
Vim li, hng (Vim hng Vincent)
Vim/pxe quanh amidan
Vim hng
Bch hu
Vim hng, bch hu
Vim hng, ban dng tinh hng
Vim hng, vim rut (nongi)
Giang mai k II
Vim phi / ph qun / hng
Vim phi / ph qun / hng
Gy vim hng ngi tnh nguyn
20
5
5
4
2
2
< 1
< 1
< 1
< 1
1530
510
< 1
< 1
< 1
1
< 1
< 1
< 1
< 1
Khng r
Gio trnh Bnh nhim
88
III. LM SNG
Cc triu chng c nng (s mi, ho ...) xy ra nhanh, kt hp au rt hng t
nhin vi nut au, v i khi vi au tai trong bnh cnh st. Cng st thay
i tu theo nguyn nhn. tr em thng c nn ma hoc au bng.
Khm hu hng cho php chn on khi thy cc triu chng vim thay i tu
th:
1. Vim hng -ht
Trong vim hng , hu b vim, ph, nhng khng tit dch r, hai amydale to.
Trong vim hng ht, amidan b ph mt lp trng lm tm, d bc v bao ph
lp nim mc sung huyt. C mt hoc nhiu hch to i km, di gc xng
hm.
Kh phn bit vim hng do lin cu khun vi vim hng do virus:
1.1. Vim hng do lin cu khun: khi pht t ngt, st > 39o C, nut au
d di, hai amydale sng to hoc ht, hch c to i km, au v pht ban
dng tinh hng ban. t s mi v ho (nh vim hng do virus).
C th gy bin chng ti ch nh: vim ty quanh amygdale, pxe thnh sau
hu ...; bin chng ton thn nh: hi chng vim sau khi nhim lin cu (bnh
thp, vim cu thn cp), bin chng nhim c (tinh hng ban, hi chng sc
nhim c).
Hnh 1 . Vim hng do nhim Streptococcus
1.2. Vim hng do virus: khi pht t t, st, hng ph nh v , c ho, s
mi, khan ting (nhng cng c trong 1/4 1/3 vim hng do lin cu khun),
au c, mt mi. Thng ly lan thnh dch.
Vim hng do Adenovirus thng km vim kt mc ( trng hp).
St v vim hng khng xut tit thng thy vi tun sau khi nhim HIV.
Triu chng thng gim sau 3 hoc 4 ngy v a s khi sau 1 tun.
Gio trnh Bnh nhim
89
2. Vim hng gi mc
Khm thy mt lp gi mc mu xa c hoc hi xm trn ln trn amydale.
Hnh 2 . Vim hng gi mc
2.1. Tng n nhn nhim trng: xy ra chnh thanh thiu nin. Vim
hng trc tin l ht (rt au), ri pht trin dn thnh gi mc, khng dnh
v thng cha li g, kt hp vi ban xut huyt vm ming. St, c hch
to lan to, gm c hch c sau, mt mi ko di. lch to trong trng hp.
C th gy bin chng: ti ch nh ph n huamydale; ton thn nh thiu
mu tn huyt, xut huyt gim tiu cu, tn thng thn kinh.
2.2. Bch hu hng: gi mc lan rng, xm ln c li g, dnh v khng
bc c. Hch to nm di gc xng hm. C th gy bin chng: ti ch
nh nght th, suy h hp cp, v bin chng do c t nh vim c tim,
tn thng thn kinh.
3. Vim hng mn nc
C nhng mn nc nh, trn nim mc vim hu hng, v nhanh li cc vt
st nh, ph mt lp hi trng v bao quanh bi mt qung vim.
3.1. S nhim herpes: xy ra tr em v thanh nin, vim hng thng kt
hp vi vim liming lan to, gy bin chng vim nomng no hoc hng
ban a dng. c im cu nhim virus Herpes l c nhiu mn nc v cc
vt lot nng trn vm hu.
3.2. Nhim virus Coxsackie A (Herpangina): xy ra tr nh t 1 7 tui,
trong cc v dch ma h. Vi nhng triu chng: st, au c, vim hng hu
v sang thng mn nc trn vm hu, gia li g v amygdale. Din bin
tt trong vi ngy.
3.3. Thu u: nt u (mn nc) mc hu hng, hnh dng nh ngoi
da, khi v thnh vt lot, ng vy.
3.4. Zona hu: mn nc ch mt bn v nm trong vng thn kinh s IX
hoc s V.
Gio trnh Bnh nhim
90
4. Vim hng lot
C vt lot amygdale, i khi lan n vm ming, hoc phn sau hu hng.
