O Augusto boal και το Θέατρο του Καταπιεσμένου

2ο Πανελλήνιο Ψυχιατρικό Συνέδριο: "Τέχνη και Ψυχιατρική"2ο Πανελλήνιο Ψυχιατρικό Συνέδριο: "Τέχνη και Ψυχιατρική"20-23 Μαΐου 2010 – Χανιά20-23 Μαΐου 2010 – Χανιά

Αλεξάνδρα ΠεριστεράκηΑλεξάνδρα Περιστεράκη

«Είμαστε όλοι ηθοποιοί: το να είσαι πολίτης«Είμαστε όλοι ηθοποιοί: το να είσαι πολίτης δεν δεν σημαίνει ότι ζεις σε μια κοινωνία, σημαίνει ότι την σημαίνει ότι ζεις σε μια κοινωνία, σημαίνει ότι την

αλλάζεις». αλλάζεις».

Α.Μποάλ, από το Μήνυμά του για την Παγκόσμια Μέρα Θεάτρου, 2009Α.Μποάλ, από το Μήνυμά του για την Παγκόσμια Μέρα Θεάτρου, 2009

Η πιο ξεκάθαρη εκτίμηση μιας κατάστασης γεννά Η πιο ξεκάθαρη εκτίμηση μιας κατάστασης γεννά τη δυνατότητα για αλλαγές τη δυνατότητα για αλλαγές

Αρχικά ο στόχος του Μποάλ είναι να δώσει το Αρχικά ο στόχος του Μποάλ είναι να δώσει το λόγο σε ανθρώπους και ομάδες που διώκονται λόγο σε ανθρώπους και ομάδες που διώκονται από το πολιτικό καθεστώς βιώνοντας κοινωνικό από το πολιτικό καθεστώς βιώνοντας κοινωνικό αποκλεισμό ή κρατική καταστολή. αποκλεισμό ή κρατική καταστολή.

Το Θέατρο-Εφημερίδα Το Θέατρο-Εφημερίδα

Το Θέατρο-Εικόνα Το Θέατρο-Εικόνα

Το Θέατρο της Αγοράς ή Θέατρο ΦόρουμΤο Θέατρο της Αγοράς ή Θέατρο Φόρουμ

Το Νομοθετικό Θέατρο Το Νομοθετικό Θέατρο

Το Αόρατο Θέατρο Το Αόρατο Θέατρο

Το Θέατρο-ΕφημερίδαΤο Θέατρο-Εφημερίδα

Το Θέατρο-ΕικόναΤο Θέατρο-Εικόνα

Το Θέατρο της Αγοράς Το Θέατρο της Αγοράς ή Θέατρο Φόρουμή Θέατρο Φόρουμ

Το Νομοθετικό ΘέατροΤο Νομοθετικό Θέατρο

Το Αόρατο ΘέατροΤο Αόρατο Θέατρο

««Αγωνιστικό εργαλείο αντίστασης, Αγωνιστικό εργαλείο αντίστασης, συνειδητοποίησης, αλληλεγγύης, διαλόγου συνειδητοποίησης, αλληλεγγύης, διαλόγου

και πολιτικής δράσης και πολιτικής δράσης». ».

Είναι μέθοδος για να επεξεργαστείς την Είναι μέθοδος για να επεξεργαστείς την περιθωριοποίηση, την καταπίεση, την περιθωριοποίηση, την καταπίεση, την απουσία αναγνώρισης και αυτοεκτίμησης, απουσία αναγνώρισης και αυτοεκτίμησης, τον ιδρυματισμό, το στιγματισμό κ.λ.π. τον ιδρυματισμό, το στιγματισμό κ.λ.π.

