84
Abasi, dëshnicari pa varr 1 Abasi, dëshnicari pa varr 1.- Shtëpitë e Bregut të Dëshnicës janë në njërën nga dy faqet e një gryke mali, në prerjen e të cilave rrjedh një përrua që zakonisht ka aq pak ujë sa nuk mjafton as për të vaditur kopshtet afër tij. Por ndodh ndonjëherë që përroi, aq sa i qetë është zakonisht, aq dhe tërbohet, del nga shtrati me zhurmë të madhe dhe merr përpara ç’të gjejë, pa kursyer as kopshtet e bukur që janë gjitonët më të mirë të tij. Faqja ku ndodhen shtëpitë është shumë e pjerrët. Fshatarët e kanë shtruar rrugën me gurë, që e quajnë herë kalldrëm e herë sokak, si në Përmet e Gjirokastër. Asnjë nuk di të thotë saktë ç’hall kanë pasur të parët e tyre që i kanë ndërtuar shtëpitë kaq lart në këtë faqe mali e kaq larg nga tregu i Këlcyrës. Asnjë nuk di të thotë pse e kanë quajtur Breg, kur mund të quhej fare mirë Gropë, siç ka në natyrën e tij të ngjitet sa më lart të jetë e mundur; një tjetër paska thënë se kjo natyrë e tyre lidhet me frikën, prandaj ikin nga sytë këmbët. Një i tretë i ka dhënë të drejtë të parit nga që vetë ai ndjente poshtërim kur shtëpinë e tij e cilësonin të tjerët si - shtëpia e fundit e fshatit- dhe lagjen si - lagje e poshtme- . Abasi nuk përzihej fare në këto biseda dhe as e kish vrarë mendjen pse gjyshi a stërgjyshi i tij e kish ngritur shtëpinë aty në breg të përroit, në lagjen e sipërme, në krye të fshatit. Ka pasur qejf e kaq, mendonte ai. Ndoshta i pëlqente zhurma e përroit. Ndërsa ai vetë kish dëshirë ta bënte shtëpinë e re jo vetëm dykatëshe por edhe në mes të një bahçeje plot mollë. E ç‘iu duhej të tjerëve të pyesnin se pse e bëj me dy kate e pse në mes të mollëve.

Abasi, dëshnicari pa varr

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

1

Abasi,dëshnicaripavarr1.-ShtëpitëeBreguttëDëshnicësjanënënjërënngadyfaqetenjëgrykemali,nëprerjenetëcilaverrjedhnjëpërruaqëzakonishtkaaqpakujësanukmjaftonaspërtëvaditurkopshtetafërtij.Porndodhndonjëherëqëpërroi,aqsaiqetëështëzakonisht,aqdhetërbohet,delngashtratimezhurmëtëmadhedhemerrpërparaç’tëgjejë,pakursyeraskopshtetebukurqë janëgjitonëtmë tëmirëtëtij.Faqjakundodhenshtëpitëështëshumëepjerrët.Fshatarëtekanështruarrrugënmegurë,qëequajnëherëkalldrëmeherësokak,sinëPërmeteGjirokastër.Asnjënukditëthotësaktëç’hallkanëpasurtëparëtetyreqëikanëndërtuarshtëpitëkaqlartnëkëtëfaqemaliekaqlargngatreguiKëlcyrës.AsnjënukditëthotëpseekanëquajturBreg,kurmundtëquhejfaremirëGropë,siçkanënatyrënetijtëngjitetsamëlarttëjetëemundur;njëtjetërpaskathënësekjonatyrëetyrelidhetmefrikën,prandajikinngasytëkëmbët.Njëitretëikadhënëtëdrejtëtëparitngaqëvetëaindjenteposhtërimkurshtëpinëetijecilësonintëtjerëtsi-shtëpiaefunditefshatit-dhelagjensi-lagjeeposhtme-.Abasinukpërzihej farenëkëtobisedadheasekishvrarëmendjenpsegjyshiastërgjyshiitijekishngriturshtëpinëatynëbregtëpërroit,nëlagjenesipërme,nëkryetëfshatit.Kapasurqejfekaq,mendonteai.Ndoshtaipëlqentezhurmaepërroit.Ndërsaaivetëkishdëshirëtabënteshtëpinëerejovetëmdykatësheporedhenëmes tënjëbahçejeplotmollë.Eç‘iuduhej të tjerëve tëpyesninsepseebëjmedykateepsenëmestëmollëve.

Page 2: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

2

Aipokthehejngapuna,ectemendueshëmdhesytëimbanteulur,sikurtëzgjidhtesekumundtëishtemëmirëpërtëhedhurkëmbët, njërën pas tjetrës. Në një çast buzëqeshi. Iu kujtua ai-lart,qëmesadukete lidhteomeqiellinemePerëndinë,omePortëneLartëemeStambollin.Sabisedatëkota,thoshtemevete.Ç’hallekemieç’bisedabëjmë.Njëbisedëmezëtëlartëiandërpreumendimet.- u thoshte ai disa fshatarëveqë ishinmbështetur si zakonishtmbrëmjeve temuri iMekamit të fshatit.Duhet të ishteperson iardhur.Zërinetijs‘ekishtedëgjuarndonjëherë.Abasiuafruapranëgrupittëtërinjve.kafolurparatre-katërditëvengaballkoniishtëpisësëtijnëVlorëdheikathënëpopullit,qëkushtëmundë,letëshkojëetëpunojënja2a3vjetnëItali,nëFrancë,bileedhenëAmerikë,tëbëjëpunëekonominëevet.Kjodot’ubëjëtëpasuroheniekurtëkthehenidotëjetonisiagallarëkëtunëfshat.-KëtëpunëneagallarëvenukekathënëIsmailBeu,porpoethemunë,ngavetjaime,sekështudotëjetëvërtet.Duhettëmëbesoni.-NukështëkaqethjeshtëkjozotiCeno,-thanjëringadjemtë.-Pofëmijëtemikushdot’iushqejëpotazëmëseunëdotëshkoj?Poshpenzimeteshumtaqëduhenpërrrugën,kudot‘igjej?thaaiqëquhejCeno.-Tiqënukikemundësitë,mosshko.Nuktëdetyronnjeri,asIsmailBeunuktëdetyron,-dheqeshipakdukeiparëtëgjithënjëenganjënësy.

Page 3: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

3

Abasi tani ishte fare pranë dhe qëndroi para Cenos, i cilitrupittëtij,mendonteAbasi,deridhesytë,kokën,buzët,vetullateçdogjë,ipërdorkasimjeshtër.Qenkaizotit‘imbushëmendjenkujtdo për ta ndjekur nga pas. Burrë i stërvitur, si zagarët egjahut.- Nga na vjen, zotëri, - iu drejtua Abasi, - dhe kush të kadërguarderikëtu?-Muapomëpyet?-thaCenua,sipërtëbërëpakshaka.-UnëvijngaTregu,morzotëri.MëquajnëCenoDuni.Punojnënjëzyrëatyposhtë.Këtoqëthashëdheatoqëdot’juthempotëmëpyesni,ithemsekështumëkanëporosituratazotërinjtëemitëzyrës.-EpseerdhepikërishtnëBreg?-Sepseedimëtëgjithëvarfërinëtuajnëkëtëfshattëlargët,pordhenëfshatratetjerërrethjush.EdiedhevetëIsmailBeu.Unë erdha sepse kam mundësi t’u ndihmoj pa shpenzime tëmëdha.Besojsepyetjestëndeiupërgjigja,zotëri,-thaCenuadukeedrejtuartrupinedukenxjerrëgjoksinpërpara.-Ajeikënaqur,zotëri?-Domethënësetytëvjenkeqpërne,-ithaAbasi,-dhetibëndy-triorërrugënëkëmbëderikëtu.Dotëshkoshedhenëfshatratëtjerë.Pomundoheshshumëpërne,idashurCeno.përdoriAbasi,-sepsetejnëFratikëkamburrinemotrës.Dot’iazëderënatijsot.Cenuadeshitëlargohej,porAbasiibërishenjëmedorëpërtëpritur.-PritCeno,tanisaeblova.JekunatiiXhelalitti.Domethënë,nemundtëshkojmënëAmerikëedhepapara,seijepXhelalBeupërne,apoekamgabim?Vazhdontaketëdorënpoaqtërëndësa-Qenkeburrëimençurtizotëri,pomëpëlqyeke.-thaCenua

Page 4: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

4

dukevënëbuzënnëgaz.-Ashtuështëvërtet.Pordorënnukekatërëndë,siçthuazotrote.Ekatëlehtëfare,ndryshengatëtjerëtnëkëtoanëttuaja.Moskujtosenukekuptovaatëqëthepakmëparë. -Epaskemësuarmirëzanatin,zotiCeno,pormosulodhderinëFratikë.Lërekunatinpërnesër.Hajdengaunësotemëtregondonjëgjëmëshumë.Fjalimitëndmëpëlqeu.-Jo,mëvjenkeq,nukiaprishdotkunatit.Dotënisemtani,saparënënata.Nëerrësirëkamshumëfrikë,bilemezimarrfrymë.Nesërdotëkalojpërsërikëtej.Njoftonidhetë tjerët.Kyfatnuktroketgjithnjënëportë,ndoshtakurrëmë.Bisedoniedhemegratë.Llogariaeparëmetoduhetbërë.Muamëkenigatinëçdokohë,ditëaponatëqoftë.Unëpunoj edhepërvete,dhe i shkeli syrinAbasit.Mëpaguajnëpërkëtëqëbëj.Vetëmrrugënukbëjnatën,pormuhabet,gjernësaba,siçthotëkënga.errej eMekamido tëpristevizitorë të tjerë.Mbrëmjeve të tilla,tëngrohta,rrethtijmblidheshinthuajsetëgjithëburratefshatit.Uleshinnën lisategjatëqëerrethonin,zhyteshinnëheshtjenetyretërëhalle,ledhatoheshinngazhurmaelehtëedegëvetëlisavedhekishinnjë lloj sigurienëvetvetenëkëtëvend tëperëndisë.Nëhapësiratevoglameslisavehidhninsytëdrejtqiellitdhememenddërgoninlartndonjëlutjeerrininmeshpresë.Porsotkishlëshonterrënjë.frynte atë mbrëmje u ledhatonte njerëzve edhe shpirtin. Abasingjitejngadalësokakutdhemevështriminetijsigjithnjëtekëmbëteveta,po i afrohej shtëpisë.Nëkokë i vërtiteshin ca zhurma tëpakuptimta. Ishin copëza tëbisedaveqë sapokish lënëngapasdhenukshihteasnjëlidhjemestyre.Nukekuptontengaivinteai

Page 5: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

5

llojshpërqendrimiqëpoijepteedhenjëllojdhimbjetëlehtënëkokë.IdilteCenuaparasyve,pastajzhdukejaieidilteaidjaliqënukdintekutëlintefëmijët.Pastajaitjetriqëmendontesenjerëzitduantëngjitensamëlart.AjobisedameCenon,ecilavazhdoimëpasmeshokëtteMekamiiakishinmpirëtrurin.Aikishtetredjem.Ivogli,Shehati,ishtedyvjeçeca.Mëimadhi6.Janëtreqëpresinngaai.Pogruaja?Meja,ebukursiengjëll,eqeshurdheegëzuarsivetëdielli,ezonjatëbëntetëgjithapunëteqëkërkonteshtëpiajashtëdhebrenda.Ajopunontenëarëshumëmëmirëemëshpejtseai.AbasitivintezorkuraidheMejapunoninsëbashku.Ainukiakalontedotasaj,nëasnjëllojpune,sidotëishtemoti,sadoesertëtëishtetoka.Edheparmendënmeqeajoengistemëmirëseai. Mendimet ia ndërpreu zëri i Mejës, që e përshëndeti ngalarg. Ai ktheu kokëndhe e pa; ajo po dilte nga dera e kopshtit,sidelHënangareja,mbështetishatinpasgardhit,iuafruadheibuzëqeshimeëmbëlsisipërherë.-Paskerënënëmendimetëthella.-ithaajo.-Potëvështrojaqëngalargepomendoja,psetëjetëshqetësuarburriimibukur?Kushmakangacmuarkaprollintim?.Ajoikapidorëndhetëdykaluannëpëroborrinqëndahejngakopshtimenjëgardhtëthururmedegarrapi.Rrugicaderitederaeshtëpisëishtesinjëllojkorridoriishtruarmepllakaguripërt’uruajturngabaltaqëdukejsikurbintengaqiellisëbashkumeshiun.Shtëpia e tyre ishte një kasolle emadhe e gurtë, ndërtuarmbibregunepërroit, embuluarmepllaka gjithashtuprej guri.Ngaderahyjenënjëkorridor tëvogëlaq sa lejonte tëhapjedydyer tëbrendshme,majtas dhe djathtas.Dhomadjathtas kishtevatër të madhe të gurtë dhe mbi të qëndronte gjithnjë një saçi rëndëprej llamarine, imbuluarmehi.Nëkrye të vatrës ishte

Page 6: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

6

gropaezjarritdhembitëgllanikumeoxhak.Ishtenjëllojfabrikeqëvihejnëpunëçdoditëpërprodhiminebukës.Ngamënyrasindërtohejdhesifunksionontekjofabrikeshtëpiake,përcaktohejgjendjaekonomikeemirëapoekeqeefamiljesqëepërdorteatë,osevendiqëzinteajonëradhënefamiljevetëfshatitNë fund të dhomës, në një sepete tëmadhe drurimbahejmielli.Ajoishteendarënëdysh.Ndarjapërmiellinegruritishtefareevogël.Nuk ishtee thënë,asngaperëndia,qëkëtabanorëtëhaninetëngopeshinmebukëgruri.Gruri jovetëmbëhejmeshumëvështirësinëatëtokëtëvarfëretepërtëpjerrët,porfaraetijnukgjendejlehtëdheajoqëblihejishtepacilësitëenevojshme.Akomamëkeq,shtetimerrtenjëpjesëtëmadhetëprodhimittëshirjet.Gruripërdorejedhepërtëlarëborxhet,sepsekishtefuqinëe parasë. Ai pak miell që mbetej përdorej për të bërë zahiretëedimrit, çorbën epetët, dhapastaj përmiqtë: kuleçtë, byrekët,bakllavatë, petullat, poganikët e prodhime të tjera që fëmijët imeziiprisnin.Anëvetëmuritkishtesergjeneprejdërrasashdruri,oseprejdhogash,siiquaninata,kumbaheshinenëtegatimit,sinitë,tepsitë,lugëtepirunët.Sipërtyredukeshintrarëtenxirëngablozat.Nëpërtrarët kapeshin telat për të varur e tharë pastërmanë, rrushin,mollët e ftonjtë. Frutat qëndronin të paprishura deri në dimëredhekishinshijenetyretëveçantë;fëmijëtipëlqeninshumë,pormëshumëkënaqeshinmiqtëkurgostiteshinmeto.mbushur me lesh të larë delesh, të mbuluar me një jorgan tëmbushurme leckae tëkapurnëshumëvendemecasiventuzanjëri-tjetrit dhembuloheshinme jorganë të vegjël, të mbushur

Page 7: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

7

edheatamelecka.Nëodëkishteedhedykompletetëmirëdyshek-jorgan tëmbushurme lesh, porqënuk i prektenjeri.Ata ishinvetëmpërmiqtëdheqëndroninkurdoherëgatipërt’upërdorur.Kjoodë zakonisht quhej oda emiqve. Kur vininmiqtë, shtrati iezjarrit.Trarëteodësishinjodheaqtëzinjsaatatëdhomëssëzjarrit.Kaloimesiinatës,porMejënendenukpoezintegjumi.‚Ja,t’isiekampunuarderitani.Punimetetokësjanëtëvështira.Aratjanëlargshtëpisë.Ndoshtamundt’iajapdikujtpërt’ipunuardheaitëmarrënëfundnjëpjesëtëprodhimit.SiatëherëkurAbasibëriushtrinë.Kakëtuedhefamiljetëtjeraqëebëjnëkëtë.Por,fundjaedhevetëmundtapunojnjëpjesë.Unëditapërdorparmendën.Bagëtia s’është gjë. Pak kokë kam unë. Edhe fëmijët mund t’iruajnë. Pastaj ca para i kam grumbulluar. Abasi ka punuar nëshumëfshatra.KashkuarderinëDangëllieBiovizhdë.Kashkuaredhenjëvitushtarbedel.Dheatojanëcapara.Podhefrikënukkam.Njëçifteekamnësepete.Dotavarnëmurqëtamarrinveshtëgjithë.Edhedjaliimadhpobëhetburrë,shtatëvjeçimbushi.Janëtëkorrategruritpërpara.Poprapërregullohet.Potëjapnjëokënëtre,kushdoebën.Mejës iu lehtësua shpirti. Një gëzim ndjente përbrenda.Çuditeshedhevetë.Ngaivinte.vallë?Burripoiiktedheajondjehejegëzuar,elehtësuarjovetëmnëshpirt,poredhenëtrup.Pastaj,paprituru ligështua. IvinteshumëkeqpërAbasin,pordhepërvete.Dot’imungontenështrat.Dotëlargohejngafëmijët.Ndoshtadotëgjentendonjëtjetëratje.Burrëibukurështë,mendonte.Por,dolishpejtngaajogjendjedëshpërimi.Ndihejvërtetelehtësuarsedot’ubënteballevetëtëgjithavështirësive,sedot’iadiltenëkryemëmirësenjëburrë,sendihejefuqishme,shumëefuqishme.-Kjoështëmëemiraqëmundtëbëhet,-mendoiMeja,pae

Page 8: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

8

kuptuarqëpoethoshtemezëtëkthjellët,tëgëzuardhetësigurt.-Cilaështëmëemira?-thaAbasidheukthyengaMeja.- Akoma nuk të paska zënë gjumi ty shpirt, vajti mesi inatës.- Vërtetmesi i natës është, pornuk është vetëmpërmua,2.--Emrin,zotëri?-epyetiavokati.-Abas.-Mbiemrin.-Aliu.-Uau,-uçuditavokati,-emrinebabait?Abasi iupërgjigjtëgjithapyetjevedheavokati iplotësoitëgjitha vendet bosh që kish në letrën përpara. Pastaj iu drejtuaSelmanit:-Emrin,zotëri?IshinkatërvetangaBreguqëplotësuanletrattekyavokat,Selmani,Abasi,ZenelidheGaniu.-Dhetani,-thaavokati,-satëvijëzotiXhelal,icilinukdotëKushnukditëshkruajë,dotëvërëgishtin.Junukjenitëvetmitqëpopërgatitenipërtëikur.KurtëmbërrininëDurrës,dotashikonisesashumëjeni.njoftoi:‚zotiXhelalpohyn‘.- Mirë dita zotërinj, - tha zoti Xhelal dhe u ul në krah tëavokatit,iciliepyetiatëpërshëndetinetijdhetëzonjës.

Page 9: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

9

kontratën?-Ja,zotiXhelal-thaavokati,-gatiembarova.Tanipolexojjutëkatër.Nësesasiaeparavenukdotëkthehetetëranëdatënecaktuar,atëherë,-këtuavokatindaloipakpërt’idhënëmëshumërëndësiasajqëdotëthoshte,-atëherë,tënesërmenekësajdate,herëaq.Mbajenimendmirëkëtë.Nësekalonnjëmuajngakjodatëdhepërsërinukpaguhet,atëherë,keqmëvjent’uathem,pormekëtëpunëdotëmerretpastajmilicia.Dhejuedinisiveprojnëata.Dakord?UnëmendojsepërdyvjetjutëgjithëdotëkenimundësinëtëgrumbulloniaqparasatëpaguanizotinXhelaldhet’umbetenplottëtjerapërtëmbajturfëmijëtdheshtëpitëtuaja.Abasi shkëmbeunjë shikim të shpejtëmeSelmanin.Tëdyndoshtamendonintënjëjtëngjë.Mosvallëposhkoninsibreshkateknallbani.Çfarëpunedotëishteajo,kudotëmerrninaqparasatëmosturpëroheshinparafëmijëvetëtyre?-Tani,-thaavokati,-juepatëqëzotiXhelaldhaparatënëembërritjesnëBoston,do t’ipaguaniatij shumëne caktuarnëkukamshënuarkryqin.Abasi,pasiepaatë letërngakreunë fund, shkroingadalëemrinetijmeshkronjatëmëdhadhengritikokën.avokati.-Njëështëpërju,njëpërmua,njëpërzotinXhelaldhenjëpërdokumenteteudhëtimit.-Siurdhëronzotëri,-thaAbasi.Selmaniiuafruaavokatit,zgjatigishtintregues,eleumebojëtëzezëdheembështetinëletër.Epërsëritikëtëveprimedhetriherëtëtjera.Pasimbaruan, ata të katër u tërhoqënnë cepin e dhomës

Page 10: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

10

morikopjenevetdheubënëgatitëdilninjashtë.- Dëgjoni dy këshilla, ju lutem, - tha avokati dhe të katërndaluan.-Kontratatruajinimirësemundt’ukërkohenrrugësngaxhandarmeria.Nisjajuajdotëbëhetmëdatën2maj,nëmëngjesherët,prejkëtijvendikujemitani.Dotëmerrniushqimvetëmpërnjëditë.NgaDurrësidotënisenimeaniepërnëTrieste,pastajmetrenpërnëHamburgeprejandej,menjëanijetjetër,nëBoston.Nëse nuk keni ndonjë pyetje, mirë u pafshim. Falënderojeni julutemzotinXhelal,përkëtëtëmirëqëjukabërë.AtaiuafruanzotitXhelal,idhanëdorëndheefalënderuan.AbasiiashtrëngoifortsaXhelalitiudukseidhembi.Selmani,veçfalënderimit,ithamezëtëulëtsenukdot’isillninasnjëshqetësimpërkthimineparavedhesedotëmendonindiçkamëtepërpërtëdhezonjëne tij.Xhelalitvetëmsa i luajtënpakmustaqetngabuzëqeshjadheidolënnëpahdhëmbëtebardhë.Nëoborr,grupitiuafruaCenuadheiftoitëpininkafenetëbisedoninpakpërpunëtqëiprisninpasdyjavësh.-DëgjotiSelman,-ithaAbasidukeecurkrahpërkrahmetëedukembeturmëpasngagrupi,-muamëerdhipaktëpërziernëstomakngaajopërulësiatëndendajatijderritëdhjamur.-Jo,Abas,ainabërinjëtëmirëtëmadhe.Engakushtjetëreprisjetikëtëtëmirë?TëniseshetëmbërrishnëAmerikëpafuturdorënnëxhep.Paktëdukettykjo?Aimundtëjetëizinëshpirt,unënukiakamparë,porkjoqëbëriishteemirëemadhe.-Aikëtëtëmirëebëripërvete.Nukebëriaspërmuadhekontratat,aidotëlëshonteCenontëgjentekatërtëtjerë.Aimesiekagjeturkëtërast.Palerepastajqëtiibënedhepremtime.Nukkanevojëaipërdhuratatetua.Familjatënde,po,ajokanevojë.

