Abasi, dëshnicari pa varr

Preview:

Citation preview

Abasi, dëshnicari pa varr

1

Abasi,dëshnicaripavarr1.-ShtëpitëeBreguttëDëshnicësjanënënjërënngadyfaqetenjëgrykemali,nëprerjenetëcilaverrjedhnjëpërruaqëzakonishtkaaqpakujësanukmjaftonaspërtëvaditurkopshtetafërtij.Porndodhndonjëherëqëpërroi,aqsaiqetëështëzakonisht,aqdhetërbohet,delngashtratimezhurmëtëmadhedhemerrpërparaç’tëgjejë,pakursyeraskopshtetebukurqë janëgjitonëtmë tëmirëtëtij.Faqjakundodhenshtëpitëështëshumëepjerrët.Fshatarëtekanështruarrrugënmegurë,qëequajnëherëkalldrëmeherësokak,sinëPërmeteGjirokastër.Asnjënukditëthotësaktëç’hallkanëpasurtëparëtetyreqëikanëndërtuarshtëpitëkaqlartnëkëtëfaqemaliekaqlargngatreguiKëlcyrës.AsnjënukditëthotëpseekanëquajturBreg,kurmundtëquhejfaremirëGropë,siçkanënatyrënetijtëngjitetsamëlarttëjetëemundur;njëtjetërpaskathënësekjonatyrëetyrelidhetmefrikën,prandajikinngasytëkëmbët.Njëitretëikadhënëtëdrejtëtëparitngaqëvetëaindjenteposhtërimkurshtëpinëetijecilësonintëtjerëtsi-shtëpiaefunditefshatit-dhelagjensi-lagjeeposhtme-.Abasinukpërzihej farenëkëtobisedadheasekishvrarëmendjenpsegjyshiastërgjyshiitijekishngriturshtëpinëatynëbregtëpërroit,nëlagjenesipërme,nëkryetëfshatit.Kapasurqejfekaq,mendonteai.Ndoshtaipëlqentezhurmaepërroit.Ndërsaaivetëkishdëshirëtabënteshtëpinëerejovetëmdykatësheporedhenëmes tënjëbahçejeplotmollë.Eç‘iuduhej të tjerëve tëpyesninsepseebëjmedykateepsenëmestëmollëve.

Mustafa (Muci) Fezga

2

Aipokthehejngapuna,ectemendueshëmdhesytëimbanteulur,sikurtëzgjidhtesekumundtëishtemëmirëpërtëhedhurkëmbët, njërën pas tjetrës. Në një çast buzëqeshi. Iu kujtua ai-lart,qëmesadukete lidhteomeqiellinemePerëndinë,omePortëneLartëemeStambollin.Sabisedatëkota,thoshtemevete.Ç’hallekemieç’bisedabëjmë.Njëbisedëmezëtëlartëiandërpreumendimet.- u thoshte ai disa fshatarëveqë ishinmbështetur si zakonishtmbrëmjeve temuri iMekamit të fshatit.Duhet të ishteperson iardhur.Zërinetijs‘ekishtedëgjuarndonjëherë.Abasiuafruapranëgrupittëtërinjve.kafolurparatre-katërditëvengaballkoniishtëpisësëtijnëVlorëdheikathënëpopullit,qëkushtëmundë,letëshkojëetëpunojënja2a3vjetnëItali,nëFrancë,bileedhenëAmerikë,tëbëjëpunëekonominëevet.Kjodot’ubëjëtëpasuroheniekurtëkthehenidotëjetonisiagallarëkëtunëfshat.-KëtëpunëneagallarëvenukekathënëIsmailBeu,porpoethemunë,ngavetjaime,sekështudotëjetëvërtet.Duhettëmëbesoni.-NukështëkaqethjeshtëkjozotiCeno,-thanjëringadjemtë.-Pofëmijëtemikushdot’iushqejëpotazëmëseunëdotëshkoj?Poshpenzimeteshumtaqëduhenpërrrugën,kudot‘igjej?thaaiqëquhejCeno.-Tiqënukikemundësitë,mosshko.Nuktëdetyronnjeri,asIsmailBeunuktëdetyron,-dheqeshipakdukeiparëtëgjithënjëenganjënësy.

Abasi, dëshnicari pa varr

3

Abasi tani ishte fare pranë dhe qëndroi para Cenos, i cilitrupittëtij,mendonteAbasi,deridhesytë,kokën,buzët,vetullateçdogjë,ipërdorkasimjeshtër.Qenkaizotit‘imbushëmendjenkujtdo për ta ndjekur nga pas. Burrë i stërvitur, si zagarët egjahut.- Nga na vjen, zotëri, - iu drejtua Abasi, - dhe kush të kadërguarderikëtu?-Muapomëpyet?-thaCenua,sipërtëbërëpakshaka.-UnëvijngaTregu,morzotëri.MëquajnëCenoDuni.Punojnënjëzyrëatyposhtë.Këtoqëthashëdheatoqëdot’juthempotëmëpyesni,ithemsekështumëkanëporosituratazotërinjtëemitëzyrës.-EpseerdhepikërishtnëBreg?-Sepseedimëtëgjithëvarfërinëtuajnëkëtëfshattëlargët,pordhenëfshatratetjerërrethjush.EdiedhevetëIsmailBeu.Unë erdha sepse kam mundësi t’u ndihmoj pa shpenzime tëmëdha.Besojsepyetjestëndeiupërgjigja,zotëri,-thaCenuadukeedrejtuartrupinedukenxjerrëgjoksinpërpara.-Ajeikënaqur,zotëri?-Domethënësetytëvjenkeqpërne,-ithaAbasi,-dhetibëndy-triorërrugënëkëmbëderikëtu.Dotëshkoshedhenëfshatratëtjerë.Pomundoheshshumëpërne,idashurCeno.përdoriAbasi,-sepsetejnëFratikëkamburrinemotrës.Dot’iazëderënatijsot.Cenuadeshitëlargohej,porAbasiibërishenjëmedorëpërtëpritur.-PritCeno,tanisaeblova.JekunatiiXhelalitti.Domethënë,nemundtëshkojmënëAmerikëedhepapara,seijepXhelalBeupërne,apoekamgabim?Vazhdontaketëdorënpoaqtërëndësa-Qenkeburrëimençurtizotëri,pomëpëlqyeke.-thaCenua

Mustafa (Muci) Fezga

4

dukevënëbuzënnëgaz.-Ashtuështëvërtet.Pordorënnukekatërëndë,siçthuazotrote.Ekatëlehtëfare,ndryshengatëtjerëtnëkëtoanëttuaja.Moskujtosenukekuptovaatëqëthepakmëparë. -Epaskemësuarmirëzanatin,zotiCeno,pormosulodhderinëFratikë.Lërekunatinpërnesër.Hajdengaunësotemëtregondonjëgjëmëshumë.Fjalimitëndmëpëlqeu.-Jo,mëvjenkeq,nukiaprishdotkunatit.Dotënisemtani,saparënënata.Nëerrësirëkamshumëfrikë,bilemezimarrfrymë.Nesërdotëkalojpërsërikëtej.Njoftonidhetë tjerët.Kyfatnuktroketgjithnjënëportë,ndoshtakurrëmë.Bisedoniedhemegratë.Llogariaeparëmetoduhetbërë.Muamëkenigatinëçdokohë,ditëaponatëqoftë.Unëpunoj edhepërvete,dhe i shkeli syrinAbasit.Mëpaguajnëpërkëtëqëbëj.Vetëmrrugënukbëjnatën,pormuhabet,gjernësaba,siçthotëkënga.errej eMekamido tëpristevizitorë të tjerë.Mbrëmjeve të tilla,tëngrohta,rrethtijmblidheshinthuajsetëgjithëburratefshatit.Uleshinnën lisategjatëqëerrethonin,zhyteshinnëheshtjenetyretërëhalle,ledhatoheshinngazhurmaelehtëedegëvetëlisavedhekishinnjë lloj sigurienëvetvetenëkëtëvend tëperëndisë.Nëhapësiratevoglameslisavehidhninsytëdrejtqiellitdhememenddërgoninlartndonjëlutjeerrininmeshpresë.Porsotkishlëshonterrënjë.frynte atë mbrëmje u ledhatonte njerëzve edhe shpirtin. Abasingjitejngadalësokakutdhemevështriminetijsigjithnjëtekëmbëteveta,po i afrohej shtëpisë.Nëkokë i vërtiteshin ca zhurma tëpakuptimta. Ishin copëza tëbisedaveqë sapokish lënëngapasdhenukshihteasnjëlidhjemestyre.Nukekuptontengaivinteai

Abasi, dëshnicari pa varr

5

llojshpërqendrimiqëpoijepteedhenjëllojdhimbjetëlehtënëkokë.IdilteCenuaparasyve,pastajzhdukejaieidilteaidjaliqënukdintekutëlintefëmijët.Pastajaitjetriqëmendontesenjerëzitduantëngjitensamëlart.AjobisedameCenon,ecilavazhdoimëpasmeshokëtteMekamiiakishinmpirëtrurin.Aikishtetredjem.Ivogli,Shehati,ishtedyvjeçeca.Mëimadhi6.Janëtreqëpresinngaai.Pogruaja?Meja,ebukursiengjëll,eqeshurdheegëzuarsivetëdielli,ezonjatëbëntetëgjithapunëteqëkërkonteshtëpiajashtëdhebrenda.Ajopunontenëarëshumëmëmirëemëshpejtseai.AbasitivintezorkuraidheMejapunoninsëbashku.Ainukiakalontedotasaj,nëasnjëllojpune,sidotëishtemoti,sadoesertëtëishtetoka.Edheparmendënmeqeajoengistemëmirëseai. Mendimet ia ndërpreu zëri i Mejës, që e përshëndeti ngalarg. Ai ktheu kokëndhe e pa; ajo po dilte nga dera e kopshtit,sidelHënangareja,mbështetishatinpasgardhit,iuafruadheibuzëqeshimeëmbëlsisipërherë.-Paskerënënëmendimetëthella.-ithaajo.-Potëvështrojaqëngalargepomendoja,psetëjetëshqetësuarburriimibukur?Kushmakangacmuarkaprollintim?.Ajoikapidorëndhetëdykaluannëpëroborrinqëndahejngakopshtimenjëgardhtëthururmedegarrapi.Rrugicaderitederaeshtëpisëishtesinjëllojkorridoriishtruarmepllakaguripërt’uruajturngabaltaqëdukejsikurbintengaqiellisëbashkumeshiun.Shtëpia e tyre ishte një kasolle emadhe e gurtë, ndërtuarmbibregunepërroit, embuluarmepllaka gjithashtuprej guri.Ngaderahyjenënjëkorridor tëvogëlaq sa lejonte tëhapjedydyer tëbrendshme,majtas dhe djathtas.Dhomadjathtas kishtevatër të madhe të gurtë dhe mbi të qëndronte gjithnjë një saçi rëndëprej llamarine, imbuluarmehi.Nëkrye të vatrës ishte

Mustafa (Muci) Fezga

6

gropaezjarritdhembitëgllanikumeoxhak.Ishtenjëllojfabrikeqëvihejnëpunëçdoditëpërprodhiminebukës.Ngamënyrasindërtohejdhesifunksionontekjofabrikeshtëpiake,përcaktohejgjendjaekonomikeemirëapoekeqeefamiljesqëepërdorteatë,osevendiqëzinteajonëradhënefamiljevetëfshatitNë fund të dhomës, në një sepete tëmadhe drurimbahejmielli.Ajoishteendarënëdysh.Ndarjapërmiellinegruritishtefareevogël.Nuk ishtee thënë,asngaperëndia,qëkëtabanorëtëhaninetëngopeshinmebukëgruri.Gruri jovetëmbëhejmeshumëvështirësinëatëtokëtëvarfëretepërtëpjerrët,porfaraetijnukgjendejlehtëdheajoqëblihejishtepacilësitëenevojshme.Akomamëkeq,shtetimerrtenjëpjesëtëmadhetëprodhimittëshirjet.Gruripërdorejedhepërtëlarëborxhet,sepsekishtefuqinëe parasë. Ai pak miell që mbetej përdorej për të bërë zahiretëedimrit, çorbën epetët, dhapastaj përmiqtë: kuleçtë, byrekët,bakllavatë, petullat, poganikët e prodhime të tjera që fëmijët imeziiprisnin.Anëvetëmuritkishtesergjeneprejdërrasashdruri,oseprejdhogash,siiquaninata,kumbaheshinenëtegatimit,sinitë,tepsitë,lugëtepirunët.Sipërtyredukeshintrarëtenxirëngablozat.Nëpërtrarët kapeshin telat për të varur e tharë pastërmanë, rrushin,mollët e ftonjtë. Frutat qëndronin të paprishura deri në dimëredhekishinshijenetyretëveçantë;fëmijëtipëlqeninshumë,pormëshumëkënaqeshinmiqtëkurgostiteshinmeto.mbushur me lesh të larë delesh, të mbuluar me një jorgan tëmbushurme leckae tëkapurnëshumëvendemecasiventuzanjëri-tjetrit dhembuloheshinme jorganë të vegjël, të mbushur

Abasi, dëshnicari pa varr

7

edheatamelecka.Nëodëkishteedhedykompletetëmirëdyshek-jorgan tëmbushurme lesh, porqënuk i prektenjeri.Ata ishinvetëmpërmiqtëdheqëndroninkurdoherëgatipërt’upërdorur.Kjoodë zakonisht quhej oda emiqve. Kur vininmiqtë, shtrati iezjarrit.Trarëteodësishinjodheaqtëzinjsaatatëdhomëssëzjarrit.Kaloimesiinatës,porMejënendenukpoezintegjumi.‚Ja,t’isiekampunuarderitani.Punimetetokësjanëtëvështira.Aratjanëlargshtëpisë.Ndoshtamundt’iajapdikujtpërt’ipunuardheaitëmarrënëfundnjëpjesëtëprodhimit.SiatëherëkurAbasibëriushtrinë.Kakëtuedhefamiljetëtjeraqëebëjnëkëtë.Por,fundjaedhevetëmundtapunojnjëpjesë.Unëditapërdorparmendën.Bagëtia s’është gjë. Pak kokë kam unë. Edhe fëmijët mund t’iruajnë. Pastaj ca para i kam grumbulluar. Abasi ka punuar nëshumëfshatra.KashkuarderinëDangëllieBiovizhdë.Kashkuaredhenjëvitushtarbedel.Dheatojanëcapara.Podhefrikënukkam.Njëçifteekamnësepete.Dotavarnëmurqëtamarrinveshtëgjithë.Edhedjaliimadhpobëhetburrë,shtatëvjeçimbushi.Janëtëkorrategruritpërpara.Poprapërregullohet.Potëjapnjëokënëtre,kushdoebën.Mejës iu lehtësua shpirti. Një gëzim ndjente përbrenda.Çuditeshedhevetë.Ngaivinte.vallë?Burripoiiktedheajondjehejegëzuar,elehtësuarjovetëmnëshpirt,poredhenëtrup.Pastaj,paprituru ligështua. IvinteshumëkeqpërAbasin,pordhepërvete.Dot’imungontenështrat.Dotëlargohejngafëmijët.Ndoshtadotëgjentendonjëtjetëratje.Burrëibukurështë,mendonte.Por,dolishpejtngaajogjendjedëshpërimi.Ndihejvërtetelehtësuarsedot’ubënteballevetëtëgjithavështirësive,sedot’iadiltenëkryemëmirësenjëburrë,sendihejefuqishme,shumëefuqishme.-Kjoështëmëemiraqëmundtëbëhet,-mendoiMeja,pae

Mustafa (Muci) Fezga

8

kuptuarqëpoethoshtemezëtëkthjellët,tëgëzuardhetësigurt.-Cilaështëmëemira?-thaAbasidheukthyengaMeja.- Akoma nuk të paska zënë gjumi ty shpirt, vajti mesi inatës.- Vërtetmesi i natës është, pornuk është vetëmpërmua,2.--Emrin,zotëri?-epyetiavokati.-Abas.-Mbiemrin.-Aliu.-Uau,-uçuditavokati,-emrinebabait?Abasi iupërgjigjtëgjithapyetjevedheavokati iplotësoitëgjitha vendet bosh që kish në letrën përpara. Pastaj iu drejtuaSelmanit:-Emrin,zotëri?IshinkatërvetangaBreguqëplotësuanletrattekyavokat,Selmani,Abasi,ZenelidheGaniu.-Dhetani,-thaavokati,-satëvijëzotiXhelal,icilinukdotëKushnukditëshkruajë,dotëvërëgishtin.Junukjenitëvetmitqëpopërgatitenipërtëikur.KurtëmbërrininëDurrës,dotashikonisesashumëjeni.njoftoi:‚zotiXhelalpohyn‘.- Mirë dita zotërinj, - tha zoti Xhelal dhe u ul në krah tëavokatit,iciliepyetiatëpërshëndetinetijdhetëzonjës.

Abasi, dëshnicari pa varr

9

kontratën?-Ja,zotiXhelal-thaavokati,-gatiembarova.Tanipolexojjutëkatër.Nësesasiaeparavenukdotëkthehetetëranëdatënecaktuar,atëherë,-këtuavokatindaloipakpërt’idhënëmëshumërëndësiasajqëdotëthoshte,-atëherë,tënesërmenekësajdate,herëaq.Mbajenimendmirëkëtë.Nësekalonnjëmuajngakjodatëdhepërsërinukpaguhet,atëherë,keqmëvjent’uathem,pormekëtëpunëdotëmerretpastajmilicia.Dhejuedinisiveprojnëata.Dakord?UnëmendojsepërdyvjetjutëgjithëdotëkenimundësinëtëgrumbulloniaqparasatëpaguanizotinXhelaldhet’umbetenplottëtjerapërtëmbajturfëmijëtdheshtëpitëtuaja.Abasi shkëmbeunjë shikim të shpejtëmeSelmanin.Tëdyndoshtamendonintënjëjtëngjë.Mosvallëposhkoninsibreshkateknallbani.Çfarëpunedotëishteajo,kudotëmerrninaqparasatëmosturpëroheshinparafëmijëvetëtyre?-Tani,-thaavokati,-juepatëqëzotiXhelaldhaparatënëembërritjesnëBoston,do t’ipaguaniatij shumëne caktuarnëkukamshënuarkryqin.Abasi,pasiepaatë letërngakreunë fund, shkroingadalëemrinetijmeshkronjatëmëdhadhengritikokën.avokati.-Njëështëpërju,njëpërmua,njëpërzotinXhelaldhenjëpërdokumenteteudhëtimit.-Siurdhëronzotëri,-thaAbasi.Selmaniiuafruaavokatit,zgjatigishtintregues,eleumebojëtëzezëdheembështetinëletër.Epërsëritikëtëveprimedhetriherëtëtjera.Pasimbaruan, ata të katër u tërhoqënnë cepin e dhomës

Mustafa (Muci) Fezga

10

morikopjenevetdheubënëgatitëdilninjashtë.- Dëgjoni dy këshilla, ju lutem, - tha avokati dhe të katërndaluan.-Kontratatruajinimirësemundt’ukërkohenrrugësngaxhandarmeria.Nisjajuajdotëbëhetmëdatën2maj,nëmëngjesherët,prejkëtijvendikujemitani.Dotëmerrniushqimvetëmpërnjëditë.NgaDurrësidotënisenimeaniepërnëTrieste,pastajmetrenpërnëHamburgeprejandej,menjëanijetjetër,nëBoston.Nëse nuk keni ndonjë pyetje, mirë u pafshim. Falënderojeni julutemzotinXhelal,përkëtëtëmirëqëjukabërë.AtaiuafruanzotitXhelal,idhanëdorëndheefalënderuan.AbasiiashtrëngoifortsaXhelalitiudukseidhembi.Selmani,veçfalënderimit,ithamezëtëulëtsenukdot’isillninasnjëshqetësimpërkthimineparavedhesedotëmendonindiçkamëtepërpërtëdhezonjëne tij.Xhelalitvetëmsa i luajtënpakmustaqetngabuzëqeshjadheidolënnëpahdhëmbëtebardhë.Nëoborr,grupitiuafruaCenuadheiftoitëpininkafenetëbisedoninpakpërpunëtqëiprisninpasdyjavësh.-DëgjotiSelman,-ithaAbasidukeecurkrahpërkrahmetëedukembeturmëpasngagrupi,-muamëerdhipaktëpërziernëstomakngaajopërulësiatëndendajatijderritëdhjamur.-Jo,Abas,ainabërinjëtëmirëtëmadhe.Engakushtjetëreprisjetikëtëtëmirë?TëniseshetëmbërrishnëAmerikëpafuturdorënnëxhep.Paktëdukettykjo?Aimundtëjetëizinëshpirt,unënukiakamparë,porkjoqëbëriishteemirëemadhe.-Aikëtëtëmirëebëripërvete.Nukebëriaspërmuadhekontratat,aidotëlëshonteCenontëgjentekatërtëtjerë.Aimesiekagjeturkëtërast.Palerepastajqëtiibënedhepremtime.Nukkanevojëaipërdhuratatetua.Familjatënde,po,ajokanevojë.

