บริหารราชการไทย 5

Preview:

DESCRIPTION

 

Citation preview

ระบบบร�หารราชการไทย

บทท�� 5

แนวคิดเกี่��ยวกี่�บกี่ารบรหารราชกี่าร และ กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารไทย

สำ�าหร�บประเทศไทยนั้��นั้ ได้�ย�ด้หลั�กการรวมอำ�านั้าจไว�ท��สำ�วนั้กลัางแลัะหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจไปให�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคมาโด้ยตลัอำด้ กลั�าวค(อำ ร�ฐบาลัได้�ใช�หลั�กการรวมอำ�านั้าจแลัะหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจผสำมผสำานั้ก�นั้ไป ท�าให�ร�ฐบาลัสำามารถควบค,มได้�ท,กสำ�วนั้ขอำงประเทศ โด้ยผ�านั้ต�วแทนั้ขอำงตนั้ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค ม�ผลัท�าให�การบร�หารประเทศม�เอำกภูาพ แลัะม�ความม��นั้คงจนั้ถ�งป/จจ,บ�นั้นั้�� สำ�วนั้หลั�กการกระจายอำ�านั้าจให�ประชาชนั้ในั้ท�อำงถ��นั้ปกครอำงก�นั้เอำงนั้��นั้เป0นั้หลั�กใหม�ตามอำ,ด้มการณ์2ขอำงประชาธิ�ปไตยภูายหลั�งการปฏิ�ว�ต�เปลั��ยนั้แปลังการปกครอำงประเทศ เม(�อำป5 พ.ศ. 2475

ด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว

แนวคิดเกี่��ยวกี่�บกี่ารบรหารราชกี่าร

หลั�กการท��วไปในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการขอำงประเทศต�างๆ ในั้ป/จจ,บ�นั้ ม�ใช�ก�นั้อำย$� 3 หลั�ก ค(อำ

- หลั�กการรวมอำ�านั้าจ - หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจ - หลั�กกระจายอำ�านั้าจ โด้ยม�ลั�กษณ์ะสำ�าค�ญด้�งต�อำไปนั้��

หล�กี่กี่ารรวมอำ�านาจั (Centralization)

ระบบบร�หารราชการไทย

เป0นั้หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้ราชการต�างๆ ในั้สำ�วนั้กลัาง อำ�นั้ได้�แก� กระทรวง ทบวง กรม ต�างๆ โด้ยสำ�วนั้ราชการในั้สำ�วนั้กลัางจะแต�งต��งข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ซึ่��งม�สำายบ�งค�บบ�ญชาเป0นั้ลั�าด้�บช��นั้อำอำกไปปฏิ�บ�ต�งานั้ในั้ท,กสำ�วนั้ขอำงประเทศ ภูายใต� การควบค,มบ�งค�บบ�ญชาแลัะว�นั้�จฉั�ยสำ��งการจากสำ�วนั้กลัาง ด้�งนั้��นั้ ภูายใต�หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการนั้�� อำ�านั้าจแลัะความร�บผ�ด้ชอำบสำ$งสำ,ด้จ�งอำย$�ก�บผ$�บ�งค�บบ�ญชาในั้สำ�วนั้กลัาง ซึ่��งได้�แก� คณ์ะร�ฐมนั้ตร� นั้ายกร�ฐมนั้ตร� ร�ฐมนั้ตร� ปลั�ด้กระทรวง อำธิ�บด้� ข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ระด้�บรอำงๆ ลังมา

หลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้กลัาง ม�ข�อำหลัายประการ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��ท�าให�การบร�หารประเทศม�เอำกภูาพ ง�ายต�อำการร�กษาความม��นั้คงแลัะสำงบเร�ยบร�อำยภูายในั้เนั้(�อำงจากม�ความควบค,มบ�งค�บบ�ญชาก�นั้เป0นั้ลั�าด้�บช��นั้ เป0นั้หลั�กท��อำ�านั้วยประโยชนั้2แก�ประชาชนั้ในั้ท,กพ(�นั้ท��อำย�างเสำมอำหนั้�าก�นั้โด้ยไม�ม�อำคต� เพราะสำ�วนั้กลัางจะม,�งแต�ประโยชนั้2สำ�วนั้รวมขอำงประเทศมากกว�าท��จะม,�งเอำ(�อำประโยชนั้2แก�ท�อำงถ��นั้หนั้��งเป0นั้ การเฉัพาะเป0นั้หลั�กท��ท�าให�สำามารถระด้มทร�พยากร ก�าลั�งคนั้ เคร(�อำงม(อำเคร(�อำงใช�จากพ(�นั้ท��ต�างๆ ได้�โด้ยง�าย แลัะสำามารถใช�ทร�พยากรเหลั�านั้��รวมก�นั้หร(อำสำ�บเปลั��ยนั้ก�นั้ใช�ในั้พ(�นั้ท��ท��ม�ความจ�าเป0นั้ได้� ซึ่��งท�าให�เก�ด้ การประหย�ด้ เป0นั้ต�นั้