Page 11: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

11

ikishthënëavokatiatij,shkonëbankëatëherëdhemerrparatëaty,mefajde.Aishkoivërtet,pornëpunësitebankësenxorënjashtë.Kushtëbesonty,ithanë.Largohu!-Eqartë fare, Selman.ZotiXhelalveteevjennëbankëneGjirokastrës. Paret atje i ruan. Nuk ia ruan zonja atje te vendi.Banka i hap të dy kanatet ederës përXhelalin dhe asnjë kanatpenxherejepërAbasineSelmaninmeshokë.- Abas, je akoma i ri prandaj hidhesh si gjel. Vërtet nuk ekuptonkëtëndryshimkaq tëmadh?AedikushështëXhelali ekushjetiapounë?Mëtutjenukedisidotëjetë.NdajponiseminëAmerikenedhejoXhelali.Abasideshtëthoshtediçka,porbërivetëmnjë ‚po,po‘megjysmëzëri,ulikokëndhevazhdoitëecëdukeparërrugën.Selmaniasajkëllire. 3.-Ditaepremtee2majittëvitit1913ugdhiefreskët,meqielltëpastërdheerëtepërtë lehtë.Pranverakishnisurherëtepoiafrohejkulmittëbukurisësëvet.igjentedotemrineduhur.Përpiqejtakalontekëtëgjendje,mezor,portakalonte.Nukdonteqëishoqitashihtekështu.NatënbërigatigjithçkaqëdotëmerrteAbasimevete,mbushinjëçantëtëmadhesjellpranverën,lumturinë.Futinëtënjëpalëpantallona,dytrikoekatërpalëçorapeleshi,dykëmishaekatërpalëtëmbathura.Futiedhepakgjërapërtëngrënë:njëkulaçtëpjekurnëprush,vezëtëziera,njëlakrormetërhantëndarënëkatërsh,njëshishemedhallëenjëmeraki.

Page 12: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

12

Abasiungritherët,urruadhelaufytyrën.Nukkishinfolurputhimeradhë.Dotëkaloninvitepaiparë.Nukdot‘ishihtedotsidotërriteshin,nukdotëkishmundësit‘iputhteet‘ipërkëdhelte.heshtjenMeja.Abasiktheukokën,epaMejënmesytëpërloturdhediçkaiumblodhnëgrykë,hapiderëndhedolinëkorridorinevogëldukeqarëmengashërim.Nukmundtamblidhtedotveten.Tanipoendjente vërtet atë që po ndodhte, hapin e gabuarqëpo hidhte.Mejaekuptoi,fshiusytëmeshamidhedolipastij.Ihodhiduarnëtapërkëdhelte.-Nukekemilënëkështubashkë.Keminjëmuajtëtërëqeepresimkëtë2maj.Meraktëmoskeshseunëdotëdalçdonatënëëndrratetua.Hajdepra,bëhuburrë,majeppakbuzëntëtaputhedhenjëherëdhenisupërtëtakuarshokët.Nukduaqëfëmijëttëzgjohentanietënashohindukeqarë.Ata ishin përqafuar e nuk ndaheshin dot. Qanin të dybashkë.Ngalargudëgjuanjëzëqëethërristemeemrinedjalittëvogël.-OShehat!IshteSelmani.puthiprapëeiledhatoifaqet.-Japra,erdhidheçastiqëprisnim.Abasihodhiçantënemadhenëkurrizdheashtuipërloturunismekokënulursigjithnjë.Hodhiedhenjëherëvështriminpaspërtaparë.

Page 13: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

13

-Mej,shpirt,dotëshkruajsapotëmbërrij.RrugëspërnëTregishoqëronteHakiu,djaliimadhiSelmanit.Aitërhiqtekalinmbisamarinetëcilitkishngarkuarçantatetëkatërve. Ecnin të pestë njëri pas tjetrit rrugës së tatëpjetë. Veçpërshëndetjes së mëngjesit nuk kishin shkëmbyer ende asnjëfamiljen e vet, për gruan e fëmijët. Zeneli kishte dy prindërit esëmurë.VetëmGaniu,më i riu i grupit, ishtepaprobleme.Deritanikishjetuarmexhaxhanëevetseprindëritikishinvdekurtëdynganjëhelmimmekërpudha.MajateDhëmbelitdheTrebeshinësqëndaheshinngagrykaemagjishmeeKëlcyrëssapoundriçuanngarezeteparatëdiellittëmëngjesit.LuginaeVjosëskishtenjëpamjemahnitëseatëditë,osendoshtakështuiudukejatyre.tëmambledhëetëmashijësivjet,-thadhepsherëtiuAbasi.-Këtëhall ekamdheunë, - thaZeneli, - tëdypleqtë janërënduarshumëngasëmundja.zotrote?- Nuk e kuptoj dot pama shpjeguar, - tha Abasi, - se unëmundtëthem‚plak‘përnjëtëmoshuarqënukiadiemrin,portijovetëmqëuadimirë,pordiedhemëshumë,qënjërinekebabaetjetrënnënë.-KeshumëtëdrejtëAbas,-thaSelmani.-Ështëbërënjëzakonikeqkytekëtatërinjtëesotëm.Ekanëshumëqejft‘udrejtohenprindërveme‚plak‘e‚plakë‘.Mua,nukedipse,pormëduketsinjëllojsharjeatalljekjollojsjelljeje.-Por,jobaba,-ndërhyriHakiu,-nukjanëtëgjithëtërinjtënjëlloj.Qeshëntëgjithëmendërhyrjenepapriturtëdjalitqënukiishdëgjuarzëri.

Page 14: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

14

-Mirë thotëAbasi, - thaGaniu. -Tërinjtëe fshatrave tonakështuepërdorin.Por fajkanëedhe tërriturit.Xhaxhai im,përshembull, i thërretgruassëtij ‚oplakëmoj‘.Sakeqmëvjen,mëbesoni,kuredëgjojqëithotënënëstimeashtu.Seajoështëakomaere. - Paskeni ardhurnëkohë, - thaCenua,qëpoafrohejdukemarrëfrymëmezor.-Dotëpresimedhetëtjerët.Jeni16vetapërsot.Rrethorës12besojdotënisemi.NëdarkëvonëduhettëjeminëDurrës.Nësedonindonjëkafe,mundtëshkoniatjetej, -dhetregoimegishtshtëpinënjëkatësheafërMekamit.-Bëjnëkafetëmirëata.Sotkemiditëtëbukur,pordotëjetëshumëelodhshme.SheshiivetëmnëmestëKëlcyrësishteizhurmshëmkëtëtëtë rregulloninmallrat. Zhurma e lumit nuk dëgjohejmë. Nuk elininnjerëzitqëdukeshinsikurziheshin,njërimezëmëtëlartësetjetri.‚Shihsibëjnë.‘thaSelmani.‚Kotnukthonë,thaAbasi,‚sinëpazar‘.Tregtarët vinin nga Përmeti, Berati, Tepelena, Gjirokastra,SarandaeSkrapari.ThuhejsekishteedhengaJaninaeKonica.Nëtavolinatetyreepërdhemundtëgjejeçdogjëqëiduhejnjeriutnëqytetaponëfshat.MatanëlumitqëburontengakodrateBallabanitetëBubësit,bëhejpazariigjësësëgjallë,kushiteshinebliheshinkuaj,mushka,gomarë,lopë,demaebagëtipërqumështemish.AqmerëndësiishtekypazarsaqytetiiKëlcyrësnjihejgjithandejmeemrinTreg.GrupiiBregutshëtistepërtëparëedhenjëherë,përherëtëfundit,Tregun.TenjëtregtarngaVloraqëkishshkarkuarnësheshnjëmakinëtëtërëmethasëkripevunërenjëgrumbullshumëtëmadhnjerëzish.PokaqshumëprisnintëblininedhetenjëtjetërngaBeratiqëshistevajguri.Tëçudistekygrumbullimimadhte

Page 15: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

15

këta dy tregtarë. Qyteti kishte dyqane të përhershme të kripësdhevajgurit. ‚Tregtarët luajnëmenjerëzit, i tërheqinsibagëtitë,kutëduaniçojnë‘,mendonteAbasidukekaluarngatavolinanëtavolinë.Sotsesiiudukejkyvend,ndryshengaherëtetjera,ndoshtangamendimisenukdotashihninmë.Dheatjekudotëshkonindo ta kujtonin këtë treg. Ai ishte bërë pjesë e jetës së tyre, aqsaudukejsenukmundtërronindotpatë.Sapombyllejditaepremtedhevinteeshtuna,dukejsikursecilimendontesesaditëmbeteshinderiteepremtjatjetër.Josekishinnevojëpërtëshiturapoblerëgjë.Shkoninashtukot,për tëparëe takuarndonjë tënjohur,përtëbërëndonjëmuhabet.Nëtregbëheshintakimeapofejesat,bëheshinparjeteçifteve,djalitëshihtevajzëndhevajzadjalinqëipropozonin.Përditënepazaritlihejedhelarjaendonjëhesapitëvjetër,sepsepazariishtevendimëipërshtatshëmpërtëhumburgjurmëtnërrëmujëesipër.Poredhesepseatymundtëtakojethuajsemesiguriatëqëkërkojeosetaprisjetëvinte.Potëmosvintenjëtëpremte,dotëvintedoemostëpremtentjetër.njëçifteqëekishsjellëngaStambolli,njëçifteshumëtëbukur,njerëzitevetpërt’iablerë.Iporositibeuqët’i jepninparasatëkërkonte.-Nukiajapbeut,dotambajvetë,-ukishtethënëkyngaBregu.Tëpremten tjetërBeu iktheupërgjigjenkëtij -nukbëremirëqëmaprishepazarin,bregali,pordotëtamarrndryshe- .brendanëfolenëetyre,osenëgojë,siithoshin,ishoqëruarmedytruproje.Aiekuptonteseçiftjapoidiltegjithnjëemështrenjtë,

Page 16: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

16

-SotpaskadalëtëshohëpazarinedheAliBeu.-thaAbasi.-VjenngaTurqiadhesabukurqenkaveshur.Thonësekaqenënxënësimë imirënë liceun eGallata Sarajt. Bejlerëtpobejlerëmbeten,Selman.Nukbëjnëfëmijësipunajonë.Bëjnënjëadydhei çojnë të bëjnë shkollë e tëmarrinkulturë.Ndërsanembetëmpashkollëepakulturë.Seashtuishinprindërittanë,ashtudotëbëhenedhe fëmijët. Ndoshtakjo rrugëegjatëekurbetitkuposhkojmë,mundtëna indryshojësadopakfatet. Joqëtëbëhemiagallarë,sithoshteCenua,porqëdjemtëemitëbëjnëshkollëetëpaktënnjëriprejtyret‘ingjajëkëtijdjalitbukuroshqënadolipërpara. 4.-Në Durrës mbërritën vonë, kur dielli kish kohë që kishperënduar. Dy makinat ndaluan njëra pas tjetrës në një rrugë,kuerrësiraqëkishrënënuklejontetëshihjethuajseasgjë.Dyatrefëmijëiuafruanmakinavedukeungacmuarmenjeri-tjetrin.Dëgjoheshvetëmzhurmaetyredheedallgëvetëdetit.-Jeminëhyrjetëportit,-thaCenua.-Atodritaqëshihnitej,janëtëanijesqënapret.Sheshiiportitduhettëjetëmbushurplot,-vazhdoiai.-Nejemigatimenjëorëvonesë,dotahamëndonjëvërejtje,nëmosmëshumë.-Eçfarëdotënabëjnëmëtepër,-thaAbasi-xhepattanëjanëshkundur.- Këta të portit i vënëme qejf gjobat dhe i vënë të rënda.-Ceno,potisaherëekebërëkëtërrugë?-ithaGaniu.-Etretaherëështëkjoqëpobëjsot.Njëherënëmuajvjennjë anijedhemerr udhëtarë si puna e juaj.Kur vjen anija, këtapunonjësiteportitekanëfestë,seipaguajnëmirë.

Page 17: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

17

-Ngaparettona.-thaAbasi.-Engat’imarrintjetër,-thaCenua,-ngatëmiat?Nësheshbëhejzhurmësinëndonjëkosheregjigantebletësh.Një zhurmëe shurdhër,pa zëra.Dukej sikur zhurmontegrupiejonjerëzitqëeformoninatë.Vetëmfshatarëishinaty.Tëpaktënkështudukej.Ataqëudhëtoninpërpunëapopërturizëm,kishinrrugëtjetërpërtëhyrë,pordheorartjetër.Atanukilidhteasgjëmeturmën,veçqëdotëudhëtoninmetënjëjtënanije.Kishtenësheshedhefëmijëqëkaloninpërmesgrupeve,sipërt’iubërëvizitaatyre.Atytakoheshinepoatyshpërndaheshinmenjëherë.Ishinshumëtëdhënëpaspunëssëtyre.Cenuaikishporositurudhëtarëtevettëishintëkujdesshëmsetesheshiqarkulloninhajdutëxhepash,jovetëmfëmijë,poredhetërritur,semundt’umerrninçdogjëqëkishinmevete.Portëkujdesshëmishinedhehajdutët.Pronarëtikishinporositurata,sedheatakishinpronarë.Njësirenëngaanijaeprishimonotoninëezhurmësqëvintengazërateudhëtarëvedhevalëzimiilehtëidetit.Cenuakalontengagrupinëgrupdhenjoftontet’imbaninsytëhapur.-Kurtëdëgjoniemrat,-thaai,-shkonimekujdesteshkallëtdhe hyni brenda.Ai që do t’u thërrasë do t’u shoqërojëderi nëfund.Mbajenimendfytyrënetij.Muaderikëtumëkishit,dotëqëndrojkëtuposhtëderisat’ushohqëhytëpaprobleme.Abasi tanipondjentenjëdjegie të lehtënë fytdhesytë iupërlotën.FjalëteCenospoitrokisninsiçekiçatyafërveshit,porainukpoidëgjonte.Idolënparasyvefëmijët.‚Kanënjëditëtëtërëqënukmëkanëparë,mendoi,ndoshtaaiivogliështëdukeqarëanijestëmëdalëemri.Mejaikapërkëdhelurndoshtadheështështrirëbashkëmeta.Jaedheajoikalëshuarlotët‘.Abasitikaloinjëngashërimnëfyt,qëudëgjuaedhengashokëtetij.- Çfarë ke kështu? - pyeti Zeneli. - Pse, si kujton ti?Ne na

Page 18: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

18

këndonshpirtiqëpoikimngashtëpia?-Diçkam‘ukujtua,-thaAbasi,-dhenukembajtadot.Pordomëkalojë.Hajde,pra,naqoftërrugaembarë.-dhefshiulotëtmemëngënexhaketës.PorMejanukishqitejngamendja.AjondjentekrenaripëratëqëpobënteAbasidhekishtebesimtëplotëteai.Ëndërrontesosjenemjerimittësajnjëditë,daljenngakasolljapërdhesedhehyrjennështëpinëere.Nukdotëvintemëeraebagëtiveapoeraepërhershmeeplehuttëtyre.IshtenatëmehënëtëplotëeqielltëmbushurmeyjekurudëgjuanemrateAbasMuhametAliutdheshokëvetëtij.- Kujdes mos rrëshqisni, ecni ngadalë, kujdes plaçkat, - udëgjuazëriqëvintesësipërmi.‚Kyduhettëjetëaipersoniqëduhettambajmëmend‘,kujtoidhepyetipëremrat.Siusiguruamirë,buzëqeshimepërzemërsidheiuuroimirëseardhjennëanije.-Zenel,shoqëroikëtamiqtëemiderinëdhomënetyre,-ithaaidjalitqëkishpranë.PastajukthyengaSelmani.-Juve,ndiqniZenelin.Unëdotëvijt’jutakojnëdhomëetëbisedojmështruar.- Ja, kjo ështëdhoma juaj, - thaZeneli, - ështënumri131,mend3,-dheqeshimetëmadhe.Qeshëndheata.-Ështëdhomëevogël,porvetëmpërgjumëështë.Krevatetzgjidhinivetë.Quhen‚krevatemarinari‘.Dotëjenirehat,veçjuqoftëdetiimbarë.-Potidjalëkëtëpunëbëngjithnjë?-pyetiAbasi.-Unëpunojkëtuderisatë japëurdhërkapiteni tëzbresintëhuajt.UnëbanojnëDurrës.Punojvetëmsavjendheikënanija.NdihmojThanasët.Atamëpaguajnë.-Qenkedjalëishkathët.-Deshharrovat’uthemsekujanënevojtoret.Satëdilninga

Page 19: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

19

kjodhomëkthehunidjathtasdheecnidrejtderiatykushkruanWC.Aponukdinitëlexoni?Poja,ekamtëshkruarkëtunëkëtëletër.Atyështëedhenjëdushmeujëtëngrohtëpërtëlarëtrupin.Dhetani,rrugëtëmbarë,paçishëndetdhesamëshumëpara.Zeneli ikudheataushtrinëpër t’u çlodhurngarrugadhepritjaegjatë.Tanipoendjeninlodhjenvërtet.5.-Zhurmaemotorëvedëgjohejtanisinjëoshtimëqëvintengafundiidetit.Trokitideradheufutbrendaaiqëiprititeshkallët.-Mirëmbrëma!-thaai.-ErdhatënjihemisepserrugënderinëBostondo tabëjmëbashkë.Unë jamThanasTeo, i lindurnëPërmet.TanibanojnëBoston,nëAmerikë.EdiqëedhejujeningaPërmeti.TibesojjeSelmani.Nësegaboj,mëthoni.TiduhettëjeshAbasi,tijeGaniu,apojo.NdërsatimbetettëjeshZeneli.Jemitanëtsitëthuash,sejemishqiptarënëradhëtëparëepastajpërmetarë.Akenipasurndonjëproblemderitani?-Mirëjemi,-upërgjigjSelmani.-Natrembëncatesheshimedallgëtqëdotëketëdetinatën,porkaloimëshumësenjëorëdhenukkemiasnjëshqetësim.-Detiizëtëgjithëkurkadallgëtëmëdha,portaniatonukndihen.Kurtëdalimnëdettëhapurmundtëketëpakmëshumë,porsotdotëjetënatëpaprobleme.Kjoanijeështëshumëemirë.Ështëaustriake.Mekëtëanijekaudhëtuarvitinekaluar IsmailBeupërtëmbërriturnëDurrës,përtëshpallurPavarësinë.Jeninënjëaniemefatdhefatidot’uecëderinëfund.Atyvarurkenicaqeskaletre,poqeseuvjenpërtëvjellë,atopërkëtëpunëjanë.-TieketakuarIsmailBeun,zotiThanas?-pyetiiemocionuarGaniu.-Jo,nukekampasuratëfat,-upërgjigjThanasi.-Pornepobëjmëpoatërrugëqëbëriai,veçsenëdrejtiminekundërt.Nedo

Page 20: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

20

tëmbërrijmënëTriestedhedotëmarrimtreninpërnëHamburgtëGjermanisëdheprejandej,dotëkalojmëAtlantikundhedotëmbërrijmënëBoston.Ështërrugëegjatë,emërzitshme,porkëtudotënjiheniedhemetëtjerëdhedotëkalonimirë.Unëdotëjemgjithnjëmeju,meduzinëntuaj,sejujenidymbëdhjetë.ThanasiishulurnënjëstoltëvogëlqëndodhejnëkabinëdheGjatëditësmundtëbëninshëtitjelartnëkuvertë.Aiufolihollësishtpër rregullat e pastërtinë, pastaj embylli bisedën duke i dhënësecilit nga trekartonëpër sportelinkudo tëmerrninushqiminnëmëngjes,drekëedarkë.Natëntjetërdotë jeminëtreninpërnëHamburg.Në fundudhangapesëdollarësecilitpërtëblerëndonjëgjëtëvogëlnëbufenëeanijes.- Kjo ishte rroga e juaj e parë, - tha Thanasi, - dhe unë uAiiuuroinatënemirëdhedolingakabinadukeetërhequrderënfort.përasgjë.Çdogjëshkuakasisahat,-shprehuhabinëSelmani.-Paraja,idashurSelman.-thaAbasi,qëkishzënëkrevatinsipërtij.-Gëzuarrrogëneparë.Gjumëtëëmbëltëtreve.Abasindjeunëfytatëdjegienenjohurdhesytëiumbushënmelot.Mejaidoliparasyvemetrefëmijët.Idukejsikurajoikishmbërthyernëkrahëteveteishtrëngontefortpërqafe.Edheajoidhenukibëhejtështrihej.QëndrontenëkëmbëdhepristeulurpranëdritaresedhepseedintemirëseAbasiisajdot‘imungontemuajevitemeradhë.Ndoshtaeqortontevetenqëikishdhënëpëlqimintëiktengashtëpia,madjeqëishteajoqëekishteshtyrë.AbasinekapitigjumimesytëepërloturedukendjekurmemendimazhineMejësqëvazhdontetëqëndrontesiengurosurpranëdritares.