Abasi, dëshnicari pa varr

11

ikishthënëavokatiatij,shkonëbankëatëherëdhemerrparatëaty,mefajde.Aishkoivërtet,pornëpunësitebankësenxorënjashtë.Kushtëbesonty,ithanë.Largohu!-Eqartë fare, Selman.ZotiXhelalveteevjennëbankëneGjirokastrës. Paret atje i ruan. Nuk ia ruan zonja atje te vendi.Banka i hap të dy kanatet ederës përXhelalin dhe asnjë kanatpenxherejepërAbasineSelmaninmeshokë.- Abas, je akoma i ri prandaj hidhesh si gjel. Vërtet nuk ekuptonkëtëndryshimkaq tëmadh?AedikushështëXhelali ekushjetiapounë?Mëtutjenukedisidotëjetë.NdajponiseminëAmerikenedhejoXhelali.Abasideshtëthoshtediçka,porbërivetëmnjë ‚po,po‘megjysmëzëri,ulikokëndhevazhdoitëecëdukeparërrugën.Selmaniasajkëllire. 3.-Ditaepremtee2majittëvitit1913ugdhiefreskët,meqielltëpastërdheerëtepërtë lehtë.Pranverakishnisurherëtepoiafrohejkulmittëbukurisësëvet.igjentedotemrineduhur.Përpiqejtakalontekëtëgjendje,mezor,portakalonte.Nukdonteqëishoqitashihtekështu.NatënbërigatigjithçkaqëdotëmerrteAbasimevete,mbushinjëçantëtëmadhesjellpranverën,lumturinë.Futinëtënjëpalëpantallona,dytrikoekatërpalëçorapeleshi,dykëmishaekatërpalëtëmbathura.Futiedhepakgjërapërtëngrënë:njëkulaçtëpjekurnëprush,vezëtëziera,njëlakrormetërhantëndarënëkatërsh,njëshishemedhallëenjëmeraki.

Mustafa (Muci) Fezga

12

Abasiungritherët,urruadhelaufytyrën.Nukkishinfolurputhimeradhë.Dotëkaloninvitepaiparë.Nukdot‘ishihtedotsidotërriteshin,nukdotëkishmundësit‘iputhteet‘ipërkëdhelte.heshtjenMeja.Abasiktheukokën,epaMejënmesytëpërloturdhediçkaiumblodhnëgrykë,hapiderëndhedolinëkorridorinevogëldukeqarëmengashërim.Nukmundtamblidhtedotveten.Tanipoendjente vërtet atë që po ndodhte, hapin e gabuarqëpo hidhte.Mejaekuptoi,fshiusytëmeshamidhedolipastij.Ihodhiduarnëtapërkëdhelte.-Nukekemilënëkështubashkë.Keminjëmuajtëtërëqeepresimkëtë2maj.Meraktëmoskeshseunëdotëdalçdonatënëëndrratetua.Hajdepra,bëhuburrë,majeppakbuzëntëtaputhedhenjëherëdhenisupërtëtakuarshokët.Nukduaqëfëmijëttëzgjohentanietënashohindukeqarë.Ata ishin përqafuar e nuk ndaheshin dot. Qanin të dybashkë.Ngalargudëgjuanjëzëqëethërristemeemrinedjalittëvogël.-OShehat!IshteSelmani.puthiprapëeiledhatoifaqet.-Japra,erdhidheçastiqëprisnim.Abasihodhiçantënemadhenëkurrizdheashtuipërloturunismekokënulursigjithnjë.Hodhiedhenjëherëvështriminpaspërtaparë.

Abasi, dëshnicari pa varr

13

-Mej,shpirt,dotëshkruajsapotëmbërrij.RrugëspërnëTregishoqëronteHakiu,djaliimadhiSelmanit.Aitërhiqtekalinmbisamarinetëcilitkishngarkuarçantatetëkatërve. Ecnin të pestë njëri pas tjetrit rrugës së tatëpjetë. Veçpërshëndetjes së mëngjesit nuk kishin shkëmbyer ende asnjëfamiljen e vet, për gruan e fëmijët. Zeneli kishte dy prindërit esëmurë.VetëmGaniu,më i riu i grupit, ishtepaprobleme.Deritanikishjetuarmexhaxhanëevetseprindëritikishinvdekurtëdynganjëhelmimmekërpudha.MajateDhëmbelitdheTrebeshinësqëndaheshinngagrykaemagjishmeeKëlcyrëssapoundriçuanngarezeteparatëdiellittëmëngjesit.LuginaeVjosëskishtenjëpamjemahnitëseatëditë,osendoshtakështuiudukejatyre.tëmambledhëetëmashijësivjet,-thadhepsherëtiuAbasi.-Këtëhall ekamdheunë, - thaZeneli, - tëdypleqtë janërënduarshumëngasëmundja.zotrote?- Nuk e kuptoj dot pama shpjeguar, - tha Abasi, - se unëmundtëthem‚plak‘përnjëtëmoshuarqënukiadiemrin,portijovetëmqëuadimirë,pordiedhemëshumë,qënjërinekebabaetjetrënnënë.-KeshumëtëdrejtëAbas,-thaSelmani.-Ështëbërënjëzakonikeqkytekëtatërinjtëesotëm.Ekanëshumëqejft‘udrejtohenprindërveme‚plak‘e‚plakë‘.Mua,nukedipse,pormëduketsinjëllojsharjeatalljekjollojsjelljeje.-Por,jobaba,-ndërhyriHakiu,-nukjanëtëgjithëtërinjtënjëlloj.Qeshëntëgjithëmendërhyrjenepapriturtëdjalitqënukiishdëgjuarzëri.

Mustafa (Muci) Fezga

14

-Mirë thotëAbasi, - thaGaniu. -Tërinjtëe fshatrave tonakështuepërdorin.Por fajkanëedhe tërriturit.Xhaxhai im,përshembull, i thërretgruassëtij ‚oplakëmoj‘.Sakeqmëvjen,mëbesoni,kuredëgjojqëithotënënëstimeashtu.Seajoështëakomaere. - Paskeni ardhurnëkohë, - thaCenua,qëpoafrohejdukemarrëfrymëmezor.-Dotëpresimedhetëtjerët.Jeni16vetapërsot.Rrethorës12besojdotënisemi.NëdarkëvonëduhettëjeminëDurrës.Nësedonindonjëkafe,mundtëshkoniatjetej, -dhetregoimegishtshtëpinënjëkatësheafërMekamit.-Bëjnëkafetëmirëata.Sotkemiditëtëbukur,pordotëjetëshumëelodhshme.SheshiivetëmnëmestëKëlcyrësishteizhurmshëmkëtëtëtë rregulloninmallrat. Zhurma e lumit nuk dëgjohejmë. Nuk elininnjerëzitqëdukeshinsikurziheshin,njërimezëmëtëlartësetjetri.‚Shihsibëjnë.‘thaSelmani.‚Kotnukthonë,thaAbasi,‚sinëpazar‘.Tregtarët vinin nga Përmeti, Berati, Tepelena, Gjirokastra,SarandaeSkrapari.ThuhejsekishteedhengaJaninaeKonica.Nëtavolinatetyreepërdhemundtëgjejeçdogjëqëiduhejnjeriutnëqytetaponëfshat.MatanëlumitqëburontengakodrateBallabanitetëBubësit,bëhejpazariigjësësëgjallë,kushiteshinebliheshinkuaj,mushka,gomarë,lopë,demaebagëtipërqumështemish.AqmerëndësiishtekypazarsaqytetiiKëlcyrësnjihejgjithandejmeemrinTreg.GrupiiBregutshëtistepërtëparëedhenjëherë,përherëtëfundit,Tregun.TenjëtregtarngaVloraqëkishshkarkuarnësheshnjëmakinëtëtërëmethasëkripevunërenjëgrumbullshumëtëmadhnjerëzish.PokaqshumëprisnintëblininedhetenjëtjetërngaBeratiqëshistevajguri.Tëçudistekygrumbullimimadhte

Abasi, dëshnicari pa varr

15

këta dy tregtarë. Qyteti kishte dyqane të përhershme të kripësdhevajgurit. ‚Tregtarët luajnëmenjerëzit, i tërheqinsibagëtitë,kutëduaniçojnë‘,mendonteAbasidukekaluarngatavolinanëtavolinë.Sotsesiiudukejkyvend,ndryshengaherëtetjera,ndoshtangamendimisenukdotashihninmë.Dheatjekudotëshkonindo ta kujtonin këtë treg. Ai ishte bërë pjesë e jetës së tyre, aqsaudukejsenukmundtërronindotpatë.Sapombyllejditaepremtedhevinteeshtuna,dukejsikursecilimendontesesaditëmbeteshinderiteepremtjatjetër.Josekishinnevojëpërtëshiturapoblerëgjë.Shkoninashtukot,për tëparëe takuarndonjë tënjohur,përtëbërëndonjëmuhabet.Nëtregbëheshintakimeapofejesat,bëheshinparjeteçifteve,djalitëshihtevajzëndhevajzadjalinqëipropozonin.Përditënepazaritlihejedhelarjaendonjëhesapitëvjetër,sepsepazariishtevendimëipërshtatshëmpërtëhumburgjurmëtnërrëmujëesipër.Poredhesepseatymundtëtakojethuajsemesiguriatëqëkërkojeosetaprisjetëvinte.Potëmosvintenjëtëpremte,dotëvintedoemostëpremtentjetër.njëçifteqëekishsjellëngaStambolli,njëçifteshumëtëbukur,njerëzitevetpërt’iablerë.Iporositibeuqët’i jepninparasatëkërkonte.-Nukiajapbeut,dotambajvetë,-ukishtethënëkyngaBregu.Tëpremten tjetërBeu iktheupërgjigjenkëtij -nukbëremirëqëmaprishepazarin,bregali,pordotëtamarrndryshe- .brendanëfolenëetyre,osenëgojë,siithoshin,ishoqëruarmedytruproje.Aiekuptonteseçiftjapoidiltegjithnjëemështrenjtë,

Mustafa (Muci) Fezga

16

-SotpaskadalëtëshohëpazarinedheAliBeu.-thaAbasi.-VjenngaTurqiadhesabukurqenkaveshur.Thonësekaqenënxënësimë imirënë liceun eGallata Sarajt. Bejlerëtpobejlerëmbeten,Selman.Nukbëjnëfëmijësipunajonë.Bëjnënjëadydhei çojnë të bëjnë shkollë e tëmarrinkulturë.Ndërsanembetëmpashkollëepakulturë.Seashtuishinprindërittanë,ashtudotëbëhenedhe fëmijët. Ndoshtakjo rrugëegjatëekurbetitkuposhkojmë,mundtëna indryshojësadopakfatet. Joqëtëbëhemiagallarë,sithoshteCenua,porqëdjemtëemitëbëjnëshkollëetëpaktënnjëriprejtyret‘ingjajëkëtijdjalitbukuroshqënadolipërpara. 4.-Në Durrës mbërritën vonë, kur dielli kish kohë që kishperënduar. Dy makinat ndaluan njëra pas tjetrës në një rrugë,kuerrësiraqëkishrënënuklejontetëshihjethuajseasgjë.Dyatrefëmijëiuafruanmakinavedukeungacmuarmenjeri-tjetrin.Dëgjoheshvetëmzhurmaetyredheedallgëvetëdetit.-Jeminëhyrjetëportit,-thaCenua.-Atodritaqëshihnitej,janëtëanijesqënapret.Sheshiiportitduhettëjetëmbushurplot,-vazhdoiai.-Nejemigatimenjëorëvonesë,dotahamëndonjëvërejtje,nëmosmëshumë.-Eçfarëdotënabëjnëmëtepër,-thaAbasi-xhepattanëjanëshkundur.- Këta të portit i vënëme qejf gjobat dhe i vënë të rënda.-Ceno,potisaherëekebërëkëtërrugë?-ithaGaniu.-Etretaherëështëkjoqëpobëjsot.Njëherënëmuajvjennjë anijedhemerr udhëtarë si puna e juaj.Kur vjen anija, këtapunonjësiteportitekanëfestë,seipaguajnëmirë.

Abasi, dëshnicari pa varr

17

-Ngaparettona.-thaAbasi.-Engat’imarrintjetër,-thaCenua,-ngatëmiat?Nësheshbëhejzhurmësinëndonjëkosheregjigantebletësh.Një zhurmëe shurdhër,pa zëra.Dukej sikur zhurmontegrupiejonjerëzitqëeformoninatë.Vetëmfshatarëishinaty.Tëpaktënkështudukej.Ataqëudhëtoninpërpunëapopërturizëm,kishinrrugëtjetërpërtëhyrë,pordheorartjetër.Atanukilidhteasgjëmeturmën,veçqëdotëudhëtoninmetënjëjtënanije.Kishtenësheshedhefëmijëqëkaloninpërmesgrupeve,sipërt’iubërëvizitaatyre.Atytakoheshinepoatyshpërndaheshinmenjëherë.Ishinshumëtëdhënëpaspunëssëtyre.Cenuaikishporositurudhëtarëtevettëishintëkujdesshëmsetesheshiqarkulloninhajdutëxhepash,jovetëmfëmijë,poredhetërritur,semundt’umerrninçdogjëqëkishinmevete.Portëkujdesshëmishinedhehajdutët.Pronarëtikishinporositurata,sedheatakishinpronarë.Njësirenëngaanijaeprishimonotoninëezhurmësqëvintengazërateudhëtarëvedhevalëzimiilehtëidetit.Cenuakalontengagrupinëgrupdhenjoftontet’imbaninsytëhapur.-Kurtëdëgjoniemrat,-thaai,-shkonimekujdesteshkallëtdhe hyni brenda.Ai që do t’u thërrasë do t’u shoqërojëderi nëfund.Mbajenimendfytyrënetij.Muaderikëtumëkishit,dotëqëndrojkëtuposhtëderisat’ushohqëhytëpaprobleme.Abasi tanipondjentenjëdjegie të lehtënë fytdhesytë iupërlotën.FjalëteCenospoitrokisninsiçekiçatyafërveshit,porainukpoidëgjonte.Idolënparasyvefëmijët.‚Kanënjëditëtëtërëqënukmëkanëparë,mendoi,ndoshtaaiivogliështëdukeqarëanijestëmëdalëemri.Mejaikapërkëdhelurndoshtadheështështrirëbashkëmeta.Jaedheajoikalëshuarlotët‘.Abasitikaloinjëngashërimnëfyt,qëudëgjuaedhengashokëtetij.- Çfarë ke kështu? - pyeti Zeneli. - Pse, si kujton ti?Ne na

Mustafa (Muci) Fezga

18

këndonshpirtiqëpoikimngashtëpia?-Diçkam‘ukujtua,-thaAbasi,-dhenukembajtadot.Pordomëkalojë.Hajde,pra,naqoftërrugaembarë.-dhefshiulotëtmemëngënexhaketës.PorMejanukishqitejngamendja.AjondjentekrenaripëratëqëpobënteAbasidhekishtebesimtëplotëteai.Ëndërrontesosjenemjerimittësajnjëditë,daljenngakasolljapërdhesedhehyrjennështëpinëere.Nukdotëvintemëeraebagëtiveapoeraepërhershmeeplehuttëtyre.IshtenatëmehënëtëplotëeqielltëmbushurmeyjekurudëgjuanemrateAbasMuhametAliutdheshokëvetëtij.- Kujdes mos rrëshqisni, ecni ngadalë, kujdes plaçkat, - udëgjuazëriqëvintesësipërmi.‚Kyduhettëjetëaipersoniqëduhettambajmëmend‘,kujtoidhepyetipëremrat.Siusiguruamirë,buzëqeshimepërzemërsidheiuuroimirëseardhjennëanije.-Zenel,shoqëroikëtamiqtëemiderinëdhomënetyre,-ithaaidjalitqëkishpranë.PastajukthyengaSelmani.-Juve,ndiqniZenelin.Unëdotëvijt’jutakojnëdhomëetëbisedojmështruar.- Ja, kjo ështëdhoma juaj, - thaZeneli, - ështënumri131,mend3,-dheqeshimetëmadhe.Qeshëndheata.-Ështëdhomëevogël,porvetëmpërgjumëështë.Krevatetzgjidhinivetë.Quhen‚krevatemarinari‘.Dotëjenirehat,veçjuqoftëdetiimbarë.-Potidjalëkëtëpunëbëngjithnjë?-pyetiAbasi.-Unëpunojkëtuderisatë japëurdhërkapiteni tëzbresintëhuajt.UnëbanojnëDurrës.Punojvetëmsavjendheikënanija.NdihmojThanasët.Atamëpaguajnë.-Qenkedjalëishkathët.-Deshharrovat’uthemsekujanënevojtoret.Satëdilninga

Abasi, dëshnicari pa varr

19

kjodhomëkthehunidjathtasdheecnidrejtderiatykushkruanWC.Aponukdinitëlexoni?Poja,ekamtëshkruarkëtunëkëtëletër.Atyështëedhenjëdushmeujëtëngrohtëpërtëlarëtrupin.Dhetani,rrugëtëmbarë,paçishëndetdhesamëshumëpara.Zeneli ikudheataushtrinëpër t’u çlodhurngarrugadhepritjaegjatë.Tanipoendjeninlodhjenvërtet.5.-Zhurmaemotorëvedëgjohejtanisinjëoshtimëqëvintengafundiidetit.Trokitideradheufutbrendaaiqëiprititeshkallët.-Mirëmbrëma!-thaai.-ErdhatënjihemisepserrugënderinëBostondo tabëjmëbashkë.Unë jamThanasTeo, i lindurnëPërmet.TanibanojnëBoston,nëAmerikë.EdiqëedhejujeningaPërmeti.TibesojjeSelmani.Nësegaboj,mëthoni.TiduhettëjeshAbasi,tijeGaniu,apojo.NdërsatimbetettëjeshZeneli.Jemitanëtsitëthuash,sejemishqiptarënëradhëtëparëepastajpërmetarë.Akenipasurndonjëproblemderitani?-Mirëjemi,-upërgjigjSelmani.-Natrembëncatesheshimedallgëtqëdotëketëdetinatën,porkaloimëshumësenjëorëdhenukkemiasnjëshqetësim.-Detiizëtëgjithëkurkadallgëtëmëdha,portaniatonukndihen.Kurtëdalimnëdettëhapurmundtëketëpakmëshumë,porsotdotëjetënatëpaprobleme.Kjoanijeështëshumëemirë.Ështëaustriake.Mekëtëanijekaudhëtuarvitinekaluar IsmailBeupërtëmbërriturnëDurrës,përtëshpallurPavarësinë.Jeninënjëaniemefatdhefatidot’uecëderinëfund.Atyvarurkenicaqeskaletre,poqeseuvjenpërtëvjellë,atopërkëtëpunëjanë.-TieketakuarIsmailBeun,zotiThanas?-pyetiiemocionuarGaniu.-Jo,nukekampasuratëfat,-upërgjigjThanasi.-Pornepobëjmëpoatërrugëqëbëriai,veçsenëdrejtiminekundërt.Nedo

Mustafa (Muci) Fezga

20

tëmbërrijmënëTriestedhedotëmarrimtreninpërnëHamburgtëGjermanisëdheprejandej,dotëkalojmëAtlantikundhedotëmbërrijmënëBoston.Ështërrugëegjatë,emërzitshme,porkëtudotënjiheniedhemetëtjerëdhedotëkalonimirë.Unëdotëjemgjithnjëmeju,meduzinëntuaj,sejujenidymbëdhjetë.ThanasiishulurnënjëstoltëvogëlqëndodhejnëkabinëdheGjatëditësmundtëbëninshëtitjelartnëkuvertë.Aiufolihollësishtpër rregullat e pastërtinë, pastaj embylli bisedën duke i dhënësecilit nga trekartonëpër sportelinkudo tëmerrninushqiminnëmëngjes,drekëedarkë.Natëntjetërdotë jeminëtreninpërnëHamburg.Në fundudhangapesëdollarësecilitpërtëblerëndonjëgjëtëvogëlnëbufenëeanijes.- Kjo ishte rroga e juaj e parë, - tha Thanasi, - dhe unë uAiiuuroinatënemirëdhedolingakabinadukeetërhequrderënfort.përasgjë.Çdogjëshkuakasisahat,-shprehuhabinëSelmani.-Paraja,idashurSelman.-thaAbasi,qëkishzënëkrevatinsipërtij.-Gëzuarrrogëneparë.Gjumëtëëmbëltëtreve.Abasindjeunëfytatëdjegienenjohurdhesytëiumbushënmelot.Mejaidoliparasyvemetrefëmijët.Idukejsikurajoikishmbërthyernëkrahëteveteishtrëngontefortpërqafe.Edheajoidhenukibëhejtështrihej.QëndrontenëkëmbëdhepristeulurpranëdritaresedhepseedintemirëseAbasiisajdot‘imungontemuajevitemeradhë.Ndoshtaeqortontevetenqëikishdhënëpëlqimintëiktengashtëpia,madjeqëishteajoqëekishteshtyrë.AbasinekapitigjumimesytëepërloturedukendjekurmemendimazhineMejësqëvazhdontetëqëndrontesiengurosurpranëdritares.