4.1. Vim hng Vincent: thng gp nht. Triu chng lm sng gm: st
va, hi th hi, nut au mt bn, khm hng thy mt vt lot su c bao
ph bi mng hi xm, khng dnh, mm khi s v hch to i km. C th gy
bin chng ho m ti ch, vim ty quanh amygdale, tc tnh mch cnh vi
nguy c lp mch nhim trng v nhi mu phi.
Hnh . Vim hng Vincent
4.2. Sng giang mai: mt vt lot nng, t au, cng khi thm khm hu.
Trng hp vim hng lot dai dng, bt tr vi khng sinh liu php, phi tm
mt bnh v mu, bnh khng c bch cu ht, hoc bnh bu tng sinh.
IV. CHN ON
Hi chng lm sng i khi cn c xc nh chn on bng cc xt nghim:
- Cng thc mu: BC > 12.000 /mm3 trong vim hng do lin cu khun.
- Soi, cy pht hng: lin cu khun, trc khun bch hu (cy trn mi trng
Loeffler), Neisseria gonorrhea (c th tm thy trn mi trng Thayer
Martin hoc mi trng thch hp khc), vim hng Vincent c chn on
bng pht nhum Crystal violet, thy nhiu Fusobacteria v xon khun.
- Cy mu: khi nghi ng nhim trng huyt sau vim hng.
- Tests chn on nhanh: Streptococcus A (chuyn bit nhng khng nhy
lm),
- Phn ng huyt thanh: giang mai (VDRL), tng n nhn nhim trng (Paul
Bunnel), nhim HIV (ELISA, Western Blot ...).
V. IU TR
1. iu tr c hiu
1.1. Vim hng do lin cu khun nhm A: dng cc loi penicilline (V,
ampi, ), macrolide (erythromycine, ), hoc cho ung cephalosporine th
Gio trnh Bnh nhim
91
h 1 (cefadroxil, cefaclor, ) trong 10 ngy. Bt u iu tr trong vng 1
tun sau khi khi pht s nga bnh thp v sau (penicilline l thuc duy
nhat chng minh nga c bnh thp).
1.2. Bch hu: dng ngay (c khi nghi ng) SAD v penicilline G trong 14
ngy.
1.3. Vim hng Vincent: dng penicilline V trong 10 ngy. C th dng
penicilline V phi hp vi metronidazole, hoc Clindamycine n c. Khi
d ng vi cc lactamine, thay bng mt metronidazole.
1.4. Sng giang mai: dng penicilline G, hoc cc cycline, erythromycine.
1.5. Vim hng do siu vi (EBV, mn nc, ): amantadine cho sm c hiu
qu i vi virus cm tp A. Acyclovir v foscarnet c gi tr trong iu tr
vim hng do nhim virus nhm Herpes.
2. iu tr triu chng
- Ngh ngi.
- Sc hng vi nc mui m.
- Cho ung thuc gim au, h st: i vi tr em t 612 tui, ibuprofen tt
hn acetaminophen.
TI LIU THAM KHO
1. APPIT. Angines. Dans Maladies Infectieuses et Tropicales, E. Pilly, 17
dition, 2M2, 2000, Chapitre 14 (p. 135 138).
2. APPIT. Infections ORL. Dans LE POPI, 4 dition, Chapitre 22.
3. Jack M. Gwaltney, Jr. Pharyngitis. In Mandell, Douglas and Bennetts
Principles and Practice of Infectious Diseases, 4th edition, 1995, Chapter
40 (pp566571).
4. Marlene durand, Michael Joseph, Ann Sullivian Baker. Infections of the
upper respiratory tract. In Harrisons Principles of Internal Medicine, 14th
edition, 1998, Chapter 30.
Gio trnh Bnh nhim
92
CU HI TRC NGHIM
1. Tc nhn gy vim hng mn nc thng l:
A. Vi khun
B. Virus
C. Rickettsia
D. K sinh trng
E. Tt c a, b, c, d
2. Vim hng lot thng gp nht l:
A. Vim hng do lin cu khun
B. Vim hng Vincent
C. Sng giang mai
D. Vim hng do virus
3. Vi khun chnh gy vim hng ht l:
A. T cu vng
B. No m cu
C. Lin cu khun nhm A tn huyt
D. Ph cu
4. Bnh no c cc c im sau: xy ra chnh thanh thiu nin. Vim hng
trc tin l ht, ri pht trin dn thnh gi mc, khng dnh v thng cha
li g, kt hp vi ban xut huyt vm ming. C hch to lan to, gm c hch
c sau.
A. Vim hng do lin cu khun
B. Vim hng do virus
C. Tng n nhn nhim trng
D. Vim hng Vincent
P N: 1. B 2. B 3. C 4. C