Page 21: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

21

Abasi u ngjit në kuvertën e anijes dhe po shikonte diellinkodravedhehijetecashtëpivetë lartatëndërtuaranëto.Anijadukejsikurnuk lëvizte.Abasizbriti tënjoftontedheshokëte tijsepoiafroheshinTriestesdhesepamjaishteshumëebukur.Kurungjitëntëkatër,ishteerrësuarplotësisht.Qielliishteimbushurtërë yje dhehëna ishtengritur lart dikuprapakurrizit të tyre.Atjekumëparëdukeshinkodrat,tanidalloheshincadritasiyjeqëndriçoninnëgjithëgjerësinëeasajpjesetëhorizontit.Atapritënshumëderisapamjauqartësuapak,dritatparatyreushtuaneuzmadhuan,poratanukekuptonindotsesalagishinngaqyteti.Askushnukdotabesonteseduheshinmëshumësedyatriorëderisaanijatëtakontebregun.Atanukngopeshinduke soditur pamjet e bukura e duke ndier kënaqësinë e erëssë freskët tëdetit.Nukdo të futeshinnëkabinëderi saanija tëndalonteemarinarëttëdilninpërtëhedhurlitarët.-SaqytetimadhqenkaTrieste!-thaGaniu.-Kyqenkaqytetpafund.Kanjerit’imësojëtëgjitharrugëtekëtijqyteti?Kurrënekurrës,përAbasAlinë.-Thendonjëgjëpërmua,Gani?kallfrikënkyqytet.Humbetkurtëduash.tërrugës.KushedisidotëjetëHamburgu!?-thaAbasi.-Parajsavetë,xhehnetfare. 6.-Stacioni i trenitnëTrieste ishte thuajsengjiturmePortin.Atëcopërrugëebënëtëgjithëmëkëmbë.Sallaumbushplotdhetashmëgumëzhinte.Udëgjuangaaltoparlantinjëzëifortëgruaje

Page 22: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

22

-PersonatqëvijnëngaShqipëria,tëafrohentevagoniifundititrenitqëqëndronnëbinarinnumër1,kuipresinshoqëruesitetyre.Poepërsëris....-Zëriigruasudëgjuashumëiqartëedhedyherëtëtjera.Selmanidhe tre shokët e tij u afruan te vagoni i fundit qëndodhejpasnjë tabele ku ish shkruar njënjësh imadh. Atypoi priste Thanasi duke buzëqeshur me shqetësimin që shprehejdukshëm në fytyrën e secilit prej tyre. U futën të katër në njëngakabinatevagonitqëdallontefarepakngaatotëanijes.Edhekrevatetnjëllojishin,‚marinari‘,njëposhtëenjëlart.-Ngavagonimosdilni.-uthaThanasi,-Nevojtoretikeninëfundtëvagonit,nëanënedjathtëkurtëdilningakabina.Kujdes,dera.Treninisetpasnjëore.Dotëshihemi.Mosumërzitni.Sirenaetrenitudëgjuapërtëtretënherë.Abasindjeunjëlëvizjetëvogëltëtrupit.Ktheukokënngadritarjadhepomendontenjë çast ‚lëviz treni apo dritat e stacionit‘, pastaj qeshime vete.Kështuidukejedhekurishtedjembimakinë.-Ja,eprovuamedhetrenin.-theuheshtjenSelmani.- Qenka i rehatshëm. - tha Ganiu. -Mëmirë se në shtëpiedhemëmirësenëanije.Gjumiduhettëbëhetrehat,sekynukt’ipërzienzorrët.Unëpërvetedot’iakëpusgjumit.-PotyGani,atakanëgjeturnusen,apoiakevënëvetësyrinndonjërës?-pyetiAbasi.-Asmakanëgjetur,asiakamvënësyrinndonjërës.KurmoraveshpërAmerikën,mëshkoimendjatënisemnjëherëdhepastajatjendoshtashohndonjëqëtëmëpëlqejëmuadheunët’ipëlqejasaj.Nukkuptojvërtetatëqëndodhteknenëfshat.Tagjejnënusentëtjerët,tasjellinkrushqitnështëpidhetëfutinnëatëdhomën,qënukedipseequajnë‚gjerdhek‘,etinukdiçfarët’ithuashasajqëtakanësjellëetakanëlënëtëtëpresë.Astinukenjehatëdhe

Page 23: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

23

asajoty.Çfarëbisedashmundtëbëhennëgjerdhek?Shqetësohemvërtetsaherëqëemendoj.Kjoështënjëllojsitekafshët.qeshin.-Pojuç’keniqëqeshni?-Gjerdhekuprandajështëshpikur,-shpjegoiSelmani,qëtëdytërinjtëtëshihenetënjihenmenjëri-tjetrin,tëbisedojnëjosidytëtakuarrastësisht,porsiburrimegruanetij.- E për çfarë të bisedosh? Për arat, për grurin, misrin,bagëtitë.... Sa keq e ndiej veten kurmendoj atë natën e parë tëmartesës.Porja,tazëmësedotëkërkoshtënjohëshdikë.Pokë?Nëfshatintonëjanëtëgjithëkushërinjmenjëri-tjetrin.Mefshatratetjerapunanuknalidh.Prandajdheugëzovaqëpoiki.Keqmëvjenshumëpërxhaxhanë,seediqëtekunëikasytë.Porc‘tëbëj?Ja,poirritendydjemtëdheatij.-Poraediti,Gano,psebëhetmartesa?Apokujtonsebëhetpërmuhabet,përtëkaluarkohën.-thametonSelmani.-Ekuptoj,porunënukthashëatëqëdotëmëshpjegoshti.Unëmendojsedetyraeçiftitqëmartohetnukështëtëbëjëvetëmfëmijë.Poqekështu,siemendonti,atëherënenukdotëkishimndonjëndryshimngakafshët.Unëdotëdojanjëgrua,qëveçasajqëmendonti,qënukkërkonndonjëzamettëmadh,eqëmuamëduketpapikërëndësie,tëkemnjëshoqeqëmezitëprestashohdhemezi tëpresëtëmëshohë.Qëtakemishumëtëvështirëtërrojmëpanjeri-tjetrin.-TiGanikeplotësishttëdrejtëpëratoqëthua, -ndërhyriAbasi.-Gruanduhettaduamshumëetarespektojmëgjithnjë,jobërëbashkë.Edhefejajonëqëlejontëmbashderishtatëgra,përmuabënnjëgabimtërëndë.Kjonukështëaspaknjerëzore,ështëkafshërore,shtazarake,sepsenukmundtëndahetnjëdashurinështatëcopa.-PotiAbas,siumartove,kushtagjetinusen?-pyetiGaniu.

Page 24: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

24

Abasiumenduapaknëseduhettatregonteapotëheshttepërhistorinëetijtëhidhur.Pormendoisejovetëmrrugaegjatë,poredhekohaegjatëqëatadotëjenëbashkë,ialejonsecilittëshfaqetplotësishtparatëtjerëvemehistoritë,pasionet,dëshiratdheaspiratat.-Unëkampasurfatinekeq,qëbabaimëvdiqshumëshpejt,kurunëisha3ose4vjeç.Unënukembajmendfarebabanë.Nënaumartuamenjëherë,qëtënesërmen,mevëllanëevogëltëbabait,mexhaxhanë tim.Duket seashtu ishte zakoni.Pasnjëviti lindiShega, motra ime nga nëna, por ndërkohë edhe kushërira imeeparëngababai.Nënës time ivdiqpasndonjëvitiedheburri iqëndrontedotnëfshat.Ikudheumartuanënjëfshattjetër.Nuknamoridotdhenukedipse.UnëpesëvjeçeShegatre,mbetëmvetëmfare.Herënamerrtenjëfamiljeeherënjëtjetër.Netëdyishimfëmijëtefshatit,fëmijëteBregut.-MëfalAbas,nukekamditurkëtëhistoriedhepsejeminënjëfshat,mëfal,saedhimbshme!-thaGaniu.-S’kaarsyeqëtëkërkoshfalje,Gani.Unëedi,gjithëfshatitikaardhurkeqdheasnjënukekazënëmënëgojëenukiatregonkujthistorinëtonë.Ështënjëllojngushëllimiqënakanëbërëmekëtë.Kurunëmbusha18vjeçmëthanëpërnjëvajzëngaBallani.Ajoishte16vjeçe.Unëishakrejtpaprindër,ilirëtëbëjaçdogjë.MoramotrënpërdoredhenjëditëmbërritëmnëBallandheshkuamteshtëpiaeMejës,easajqëdotëbëhejgruajaime.UfutëmnëoborrineshtëpisëkupunonteijatiiMejës.Napasidyfëmijëtëhuajenapyetingajemiepsekishimardhur.Unëitregovahistorinëtonë,këtëqëtëthashëedhety.Aiekuptoimenjëherë.Namorimeveteenafutibrendanështëpi.Thirrigruanevetdheeulipranë.PastajthirriMejën.Ajoufutbrenda,ashtusiishtedukepunuarjashtënëkopsht.-A edi ti se cilët janëkëtamiqqëkanëhyrënë shtëpinë

Page 25: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

25

tonë?-ithaaiMejës,qëtadëgjonteedhegruajaetij.-Jo,baba.-Atëherë,takojiqët‘injohëshdheqëndropakaty!Mejanadhadorëndheqëndroitedera.-KydjalëështëAbasi,ështëjetim,-thababaiiMejës,-jetonmetëmotrën,Shegën.Unëmendojqëkëtatëdytëqëndrojnënështëpinë tonë. Tani ti, vajza ime, nuk je vetëm. Tani do të keshedhevëllaedhemotër.Jujenitrefëmijëtemi.Ajupëlqenkjoqëuthashë?- Vjerri tënd paska qenë njeri i jashtëzakonshëm, - thaGaniu- Ashtu është, vërtet. Mua më dolën lotët pa dashur kurmrekulli‘. Shega u ngrit, vrapoi të përqafojë Mejën dhe tha engashëryer ‚motraime‘.…Nendenjëmatynjëvitdhendërkohë,babaiiMejësuinteresuapërShegënqëtëgjenteedheajofatinevet. Pasoinjëheshtjeeshkurtër,aqsaGaniufshiusytëmekurrizinedorëssëvet,uqetësuadisidheibuzëqeshiAbasit.-Japikërishtkështudotamendojaunënjëtakimnjohëstëdjalitmevajzënparasetëmartohen.-thaGaniu.-Pokyrastitëndështëipapërsëritshëm.EdhetidheMejapaskeniqenëmefattëmadh.Fatkeqësinëqëushkaktoinëna,zotiuakëmbeumefatinemadhqëudërgoi.Muakjomëduketpërrallë.Nëkohëntonëështëepamundurtëndodhëkështu.-Kuremendoj tani, - thaAbasi, -mëduketsikurmëkanëmarrëpërtëkrisur.KështuthotëedheMeja.Përrallëiduketedheasaj.Junukmundtakuptoni.Kurtëmungojnëtëdyprindërit,kurnukkeasbabaeasnënë,ështëetmerrshme,pormosepastënjerifatinefëmijërisësimeetëShegës.

Page 26: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

26

7.-PasditjaevonënëHamburgishteshumëebukur.Jovetëmdritateshumtaelektrike,poredhedritaehënës,tëdyjabashkë,ijepninnjëbukuritërrallërrugëvedhepemëveqëimbuloninatongasipërmenjëkurorëplotngjyra.Portiimadhiqytetitnukishtelargngastacioniitrenit.Udhëtarëtpoecninsitëdehurngalodhjalehtëqëvintengadeti ishte i lagësht.Rrugët thuajse ishinboshngakalimtarët.-Kujdes,mosushpërndani-udëgjuazëriiThanasit,-ndiqninjëri-tjetrindhemosshpejtoni.Portinukështëasdyqindmetralargprejkëtej.Kohëkenimebollëkpërtaparëmirëkëtëpjesëtëvogëltëqytetit.Para derës sëmadhe të hyrjes për në port, qëndronin dyrojemeuniforma.Atonukendaluanfarelëvizjenevarguttëgjatëtënjerëzve.NdoshtangaqëThanasi,qëprintevargun,uthaautregoidiçkarojeve.AnijaqëdotënisejpërnëBoston,ishteshumëemadhe,mëemadhe nga ajo austriake. Ashtu si nëDurrës, Thanasi lexonteemrat dhe priste që njerëzit të hipnin ngadalë nëpër shkallët elartaqëtëçoninnëbrendësitëanijes.-Ne ishimtëparët, - i sqaroiThanasinjerëzitevetpasiungjitënlart,-sevendiynëquhetAlbaniajovetëmnëEvropë,portëalfabetitnëtëgjithagjuhët.AbasitiudukkrejtpavendsqarimqëbëriThanasi.Grupidëshnicarzurivendnëkabinënkuidrejtoishoqëruesi,me çelës dhe iku duke lënë nga pas jehonën e përshëndetjesgjermane‚AufWiedersehen‘.

Page 27: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

27

-PolargohemigjithnjëemëshumëngaShqipëria,-thaAbasi.madhkyiyni,ndajpomarrimrrugët,ngasytëkëmbët.Pasiudëgjuansirenat,anijaunis.KatërshjaeBregut,qëenisi këtëaventurë si një lojë, tani ishte shtrirënëpërkrevatet ekabinëssëanijes.Polundroninnëoqeaninepaanë.Njëudhëtimqëdotëishtetepërigjatëeshumëimërzitshëm.Nënjëngaditëtengrohtatëasajveretënxehtëataungjitënnëkuvertëdheepanëmeimtësianijen.Ishteshumëmëemadhe,porjoaqeredheebukursaajoepara.Nëkuvertëlëvizninpasagjerëtëshumtëdhenjëpjesëgjithashtuemadheishteulurnëpërstolatqë mbushnin kuvertën. Ngado që ktheje sytë, shtrihej det dhevetëmdet.Detivalëzuarmecavijatëbardhashkumeqëlëvizninngadalë.Gjëebukur,porasgjëtjetërmëshumësekjo.Ditëtëtëra.Edhenata,enjëjtanatë.Zhurmëmotorëshdhelëkundje,herëtëlehtaeherë-herëshumëtëfortasatëvininzorrëttegoja.Selmaninezintedetishpesh.Endjentesevalëtedetitdotërriteshin,siaiqëmedhimbjetekockaveparalajmëronshiun.Dhemenjëherëbëhejkeq. -Selman,aekeprovuartëlaheshteajodhomaqëshkruhetvëcë?-thaAbasi.-Ujëinxehtëtëdjeglëkurën.Çfarëkënaqësie.Biesishiivaluarngaqielli.Mukujtuakazaniesapllakjaqëpërdorimnenëkatua,meserëssëbajgave.Eh,sagjëratëmirakabotaqënenukinjohim,palet‘ishijojmë.Shkonitanimeradhëelahuni.Umbushënkatërditëqëpoudhëtojmë.Endienierënqëvjenngatrupi?Kishinkaluartreapokatër javëtë tjera.Atanukembaninmendsesa.Tëgjithaditëtudukeshinnjëlloj,paasnjëngjarje,pabisedamenjerëztëtjerë,veçsemenjëri-tjetrin.Thanasikishditëqënukishdukurnëkabinënetyre.Asnëkorridore,assipërnëkuvertëneanijes,asnësallatengrëniesnukekishinparë.

Page 28: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

28

Ishte mesnatë kur dera trokiti fort dhe një zë nga jashtënjoftoi:jemitëparëtqëdotëzbresim.Zenelihapiderën.IshteThanasi.-Mendovaseishitnëgjumëtëthellë,-thaThanasi.Merrnivetëm teshat tuaja. Të tjerat lërini si janë, nuk ka nevojë përrregullime.Edheçelësinlërenitederangaanaebrendshme.Mundtëdilniedhenëkuvertëtëshikoniqytetinngalarg,porkujdesseështëpakftohtë.Nukduatësëmuretndonjërisenaprishetgjithëplanipastaj.Natëndotakalojmënënjësitipkazermeushtarake.Nesërrrugënpërnëvendinepunësekemimetren.Dhemekaq,punëqëekenipriturdukeudhëtuargatinjëmuajtëplotë.8.-Duke ndjekur Thanasin nga pas, ata zbritën nga anija,kaluanshinatetrenit,pastajecënpërmesnjësheshitëvogëldheu gjendënpara derës së godinës sëmadhe njëkatëshe ku do tëkaloninnatën.Thanasiepërshëndetirojën,njëburrëivjetërmemustaqetëbardhaqëivareshinmbibuzëdheibërimeshenjëatijt’ilejontepunëtorëterinjtëhynin.Sallaishteemadhe,meshumëkrevatedruri,camenjerëzeshumicabosh.DymbëdhjetëshjaeThanasitzurikrevatetpranëepranëdhenjerëziterraskapiturngalodhjautëbëningjumëtëlehtëeçlodhës.Në mëngjesi u dëgjua zëri i fortë i rojës që u kërkontepunëtorëve të zgjoheshin e të kryenin shpejt e shpejt nevojat e

Page 29: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

29

shumëerregullt,menjënumërtëmadhkrevatesh,medyshemetëngriturngatokaetështruaramepllakatërëlule.Pllakatishintëpluhurosuranganjëllojrëreeimëtmengjyrëmidiskafesetëverdhës.Duketvintengambeturinatevagonëvetëtrenittëpunësdhomatepastrimitpersonal,dushetdheatomeshenjënwc.Rojarrintepranëportës,porsytëimbantemëshumëbrendaeshihtemekujdes gjithçka.Ndoshtamund të jetëdhe shqiptar,mendoiAbasi,enukdotëtregohetsedishqip.Pasilaushpejtfytyrënerregulloitrastën,AbasiuthashokëvetëshpejtoninseekishparëThanasinqëipristetedera.dhe pa pritur ndonjë përgjigje, vazhdoi. - Tani më dëgjoni meEvropa.Unëdot’jupajistanimenëkartonpersonalqëshërbensipasaportëpërju.Ruhenimekujdesatë.Aiburrimemustaqetqëdot’jujapëçantatepunës.Nësektordotëshkojmëmetren,icilindalontesheshitjetër,dhjetëmetramëposhtë.Thanasi pyeti nëse kish ndonjëri ndonjëpyetje dhe pastajshpjegoi pa asnjë hollësi punën që do të kryenin, disiplinën,ditës.-Metreninqëdotëndalojëtanidotënisentregrupe,grupiiBreguttëKëlcyrës,aiiVëndreshëssëSkraparitdheaiiTaçittëKolonjës.Pasdhjetëminutashbëhetnisja.Tanishkoni, i tregonirojësmemustaqetëbardhakartonëtdhemerrniprejtijçantat.Jutëtjerëtqëndronikëtuemëprisniderisatëkthehemunë.Dotësistemohenipjesë-pjesë.dhe shkuan te sheshi tjetër ku sapo kish ndaluar treni i punës.Abasiihodhinjësydyshemesësëvagonit.Ishtepoaipluhur,por

Page 30: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

30

meshumicë,aqsamundtamerrjemelopatëdhepoajongjyrë.‚Pra,kynaqenkatreniqëdotënaçojëedotënamarrëngapunaçdoditë,thaAbasimevete.Palotren‘.Nëdyvagonëteparëishinulurdisapunëtorë,ndërsavagoniitretëishtebosh.Vagonëtetjerëmbaninmateriale,traversadruri,zhavorr,shinahekuriesendeqënukdukeshinngalarg.Atahipënnëvagoninetretë,kuipristenjëpersonqëndoshtadot’ishoqërontederinësektor.Aiishteafërtëdyzetave,ezmer,tëdrejtë,nukdukejasnjëkodërpërrreth,hapësirëesheshtëdheepafundngatëgjithaanët.Njëvendishkretë.‚Ekushmundtëvintekëtupërtëpunuar,veçnesh‘,mendoiAbasi.Treni ndaloi para ca barakave të gjata të ndërtuara medërrasa druri. Ezmeri i pluhurosur ua bëri me shenjë dhe atazbritën.Dukeshinfaretëhutuar,nukdininç’tëbënin,qëndroninpa folur, dukeparëpër rreth sikur të kërkonindikë. Pranë tyrefrenoimezhurmënjëmakinëdheprej sajzbritiThanasi,që siçdukejindiqtengapas.-Kyështësektoriihekurudhëskudotëpunoniju.-thaai.-Nësektorëtmëtej,qëvazhdojnënjëripastjetrit,punojnëgrupegjithashtungaBallkani;grekë,boshnjakë,rumunëetj.Jemitëgjithëmetënjëjtingjaktënxehtëdheduhet tëkemishumëkujdes, tëruhemingasherret.Grindjetdherrahjetjanëtëdënueshmekëtudhedënimetjanëtërënda,deriteburgu.Kuptojenimirë,jukeniburg. Thanasi i pa të gjithë një e nga një. Asnjeri prej tyre nukdukejtëbuzëqeshte.Njëllojshqetësimitëpakuptueshëmshihteainëfytyratetyre.

