Upload
telmenten
View
138
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
ОЛОН УЛСЫН УЛААНБААТАРЫН ИХ СУРГУУЛЬ МОНГОЛ СУДЛАЛЫН ТЭНХИМ
Ìîíãîë õýë бичиг, найруулгазүй Лекц 3
ГИЙГҮҮЛЭГЧ АВИАТАЙ ХОЛБОГДОХ ДҮРЭМ
Хоёр. Гийгүүлэгч авианд холбогдох дүрэм
Эгшигт гийгүүлэгч: МоНГоЛ БааВаР - 7 Зөрчих нь: Саранг дуудаарай. Дүнг тавина. Ах нь ирлээ. Ах л ирсэн.Заримдаг гийгүүлэгч
ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ - 9 Э хэл+ж=хэлж хэлсэн+ий=хэлсний
Э үз+ж=үзэж үзсэн+ий=үзсэний
С, Х-ийн дараах Т, Ч-ийн дүрэм:
С, Х + Т, Ч = эгшиггүй 9+9 боловчусч, түүхч, хүсч, мөстсөнтөрөлхтөн+ий=төрөлхтний эрхтэн+ийг=эрхтнийг дархтан+аас=дархтнаас шархтан+ы=шархтныЭмхэтгэл, цомхотгол, номхотгохэмх +д+гэ+л цомхон+д+го+л
Үйл үг үүсгэх -л дагаврын дүрэм:
Эгшигт 7+л=лЭ (МоНГоЛ БааВаР) үглэ, үзүүрлэ, хайрла, номло, эмээллэ, ажилла,
хэрэглэ, баярлалаа, ажиллалаа, хооллолоо
Заримдаг 9+л=Эл (ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ) хошуучил, доромжил, эхэл, дээдэл, хагасал,
түрээсэл, түрээсэлнэ, эхэлье, адисал, оношилгоо, адисалдаг
Үйл үг үүсгэх -л дагаврын дүрэм:
2 заримдаг+л=лЭ (Үгийн үндэс эвдрэх тул)хувцасла, хавтасла, холтосло, үндэслэ, гадасла (хавтасал хавтсал ts хавцал)
Ь+л=Ил морил, ханил Э+л=шууд унагал, тоол гэх мэт.
-я -е -ё нөхцөл залгах дүрэм :
Гийгүүлэгчээр төгссөн эр үг + я,ё ъ авъя, хуваалцъя, явъя, бодъё, хандъя, суръя,
Гийгүүлэгчээр төгссөн эм үг + е ь дэвшүүлье, өгүүлье, үгүйлье, хэлье, мэдье,
хүсье
Эгшгээр төгссөн үг + я,е,ё шууд хүргэе, зааварлая, ажиллая, саная, залгая,
хийе, таая
Язгууртаа Ь-тэй үгс
авьяас, гавьяа, завьяа, харьяа, томьёо, овьёосшавж Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор. “Монгол үсгийн дүрмийн
толь”, Уб., 1984Д.Төмөртогоо нарын хамтын бүтээл. “Монгол
хэлний зөв бичих дүрмийн журамласан толь”, Уб.,
SibEjIGebiIT
Febiye_
ь и болох ба болохгүй дүрэм
барь+уу=бариухарь+х=харихсахь+лаа=сахилаа тавь+лаа=тавилаасахь+даг=сахидаг тавь+даг=тавьдаг харь+я=харья хийморь+гүй=хийморьгүй
9+7=и 7+7=и 9+9=и 7+9=Ь
Чээж бичиг
үзүүрлэдэг, хайрласан, түрээсэлсэн, хувцаслачих
тусалъя, холдъё, дэвшүүлье, эхэлье, хүргэе, өнжье
гавьяа, томьёо, авьяасшавж хольё, хольсон, холимоор, холихоортахидаг, тахилаа 20 үг
Анхаарал тавьсанд баярлалаа. Та бүхэнд амжилт хүсье.