Abasi, dëshnicari pa varr

21

Abasi u ngjit në kuvertën e anijes dhe po shikonte diellinkodravedhehijetecashtëpivetë lartatëndërtuaranëto.Anijadukejsikurnuk lëvizte.Abasizbriti tënjoftontedheshokëte tijsepoiafroheshinTriestesdhesepamjaishteshumëebukur.Kurungjitëntëkatër,ishteerrësuarplotësisht.Qielliishteimbushurtërë yje dhehëna ishtengritur lart dikuprapakurrizit të tyre.Atjekumëparëdukeshinkodrat,tanidalloheshincadritasiyjeqëndriçoninnëgjithëgjerësinëeasajpjesetëhorizontit.Atapritënshumëderisapamjauqartësuapak,dritatparatyreushtuaneuzmadhuan,poratanukekuptonindotsesalagishinngaqyteti.Askushnukdotabesonteseduheshinmëshumësedyatriorëderisaanijatëtakontebregun.Atanukngopeshinduke soditur pamjet e bukura e duke ndier kënaqësinë e erëssë freskët tëdetit.Nukdo të futeshinnëkabinëderi saanija tëndalonteemarinarëttëdilninpërtëhedhurlitarët.-SaqytetimadhqenkaTrieste!-thaGaniu.-Kyqenkaqytetpafund.Kanjerit’imësojëtëgjitharrugëtekëtijqyteti?Kurrënekurrës,përAbasAlinë.-Thendonjëgjëpërmua,Gani?kallfrikënkyqytet.Humbetkurtëduash.tërrugës.KushedisidotëjetëHamburgu!?-thaAbasi.-Parajsavetë,xhehnetfare. 6.-Stacioni i trenitnëTrieste ishte thuajsengjiturmePortin.Atëcopërrugëebënëtëgjithëmëkëmbë.Sallaumbushplotdhetashmëgumëzhinte.Udëgjuangaaltoparlantinjëzëifortëgruaje

Mustafa (Muci) Fezga

22

-PersonatqëvijnëngaShqipëria,tëafrohentevagoniifundititrenitqëqëndronnëbinarinnumër1,kuipresinshoqëruesitetyre.Poepërsëris....-Zëriigruasudëgjuashumëiqartëedhedyherëtëtjera.Selmanidhe tre shokët e tij u afruan te vagoni i fundit qëndodhejpasnjë tabele ku ish shkruar njënjësh imadh. Atypoi priste Thanasi duke buzëqeshur me shqetësimin që shprehejdukshëm në fytyrën e secilit prej tyre. U futën të katër në njëngakabinatevagonitqëdallontefarepakngaatotëanijes.Edhekrevatetnjëllojishin,‚marinari‘,njëposhtëenjëlart.-Ngavagonimosdilni.-uthaThanasi,-Nevojtoretikeninëfundtëvagonit,nëanënedjathtëkurtëdilningakabina.Kujdes,dera.Treninisetpasnjëore.Dotëshihemi.Mosumërzitni.Sirenaetrenitudëgjuapërtëtretënherë.Abasindjeunjëlëvizjetëvogëltëtrupit.Ktheukokënngadritarjadhepomendontenjë çast ‚lëviz treni apo dritat e stacionit‘, pastaj qeshime vete.Kështuidukejedhekurishtedjembimakinë.-Ja,eprovuamedhetrenin.-theuheshtjenSelmani.- Qenka i rehatshëm. - tha Ganiu. -Mëmirë se në shtëpiedhemëmirësenëanije.Gjumiduhettëbëhetrehat,sekynukt’ipërzienzorrët.Unëpërvetedot’iakëpusgjumit.-PotyGani,atakanëgjeturnusen,apoiakevënëvetësyrinndonjërës?-pyetiAbasi.-Asmakanëgjetur,asiakamvënësyrinndonjërës.KurmoraveshpërAmerikën,mëshkoimendjatënisemnjëherëdhepastajatjendoshtashohndonjëqëtëmëpëlqejëmuadheunët’ipëlqejasaj.Nukkuptojvërtetatëqëndodhteknenëfshat.Tagjejnënusentëtjerët,tasjellinkrushqitnështëpidhetëfutinnëatëdhomën,qënukedipseequajnë‚gjerdhek‘,etinukdiçfarët’ithuashasajqëtakanësjellëetakanëlënëtëtëpresë.Astinukenjehatëdhe

Abasi, dëshnicari pa varr

23

asajoty.Çfarëbisedashmundtëbëhennëgjerdhek?Shqetësohemvërtetsaherëqëemendoj.Kjoështënjëllojsitekafshët.qeshin.-Pojuç’keniqëqeshni?-Gjerdhekuprandajështëshpikur,-shpjegoiSelmani,qëtëdytërinjtëtëshihenetënjihenmenjëri-tjetrin,tëbisedojnëjosidytëtakuarrastësisht,porsiburrimegruanetij.- E për çfarë të bisedosh? Për arat, për grurin, misrin,bagëtitë.... Sa keq e ndiej veten kurmendoj atë natën e parë tëmartesës.Porja,tazëmësedotëkërkoshtënjohëshdikë.Pokë?Nëfshatintonëjanëtëgjithëkushërinjmenjëri-tjetrin.Mefshatratetjerapunanuknalidh.Prandajdheugëzovaqëpoiki.Keqmëvjenshumëpërxhaxhanë,seediqëtekunëikasytë.Porc‘tëbëj?Ja,poirritendydjemtëdheatij.-Poraediti,Gano,psebëhetmartesa?Apokujtonsebëhetpërmuhabet,përtëkaluarkohën.-thametonSelmani.-Ekuptoj,porunënukthashëatëqëdotëmëshpjegoshti.Unëmendojsedetyraeçiftitqëmartohetnukështëtëbëjëvetëmfëmijë.Poqekështu,siemendonti,atëherënenukdotëkishimndonjëndryshimngakafshët.Unëdotëdojanjëgrua,qëveçasajqëmendonti,qënukkërkonndonjëzamettëmadh,eqëmuamëduketpapikërëndësie,tëkemnjëshoqeqëmezitëprestashohdhemezi tëpresëtëmëshohë.Qëtakemishumëtëvështirëtërrojmëpanjeri-tjetrin.-TiGanikeplotësishttëdrejtëpëratoqëthua, -ndërhyriAbasi.-Gruanduhettaduamshumëetarespektojmëgjithnjë,jobërëbashkë.Edhefejajonëqëlejontëmbashderishtatëgra,përmuabënnjëgabimtërëndë.Kjonukështëaspaknjerëzore,ështëkafshërore,shtazarake,sepsenukmundtëndahetnjëdashurinështatëcopa.-PotiAbas,siumartove,kushtagjetinusen?-pyetiGaniu.

Mustafa (Muci) Fezga

24

Abasiumenduapaknëseduhettatregonteapotëheshttepërhistorinëetijtëhidhur.Pormendoisejovetëmrrugaegjatë,poredhekohaegjatëqëatadotëjenëbashkë,ialejonsecilittëshfaqetplotësishtparatëtjerëvemehistoritë,pasionet,dëshiratdheaspiratat.-Unëkampasurfatinekeq,qëbabaimëvdiqshumëshpejt,kurunëisha3ose4vjeç.Unënukembajmendfarebabanë.Nënaumartuamenjëherë,qëtënesërmen,mevëllanëevogëltëbabait,mexhaxhanë tim.Duket seashtu ishte zakoni.Pasnjëviti lindiShega, motra ime nga nëna, por ndërkohë edhe kushërira imeeparëngababai.Nënës time ivdiqpasndonjëvitiedheburri iqëndrontedotnëfshat.Ikudheumartuanënjëfshattjetër.Nuknamoridotdhenukedipse.UnëpesëvjeçeShegatre,mbetëmvetëmfare.Herënamerrtenjëfamiljeeherënjëtjetër.Netëdyishimfëmijëtefshatit,fëmijëteBregut.-MëfalAbas,nukekamditurkëtëhistoriedhepsejeminënjëfshat,mëfal,saedhimbshme!-thaGaniu.-S’kaarsyeqëtëkërkoshfalje,Gani.Unëedi,gjithëfshatitikaardhurkeqdheasnjënukekazënëmënëgojëenukiatregonkujthistorinëtonë.Ështënjëllojngushëllimiqënakanëbërëmekëtë.Kurunëmbusha18vjeçmëthanëpërnjëvajzëngaBallani.Ajoishte16vjeçe.Unëishakrejtpaprindër,ilirëtëbëjaçdogjë.MoramotrënpërdoredhenjëditëmbërritëmnëBallandheshkuamteshtëpiaeMejës,easajqëdotëbëhejgruajaime.UfutëmnëoborrineshtëpisëkupunonteijatiiMejës.Napasidyfëmijëtëhuajenapyetingajemiepsekishimardhur.Unëitregovahistorinëtonë,këtëqëtëthashëedhety.Aiekuptoimenjëherë.Namorimeveteenafutibrendanështëpi.Thirrigruanevetdheeulipranë.PastajthirriMejën.Ajoufutbrenda,ashtusiishtedukepunuarjashtënëkopsht.-A edi ti se cilët janëkëtamiqqëkanëhyrënë shtëpinë

Abasi, dëshnicari pa varr

25

tonë?-ithaaiMejës,qëtadëgjonteedhegruajaetij.-Jo,baba.-Atëherë,takojiqët‘injohëshdheqëndropakaty!Mejanadhadorëndheqëndroitedera.-KydjalëështëAbasi,ështëjetim,-thababaiiMejës,-jetonmetëmotrën,Shegën.Unëmendojqëkëtatëdytëqëndrojnënështëpinë tonë. Tani ti, vajza ime, nuk je vetëm. Tani do të keshedhevëllaedhemotër.Jujenitrefëmijëtemi.Ajupëlqenkjoqëuthashë?- Vjerri tënd paska qenë njeri i jashtëzakonshëm, - thaGaniu- Ashtu është, vërtet. Mua më dolën lotët pa dashur kurmrekulli‘. Shega u ngrit, vrapoi të përqafojë Mejën dhe tha engashëryer ‚motraime‘.…Nendenjëmatynjëvitdhendërkohë,babaiiMejësuinteresuapërShegënqëtëgjenteedheajofatinevet. Pasoinjëheshtjeeshkurtër,aqsaGaniufshiusytëmekurrizinedorëssëvet,uqetësuadisidheibuzëqeshiAbasit.-Japikërishtkështudotamendojaunënjëtakimnjohëstëdjalitmevajzënparasetëmartohen.-thaGaniu.-Pokyrastitëndështëipapërsëritshëm.EdhetidheMejapaskeniqenëmefattëmadh.Fatkeqësinëqëushkaktoinëna,zotiuakëmbeumefatinemadhqëudërgoi.Muakjomëduketpërrallë.Nëkohëntonëështëepamundurtëndodhëkështu.-Kuremendoj tani, - thaAbasi, -mëduketsikurmëkanëmarrëpërtëkrisur.KështuthotëedheMeja.Përrallëiduketedheasaj.Junukmundtakuptoni.Kurtëmungojnëtëdyprindërit,kurnukkeasbabaeasnënë,ështëetmerrshme,pormosepastënjerifatinefëmijërisësimeetëShegës.

Mustafa (Muci) Fezga

26

7.-PasditjaevonënëHamburgishteshumëebukur.Jovetëmdritateshumtaelektrike,poredhedritaehënës,tëdyjabashkë,ijepninnjëbukuritërrallërrugëvedhepemëveqëimbuloninatongasipërmenjëkurorëplotngjyra.Portiimadhiqytetitnukishtelargngastacioniitrenit.Udhëtarëtpoecninsitëdehurngalodhjalehtëqëvintengadeti ishte i lagësht.Rrugët thuajse ishinboshngakalimtarët.-Kujdes,mosushpërndani-udëgjuazëriiThanasit,-ndiqninjëri-tjetrindhemosshpejtoni.Portinukështëasdyqindmetralargprejkëtej.Kohëkenimebollëkpërtaparëmirëkëtëpjesëtëvogëltëqytetit.Para derës sëmadhe të hyrjes për në port, qëndronin dyrojemeuniforma.Atonukendaluanfarelëvizjenevarguttëgjatëtënjerëzve.NdoshtangaqëThanasi,qëprintevargun,uthaautregoidiçkarojeve.AnijaqëdotënisejpërnëBoston,ishteshumëemadhe,mëemadhe nga ajo austriake. Ashtu si nëDurrës, Thanasi lexonteemrat dhe priste që njerëzit të hipnin ngadalë nëpër shkallët elartaqëtëçoninnëbrendësitëanijes.-Ne ishimtëparët, - i sqaroiThanasinjerëzitevetpasiungjitënlart,-sevendiynëquhetAlbaniajovetëmnëEvropë,portëalfabetitnëtëgjithagjuhët.AbasitiudukkrejtpavendsqarimqëbëriThanasi.Grupidëshnicarzurivendnëkabinënkuidrejtoishoqëruesi,me çelës dhe iku duke lënë nga pas jehonën e përshëndetjesgjermane‚AufWiedersehen‘.

Abasi, dëshnicari pa varr

27

-PolargohemigjithnjëemëshumëngaShqipëria,-thaAbasi.madhkyiyni,ndajpomarrimrrugët,ngasytëkëmbët.Pasiudëgjuansirenat,anijaunis.KatërshjaeBregut,qëenisi këtëaventurë si një lojë, tani ishte shtrirënëpërkrevatet ekabinëssëanijes.Polundroninnëoqeaninepaanë.Njëudhëtimqëdotëishtetepërigjatëeshumëimërzitshëm.Nënjëngaditëtengrohtatëasajveretënxehtëataungjitënnëkuvertëdheepanëmeimtësianijen.Ishteshumëmëemadhe,porjoaqeredheebukursaajoepara.Nëkuvertëlëvizninpasagjerëtëshumtëdhenjëpjesëgjithashtuemadheishteulurnëpërstolatqë mbushnin kuvertën. Ngado që ktheje sytë, shtrihej det dhevetëmdet.Detivalëzuarmecavijatëbardhashkumeqëlëvizninngadalë.Gjëebukur,porasgjëtjetërmëshumësekjo.Ditëtëtëra.Edhenata,enjëjtanatë.Zhurmëmotorëshdhelëkundje,herëtëlehtaeherë-herëshumëtëfortasatëvininzorrëttegoja.Selmaninezintedetishpesh.Endjentesevalëtedetitdotërriteshin,siaiqëmedhimbjetekockaveparalajmëronshiun.Dhemenjëherëbëhejkeq. -Selman,aekeprovuartëlaheshteajodhomaqëshkruhetvëcë?-thaAbasi.-Ujëinxehtëtëdjeglëkurën.Çfarëkënaqësie.Biesishiivaluarngaqielli.Mukujtuakazaniesapllakjaqëpërdorimnenëkatua,meserëssëbajgave.Eh,sagjëratëmirakabotaqënenukinjohim,palet‘ishijojmë.Shkonitanimeradhëelahuni.Umbushënkatërditëqëpoudhëtojmë.Endienierënqëvjenngatrupi?Kishinkaluartreapokatër javëtë tjera.Atanukembaninmendsesa.Tëgjithaditëtudukeshinnjëlloj,paasnjëngjarje,pabisedamenjerëztëtjerë,veçsemenjëri-tjetrin.Thanasikishditëqënukishdukurnëkabinënetyre.Asnëkorridore,assipërnëkuvertëneanijes,asnësallatengrëniesnukekishinparë.

Mustafa (Muci) Fezga

28

Ishte mesnatë kur dera trokiti fort dhe një zë nga jashtënjoftoi:jemitëparëtqëdotëzbresim.Zenelihapiderën.IshteThanasi.-Mendovaseishitnëgjumëtëthellë,-thaThanasi.Merrnivetëm teshat tuaja. Të tjerat lërini si janë, nuk ka nevojë përrregullime.Edheçelësinlërenitederangaanaebrendshme.Mundtëdilniedhenëkuvertëtëshikoniqytetinngalarg,porkujdesseështëpakftohtë.Nukduatësëmuretndonjërisenaprishetgjithëplanipastaj.Natëndotakalojmënënjësitipkazermeushtarake.Nesërrrugënpërnëvendinepunësekemimetren.Dhemekaq,punëqëekenipriturdukeudhëtuargatinjëmuajtëplotë.8.-Duke ndjekur Thanasin nga pas, ata zbritën nga anija,kaluanshinatetrenit,pastajecënpërmesnjësheshitëvogëldheu gjendënpara derës së godinës sëmadhe njëkatëshe ku do tëkaloninnatën.Thanasiepërshëndetirojën,njëburrëivjetërmemustaqetëbardhaqëivareshinmbibuzëdheibërimeshenjëatijt’ilejontepunëtorëterinjtëhynin.Sallaishteemadhe,meshumëkrevatedruri,camenjerëzeshumicabosh.DymbëdhjetëshjaeThanasitzurikrevatetpranëepranëdhenjerëziterraskapiturngalodhjautëbëningjumëtëlehtëeçlodhës.Në mëngjesi u dëgjua zëri i fortë i rojës që u kërkontepunëtorëve të zgjoheshin e të kryenin shpejt e shpejt nevojat e

Abasi, dëshnicari pa varr

29

shumëerregullt,menjënumërtëmadhkrevatesh,medyshemetëngriturngatokaetështruaramepllakatërëlule.Pllakatishintëpluhurosuranganjëllojrëreeimëtmengjyrëmidiskafesetëverdhës.Duketvintengambeturinatevagonëvetëtrenittëpunësdhomatepastrimitpersonal,dushetdheatomeshenjënwc.Rojarrintepranëportës,porsytëimbantemëshumëbrendaeshihtemekujdes gjithçka.Ndoshtamund të jetëdhe shqiptar,mendoiAbasi,enukdotëtregohetsedishqip.Pasilaushpejtfytyrënerregulloitrastën,AbasiuthashokëvetëshpejtoninseekishparëThanasinqëipristetedera.dhe pa pritur ndonjë përgjigje, vazhdoi. - Tani më dëgjoni meEvropa.Unëdot’jupajistanimenëkartonpersonalqëshërbensipasaportëpërju.Ruhenimekujdesatë.Aiburrimemustaqetqëdot’jujapëçantatepunës.Nësektordotëshkojmëmetren,icilindalontesheshitjetër,dhjetëmetramëposhtë.Thanasi pyeti nëse kish ndonjëri ndonjëpyetje dhe pastajshpjegoi pa asnjë hollësi punën që do të kryenin, disiplinën,ditës.-Metreninqëdotëndalojëtanidotënisentregrupe,grupiiBreguttëKëlcyrës,aiiVëndreshëssëSkraparitdheaiiTaçittëKolonjës.Pasdhjetëminutashbëhetnisja.Tanishkoni, i tregonirojësmemustaqetëbardhakartonëtdhemerrniprejtijçantat.Jutëtjerëtqëndronikëtuemëprisniderisatëkthehemunë.Dotësistemohenipjesë-pjesë.dhe shkuan te sheshi tjetër ku sapo kish ndaluar treni i punës.Abasiihodhinjësydyshemesësëvagonit.Ishtepoaipluhur,por

Mustafa (Muci) Fezga

30

meshumicë,aqsamundtamerrjemelopatëdhepoajongjyrë.‚Pra,kynaqenkatreniqëdotënaçojëedotënamarrëngapunaçdoditë,thaAbasimevete.Palotren‘.Nëdyvagonëteparëishinulurdisapunëtorë,ndërsavagoniitretëishtebosh.Vagonëtetjerëmbaninmateriale,traversadruri,zhavorr,shinahekuriesendeqënukdukeshinngalarg.Atahipënnëvagoninetretë,kuipristenjëpersonqëndoshtadot’ishoqërontederinësektor.Aiishteafërtëdyzetave,ezmer,tëdrejtë,nukdukejasnjëkodërpërrreth,hapësirëesheshtëdheepafundngatëgjithaanët.Njëvendishkretë.‚Ekushmundtëvintekëtupërtëpunuar,veçnesh‘,mendoiAbasi.Treni ndaloi para ca barakave të gjata të ndërtuara medërrasa druri. Ezmeri i pluhurosur ua bëri me shenjë dhe atazbritën.Dukeshinfaretëhutuar,nukdininç’tëbënin,qëndroninpa folur, dukeparëpër rreth sikur të kërkonindikë. Pranë tyrefrenoimezhurmënjëmakinëdheprej sajzbritiThanasi,që siçdukejindiqtengapas.-Kyështësektoriihekurudhëskudotëpunoniju.-thaai.-Nësektorëtmëtej,qëvazhdojnënjëripastjetrit,punojnëgrupegjithashtungaBallkani;grekë,boshnjakë,rumunëetj.Jemitëgjithëmetënjëjtingjaktënxehtëdheduhet tëkemishumëkujdes, tëruhemingasherret.Grindjetdherrahjetjanëtëdënueshmekëtudhedënimetjanëtërënda,deriteburgu.Kuptojenimirë,jukeniburg. Thanasi i pa të gjithë një e nga një. Asnjeri prej tyre nukdukejtëbuzëqeshte.Njëllojshqetësimitëpakuptueshëmshihteainëfytyratetyre.