Page 31: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

31

-Jukeninjëshef,qëduhettëjetëvonuarrrugësdukeardhur.Atijdot’ibindenipërçdogjë,-vazhdoibisedënThanasi.-Aidot’ujapëparadhënieneparë,osesitëthuashnjëpjesëtërrogëssëparë,tëcilënmundtabashkonimeatëqëudhashëunënëanije,nësenukekeniprishur.Pagaështëpesëdollarëdita.Edielaështëpushim.Mirëështëtërrinikëtu,nëbaraka,porpotëdonimundtëjepnirojësmemustaqetebardhakartonindhenësekavendtëlirë,shumëilirë.Tëhënënpagdhirëmirë,nëorën5dotënisenimepokëtëtrenpërtëqenëkëtu,nëvendinepunësnëorën6.Udhëtimimekëtëtrendheushqiminëmensënepunëtorëve,nëbarakën10,ështëpapara,porduhettëparaqitnikartonin.Nësedonigjëtjetërmëshumëngaajoqëujapin,natyrishtdotapaguanisipasçmimeveqëjanëtëshkruaranëmur.Porushqimiështëibollshëm.Thanasi kërkoi pastaj, që po të kishin pyetje, ta bënin padroje.Uthasegjatëkëtyretreakatërjavëvetëpara,çdoditëtëhënënëmëngjes,aidotëishtekëtupranëtyre.Pastaj,mëvonë,Tëdymbëdhjetëusistemuannëbarakën1.Secilizurikrevatinevet,lambitëçantënenxoringadollapikompletinerrobavetëpunës. Katërshja e Bregut zuri katër krevatet e para, njëri pastjetrit.SelmanidheAbasikishinlënënëmesdymëtërinjtë.Pastyrevintekatërshjaeskraparllinjvedhemëpasajoekolonjarëve.-Jemirreshtuarmirë,-thanjëdjalëngaKolonja.-Nëdarkëdot’iamarrnjëherëkëngëspërvajzëneVeliBeutmenishannëballë.BesojsenjëngajutëPërmetitdotëmambajë.40kolonjarëpërtëmarrënjë...NukedisiquhennëKolonjëkëtollojvajzash.Tëgjithëqeshënmezëtëlartë,porqeshjenetyreendërpreu

Page 32: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

32

Nëderëhyrinjëdjalëipashëm,iveshurmekominoshetëkuqe.Tëgjithështangëndhesikurndaluanfrymën,jongatoniqëpërdoriaiqëfoli,porngaqëaifolishqip.-Shqiptar je ti? - thaAbasipasimblodhipakveten. -Ti je-Po.-thaai.-Ja,tëprezantohem.Velimëquajnë,VeliHoxha,emërinjohurngaajokëngaqëdotëkëndojënëdarkëaidjali.Pondonjëritnukibëjnërrobatepunës,tëvijëmemuat’ikëmbejmënëmagazinë.Tëtjerëttëhipinnëvagonetënqëështëmbihekurudhëetëpresinaty.-Nashkrivegjakun,-vazhdoiAbasi,-sepovrisjamendjensidomerreshimveshmenjëshefqënukdishqip.Pasdisaminutashhipëntëgjithëmbivagonetë,njëplatformëengriturmbikatërrrotatëhekurtadheunisën.Veliulëviztenjëlevësapara-prapadheplatformashkistembishina.Ndaluanpasndonjëçerekore,zbritëndheehoqënvagonetënpërtalënërrugëntëlirë.Veliuimblodhirrethvetestëtregrupetdheushpjegoipunënpunësh: e para, do të vendosim traversat e drurëve që shihnitë stivosura në lëndinë, me largësi njëra nga tjetra sipas këtijshabllonitjeshil;edyta,dotëtransportojmëshinatehekurtaqëshihninëanëtërrugësdhedot‘ivendosimmbitaversa,nëlargësinjërangatjetrasipaskëtijshabllonittëkuq;etreta,qëështëpuna

Page 33: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

33

mëme përgjegjësi, do të vendosim nofullat mbajtëse që lidhinshinënme traversën dhe do të bëjmë shtrëngimin e tyre. Seciligrup do të bëjë gjatë javës njërën nga këto tre punë dhe javënmëpasdotëkëmbenivendet.Natyrisht,nukpërjashtohenpunëtëtjeraqëmundtëdalinkohëpaskohe.Tanibisedonidhendanivendetepunëssitëdëshironi.saktësitëmadhe,ndryshedotaprishimpunënqëështëbërëgabimderinë12tëdrekësdhenga2edrekësderimë6pasdite,gjithsej10 orë pune. Pushimi për të ngrënë drekën është 2 orë. Kushdëshiron,mundtëbëjëedhendonjëdorëgjumë.Mëngjesiështë5derinë5egjysmë.Darkaështëngaora6egjysmëderinë8.Ushqimihahetnëmensëdhevetëmnëmensë, tebaraka10.Kandonjërindonjëpyetje?Udeshëntëpunonindygrupepër tëngriturnjëenganjëshinatqëgrupiimëparshëmipunëtorëvenukikishtevendosurmbi traversat.Veliuvuri remenjëherëqënjëshinënuk takonteshumicënetraversave.-Shihmaskarenjtëç‘kanëbërë!-shauaimezëtëlartë.-Bëramirëqëipërzuradje.Tanineduhettëbëjmëedhepunënetyre.Bënëshpejtkorrigjiminitraversave,vendosënshinat,matënlargësinëmestyre,vunënofullatkapëse,pastajbulonatdhedadotdyvetë.- Shtrëngimi i dadove është puna më e rëndësishme nëgjithëpunënegrupeve.Moskinifrikësekëputenbulonat.Letëkëputen,portë lira,nëasnjëmënyrënukduhettë jenë.Dheaedinipse?Sepsepotapërkulëshnjëshufërhekuridisaherëradhazipapushuar,paspakajokëputet.Edhebulonate lirëkëtëbëjnë.Luajnëkurecëntrenidhepastajkëputendhetrenitjetërqëvjen

Page 34: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

34

pastijmundtëdalëngashinat.-SamirëqëkemiVeliunshef,-uthaAbasishokëve.-NgatëNëorën12 ra sirenaedrekës.Tëgjithë lanëpunëndheudrejtuantebaraka10.Kishtenjëvendtëhapurpërtëlarëduartdhenjësërëndarjeshmeshenjënwc.Atakryennevojatpersonale,lanëduart,ufshinëmepeshqirëtqëvareshinnëmurdheufutënnëmensë.Secilishkontenësportel,jeptekartoninetijdhemerrteushqimin,kuevetmjamundësipërzgjedhjeishtegarniturametëcilinshoqërohejmishi.Drekaishteemirë.Kishtenjësupëmepakorizekarota.Njëpjatëmemishemepatatetëzieradhenjëëmbëlsirëqëngjantesirevani.Bukaishteprejgruri.Haninmelugë,mepirunëethika.Nëtabakakishteedhenjëllojletresishamipërtëfshirëbuzëteduart.Ata hëngrën shpejt e shpejt nga që ndjenin uri tëmadhe.Mëngjesnukkishinngrënëatëditëdheasnjënukipyeti.Udrejtuantekbaraka1dheushtrinë,secilinëkrevatinevet.Donteedhenjënukkishinasnjëdëshirëpërbiseda.Pordhegjuminukizintengalodhja.-Ulodhëtshumë,evurare,-thaVeliudukehyrënëbarakëmebuzëqeshjenqërrallëiiktengafytyra.-Porështëditaeparëepunësdheudhëtimi tepër igjatëqëkenibërëuka lodhur.Tëgjithëekemiprovuar tensioninqë të krijohetbrendavetes kurpretdiçka,paediturfareseç‘prettëtëdalëpërpara.-Amundt‘jupyes,zotiVeli?-iudrejtuaAbasi.-Amundtënathonisengacilivendështëfamiljajuaj?-Ke tëdrejtë, - thaVeliu. -Siç ju thashëpakmëparë,unëjamVeliFaikHoxha.KamardhurfareivogëlnëBoston.BabaimenënënmëkanësjellënëAmerikëkëtue20vjetmëparë.Psekanë

Page 35: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

35

ardhuresikanëardhur,unënukedi.BabaimëkathënësenejemingaPërmeti,ngaTregu,thotëai.VetëështërriturekapunuarmevitenëStamboll.KaqenëmepunëteknjëavokatilindurgjithashtunëzonënePërmetit,ngavendiiSamidheNaimBeut,ngaFrashëri-Poneqenkemingainjëjtivend,mordjalë,-thaAbasidhesytëiunjomënpadashur.-Nemundtëkërkonimgjithëbotëndhenjërastsiky,njëdjalëtëtillë,aszotinukdotënaekishgjetur.Përnënënthatëqëishte…..,nukepaskeni?-Nënakanjëvitqënakalënë.Qehumbjamëemadheqëkemi pasur. Ju priste me gëzim të madh t‘ju shihte dhe pyestegjithnjënësekishitardhur.Unërrojvetëmmebabanë,iciliështëavokativjetërnëBostondhetepërizënëmepunë.-Tërronivetëdhenënat‘juketëlënëuratën,-thaSelmani.-Faleminderit,Selman.Nëtëvërtetë,-thaVeliu,-mëshumëu kujdesa unë me babanë që t’u gjenim. Jo si Abas e Selman,kuptohet,porsipërmetarë.Abasikërkoitëdintesindodhi,porVeliu,sikurtëmosekishdëgjuar,vazhdoitëtregojëdukekaluarnëpërmendnjëngjarjenëdukjesiparëndësi. 9.-Veliu kish më se katër vjet që merrej me ndërtimin ehekurudhave që lidhnin Bostonin me zonat e e largëta rrethtij. Veliu e quante, ashtu si i ati, një punë shumë të bukur e tëdomosdoshme për zhvillimin e vendit, sepse nukmund të ketëzhvillimpahekurudha,thoshteai.NjëditëThanasikishardhurteFaiku,babaiiVeliut,përnjëpunëtëtij.UndodhrastësishtedheVeliuatykuruhapbisedapërnismënqëkishmarrëQeveriaesapoformuareIsmailQemalitpër

Page 36: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

36

rimëkëmbjenevenditnëpërmjethapjessërrugëvetëemigracionit.AidëgjoiThanasinqëitregonteFaikutsepovendostelidhjemerajonetejuguttëShqipërisëpërtëpërgatiturkontingjenteteparatëemigrantëveshqiptarëpërnëAmerikë.DotanistepunënmezonënePërmetit,KolonjëseSkraparit,sepseedhevetëishtengaatozona.Babaiepërgëzoipëriniciativëndheiuroisukses.-Tydotëecëmbarë,sepsekezgjedhurrajoninenjerëzvemëpunëtorëemjafttëvarfërekonomikisht.”ithaai.Veliudëgjontemevëmendjedhemeziprititëndërhyntenëbisedënetyreetëthoshteedheaimendiminevet.djemshngafshatratrrethfshatittonë.Nenukkemitëafërmatje,portëpaktëntënjohimseçfarëracejemi.-Edheunëkamdëshirëtëmadhetëshohedhenjëherënjerëzngakrahina imeparase tëndahemngakjobotë, -kishte thënënënaeVeliutqëqëndrontenëkolltukunevendosurafërdritaressëmadhetësallonittëpritjes.-EdheunëtëlutemThanas.ThanasiqeshidheungehpakpërtëtreguarseedheaimundtëbëntediçkapëravokatinenjohurtëBostonitdhepërfamiljenetij,ecilaetrajtonteatëprejkohëshsipjesëtartësaj.- Është punë e mbaruar nënë, nëse kështu e doni vërtet.Po, ku do t’i çosh të punojnë, Veli? Do t‘i marrësh me vete nëhekurudhë?-Natyrisht.Poqepërt‘içuarnëminiera,mëmirëmosm’isill.Unënukduatëturpërohemmeta.-Jaubë,-thaThanasi.Ngacilifshatido?-OsengaFrashëriinënës,osengaTreguibabait.- Këto zona i njoh mirë, se edhe unë andej jam, por ngafshatratortodoksetëTregut.Megjithësebesimetfetareikemitëndryshme,kemikaluarshumëmirëmenjëri-tjetrin.Bileshpeshemendojseatatëbesimitbektashianjanëshumëmëtëmirëngane,tëbesimitortodoks.-EprisheThanas,-ndërhyrimetaktFaiku.-Nenukduhet

Page 37: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

37

t‘indajmëkurrëshqiptarëtnëmyslimanëapoortodoksë,katolikëapo bektashinj. Ata janë shqiptarë dhe feja e shqiptarëve ështëshqiptaria,ekedëgjuartikëtë?-Ekamdëgjuar,zotiFaik,porjaqënaështëbërësizakon,thjeshtpërmuhabet.UnësapouathashëkonsideratënqëkampërkëtotreakatërfeqëjanënëShqipëri.-Dhesakohëkeqëmerreshmehekurudhat?-pyetiAbasipasiedëgjoimevëmendjetregimineVeliut.-Kam4vjetqëpunojnëkëtëkompanimesektorëtëshumtë.Unëjamnjëngaaksionarëtevegjëltësajdhemerremmëshumëmepunëadministrative,punëzyrash.Pormeqëerdhëtju,vendosatëqëndrojkëtu,tëbëjedhepunënsidrejtuesnëkëtësektor.Dheebëjmeqejf.Ngaditaeparëendiejvetenshumëtëkënaqurngapërmetarët.Edhenënadotëgëzohejshumë.Sashumëedëshirontetakiminmeju,pornukdeshizotiqëajotëpristesatëvinit.portiesidomosbabai,dotëhabitenishumëkurtëmësonisengavijmëne.Sirena embarimit të pushimit ua ndërpreu atë bisedë, tëcilënebënteaqtëkëndshmepraniaeVeliut.Egjithëditaishteenxehtë,temperaturaishtetepërelartë,nëmetempedukejseaskushnukkishtekohëtëshkëmbentendonjëPombaronteorari ipunëssëditëssëparë.Veliunukishtelarguarasnjëçastngahekurudha,qoftëedhepërtëpirëdiçkateklubiapopërndonjënevojëpersonale.Kurrasirenaembarimittëpunësaiiftoitëgjithëtëhaninbashkëdarkëneparë.-Tanitëshkojmëtëlahemi.-thaai.-Takoheminëmensë.Unë

Page 38: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

38

jupresatjekështusijeni,tëdymbëdhjetë.Duatëpimëedhenganjëgotërakipërmirëseardhje.NatyrishtjongaajoePërmetit.Duke u larë në lavamanin e gjatë ku derdheshin gjashtërubinete uji, Abasi kalonte nëpër mend copëza nga bisedat qëubënëgjatëgjithëditës. Idukej sikur ishtenë fshat,punonteebëntemuhabetmeshokëtevetendientenjëkënaqësitëveçantënëshpirt.Duket ishtesjelljaeVeliutajoqë ianxisteatëndjenjëkënaqësie. Po sikur të kishin brigadier ndonjë zezak? O nëne,nëne...AbasihapiçantëndhenxoriprejandejshishenerakisëqëiakishdhënëmeveteMeja.Eh,Meja.Emrinesajethamezë.FytyraeMejësuduknëpasqyrënedollapit,nëvendtëfytyrëssëtij.Doraiudrodheshishjapërpakira.Iubësikurdëgjoizërinesaj-‚mosharrotëmëshkruash‘.Pastajdëgjoizërinetij-‚satëmbërrij,dotëshkruaj‘.Ozot,thamevete,duhettëpyesVeliunsidërgohetletraprejkëtijvenditëhumburderiatjeteMejaimenëBreg.-Abas,-thaVeliu,-atëshishenqënxorefutepërsërinëçantë.Rakinëekeningaunë.Duatëplotësojedheporosinëqëmëdhababai,tëngrenjëshëndetngaanaetijpërsecilinprejjush.Aimbushigotatpër tëdymbëdhjetëvetatdhebëriuriminpërmirëseardhjenepërshëndetinetyre,përtapasurpunëntëtijnëfshattëgëzojëshëndettëplotëdhetëvuajësamëpakgjatëkohësqëatadotëishinbashkëdhekaqlargtyre.mendjeme të gjithë shokët këtu, t’u falënderoj për kujdesin qëkenitreguartidhefamiljatëndepërnetëgjithë.Nenukdimësit’ua shpërblejmë,veçqëdo tëpunojmësa të jetëemundurmëshumëemëmirë.Juurojmëjudhefamiljessuajgjithëtëmirat.- Faleminderit Selman, faleminderit Abas, faleminderit tëgjithëve.

Page 39: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

39

bisedonin.AbasiepyetiVeliunpërbabanë,nënën,përshëndetine tyre,përpunëtqëbënin,nësekishtemotraevëllezërtë tjerë.Pastajepyetipërmoshënenëseishteimartuarosejo.-Unëjam26vjeç,-thaVeliu,-pornukjammartuarakoma.-Qenkemimoshatarë, - thaAbasi, -porunë jamimartuardhekamtredjem.-Epamundur!-thaVeliu.-Pse,savjeçjemartuarti,Abas?- 18. Kam 8 vjet martesë dhe kam 3 fëmijë. Për tetë vjetmartesënukjanëshumëtrefëmijë,apojo?-Pogruajasavjeçeështë?-Ajoështë25.Emorakurishte17.-Popsetëmartuankaqshpejtprindërit?-MosepyesnimëtejAbasin,-ndërhyriGaniu.-Kahistoritëdhimbshmeai.Veliu nuk folimë. I bëri shumëpërshtypje kjo bisedë dhe-Pogruajatëndeçfarëbënmetrefëmijëtëvegjëlnëfshat?Simundtëjetojëajo?Tëpunojëapotërrisëfëmijët?TiAbas,ekemenduarmirëkëtëpunë?Takishemarrëedhefamiljenmevete,ndoshtadotëkishebërëmëmirë.Abasiulikokënmbitavolinë,portëgjithëekuptuansepoqante. Shpatullat i lëviznin sikurdonin tëdilninngavendi.Qaumedënesë.Asnjërinukfoli.Uhutuantëgjithë.Veliumëshumëse ata. E ndjente veten keq që i bëri atë pyetje. Pormoshatarëishin,mendonte,duhett’iabënte,pastajtëmendoninbashkëpërndonjëzgjidhje.Njëtorturëtëvërtetëduhettëndjentegurajaetij.Ndoshtaajomundtëbënteedhegabime,qëmundtëishinfatalepër familjen.Veliumendonte tabisedonteedhemebabanëkëtëgjendjetëAbasit.

Page 40: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

40

-Abas,mëfalqëtëshqetësova,-ithaVeliumenjëzëlutësqëmezi i dilte nga goja dhe duke i ledhatuar shpatullat, - nukdojatëtëlëndoja,setiikemenduarvetëtëgjitha.Kerënënënjëmendjeedhemegruan,sigurisht.Pastajpavështirësinukkalohetkjovarfëriekonomikeqëkeninë fshat.Mendojseçdogjëdo tërregullohetsijomëmirë.-Mëfalnijumua,-thaAbasi.-Këtokohëtefunditmëndodhshpeshtëbienëçastetëtilladëshpërimitëthellë.Juprishaedhejuvekëtëmbrëmjeqëepritëmmekaqdëshirë.-S’kagjë,-upërgjigjëngatitëgjithëmenjëzë.TështunënnëdarkëbrigadaeVeliutunispërnëqytetsepseenesërmja ishteditëpushimi.Veliu ikupërpara,kishmarrëmevete,nëmakinënetijAbasindheSelmanindhedotapristegrupintesheshiparastacionittëtrenit.RojamemustaqetebardhaepërshëndetiVeliundheilejoitëbëningjumëtëëmbël.-Tanijumundtëdilninëpërqytet,-iuthaVeliu.-Mbrëmjaesotmeështëebukur,pormosuvononishumësepsepasmesittënatësdotagjeniderëntëmbyllur.Duat’jukujtojedhenjëherëqëtëjenishumëtëkujdesshëmmerregullatnëqytet.Natënemirë.10.-Faiku dëgjoi zhurmën e makinës që ndaloi në oborrin eshtëpisë,ungritngatavolinaepunësdhedolinëdritarendhomëssëpritjes.NdërkohëAnnahapiderënekabinetittëtijdheenjoftoipërardhjenetëbirit.Faikuefalënderoiatë,paekthyerkokëndhepaehequrshikiminngamakinaendaluarnëoborr.Ngaajodoliaiburripërtëcilinikishfolurgjatëibiri.Ibëripërshtypjepamjaetijerregullt,fytyraerruardheepastër,njëtrupprejatleti,njëfytyrëtipikeballkanasemenjëkafetëlehtëqëanontemëshumëtebronzi.Njëtrupqëmundtakishinzilishumëartistëtëskenës

Page 41: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

41

dhetëkinemasë.Abasi,ishoqëruarngaAnnaqëtashmëkishzbriturtederakryesore e shtëpisë, u ngjit lart duke e ndjekur zonjushën ngapas,ndërsaVeliuktheumakinëndheulargua,ndoshtadikupërfundjave.-MirëseerdhezotiAbas,-thaFaikudheizgjatidorën.-Nuktë kisha përfytyruar dot kaq elegant,me gjithë përshkrimin qëmëbëriVeliu.Kjoështëditaqëekishapritur.Ekishaparëvetëmnëëndërr,porjaqëedheëndrratdalinnganjëherë.Dhetani,julutem,ulunidhedëshirojtandjenivetensinështëpinëtuaj.AbasizurivendatykuitregoimedorëFaiku.Aiishtetanipërparaavokatit tëdëgjuar.Qëndronteulurpërballë tijdhenukIdukejvetjadudumnëatështëpimedykate, të rregulluarkaqbukur,mekaqshumëdhoma,meatëoborrtëmadh,megjithëatoluleshumëngjyrëshe.EçfarëmuhabetimundtëbënteaimenjëavokatsiFaiku. ‚Ozot,kotqëerdhakëtu‘,mendoi.NukkishteasVeliunpërndihmë...-Rakingaajoqëpiunë,-ithaFaikuAnnës,ecilashërbenteprejdisaviteshnështëpinëetyre,-Tëtjerat,tiedivetë.Sotkammikunpërtëcilinkakohëqëkamëndërruartëmëvinte.AievështroiedhenjëherëAbasin.-Abas,këtu teunë ti jenë shtëpinë tënde,nuk jemik.Mëduketsendiheshsikurjembigjemba.Çlirohungaçdollojstresitëlutem,dotëpimënganjëgotëngarakiaqëdotënasjellëAnnadhedotëbisedojmë.Tathashëedhenjëherë,unëduatashijojkëtëëndërrqëm’urealizuanësajetëzotit.Veçnuktëpyeta,ngacilazonëePërmetitvjenti,Abas?lirshëm e me pasion, të cilin e kishte pjesë të qenies së tij. Aibuzëqeshidhedrejtoipaktrupinnëkolltukunkuishtefundosur.

