Cánh Buồm - Tiếng Việt bậc tiểu học

MÔN TIẾNG VIỆT Ở BẬC TIỂU HỌC

Tiếng Việt - Cách học CŨ và MỚI

•Cách học cũ:Dùng tiếng Việt chuyên chở “đạo lý” kể cả đạo lý “cách mạng” coi đó là NỘI DUNG

•Cách học mới:chỉ có một NỘI DUNG NGÔN NGỮ thao tác và cách dùng ngôn ngữ

Đường lối học tiếng Việt

• Tổ chức cho học sinh đi lại con đường

nhà ngôn ngữ học đã đi

• Tạo cho học sinh thái độ ngôn ngữ học

đối với tiếng Việt

• Tổ chức cho học sinh làm lại các thao tác

nghiên cứu ngôn ngữ

Những nhà ngôn ngữ học

Giáo sỹ Alexandre de Rhodes

Các nhà ngôn ngữ học đã đến …

Khám phá tiếng Việt

•Tiếng Việt ĐƠN ÂM TIẾT

•Tiếng Việt không BIẾN HÓA HÌNH THÁI

•Ngữ âm tiếng Việt DỄ HỌC

Ba thao tác ngữ âm học

•Phát âm (câu nói, tiếng)

•Phân tích (câu thành tiếng, tiếngthành những tiếng mẫu BA, LOA, LAN, LOAN

•Ghi lại và đọc lại

Khám phá ngữ âm học tiếp theo

Các âm tiết tiếng Việt

KHÁC NHAU VỀ THANH

Thao tác với tiếng khác thanh

• Phát âm [ca] – [cà]• Phân tích [ca]

[ca] – [huyền] – [cà]• Ghi lại

• Mở rộng: [ca] – [sắc] – [cá] [ca] – [hỏi] – [cả] [ca] – [ngã] – [cã] [ca] – [nặng] – [cạ]

Tiếng có phần đầu và phần vần

•Tách được các âm tiết ra làm hai

•Tiếng mẫu [ba]

•Làm ra các nguyên âm

•Làm ra các phụ âm

•Tìm ký hiệu ghi lại

b a

Luật chính tả dễ vì không có biến đổi hình thái

Luật ngữ âm – ghi âm phát ra và nhận đượcLuật [e] [ê] [i]

be ke che de đe ghe nghebê kê chê dê đê ghê nghêbi ki chi di đi ghi nghi

Luật ghi phụ âm đầu [z][za] (gia đình) viết gia[za] (da thịt) viết da[za] (ra vào) viết ra

Luật ghi âm [i] – kĩ sư – kỹ sư – ý nghĩ …

Tiếng mẫu [loa]

•Vần có âm đệm [oa]

•Các vần có âm đệm

• [oa] [oe] [uê] [uy] [ươ]

•qua – que – quê – quy – quơ

o a

Tiếng mẫu [lan]

• Vần có âm cuối [an]

• an – ăn – ân at – ăt – ât• am – ăm – âm ap – ăp – âp• ang – ăng – âng ac – ăc – âc• ao – ay – ây – ao – au – âu• kem – kêm – kim – keng •

a n

Tiếng mẫu [loan]

Vần có âm cuối [oan]

Luật chính tảquan – quăn – quân – quang –

quăng

o a n

o ă n

Luật chính tả đặc biệt

Bia - Điện Biên

ia

iê nTương tự:

cua – buôn mưa – lươn

Sau giai đoạn ngữ âm – Từ vựng

•Từ điển Việt – Bồ – La (1650, 1652)•An Nam – Bồ Đào Nha, G. d’Amaral

(1640)•Bồ Đào Nha – An Nam, A. Barbosa

(1640)

Petrus Trương Vĩnh Ký

• Grand Dictionnaire Annamite-Français (Đại tự điển An Nam-Pháp)

• Từ điển Pháp-Hán-Việt, Từ điển danhnhân Annam

• Tứ thư, Sơ học vấn tân, Tam tự kinh, Tam thiên tự, Minh tâm bảo giám…

• Kim Vân Kiều (bản phiên âm ra chữ quốc ngữ đầu tiên), Phan Trần, Lục súc tranh công

• Cours de littérature annamite, 1891 (Bài giảng văn chương An Nam) …

Paulus Huỳnh Tịnh Của

• Ðại Nam quốc âm tự vị - (tập I, năm 1895 tập II, năm 1896)

• Dictionnaire annamite (1889-93)

• Tục ngữ, cổ ngữ, gia ngôn (1896-97)

• Tân soạn từ trat nhất xấp (recueil des formules annamites) (1888)

• Sách bác học sơ giải (1887)

• Chú giải truyện nôm …

Từ vựng học lớp 2

Tín hiệu học

Tín hiệu ngôn ngữ

•Các vật liệu làm ra tín hiệu :• Từ thân xác (điệu bộ cử chỉ)• Tiếng động, ánh sáng, vật lạ

•Dần dần có TIẾNG NÓI

•Tiếng nói ban đầu như thế nào?