Abasi, dëshnicari pa varr

31

-Jukeninjëshef,qëduhettëjetëvonuarrrugësdukeardhur.Atijdot’ibindenipërçdogjë,-vazhdoibisedënThanasi.-Aidot’ujapëparadhënieneparë,osesitëthuashnjëpjesëtërrogëssëparë,tëcilënmundtabashkonimeatëqëudhashëunënëanije,nësenukekeniprishur.Pagaështëpesëdollarëdita.Edielaështëpushim.Mirëështëtërrinikëtu,nëbaraka,porpotëdonimundtëjepnirojësmemustaqetebardhakartonindhenësekavendtëlirë,shumëilirë.Tëhënënpagdhirëmirë,nëorën5dotënisenimepokëtëtrenpërtëqenëkëtu,nëvendinepunësnëorën6.Udhëtimimekëtëtrendheushqiminëmensënepunëtorëve,nëbarakën10,ështëpapara,porduhettëparaqitnikartonin.Nësedonigjëtjetërmëshumëngaajoqëujapin,natyrishtdotapaguanisipasçmimeveqëjanëtëshkruaranëmur.Porushqimiështëibollshëm.Thanasi kërkoi pastaj, që po të kishin pyetje, ta bënin padroje.Uthasegjatëkëtyretreakatërjavëvetëpara,çdoditëtëhënënëmëngjes,aidotëishtekëtupranëtyre.Pastaj,mëvonë,Tëdymbëdhjetëusistemuannëbarakën1.Secilizurikrevatinevet,lambitëçantënenxoringadollapikompletinerrobavetëpunës. Katërshja e Bregut zuri katër krevatet e para, njëri pastjetrit.SelmanidheAbasikishinlënënëmesdymëtërinjtë.Pastyrevintekatërshjaeskraparllinjvedhemëpasajoekolonjarëve.-Jemirreshtuarmirë,-thanjëdjalëngaKolonja.-Nëdarkëdot’iamarrnjëherëkëngëspërvajzëneVeliBeutmenishannëballë.BesojsenjëngajutëPërmetitdotëmambajë.40kolonjarëpërtëmarrënjë...NukedisiquhennëKolonjëkëtollojvajzash.Tëgjithëqeshënmezëtëlartë,porqeshjenetyreendërpreu

Mustafa (Muci) Fezga

32

Nëderëhyrinjëdjalëipashëm,iveshurmekominoshetëkuqe.Tëgjithështangëndhesikurndaluanfrymën,jongatoniqëpërdoriaiqëfoli,porngaqëaifolishqip.-Shqiptar je ti? - thaAbasipasimblodhipakveten. -Ti je-Po.-thaai.-Ja,tëprezantohem.Velimëquajnë,VeliHoxha,emërinjohurngaajokëngaqëdotëkëndojënëdarkëaidjali.Pondonjëritnukibëjnërrobatepunës,tëvijëmemuat’ikëmbejmënëmagazinë.Tëtjerëttëhipinnëvagonetënqëështëmbihekurudhëetëpresinaty.-Nashkrivegjakun,-vazhdoiAbasi,-sepovrisjamendjensidomerreshimveshmenjëshefqënukdishqip.Pasdisaminutashhipëntëgjithëmbivagonetë,njëplatformëengriturmbikatërrrotatëhekurtadheunisën.Veliulëviztenjëlevësapara-prapadheplatformashkistembishina.Ndaluanpasndonjëçerekore,zbritëndheehoqënvagonetënpërtalënërrugëntëlirë.Veliuimblodhirrethvetestëtregrupetdheushpjegoipunënpunësh: e para, do të vendosim traversat e drurëve që shihnitë stivosura në lëndinë, me largësi njëra nga tjetra sipas këtijshabllonitjeshil;edyta,dotëtransportojmëshinatehekurtaqëshihninëanëtërrugësdhedot‘ivendosimmbitaversa,nëlargësinjërangatjetrasipaskëtijshabllonittëkuq;etreta,qëështëpuna

Abasi, dëshnicari pa varr

33

mëme përgjegjësi, do të vendosim nofullat mbajtëse që lidhinshinënme traversën dhe do të bëjmë shtrëngimin e tyre. Seciligrup do të bëjë gjatë javës njërën nga këto tre punë dhe javënmëpasdotëkëmbenivendet.Natyrisht,nukpërjashtohenpunëtëtjeraqëmundtëdalinkohëpaskohe.Tanibisedonidhendanivendetepunëssitëdëshironi.saktësitëmadhe,ndryshedotaprishimpunënqëështëbërëgabimderinë12tëdrekësdhenga2edrekësderimë6pasdite,gjithsej10 orë pune. Pushimi për të ngrënë drekën është 2 orë. Kushdëshiron,mundtëbëjëedhendonjëdorëgjumë.Mëngjesiështë5derinë5egjysmë.Darkaështëngaora6egjysmëderinë8.Ushqimihahetnëmensëdhevetëmnëmensë, tebaraka10.Kandonjërindonjëpyetje?Udeshëntëpunonindygrupepër tëngriturnjëenganjëshinatqëgrupiimëparshëmipunëtorëvenukikishtevendosurmbi traversat.Veliuvuri remenjëherëqënjëshinënuk takonteshumicënetraversave.-Shihmaskarenjtëç‘kanëbërë!-shauaimezëtëlartë.-Bëramirëqëipërzuradje.Tanineduhettëbëjmëedhepunënetyre.Bënëshpejtkorrigjiminitraversave,vendosënshinat,matënlargësinëmestyre,vunënofullatkapëse,pastajbulonatdhedadotdyvetë.- Shtrëngimi i dadove është puna më e rëndësishme nëgjithëpunënegrupeve.Moskinifrikësekëputenbulonat.Letëkëputen,portë lira,nëasnjëmënyrënukduhettë jenë.Dheaedinipse?Sepsepotapërkulëshnjëshufërhekuridisaherëradhazipapushuar,paspakajokëputet.Edhebulonate lirëkëtëbëjnë.Luajnëkurecëntrenidhepastajkëputendhetrenitjetërqëvjen

Mustafa (Muci) Fezga

34

pastijmundtëdalëngashinat.-SamirëqëkemiVeliunshef,-uthaAbasishokëve.-NgatëNëorën12 ra sirenaedrekës.Tëgjithë lanëpunëndheudrejtuantebaraka10.Kishtenjëvendtëhapurpërtëlarëduartdhenjësërëndarjeshmeshenjënwc.Atakryennevojatpersonale,lanëduart,ufshinëmepeshqirëtqëvareshinnëmurdheufutënnëmensë.Secilishkontenësportel,jeptekartoninetijdhemerrteushqimin,kuevetmjamundësipërzgjedhjeishtegarniturametëcilinshoqërohejmishi.Drekaishteemirë.Kishtenjësupëmepakorizekarota.Njëpjatëmemishemepatatetëzieradhenjëëmbëlsirëqëngjantesirevani.Bukaishteprejgruri.Haninmelugë,mepirunëethika.Nëtabakakishteedhenjëllojletresishamipërtëfshirëbuzëteduart.Ata hëngrën shpejt e shpejt nga që ndjenin uri tëmadhe.Mëngjesnukkishinngrënëatëditëdheasnjënukipyeti.Udrejtuantekbaraka1dheushtrinë,secilinëkrevatinevet.Donteedhenjënukkishinasnjëdëshirëpërbiseda.Pordhegjuminukizintengalodhja.-Ulodhëtshumë,evurare,-thaVeliudukehyrënëbarakëmebuzëqeshjenqërrallëiiktengafytyra.-Porështëditaeparëepunësdheudhëtimi tepër igjatëqëkenibërëuka lodhur.Tëgjithëekemiprovuar tensioninqë të krijohetbrendavetes kurpretdiçka,paediturfareseç‘prettëtëdalëpërpara.-Amundt‘jupyes,zotiVeli?-iudrejtuaAbasi.-Amundtënathonisengacilivendështëfamiljajuaj?-Ke tëdrejtë, - thaVeliu. -Siç ju thashëpakmëparë,unëjamVeliFaikHoxha.KamardhurfareivogëlnëBoston.BabaimenënënmëkanësjellënëAmerikëkëtue20vjetmëparë.Psekanë

Abasi, dëshnicari pa varr

35

ardhuresikanëardhur,unënukedi.BabaimëkathënësenejemingaPërmeti,ngaTregu,thotëai.VetëështërriturekapunuarmevitenëStamboll.KaqenëmepunëteknjëavokatilindurgjithashtunëzonënePërmetit,ngavendiiSamidheNaimBeut,ngaFrashëri-Poneqenkemingainjëjtivend,mordjalë,-thaAbasidhesytëiunjomënpadashur.-Nemundtëkërkonimgjithëbotëndhenjërastsiky,njëdjalëtëtillë,aszotinukdotënaekishgjetur.Përnënënthatëqëishte…..,nukepaskeni?-Nënakanjëvitqënakalënë.Qehumbjamëemadheqëkemi pasur. Ju priste me gëzim të madh t‘ju shihte dhe pyestegjithnjënësekishitardhur.Unërrojvetëmmebabanë,iciliështëavokativjetërnëBostondhetepërizënëmepunë.-Tërronivetëdhenënat‘juketëlënëuratën,-thaSelmani.-Faleminderit,Selman.Nëtëvërtetë,-thaVeliu,-mëshumëu kujdesa unë me babanë që t’u gjenim. Jo si Abas e Selman,kuptohet,porsipërmetarë.Abasikërkoitëdintesindodhi,porVeliu,sikurtëmosekishdëgjuar,vazhdoitëtregojëdukekaluarnëpërmendnjëngjarjenëdukjesiparëndësi. 9.-Veliu kish më se katër vjet që merrej me ndërtimin ehekurudhave që lidhnin Bostonin me zonat e e largëta rrethtij. Veliu e quante, ashtu si i ati, një punë shumë të bukur e tëdomosdoshme për zhvillimin e vendit, sepse nukmund të ketëzhvillimpahekurudha,thoshteai.NjëditëThanasikishardhurteFaiku,babaiiVeliut,përnjëpunëtëtij.UndodhrastësishtedheVeliuatykuruhapbisedapërnismënqëkishmarrëQeveriaesapoformuareIsmailQemalitpër

Mustafa (Muci) Fezga

36

rimëkëmbjenevenditnëpërmjethapjessërrugëvetëemigracionit.AidëgjoiThanasinqëitregonteFaikutsepovendostelidhjemerajonetejuguttëShqipërisëpërtëpërgatiturkontingjenteteparatëemigrantëveshqiptarëpërnëAmerikë.DotanistepunënmezonënePërmetit,KolonjëseSkraparit,sepseedhevetëishtengaatozona.Babaiepërgëzoipëriniciativëndheiuroisukses.-Tydotëecëmbarë,sepsekezgjedhurrajoninenjerëzvemëpunëtorëemjafttëvarfërekonomikisht.”ithaai.Veliudëgjontemevëmendjedhemeziprititëndërhyntenëbisedënetyreetëthoshteedheaimendiminevet.djemshngafshatratrrethfshatittonë.Nenukkemitëafërmatje,portëpaktëntënjohimseçfarëracejemi.-Edheunëkamdëshirëtëmadhetëshohedhenjëherënjerëzngakrahina imeparase tëndahemngakjobotë, -kishte thënënënaeVeliutqëqëndrontenëkolltukunevendosurafërdritaressëmadhetësallonittëpritjes.-EdheunëtëlutemThanas.ThanasiqeshidheungehpakpërtëtreguarseedheaimundtëbëntediçkapëravokatinenjohurtëBostonitdhepërfamiljenetij,ecilaetrajtonteatëprejkohëshsipjesëtartësaj.- Është punë e mbaruar nënë, nëse kështu e doni vërtet.Po, ku do t’i çosh të punojnë, Veli? Do t‘i marrësh me vete nëhekurudhë?-Natyrisht.Poqepërt‘içuarnëminiera,mëmirëmosm’isill.Unënukduatëturpërohemmeta.-Jaubë,-thaThanasi.Ngacilifshatido?-OsengaFrashëriinënës,osengaTreguibabait.- Këto zona i njoh mirë, se edhe unë andej jam, por ngafshatratortodoksetëTregut.Megjithësebesimetfetareikemitëndryshme,kemikaluarshumëmirëmenjëri-tjetrin.Bileshpeshemendojseatatëbesimitbektashianjanëshumëmëtëmirëngane,tëbesimitortodoks.-EprisheThanas,-ndërhyrimetaktFaiku.-Nenukduhet

Abasi, dëshnicari pa varr

37

t‘indajmëkurrëshqiptarëtnëmyslimanëapoortodoksë,katolikëapo bektashinj. Ata janë shqiptarë dhe feja e shqiptarëve ështëshqiptaria,ekedëgjuartikëtë?-Ekamdëgjuar,zotiFaik,porjaqënaështëbërësizakon,thjeshtpërmuhabet.UnësapouathashëkonsideratënqëkampërkëtotreakatërfeqëjanënëShqipëri.-Dhesakohëkeqëmerreshmehekurudhat?-pyetiAbasipasiedëgjoimevëmendjetregimineVeliut.-Kam4vjetqëpunojnëkëtëkompanimesektorëtëshumtë.Unëjamnjëngaaksionarëtevegjëltësajdhemerremmëshumëmepunëadministrative,punëzyrash.Pormeqëerdhëtju,vendosatëqëndrojkëtu,tëbëjedhepunënsidrejtuesnëkëtësektor.Dheebëjmeqejf.Ngaditaeparëendiejvetenshumëtëkënaqurngapërmetarët.Edhenënadotëgëzohejshumë.Sashumëedëshirontetakiminmeju,pornukdeshizotiqëajotëpristesatëvinit.portiesidomosbabai,dotëhabitenishumëkurtëmësonisengavijmëne.Sirena embarimit të pushimit ua ndërpreu atë bisedë, tëcilënebënteaqtëkëndshmepraniaeVeliut.Egjithëditaishteenxehtë,temperaturaishtetepërelartë,nëmetempedukejseaskushnukkishtekohëtëshkëmbentendonjëPombaronteorari ipunëssëditëssëparë.Veliunukishtelarguarasnjëçastngahekurudha,qoftëedhepërtëpirëdiçkateklubiapopërndonjënevojëpersonale.Kurrasirenaembarimittëpunësaiiftoitëgjithëtëhaninbashkëdarkëneparë.-Tanitëshkojmëtëlahemi.-thaai.-Takoheminëmensë.Unë

Mustafa (Muci) Fezga

38

jupresatjekështusijeni,tëdymbëdhjetë.Duatëpimëedhenganjëgotërakipërmirëseardhje.NatyrishtjongaajoePërmetit.Duke u larë në lavamanin e gjatë ku derdheshin gjashtërubinete uji, Abasi kalonte nëpër mend copëza nga bisedat qëubënëgjatëgjithëditës. Idukej sikur ishtenë fshat,punonteebëntemuhabetmeshokëtevetendientenjëkënaqësitëveçantënëshpirt.Duket ishtesjelljaeVeliutajoqë ianxisteatëndjenjëkënaqësie. Po sikur të kishin brigadier ndonjë zezak? O nëne,nëne...AbasihapiçantëndhenxoriprejandejshishenerakisëqëiakishdhënëmeveteMeja.Eh,Meja.Emrinesajethamezë.FytyraeMejësuduknëpasqyrënedollapit,nëvendtëfytyrëssëtij.Doraiudrodheshishjapërpakira.Iubësikurdëgjoizërinesaj-‚mosharrotëmëshkruash‘.Pastajdëgjoizërinetij-‚satëmbërrij,dotëshkruaj‘.Ozot,thamevete,duhettëpyesVeliunsidërgohetletraprejkëtijvenditëhumburderiatjeteMejaimenëBreg.-Abas,-thaVeliu,-atëshishenqënxorefutepërsërinëçantë.Rakinëekeningaunë.Duatëplotësojedheporosinëqëmëdhababai,tëngrenjëshëndetngaanaetijpërsecilinprejjush.Aimbushigotatpër tëdymbëdhjetëvetatdhebëriuriminpërmirëseardhjenepërshëndetinetyre,përtapasurpunëntëtijnëfshattëgëzojëshëndettëplotëdhetëvuajësamëpakgjatëkohësqëatadotëishinbashkëdhekaqlargtyre.mendjeme të gjithë shokët këtu, t’u falënderoj për kujdesin qëkenitreguartidhefamiljatëndepërnetëgjithë.Nenukdimësit’ua shpërblejmë,veçqëdo tëpunojmësa të jetëemundurmëshumëemëmirë.Juurojmëjudhefamiljessuajgjithëtëmirat.- Faleminderit Selman, faleminderit Abas, faleminderit tëgjithëve.

Abasi, dëshnicari pa varr

39

bisedonin.AbasiepyetiVeliunpërbabanë,nënën,përshëndetine tyre,përpunëtqëbënin,nësekishtemotraevëllezërtë tjerë.Pastajepyetipërmoshënenëseishteimartuarosejo.-Unëjam26vjeç,-thaVeliu,-pornukjammartuarakoma.-Qenkemimoshatarë, - thaAbasi, -porunë jamimartuardhekamtredjem.-Epamundur!-thaVeliu.-Pse,savjeçjemartuarti,Abas?- 18. Kam 8 vjet martesë dhe kam 3 fëmijë. Për tetë vjetmartesënukjanëshumëtrefëmijë,apojo?-Pogruajasavjeçeështë?-Ajoështë25.Emorakurishte17.-Popsetëmartuankaqshpejtprindërit?-MosepyesnimëtejAbasin,-ndërhyriGaniu.-Kahistoritëdhimbshmeai.Veliu nuk folimë. I bëri shumëpërshtypje kjo bisedë dhe-Pogruajatëndeçfarëbënmetrefëmijëtëvegjëlnëfshat?Simundtëjetojëajo?Tëpunojëapotërrisëfëmijët?TiAbas,ekemenduarmirëkëtëpunë?Takishemarrëedhefamiljenmevete,ndoshtadotëkishebërëmëmirë.Abasiulikokënmbitavolinë,portëgjithëekuptuansepoqante. Shpatullat i lëviznin sikurdonin tëdilninngavendi.Qaumedënesë.Asnjërinukfoli.Uhutuantëgjithë.Veliumëshumëse ata. E ndjente veten keq që i bëri atë pyetje. Pormoshatarëishin,mendonte,duhett’iabënte,pastajtëmendoninbashkëpërndonjëzgjidhje.Njëtorturëtëvërtetëduhettëndjentegurajaetij.Ndoshtaajomundtëbënteedhegabime,qëmundtëishinfatalepër familjen.Veliumendonte tabisedonteedhemebabanëkëtëgjendjetëAbasit.

Mustafa (Muci) Fezga

40

-Abas,mëfalqëtëshqetësova,-ithaVeliumenjëzëlutësqëmezi i dilte nga goja dhe duke i ledhatuar shpatullat, - nukdojatëtëlëndoja,setiikemenduarvetëtëgjitha.Kerënënënjëmendjeedhemegruan,sigurisht.Pastajpavështirësinukkalohetkjovarfëriekonomikeqëkeninë fshat.Mendojseçdogjëdo tërregullohetsijomëmirë.-Mëfalnijumua,-thaAbasi.-Këtokohëtefunditmëndodhshpeshtëbienëçastetëtilladëshpërimitëthellë.Juprishaedhejuvekëtëmbrëmjeqëepritëmmekaqdëshirë.-S’kagjë,-upërgjigjëngatitëgjithëmenjëzë.TështunënnëdarkëbrigadaeVeliutunispërnëqytetsepseenesërmja ishteditëpushimi.Veliu ikupërpara,kishmarrëmevete,nëmakinënetijAbasindheSelmanindhedotapristegrupintesheshiparastacionittëtrenit.RojamemustaqetebardhaepërshëndetiVeliundheilejoitëbëningjumëtëëmbël.-Tanijumundtëdilninëpërqytet,-iuthaVeliu.-Mbrëmjaesotmeështëebukur,pormosuvononishumësepsepasmesittënatësdotagjeniderëntëmbyllur.Duat’jukujtojedhenjëherëqëtëjenishumëtëkujdesshëmmerregullatnëqytet.Natënemirë.10.-Faiku dëgjoi zhurmën e makinës që ndaloi në oborrin eshtëpisë,ungritngatavolinaepunësdhedolinëdritarendhomëssëpritjes.NdërkohëAnnahapiderënekabinetittëtijdheenjoftoipërardhjenetëbirit.Faikuefalënderoiatë,paekthyerkokëndhepaehequrshikiminngamakinaendaluarnëoborr.Ngaajodoliaiburripërtëcilinikishfolurgjatëibiri.Ibëripërshtypjepamjaetijerregullt,fytyraerruardheepastër,njëtrupprejatleti,njëfytyrëtipikeballkanasemenjëkafetëlehtëqëanontemëshumëtebronzi.Njëtrupqëmundtakishinzilishumëartistëtëskenës

Abasi, dëshnicari pa varr

41

dhetëkinemasë.Abasi,ishoqëruarngaAnnaqëtashmëkishzbriturtederakryesore e shtëpisë, u ngjit lart duke e ndjekur zonjushën ngapas,ndërsaVeliuktheumakinëndheulargua,ndoshtadikupërfundjave.-MirëseerdhezotiAbas,-thaFaikudheizgjatidorën.-Nuktë kisha përfytyruar dot kaq elegant,me gjithë përshkrimin qëmëbëriVeliu.Kjoështëditaqëekishapritur.Ekishaparëvetëmnëëndërr,porjaqëedheëndrratdalinnganjëherë.Dhetani,julutem,ulunidhedëshirojtandjenivetensinështëpinëtuaj.AbasizurivendatykuitregoimedorëFaiku.Aiishtetanipërparaavokatit tëdëgjuar.Qëndronteulurpërballë tijdhenukIdukejvetjadudumnëatështëpimedykate, të rregulluarkaqbukur,mekaqshumëdhoma,meatëoborrtëmadh,megjithëatoluleshumëngjyrëshe.EçfarëmuhabetimundtëbënteaimenjëavokatsiFaiku. ‚Ozot,kotqëerdhakëtu‘,mendoi.NukkishteasVeliunpërndihmë...-Rakingaajoqëpiunë,-ithaFaikuAnnës,ecilashërbenteprejdisaviteshnështëpinëetyre,-Tëtjerat,tiedivetë.Sotkammikunpërtëcilinkakohëqëkamëndërruartëmëvinte.AievështroiedhenjëherëAbasin.-Abas,këtu teunë ti jenë shtëpinë tënde,nuk jemik.Mëduketsendiheshsikurjembigjemba.Çlirohungaçdollojstresitëlutem,dotëpimënganjëgotëngarakiaqëdotënasjellëAnnadhedotëbisedojmë.Tathashëedhenjëherë,unëduatashijojkëtëëndërrqëm’urealizuanësajetëzotit.Veçnuktëpyeta,ngacilazonëePërmetitvjenti,Abas?lirshëm e me pasion, të cilin e kishte pjesë të qenies së tij. Aibuzëqeshidhedrejtoipaktrupinnëkolltukunkuishtefundosur.