Page 42: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

42

-UnëvijngaDëshinica,zotiFaik.- Ti vjen nga Dëshnica, vërtet?Mesa duket, mrekullitë nështëpinëtimenukpaskantëmbaruar.-JovetëmngaDëshnica,pormësaktëakoma,ngaBregu.Jovetëmunë,poredhetreshokëtemi.SipastregimittëVeliut,jemingaenjëjtakrahinë,ndoshtadhegjitonë.-Ështëevërtetë,ikamthënëVeliutsejemingaKëlcyra,ngaTregu,siçethoniju.PorfamiljajonëështëshkëputurshpejtdheunëkamshkuarfareivogëlnëStamboll.-Tënjëgjakuqenkemi,zotiFaik,tëgjakutdëshnicar.-Ethesaktë,Abas.S‘kasitëthuhetmëmirë.AtamorëngotatevoglakarakteristikedëshnicareqëuserviriAnnadheitrokitën.-Duatëuroj,idashurAbas,mirëseardhjennështëpinëtime,qëtanidotëjetëedheshtëpiatënde.Tëurojgjithashtugjithëtëmiratty,gruasdhefëmijëveqëkelënënëBreg.- Gëzuar edhe juve, qëma lehtësoni kaq shumë dhimbjenqëmëështëgrumbulluarja,këtu,-dhegishtinevuritefyti,-qëngaditaqëjamlarguarngashtëpia.Jufalënderojshumë,juvedhefamiljentuaj,zotiFaik.Juurojgjithashtu,gjithëtëmirat.Secili piu gotën, pastaj ulënkokatdhedukej se tëdy ranënëmendime.Ndoshtamendonintënjëjtëngjë,fatinefamiljarëvetëshumtëngavendiityreqëbraktisninfamiljetpërtëndërtuardiçkamëtëmirë.Çfarërrugemundishtekjoqëpërtëarriturnjëgjëtëmirëduhejtëbëjepatjetërnjëgjëtëdhimbshme.Tëishtekyndonjëligjinatyrës?Poja,përshembull,përtëndërtuarnjështëpitëreduhettaprishëshatëtëvjetrën.Disaeprishinfare,methemel.Madjeedherevolucioneteluftëratkëtëgjëbëjnë,enisinKrijohenedheshkencapastajpërt’istudiuar.Faikuepranontenëndërgjegjenevetseduhettëishnjëligjinatyrësky.Pastajembylli

Page 43: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

43

memendiminseedheilaçetpërtëshëruarsëmundjettëhidhurajanë. -Veliumëkathënësemërziteshshumëkëtu,shpeshekalonheshtjes.Asnjëndryshimpërmirënukmundtëbëhetpadhimbje.Nënalindfëmijënesaj,qëezënëcastetenjëdashurietëmadhe,epretatëpërnjëkohëtëgjatë,menjëdashuritëpamasë,porelindmedhimbjeshumëtëmëdha,ndonjëherëdukedhënëedhejetënesaj.Këtëduhettakuptojmëtëgjithë,-thaFaiku.Abasiulikokëndhefolinëpërdhëmbë.-UnëunisasepseedheMeja,ështëemriigruastime,pasiumenduadheqaudisaherë,këmbëngulitënisesha.Ajonukedurondotqëne takalojmëgjithë jetënmevuajtje tëpërditshme.Dheshpresatpërtëndërtuarnjë jetëmëtëmirëatykujemi, janëtëpakta.Dheedinipse?Josenukpunojmë,pornukkatëardhura,nukkapara.Gruajaimepunonmëshumëseunë.Ajoditëlërojëtokënmeqe,di tëprashisë, tëkrasisëpjergullaepemë të tjerafrutore,tëngarkojëeshkarkojëedhekuajt,tëqethëdelet,tëbëjëedhepazarinnëtreg.Punondukelënëshpirtindherininëesajnëpunë.Sefëmijëtduhenrritur.Dotëmarrëpërndihmëedhenënënesaj,porsidoqoftështëpiadonjëburrë.Edhegruajadoburrë.Esitëmosshqetësohemunë?Unëdotëmundohemtëgrumbullojsatëjetëemundurmëshumëpara,t’inisatosamëshpejt,tëkthehemqëmëthaatoditë,si takishtedëgjuarngagojaezotit,‘mëmirëtëdurojnjëmijëvuajtje tërëndaqëmbarojnënjëditë, sesanjëvuajtjetërëndëqëvazhdonçdoditëenukmbaronkurrë‘.Abasindaloisëfolurimekokëntëulursagatiprektetavolinën,porFaikuvurirepakmëparëqësytëetijishintëmbushur,gatitëshpërthenin.Paspakaiekapërceuatëmomenttëvështirëdhe-Abas,dititëshkruashetëlexosh?-pyetiFaikupërtalarguar

Page 44: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

44

Abasinngashqetësimiigrumbulluarnëshpirt.-Amerikançe?shqipe.-Dipak,aqsakammësuarnëshkollëneMertit.Pastajkammësuar edhe vetë në shtëpi, bashkë me Mejën, marr gazeta tëvjetrangaTregudheilexojmë,herëajoeherëunë,ngadalë,porlexojmë,mësojmëedhendonjëgjëngabota.- Pomë çudit, - tha Faiku, - qëditke të lexosh, që di edhegruajatënde.KëpasurmësuesnëMert?-HakiHoxha,equanin;ekamdashurdhenadonteshumë.-PotiAbas,qenkevërtetnjëdhuratëngaPerëndia.AeditiqëunëquhemFaikHoxhadhedjaliim,qëtësollikëtu,VeliHoxha.Ti ke pasur përmësues babanë tim, gjyshin e Veliut,Hakiun.OPerëndiemadhe.Ç‘ishtekyfatqëtësollityteunë?fshatratetyre,përvendinembeturnëgjendjetëmjeruar,përtëardhmen,përfamiljet.Abasiishteçliruarfarengaemocionetdhemërzitjaqëeshoqëronte.Flistemepasionpëratoqëdinteeatoqëmendonte.Nëzërinetijkishtetashmësiguri,sigurinëqëidhuroiFaiku.-Abas, tiduhet tëpërpiqesh tëmësoshedhepakanglisht,tëmjaftojnëpërtërregulluarjetënashtusiduhetkurtëkthehesh.Tanimendojqënemundtëlidhimbashkënjëmarrëveshjetëvogël,qëçdotështunëtitëvishkëtu,teunë.Kamshtëpitëbollshme,netrevetadotë jemi,unë,Veliudhe ti.Gruajakanjëvitqëmëkalënë.NashërbenAnnapërçdonevojëqëkemi,ështëajovajzaqëtëshoqëroikurhyreeqënashërbeurakinëpakmëparë.Annëne kemi si vajzën tonë. I kam thënë asaj të të mësojë shprehjetkryesore që përdoren në jetën e përditshme në shtëpi, punë epazar.Dhetanigjumëtëëmbël.Annadotëtëtregojëdhomënse

Page 45: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

45

-Natënemirë,-thaAbasidukendjekurAnnënngapasnëkorridorinegjatëtështëpisë. 11.-Annaufutnëdhomë,hapidritën,mbyllimekujdesdritaren,pastajperdetprejkadifejetëkuqedhekthehukokënngaAbasi.Airrintepalëvizurnëmesinedhomës.Vështrimiitijsikurshprehtenjëhabi: -Pserriakomakjo?Psenuk ikën?”.Nuk ikish shkuarasnjëherënëmendjemundtëgjendejndonjëherëivetëmmenjëfemërtjetër,nënjëdhomëtëtillëkaqtëmadheetëbukur,qëkadhenjëkrevatgjithashtukaq tëmadhe tëmbuluarmevelenxëngjyrëariemethekëqëvareshinanash.Anna shkoi te krevati ta bënte gati për gjumë, ndërsaai qëndronte akoma pa lëvizur, sikur ta kishin mbërthyer nëdysheme. Shikonte veprimet e Annës dhemendonte. Ajo dukejshumëe re.Ndoshtanuk i kishmbushur30vjeç. Sillej sikur tëishtenështëpinëesaj,paasnjëdrojeedhepseishtemenjëburrënë dhomë. Ajo ktheu përsëri kokën nga Abasi dhe i buzëqeshisikurdontet’ithoshte-ç’mërriashtusiingrirënëmestëdhomës.Buzëqeshjaesajsikurishtoidritëdhomëssëndriçuardobët.Ajohoqivelenxënngakrevati,epalosidheevendosimbinjëkomopranëmurit,zbuloijorganinnënjërincepdheiuafruamengadalëAbasitgjithnjëdukeibuzëqeshur.itij.Pastajajokaloiteshenjat,imoriçantënAbasitdheevendosinëdollap, i shkopsiti xhaketën, iahoqidheevurinëkremastartegardëroba,elaatëhapur,idhashenjëtëhiqtekëpucëteAbasiihoqi.Pastajajoidhashenjëtëhiqtepantallonat.Abasihezitoi,porajo,sipërtangacmuar,uafruadhebërisikurdot’izbërthente

Page 46: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

46

rripin.Abasiuskuq.Annaqeshidhei thadukeindarëfalëtnjëemësueset me nxënësit e tyre në institutin e fëmijëve që nukdëgjojnë.-Hiqipantallonatdhevendosinëdollap.Dushiështëtekjoderakëtu.WCështë kjodera tjetër. Para se të shtriheshmbylledritënmekëtëçelës.nëkëtëdhomëgjumi.-Natënemirëegjumëtëëmbël-thaAnnamebuzëqeshjenezakonshmetësaj,-dhepaëndrratëkëqija.Ok?Ajodolinëkorridorduketërhequrderënngapas.Abasindenjigjatëashtuimbërthyernëmestëdyshemesë.ImbetinëmendjeAnnaebukur,kujdestarjadhemësuesjae tij.Sytëesajishintëzjarrtë,burontevetëmdashuriprejtyre.Porjopërsosur.Gjithëqeniaesajrrezatontedhendiztenjëndjenjëqëainukekishprovuar.Mejënedonteshumë,dontetakishtegjithnjëafër, gati ngjiturme të, ta prekte, ta ledhatonte, kurse këtë, kjoishtendryshe,përtambajtursindonjëstolinëduar,sinjëstatujëmbitavolinë,sinjëikonënëmur,tashikojekurqeshte,kurlëviztekëmbëteduart,taprekjelehtë,taledhatoje.Aimendontedhenjëllojafshiinxehtëipushtoitrupindheitendosimuskujt.Abasiuzhveshdheiuafruadushit.Ishtendryshengadushetnëanije.Shtyuderënexhamtëqërrëshqitimajtas.Uhutuangagjithëatorubinete.Nukekuptontesecilinduhettëhaptetëparindhe cilinpas tij. ‚Sa shumëgjëranukdi‘,mendoimevete.Veshipërsëritëbrendshmetdheushtrinëkrevatinegjerëmeçarçafëtebardhëetëhekurosur.Ndjeumenjëherëerënekëndshmeqëvintengabrendashtratiteqëupërzieshpejtmeerënedjersësqëvintengatrupiitij.

Page 47: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

47

Gjumiezurishumëvonë.DotëgdhihejedieladheaimundparëqënukidoliMejaparasyve.Eh,Abas,Abas,folimevete.Dielliimëngjesitezgjoishpejt,porkrevatiingrohtënukelintetëngrihej.Annatrokitinëderë,ehapi,ithanjëmirëmëngjesitëshoqëruarmeatëbuzëqeshjenesajtëzakonshmeeprovokuesedheithasezotiFaikdëshirontetapintekafenemëngjesitbashkëmetë.Abasiungritndenjurnështrat, iupërgjigjpërshëndetjesdheifolishqip,pandonjëdrojëprejsaj,seaiendjenteqëajonukkishngatakuptontegjuhënetij.-Mëduketsetëkamparënatënkëtu,nëdhomë,pornukjamisigurt,kehyrëvërtet,apotëpashënëëndërr.-Nuktëkuptovafare,-iupërgjigjAnnanëgjuhënesaj.Annanëtëvërtetëekuptoimirëdheqeshisigjithnjëmezëtëlartë.-Abasikagjumëtërëndë,-foliAnnashqip.Abasihapisytë

-Jo,jo,...,tëpashëkëtu,-dhevurigishtintekoka.Annës ipëlqeushumëshakajaeAbasit, ibuzëqeshiëmbëldhembylliderën.Airrintendenjurmbikrevatedëgjontetrokitjene takave të saj nëkorridor, trokitje qëvazhduan tëdëgjoheshinderisazhurmahumbipakengapak.KishinkaluarmëshumësekatërmuajqëAbasivinteteFaikuçdotëdielherëtnëmëngjespërtëmësuaranglishtmeAnnën.Porkëtëradhë,ndryshengaherëtetjera,aierdhitështunënvonë.EmoriVeliumevete.Mendontetëpininndonjëgotërakietëtre.FaikunukdolifarengastudiojaetijatëdarkëetëformoninatëtreshenqëmendonteVeliu.Aikishtepunëurgjentedhezorse

Page 48: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

48

mundt‘imjaftontenatapërt‘imbaruarepërt‘inisurmepostëherëtnëmëngjes.MekëtërastedheAbasihoqidorëngaidejaeVeliutdheikërkoifalje,sepseedheaidontetëishteilirë,tëbëntedetyrat e anglishtes, që zonjushe Anna i kërkonte në mëngjes.UmorënveshmjaftmirëdheAbasiufutmenjëherënëdhomënshkruajëngadalë.NëmëngjesAbasiungritherët,sitëishtenëkantier.FaikuneAnna po shërbente ushqimin emëngjesit. Flladi pak sa i ftohtëdheecjaeshpejtëpërtëarriturnëkohëikishindhënëfytyrëssësajnjërozëtëlehtë.AbasiepërshëndetiFaikun,ndërsaaiizgjatidorëndheeftoitëulejpranëtij.IthaseVeliuikërkontefaljeqënukepritidot,pastajporositiAnnënt’ipërgatisteedheatijpërtëngrënë.AbasiktheukokënngaAnnatëshijontenurinebukurqëikishrënëdukeshkëmbyertëdypërshëndetjetemëngjesit,tëshoqëruaramebuzëqeshjeledhatuese.-QeveriaeVlorësendenuk ikavënëpunëtpërpara, - thaFlitetsefuqitëemëdhadotëdërgojnëpërfaqësuestëtyrepërtëqeverisintëtjerët.Atëherënjëllojështë,nukqeverisinturqit,porndonjëprincgjermanaaustriak.Dhekjoështëpasojëementalitetittonë.Ubesojmëmëshumëtëhuajvepërtënaqeverisursesatëvetëqeverisemi.Nëvendqëtapërkrahimfuqishëmqeverinëtonëinxjerrimasaj lloj-llojpengesash, i vëmëdrurënën rrotadheembulojmëmeakuza.Fatkeqësiemadhekombëtarekjo.-Ndoshtanukduhetquajturfarefatkeqësi,setëtillajanëatoqëvijnënganatyra,-thaAbasi.pyeta,sikekaluarkëtoditë,kemikohëqënukjemiparë?Mbrëmëishaimbyturmepunë.

Page 49: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

49

- Mirë, faleminderit. Por puna është e lodhshme, koha kameshokët?- Jo, erdhamë shpejt se nuk kammundur t’i bëj të gjithadetyratmeshkrimqëmëkadhënëzonjusheAnna.Pastajdo tëpërgjigjemmegojëdhedomarrmësimineri.Shqetësohemshumëqeshurzonjusha,porunëekamfrikë.-Abas,kyështënjë fat imirëpërtyqënekemiAnnënnështëpidheajoebënmësiminmeshumëdëshirëemekërkesatëedheshqip.Abasiuskuqlehtënëfytyrë,porFaikubërikinsenukevurire,osedontetëtregontesenukivinterëndësinësemestyredotëkishndonjëmarrëdhëniepakmëintime.12.--Mirë,-thaAnnanëanglisht,-përsotpoembyllimmësimin.Detyrat i kishe bërë shumëmirë, pa asnjë gabim. Edhe pjesa ebisedës kaloi mirë, me pak gabime. Gabimet janë në natyrën enjeriut.Madjengagabimetqëbëjmëmësojmëmëshumë.Detyratpërradhëntjetërt’ikamnxjerrënëletër.Mosharrotëpërsërisështëgjithamësimetqëkemibërë.Poshokëtetusidukenmeatoqëumësonti?-Sitëthem,asmirë,askeq...-Dukepunuarme ta, dukekërkuarprej tyre,mësonedhepërvetemëmirë.Ushtrimiivazhdueshëm,theminekëtu,tëbënmjeshtër.Annaungrit dheubë gati për tëdalë. Iu afruaderësdheqëndroi.-Abas,kurrregullovadhomënvuraresembrëmënukkishe

Page 50: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

50

bërëdush,pse?-Hmm,...ajokabinaështëpakendërlikuar,nukarrijdottagjejradhënepunësqëduhetndjekur.DojatëpyesjaVeliun,por…-Ketëdrejtë,ështëere,taniekanëblerë.Hajdememuatatregojsitapërdorësh.Takeshpërherëtjetër.Abasi,sinjënxënësibindur,shkoipasAnnëspërtedhomaegjumit.Ajohapiderënebanjësdhepastajderënekabinës sëdushit.Taniishinpërsëritëdybashkë.Abasiendjeusepoihiptenjëeskuqurelehtë.-Dëgjokëtu,Abas,timëdukeshpakiturpshëm,tëvurareedheatëherë,paracamuajsh,kurerdhepërherëtëparë.Nekëtujemisinjëfamilje.Ndryshimiingjyrësnëfytyrëntëndetregonsemendjatëpunonpakmedjallëzi,apojo?Kështunukështëmirë.Nukediamakuptovemirëidenë?-Diçkakuptova,-thaAbasimekokënulur,siizënënëfaj.ruanteedhegjatëorëvetëmësimit.nëkëtovarësetkëtu.Tanitanxjerrunëturpin.Kthejekurrizinngaunëdhezhvishu.Abasihezitonte,qëndrontepalëvizurparasajdukeeshikuarsitëishtenjëdaun.-Mosmëshikoashtu,semëtremb,-ithaAnnapaevënëfarebuzënnëgaz.-Potëduashmosmakthekurrizinfare,porzhvishu,zhvishukrejt.Kyështëmësim,nukpobëjmëlojë.Abasi ktheu kurrizin dhe u zhvesh. E ndjeu se i hipi një eskuqurefortënëfytyrë.Ivarimekujdesteshatnjëenganjënëvendineduhurdheqëndrontemëkëmbë,me fytyrëngaderaekabinës.-Tani,futunëkabinëemosukthengaunë.Ngrijelartçelësinqë kenëkrahun tënd tëdjathtë. - Ai hapdritën e kabinësdhekorrentinpërngrohjeneujit.Rubinetiidjathtëmepullëtëkuqe

Page 51: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

51

komandonujinengrohtë.Hapeatëdhepritpak sa tëdalëuji ingrohtë.Ungroh?Potëjetëshumëinxehtë,haprubinetinemajtëmepullëbluqëkomandonujineftohtë.Rrotullojengadalëderisaujitëbëhetingrohtëaqsadoti.Jepi.Nërregull?Vendosedorezënedushittekapësjasipër.Tanimundtëvazhdoshtëlahesh.Mbyllederënekabinësseujipobiejashtënëdysheme.Abasi u kthye të mbyllte derën e dushit, po u kujtua dherrëmbimthinxoritëdyjaduartpërt’umbuluar.Annaqeshidheithashqip:-Avashsenatrembe.-dheqeshimetëmadhe.Pastajvazhdoinëanglisht.-Taniunëpodaljashtë,lahupamerak.Kishtevendosurtacivilizonteplotësishtkëtëdjalëtëturpshëmqëkishtetrefëmijëatjenëfshat.Ajoiuafruangadalëkabinës,ndaloiparasajsinëmëdyshje,pastajehapi.Abasiukthyerrëmbimthidheushtang.Skishparëkurrë një pamje të tillë. Një grua kaq e bukur me këto formamahnitëse.-Ështëpjesëemësimit,Abas,-thaAnna,-mosushqetëso.Embylli derën e kabinës,mori sfungjerin e shkumoimirëtëkëmbeninrolet.Ajomoripastajnjësfungjer tëkuqdhetëdyshpëlanë,mbyllënujëtdhe,ashtusipadashur,upërqafuan.Annaputhjengjernëfund.NënjëmomentAbasitgatiindaloizemradheimbetifrymapadalë.Kishtedëgjuarpërparajsën,dhemendontesekjo,pikërishtkjoduhejtëishteparajsa.Uuldheaidukeeputhuredukeeshtrënguarmeduarte tij të fuqishme.PorushtangnëmomentngazëriiAnnës.- Këtu mbaron mësimi për sot, - tha Anna dhe ia dha të

Page 52: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

52

vetenevet.Nëtrupatetyrenukkishtemëbulëzauji.Qëndruanpërsëripërballënjëri-tjetrit.Abasiiuafrua,emoripërparakrahëvedukeeputhurdheeçoinëkrevat.Annaekishmbaruarmësiminesaj,taniishteradhaeAbasittëpërgjigjej.13.-Kaluan gjashtë muajt e parë në kantier dhe kish ardhurfundi i janarit. Abasi kish grumbulluar mjaft dollarë, aty afërmijëshes,shumëmëtepërngasaduheshinpërtëpaguarXhelalBeun.Mundohejt’iruantemekujdessepsekishpasuredhedisarastevjedhjesh.Nukkishinkapurendendonjëhajdut,megjithësepolicia, e veshur me rroba pune dhe ajo, vazhdonte të bëntekërkimepandalurndonjëherë.Punëtorëveukishhyrë frikanëpalcë,nukgjenindotvendtësigurtkut‘ifshihnindollarët.KishinMejësikishshkruargjashtëletra,porndonjëpërgjigjeprejsajnukkishmarrëende.EdhezotiFaikkishteshprehurhabi.Vonesae letrave,thoshtezotiFaik,nukmundtëzgjasëmëshumësedymuaj,sepsepostavjençdomuajngaShqipëria.Megjithatë,ikishthënëai,timundt’ishkruashgruasmuajpërmuaj,sepostimintabëjunë,ngazyraime.Nukmërëndonaspakpagesaepostës.-DëgjoAbas, - i thanjëditë zoti Faik, - kontratën tëndeekamparëteThanasidheunëmendojseparetpëratëfajdexhiuneTregut, eqë ti i ke grumbulluar,nemund t’i nisimmeanënebankës.EdheparetpërMejën,dot’inisimgjithashtumebankë.Kjokushton,porjokushediçfarë.NdoshtaerregullojmëmedërgesatqënisunënëShqipëri.Edheshokëveu thuajpërkëtëmundësi.Natyrishtpoqeseduan.Kursepërtyekamdetyrë,siatodetyrateshtëpisëqëjeptemësuesHakiu.-Ok,sitamendoniju,zotiFaik.Unëjamgati,-thaAbasinëanglishtdhezotiFaikvuribuzënnëgaz.

