Panitikan sa Panahon ng Bagong Lipunan

Mishelle C. Arintoc

Kaligirang Kasaysayan

Kaligirang Kasaysayan

Ang Dula

Pinasigla ng Unang Ginang Imelda Marcos ang dulaan sa panahong ito sa pamamagitan ng pagpapaayos ng lumang tanghalan at pagtatayo ng sentro ng tanghalan.

Mga Unang Dulang Naitanghal

Metropolitan Theater

Isang Munting Alamat

Portrait of the Artist – Lamberto Avellana

Mga Unang Dulang Naitanghal

Cultural Center of the Phil.

Halik sa Kampilan – Leonardo Ilagan

Usa Ka Kasalan (dulang musikal

sa Bisaya) – Orlando Nadres

Tales of the Manuvu (dulang rock opera) – Bienvenido Lumbera

Mga Unang Dulang Naitanghal

Dulaang Raha Sulayman (Fort Santiago)

Itinanghal din dito ang mga lumang dulang gaya ng senakulo at duplo.

Kabilang dito ang: “Sakada”, “Kabesang Tales” at “Juan Obrero”.

Samahang Pandulaan

• Philippine Educational Theater’s Association (PETA)

Cecile Guidote Alvarez at Lino Brocka• UP Repertory

Behn Cervantes• Teatro Pilipino

Rolando Tinio• Bagong Sibol (Ateneo University)

Binuo ni Amelia Lapena Bonifacio ng UP ang Teatrong Mulat, isang pangkat na nagtatanghal ng mga dula para sa mga kabataan.

Mga Pangunahing Mandudula noon:

• Jose Y. Dalisay•Edgar Maranasan• Isagani Cruz•Dong de los Reyes•Tony Perez•Paul Dumol

Nagpatuloy rin ang Palanca sa paggawad ng parangal sa mga dulang may iisahing yugto. Isa sa pinagkalooban ng gantimpalang Palanca noong 1975 ay ang “Sidewalk Vendor” ni Reuel Molina Aguila. Ito’y naglalarawan ng buhay ng mga kabataang lalaking sidewalk vendor.

Mga Manunulat ng dula:• Rosario de la Cruz “Ang Huling Pasyon ni

Hermano Pule”

• Elynia Ruth Mabanglo “Si Jesus at si Magdalena”

• Reuel Molina “Sidewalk Vendor”

• Nonilon Queano “Nang Pista sa Aming Bayan”

• Rene Villanueva “May Isang Sundalo”

• Dong de los Reyes “Bulkang Sumambulat... ang Pigsa”

Panulaang TagalogNakilala rin sa panahong ito ang paggawa

ng mga islogan.

Halimbawa:

Hinggil sa Kahalagahang Pantao

Sa ikauunlad ng bayan,

disiplina ang kailangan.

Ang pagsunod sa magulang,

tanda ng anak na magalang.

Hinggil sa Programang Pangkabuhayan

Magplano ng pamilya,

upang buhay ay lumigaya.

Tayo’y magtanim upang mabuhay.

Tayo’y kumain ng gulay,

upang humaba ang buhay.

Ang Tula

Mga Paksa:

1.Pagkakaisa

2.Pagiging Matiyaga

3.Pagpapahalaga sa Pambansang Kultura

4.Pag-uugali

5.Kagandahan ng Kapaligiran

Kaugnay ng seryosong panitikan, itinatag noong Agosto 1973 ang Galian sa Arte at Tula (GAT). Isang samahan ito na binubuo ng mga kabataang makatang nag-aaral at nagtapos sa Unibersidad ng Pilipinas.

Mga kilalang manunulat ng tula:

1. Ponciano Pineda

“Pilipino: Isang Depenisyon”

2. Virgilio Almario

“Doktrinang Anak Pawis” (aklat)

3. Alejandro G. Abadilla

“Parnasong Tagalog” (aklat)

4. Teo Antonio

“Litanya kay Sta. Clara”

5. Ruth Elynia Mabanglo

“Regla sa Buwan ng Hunyo” (1982)

Sipi ng ilang TulaPilipino : Isang Depinisyon

ni Ponciano Pineda

(Lahat)ano ka? ano siya? ano ako? ano tayo?

sabi nila'y Pilipinougat natin ay Silangan

anak dagat ang ninunong hatid dito ng barangay

galing doon sa malayo, sa matandang kalupaan

dito sila ipinadpad / ng magandang kapalaran

(Solo)naibigan itong pulo / kaya't dito

nangagkutananirahan, nangaglahi, nangabuhay

nang masaganamay ugaling katutubo, may gobyerno at

bathalamay samahan at ibigan, maayos at

payapamay sariling wika

tayo raw itosa ante-panahon / ng kolonyalismo

(Lalaki)walang abog

mula sa Kanluran /  ang dayo'y sumapitako ay hinamak, siya ay inapi, ikaw ay

hinamigsiniil ang laya, kinamkam ang yaman

barangay ay binuwagmga tala ay sinunogabakada'y ibinawal

ipinasiyang mga mangmangang lahat ng katutubong kayumanggi ang

kulay

(Babae - medium)at naging alipin ang bayan kong irog

ma-Iloko, ma-Bisaya, ma-Kapampangan, ma-Tagalog

(Babae - high)at sa halip, at sa halippinalitang lahat-lahat

ang gobyerno / ang relihiyon, ang ugali, ang kultura

Kinastila itong dila

Litanya kay Sta. Clarani: Teo Antonio

(piling bahagi)

Misis de la Cruz, sumayaw ka,Kumendeng ka, kumendeng pa,Ipagaspas mo ang iyong saya.Humiling ka sa mahal na santa,Umawit ka sa mahal na patrona.