Từ thuần Việt một âm tiết

(1) Liên quan đến việc ĂNcơm – rau – cá – thịt – canh – nồi – bát – đĩa(2) LÀMruộng – rẫy – ao – vườn – trâu – bò – thuyền(3) Ởnhà – lều – cột – kèo – mái – vách – liếp –(4) GIA ĐÌNHông – bà – cha – mẹ – con – cháu – anh – chị(5) ĐÁNH GIÁto – nhỏ – tốt – xấu – hiền – ác – dại – khôn

Từ thuần Việt phái sinh – 2 kiểu

• Từ ghép phân nghĩa

• Cơm cơm nếp, cơm tẻ, cơm bụi, cơm hàng, cơm tháng, cơm tập thể

• Từ ghép hợp nghĩa

• Cơm cơm gạo, cơm cháo, cơm nước, cơm áo

• Từ láy

• Đẹp đẽ – Xanh xao – Xinh xắn – Lập lờ

*** LÀM RA NGHĨA ***

•Không giảng nghĩa – làm ra nghĩa•Mô tả bằng việc làm: khoai nướng•Vẽ và làm tranh truyện•Nói từ trong câu•Thống kê, hệ thống hóa•Kịch câm: buồn, vui, nhớ, xa•Diễn các vai trong “vở” ngắn

Hai cách ghi từ Hán Việt

Môn

Cách học cấu tạo từ Hán Việt (1)

• Học từ đơn “Nhất thiên tự” Thiên giời, Địa đất, … Gia nhà, Quốc nước, Tiên trước, Hậu sau … • Học từ phái sinh

ĐỊA địa chất, địa giới, địa đạo, địa hình, địa tô, địa chủ, địa chính, địa ngục …• Học từ đồng âm khác nghĩa

QUAN sát, QUAN liêu, QUAN trọng … HẬU cung, HẬU tạ …

Cách dùng từ Hán Việt (2)

• Cách dùng từ Hán Việt- Tổng quát (nông dân, trí thức)- Trang trọng (nữ bộ trưởng)- Ngắn gọn (chế độ phong kiến)

• Cách Việt hóa từ Hán Việt- Giáo dục ông giáo, bà giáo, cô giáo, - Đấu tranh trận đấu, cuộc đấu, đấu đá,

đấu thầu

Cách dùng từ mượn đương đại

xe cuốc, ghi-đông, ổ líp, gác-đờ-bu, boóc-ba-ga, moay-ơ, săm, lốp, van …

Cú pháp học lớp 3

Cú pháp

•Bước 1 – Từ đồng âm Từ loại

•Bước 2 – Vỏ cú pháp C – V

•Bước 3 – Lõi lô-gich Đ – T

Phân biệt C – V và Đ - T

•Trò chơi Chim bay cò bay

•Vỏ cú pháp C – V

•Lõi lô-gich (mẫu)

•Nếu bò có cánh thì …

•Nhưng …

•Do đó …

Văn bản học lớp 4

Đoạn văn

•Câu 1 – Câu chủ đề

•Câu 2 – Giải thích câu chủ đề

•Câu 3 – Câu phản biện

•Câu 4 – Sơ kết, cãi lại câu 3

•Câu 5 – Câu kết luận

Văn bản học lớp 4

Khó nhất trong đoạn văn:

•Cách viết câu chủ đề

•Khen / Chê

•Thích / Không thích

•Nghi ngờ / Khẳng định

Từ đoạn văn đến Bài văn

•Kéo dài / rút ngắn đoạn văn

•Kéo dài toàn bộ đoạn văn

•Mỗi câu thành 1 đoạn

•Đoạn văn thành Bài văn

Hoạt động ngôn ngữ lớp 5

•Kiểu 1 – Ngôn ngữ khoa học

Chính xác – Tin cậy

•Kiểu 2 – Ngôn ngữ hành chính

Minh bạch

•Kiểu 3 – Ngôn ngữ đời thường

Giản dị – trong sáng – văn minh

GIÁO DỤC HIỆN ĐẠI

DẠY TRẺ EM

TỰ HỌC,

TỰ GIÁO DỤC,

TỰ LÀM RA CHÍNH MÌNHWWW.CANHBUOM.EDU.VN