Mustafa (Muci) Fezga

42

-UnëvijngaDëshinica,zotiFaik.- Ti vjen nga Dëshnica, vërtet?Mesa duket, mrekullitë nështëpinëtimenukpaskantëmbaruar.-JovetëmngaDëshnica,pormësaktëakoma,ngaBregu.Jovetëmunë,poredhetreshokëtemi.SipastregimittëVeliut,jemingaenjëjtakrahinë,ndoshtadhegjitonë.-Ështëevërtetë,ikamthënëVeliutsejemingaKëlcyra,ngaTregu,siçethoniju.PorfamiljajonëështëshkëputurshpejtdheunëkamshkuarfareivogëlnëStamboll.-Tënjëgjakuqenkemi,zotiFaik,tëgjakutdëshnicar.-Ethesaktë,Abas.S‘kasitëthuhetmëmirë.AtamorëngotatevoglakarakteristikedëshnicareqëuserviriAnnadheitrokitën.-Duatëuroj,idashurAbas,mirëseardhjennështëpinëtime,qëtanidotëjetëedheshtëpiatënde.Tëurojgjithashtugjithëtëmiratty,gruasdhefëmijëveqëkelënënëBreg.- Gëzuar edhe juve, qëma lehtësoni kaq shumë dhimbjenqëmëështëgrumbulluarja,këtu,-dhegishtinevuritefyti,-qëngaditaqëjamlarguarngashtëpia.Jufalënderojshumë,juvedhefamiljentuaj,zotiFaik.Juurojgjithashtu,gjithëtëmirat.Secili piu gotën, pastaj ulënkokatdhedukej se tëdy ranënëmendime.Ndoshtamendonintënjëjtëngjë,fatinefamiljarëvetëshumtëngavendiityreqëbraktisninfamiljetpërtëndërtuardiçkamëtëmirë.Çfarërrugemundishtekjoqëpërtëarriturnjëgjëtëmirëduhejtëbëjepatjetërnjëgjëtëdhimbshme.Tëishtekyndonjëligjinatyrës?Poja,përshembull,përtëndërtuarnjështëpitëreduhettaprishëshatëtëvjetrën.Disaeprishinfare,methemel.Madjeedherevolucioneteluftëratkëtëgjëbëjnë,enisinKrijohenedheshkencapastajpërt’istudiuar.Faikuepranontenëndërgjegjenevetseduhettëishnjëligjinatyrësky.Pastajembylli

Abasi, dëshnicari pa varr

43

memendiminseedheilaçetpërtëshëruarsëmundjettëhidhurajanë. -Veliumëkathënësemërziteshshumëkëtu,shpeshekalonheshtjes.Asnjëndryshimpërmirënukmundtëbëhetpadhimbje.Nënalindfëmijënesaj,qëezënëcastetenjëdashurietëmadhe,epretatëpërnjëkohëtëgjatë,menjëdashuritëpamasë,porelindmedhimbjeshumëtëmëdha,ndonjëherëdukedhënëedhejetënesaj.Këtëduhettakuptojmëtëgjithë,-thaFaiku.Abasiulikokëndhefolinëpërdhëmbë.-UnëunisasepseedheMeja,ështëemriigruastime,pasiumenduadheqaudisaherë,këmbëngulitënisesha.Ajonukedurondotqëne takalojmëgjithë jetënmevuajtje tëpërditshme.Dheshpresatpërtëndërtuarnjë jetëmëtëmirëatykujemi, janëtëpakta.Dheedinipse?Josenukpunojmë,pornukkatëardhura,nukkapara.Gruajaimepunonmëshumëseunë.Ajoditëlërojëtokënmeqe,di tëprashisë, tëkrasisëpjergullaepemë të tjerafrutore,tëngarkojëeshkarkojëedhekuajt,tëqethëdelet,tëbëjëedhepazarinnëtreg.Punondukelënëshpirtindherininëesajnëpunë.Sefëmijëtduhenrritur.Dotëmarrëpërndihmëedhenënënesaj,porsidoqoftështëpiadonjëburrë.Edhegruajadoburrë.Esitëmosshqetësohemunë?Unëdotëmundohemtëgrumbullojsatëjetëemundurmëshumëpara,t’inisatosamëshpejt,tëkthehemqëmëthaatoditë,si takishtedëgjuarngagojaezotit,‘mëmirëtëdurojnjëmijëvuajtje tërëndaqëmbarojnënjëditë, sesanjëvuajtjetërëndëqëvazhdonçdoditëenukmbaronkurrë‘.Abasindaloisëfolurimekokëntëulursagatiprektetavolinën,porFaikuvurirepakmëparëqësytëetijishintëmbushur,gatitëshpërthenin.Paspakaiekapërceuatëmomenttëvështirëdhe-Abas,dititëshkruashetëlexosh?-pyetiFaikupërtalarguar

Mustafa (Muci) Fezga

44

Abasinngashqetësimiigrumbulluarnëshpirt.-Amerikançe?shqipe.-Dipak,aqsakammësuarnëshkollëneMertit.Pastajkammësuar edhe vetë në shtëpi, bashkë me Mejën, marr gazeta tëvjetrangaTregudheilexojmë,herëajoeherëunë,ngadalë,porlexojmë,mësojmëedhendonjëgjëngabota.- Pomë çudit, - tha Faiku, - qëditke të lexosh, që di edhegruajatënde.KëpasurmësuesnëMert?-HakiHoxha,equanin;ekamdashurdhenadonteshumë.-PotiAbas,qenkevërtetnjëdhuratëngaPerëndia.AeditiqëunëquhemFaikHoxhadhedjaliim,qëtësollikëtu,VeliHoxha.Ti ke pasur përmësues babanë tim, gjyshin e Veliut,Hakiun.OPerëndiemadhe.Ç‘ishtekyfatqëtësollityteunë?fshatratetyre,përvendinembeturnëgjendjetëmjeruar,përtëardhmen,përfamiljet.Abasiishteçliruarfarengaemocionetdhemërzitjaqëeshoqëronte.Flistemepasionpëratoqëdinteeatoqëmendonte.Nëzërinetijkishtetashmësiguri,sigurinëqëidhuroiFaiku.-Abas, tiduhet tëpërpiqesh tëmësoshedhepakanglisht,tëmjaftojnëpërtërregulluarjetënashtusiduhetkurtëkthehesh.Tanimendojqënemundtëlidhimbashkënjëmarrëveshjetëvogël,qëçdotështunëtitëvishkëtu,teunë.Kamshtëpitëbollshme,netrevetadotë jemi,unë,Veliudhe ti.Gruajakanjëvitqëmëkalënë.NashërbenAnnapërçdonevojëqëkemi,ështëajovajzaqëtëshoqëroikurhyreeqënashërbeurakinëpakmëparë.Annëne kemi si vajzën tonë. I kam thënë asaj të të mësojë shprehjetkryesore që përdoren në jetën e përditshme në shtëpi, punë epazar.Dhetanigjumëtëëmbël.Annadotëtëtregojëdhomënse

Abasi, dëshnicari pa varr

45

-Natënemirë,-thaAbasidukendjekurAnnënngapasnëkorridorinegjatëtështëpisë. 11.-Annaufutnëdhomë,hapidritën,mbyllimekujdesdritaren,pastajperdetprejkadifejetëkuqedhekthehukokënngaAbasi.Airrintepalëvizurnëmesinedhomës.Vështrimiitijsikurshprehtenjëhabi: -Pserriakomakjo?Psenuk ikën?”.Nuk ikish shkuarasnjëherënëmendjemundtëgjendejndonjëherëivetëmmenjëfemërtjetër,nënjëdhomëtëtillëkaqtëmadheetëbukur,qëkadhenjëkrevatgjithashtukaq tëmadhe tëmbuluarmevelenxëngjyrëariemethekëqëvareshinanash.Anna shkoi te krevati ta bënte gati për gjumë, ndërsaai qëndronte akoma pa lëvizur, sikur ta kishin mbërthyer nëdysheme. Shikonte veprimet e Annës dhemendonte. Ajo dukejshumëe re.Ndoshtanuk i kishmbushur30vjeç. Sillej sikur tëishtenështëpinëesaj,paasnjëdrojeedhepseishtemenjëburrënë dhomë. Ajo ktheu përsëri kokën nga Abasi dhe i buzëqeshisikurdontet’ithoshte-ç’mërriashtusiingrirënëmestëdhomës.Buzëqeshjaesajsikurishtoidritëdhomëssëndriçuardobët.Ajohoqivelenxënngakrevati,epalosidheevendosimbinjëkomopranëmurit,zbuloijorganinnënjërincepdheiuafruamengadalëAbasitgjithnjëdukeibuzëqeshur.itij.Pastajajokaloiteshenjat,imoriçantënAbasitdheevendosinëdollap, i shkopsiti xhaketën, iahoqidheevurinëkremastartegardëroba,elaatëhapur,idhashenjëtëhiqtekëpucëteAbasiihoqi.Pastajajoidhashenjëtëhiqtepantallonat.Abasihezitoi,porajo,sipërtangacmuar,uafruadhebërisikurdot’izbërthente

Mustafa (Muci) Fezga

46

rripin.Abasiuskuq.Annaqeshidhei thadukeindarëfalëtnjëemësueset me nxënësit e tyre në institutin e fëmijëve që nukdëgjojnë.-Hiqipantallonatdhevendosinëdollap.Dushiështëtekjoderakëtu.WCështë kjodera tjetër. Para se të shtriheshmbylledritënmekëtëçelës.nëkëtëdhomëgjumi.-Natënemirëegjumëtëëmbël-thaAnnamebuzëqeshjenezakonshmetësaj,-dhepaëndrratëkëqija.Ok?Ajodolinëkorridorduketërhequrderënngapas.Abasindenjigjatëashtuimbërthyernëmestëdyshemesë.ImbetinëmendjeAnnaebukur,kujdestarjadhemësuesjae tij.Sytëesajishintëzjarrtë,burontevetëmdashuriprejtyre.Porjopërsosur.Gjithëqeniaesajrrezatontedhendiztenjëndjenjëqëainukekishprovuar.Mejënedonteshumë,dontetakishtegjithnjëafër, gati ngjiturme të, ta prekte, ta ledhatonte, kurse këtë, kjoishtendryshe,përtambajtursindonjëstolinëduar,sinjëstatujëmbitavolinë,sinjëikonënëmur,tashikojekurqeshte,kurlëviztekëmbëteduart,taprekjelehtë,taledhatoje.Aimendontedhenjëllojafshiinxehtëipushtoitrupindheitendosimuskujt.Abasiuzhveshdheiuafruadushit.Ishtendryshengadushetnëanije.Shtyuderënexhamtëqërrëshqitimajtas.Uhutuangagjithëatorubinete.Nukekuptontesecilinduhettëhaptetëparindhe cilinpas tij. ‚Sa shumëgjëranukdi‘,mendoimevete.Veshipërsëritëbrendshmetdheushtrinëkrevatinegjerëmeçarçafëtebardhëetëhekurosur.Ndjeumenjëherëerënekëndshmeqëvintengabrendashtratiteqëupërzieshpejtmeerënedjersësqëvintengatrupiitij.

Abasi, dëshnicari pa varr

47

Gjumiezurishumëvonë.DotëgdhihejedieladheaimundparëqënukidoliMejaparasyve.Eh,Abas,Abas,folimevete.Dielliimëngjesitezgjoishpejt,porkrevatiingrohtënukelintetëngrihej.Annatrokitinëderë,ehapi,ithanjëmirëmëngjesitëshoqëruarmeatëbuzëqeshjenesajtëzakonshmeeprovokuesedheithasezotiFaikdëshirontetapintekafenemëngjesitbashkëmetë.Abasiungritndenjurnështrat, iupërgjigjpërshëndetjesdheifolishqip,pandonjëdrojëprejsaj,seaiendjenteqëajonukkishngatakuptontegjuhënetij.-Mëduketsetëkamparënatënkëtu,nëdhomë,pornukjamisigurt,kehyrëvërtet,apotëpashënëëndërr.-Nuktëkuptovafare,-iupërgjigjAnnanëgjuhënesaj.Annanëtëvërtetëekuptoimirëdheqeshisigjithnjëmezëtëlartë.-Abasikagjumëtërëndë,-foliAnnashqip.Abasihapisytë

-Jo,jo,...,tëpashëkëtu,-dhevurigishtintekoka.Annës ipëlqeushumëshakajaeAbasit, ibuzëqeshiëmbëldhembylliderën.Airrintendenjurmbikrevatedëgjontetrokitjene takave të saj nëkorridor, trokitje qëvazhduan tëdëgjoheshinderisazhurmahumbipakengapak.KishinkaluarmëshumësekatërmuajqëAbasivinteteFaikuçdotëdielherëtnëmëngjespërtëmësuaranglishtmeAnnën.Porkëtëradhë,ndryshengaherëtetjera,aierdhitështunënvonë.EmoriVeliumevete.Mendontetëpininndonjëgotërakietëtre.FaikunukdolifarengastudiojaetijatëdarkëetëformoninatëtreshenqëmendonteVeliu.Aikishtepunëurgjentedhezorse

Mustafa (Muci) Fezga

48

mundt‘imjaftontenatapërt‘imbaruarepërt‘inisurmepostëherëtnëmëngjes.MekëtërastedheAbasihoqidorëngaidejaeVeliutdheikërkoifalje,sepseedheaidontetëishteilirë,tëbëntedetyrat e anglishtes, që zonjushe Anna i kërkonte në mëngjes.UmorënveshmjaftmirëdheAbasiufutmenjëherënëdhomënshkruajëngadalë.NëmëngjesAbasiungritherët,sitëishtenëkantier.FaikuneAnna po shërbente ushqimin emëngjesit. Flladi pak sa i ftohtëdheecjaeshpejtëpërtëarriturnëkohëikishindhënëfytyrëssësajnjërozëtëlehtë.AbasiepërshëndetiFaikun,ndërsaaiizgjatidorëndheeftoitëulejpranëtij.IthaseVeliuikërkontefaljeqënukepritidot,pastajporositiAnnënt’ipërgatisteedheatijpërtëngrënë.AbasiktheukokënngaAnnatëshijontenurinebukurqëikishrënëdukeshkëmbyertëdypërshëndetjetemëngjesit,tëshoqëruaramebuzëqeshjeledhatuese.-QeveriaeVlorësendenuk ikavënëpunëtpërpara, - thaFlitetsefuqitëemëdhadotëdërgojnëpërfaqësuestëtyrepërtëqeverisintëtjerët.Atëherënjëllojështë,nukqeverisinturqit,porndonjëprincgjermanaaustriak.Dhekjoështëpasojëementalitetittonë.Ubesojmëmëshumëtëhuajvepërtënaqeverisursesatëvetëqeverisemi.Nëvendqëtapërkrahimfuqishëmqeverinëtonëinxjerrimasaj lloj-llojpengesash, i vëmëdrurënën rrotadheembulojmëmeakuza.Fatkeqësiemadhekombëtarekjo.-Ndoshtanukduhetquajturfarefatkeqësi,setëtillajanëatoqëvijnënganatyra,-thaAbasi.pyeta,sikekaluarkëtoditë,kemikohëqënukjemiparë?Mbrëmëishaimbyturmepunë.

Abasi, dëshnicari pa varr

49

- Mirë, faleminderit. Por puna është e lodhshme, koha kameshokët?- Jo, erdhamë shpejt se nuk kammundur t’i bëj të gjithadetyratmeshkrimqëmëkadhënëzonjusheAnna.Pastajdo tëpërgjigjemmegojëdhedomarrmësimineri.Shqetësohemshumëqeshurzonjusha,porunëekamfrikë.-Abas,kyështënjë fat imirëpërtyqënekemiAnnënnështëpidheajoebënmësiminmeshumëdëshirëemekërkesatëedheshqip.Abasiuskuqlehtënëfytyrë,porFaikubërikinsenukevurire,osedontetëtregontesenukivinterëndësinësemestyredotëkishndonjëmarrëdhëniepakmëintime.12.--Mirë,-thaAnnanëanglisht,-përsotpoembyllimmësimin.Detyrat i kishe bërë shumëmirë, pa asnjë gabim. Edhe pjesa ebisedës kaloi mirë, me pak gabime. Gabimet janë në natyrën enjeriut.Madjengagabimetqëbëjmëmësojmëmëshumë.Detyratpërradhëntjetërt’ikamnxjerrënëletër.Mosharrotëpërsërisështëgjithamësimetqëkemibërë.Poshokëtetusidukenmeatoqëumësonti?-Sitëthem,asmirë,askeq...-Dukepunuarme ta, dukekërkuarprej tyre,mësonedhepërvetemëmirë.Ushtrimiivazhdueshëm,theminekëtu,tëbënmjeshtër.Annaungrit dheubë gati për tëdalë. Iu afruaderësdheqëndroi.-Abas,kurrregullovadhomënvuraresembrëmënukkishe

Mustafa (Muci) Fezga

50

bërëdush,pse?-Hmm,...ajokabinaështëpakendërlikuar,nukarrijdottagjejradhënepunësqëduhetndjekur.DojatëpyesjaVeliun,por…-Ketëdrejtë,ështëere,taniekanëblerë.Hajdememuatatregojsitapërdorësh.Takeshpërherëtjetër.Abasi,sinjënxënësibindur,shkoipasAnnëspërtedhomaegjumit.Ajohapiderënebanjësdhepastajderënekabinës sëdushit.Taniishinpërsëritëdybashkë.Abasiendjeusepoihiptenjëeskuqurelehtë.-Dëgjokëtu,Abas,timëdukeshpakiturpshëm,tëvurareedheatëherë,paracamuajsh,kurerdhepërherëtëparë.Nekëtujemisinjëfamilje.Ndryshimiingjyrësnëfytyrëntëndetregonsemendjatëpunonpakmedjallëzi,apojo?Kështunukështëmirë.Nukediamakuptovemirëidenë?-Diçkakuptova,-thaAbasimekokënulur,siizënënëfaj.ruanteedhegjatëorëvetëmësimit.nëkëtovarësetkëtu.Tanitanxjerrunëturpin.Kthejekurrizinngaunëdhezhvishu.Abasihezitonte,qëndrontepalëvizurparasajdukeeshikuarsitëishtenjëdaun.-Mosmëshikoashtu,semëtremb,-ithaAnnapaevënëfarebuzënnëgaz.-Potëduashmosmakthekurrizinfare,porzhvishu,zhvishukrejt.Kyështëmësim,nukpobëjmëlojë.Abasi ktheu kurrizin dhe u zhvesh. E ndjeu se i hipi një eskuqurefortënëfytyrë.Ivarimekujdesteshatnjëenganjënëvendineduhurdheqëndrontemëkëmbë,me fytyrëngaderaekabinës.-Tani,futunëkabinëemosukthengaunë.Ngrijelartçelësinqë kenëkrahun tënd tëdjathtë. - Ai hapdritën e kabinësdhekorrentinpërngrohjeneujit.Rubinetiidjathtëmepullëtëkuqe

Abasi, dëshnicari pa varr

51

komandonujinengrohtë.Hapeatëdhepritpak sa tëdalëuji ingrohtë.Ungroh?Potëjetëshumëinxehtë,haprubinetinemajtëmepullëbluqëkomandonujineftohtë.Rrotullojengadalëderisaujitëbëhetingrohtëaqsadoti.Jepi.Nërregull?Vendosedorezënedushittekapësjasipër.Tanimundtëvazhdoshtëlahesh.Mbyllederënekabinësseujipobiejashtënëdysheme.Abasi u kthye të mbyllte derën e dushit, po u kujtua dherrëmbimthinxoritëdyjaduartpërt’umbuluar.Annaqeshidheithashqip:-Avashsenatrembe.-dheqeshimetëmadhe.Pastajvazhdoinëanglisht.-Taniunëpodaljashtë,lahupamerak.Kishtevendosurtacivilizonteplotësishtkëtëdjalëtëturpshëmqëkishtetrefëmijëatjenëfshat.Ajoiuafruangadalëkabinës,ndaloiparasajsinëmëdyshje,pastajehapi.Abasiukthyerrëmbimthidheushtang.Skishparëkurrë një pamje të tillë. Një grua kaq e bukur me këto formamahnitëse.-Ështëpjesëemësimit,Abas,-thaAnna,-mosushqetëso.Embylli derën e kabinës,mori sfungjerin e shkumoimirëtëkëmbeninrolet.Ajomoripastajnjësfungjer tëkuqdhetëdyshpëlanë,mbyllënujëtdhe,ashtusipadashur,upërqafuan.Annaputhjengjernëfund.NënjëmomentAbasitgatiindaloizemradheimbetifrymapadalë.Kishtedëgjuarpërparajsën,dhemendontesekjo,pikërishtkjoduhejtëishteparajsa.Uuldheaidukeeputhuredukeeshtrënguarmeduarte tij të fuqishme.PorushtangnëmomentngazëriiAnnës.- Këtu mbaron mësimi për sot, - tha Anna dhe ia dha të

Mustafa (Muci) Fezga

52

vetenevet.Nëtrupatetyrenukkishtemëbulëzauji.Qëndruanpërsëripërballënjëri-tjetrit.Abasiiuafrua,emoripërparakrahëvedukeeputhurdheeçoinëkrevat.Annaekishmbaruarmësiminesaj,taniishteradhaeAbasittëpërgjigjej.13.-Kaluan gjashtë muajt e parë në kantier dhe kish ardhurfundi i janarit. Abasi kish grumbulluar mjaft dollarë, aty afërmijëshes,shumëmëtepërngasaduheshinpërtëpaguarXhelalBeun.Mundohejt’iruantemekujdessepsekishpasuredhedisarastevjedhjesh.Nukkishinkapurendendonjëhajdut,megjithësepolicia, e veshur me rroba pune dhe ajo, vazhdonte të bëntekërkimepandalurndonjëherë.Punëtorëveukishhyrë frikanëpalcë,nukgjenindotvendtësigurtkut‘ifshihnindollarët.KishinMejësikishshkruargjashtëletra,porndonjëpërgjigjeprejsajnukkishmarrëende.EdhezotiFaikkishteshprehurhabi.Vonesae letrave,thoshtezotiFaik,nukmundtëzgjasëmëshumësedymuaj,sepsepostavjençdomuajngaShqipëria.Megjithatë,ikishthënëai,timundt’ishkruashgruasmuajpërmuaj,sepostimintabëjunë,ngazyraime.Nukmërëndonaspakpagesaepostës.-DëgjoAbas, - i thanjëditë zoti Faik, - kontratën tëndeekamparëteThanasidheunëmendojseparetpëratëfajdexhiuneTregut, eqë ti i ke grumbulluar,nemund t’i nisimmeanënebankës.EdheparetpërMejën,dot’inisimgjithashtumebankë.Kjokushton,porjokushediçfarë.NdoshtaerregullojmëmedërgesatqënisunënëShqipëri.Edheshokëveu thuajpërkëtëmundësi.Natyrishtpoqeseduan.Kursepërtyekamdetyrë,siatodetyrateshtëpisëqëjeptemësuesHakiu.-Ok,sitamendoniju,zotiFaik.Unëjamgati,-thaAbasinëanglishtdhezotiFaikvuribuzënnëgaz.