Page 53: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

53

-Mirëmë kujtove, pome atë anglishten si shkonAbas?AështëekënaqurzonjusheAnnangaty.ca shprehjeqëmë jep imësoj përmendësh.Në punëvetëm atopërsërisdhekërkojngashokëtt’imësojnëet’ipërdorimmenjëri-tjetrin.Selmaninukmbanmendmirë,Ganiuçka,porZenelinukkafaredurim,çdogjëqëishkrepettëbëjë,kërkontambarojënëçast.Përifuqishëmnukiakalonnjeri,porpërtëmësuar,aha....-Annaekavështirësenukdiaqmirëshqip,megjithësekavullnetemundohet tëmësojë. Junë tëvërtetëpomësoninjëri-tjetrin.Ajomëkafolurshumëmirëpërty.Ështëekënaqur.Abasi, i shoqëruarngaVeliu, hapinjë llogari personale nëbankë dhe depozitoi të gjitha paratë e tij, duke siguruar qetësiabsolutengavjedhësitekantierit.Firmosidyçeqe,njënëemërtëzotitXhelaldhenjënëemërtëMejës.Taninukdotëkishtemëtë ishin të familjes së tij.Sado tëgëzohejMejakur tanjoftonintëshkontenëTregpër tëmarrëparatëqë idërgonteAbasingaAmerika.Malliqëndjentepërtëdhefëmijëtishteimadh.Saherëi kujtonte i digjnin sytëdhe gati i kishte lotët. ‚Hej,Abas,Abas‘,thoshtemevete.Sytëilotoninshpesh,joaqngatëftohtitekëtijtrurindheshpirtin.Tënesërmenkurerdhinëpunë,VeliuithirriAbasitngalarg-haibradhë”dhedukeqeshureduketundurmedorënjëzarf,iuafrua.-Në shtëpi gjeta këtë letërmeemrin tënd.E gjendotngaaromasengatëvjen?-NgadotëmëvijëtjetërveçsengaMeja.Djeumbushën7muajrrumbullakqënukekamparë.Sot,shtatëmuajenjëditë.Ekuptontiseçfarëdotëthotëkjo?-Avash,ti,veçmosnaqajkëtu,-qeshiVeliu,dukeidhënë

Page 54: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

54

letrën.Abasiufuttebarakaegjumit,sipërtëmoseparënjeri,uulteshtratiitij,ehapiletrëndhepaseajoishteezhubrosurvende-vende.Dukeshingjurmalotëshmbitë,tëfshiramekujdes.Filloitalexojë.„Shpirtiimidashur.S’kamshkruarkurrëletër.Mezishkruaj.Më vjen turp t’i lutem njeriu tëma shkruajë. E kam grisurmedhjetëraherësenukeshkruajdotmirë.Tanipovjelimrrushin.Kanë bërë plot. Erdhi babaime nënën dhe i mbaruan shpejt, ihodhën nëpër kade. Ata ikën dhe do të vijnë ta nxjerrin rakinëpasdyjavësh.Fëmijëtm’imbannëna.Atajanëmirëdheeduannënën.Kurdovijëlalai,mëpyesin.Grurinemblodhëmdheevumënëhambar.NandihmoishumëVeizimedjemtëpërtakorrurdheshirë.Endjejshumëmungesëntënde.Këtejjanëtëgjithëmirë.Përtypyesintëgjithë.NëTregnukkamdalëfare.Atoqënaduhenm’ikasjellëbabaingashtëpiaetij.Paranukkamharxhuarderitani.Letratetuaikamnënjastëk.Pesëjanëbërëderitani.Fëmijëttëputhinmeshumëmall.Edheunëtëputhmemëshumëmall.Mejitënd”Abasiushtrinëkrevatinetijdheidukejsekishkapurqiellinmedorë,sikurkishpushtuarbotëntëtërë.KishfolurmeMejën,ajo ishtemirë. Ajo i dërgonte të puthurat e saj e të djemve. SabukurshkruanMeja.Satëmiraetëëmblajanëgratë.Sakeq,këtëekuptojmëvetëmkurjemilargprejtyre.Sotnëdarkëdot’ishkruajprapë..Dot’ishkruajpëratoqë ikamnisurmebankë.Ndoshtaletrënajodotamarrëpërparalekëve,ndoshtanjëkohësisht.SadotëlehtësohetMeja,joaqpërparet,sapërlarjeneborxhit.Ungritrrëmbimthi,ndjentenjëllojlehtësimi,njësimungesëpeshenëtrup,iuafruamevrapshokëvedheiputhinjëenganjë.‚LetërngaMeja.LetërngaMeja.Emorëtveshapojo‘.Veliupoindiqtengalarglëvizjetetij,gëziminqëndanteme

Page 55: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

55

shokëtdheiuduksekishteedheaipjesënetijnëkëtëgëzim.Edheaindihejigëzuar.Dotëkënaqejdhebabaikurt’iatregontegëzimineçmendurtëAbasit. 14.-ishte ndarë nga treshja e fshatit të tij, nga Selmani, Ganiu dheZeneli.Poredhengadygrupete tjera tëpërmetarëve.Ainuk edintefaresekumundtëndodheshinata.Kishkaluarafronjëmuajngandarjaenukkishteendeasnjëlajmprejtyre.sektorëtehekurudhës ishinafruarshumëmenjëri-tjetrin.Afër,disa qindrametramë tej punonte një duzinë, që nuk dihej ngaishin.Flitejseishinballkanas,porsaktësishtasnjërinukedinte.ishintërrezikshëmdheseduhejtëbëhejshumëmëtepërkujdes.Gjithnjëishtefolur,porasgjënukkishtendodhur.Nënjërënprejditëve,ishepremte,Ganiu,parasetështrihejqëpoiafrohejhënëssëplotë.Mendoitëshëtistepaketëkryentendonjënevojëtëvogëlpersonale.Nuklejohej,porkushmundtashihte.Vetëmhënandriçontegatisinëtëperënduar.Uafrua tegardhiqëndante sektorinngamali, siequanteVeliuatëkodërqëzorseishtemëelartësenjështëpidykatëshe.Iishtebërëzakonqëtaspërkasteçdombrëmjeatëgardhtëlartë,duartëfuqishmeekapënrrufeshëmngapas.Asnjëmundësipërt’ibërërezistencësulmittëbeftë.Mblodhifuqitëpërt’uçliruarpormëkot.Nënjërëndorëtëkëtijbanditi,hënaeasajnatendriçontenjëpistoletëtëshkurtër,tëzezë.-Dëgjoarnaut,-ibërtititeveshibanditiizi.

Page 56: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

56

shqiptimiçalë,ibastarduar.-Sotnjëjavë,kjoorë,kjovend,shi,breshër,gurëngaqielli,sillkëtudollarë,500.Potregovepolicia,bam,-dheivurigrykënepistoletësteballi.Mosharro,sotnjëjavë,këtu,500.Banditieliroipakdheegoditifortnëkokëmedorezënprejkauçukutëpistoletëssëtij.Ganiuupërmend,pornukedintesesakohëkishkaluar.Nukarritidot tashihtesekush ishteaiperson.Një imazhkalimthi ikaloiparasyve,ishtememaskëtëzezë.Ivinteturpqëekapikaqnëbefasidhenëatëpozicionkaqtëpavolitshëmpërtërezistuar.Porngambiuvallë?Sinukepangaerdhi.‚Duhettëishifuqishëmaibandit,mendoi,mëkëputikrahët‘.nukezintegjumi.Sikurtëmoskishdalë,nukdotëndodhtegjë.Jo,nukebesontetëishterastësi.Duhettakishinvënëreditëtetjeraeduhettëkishinbërëplane.Çfarëduhettëbënte?Duhett’uthoshteshqip.Shqiptartë jetë?NgaTurqiabesoj,meqëmëtha ‚arnaut‘.NdoshtadhengaGreqia.Ezurigjumivonë,afërmëngjesit.kokëmëkokëparaderëssëmensës,parasetëhaninmëngjesin.Ganiu u tregoi shkurt ngjarjen e mbrëmshme. Në prapakokëkishte një plagë të gjakosur. Shqetësimi tani u bëmë imadh, usyvetëgjithëmeradhë.Porubindënshpejtsebanditinukmundishtekaqpranëtyre.Duhettëishtengabarakatetjeraosengaatatësektorëvemetëcilëtpoibashkontehekurudha.Evendosëntëkatërqëmepolicinënukdotëzgjidhningjë.Ganiu,veçplagësnëpaskokënukkishteasnjëfaktpërtëdenoncuar.Kaluansirastësishtafërvendittëngjarjes,gjurmësatëduash,nga

Page 57: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

57

tëgjithallojet.Asgjëeveçantë.Ranëdakordtëpresinmedurimditëndheorënecaktuar.Pordollarënukdotëjepnin.Kut’igjeninataaqshumëdollarë?Ishinbarasme100ditëpune.Podhepot’igjenin,atanukishinbudallenj t’i dorëzonin ashtu, vetëm nga një presion, nga njëkërcënimbanditi.Veliuikëshilloitëmosdiltenjerinëtakimdhetërriningjithnjë tok, tërëkohën,në çdoçast.Policiakëtuështëvështirëtagjejë,thaai,ainukështëaspunëtorkëtudheasivetëm.Vepronisipasligjitpagan,tëgjithëpërnjëenjëpërtëgjithë.Pormosgabonitëkundërpërgjigjenimetënjëjtënmonedhë.Ishteeenjtedheataeshtuanvëzhgiminsendoshtadotëdukejndonjëfytyrëedyshimtë.Drejttyrepovintenjëprejuniformavetë policisë dhe iu drejtua Selmanit në anglisht nëse ‚ka pasurndonjëshqetësimgjatëditëvetëkaluara‘.SelmanihodhishikiminngaAbasi,icilitundikokënnëshenjëmohimi.Policiqeshidheulargua.Ndoshtaaibëntetënjëjtënpyetjeedhetegrupetetjerë.Ganiut iu bë sikur e kish dëgjuar këtë zë, por ndoshta jo-Kygjithnjëtënjëjtënpyetjebën,sikurnukdipyetjetjetër,-thaSelmaniinevrikosur,sikuraitakishtesharënganëna.-Kotnukiathamëngjarjenkëtijpolicit,-thaGaniu.Atë ditë të premte që banditët kërkonin dollarët, Selmanidhamendiminqëtëbientëkatërnështratmëherëtsezakonishtdhetëmosdalëjashtëasnjëri.Gjumiikapitishpejt.PorZenelinukzgjuaredo të ruante.Kishtemerak tagjenteaibanditindhe jobanditiatë.Dolingadalëngashtrati,uveshmekujdesepazhurmëdhekaloiderënqëqëndrontethuajsevazhdimishtgjysmëehapur.Unisngadalë,shumëngadalëdrejtgardhit.Qëndroicategardhipahedhurshikiminasmajtasasdjathtas.Ndjeuhapate lehtaqëuafruan.

Page 58: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

58

-Ej,arnaut,isolledollarët.Zenelinukukthyepërtaparëatëqë iqëndrontengapas.Ndërkohëktheungadalëkokëndhepapersoninqëqëndrontepastijmerevolenedrejtuartekoka.Nëfytyrëkishmaskëdhekjoeshqetësoi.Ganiunukekishpërmendurosendoshtakishharruartathoshte.Sakeqqënukishohdotfytyrën,mendoi.Papakmëlarg.‚Qenkaedhenjëhijepakmëtutje.Nukqenkavetëmnjë,mendoi.Keqqenkapuna‘.-Nukigrumbulluamdot,zotëri,-thaZenelimezëtëulët,siizënënëfaj,paingriturmësytëpërtëparëmaskën,paekthyertrupin,mepantallonaendetëpambërthyera,-porpasnesërdot’isjell. -Kërrentiarnaut,shtatëditëpakikishe?Grushti i tij imajtë ra si hekurmbi fytyrën e Zenelit qëupërplaspërmbysnëtokë.Tentoitëkthehejnëbrinjë,porkëpucaerëndëegoditinëbark.Zeneliekapiinstinktivishtkëpucënetijdhemenjërrotullimtëshpejtëtëtrupittëvetetërhoqipersoninmemaskëdheerrëzoidrejtembivetenetij.Thikaqëkishnxjerrënga xhepibrendshëm ipantallonave gjysmë të lëshuara imbetinjeriutmemaskënëlukthinekraharorit.Hijaqëndiqteskenëniambathimevrap.Zeneliungritngadalë,ngritipantallonat,ektheukufomënnëNuk e kishmenduar kurrë se kjo ngjarjemund të përfundontekështu,mevrasje.‚Aqmëtepër,mendoi,zorsekjongjarjembaroimekaq.Vazhdimi,ndoshtamundtëjetëmëikeq.Ainukmundtëishtebanditivetmuar,duhettëishpjesëenjëtëtëre.Ajohijaqëuzhduk...‘Abasi dhe Ganiu u trembën, u ngritën vetëtimthi dhe u

Page 59: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

59

shtangënkurepanëZenelinqëupërplasmezhurmëtekrevatiivet. -Ç’kebërëkështuZenel?-ithaSelmanimezërineulëtqëidridhej.-Mos!Psekështu,Zenel?Veliunaporositi.Tëpanjeri?-Ishindy,poridytiiambathi.Tëkatëregdhinëpagjumë.Nëbarakënuklëviztenjeringagrupetetjera.Tëgjithëbëningjumëtërëndë,përveçtyre.15.-ngritën,kryenveprimetemëngjesitdheshkuantëhanëushqimin.Ishintëqetë,asushkontendërmendseishtebërënjëvrasjenëmestësheshit.Sihëngrënmëngjesin,unisënnëvendetepunës.Kantieret ishinshtuar, ishinradhënjëripastjetrit5kantiereqëprisnin të bashkoheshin të gjithë për të përfunduar këto pakkilometratërrugës.Mëngjesi ikësajtështunenisisigjithnjëizhurmshëmngabisedatpërpushimine fundjavës,porngadalë,zhurmapobintederi saundërpre fare.Bisedonin thuajsepazëdhepaekthyermaskë......polic......mirë......revole....Policëtekantieritshëtisninsotmenjëhappakmëtëshpejtë.Aipoliciiqeshurkaloisizakonishtngagrupinëgrupmepyetjenetijtëzakonshme.TegrupiiSelmanitqëndroipak,ekaloishikiminte secili, ndaloi pak më shumë te Zeneli që kish një nxirje nëmollëzënefaqessëdjathtë,bëripyetjen,moripërgjigjenngaAbasidheularguaprapësizakonisht,dukebuzëqeshur.

Page 60: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

60

memaskë,meveshjepolici, i vrarëme thikënë gjoksedhepsekishrevolemevete.Tëgjithëmendoninseduhettëishnjëngaatatëbandëssë„gjobave”.Samirëiakanëbërëndyrësirës,ithoshinnjëri-tjetrit.„Bravoatijqëiakangulur”,thirridikushmezëtëlartëqë ta dëgjonin të gjithë. „Dikush duhet ta kishte bërë një ditë”,thirri një zë tjetër. Nga zërat e shumtë që ushtuannë kantieretdukejsikurdemonstrohejnjëllojentuziazmi.-Epaskanpasurproblemtëgjithë,-uthaSelmanishokëve.-Taninaduhettëmbrohemi.Zenelin e thirrën te zyra e policisë. Aimorime vete edheAbasinpërtandihmuarsipërkthyes.-Neendenukedimi sekushekabërëatëvrasje, -enisiprejatyreqënemendojmësemundtakeshbërë.Setikeedhenjëgoditjenëmollëzënedjathtëtëfaqes.Shenjërrahjejemegrushta.Zeneli kishbërë shumëpërpjekje eprova të shumtaqë tëdhepafytyrëneqetëtëtij,uqetësuaplotësishtedheai.Ekishinvendosurqëmëparë,tëkatër,qëZenelinukkishdalëatënatëngaZeneliishteedhepakpaqejf.-Unëmbrëmënukkamdalëfarengabaraka,zotëri,pikërishtpërkëtëgoditjeqëthoniju.Kamqëndruarmeshokëtmekompresatëftohtangagoditjaqëpësovangalevaeshtrëngimittëbulonave,-dukeetreguarlëvizjenelevësmeduar,-sepseaibulonukëput,elevamëgoditija,këtu,-dhetregoivendinmegisht.nganjë,qëpërgjigjatëishtesamëeqartë.

Page 61: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

61

mesytëehapurjashtëmase,metoninironikdhemenjëshprehjegjojahabie.-Ështëevërtetë, - thaAbasinëvend tëZenelit, -mundtëshkojmëtashikojmëqëtani.Pormirëqëlevanukinxorisyrin.jashtëzakonshëm,njëHerkules.Shkruajesamësaktë,-iudrejtuadhetadinimirësekushdoqëekabërëatëvrasjeështëfajtor.Por,edheaiqëekabërëduhettëjetëshumëikujdesshëm.Ështëvrarënjëpersonshumëirrezikshëm,anëtarinjëgrupigjithashtutepërtërrezikshëm.Kashumëditëqenepoendjekimkëtëgrup,pyesimpunëtorëtgatiditëpërditënësekanëshqetësime,pornuknakandihmuarnjerideritani.Juduhettënandihmoni,porjokështu.Abasi dhe Zeneli u nisën të lehtësuar për të përfunduarpunënqëkishinlënënëmes.TakuanSelmanindheGaniun,uulëntëkatërpranëbulonittëkëputurdhebënëlutjenezakonshmepërRreziku që i priste duhet të ishtemë imadh nga sa uamerrtemendjaatyretëkatërvesëbashku.mëtëqetë.EmenduanpërfundimishtqëZeneliduhettëlargohejpatjetërngakysektor,përshkakgjojatëplagësqëkishnëfaqe.PoAbasimendontetëmerrtemëparëmendimineavokatittëvet,zotitFaik.Pastajhoqidorëngakymendim,seavokatimbananëneligjitdheligjiedënonZenelin,përvetëgjyqësi,siçthonëavokatët.PorbisedënembylliZenelidukethënë,qëtalininkëtëbisedësedotazgjidhtevetëai,dotëgjenteposotvariantinmëtëmirë.Megjithatë,Abasiiatregoiavokatitngjarjenesëpremtesmetëgjithadetajet.-Nësetëkuptovamirë,-thazotiFaik,-ZeneliduhettëkthehetnëAtdhe,nështëpinëetij.-Aiështënjëgrupirrezikshëmballkanikepoliciaekavështirëtëmerretmegrupetëtilla.Banditëtsotjanë

Page 62: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

62

thënëdrejtpërdrejt, poruadi për faleminderit qëHerkuli i juajikaqëruaratijnjëkundërshtartë fortë.Këtëdokishbërëedhenjëpolic,nësedo takohejmebanditin,poredhemund të vritejnëpërpjekjeesipër.KudoqëtëfshihetZeneli,atajanëtëaftëtagjejnë.Madjeështëmirëqënëshenjëvëllazëriedhebashkëfajësie,biletënekthimitt’iapaguaniZenelitjutëtre.Ndoshtaedhejutëtreështëmirëtëndërronivendinepunës.DotëbisedojmeVeliunqësot.Ti,Abas,shkoqëtani,takoiatadhemerrnimasateduhura.Abasimori tramvajinpër të shkuar te shokët.Ndjente njëshqetësimtëbrendshëm.Hidhtesytëmekujdesherëtenjërieherëtetjetringapasagjerëteshumtënëtramvaj,pornukshihtegjëtëtëfutejbrendaedhepseaiqeveshurshik.Emratqëkërkonteai,i kërkonteedhepolicia.Askushnukdinte sekumund tëkishinqëndruar,poredhepotadintedikush,nukdotatregonte.-Pakmëparëkandodhurnjëgrindjemespunëtorëvedhenjëgrupigangsterësh.Kapasurtështënaarmësh,porpërfattëmirëpaviktima,-ithanjëringadëshmitarëterastit.-Unëkërkojtretënjohuritemi,-thaAbasi,-dhenukdikumundt’igjej?-Nësejetiikatërtiqëkërkohejprejbanditëve,largohusamëparë,-ithanjëriprejpolicëveqëedëgjoibisedën-porngadalë,iqetë,jomevrap.Abasiihumbinjëherëemirëlidhjetmeshokëtetij.NëdarkëiatregoiFaikutdheVeliutedhekëtëngjarjenefundit.Faikuithaseaiduhejtëlargohejmenjëherë,qyshtani,ngakantieriiVeliut.Madjeigjithëgrupiduhejtëzëvendësohejnganjëgruptjetër.-Qëndrimitëndatjeështëirrezikshëm,Abas.Tinukdotëqëndroshaskëtutekunë,sedhekëtutëgjejnëata.Tidotëshkosh