Η συμμετοχή σε ομάδα Θ.τ.Κ. δεν Η συμμετοχή σε ομάδα Θ.τ.Κ. δεν προϋποθέτει καμιά γνώση ή εμπειρία προϋποθέτει καμιά γνώση ή εμπειρία θεάτρουθεάτρου

Αφορά όλη την ομάδα επειδή το θέμα Αφορά όλη την ομάδα επειδή το θέμα επιλέγεται σε συνεννόηση με όλουςεπιλέγεται σε συνεννόηση με όλους

Η πρότασή του Μποάλ είναι η φανέρωση Η πρότασή του Μποάλ είναι η φανέρωση των άγνωστων πτυχών της ζωής μας των άγνωστων πτυχών της ζωής μας

Έτσι δίνεται η ευκαιρία μέσα από το Έτσι δίνεται η ευκαιρία μέσα από το θέατρο να κατανοούμε καλύτερα όσα μας θέατρο να κατανοούμε καλύτερα όσα μας συμβαίνουν συμβαίνουν

Στόχος είναι η εύρεση λύσεων και η Στόχος είναι η εύρεση λύσεων και η ανάπτυξη του αυτοπροσδιορισμού και της ανάπτυξη του αυτοπροσδιορισμού και της αυτοδιάθεσης αυτοδιάθεσης

Αναπτύσσω τις αισθήσεις μουΑναπτύσσω τις αισθήσεις μου

Εκφράζω τις συγκινήσεις μουΕκφράζω τις συγκινήσεις μου

Τολμώ και νοιώθω την αμφισβήτησηΤολμώ και νοιώθω την αμφισβήτηση

Επεξεργάζομαι όσα κάνω, ακούω, σκέφτομαι…Επεξεργάζομαι όσα κάνω, ακούω, σκέφτομαι…

Ο Μποάλ προτείνει δυο ειδών Ο Μποάλ προτείνει δυο ειδών δραστηριότητες: τις δραστηριότητες: τις

ενδοσκοπικές/ανάλυσης του ενδοσκοπικές/ανάλυσης του παρόντος (παρόντος (introspectivesintrospectives) κι εκείνες ) κι εκείνες

της προβολής στο μέλλον της προβολής στο μέλλον ((prospectivesprospectives))

αποφασίζεται από κοινού ένα θέμα αποφασίζεται από κοινού ένα θέμα

η μεγάλη ομάδα χωρίζεται σε ηθοποιούς και παρατηρητές, οι ηθοποιοί χωρίζονται σεη μεγάλη ομάδα χωρίζεται σε ηθοποιούς και παρατηρητές, οι ηθοποιοί χωρίζονται σε καταπιεστές και καταπιεσμένουςκαταπιεστές και καταπιεσμένους

το έργο παίζεταιτο έργο παίζεται

οι παρατηρητές παρεμβαίνουνοι παρατηρητές παρεμβαίνουν

το έργο ξαναπαίζεται το έργο ξαναπαίζεται

με τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις πιθανά το τελικό αποτέλεσμα να απέχει από το αρχικόμε τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις πιθανά το τελικό αποτέλεσμα να απέχει από το αρχικό

οι ομάδες κουβεντιάζουνοι ομάδες κουβεντιάζουν

οι ρόλοι αλλάζουν: οι παρατηρητές γίνονται ηθοποιοί και αντίστροφαοι ρόλοι αλλάζουν: οι παρατηρητές γίνονται ηθοποιοί και αντίστροφα

οι γενικές παρατηρήσεις επεκτείνονται οι γενικές παρατηρήσεις επεκτείνονται

η διεργασία επαναλαμβάνεται όσες φορές χρειάζεται η διεργασία επαναλαμβάνεται όσες φορές χρειάζεται

Είμαστε όλοι καλύτεροι απ’ότι νομίζουμε κι Είμαστε όλοι καλύτεροι απ’ότι νομίζουμε κι ότι μπορούμε να είμαστε ότι μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικότεροι απ’ότι είμαστε αποτελεσματικότεροι απ’ότι είμαστε σήμερα σήμερα

Με την Τέχνη - τα αισθητικά μέσα - Με την Τέχνη - τα αισθητικά μέσα - παροτρυνόμαστε στην ανακάλυψη παροτρυνόμαστε στην ανακάλυψη

παραγωγικών και δημιουργικών παραγωγικών και δημιουργικών δυνατοτήτων δυνατοτήτων

Οι αλλαγές ξεκινούν από τον τρόπο που Οι αλλαγές ξεκινούν από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα.αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα.