Abasi, dëshnicari pa varr

53

-Mirëmë kujtove, pome atë anglishten si shkonAbas?AështëekënaqurzonjusheAnnangaty.ca shprehjeqëmë jep imësoj përmendësh.Në punëvetëm atopërsërisdhekërkojngashokëtt’imësojnëet’ipërdorimmenjëri-tjetrin.Selmaninukmbanmendmirë,Ganiuçka,porZenelinukkafaredurim,çdogjëqëishkrepettëbëjë,kërkontambarojënëçast.Përifuqishëmnukiakalonnjeri,porpërtëmësuar,aha....-Annaekavështirësenukdiaqmirëshqip,megjithësekavullnetemundohet tëmësojë. Junë tëvërtetëpomësoninjëri-tjetrin.Ajomëkafolurshumëmirëpërty.Ështëekënaqur.Abasi, i shoqëruarngaVeliu, hapinjë llogari personale nëbankë dhe depozitoi të gjitha paratë e tij, duke siguruar qetësiabsolutengavjedhësitekantierit.Firmosidyçeqe,njënëemërtëzotitXhelaldhenjënëemërtëMejës.Taninukdotëkishtemëtë ishin të familjes së tij.Sado tëgëzohejMejakur tanjoftonintëshkontenëTregpër tëmarrëparatëqë idërgonteAbasingaAmerika.Malliqëndjentepërtëdhefëmijëtishteimadh.Saherëi kujtonte i digjnin sytëdhe gati i kishte lotët. ‚Hej,Abas,Abas‘,thoshtemevete.Sytëilotoninshpesh,joaqngatëftohtitekëtijtrurindheshpirtin.Tënesërmenkurerdhinëpunë,VeliuithirriAbasitngalarg-haibradhë”dhedukeqeshureduketundurmedorënjëzarf,iuafrua.-Në shtëpi gjeta këtë letërmeemrin tënd.E gjendotngaaromasengatëvjen?-NgadotëmëvijëtjetërveçsengaMeja.Djeumbushën7muajrrumbullakqënukekamparë.Sot,shtatëmuajenjëditë.Ekuptontiseçfarëdotëthotëkjo?-Avash,ti,veçmosnaqajkëtu,-qeshiVeliu,dukeidhënë

Mustafa (Muci) Fezga

54

letrën.Abasiufuttebarakaegjumit,sipërtëmoseparënjeri,uulteshtratiitij,ehapiletrëndhepaseajoishteezhubrosurvende-vende.Dukeshingjurmalotëshmbitë,tëfshiramekujdes.Filloitalexojë.„Shpirtiimidashur.S’kamshkruarkurrëletër.Mezishkruaj.Më vjen turp t’i lutem njeriu tëma shkruajë. E kam grisurmedhjetëraherësenukeshkruajdotmirë.Tanipovjelimrrushin.Kanë bërë plot. Erdhi babaime nënën dhe i mbaruan shpejt, ihodhën nëpër kade. Ata ikën dhe do të vijnë ta nxjerrin rakinëpasdyjavësh.Fëmijëtm’imbannëna.Atajanëmirëdheeduannënën.Kurdovijëlalai,mëpyesin.Grurinemblodhëmdheevumënëhambar.NandihmoishumëVeizimedjemtëpërtakorrurdheshirë.Endjejshumëmungesëntënde.Këtejjanëtëgjithëmirë.Përtypyesintëgjithë.NëTregnukkamdalëfare.Atoqënaduhenm’ikasjellëbabaingashtëpiaetij.Paranukkamharxhuarderitani.Letratetuaikamnënjastëk.Pesëjanëbërëderitani.Fëmijëttëputhinmeshumëmall.Edheunëtëputhmemëshumëmall.Mejitënd”Abasiushtrinëkrevatinetijdheidukejsekishkapurqiellinmedorë,sikurkishpushtuarbotëntëtërë.KishfolurmeMejën,ajo ishtemirë. Ajo i dërgonte të puthurat e saj e të djemve. SabukurshkruanMeja.Satëmiraetëëmblajanëgratë.Sakeq,këtëekuptojmëvetëmkurjemilargprejtyre.Sotnëdarkëdot’ishkruajprapë..Dot’ishkruajpëratoqë ikamnisurmebankë.Ndoshtaletrënajodotamarrëpërparalekëve,ndoshtanjëkohësisht.SadotëlehtësohetMeja,joaqpërparet,sapërlarjeneborxhit.Ungritrrëmbimthi,ndjentenjëllojlehtësimi,njësimungesëpeshenëtrup,iuafruamevrapshokëvedheiputhinjëenganjë.‚LetërngaMeja.LetërngaMeja.Emorëtveshapojo‘.Veliupoindiqtengalarglëvizjetetij,gëziminqëndanteme

Abasi, dëshnicari pa varr

55

shokëtdheiuduksekishteedheaipjesënetijnëkëtëgëzim.Edheaindihejigëzuar.Dotëkënaqejdhebabaikurt’iatregontegëzimineçmendurtëAbasit. 14.-ishte ndarë nga treshja e fshatit të tij, nga Selmani, Ganiu dheZeneli.Poredhengadygrupete tjera tëpërmetarëve.Ainuk edintefaresekumundtëndodheshinata.Kishkaluarafronjëmuajngandarjaenukkishteendeasnjëlajmprejtyre.sektorëtehekurudhës ishinafruarshumëmenjëri-tjetrin.Afër,disa qindrametramë tej punonte një duzinë, që nuk dihej ngaishin.Flitejseishinballkanas,porsaktësishtasnjërinukedinte.ishintërrezikshëmdheseduhejtëbëhejshumëmëtepërkujdes.Gjithnjëishtefolur,porasgjënukkishtendodhur.Nënjërënprejditëve,ishepremte,Ganiu,parasetështrihejqëpoiafrohejhënëssëplotë.Mendoitëshëtistepaketëkryentendonjënevojëtëvogëlpersonale.Nuklejohej,porkushmundtashihte.Vetëmhënandriçontegatisinëtëperënduar.Uafrua tegardhiqëndante sektorinngamali, siequanteVeliuatëkodërqëzorseishtemëelartësenjështëpidykatëshe.Iishtebërëzakonqëtaspërkasteçdombrëmjeatëgardhtëlartë,duartëfuqishmeekapënrrufeshëmngapas.Asnjëmundësipërt’ibërërezistencësulmittëbeftë.Mblodhifuqitëpërt’uçliruarpormëkot.Nënjërëndorëtëkëtijbanditi,hënaeasajnatendriçontenjëpistoletëtëshkurtër,tëzezë.-Dëgjoarnaut,-ibërtititeveshibanditiizi.

Mustafa (Muci) Fezga

56

shqiptimiçalë,ibastarduar.-Sotnjëjavë,kjoorë,kjovend,shi,breshër,gurëngaqielli,sillkëtudollarë,500.Potregovepolicia,bam,-dheivurigrykënepistoletësteballi.Mosharro,sotnjëjavë,këtu,500.Banditieliroipakdheegoditifortnëkokëmedorezënprejkauçukutëpistoletëssëtij.Ganiuupërmend,pornukedintesesakohëkishkaluar.Nukarritidot tashihtesekush ishteaiperson.Një imazhkalimthi ikaloiparasyve,ishtememaskëtëzezë.Ivinteturpqëekapikaqnëbefasidhenëatëpozicionkaqtëpavolitshëmpërtërezistuar.Porngambiuvallë?Sinukepangaerdhi.‚Duhettëishifuqishëmaibandit,mendoi,mëkëputikrahët‘.nukezintegjumi.Sikurtëmoskishdalë,nukdotëndodhtegjë.Jo,nukebesontetëishterastësi.Duhettakishinvënëreditëtetjeraeduhettëkishinbërëplane.Çfarëduhettëbënte?Duhett’uthoshteshqip.Shqiptartë jetë?NgaTurqiabesoj,meqëmëtha ‚arnaut‘.NdoshtadhengaGreqia.Ezurigjumivonë,afërmëngjesit.kokëmëkokëparaderëssëmensës,parasetëhaninmëngjesin.Ganiu u tregoi shkurt ngjarjen e mbrëmshme. Në prapakokëkishte një plagë të gjakosur. Shqetësimi tani u bëmë imadh, usyvetëgjithëmeradhë.Porubindënshpejtsebanditinukmundishtekaqpranëtyre.Duhettëishtengabarakatetjeraosengaatatësektorëvemetëcilëtpoibashkontehekurudha.Evendosëntëkatërqëmepolicinënukdotëzgjidhningjë.Ganiu,veçplagësnëpaskokënukkishteasnjëfaktpërtëdenoncuar.Kaluansirastësishtafërvendittëngjarjes,gjurmësatëduash,nga

Abasi, dëshnicari pa varr

57

tëgjithallojet.Asgjëeveçantë.Ranëdakordtëpresinmedurimditëndheorënecaktuar.Pordollarënukdotëjepnin.Kut’igjeninataaqshumëdollarë?Ishinbarasme100ditëpune.Podhepot’igjenin,atanukishinbudallenj t’i dorëzonin ashtu, vetëm nga një presion, nga njëkërcënimbanditi.Veliuikëshilloitëmosdiltenjerinëtakimdhetërriningjithnjë tok, tërëkohën,në çdoçast.Policiakëtuështëvështirëtagjejë,thaai,ainukështëaspunëtorkëtudheasivetëm.Vepronisipasligjitpagan,tëgjithëpërnjëenjëpërtëgjithë.Pormosgabonitëkundërpërgjigjenimetënjëjtënmonedhë.Ishteeenjtedheataeshtuanvëzhgiminsendoshtadotëdukejndonjëfytyrëedyshimtë.Drejttyrepovintenjëprejuniformavetë policisë dhe iu drejtua Selmanit në anglisht nëse ‚ka pasurndonjëshqetësimgjatëditëvetëkaluara‘.SelmanihodhishikiminngaAbasi,icilitundikokënnëshenjëmohimi.Policiqeshidheulargua.Ndoshtaaibëntetënjëjtënpyetjeedhetegrupetetjerë.Ganiut iu bë sikur e kish dëgjuar këtë zë, por ndoshta jo-Kygjithnjëtënjëjtënpyetjebën,sikurnukdipyetjetjetër,-thaSelmaniinevrikosur,sikuraitakishtesharënganëna.-Kotnukiathamëngjarjenkëtijpolicit,-thaGaniu.Atë ditë të premte që banditët kërkonin dollarët, Selmanidhamendiminqëtëbientëkatërnështratmëherëtsezakonishtdhetëmosdalëjashtëasnjëri.Gjumiikapitishpejt.PorZenelinukzgjuaredo të ruante.Kishtemerak tagjenteaibanditindhe jobanditiatë.Dolingadalëngashtrati,uveshmekujdesepazhurmëdhekaloiderënqëqëndrontethuajsevazhdimishtgjysmëehapur.Unisngadalë,shumëngadalëdrejtgardhit.Qëndroicategardhipahedhurshikiminasmajtasasdjathtas.Ndjeuhapate lehtaqëuafruan.

Mustafa (Muci) Fezga

58

-Ej,arnaut,isolledollarët.Zenelinukukthyepërtaparëatëqë iqëndrontengapas.Ndërkohëktheungadalëkokëndhepapersoninqëqëndrontepastijmerevolenedrejtuartekoka.Nëfytyrëkishmaskëdhekjoeshqetësoi.Ganiunukekishpërmendurosendoshtakishharruartathoshte.Sakeqqënukishohdotfytyrën,mendoi.Papakmëlarg.‚Qenkaedhenjëhijepakmëtutje.Nukqenkavetëmnjë,mendoi.Keqqenkapuna‘.-Nukigrumbulluamdot,zotëri,-thaZenelimezëtëulët,siizënënëfaj,paingriturmësytëpërtëparëmaskën,paekthyertrupin,mepantallonaendetëpambërthyera,-porpasnesërdot’isjell. -Kërrentiarnaut,shtatëditëpakikishe?Grushti i tij imajtë ra si hekurmbi fytyrën e Zenelit qëupërplaspërmbysnëtokë.Tentoitëkthehejnëbrinjë,porkëpucaerëndëegoditinëbark.Zeneliekapiinstinktivishtkëpucënetijdhemenjërrotullimtëshpejtëtëtrupittëvetetërhoqipersoninmemaskëdheerrëzoidrejtembivetenetij.Thikaqëkishnxjerrënga xhepibrendshëm ipantallonave gjysmë të lëshuara imbetinjeriutmemaskënëlukthinekraharorit.Hijaqëndiqteskenëniambathimevrap.Zeneliungritngadalë,ngritipantallonat,ektheukufomënnëNuk e kishmenduar kurrë se kjo ngjarjemund të përfundontekështu,mevrasje.‚Aqmëtepër,mendoi,zorsekjongjarjembaroimekaq.Vazhdimi,ndoshtamundtëjetëmëikeq.Ainukmundtëishtebanditivetmuar,duhettëishpjesëenjëtëtëre.Ajohijaqëuzhduk...‘Abasi dhe Ganiu u trembën, u ngritën vetëtimthi dhe u

Abasi, dëshnicari pa varr

59

shtangënkurepanëZenelinqëupërplasmezhurmëtekrevatiivet. -Ç’kebërëkështuZenel?-ithaSelmanimezërineulëtqëidridhej.-Mos!Psekështu,Zenel?Veliunaporositi.Tëpanjeri?-Ishindy,poridytiiambathi.Tëkatëregdhinëpagjumë.Nëbarakënuklëviztenjeringagrupetetjera.Tëgjithëbëningjumëtërëndë,përveçtyre.15.-ngritën,kryenveprimetemëngjesitdheshkuantëhanëushqimin.Ishintëqetë,asushkontendërmendseishtebërënjëvrasjenëmestësheshit.Sihëngrënmëngjesin,unisënnëvendetepunës.Kantieret ishinshtuar, ishinradhënjëripastjetrit5kantiereqëprisnin të bashkoheshin të gjithë për të përfunduar këto pakkilometratërrugës.Mëngjesi ikësajtështunenisisigjithnjëizhurmshëmngabisedatpërpushimine fundjavës,porngadalë,zhurmapobintederi saundërpre fare.Bisedonin thuajsepazëdhepaekthyermaskë......polic......mirë......revole....Policëtekantieritshëtisninsotmenjëhappakmëtëshpejtë.Aipoliciiqeshurkaloisizakonishtngagrupinëgrupmepyetjenetijtëzakonshme.TegrupiiSelmanitqëndroipak,ekaloishikiminte secili, ndaloi pak më shumë te Zeneli që kish një nxirje nëmollëzënefaqessëdjathtë,bëripyetjen,moripërgjigjenngaAbasidheularguaprapësizakonisht,dukebuzëqeshur.

Mustafa (Muci) Fezga

60

memaskë,meveshjepolici, i vrarëme thikënë gjoksedhepsekishrevolemevete.Tëgjithëmendoninseduhettëishnjëngaatatëbandëssë„gjobave”.Samirëiakanëbërëndyrësirës,ithoshinnjëri-tjetrit.„Bravoatijqëiakangulur”,thirridikushmezëtëlartëqë ta dëgjonin të gjithë. „Dikush duhet ta kishte bërë një ditë”,thirri një zë tjetër. Nga zërat e shumtë që ushtuannë kantieretdukejsikurdemonstrohejnjëllojentuziazmi.-Epaskanpasurproblemtëgjithë,-uthaSelmanishokëve.-Taninaduhettëmbrohemi.Zenelin e thirrën te zyra e policisë. Aimorime vete edheAbasinpërtandihmuarsipërkthyes.-Neendenukedimi sekushekabërëatëvrasje, -enisiprejatyreqënemendojmësemundtakeshbërë.Setikeedhenjëgoditjenëmollëzënedjathtëtëfaqes.Shenjërrahjejemegrushta.Zeneli kishbërë shumëpërpjekje eprova të shumtaqë tëdhepafytyrëneqetëtëtij,uqetësuaplotësishtedheai.Ekishinvendosurqëmëparë,tëkatër,qëZenelinukkishdalëatënatëngaZeneliishteedhepakpaqejf.-Unëmbrëmënukkamdalëfarengabaraka,zotëri,pikërishtpërkëtëgoditjeqëthoniju.Kamqëndruarmeshokëtmekompresatëftohtangagoditjaqëpësovangalevaeshtrëngimittëbulonave,-dukeetreguarlëvizjenelevësmeduar,-sepseaibulonukëput,elevamëgoditija,këtu,-dhetregoivendinmegisht.nganjë,qëpërgjigjatëishtesamëeqartë.

Abasi, dëshnicari pa varr

61

mesytëehapurjashtëmase,metoninironikdhemenjëshprehjegjojahabie.-Ështëevërtetë, - thaAbasinëvend tëZenelit, -mundtëshkojmëtashikojmëqëtani.Pormirëqëlevanukinxorisyrin.jashtëzakonshëm,njëHerkules.Shkruajesamësaktë,-iudrejtuadhetadinimirësekushdoqëekabërëatëvrasjeështëfajtor.Por,edheaiqëekabërëduhettëjetëshumëikujdesshëm.Ështëvrarënjëpersonshumëirrezikshëm,anëtarinjëgrupigjithashtutepërtërrezikshëm.Kashumëditëqenepoendjekimkëtëgrup,pyesimpunëtorëtgatiditëpërditënësekanëshqetësime,pornuknakandihmuarnjerideritani.Juduhettënandihmoni,porjokështu.Abasi dhe Zeneli u nisën të lehtësuar për të përfunduarpunënqëkishinlënënëmes.TakuanSelmanindheGaniun,uulëntëkatërpranëbulonittëkëputurdhebënëlutjenezakonshmepërRreziku që i priste duhet të ishtemë imadh nga sa uamerrtemendjaatyretëkatërvesëbashku.mëtëqetë.EmenduanpërfundimishtqëZeneliduhettëlargohejpatjetërngakysektor,përshkakgjojatëplagësqëkishnëfaqe.PoAbasimendontetëmerrtemëparëmendimineavokatittëvet,zotitFaik.Pastajhoqidorëngakymendim,seavokatimbananëneligjitdheligjiedënonZenelin,përvetëgjyqësi,siçthonëavokatët.PorbisedënembylliZenelidukethënë,qëtalininkëtëbisedësedotazgjidhtevetëai,dotëgjenteposotvariantinmëtëmirë.Megjithatë,Abasiiatregoiavokatitngjarjenesëpremtesmetëgjithadetajet.-Nësetëkuptovamirë,-thazotiFaik,-ZeneliduhettëkthehetnëAtdhe,nështëpinëetij.-Aiështënjëgrupirrezikshëmballkanikepoliciaekavështirëtëmerretmegrupetëtilla.Banditëtsotjanë

Mustafa (Muci) Fezga

62

thënëdrejtpërdrejt, poruadi për faleminderit qëHerkuli i juajikaqëruaratijnjëkundërshtartë fortë.Këtëdokishbërëedhenjëpolic,nësedo takohejmebanditin,poredhemund të vritejnëpërpjekjeesipër.KudoqëtëfshihetZeneli,atajanëtëaftëtagjejnë.Madjeështëmirëqënëshenjëvëllazëriedhebashkëfajësie,biletënekthimitt’iapaguaniZenelitjutëtre.Ndoshtaedhejutëtreështëmirëtëndërronivendinepunës.DotëbisedojmeVeliunqësot.Ti,Abas,shkoqëtani,takoiatadhemerrnimasateduhura.Abasimori tramvajinpër të shkuar te shokët.Ndjente njëshqetësimtëbrendshëm.Hidhtesytëmekujdesherëtenjërieherëtetjetringapasagjerëteshumtënëtramvaj,pornukshihtegjëtëtëfutejbrendaedhepseaiqeveshurshik.Emratqëkërkonteai,i kërkonteedhepolicia.Askushnukdinte sekumund tëkishinqëndruar,poredhepotadintedikush,nukdotatregonte.-Pakmëparëkandodhurnjëgrindjemespunëtorëvedhenjëgrupigangsterësh.Kapasurtështënaarmësh,porpërfattëmirëpaviktima,-ithanjëringadëshmitarëterastit.-Unëkërkojtretënjohuritemi,-thaAbasi,-dhenukdikumundt’igjej?-Nësejetiikatërtiqëkërkohejprejbanditëve,largohusamëparë,-ithanjëriprejpolicëveqëedëgjoibisedën-porngadalë,iqetë,jomevrap.Abasiihumbinjëherëemirëlidhjetmeshokëtetij.NëdarkëiatregoiFaikutdheVeliutedhekëtëngjarjenefundit.Faikuithaseaiduhejtëlargohejmenjëherë,qyshtani,ngakantieriiVeliut.Madjeigjithëgrupiduhejtëzëvendësohejnganjëgruptjetër.-Qëndrimitëndatjeështëirrezikshëm,Abas.Tinukdotëqëndroshaskëtutekunë,sedhekëtutëgjejnëata.Tidotëshkosh

Abasi, dëshnicari pa varr

63

tëjetoshtefamiljaeAnnës.Siçedi,Annajetonvetëmmenënënesaj,Katerinën.Kanënjëvilëtëmadhedheoborrgjithashtutëmadh.Deritani,meqëAnnavjentene,punëtevështiratëkopshtitdhetëfurnizimittështëpisëikanëbërëmepunëtorëtëtjerë,kundrejtpagesave.ShpeshkandihmuardheVeliu,porainukgjenmëkohëtëlirë.Tanietutjedot’ibështi,kundrejtpagesës,sigurisht,eciladotëjetëmëemadheseajoqëkemarrënëhekurudhë.Titanijeinjohuriynëdhaatotëdyjadotëkenëshumëbesimtekti.Ashtusikundër kemi edhe ne. Ndërmjetësi ynë do të jetë Anna. OK?AskushnukdotadijëqëtikeardhurngaShqipëria,qëkepunuarnëhekurudhëdhe sekehyrëedalënë familjen tonë.Këto janëmasateparatësigurisë.-OK,-thaAbasi.-UnëjufalënderojshumëpërkujdesinqëVeçsenukdinësemundtaquajunëpersonalishttëmbylluratëngjarjenqëndodhinëkantier?- Sigurisht. Veliu do të vazhdojë të punojë atje me grupeshqiptarëshdheballkanastëtjerë.Grupijuajipërmetarëveështëshpërndarëpërarsyeshëndetësore.Kjoarsyeështëthënëqëditëneparëedhenëpolici.Katerina, nëna e Annës ishte një aristokrate e bukur. Nëkolltukunkurrinteemenduar,shëmbëllentemenjëngapikturatqëkishparënënjëgaleriarteshnëqytet,kuekishçuarVeliu.Flokëteprerashkurt,nëngjyrëargjendi,fytyrapakepudrosurdheelyermekujdesmenjërozëtëlehtënëmollëzat,buzëtmenjërozëtëndezur,kostumiibardhëmenjëshiritbojëqiellitejakaemëngët,buzëqeshja joshësee saj, tëgjithakëto tregoninnjëpranverë tëbukurqëefshihteplotësishtmoshënekaluartësaj.-Mirëseerdhemikuijonë,-ithaajonëgjuhënevet,ashtusiçishteeulurnëkolltuk.Abasi eci lehtë nëpër qilimin e shtruar, iu afrua, i thafaleminderit,imorimekujdesdorëndheiaputhi.Ajoeftoitëuletpranësaj.IthaseVeliuikishtreguarshumë,

Mustafa (Muci) Fezga

64

‚që ti jedjalë i ri e shumëpunëtor,qëke tre fëmijë, njëgrua tëbukurnëfshat,ecilaprettëktheheshshpejtetëndërtoshsiduhetjetënefamiljestëndeatje.‘Anna ndërkohë solli një tabaka të argjendtë me tri gotatë vogla rakie, nga ajo që pinte zoti Faik dhe ia dha secilit nëkambalecatevoglaqëndodheshinpranëkolltukëvetëdhomë.-Gëzuar,-thaKaterinanëshqip,-mirëethashë?-dheqeshiaqsaAbasitiuduksendriçoidhomamëshumë.-MirëseerdheAbas.-përshëndetiajo.-Gëzuaremirëseugjeta,-thaAbasinëshqip,-besojsemëkuptuat?-Plotësisht,Abas.Annakërkojlejëtëikte.IthaAbasitsenënadot’iathoshtemehollësipunëtqëeprisnintëbënte.Aiduhettandjentevetenplotësisht si në familjen e vet. Dhe ato të dyja do ta ndjenin sefamiljaetyredotëishtetanietutjemëeplotë.AbasibuzëqeshidheAnnaekuptoiseçfarëshprehteajobuzëqeshje.16.-AnnahyrinëportëneoborritdhepaAbasinqëpokorrtebarin.IshtekohëenxehtëdheAbasiishtemenjëkanotierepërmessëcilësdukejtrupigjithëmuskujimbuluarngadjersët.-Abas,psepunonaqsatëbëheshujënëdjersë?Kushtëkathënëseduhetmbaruarkorrjaebaritnënjëditë.Pushotanidhehajdelarttëpimënganjëkafebashkëmenënëndhetëpërsërisimpastajmësiminekaluartëgjuhësshqipe.-Kjopunaerrëmbyermëështëbërëzakon.Ubënëkaqvjett’ukthyer.Edhevetëekuptojqëeteprovanështëpinëtuaj.Poreteprovaedhepërfamiljentimeatje.Djemtëtanijanëbërëburra.

