Lecture 3

ОЛОН УЛСЫН УЛААНБААТАРЫН ИХ СУРГУУЛЬ МОНГОЛ СУДЛАЛЫН ТЭНХИМ

Ìîíãîë õýë бичиг, найруулгазүй Лекц 3

ГИЙГҮҮЛЭГЧ АВИАТАЙ ХОЛБОГДОХ ДҮРЭМ

Хоёр. Гийгүүлэгч авианд холбогдох дүрэм

Эгшигт гийгүүлэгч: МоНГоЛ БааВаР - 7 Зөрчих нь: Саранг дуудаарай. Дүнг тавина. Ах нь ирлээ. Ах л ирсэн.Заримдаг гийгүүлэгч

ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ - 9 Э хэл+ж=хэлж хэлсэн+ий=хэлсний

Э үз+ж=үзэж үзсэн+ий=үзсэний

С, Х-ийн дараах Т, Ч-ийн дүрэм:

С, Х + Т, Ч = эгшиггүй 9+9 боловчусч, түүхч, хүсч, мөстсөнтөрөлхтөн+ий=төрөлхтний эрхтэн+ийг=эрхтнийг дархтан+аас=дархтнаас шархтан+ы=шархтныЭмхэтгэл, цомхотгол, номхотгохэмх +д+гэ+л цомхон+д+го+л

Үйл үг үүсгэх -л дагаврын дүрэм:

Эгшигт 7+л=лЭ (МоНГоЛ БааВаР) үглэ, үзүүрлэ, хайрла, номло, эмээллэ, ажилла,

хэрэглэ, баярлалаа, ажиллалаа, хооллолоо

Заримдаг 9+л=Эл (ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ) хошуучил, доромжил, эхэл, дээдэл, хагасал,

түрээсэл, түрээсэлнэ, эхэлье, адисал, оношилгоо, адисалдаг

Үйл үг үүсгэх -л дагаврын дүрэм:

2 заримдаг+л=лЭ (Үгийн үндэс эвдрэх тул)хувцасла, хавтасла, холтосло, үндэслэ, гадасла (хавтасал хавтсал ts хавцал)

Ь+л=Ил морил, ханил Э+л=шууд унагал, тоол гэх мэт.

-я -е -ё нөхцөл залгах дүрэм :

Гийгүүлэгчээр төгссөн эр үг + я,ё ъ авъя, хуваалцъя, явъя, бодъё, хандъя, суръя,

Гийгүүлэгчээр төгссөн эм үг + е ь дэвшүүлье, өгүүлье, үгүйлье, хэлье, мэдье,

хүсье

Эгшгээр төгссөн үг + я,е,ё шууд хүргэе, зааварлая, ажиллая, саная, залгая,

хийе, таая

Язгууртаа Ь-тэй үгс

авьяас, гавьяа, завьяа, харьяа, томьёо, овьёосшавж Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор. “Монгол үсгийн дүрмийн

толь”, Уб., 1984Д.Төмөртогоо нарын хамтын бүтээл. “Монгол

хэлний зөв бичих дүрмийн журамласан толь”, Уб.,

SibEjIGebiIT

Febiye_

ь и болох ба болохгүй дүрэм

барь+уу=бариухарь+х=харихсахь+лаа=сахилаа тавь+лаа=тавилаасахь+даг=сахидаг тавь+даг=тавьдаг харь+я=харья хийморь+гүй=хийморьгүй

9+7=и 7+7=и 9+9=и 7+9=Ь

Чээж бичиг

үзүүрлэдэг, хайрласан, түрээсэлсэн, хувцаслачих

тусалъя, холдъё, дэвшүүлье, эхэлье, хүргэе, өнжье

гавьяа, томьёо, авьяасшавж хольё, хольсон, холимоор, холихоортахидаг, тахилаа 20 үг

Анхаарал тавьсанд баярлалаа. Та бүхэнд амжилт хүсье.