Αφουγκράζομαι τον κόσμο και επικοινωνώ Αφουγκράζομαι τον κόσμο και επικοινωνώ με τους άλλους με τους άλλους

Κατανοώ το σήμερα καλύτερα και το Κατανοώ το σήμερα καλύτερα και το επεξεργάζομαι ώστε να προβάλλεται μέσα επεξεργάζομαι ώστε να προβάλλεται μέσα μου η δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου μου η δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου κόσμου κόσμου

Η ΚάθαρσηΗ Κάθαρση

Ιατρική Κάθαρση Ιατρική Κάθαρση Κάθαρση στο ψυχόδραμα του Κάθαρση στο ψυχόδραμα του

Μορένο Μορένο Κάθαρση κατά τον Αριστοτέλη Κάθαρση κατά τον Αριστοτέλη Κάθαρση στο Θέατρο του Κάθαρση στο Θέατρο του

Καταπιεσμένου Καταπιεσμένου

Συν-δημιουργείται η ατομική, η ομαδική και η Συν-δημιουργείται η ατομική, η ομαδική και η κοινωνική ιστορίακοινωνική ιστορία

Οι θεσμοί είναι προϊόν της ανθρώπινης Οι θεσμοί είναι προϊόν της ανθρώπινης οργάνωσης και γι’αυτό υπάρχει η δυνατότητα οργάνωσης και γι’αυτό υπάρχει η δυνατότητα παρέμβασης σ’αυτούς παρέμβασης σ’αυτούς

Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να χτίσει νέους Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να χτίσει νέους ορίζοντες εφόσον η εικόνα της οργάνωσης του ορίζοντες εφόσον η εικόνα της οργάνωσης του μέλλοντός του είναι ξεκάθαρη γι’αυτόν και μέλλοντός του είναι ξεκάθαρη γι’αυτόν και αποδεκτή από την υπόλοιπη κοινότητα αποδεκτή από την υπόλοιπη κοινότητα

Τι ζητάμε από την τέχνη ως συντονιστές ή θεραπευτές;Τι ζητάμε από την τέχνη ως συντονιστές ή θεραπευτές;

1. ένα εργαλείο ενσωμάτωσης για ένα πέρασμα από την 1. ένα εργαλείο ενσωμάτωσης για ένα πέρασμα από την ιδιαιτερότητα που περιθωριοποιεί την ομάδα στην ιδιαιτερότητα που περιθωριοποιεί την ομάδα στην

αποδοχή και αποδοχή και υιοθέτηση των όρων συμπεριφοράς και υιοθέτηση των όρων συμπεριφοράς και σκέψηςσκέψης της υπάρχουσας κοινωνικής δομής; της υπάρχουσας κοινωνικής δομής;

ήή2. ένα εργαλείο για στην εύρεση κοινών και αποδεκτών 2. ένα εργαλείο για στην εύρεση κοινών και αποδεκτών

λύσεων λύσεων που αλλάζουν τα δεδομέναπου αλλάζουν τα δεδομένα; ;

καταγγελία των αδικιών και των κοινωνικών καταγγελία των αδικιών και των κοινωνικών ανισοτήτων ανισοτήτων

ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πληθυσμών ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πληθυσμών ενάντια στη χειραγώγησή τους και στην ενάντια στη χειραγώγησή τους και στην προπαγανδιστική εκστρατεία πολιτικών προπαγανδιστική εκστρατεία πολιτικών

καθεστώτωνκαθεστώτωνθεραπεία μέσω τεχνώνθεραπεία μέσω τεχνών

κοινωνική ένταξηκοινωνική ένταξηεκπαίδευσηεκπαίδευση

«Το Θέατρο του Καταπιεσμένου είναι μια «Το Θέατρο του Καταπιεσμένου είναι μια ανθρώπινη δραστηριότητα που γεννάται ανθρώπινη δραστηριότητα που γεννάται

από την πραγματικότητα και την ανάγκη και από την πραγματικότητα και την ανάγκη και βασίζεται στην αλληλεγγύη.» βασίζεται στην αλληλεγγύη.»