Abasi, dëshnicari pa varr

65

Gjashtë vjet nuk janë pak. Ndoshta shkoj dhe do zoti, kthehemedhenjëherë.Tanimëduketseedhepajunukjetojdot.Annaidrejtoishikimindheibuzëqeshi. Iuafruangadalë,ihodhidyduarnëqafëdheeputhi.PastajungjitënlartdheuulënnëkolltukëtpranëKaterinës.Ndërsazonjaepyesteatëpërpunëteditës,Annabërikafenëdheeshërbeunëkambalesatevogla.-Abas,-ithaAnna,-sotekepushimtërëditën.Kegëzimtëmadh.TëkamsjellëletërngaMeja.ZotiFaikmëtha‚merrekëtëletërdhegëzojepakAbasin,sekurivijnëletrangaMeja,aigatisanukçmendetngagëzimi‘.Tanikujdes,mblidhemendjen,-thaAnnadheqeshimeshpirt.Kishtekohëtëgjatë,gatinjëvit,qëaipristeletërngaMejadheçuditërishtnukndjeundonjëllojgëzimitëveçantë.PoeshikonteAnnënnësydhenukpokuptonteseçfarëithoshteajo.IdukejseAinukeshihteletrënnëtabaka.AnnaushqetësuangakjopamjeekyreagimiAbasit.EdheKaterinëssikuriikubuzëqeshja.-Abas,mosuhuto,jomekaqemocione,-ithaajo.-LetrënedashurqëtëvjenngaMejaeshtrenjtëekembitabaka.Abasiemoriletrën,ehapimeduartqëidridheshindheaty„Abas,idashuriimishtrenjtë.Letratetuajanëbërënjëvandakimadh.Jammaturshumëtëshkruaj.Ështëvitiigjashtëqënejemindarëmelotnësy.Kaluangjashtëvjetelotëtnukmëthahen.Gjashtëvjetmelotnësy.Porkëtotrevjetëtefunditnukdurojdot.Gatipoçmendemfare.”Abasinuklexontedotmë.Aipoqante.KaterinadheAnna,sitëshndërruaranëstatuja,eshikoninnësy.Atoushtangëndhenukdininsitëvepronin.MëpasAnnaungritrrëmbimthi,morinjëshamingatavolinaeialaAbasitnëdorëpërtëfshirëlotët.„Vendosatëmostëtregojpërfëmijët.Memundimtëmadhe

Mustafa (Muci) Fezga

66

mbajtavetenpërtrevjetmeradhë.Taninukembajdotmë.Narakoleranështëpi.Tëdyfëmijëtm’imori.Mbetavetëm,medjalinevogël.Ç’qekjoekeqeemadhe.Abas,tëpërgjërohem.Hajde.Mosna iki dheky.Kam frikë sedomëvdesë.Ç’ështëkjo kolerë,kjomurtajë.”Abasit i ra letra nga dora. U zverdh në fytyrë dhe pastaj ishpërtheunjëeqarëmengashërim,aiungritnëkëmbëepastajupërplasnëdysheme, gatipandjenja.Tëdyjagratëu trembënembetëntëngrira,sikurtëkishrënërrufejanëmestëdhomës.VetëmnjëgjëmëemadhemundtëkishndodhurmeAbasin.Annaballin,pastajnjëshamitëdytë.Abasipushoi,nukqantemë,ishtepandjenja.KaterinadheAnnaekuptuaninstinktivishtsekishndodhurvdekje,porsekushkishvdekurnukekuptontedotasnjëraprejtyre.ShkriminëletërishteiMejës,tashmëatoenjihninshkriminesaj.Ikandodhurndonjëgjëetmerrshmemendonjëngafëmijëtmendonin.IshkretiAbas.Nukkapikëgjakunëfytyrë.Abasiupërmend,ungritngadalë,kërkoifaljepërshqetësiminqëkrijoi,dolinëoborrineshtëpisëdheuulnëbar.Ndenjiulurnjadyorë,pastajungrit,erdhilartnëdhomënepritjeskuishteKaterinadheAnna.IkërkoiAnnëst’ibëntenjëkafedheutregoiseçfarëikishndodhurmetëdyfëmijët.Atoengushëlluan.Aiuthasekatrevjetqëkandodhurkjo,portanisiduketerdhifundidheaidotënisejpërnështëpi.Aiuthaatyresekurbetikavërtetgjëratetijtëmiraeshumëtëmira,porkaedhetëkëqijatëmëdha.Atojanëtëkëqijamepeshatërënda,qënukgëlltitendot,qëlënëvragënëshpirt,qëtëngarkojnëmefajeqënukshlyhen,gjëraqëtëzhveshinngandjenjatnjerëzorepaevënëre.Thashëpërgjëratëkëqija,porkaedhegjëmatëtmerrshmesikjoqëmëramuambikokë.

Abasi, dëshnicari pa varr

67

AnnadolipauvënërengashtëpiadheshkoisitëvraponteteshtëpiaezotitFaik.FatmirësishtundodhedheVeliuatyeata,tëshqetësuarngaailajmipabesueshëmqëusolliAnnaunisënmenjëherëtëtre.FaikudheVeliuepërqafuandheengushëlluanAbasin,uulën,morënkafenqëunxoriAnnadhepasnjëheshtjejezije,FaikuekëshilloiAbasintënisejmenjëherë.Madjeikërkoiqëtëmendohejmirëpërjetënemëtejshmetëfamiljessëtij.Aiduhejtëpërpiqej,sipasmendimit të tij, tëvintepërsëri teainëAmerikë,por tanimegjithëgruandhedjalin.Dotëishintëmirëpriturjovetëmngaatatëdy,poredhengaKaterinameAnna.Dotëbëheshimsinjëfamiljeemadhe. 17.-Abasidheshoqëruesiitijmetrekuajpoidrejtoheshinportëssëoborrit tështëpisë.Dikushngadritarjaevet i thirridikujt teshtëpiapërballë:„DilmojnuseeBakesseerdhizotiAbasiMejës”.Mejadëgjoiemrinesaj,dolingashtëpiabashkëmedjalin,epaAbasinsëlargudhevrapoidrejttijpaevënëreqëshaminëe zezë iamori erangakokadhe ajou var tenjëdegë emollës.Ajoiuhodhnëqafë,paiardhurzorngaqiraxhiu.Ajoqanteenukshkëputej dot. Shehati qëndronte mënjanë dhe nuk dinte ç’tëbënte.KurAbasiethirrinëemër,MejaushkëputpakdheAbasiepushtoidjalinmetëputhura.Aiishterriturshumë.Ekishlënëtrevjeçetaniishte9.Goxhadjalë.Mejaeputhipërsëriburrin,paasnjëndrojtje.Eputhipërherëtëparëkështu,nëbuzë,parasyvetënjerëzveqëeshihninngadritareteshtëpive të tyre.PastajuQiraxhiushkarkoivalixhetdheçantatdhetëdybashkëme

Mustafa (Muci) Fezga

68

Shehatinifutënnështëpi.Abasieftoipërtëpirënjëkafebrenda,poraithasedotënisejshpejt,kështuekishurdhëruarustaiitij.-Ekamtërreptëustain,-thaaidheunisngadalë.Ata të treqëndruanpakkohë pa folur. Abasimori gjashtëtëfshatit.-Kalotipërpara,-ithaAbasiMejës,-nepotëndjekimngapas.Rrugaështëengushtë,nuknanxëtëtreve.Në hyrje të varrezave ata ndaluan si për të marrë frymëthellë.Atynëtëmajtë ishindyvarreme lule të freskëta.Mejauafruadheuulnëgjunjë.AbasikaloinëanëntjetërdheuuledheainëgjunjëpërballëMejës.Midistyreishinfëmijët.Abasiivendosiimbajtidotlotët.Qaushumë,melottënxehtë,qaugjatë,derisaulodh.DëgjontendërmjetngashërimevetëvetaedheatotëMejës.Pastajungritëndheuulënshesh.Abasiuultekokaenjëritprejfëmijëve,Mejatekokaetjetritdhesecilipërkëdheltegurinevarrit.-Paskevënëluletëfreskëta.-thaAbasi.letre. -MëfalMejaqëtëkamlënëvetëmgjatëgjithëkëtyreviteve.Pordijesenëmendjetëkampasurçdoditë,gatiçdoçast.-Edi,edingaletratetua.Atomëkanëmbajturgjallë.Meziprisjatëkalontemuaji.Porkurrënukemendojasemundtëbintekjorrufeetmerrshme.Savitetëvështiraqenë.Fëmijëtkishinurie unënukkisha se çfarë t’u jepja. Lekët ishinkot, nukblije dotgjëprejgjëje,seaskushnuktëshisteasnjëkokërrgruriamisëri.Ukatandisëmtëgjithënjëlloj.Bridhjalivadheveerrugicavedhemblidhjalakra,lëpjeta,radhiqe,ç’tëgjeja.Njëllojsilopët.Izieja,ibëjamekripëemepakuthull.Kurgjejanjëdorëmiell,ajoishte

Abasi, dëshnicari pa varr

69

vërtetgjellë.Atadytëmëdhenjtënukm’ihanin.Dheqaninpërtëngrënë.Dheunëqajabashkëmeta.Nukkishnjeritëndihmonte.Urikishintëgjithë,tëmëdhenjetëvegjël.Atagrekëtemallkuarbënëç’deshënmeshtëpitëtona.Dogjënçdogjë,edhearatmegrurëqëishingatipërt’ukorrur.Filloiajosëmundjaetmerrshmeqëm’imoritëdy,njëripastjetrit,brendajavës.Ishtemaj,siatëherëkuriketi,asfrutanukkishte.Abasiihodhidorënnëqafë.Ungritënngadalëdheunisënpërnështëpi.Shehatikishtembërriturparatyre.Muzguinatësizuritëulurnënjëstol,nësemundtëquhejashtunjëdërrasëevendosurmbidytrungjetëngulurnëtokëetëkapurmegozhdënëta.-Këtë stol e sajuan fëmijët, të tre sëbashku.Këtukalojnëgjithëfshatarët,thanëata,dhepotëduanmundtëkthehen,tëulenetëbisedojnë.Dhenaelanësikujtimkëtëvendpushiminënhijenemollës,nëanëtërrugës,parashtëpisë.-Vendibukurvërtetky,-thaAbasi,-edhemëtëbukurdotabëjmënëkujtimtëfëmijëvetanë.vetesme dorën në qafë. Pastaj hëngrën së bashku bukëme cadjathëesallamqëAbasiikishmarrëpërrrugë.Shehatishkoitëfryntedheshushurimënedegëvetëmollësqëkishinmbikokë.ndante përsëri njërin nga tjetri. Por dhe një dëshirë e zjarrtë ishtyntetëshkoninnëatështratqëpoipristemevite,t’ihapninrrugëasajdashurieqëngaçastinëçastsynontetëshpërthente.

Mustafa (Muci) Fezga

70

18.-Nuk kish kaluar viti që kur Abasi ishte kthyer në shtëpi.Ai ishtroikurrizinnjëpuneshumëmëtërëndëseajoqëbëntetransportoi gjithë gurët që i duheshin. Përroi që kish afër ishtei pasur me gurë që formonin shtresa të shumta me të njëjtëntrashësi.Ikishstivuarmekujdesnëformënenjëmuritëgjatëdhetëgjerë.Edhelëndënedruritpërtrarët,mahitëepetavratikishgrumbulluarthuajsetëgjitha.ProjektinendërtimittështëpisëekishbërëqëkurbanonteteKaterina.EkishkonsultuarmetëemeAnnëndheekishinpëlqyertëtre.Shtëpiadotëishtenjëvilëdykatësheprejguri.Dotëkishtekatërdhoma,dyposhtëedylart,njëverandëparadhomavenëkatinedytëdheshkallëtëgurtapërt’ungjiturnëverandë.Hapësiranënverandëdotëishteembyllurmenjë gardh të thururme thupra, si atoqë thurnin shportat eportaeshtëpisëpesëustallarëteardhurngaOpariiKorçëspërtëmegruandhedjalindotëniseshinpërtëjetuartebabaiiMejës.Ranëdakordqështëpiatëmbaronteplotësishtsipasprojektitdheegatshmepërtëbanuar,brenda49ditësh.VetëAbasidotëvinteherëpasheretëkontrollontepunimet.Nukkishinbërëndonjëgjëqënëseshtëpianukbëhejgatinëkohëneduhur,atëherëçmimiisajdotëulejpërçdoditëme5lekënëçdoqindëshe,ashtusidhenjëjtiçmimngaustallarët.- Ja, kështu bëhet edhe në Amerikë, - u thoshte Abasiustallarëve.OK?Shtëpia e reu bë në afat, kështuqë çmimi i sajmbeti ai i

Abasi, dëshnicari pa varr

71

vizitatngaburratdhegratëefshatit.EpëlqeninshumëpunënqëishtebërëngamjeshtëriteOparitdhethuajsetegjithëmendoninsekurmundt’uvinteradhaatyretëbëninedheata,nëmosnjështëpitëtillë,tëpaktënnjështëpitëre.Odaemiqveishtemëebukura,eshtruarmeshilteeqilimatëpunuarameavlëmend.Gllanikuishtembuluarmenjëpllakëguritëgdhendurmeornamente luleshngamjeshtritkorçarë.TavaniishtebërëmekallamatësjellëngaMyzeqejadheishsuvatuarmenjëpërzierjerëre,çimentojeegëlqere,ecilau jeptetavanitdhevarurAbasinëdhomënepritjes, një foto emadhee tij, një llojportretimenjëkapeletipikeamerikane,mengjyratëndezura,jubëntepërshtypjetëgjithëve.Pothuajsecilipyeste:„TiAbasjeatyShtëpia e Abasit u bë objekt vizitash edhe për banorë tëfshatravepërrreth.Flitejpërtëedhenëfshatratekrahinavepërtejlumitdhematanëmalit.NjëditëprejditëshpostieriqëvintengaTregu,ethirrimeemër.Abasidolingadalë.Ainukekishparëndonjëherëatëdjalëqëqëndronteteportaeavllisë.-KenjëletërngaAmerika,Abas,-ithaaidhebuzëqeshi.-NgaKaterina.Abasinukiupërgjigjbuzëqeshjes,moriletrënmeduartqëidridheshin,eftoidjalinpërnjëgotëraki,tëcilënainukepranoi,i tha faleminderitpër letrëndheungjitnëverandë,uulnënjëkarrige,morinjëgotërakiepërpara,hapiletrënmeatëdridhjetë

Mustafa (Muci) Fezga

72

„IdashurAbas,Dotëçuditeshqëpotëshkruajkëtëletër,pormëparëkërkojtëfalurqëpotashkruajmekaqvonesë.Kujtojasedotapërballojmallin qëmë kamarrë, që nga çasti që u largove prej shtëpisësonë.Pornukepërballojdot.Edhekohaqëthonëseështëilaçimëimirëpërndarjet,asajonukmëqetësoi,përkundrazi,shohëndrraqëmë çmendin fare.Rrallëndodh, por kur troketdera, gjithnjëmendojsepohynti.Mëfalqëpotëshkruajkështu,pornukembajdotkëtëngarkesëtëmadheqëkamkëtubrenda,nëgjoks.„Atëherë të pata thënë me të lutur të bësh përpjekje tëqëndroshmene,takalonimnëfamiljentonëdhimbjenqëpësove,tëndihmonimfamiljentëndemetëardhuramujoretëbollshme,mëvonëmbasetërhiqnimedhedjalintënd.Utregovabudallaqeemadhe.Truriimishenëgjendjefrenimitërëkohënqëishimsëbashkunë shtëpi.Nukdoja të ta thoshaatëherë,doja të tabëjasurprizë,njësurprizëidiote,enjëidiotejesiunë.Unëtanikamnjëdjalë.Sotqëpotëshkruajletrënaimbushi6muaj.Ështëdjaliiytdhembanemrintënd.Titanikedy,ndoshtamundt’ikishimbërëedhetre.Operëndi,saendiejmungesëntënde,zërintënd,shakatëetua,dashurinëtënde.Mendohu, të lutem, ndoshta gjen një zgjidhje. Unë do tëpres. Tëputhmeshumëmall,Anna.”Abasielaletrënmënjanë,piunjëgllënjkëngagotaerakisëqëkishpërparadhenxorishaminëtëfshintesytëepërlotur.Nukekishteprovuarasnjëherëbalancënetrurittëvet.Ngadotëanonteajonënjërast të tillë?Sa indërlikuarështëtruri injeriut.Edhetruriisaj,njëllojsiiimiështë,portruriisajpunonndryshe.Ngasevaretpunaenjëtruri?Cilatjanëatoqelizaqëebëjnëdheatoqëepengojnëzgjidhjen?-ÇfarësolliaipostieriiTregut,Abas?-pyetiMejadukedalëngadhomaendenjes.