Page 63: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

63

tëjetoshtefamiljaeAnnës.Siçedi,Annajetonvetëmmenënënesaj,Katerinën.Kanënjëvilëtëmadhedheoborrgjithashtutëmadh.Deritani,meqëAnnavjentene,punëtevështiratëkopshtitdhetëfurnizimittështëpisëikanëbërëmepunëtorëtëtjerë,kundrejtpagesave.ShpeshkandihmuardheVeliu,porainukgjenmëkohëtëlirë.Tanietutjedot’ibështi,kundrejtpagesës,sigurisht,eciladotëjetëmëemadheseajoqëkemarrënëhekurudhë.Titanijeinjohuriynëdhaatotëdyjadotëkenëshumëbesimtekti.Ashtusikundër kemi edhe ne. Ndërmjetësi ynë do të jetë Anna. OK?AskushnukdotadijëqëtikeardhurngaShqipëria,qëkepunuarnëhekurudhëdhe sekehyrëedalënë familjen tonë.Këto janëmasateparatësigurisë.-OK,-thaAbasi.-UnëjufalënderojshumëpërkujdesinqëVeçsenukdinësemundtaquajunëpersonalishttëmbylluratëngjarjenqëndodhinëkantier?- Sigurisht. Veliu do të vazhdojë të punojë atje me grupeshqiptarëshdheballkanastëtjerë.Grupijuajipërmetarëveështëshpërndarëpërarsyeshëndetësore.Kjoarsyeështëthënëqëditëneparëedhenëpolici.Katerina, nëna e Annës ishte një aristokrate e bukur. Nëkolltukunkurrinteemenduar,shëmbëllentemenjëngapikturatqëkishparënënjëgaleriarteshnëqytet,kuekishçuarVeliu.Flokëteprerashkurt,nëngjyrëargjendi,fytyrapakepudrosurdheelyermekujdesmenjërozëtëlehtënëmollëzat,buzëtmenjërozëtëndezur,kostumiibardhëmenjëshiritbojëqiellitejakaemëngët,buzëqeshja joshësee saj, tëgjithakëto tregoninnjëpranverë tëbukurqëefshihteplotësishtmoshënekaluartësaj.-Mirëseerdhemikuijonë,-ithaajonëgjuhënevet,ashtusiçishteeulurnëkolltuk.Abasi eci lehtë nëpër qilimin e shtruar, iu afrua, i thafaleminderit,imorimekujdesdorëndheiaputhi.Ajoeftoitëuletpranësaj.IthaseVeliuikishtreguarshumë,

Page 64: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

64

‚që ti jedjalë i ri e shumëpunëtor,qëke tre fëmijë, njëgrua tëbukurnëfshat,ecilaprettëktheheshshpejtetëndërtoshsiduhetjetënefamiljestëndeatje.‘Anna ndërkohë solli një tabaka të argjendtë me tri gotatë vogla rakie, nga ajo që pinte zoti Faik dhe ia dha secilit nëkambalecatevoglaqëndodheshinpranëkolltukëvetëdhomë.-Gëzuar,-thaKaterinanëshqip,-mirëethashë?-dheqeshiaqsaAbasitiuduksendriçoidhomamëshumë.-MirëseerdheAbas.-përshëndetiajo.-Gëzuaremirëseugjeta,-thaAbasinëshqip,-besojsemëkuptuat?-Plotësisht,Abas.Annakërkojlejëtëikte.IthaAbasitsenënadot’iathoshtemehollësipunëtqëeprisnintëbënte.Aiduhettandjentevetenplotësisht si në familjen e vet. Dhe ato të dyja do ta ndjenin sefamiljaetyredotëishtetanietutjemëeplotë.AbasibuzëqeshidheAnnaekuptoiseçfarëshprehteajobuzëqeshje.16.-AnnahyrinëportëneoborritdhepaAbasinqëpokorrtebarin.IshtekohëenxehtëdheAbasiishtemenjëkanotierepërmessëcilësdukejtrupigjithëmuskujimbuluarngadjersët.-Abas,psepunonaqsatëbëheshujënëdjersë?Kushtëkathënëseduhetmbaruarkorrjaebaritnënjëditë.Pushotanidhehajdelarttëpimënganjëkafebashkëmenënëndhetëpërsërisimpastajmësiminekaluartëgjuhësshqipe.-Kjopunaerrëmbyermëështëbërëzakon.Ubënëkaqvjett’ukthyer.Edhevetëekuptojqëeteprovanështëpinëtuaj.Poreteprovaedhepërfamiljentimeatje.Djemtëtanijanëbërëburra.

Page 65: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

65

Gjashtë vjet nuk janë pak. Ndoshta shkoj dhe do zoti, kthehemedhenjëherë.Tanimëduketseedhepajunukjetojdot.Annaidrejtoishikimindheibuzëqeshi. Iuafruangadalë,ihodhidyduarnëqafëdheeputhi.PastajungjitënlartdheuulënnëkolltukëtpranëKaterinës.Ndërsazonjaepyesteatëpërpunëteditës,Annabërikafenëdheeshërbeunëkambalesatevogla.-Abas,-ithaAnna,-sotekepushimtërëditën.Kegëzimtëmadh.TëkamsjellëletërngaMeja.ZotiFaikmëtha‚merrekëtëletërdhegëzojepakAbasin,sekurivijnëletrangaMeja,aigatisanukçmendetngagëzimi‘.Tanikujdes,mblidhemendjen,-thaAnnadheqeshimeshpirt.Kishtekohëtëgjatë,gatinjëvit,qëaipristeletërngaMejadheçuditërishtnukndjeundonjëllojgëzimitëveçantë.PoeshikonteAnnënnësydhenukpokuptonteseçfarëithoshteajo.IdukejseAinukeshihteletrënnëtabaka.AnnaushqetësuangakjopamjeekyreagimiAbasit.EdheKaterinëssikuriikubuzëqeshja.-Abas,mosuhuto,jomekaqemocione,-ithaajo.-LetrënedashurqëtëvjenngaMejaeshtrenjtëekembitabaka.Abasiemoriletrën,ehapimeduartqëidridheshindheaty„Abas,idashuriimishtrenjtë.Letratetuajanëbërënjëvandakimadh.Jammaturshumëtëshkruaj.Ështëvitiigjashtëqënejemindarëmelotnësy.Kaluangjashtëvjetelotëtnukmëthahen.Gjashtëvjetmelotnësy.Porkëtotrevjetëtefunditnukdurojdot.Gatipoçmendemfare.”Abasinuklexontedotmë.Aipoqante.KaterinadheAnna,sitëshndërruaranëstatuja,eshikoninnësy.Atoushtangëndhenukdininsitëvepronin.MëpasAnnaungritrrëmbimthi,morinjëshamingatavolinaeialaAbasitnëdorëpërtëfshirëlotët.„Vendosatëmostëtregojpërfëmijët.Memundimtëmadhe

Page 66: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

66

mbajtavetenpërtrevjetmeradhë.Taninukembajdotmë.Narakoleranështëpi.Tëdyfëmijëtm’imori.Mbetavetëm,medjalinevogël.Ç’qekjoekeqeemadhe.Abas,tëpërgjërohem.Hajde.Mosna iki dheky.Kam frikë sedomëvdesë.Ç’ështëkjo kolerë,kjomurtajë.”Abasit i ra letra nga dora. U zverdh në fytyrë dhe pastaj ishpërtheunjëeqarëmengashërim,aiungritnëkëmbëepastajupërplasnëdysheme, gatipandjenja.Tëdyjagratëu trembënembetëntëngrira,sikurtëkishrënërrufejanëmestëdhomës.VetëmnjëgjëmëemadhemundtëkishndodhurmeAbasin.Annaballin,pastajnjëshamitëdytë.Abasipushoi,nukqantemë,ishtepandjenja.KaterinadheAnnaekuptuaninstinktivishtsekishndodhurvdekje,porsekushkishvdekurnukekuptontedotasnjëraprejtyre.ShkriminëletërishteiMejës,tashmëatoenjihninshkriminesaj.Ikandodhurndonjëgjëetmerrshmemendonjëngafëmijëtmendonin.IshkretiAbas.Nukkapikëgjakunëfytyrë.Abasiupërmend,ungritngadalë,kërkoifaljepërshqetësiminqëkrijoi,dolinëoborrineshtëpisëdheuulnëbar.Ndenjiulurnjadyorë,pastajungrit,erdhilartnëdhomënepritjeskuishteKaterinadheAnna.IkërkoiAnnëst’ibëntenjëkafedheutregoiseçfarëikishndodhurmetëdyfëmijët.Atoengushëlluan.Aiuthasekatrevjetqëkandodhurkjo,portanisiduketerdhifundidheaidotënisejpërnështëpi.Aiuthaatyresekurbetikavërtetgjëratetijtëmiraeshumëtëmira,porkaedhetëkëqijatëmëdha.Atojanëtëkëqijamepeshatërënda,qënukgëlltitendot,qëlënëvragënëshpirt,qëtëngarkojnëmefajeqënukshlyhen,gjëraqëtëzhveshinngandjenjatnjerëzorepaevënëre.Thashëpërgjëratëkëqija,porkaedhegjëmatëtmerrshmesikjoqëmëramuambikokë.

Page 67: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

67

AnnadolipauvënërengashtëpiadheshkoisitëvraponteteshtëpiaezotitFaik.FatmirësishtundodhedheVeliuatyeata,tëshqetësuarngaailajmipabesueshëmqëusolliAnnaunisënmenjëherëtëtre.FaikudheVeliuepërqafuandheengushëlluanAbasin,uulën,morënkafenqëunxoriAnnadhepasnjëheshtjejezije,FaikuekëshilloiAbasintënisejmenjëherë.Madjeikërkoiqëtëmendohejmirëpërjetënemëtejshmetëfamiljessëtij.Aiduhejtëpërpiqej,sipasmendimit të tij, tëvintepërsëri teainëAmerikë,por tanimegjithëgruandhedjalin.Dotëishintëmirëpriturjovetëmngaatatëdy,poredhengaKaterinameAnna.Dotëbëheshimsinjëfamiljeemadhe. 17.-Abasidheshoqëruesiitijmetrekuajpoidrejtoheshinportëssëoborrit tështëpisë.Dikushngadritarjaevet i thirridikujt teshtëpiapërballë:„DilmojnuseeBakesseerdhizotiAbasiMejës”.Mejadëgjoiemrinesaj,dolingashtëpiabashkëmedjalin,epaAbasinsëlargudhevrapoidrejttijpaevënëreqëshaminëe zezë iamori erangakokadhe ajou var tenjëdegë emollës.Ajoiuhodhnëqafë,paiardhurzorngaqiraxhiu.Ajoqanteenukshkëputej dot. Shehati qëndronte mënjanë dhe nuk dinte ç’tëbënte.KurAbasiethirrinëemër,MejaushkëputpakdheAbasiepushtoidjalinmetëputhura.Aiishterriturshumë.Ekishlënëtrevjeçetaniishte9.Goxhadjalë.Mejaeputhipërsëriburrin,paasnjëndrojtje.Eputhipërherëtëparëkështu,nëbuzë,parasyvetënjerëzveqëeshihninngadritareteshtëpive të tyre.PastajuQiraxhiushkarkoivalixhetdheçantatdhetëdybashkëme

Page 68: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

68

Shehatinifutënnështëpi.Abasieftoipërtëpirënjëkafebrenda,poraithasedotënisejshpejt,kështuekishurdhëruarustaiitij.-Ekamtërreptëustain,-thaaidheunisngadalë.Ata të treqëndruanpakkohë pa folur. Abasimori gjashtëtëfshatit.-Kalotipërpara,-ithaAbasiMejës,-nepotëndjekimngapas.Rrugaështëengushtë,nuknanxëtëtreve.Në hyrje të varrezave ata ndaluan si për të marrë frymëthellë.Atynëtëmajtë ishindyvarreme lule të freskëta.Mejauafruadheuulnëgjunjë.AbasikaloinëanëntjetërdheuuledheainëgjunjëpërballëMejës.Midistyreishinfëmijët.Abasiivendosiimbajtidotlotët.Qaushumë,melottënxehtë,qaugjatë,derisaulodh.DëgjontendërmjetngashërimevetëvetaedheatotëMejës.Pastajungritëndheuulënshesh.Abasiuultekokaenjëritprejfëmijëve,Mejatekokaetjetritdhesecilipërkëdheltegurinevarrit.-Paskevënëluletëfreskëta.-thaAbasi.letre. -MëfalMejaqëtëkamlënëvetëmgjatëgjithëkëtyreviteve.Pordijesenëmendjetëkampasurçdoditë,gatiçdoçast.-Edi,edingaletratetua.Atomëkanëmbajturgjallë.Meziprisjatëkalontemuaji.Porkurrënukemendojasemundtëbintekjorrufeetmerrshme.Savitetëvështiraqenë.Fëmijëtkishinurie unënukkisha se çfarë t’u jepja. Lekët ishinkot, nukblije dotgjëprejgjëje,seaskushnuktëshisteasnjëkokërrgruriamisëri.Ukatandisëmtëgjithënjëlloj.Bridhjalivadheveerrugicavedhemblidhjalakra,lëpjeta,radhiqe,ç’tëgjeja.Njëllojsilopët.Izieja,ibëjamekripëemepakuthull.Kurgjejanjëdorëmiell,ajoishte

Page 69: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

69

vërtetgjellë.Atadytëmëdhenjtënukm’ihanin.Dheqaninpërtëngrënë.Dheunëqajabashkëmeta.Nukkishnjeritëndihmonte.Urikishintëgjithë,tëmëdhenjetëvegjël.Atagrekëtemallkuarbënëç’deshënmeshtëpitëtona.Dogjënçdogjë,edhearatmegrurëqëishingatipërt’ukorrur.Filloiajosëmundjaetmerrshmeqëm’imoritëdy,njëripastjetrit,brendajavës.Ishtemaj,siatëherëkuriketi,asfrutanukkishte.Abasiihodhidorënnëqafë.Ungritënngadalëdheunisënpërnështëpi.Shehatikishtembërriturparatyre.Muzguinatësizuritëulurnënjëstol,nësemundtëquhejashtunjëdërrasëevendosurmbidytrungjetëngulurnëtokëetëkapurmegozhdënëta.-Këtë stol e sajuan fëmijët, të tre sëbashku.Këtukalojnëgjithëfshatarët,thanëata,dhepotëduanmundtëkthehen,tëulenetëbisedojnë.Dhenaelanësikujtimkëtëvendpushiminënhijenemollës,nëanëtërrugës,parashtëpisë.-Vendibukurvërtetky,-thaAbasi,-edhemëtëbukurdotabëjmënëkujtimtëfëmijëvetanë.vetesme dorën në qafë. Pastaj hëngrën së bashku bukëme cadjathëesallamqëAbasiikishmarrëpërrrugë.Shehatishkoitëfryntedheshushurimënedegëvetëmollësqëkishinmbikokë.ndante përsëri njërin nga tjetri. Por dhe një dëshirë e zjarrtë ishtyntetëshkoninnëatështratqëpoipristemevite,t’ihapninrrugëasajdashurieqëngaçastinëçastsynontetëshpërthente.

Page 70: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

70

18.-Nuk kish kaluar viti që kur Abasi ishte kthyer në shtëpi.Ai ishtroikurrizinnjëpuneshumëmëtërëndëseajoqëbëntetransportoi gjithë gurët që i duheshin. Përroi që kish afër ishtei pasur me gurë që formonin shtresa të shumta me të njëjtëntrashësi.Ikishstivuarmekujdesnëformënenjëmuritëgjatëdhetëgjerë.Edhelëndënedruritpërtrarët,mahitëepetavratikishgrumbulluarthuajsetëgjitha.ProjektinendërtimittështëpisëekishbërëqëkurbanonteteKaterina.EkishkonsultuarmetëemeAnnëndheekishinpëlqyertëtre.Shtëpiadotëishtenjëvilëdykatësheprejguri.Dotëkishtekatërdhoma,dyposhtëedylart,njëverandëparadhomavenëkatinedytëdheshkallëtëgurtapërt’ungjiturnëverandë.Hapësiranënverandëdotëishteembyllurmenjë gardh të thururme thupra, si atoqë thurnin shportat eportaeshtëpisëpesëustallarëteardhurngaOpariiKorçëspërtëmegruandhedjalindotëniseshinpërtëjetuartebabaiiMejës.Ranëdakordqështëpiatëmbaronteplotësishtsipasprojektitdheegatshmepërtëbanuar,brenda49ditësh.VetëAbasidotëvinteherëpasheretëkontrollontepunimet.Nukkishinbërëndonjëgjëqënëseshtëpianukbëhejgatinëkohëneduhur,atëherëçmimiisajdotëulejpërçdoditëme5lekënëçdoqindëshe,ashtusidhenjëjtiçmimngaustallarët.- Ja, kështu bëhet edhe në Amerikë, - u thoshte Abasiustallarëve.OK?Shtëpia e reu bë në afat, kështuqë çmimi i sajmbeti ai i

Page 71: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

71

vizitatngaburratdhegratëefshatit.EpëlqeninshumëpunënqëishtebërëngamjeshtëriteOparitdhethuajsetegjithëmendoninsekurmundt’uvinteradhaatyretëbëninedheata,nëmosnjështëpitëtillë,tëpaktënnjështëpitëre.Odaemiqveishtemëebukura,eshtruarmeshilteeqilimatëpunuarameavlëmend.Gllanikuishtembuluarmenjëpllakëguritëgdhendurmeornamente luleshngamjeshtritkorçarë.TavaniishtebërëmekallamatësjellëngaMyzeqejadheishsuvatuarmenjëpërzierjerëre,çimentojeegëlqere,ecilau jeptetavanitdhevarurAbasinëdhomënepritjes, një foto emadhee tij, një llojportretimenjëkapeletipikeamerikane,mengjyratëndezura,jubëntepërshtypjetëgjithëve.Pothuajsecilipyeste:„TiAbasjeatyShtëpia e Abasit u bë objekt vizitash edhe për banorë tëfshatravepërrreth.Flitejpërtëedhenëfshatratekrahinavepërtejlumitdhematanëmalit.NjëditëprejditëshpostieriqëvintengaTregu,ethirrimeemër.Abasidolingadalë.Ainukekishparëndonjëherëatëdjalëqëqëndronteteportaeavllisë.-KenjëletërngaAmerika,Abas,-ithaaidhebuzëqeshi.-NgaKaterina.Abasinukiupërgjigjbuzëqeshjes,moriletrënmeduartqëidridheshin,eftoidjalinpërnjëgotëraki,tëcilënainukepranoi,i tha faleminderitpër letrëndheungjitnëverandë,uulnënjëkarrige,morinjëgotërakiepërpara,hapiletrënmeatëdridhjetë

Page 72: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

72

„IdashurAbas,Dotëçuditeshqëpotëshkruajkëtëletër,pormëparëkërkojtëfalurqëpotashkruajmekaqvonesë.Kujtojasedotapërballojmallin qëmë kamarrë, që nga çasti që u largove prej shtëpisësonë.Pornukepërballojdot.Edhekohaqëthonëseështëilaçimëimirëpërndarjet,asajonukmëqetësoi,përkundrazi,shohëndrraqëmë çmendin fare.Rrallëndodh, por kur troketdera, gjithnjëmendojsepohynti.Mëfalqëpotëshkruajkështu,pornukembajdotkëtëngarkesëtëmadheqëkamkëtubrenda,nëgjoks.„Atëherë të pata thënë me të lutur të bësh përpjekje tëqëndroshmene,takalonimnëfamiljentonëdhimbjenqëpësove,tëndihmonimfamiljentëndemetëardhuramujoretëbollshme,mëvonëmbasetërhiqnimedhedjalintënd.Utregovabudallaqeemadhe.Truriimishenëgjendjefrenimitërëkohënqëishimsëbashkunë shtëpi.Nukdoja të ta thoshaatëherë,doja të tabëjasurprizë,njësurprizëidiote,enjëidiotejesiunë.Unëtanikamnjëdjalë.Sotqëpotëshkruajletrënaimbushi6muaj.Ështëdjaliiytdhembanemrintënd.Titanikedy,ndoshtamundt’ikishimbërëedhetre.Operëndi,saendiejmungesëntënde,zërintënd,shakatëetua,dashurinëtënde.Mendohu, të lutem, ndoshta gjen një zgjidhje. Unë do tëpres. Tëputhmeshumëmall,Anna.”Abasielaletrënmënjanë,piunjëgllënjkëngagotaerakisëqëkishpërparadhenxorishaminëtëfshintesytëepërlotur.Nukekishteprovuarasnjëherëbalancënetrurittëvet.Ngadotëanonteajonënjërast të tillë?Sa indërlikuarështëtruri injeriut.Edhetruriisaj,njëllojsiiimiështë,portruriisajpunonndryshe.Ngasevaretpunaenjëtruri?Cilatjanëatoqelizaqëebëjnëdheatoqëepengojnëzgjidhjen?-ÇfarësolliaipostieriiTregut,Abas?-pyetiMejadukedalëngadhomaendenjes.