γιατί, πώς και με ποιούς; τι σημαίνει για κάθε χώρα, κάθε γιατί, πώς και με ποιούς; τι σημαίνει για κάθε χώρα, κάθε ομάδα; ποιές είναι οι διαφοροποιήσεις του Θ.τ.Κ. στα ομάδα; ποιές είναι οι διαφοροποιήσεις του Θ.τ.Κ. στα διάφορα πολιτισμικά ή κοινωνικά περιβάλλοντα που διάφορα πολιτισμικά ή κοινωνικά περιβάλλοντα που

εφαρμόζεται;εφαρμόζεται;

πώς θα ορίζεται ο συντονιστής στο Θ.τ.Κ.; η φιλοσοφία, οι πώς θα ορίζεται ο συντονιστής στο Θ.τ.Κ.; η φιλοσοφία, οι στόχοι, η ηθική και η ακτιβιστική διάθεση οφείλουν να στόχοι, η ηθική και η ακτιβιστική διάθεση οφείλουν να συμπορεύονται με κείνη που περιγράφει στα έργα του ο συμπορεύονται με κείνη που περιγράφει στα έργα του ο ΜποάλΜποάλ

ποιές πρέπει να είναι οι θεμελιώδες αρχές του; ποιές πρέπει να είναι οι θεμελιώδες αρχές του;

πώς θα αλληλοβοηθηθούν οι διάσπαρτες ανά τον κόσμο ομάδες;

πώς δίνεις μορφή στην καταπίεση; πώς μπορείς να έχεις πώς δίνεις μορφή στην καταπίεση; πώς μπορείς να έχεις ξεκάθαρη αναπαράστασή της; με ποιά εργαλεία θα ξεκάθαρη αναπαράστασή της; με ποιά εργαλεία θα

αναλύσεις τι είναι και ποιά είναι η εικόνα της;αναλύσεις τι είναι και ποιά είναι η εικόνα της;

πώς θα αντιμετωπιστεί το θέμα της χρηματοδότησης

ποιοί είναι οι τομείς όπου μπορεί να εφαρμόζεται το Θ.τ.Κ.;

χωρίς να χαθεί η αυτονομία;

Η μέθοδος θεάτρου του Αουγκούστο Μποάλ Η μέθοδος θεάτρου του Αουγκούστο Μποάλ δημιουργήθηκε σαν απάντηση σε συγκεκριμένα δημιουργήθηκε σαν απάντηση σε συγκεκριμένα

προβλήματα που ο ίδιος αντιμετώπισε με διαύγεια, προβλήματα που ο ίδιος αντιμετώπισε με διαύγεια, φαντασία, όραμα και εμπιστοσύνη στον άνθρωπο. φαντασία, όραμα και εμπιστοσύνη στον άνθρωπο.

Ιστοσελίδες:

α/ για το Θέατρο του Καταπιεσμένουhttp://www.theatreoftheoppressed.org/en/index.php?useFlash=1

http://ctorio.org.br/novosite/

β/ κείμενο για την παγκόσμια μέρα θεάτρου το 2009 (στα ελληνικά)http://www.theatre.uoa.gr/Documentation/world_theatre_day_2009.pdf

γ/ παραδείγματα χρήσης τεχνικών του Θεάτρου του ΚαταπιεσμένουΒίντεο για το πρόγραμμα προστασίας υδάτινων πόρων στη Γαλλία –

«Νομοθετικό Θέατρο», συμμετοχικές λύσεις σε Δήμο στη Γαλλίαhttp://www.dailymotion.com/video/xae6dk_eau-durable-theatre-legislatif-dans_newsΠρόγραμμα πρόληψης νεανικής παραβατικότητας στα βόρια προάστια του

Παρισιού με την προσέγγιση του Θεάτρου Αγοράς – «Θέατρο Φόρουμ», τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων:

http://www.communautarisme.net/ecoleendebat/Prevention-des-violences-theatre-forum-dans-le-93_a9.html