Abasi, dëshnicari pa varr

73

-Ngaemoreveshkaqshpejtseishtepostieri?-Ështëzëfareinjohurpërmua,aimakambushurshtëpinëmeletratetua.AbasibisedontemeMejën,pormendjaipunontenëseduhejt’i thoshteasajpërpërmbajtjene letrës,apo takalonteheshtur.Aiedinteqëajonukmundta lexontedotatë letër,ngakjoanëishteiqetëdhepot’ithoshtendonjëgjëtërëndomtë,siçshkruhetzakonishtnëpërletra.Simundt’itregonteasajpërdjalin?Jo,jo.... -Letërezakonshmengafamiljakuunëbanoja.Taniukujtuan.Familje emirë. Jetë e zakonshme. Punë shtëpi dhe shtëpipunë.Si jetanëgjithëAmerikën.Katerina,Anna,FaikudheVeliu ishinnjerëztëjashtëzakonshëm,tëpatashkruarvazhdimishtpërta.-Po tiamanukukeshkruar fareqëkurkeardhur.Duhett’ukisheshkruar,apojo.Kaqherëkamdashurtëthem,porjamndrojtur.-Epseduhettëndruhesh?-Asvetënukekuptojsepse.-Mirë,mirë,dot’ushkruajkëtoditë.Porçfarët‘ushkruaj?19.-‚Sikaluankështudhjetëvjet,paukuptuarfare‘,pyestevetenAbasi.Familjaetijtaniishtenëgjendjetëmirëekonomike.Shtëpiaishte plot, ishte ndoshta familja e parë në Breg. Edhe familja eSelmanitdhenjadyfamiljetëtjeraqëkishinpasurgjatëkësajkohenjerëzitetyrenëkurbet,ishingjithashtushumëmirë.Shehatitaniishterritur,kishtehedhurshtatdheizintedoraçdogjë.Ishte9vjeç,kurAbasiukthyengaemigrimi.Shkontenëshkollërregullishtdhekohëntjetërekalontenëpunë,nëaratevetadhetektëtjerëtkundrejtpagesave.Mejaqëkishmbajturnëkohënmëtëvështirëgjithëbarrëneshtëpisë,vazhdontetambanteedhetani.Abasitikishikurdëshirapërpunë.Ainukgjentendonjë

Mustafa (Muci) Fezga

74

shkak,osenukdontetëgjente,osemëmirë,nukmundtagjente.Thellënëshpirtekuptontesemendjaishkontevazhdimishtatje,teAnna,teAbasiivogëlqëajombantendërduar.I pati shkruar Annës një letër dhe i pati premtuar se nërastin më të parë, sapo t’i krijohej mundësia, do të shkonte tatakonte.Emerrtemalli shumëpër të. Porpërmë tej, nuk ishteizotias tëmendonte.Endientevetensinëmestëdetitkunukshihteasgjërretherrotulldhevërtitejnëpërdallgëpashpresë.Pordheudhëtimettaniishinbërëmëtëvështira,çfarënukpritejtëndodhte.Eh,Abas,Abas...Marrëdhënietetijmedjalinevet,nukpondërtoheshinmirë.Shehatiedontedheedëgjonteshumëtëëmën,poratë,Abasin,nuk edëgjonte fare,madje asnukdonte tadëgjonte.Abasi nukekuptonteseç’donteai.Nukkishdëgjuarasnjëmendimprejtij.Nukkishindiskutuarasgjë,asnjëherë.Djaliishtenëmoshënmëtëmirë,pornukekishpyeturpërasgjë,tëpaktënsikishkaluaratje,nëanëntjetërtëbotës,nëfundtëdynjasë.Medjemtëdheburratefshatitaikishtemuhabet.Dikujtikishthënëse-babaiekapaksitëpërpjetëpunën,ështëdembel,qëndroigjashtëvjetnëkurbetesolliaqsanukmjaftuanaspërmuretdheqerestenëeshtëpisë.”NukivintefajShehatit.Aiishteilirëtashprehtemendimine vet, por babaitmund t’ia thoshte dhe pastaj, të dy së bashkumundt’ishkoninnësitëmendimet.Abasinukequantetëdrejtëtëetiketoshdikëdembelngaqënukpunondotmekazmë,qënukbëndotqilizmë,atykutokakavetëmgurë.Aimendontesemundtëquhejndoshtaidiotaiqëkërkontëhapëtokëtëreatykukazmanuknguletdotsenukgjendotasnjëboshllëkmesgurëvedhepërtëhequrgurëtduheshinveglaterënda,varé,qysqiendonjëherëdinamit,siatjenëhekurudhë.SipasAbasit,djalinukekuptontePunëtefshatit,mëndryshengaatotëqytetit,lidhentëgjithame

Abasi, dëshnicari pa varr

75

kohën,aramegrurëduhettëkorretditëneduhur,ndrysheeketëhumburprodhim.Tihapnjëarëtëredhekurembjellatë,ajonuktëjepthuajseasgjë.Domethënëekeharxhuarkohënkot.‚Punëtduhenvënënëbalancëmorbir‘,ithoshtevetesAbasi.Shehati i kaqejfpemët frutore, ibën shumëmirëpunëteshumtaqëkërkojnëato.Përshartimetështëmjeshtër.EdheAbasipunonshumëmirë,porShehatitas ishkonnëmendtapyesëtëatin,tëdijëseç’përvojëkasjellëaiprejandejngaerdhi,çfarëështënëgjendjetëbëjë.ShehatinukediqëaimbanteivetëmgjithëatëparcelëtëmadhefrutoretëKaterinësdheAnnës.Shehatinembannëgojëtërëfshati,ështëikërkuarnëgjithëzonën,prandajainukialëdottëatitkëtopunë.Ështëçështjeemri,krenarie, sekushembanvendineparë.Shehatinuk i lëAbasitasnjëngapunëtedhepseediqëaiibënmirëfaresi:skalitjenegurëve,ndërtiminemureve,suvatimet,punëtmesharrëezdrukth,‚Edheatjeenjëjtagjëndodhte.Faikuthoshtesekykaqenëdhembetetproblemitëgjithashoqëriveqëpasojnënjëra-tjetrën.Edhefamiljet epara që janë krijuarnë këtë rruzull, pokëtë problemduhettëkenëpasur.Riniagjithnjëkujtonseiditëgjitha.Porsamëshumërritet,aqmëshumëekuptonsesashumënukdi.Dijetenjeriut,formojnënjëqark,thoshteFaiku.Atoqënukidindodhenjashtëqarkut.Nëmoshënere,qarkuidijeveështëi vogël dhe kontaktimepadijen, domethënë perimetri i rrethit,ështëgjithashtuivogël.Ështëkjoarsyejaqë,tërinjveuduketseidinëtëgjitha.Pormekaliminetyrengaklasanëklasëengashkollanë shkollë e pastaj në jetë, qarku i dijeve zgjerohet vërtet, porzgjerohetshumëedhekontaktimepadijen.Prandaj,njëprofesorimadhkëtu,në vitet epjekurisë së tij si shkencëtar, thoshte setaniidukejsikurnukdinteasgjë.Natyrisht,aidontetëthoshtesegjëratqënukidinteishinjashtëzakonishtshumë,sepadija,ashtu

Mustafa (Muci) Fezga

76

sigjithësia,ështëepafundme.KaloninmuajdheAbasindjentegjithnjëemëshumëvetminëemadhetëtijdhenjëzbrazëtirënëshpirt.EdheqëndrimiiMejësishtedisimëndryshe.TërëditënnëpunëdhenukgjentedotkohëNëorëtegjatatëheshtjesishkontemendjamëshpeshtëiktengashtëpia,tëiktefare,porstepej,kutëshkonte?Atje?Njëditëprejditësh,Abasiularguapapritur,paithënëndonjëshqetësimdhepër fshatin.PostieringaTreguqëndroi tederaeoborritdheethirriMejënmeemër.Ai i thaseAbasi ishtenisurpardjepërnëFrancëmecashokënga fshatrate tjerëdhe idhaletrënqëaikishshkuarpërtë.Meja e hapi, e lexoi dhe një shprehje zemërimi iu duk nëshpejt.Mosubënimerak.Rastiesollitë ikimecashokë.”Asnjëshumë.AjoekishparëvalixheneAbitnëodë, tëkyçur,poratëvalixheekishparësyridhejomendja.Sidoqoftë,aikamenduargjatëpëratëqëbëritani.Kuptoigjithashtuedhecagabimetësaj,tëbërapadashje,qëndriminesajindiferentndajtij,sindajnjëtëhuaji.Kishparëgjithashtuedhemarrëdhënietetijmetëbirin.20.-Abasi kaloi dy vjet në Francë. Anglishtja që kish mësuarmeAnnën e ndihmoi shumë për të gjetur punë që ditët e paratëmbërritjes në Lion. U punësua në një Hotel-Restorant të njëpronariamerikanngaBostonisirecepsionist,apoethënëshqip,përgjegjëspërpritjeneklientëve.Fytyraetijekëndshme,trupiibukur, lehtësiaekomunikimitdhekostumi ipërgatiturpërkëtë

Abasi, dëshnicari pa varr

77

vendpunengapronari,ijepninatijnjëpamjetëveçantëqëmundtamerrjelehtësishtpërdrejtorinehotelit.Abasi pati të ardhura tëmëdha nga puna në Francë. Ai uShehatidotëshkontepërtëkryershërbiminedetyruarushtaraknënjëngareparteteqytetittëShkodrës.Takimi i atyre të treve ishte paksa i ftohtë, ashtu siç ishteedhembrëmjaeasajvjeshte.tëtëkishimnisursiduhet,meveshjedheushqimepërrrugës.-Katëdrejtëtataja,-thaShehati,-emoriveshtërëfshati.IatiiShehatitështëzhdukur,thoshin,nukdihetsekukashkuardhepastajpyesnin,popsexhanëm?Naerdhizor,dukejsikurtërëfshatimëbëntemuamefaj.‚IatiiShehatit‘përsëritimemendemepakironiAbasidheuligështuangakjo.Madjeshkoimëtej‚ndoshtabëragabimqëuktheva‘,porelargoimenjëherëkëtëtëfundit.-Tinukkefaj,asMejanukka,-thaAbasi.-Çdonjerikaorëne tij të çmendurisë.Dhe unë e kisha ato ditë. Orëqë ka zgjaturshumë.Meditëtëtëra.-Eciliishteshkaku?-pyetiShehati.-Truriështëorganimëindërlikuarinjeriut,kuhyjnë,përfattëkeqedheatomendimeqëtinukdëshironkurrsesitëhyjnë.Njeriu shehvetëmpasojat që lindinnga reaksioninë trudhe tinukdipastajkutëvëshgishtin.Porunëmendojsengaegjithëkjoçmendurinukpatindonjëtëkeqetëmadhe.Ja,unëprapëuktheva.Dhedua t‘ju them tëdyve, se judua aq shumë sa junukmundtamerrnidotasmemend. Juduhet tëmëbesonipërkëtë.Ngaanatjetërmëvjenshumëkeqqënukarritat‘jubëjjuvetëlumtur,ashtusiedëshirojaunë.Kjoqeajoqëdeshatëbëjëkëtëradhë,porqekrejtepamundur.Ukthevaizhgënjyernëkëtotrojetëvarfra,kuështënukmundtëkrijoshdotatëqëtadoshpirtipërvetee

Mustafa (Muci) Fezga

78

përfamiljensepseasvetëzotinukkac‘tibëjëkëtijvendikujemingujuarne.Jamibindurseedheti,Shehat,ekuptonmirëkëtëdhedotëvazhdoshtëgjithapërpjekjetpërtëndryshuarkëtëmënyrëjetese.Ekuptojqëidetëetuatërejanukpërputhensiduhetmetëmiat,dhemëvjendisikeqpërkëtë,porsidoqoftë,dëshirëntimatathashëtëplotëseendiejqëtiikemundësitë,sepsekegjykimin,pasionin,guximindhendershmërinëpërtëarriturtekmëemiranërrugënmëtëshkurtëremëtëshpejtë,nërrugënedrejtë.KaloimuajidheShehatiunismedyshokëtëtijngafshatipërnëTregdheprejandejpërfundoinëShkodër.Abasiqëndroivetëmpërmarrëdhëniete tij të ftohtaenganjëherëakullmeShehatin.lodhurngapunëteshumtatështëpisë,tëcilatedhepseShehatiumëshumëepërtëmbajturmëmirëfamiljen,shumicaepunëveimbetënpërsëriasaj.SepseShehatiekërkontekudoemeçdollojpuneparanë,emastepunënvetëmmeto.Taniqëaipoikteushtar,nëngarkesëneMejësmepunënukpondryshonteasgjë.- Para tani kemi me bollëk, - tha Abasi, - veç shëndet tëkemidhedashurinëmenjëri-tjetrin,semesashoh,netëdydotëpleqërojmëtëvetmuar.Shehatinukduhettërrijënëfshat.Tiedëgjovekuriathashëdheainukmëkundërshtoi.Dotëmbarojëushtrinë, do tamartojmëdhe ne do të qëndrojmëme fëmijët etij,përt’irriturata.Edheatapërpakkohë.Fëmijëtjanësizogjtë,në fshatpërne tëardhuritngaAmerika e Franca?Qendrimet eShehatitetregojnëedhemëmirëopinioninqëmbizotëron.Abasiishteprofet.Fjalëtetijngjitën.Shehatimbaroiushtrinë

Abasi, dëshnicari pa varr

79

ekënaqësinëqëndjente,asnjëngajunukemerrdotrrogënkëtu.‘Abasi,pasimoriveshqëibiriqëndroimepunënëTiranë,igjetishpejtnusendheenjoftoitëvintepërdasmë.DasmaubënëBreg.Njëdasmëemadhe,ebukur,eshtruarnënhijenemollëve,ashtusidintetabëntevetëmAbasi.Ishtedasmaeparënëfshatqëbëhejjashtë,shtruarnëbarinsitapettëkopshtittëmollëvedhenëmestëditës.NusjaeShehatit,Idareja,ishtenjëvajzëebukurngaFrashëri,eveshurmetëbardha,paduvakunezakonshëmqëpërdortefshati.AbasitidukejçuditërishtsenusjaingjatesëtepërmiAnnësdhemburrejsedasmënpoebëntesiataatje,kukishqenëai.Dheaiiamoriiparikëngëssëtij-nisibabaidasmën...”qëvinteedytangakëngëtezgjedhuratëAbasit.DitënepestëpasdasmeShehatiunispërnëTiranë.Komandaerepartit,sidhëndëririqëishte,idhamundësinëtëzgjidhte,otëpranonte lejë tri ditënë çdo dy javë, ose tamerrtenusennëTiranëetëbanontemetënënjëdhomëtëshkollës.Shehatiuthadukebërëshakase,tanipërtani,sedotambantenusenvetëmpërvete. Mejaendjeushumëlodhjenngapunëteshumtatëdasmës.Filloitëmosndihejmirë.Kraharoriidhembteshumë.Kishedhenjë kollë të thatë që oshtinte kur delte nga kraharori. Duhet tënjë erëqë ia thau djersën në trup. Kish ndjerë të dridhura dhetemperaturë.Shehatitiuroirrugëtëmbarëdukeqenështrirënëodë.TekokairrinteIdarejaqëilagteballinmeshami.Abasi,ngaanatjetëreshtratit,imbantedorëndheialedhatonte.

Mustafa (Muci) Fezga

80

SëmundjaeMejësdukejsikurkaloipandonjëndërlikimtërëndë,megjithësezgjatithuajsenjëvitmedhimbjetëvoglae tëIdarejaithasendoshtadotëkishinsëshpejti,dontezoti,njëdjalënështëpi.SaugëzuarMeja.Ëndërrontetëngjalltendonjërinngadjemtëqëikishinvdekuratëvitinezi.Dheungrithopnëkëmbë,sikurnukkishqenëndonjëherëesëmurënështrat.UgëzuashumëedheAbasi.Ekapigruanpërdoredhethamezëtëlartë;nata,mojsorkadhjaqafëgjata....”Idarejaqeshtemetëmadhedhebënteisonekëngës.Pas dy ditësh, të premten në darkë, erdhi Shehati që tanipunontenëndërtimineUrëssëMilotit,tëcilënekishmarrënjëkompaniitaliane.Abasieprititederaeoborrit.-Mirëseerdhelala,-ithaAbasi.-Ç’ishtekjo,-thaShehati,-ç’domethënë?-Kemidarkësot,kemikëngë,dobëhemimedjalë,sihariqimadh.-Vërtet?- Shumë e vërtetë. Hajde të puthësh Idarenë, - dhe i futikrahunShehatit.- Patjetër, ja sa të fut këtë arkën e madhe në hajat. A tamerrmendjasec‘kamnëtë?Llojemollësh,dardhësh,hardhishekumbullash.-thadukeqeshur.-Dotabëshparajsëkëtu.U nisën duke biseduar dhe u futën në odë. Shehati puthiMejëndhepastajpërqafoidheembuloimetëputhuraIdarenë.-Ç’kemiandejngaataitalianëtetu?-pyetiAbasikuruulënnëpërshilteteodës.-Natregondonjëgjësatëbëhetdarka.-Keqpunët.Muamëpushuan.Aiinxhinieriitalianmëpagoipërgjithëmuajindhemëthatëlargohesha.KishnjëurdhërngaTirana.Mëkanëfuturtenjerëziterrezikshëmpërqeverinë.Kurma

Abasi, dëshnicari pa varr

81

thakëtë,aiqeshi.EkanëlidhurmeatëngjarjeneFierit,megjithësegjykatamëdhapafajësinë.-Mos umërzit, bir, punët e qeverisë kështu e kanë.Do tëpunojmëbashkë.Nukdotëzgjasëshumë.KamqenëkëtoditëngaTregudhesiduketluftënekemishpejtedhekëtu.Nukrridotbotapaluftë.KështuedoZoti,ndryshenukjetondotgjithëkynjerëzimqështoheteshtohet.Ështësipunaegrurit,dorralluarqëtërritetishëndetshëm.-Kuikedëgjuarkëtoti,nëAmerikëaponëFrancë?Unëkambiseduar,jakështusimety,gjumëgjumeRizain,meatëburrineSkraparitqëvintengaMoska.AimëkathënëseteknenukështëasAmerikëdheasFrancë.Senukdotalëmëtëvijëluftatekneetëvritennjerëzitkot.DotabëjmësinëRusi,mëthaai.-Po,pse,pakvrauaiCari i tyre,Lenini,a sie thoshinatë,në Rusi. Ma ka treguar Faiku mua se kush ka qenë ai. Spiun igjermanëve ka qenë. Kërdinë ka bërë. As varret nuk u gjendenatyrecarëvetëmëparshëm.Kushedinëç’lumëadetuakahedhurkockat.AiRizaitëndmosdokolltukuneZogut?-Abas,-thirriMeja,darkaështëgati,-dotashtrojmëkëtu,apoatynëodë?-Këtu,këtu,-thaAbasi,-kemifestënenipit.-Ekueditiqëështënip?-MakathënëZotinëvesh,-thaAbasidhehodhivështriminnga Shehati. E pa në sy. E kuptonte që i biri ishte edhe kundërZotit.KaluanmuajtdheIdarejalindivërtetdjalë.IshteprofetAbasi.Ashtusiekishthënëmëparë,aidheMejabashkëmetë, ivunëemrinashtusiçedeshënata.iMejës. Gëzimet emëdha sikur e godisnin rëndë. As ajo nuk ekuptonte.‚Duhettëndodhteekundërta,ithoshteajoAbasit‘.

Mustafa (Muci) Fezga

82

ebukurdheendenukekishhumburatëndriçimine lëkurëssëmollëzavetëfaqevedhendriçimineëmbëltësyveqëshprehninnjëgëzimtëpërhershëm.MjekuqëerdhingaTreguithaAbasitseajoikamushkëritëthuajsetëthara.Memundësitëqekemine,dhejubashkëmene,zorsemundtëbëjmëndonjëgjëpërtëqenë.Dheularguamekokënulur,sikurtëmbrohejsemostakontetavanin.Lëngimiisajvazhdoigjatë.KurMeku,nipiiAbasit,mbushi4vjeç,kurkishlinduredhenjënipidytëngaIdareja,Mejaundangajeta.AjouvarrosngaigjithëfshatinëvarrezateBregut.Abasijavëtëtëra.Idarejaeshikontemepikëllimdheimbushteshpesh21.-Shehatiishpunësuarnënjëngavendeteshumtaqëkishine Zogut e zuri jo ai shoku i Shehatit nga Skrapari, që vinte ngaMoska,pornjëtjetërsiai,njëngaGjirokastra,qëvintengaFranca.ProfetiAbaskishgabuarvetëmnënjëdetajparëndësi.ShehatikishzënënjëkarrigenëqeverinëeGjirokastrës,siçequanteAbasi.Taniaidotëmerrtegruanefëmijëtmevete,pornuk dinte ç‘të bëntemeAbasin, sepse ai kishte shprehte hapurmendimeqëmundtavininnëvështirësi tëmëdhaet‘inxirrnintelashe.Shehatitishkoinëmendjetëgjentenjëgruapërtëatin,tamartontee t‘i linte tëdynë fshat.Aido t‘indihmontemepara,megjithëseedintengaMejaqëAbasinukekishboshkuletënetij.AbasikërkontetëiktenëAmerikë,teAnna,porkjokërkesëetijgatieçoinëburg.Dheai,kundërdëshirëssëtij,morinështëpi

Abasi, dëshnicari pa varr

83

gruanemoshuardhepaktëmetëqëigjetën.Endjeumenjëherëqëpersonalitetiitijurrëzuasimedorë.Ubëgatipersonqesharaknë sytë e bashkëfshatarëve të vet. Ndodhi e kundërta e asaj qëmendoiShehati.PërkujdesjedonteajodhejoAbasi.Abasiendjeuvetenkeq,shumëmëkeqseatojavëqëundapërgjithnjëngaMeja.Ndjentedhimbjetëkraharorit,dhimbjeqëikaptefytin,nofullatdheshpatullat.Imerrejfryma,nukngopejdotmeajër.Nukdurontetërrintebrenda,idukejsembytej.Ikishinthënësenjëponçmerakitëziermirëdhemepaksheqerdotalironte.Dheelirontevërtet.Kaluan disamuaj duke pritur që këto dhimbje tëmerrninfund,poratonukpushonin.AbasivendositëzbristenëTregetëshkontetëvizitohejtedoktori.Ezbritirrugënmengadalë,samezihidhtekëmbët.Iktedhendalontesat‘ipushontedhimbjaegjoksit.Nukpoekuptonteqëzemramundtalintengaçastinëçast.MbërritinëambulancëneTregut,morindihmëneparëmenitroglicerinë,mjekuimatipresioninnëgjak,edëgjoimestetoskopdhe menjëherë e nisi për në Përmet. Vetë u lidh me centralinAbasimbërritinëspitalinePërmetitthuajsepandjenja,menjëpulsqëmezidëgjohej.ShehatiedheIdarejaerdhënmenjëherë.Abasisikurdhacashenjajete,porpastajnukupërmendmë.Pasmesittënatësmbaroi.VarrimiiAbasitubënëvarrezatePërmetitqëndodheshinanëssëVjosës,nënjëfushëtëvogël,pakmëtejseluginaqëkishformuarvërshimiibeftëipërroitqëzbristengaDhëmbeli.Kaluan vite dhe varrezat u shpërngulën për të lejuar

Mustafa (Muci) Fezga

84

dislokimin urgjent të repartit ushtarak. U fol se familjarët ishinlajmëruart’imerrnineshtratetëafërmvetëtyreet’irivarrosninnë varrezat e reja të qytetit, por thuajse të gjitha varret i vuripërparabuldozeriimadhdheihodhingabreguithepisurdrejtenëVjosë.Atyreqëuinteresuannjëditëmëvonë,uthanëseishinshumë të vonuar.Ushtrianukmund tëpresë. Eshtrat eAbasit irrëmbeulumidhetanilundrojnëkushedisenëç’det.Abasi ishte profet. Ai e parashikoi saktë edhe këtë. Do tëndodhteedhekëtuajoqëbëriatjeaiCariqënukiakujtontedotasemrin.Baden,maj2011

Recommended