Hindi dasal ang pamplet sa pagpaplanoAng kampanya sa dyaryoAng operasyon sa ari ng taoSta. Clarang pinung-pinoSila po ay pakingganPagsayawin po ng pawis ng sakripisyoIsakripisyo po ang pildoras sa pandanggo.

AWITING PILIPINO• Nalaganap sa Pilipinas ang awiting

Pilipino na nakarating maging sa ibang bansa.

• Nakatulong sa pagtataguyod ng mga klasikal na awiting Pilipino ang mga lingguhang konsiyerto, ballet at dulang itinanghal sa Cultural Center of the Philippines (CCP).

Mga Kilalang Kompositor / Mang-aawit ng Himig-Maynila:

1.Rico J. Puno

The Way We Are

2. Cinderella

TL Ako Sa’yo

3. Freddie Aguilar

Anak

4. Sampaguita (nagpasimula ng Pinoy Rock)

Ako’y PinoyFlorante

Ako’y isang Pinoy, sa puso’t diwa, Pinoy na isinilang sa ating bansa. Ako’y hindi sanay sa wikang mga banyaga. Ako’y Pinoy na mayroong sariling wika. 

Wikang pambansa ang gamit kong salita Bayan kong sinilangan, hangad kong lagi ang kalayaan 

Si Gat Jose Rizal noo’y nagwika Siya ay nagpangaral sa ating bansa Ang hindi raw magmahal sa sariling wika ay higit pa ang amoy sa mabahong isda 

Ako’y isang Pinoy, sa puso’t diwa, Pinoy na isinilang sa ating bansa. Ako’y hindi sanay sa wikang mga banyaga. Ako’y Pinoy na mayroong sariling wika. 

Wikang pambansa ang gamit kong salita Bayan kong sinilangan, hangad kong lagi ang kalayaan

Anak Freddie Aguilar(bahagi ng awit)

Nang isilang ka sa mundong itoLaking tuwa ng magulang mo

At ang kamay nila ang iyong ilawAt ang nanay at tatay mo’yDi malaman ang gagawin

Minamasdan pati pagtulog mo______________________________

Nagdaan pa ang mga arawAt ang landas mo’y naligaw

Ikaw ay nalulong sa masamang bisyoAt ang una mong nilapitanAng iyong inang lumuluha

At ang tanong,”anak, ba’t ka nagkaganyan”

Mga Babasahin:• Napalitan ang mga negatibong balita ng mga

balita tungkol sa pangkaunlaran, pang-ekonomiko, disiplina, pangkultura at iba pa.

Halimbawa ng Pahayagan:

1.Bulletin Today 6. Phil. Daily Express

2.Times Journal 7. Evening Express

3.People’s Journal 8. Evening Post

4.Balita

5.Pilipino Express

Mga Magasin:

1.Liwayway

2.Kislap

3.Bulaklak

4.Extra Hot

5.Jingle Sensation

Mga Komiks:

1.Pilipino

2.Extra

3.Love Life

4.Hiwaga

5.Klasik

6.Espesyal

Ang Pelikula

• Sa Panahon ng Bagong Lipunan, ang mga pelikulang Pilipino ay kinikilala at ginagawaran sa pamamagitan ng pagkakaroon ng taunang Pista ng Pilipinong Pelikula.Ginagantimpalaan rito ang mga pelikulang kalahok maging ang mga artistang kabilang dito.

Mga sumikat na Pelikula noon:

1. Maynila, Sa Kuko ng Liwanag (nobela ni Edgardo M. Reyes)

2. Minsa’y Isang Gamu-gamo

3. Ganito Kami Noon... Paano na Kayo Ngayon?

4. Insiang

5. Aguila

Pangkalahatang Pananaw sa Panitikan sa Panahon ng Bagong Lipunan

• Sa kabuuan, bagaman nagkaroon ng sensura sa mga paksaing maaring talakayin ang mga manunulat sa Panahon ng Bagong Lipunan, nagpatuloy pa rin sa pag-unlad ang panitikan. Naging mabunga ang panahong ito sa pagpukaw sa interes ng mga Pilipino sa mga bagay na pangkalinangan na naipahayag sa uri ng mga dulang naitanghal, awitin at musikang naisulat at mga pelikulang naipalabas.

MARAMING SALAMAT PO!