Page 73: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

73

-Ngaemoreveshkaqshpejtseishtepostieri?-Ështëzëfareinjohurpërmua,aimakambushurshtëpinëmeletratetua.AbasibisedontemeMejën,pormendjaipunontenëseduhejt’i thoshteasajpërpërmbajtjene letrës,apo takalonteheshtur.Aiedinteqëajonukmundta lexontedotatë letër,ngakjoanëishteiqetëdhepot’ithoshtendonjëgjëtërëndomtë,siçshkruhetzakonishtnëpërletra.Simundt’itregonteasajpërdjalin?Jo,jo.... -Letërezakonshmengafamiljakuunëbanoja.Taniukujtuan.Familje emirë. Jetë e zakonshme. Punë shtëpi dhe shtëpipunë.Si jetanëgjithëAmerikën.Katerina,Anna,FaikudheVeliu ishinnjerëztëjashtëzakonshëm,tëpatashkruarvazhdimishtpërta.-Po tiamanukukeshkruar fareqëkurkeardhur.Duhett’ukisheshkruar,apojo.Kaqherëkamdashurtëthem,porjamndrojtur.-Epseduhettëndruhesh?-Asvetënukekuptojsepse.-Mirë,mirë,dot’ushkruajkëtoditë.Porçfarët‘ushkruaj?19.-‚Sikaluankështudhjetëvjet,paukuptuarfare‘,pyestevetenAbasi.Familjaetijtaniishtenëgjendjetëmirëekonomike.Shtëpiaishte plot, ishte ndoshta familja e parë në Breg. Edhe familja eSelmanitdhenjadyfamiljetëtjeraqëkishinpasurgjatëkësajkohenjerëzitetyrenëkurbet,ishingjithashtushumëmirë.Shehatitaniishterritur,kishtehedhurshtatdheizintedoraçdogjë.Ishte9vjeç,kurAbasiukthyengaemigrimi.Shkontenëshkollërregullishtdhekohëntjetërekalontenëpunë,nëaratevetadhetektëtjerëtkundrejtpagesave.Mejaqëkishmbajturnëkohënmëtëvështirëgjithëbarrëneshtëpisë,vazhdontetambanteedhetani.Abasitikishikurdëshirapërpunë.Ainukgjentendonjë

Page 74: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

74

shkak,osenukdontetëgjente,osemëmirë,nukmundtagjente.Thellënëshpirtekuptontesemendjaishkontevazhdimishtatje,teAnna,teAbasiivogëlqëajombantendërduar.I pati shkruar Annës një letër dhe i pati premtuar se nërastin më të parë, sapo t’i krijohej mundësia, do të shkonte tatakonte.Emerrtemalli shumëpër të. Porpërmë tej, nuk ishteizotias tëmendonte.Endientevetensinëmestëdetitkunukshihteasgjërretherrotulldhevërtitejnëpërdallgëpashpresë.Pordheudhëtimettaniishinbërëmëtëvështira,çfarënukpritejtëndodhte.Eh,Abas,Abas...Marrëdhënietetijmedjalinevet,nukpondërtoheshinmirë.Shehatiedontedheedëgjonteshumëtëëmën,poratë,Abasin,nuk edëgjonte fare,madje asnukdonte tadëgjonte.Abasi nukekuptonteseç’donteai.Nukkishdëgjuarasnjëmendimprejtij.Nukkishindiskutuarasgjë,asnjëherë.Djaliishtenëmoshënmëtëmirë,pornukekishpyeturpërasgjë,tëpaktënsikishkaluaratje,nëanëntjetërtëbotës,nëfundtëdynjasë.Medjemtëdheburratefshatitaikishtemuhabet.Dikujtikishthënëse-babaiekapaksitëpërpjetëpunën,ështëdembel,qëndroigjashtëvjetnëkurbetesolliaqsanukmjaftuanaspërmuretdheqerestenëeshtëpisë.”NukivintefajShehatit.Aiishteilirëtashprehtemendimine vet, por babaitmund t’ia thoshte dhe pastaj, të dy së bashkumundt’ishkoninnësitëmendimet.Abasinukequantetëdrejtëtëetiketoshdikëdembelngaqënukpunondotmekazmë,qënukbëndotqilizmë,atykutokakavetëmgurë.Aimendontesemundtëquhejndoshtaidiotaiqëkërkontëhapëtokëtëreatykukazmanuknguletdotsenukgjendotasnjëboshllëkmesgurëvedhepërtëhequrgurëtduheshinveglaterënda,varé,qysqiendonjëherëdinamit,siatjenëhekurudhë.SipasAbasit,djalinukekuptontePunëtefshatit,mëndryshengaatotëqytetit,lidhentëgjithame

Page 75: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

75

kohën,aramegrurëduhettëkorretditëneduhur,ndrysheeketëhumburprodhim.Tihapnjëarëtëredhekurembjellatë,ajonuktëjepthuajseasgjë.Domethënëekeharxhuarkohënkot.‚Punëtduhenvënënëbalancëmorbir‘,ithoshtevetesAbasi.Shehati i kaqejfpemët frutore, ibën shumëmirëpunëteshumtaqëkërkojnëato.Përshartimetështëmjeshtër.EdheAbasipunonshumëmirë,porShehatitas ishkonnëmendtapyesëtëatin,tëdijëseç’përvojëkasjellëaiprejandejngaerdhi,çfarëështënëgjendjetëbëjë.ShehatinukediqëaimbanteivetëmgjithëatëparcelëtëmadhefrutoretëKaterinësdheAnnës.Shehatinembannëgojëtërëfshati,ështëikërkuarnëgjithëzonën,prandajainukialëdottëatitkëtopunë.Ështëçështjeemri,krenarie, sekushembanvendineparë.Shehatinuk i lëAbasitasnjëngapunëtedhepseediqëaiibënmirëfaresi:skalitjenegurëve,ndërtiminemureve,suvatimet,punëtmesharrëezdrukth,‚Edheatjeenjëjtagjëndodhte.Faikuthoshtesekykaqenëdhembetetproblemitëgjithashoqëriveqëpasojnënjëra-tjetrën.Edhefamiljet epara që janë krijuarnë këtë rruzull, pokëtë problemduhettëkenëpasur.Riniagjithnjëkujtonseiditëgjitha.Porsamëshumërritet,aqmëshumëekuptonsesashumënukdi.Dijetenjeriut,formojnënjëqark,thoshteFaiku.Atoqënukidindodhenjashtëqarkut.Nëmoshënere,qarkuidijeveështëi vogël dhe kontaktimepadijen, domethënë perimetri i rrethit,ështëgjithashtuivogël.Ështëkjoarsyejaqë,tërinjveuduketseidinëtëgjitha.Pormekaliminetyrengaklasanëklasëengashkollanë shkollë e pastaj në jetë, qarku i dijeve zgjerohet vërtet, porzgjerohetshumëedhekontaktimepadijen.Prandaj,njëprofesorimadhkëtu,në vitet epjekurisë së tij si shkencëtar, thoshte setaniidukejsikurnukdinteasgjë.Natyrisht,aidontetëthoshtesegjëratqënukidinteishinjashtëzakonishtshumë,sepadija,ashtu

Page 76: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

76

sigjithësia,ështëepafundme.KaloninmuajdheAbasindjentegjithnjëemëshumëvetminëemadhetëtijdhenjëzbrazëtirënëshpirt.EdheqëndrimiiMejësishtedisimëndryshe.TërëditënnëpunëdhenukgjentedotkohëNëorëtegjatatëheshtjesishkontemendjamëshpeshtëiktengashtëpia,tëiktefare,porstepej,kutëshkonte?Atje?Njëditëprejditësh,Abasiularguapapritur,paithënëndonjëshqetësimdhepër fshatin.PostieringaTreguqëndroi tederaeoborritdheethirriMejënmeemër.Ai i thaseAbasi ishtenisurpardjepërnëFrancëmecashokënga fshatrate tjerëdhe idhaletrënqëaikishshkuarpërtë.Meja e hapi, e lexoi dhe një shprehje zemërimi iu duk nëshpejt.Mosubënimerak.Rastiesollitë ikimecashokë.”Asnjëshumë.AjoekishparëvalixheneAbitnëodë, tëkyçur,poratëvalixheekishparësyridhejomendja.Sidoqoftë,aikamenduargjatëpëratëqëbëritani.Kuptoigjithashtuedhecagabimetësaj,tëbërapadashje,qëndriminesajindiferentndajtij,sindajnjëtëhuaji.Kishparëgjithashtuedhemarrëdhënietetijmetëbirin.20.-Abasi kaloi dy vjet në Francë. Anglishtja që kish mësuarmeAnnën e ndihmoi shumë për të gjetur punë që ditët e paratëmbërritjes në Lion. U punësua në një Hotel-Restorant të njëpronariamerikanngaBostonisirecepsionist,apoethënëshqip,përgjegjëspërpritjeneklientëve.Fytyraetijekëndshme,trupiibukur, lehtësiaekomunikimitdhekostumi ipërgatiturpërkëtë

Page 77: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

77

vendpunengapronari,ijepninatijnjëpamjetëveçantëqëmundtamerrjelehtësishtpërdrejtorinehotelit.Abasi pati të ardhura tëmëdha nga puna në Francë. Ai uShehatidotëshkontepërtëkryershërbiminedetyruarushtaraknënjëngareparteteqytetittëShkodrës.Takimi i atyre të treve ishte paksa i ftohtë, ashtu siç ishteedhembrëmjaeasajvjeshte.tëtëkishimnisursiduhet,meveshjedheushqimepërrrugës.-Katëdrejtëtataja,-thaShehati,-emoriveshtërëfshati.IatiiShehatitështëzhdukur,thoshin,nukdihetsekukashkuardhepastajpyesnin,popsexhanëm?Naerdhizor,dukejsikurtërëfshatimëbëntemuamefaj.‚IatiiShehatit‘përsëritimemendemepakironiAbasidheuligështuangakjo.Madjeshkoimëtej‚ndoshtabëragabimqëuktheva‘,porelargoimenjëherëkëtëtëfundit.-Tinukkefaj,asMejanukka,-thaAbasi.-Çdonjerikaorëne tij të çmendurisë.Dhe unë e kisha ato ditë. Orëqë ka zgjaturshumë.Meditëtëtëra.-Eciliishteshkaku?-pyetiShehati.-Truriështëorganimëindërlikuarinjeriut,kuhyjnë,përfattëkeqedheatomendimeqëtinukdëshironkurrsesitëhyjnë.Njeriu shehvetëmpasojat që lindinnga reaksioninë trudhe tinukdipastajkutëvëshgishtin.Porunëmendojsengaegjithëkjoçmendurinukpatindonjëtëkeqetëmadhe.Ja,unëprapëuktheva.Dhedua t‘ju them tëdyve, se judua aq shumë sa junukmundtamerrnidotasmemend. Juduhet tëmëbesonipërkëtë.Ngaanatjetërmëvjenshumëkeqqënukarritat‘jubëjjuvetëlumtur,ashtusiedëshirojaunë.Kjoqeajoqëdeshatëbëjëkëtëradhë,porqekrejtepamundur.Ukthevaizhgënjyernëkëtotrojetëvarfra,kuështënukmundtëkrijoshdotatëqëtadoshpirtipërvetee

Page 78: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

78

përfamiljensepseasvetëzotinukkac‘tibëjëkëtijvendikujemingujuarne.Jamibindurseedheti,Shehat,ekuptonmirëkëtëdhedotëvazhdoshtëgjithapërpjekjetpërtëndryshuarkëtëmënyrëjetese.Ekuptojqëidetëetuatërejanukpërputhensiduhetmetëmiat,dhemëvjendisikeqpërkëtë,porsidoqoftë,dëshirëntimatathashëtëplotëseendiejqëtiikemundësitë,sepsekegjykimin,pasionin,guximindhendershmërinëpërtëarriturtekmëemiranërrugënmëtëshkurtëremëtëshpejtë,nërrugënedrejtë.KaloimuajidheShehatiunismedyshokëtëtijngafshatipërnëTregdheprejandejpërfundoinëShkodër.Abasiqëndroivetëmpërmarrëdhëniete tij të ftohtaenganjëherëakullmeShehatin.lodhurngapunëteshumtatështëpisë,tëcilatedhepseShehatiumëshumëepërtëmbajturmëmirëfamiljen,shumicaepunëveimbetënpërsëriasaj.SepseShehatiekërkontekudoemeçdollojpuneparanë,emastepunënvetëmmeto.Taniqëaipoikteushtar,nëngarkesëneMejësmepunënukpondryshonteasgjë.- Para tani kemi me bollëk, - tha Abasi, - veç shëndet tëkemidhedashurinëmenjëri-tjetrin,semesashoh,netëdydotëpleqërojmëtëvetmuar.Shehatinukduhettërrijënëfshat.Tiedëgjovekuriathashëdheainukmëkundërshtoi.Dotëmbarojëushtrinë, do tamartojmëdhe ne do të qëndrojmëme fëmijët etij,përt’irriturata.Edheatapërpakkohë.Fëmijëtjanësizogjtë,në fshatpërne tëardhuritngaAmerika e Franca?Qendrimet eShehatitetregojnëedhemëmirëopinioninqëmbizotëron.Abasiishteprofet.Fjalëtetijngjitën.Shehatimbaroiushtrinë

Page 79: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

79

ekënaqësinëqëndjente,asnjëngajunukemerrdotrrogënkëtu.‘Abasi,pasimoriveshqëibiriqëndroimepunënëTiranë,igjetishpejtnusendheenjoftoitëvintepërdasmë.DasmaubënëBreg.Njëdasmëemadhe,ebukur,eshtruarnënhijenemollëve,ashtusidintetabëntevetëmAbasi.Ishtedasmaeparënëfshatqëbëhejjashtë,shtruarnëbarinsitapettëkopshtittëmollëvedhenëmestëditës.NusjaeShehatit,Idareja,ishtenjëvajzëebukurngaFrashëri,eveshurmetëbardha,paduvakunezakonshëmqëpërdortefshati.AbasitidukejçuditërishtsenusjaingjatesëtepërmiAnnësdhemburrejsedasmënpoebëntesiataatje,kukishqenëai.Dheaiiamoriiparikëngëssëtij-nisibabaidasmën...”qëvinteedytangakëngëtezgjedhuratëAbasit.DitënepestëpasdasmeShehatiunispërnëTiranë.Komandaerepartit,sidhëndëririqëishte,idhamundësinëtëzgjidhte,otëpranonte lejë tri ditënë çdo dy javë, ose tamerrtenusennëTiranëetëbanontemetënënjëdhomëtëshkollës.Shehatiuthadukebërëshakase,tanipërtani,sedotambantenusenvetëmpërvete. Mejaendjeushumëlodhjenngapunëteshumtatëdasmës.Filloitëmosndihejmirë.Kraharoriidhembteshumë.Kishedhenjë kollë të thatë që oshtinte kur delte nga kraharori. Duhet tënjë erëqë ia thau djersën në trup. Kish ndjerë të dridhura dhetemperaturë.Shehatitiuroirrugëtëmbarëdukeqenështrirënëodë.TekokairrinteIdarejaqëilagteballinmeshami.Abasi,ngaanatjetëreshtratit,imbantedorëndheialedhatonte.

Page 80: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

80

SëmundjaeMejësdukejsikurkaloipandonjëndërlikimtërëndë,megjithësezgjatithuajsenjëvitmedhimbjetëvoglae tëIdarejaithasendoshtadotëkishinsëshpejti,dontezoti,njëdjalënështëpi.SaugëzuarMeja.Ëndërrontetëngjalltendonjërinngadjemtëqëikishinvdekuratëvitinezi.Dheungrithopnëkëmbë,sikurnukkishqenëndonjëherëesëmurënështrat.UgëzuashumëedheAbasi.Ekapigruanpërdoredhethamezëtëlartë;nata,mojsorkadhjaqafëgjata....”Idarejaqeshtemetëmadhedhebënteisonekëngës.Pas dy ditësh, të premten në darkë, erdhi Shehati që tanipunontenëndërtimineUrëssëMilotit,tëcilënekishmarrënjëkompaniitaliane.Abasieprititederaeoborrit.-Mirëseerdhelala,-ithaAbasi.-Ç’ishtekjo,-thaShehati,-ç’domethënë?-Kemidarkësot,kemikëngë,dobëhemimedjalë,sihariqimadh.-Vërtet?- Shumë e vërtetë. Hajde të puthësh Idarenë, - dhe i futikrahunShehatit.- Patjetër, ja sa të fut këtë arkën e madhe në hajat. A tamerrmendjasec‘kamnëtë?Llojemollësh,dardhësh,hardhishekumbullash.-thadukeqeshur.-Dotabëshparajsëkëtu.U nisën duke biseduar dhe u futën në odë. Shehati puthiMejëndhepastajpërqafoidheembuloimetëputhuraIdarenë.-Ç’kemiandejngaataitalianëtetu?-pyetiAbasikuruulënnëpërshilteteodës.-Natregondonjëgjësatëbëhetdarka.-Keqpunët.Muamëpushuan.Aiinxhinieriitalianmëpagoipërgjithëmuajindhemëthatëlargohesha.KishnjëurdhërngaTirana.Mëkanëfuturtenjerëziterrezikshëmpërqeverinë.Kurma

Page 81: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

81

thakëtë,aiqeshi.EkanëlidhurmeatëngjarjeneFierit,megjithësegjykatamëdhapafajësinë.-Mos umërzit, bir, punët e qeverisë kështu e kanë.Do tëpunojmëbashkë.Nukdotëzgjasëshumë.KamqenëkëtoditëngaTregudhesiduketluftënekemishpejtedhekëtu.Nukrridotbotapaluftë.KështuedoZoti,ndryshenukjetondotgjithëkynjerëzimqështoheteshtohet.Ështësipunaegrurit,dorralluarqëtërritetishëndetshëm.-Kuikedëgjuarkëtoti,nëAmerikëaponëFrancë?Unëkambiseduar,jakështusimety,gjumëgjumeRizain,meatëburrineSkraparitqëvintengaMoska.AimëkathënëseteknenukështëasAmerikëdheasFrancë.Senukdotalëmëtëvijëluftatekneetëvritennjerëzitkot.DotabëjmësinëRusi,mëthaai.-Po,pse,pakvrauaiCari i tyre,Lenini,a sie thoshinatë,në Rusi. Ma ka treguar Faiku mua se kush ka qenë ai. Spiun igjermanëve ka qenë. Kërdinë ka bërë. As varret nuk u gjendenatyrecarëvetëmëparshëm.Kushedinëç’lumëadetuakahedhurkockat.AiRizaitëndmosdokolltukuneZogut?-Abas,-thirriMeja,darkaështëgati,-dotashtrojmëkëtu,apoatynëodë?-Këtu,këtu,-thaAbasi,-kemifestënenipit.-Ekueditiqëështënip?-MakathënëZotinëvesh,-thaAbasidhehodhivështriminnga Shehati. E pa në sy. E kuptonte që i biri ishte edhe kundërZotit.KaluanmuajtdheIdarejalindivërtetdjalë.IshteprofetAbasi.Ashtusiekishthënëmëparë,aidheMejabashkëmetë, ivunëemrinashtusiçedeshënata.iMejës. Gëzimet emëdha sikur e godisnin rëndë. As ajo nuk ekuptonte.‚Duhettëndodhteekundërta,ithoshteajoAbasit‘.

Page 82: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

82

ebukurdheendenukekishhumburatëndriçimine lëkurëssëmollëzavetëfaqevedhendriçimineëmbëltësyveqëshprehninnjëgëzimtëpërhershëm.MjekuqëerdhingaTreguithaAbasitseajoikamushkëritëthuajsetëthara.Memundësitëqekemine,dhejubashkëmene,zorsemundtëbëjmëndonjëgjëpërtëqenë.Dheularguamekokënulur,sikurtëmbrohejsemostakontetavanin.Lëngimiisajvazhdoigjatë.KurMeku,nipiiAbasit,mbushi4vjeç,kurkishlinduredhenjënipidytëngaIdareja,Mejaundangajeta.AjouvarrosngaigjithëfshatinëvarrezateBregut.Abasijavëtëtëra.Idarejaeshikontemepikëllimdheimbushteshpesh21.-Shehatiishpunësuarnënjëngavendeteshumtaqëkishine Zogut e zuri jo ai shoku i Shehatit nga Skrapari, që vinte ngaMoska,pornjëtjetërsiai,njëngaGjirokastra,qëvintengaFranca.ProfetiAbaskishgabuarvetëmnënjëdetajparëndësi.ShehatikishzënënjëkarrigenëqeverinëeGjirokastrës,siçequanteAbasi.Taniaidotëmerrtegruanefëmijëtmevete,pornuk dinte ç‘të bëntemeAbasin, sepse ai kishte shprehte hapurmendimeqëmundtavininnëvështirësi tëmëdhaet‘inxirrnintelashe.Shehatitishkoinëmendjetëgjentenjëgruapërtëatin,tamartontee t‘i linte tëdynë fshat.Aido t‘indihmontemepara,megjithëseedintengaMejaqëAbasinukekishboshkuletënetij.AbasikërkontetëiktenëAmerikë,teAnna,porkjokërkesëetijgatieçoinëburg.Dheai,kundërdëshirëssëtij,morinështëpi

Page 83: Abasi, dëshnicari pa varr

Abasi, dëshnicari pa varr

83

gruanemoshuardhepaktëmetëqëigjetën.Endjeumenjëherëqëpersonalitetiitijurrëzuasimedorë.Ubëgatipersonqesharaknë sytë e bashkëfshatarëve të vet. Ndodhi e kundërta e asaj qëmendoiShehati.PërkujdesjedonteajodhejoAbasi.Abasiendjeuvetenkeq,shumëmëkeqseatojavëqëundapërgjithnjëngaMeja.Ndjentedhimbjetëkraharorit,dhimbjeqëikaptefytin,nofullatdheshpatullat.Imerrejfryma,nukngopejdotmeajër.Nukdurontetërrintebrenda,idukejsembytej.Ikishinthënësenjëponçmerakitëziermirëdhemepaksheqerdotalironte.Dheelirontevërtet.Kaluan disamuaj duke pritur që këto dhimbje tëmerrninfund,poratonukpushonin.AbasivendositëzbristenëTregetëshkontetëvizitohejtedoktori.Ezbritirrugënmengadalë,samezihidhtekëmbët.Iktedhendalontesat‘ipushontedhimbjaegjoksit.Nukpoekuptonteqëzemramundtalintengaçastinëçast.MbërritinëambulancëneTregut,morindihmëneparëmenitroglicerinë,mjekuimatipresioninnëgjak,edëgjoimestetoskopdhe menjëherë e nisi për në Përmet. Vetë u lidh me centralinAbasimbërritinëspitalinePërmetitthuajsepandjenja,menjëpulsqëmezidëgjohej.ShehatiedheIdarejaerdhënmenjëherë.Abasisikurdhacashenjajete,porpastajnukupërmendmë.Pasmesittënatësmbaroi.VarrimiiAbasitubënëvarrezatePërmetitqëndodheshinanëssëVjosës,nënjëfushëtëvogël,pakmëtejseluginaqëkishformuarvërshimiibeftëipërroitqëzbristengaDhëmbeli.Kaluan vite dhe varrezat u shpërngulën për të lejuar

Page 84: Abasi, dëshnicari pa varr

Mustafa (Muci) Fezga

84

dislokimin urgjent të repartit ushtarak. U fol se familjarët ishinlajmëruart’imerrnineshtratetëafërmvetëtyreet’irivarrosninnë varrezat e reja të qytetit, por thuajse të gjitha varret i vuripërparabuldozeriimadhdheihodhingabreguithepisurdrejtenëVjosë.Atyreqëuinteresuannjëditëmëvonë,uthanëseishinshumë të vonuar.Ushtrianukmund tëpresë. Eshtrat eAbasit irrëmbeulumidhetanilundrojnëkushedisenëç’det.Abasi ishte profet. Ai e parashikoi saktë edhe këtë. Do tëndodhteedhekëtuajoqëbëriatjeaiCariqënukiakujtontedotasemrin.Baden,maj2011