อำย�างไรก;ตาม หลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้ราชการต�าง ๆ ในั้สำ�วนั้กลัางท��งหมด้จะกระท�าได้�ก;แต�ในั้ประเทศท��ม�พ(�นั้ท��ไม�กว�างขวางใหญ�โตมากนั้�ก แลัะสำภูาพพ(�นั้ท��ตลัอำด้จนั้ความเป0นั้อำย$�ขอำงประชาชนั้ ไม�ม�ป/ญหาแลัะความต�อำงการท��แตกต�างสำลั�บซึ่�บซึ่�อำนั้จนั้เก�นั้ไป

ระบบบร�หารราชการไทย

แต�ในั้กรณ์�ท��เป0นั้ประเทศซึ่��งม�อำาณ์าเขตกว�างขวาง แลัะม�ประชาชนั้หนั้าแนั้�นั้ หลั�กการรวมอำ�านั้าจไว�ท��สำ�วนั้กลัางจะท�าให�เก�ด้ผลัเสำ�ยประการ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��ท�า ให�สำ�วนั้กลัางจะต�อำงร�บภูาระในั้เร(�อำงปลั�กย�อำยต�างๆ ท,กเร(�อำง จนั้กระท��งไม�สำามารถบร�หารในั้ระด้�บนั้โยบาย ได้�ด้�เท�าท��ควร เป0นั้หลั�กท��ท�าให�เก�ด้ความลั�าช�าในั้การด้�าเนั้�นั้งานั้เนั้(�อำงจากต�อำงรอำการว�นั้�จฉั�ยสำ��งการจาก สำ�วนั้กลัาง ซึ่��งบางคร��งไม�ท�นั้ต�อำความต�อำงการขอำงผ$�ร �บบร�การ เป0นั้ต�นั้

หล�กี่กี่ารแบ�งอำ�านาจั (Deconcentration )

เป0นั้หลั�กการในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการเพ(�อำท��จะแก�ป/ญหาหร(อำข�อำเสำ�ยขอำงหลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้กลัางด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว จ�งได้�ม�การแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการบางอำย�างจากสำ�วนั้กลัางไปให�หนั้�วยราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคม�อำ�านั้าจต�ด้สำ�นั้ใจบ�งค�บบ�ญชา แลัะว�นั้�จฉั�ยสำ��งการได้�ในั้ระด้�บหนั้��ง

หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการไปให�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคย�งถ(อำว�า เป0นั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หาร ราชการตามหลั�กการรวมอำ�านั้าจ เป0นั้แต�เพ�ยงม�การแบ�งพ(�นั้ท��ขอำงประเทศอำอำกเป0นั้เขตการบร�หารระด้�บต�างๆ แลั�ว สำ�วนั้ก;สำ�งข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��อำอำกไปปฏิ�บ�ต�งานั้ประจ�าเขตพ(�นั้ท��ต�างๆ ด้�งกลั�าว โด้ยข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��เหลั�านั้��จะได้�ร�บการแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจในั้การว�นั้�จฉั�ยสำ��งการบางเร(�อำงในั้ขอำบเขตท��แนั้�นั้อำนั้จากสำ�วนั้ราชการเจ�าสำ�งก�ด้ในั้สำ�วนั้กลัาง แลัะการแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจนั้�� สำ�วนั้กลัางจะเร�ยกค(นั้หร(อำเพ�กถอำนั้เปลั��ยนั้แปลังการใช�ด้,ลัยพ�นั้�จสำ��งการขอำงข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคได้�โด้ย ง�ายแลัะอำย�างกว�างขวาง

ระบบบร�หารราชการไทย

แลัะในั้เร(�อำงใด้ท��ม�ได้�ม�การมอำบอำ�านั้าจไว�ข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคก;ย�งต�อำงฟั/งค�าสำ� �งจากสำ�วนั้กลัางก�อำนั้

หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคนั้��นั้ ม�ข�อำด้�ท��สำามารถให�บร�การประชาชนั้ในั้พ(�นั้ท��ได้�อำย�างรวด้เร;ว การให�บร�การท,กเร(�อำงจะเป0นั้ไปเสำอำมภูาคก�นั้ ซึ่��งเป0นั้ข�อำด้�ขอำงหลั�กการรวมอำ�านั้าจไว�ท��สำ�วนั้กลัางด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว แต�ก;ย�งม�ข�อำเสำ�ยท��ไม�สำามารถให�บร�การท��ตรงก�บความต�อำงการขอำงประชาชนั้ แลัะสำอำด้คลั�อำงก�บสำภูาพป/ญหาขอำงท�อำงถ��นั้ซึ่��งแตกต�างก�นั้ได้�

หล�กี่กี่ารกี่ระจัายอำ�านาจั (Decentralization)

เป0นั้หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการโด้ยการกระจายหร(อำโอำนั้อำ�านั้าจในั้การบร�หารไปให�อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ไปด้�าเนั้�นั้การโด้ยตนั้เอำง ม�ความเป0นั้อำ�สำระ (Autonomy) ในั้การด้�าเนั้�นั้ก�จการท��อำย$�ในั้อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงตนั้ตามท��กฎหมายให�อำ�านั้าจไว� กลั�าวค(อำ ไม�ต�อำงอำย$�ภูายใต� การควบค,มบ�งค�บบ�ญชาโด้ยตรงจากสำ�วนั้กลัางหร(อำสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค เพ�ยงแต�สำ�วนั้กลัางหร(อำสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคจะคอำยก�าก�บด้$แลัให�เป0นั้ไปตามนั้โยบาย กฎแลัะระเบ�ยบขอำงสำ�วนั้กลัางเท�านั้��นั้ การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการ ตามหลั�กการกระจายอำ�านั้าจนั้��เป0นั้การลัด้อำ�านั้าจขอำงสำ�วนั้กลัางเท�านั้��นั้ การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการ ตามหลั�กการกระจายอำ�านั้าจนั้��เป0นั้การลัด้อำ�านั้าจไปให�อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ไปด้�าเนั้�นั้การเอำง ม�ใช�เป0นั้เพ�ยงการแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจเหม(อำนั้หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารให�หนั้�วยราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค

ระบบบร�หารราชการไทย

การกระจายอำ�านั้าจในั้การบร�หารเป0นั้หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการท��ม�ประโยชนั้2หลัายประการ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��ท�าให�ม�ความคลั�อำงต�วในั้การตอำบสำนั้อำงความต�อำงการขอำงประชาชนั้ได้�ด้�กว�าหลั�กการรวม อำ�านั้าจแลัะหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจ โด้ยเฉัพาะในั้เร(�อำงท��เป0นั้ป/ญหาเฉัพาะขอำงท�อำงถ��นั้แลัะไม�ม�ความ สำลั�บซึ่�บซึ่�อำนั้มากนั้�ก เป0นั้หลั�กท��จะช�วยแบ�งเบาภูาระบางอำย�างไปให�ท�อำงถ��นั้ด้�าเนั้�นั้การเอำงเป0นั้หลั�กท��จะเป0นั้การเก(�อำหนั้,นั้สำ�งเสำร�มการพ�ฒนั้าทางการเม(อำงในั้ระบอำบประชาธิ�ปไตยท��สำ�าค�ญท��สำ,ด้ทางหนั้��ง เป0นั้ต�นั้

แต�อำย�างไรก;ตาม หลั�กการกระจายอำ�านั้าจในั้การบร�หารก;ม�ข�อำเสำ�ยอำย$�เหม(อำนั้ก�นั้ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��จะท�าให�ม�การต�อำสำ$�ทางการเม(อำงระหว�างกลั,�มต�างๆ จนั้ท�าให�เก�ด้ความข�ด้แย�งก�นั้ในั้ท�อำงถ��นั้ได้� อำ�นั้เป0นั้ผลัให�การด้�าเนั้�นั้ก�จการขอำงท�อำงถ��นั้ไม�อำาจด้�าเนั้�นั้ไปด้�วยด้� เป0นั้หลั�กท��ท�าให�เก�ด้ความสำ��นั้เปลั(อำงมากกว�าหลั�กการรวมอำ�านั้าจ เพราะต�อำงจ�างเจ�าหนั้�าท�� จ�ด้ซึ่(�อำเคร(�อำงม(อำเคร(�อำงใช�ต�างๆ ท��จ�าเป0นั้ ขอำงแต�ลัะท�อำงถ��นั้ โด้ยไม�อำาจสำ�บเปลั��ยนั้หร(อำใช�ร�วมก�บท�อำงถ��นั้อำ(�นั้ได้�โด้ยง�ายนั้�กซึ่��งจะเป0นั้ป/ญหาอำย�างมากในั้กรณ์�ท��ม�สำภูาพทางเศรษฐก�จแตกต�างก�นั้มาก เป0นั้ต�นั้

ในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการในั้ประเทศต�างๆ ไม�จ�าเป0นั้ต�อำงจ�ด้ให�ม�ท� �ง 3 หลั�ก แต�หลั�กการรวมอำ�านั้าจแลัะหลั�กการกระจายอำ�านั้าจนั้��นั้ ท,กประเทศจะต�อำงจ�ด้ให�ม�ควบค$�ก�นั้ไปสำ�วนั้หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจจะจ�ด้ให�ม�หร(อำไม� ข��นั้อำย$�ก�บความจ�าเป0นั้แลัะความเหมาะสำมขอำงแต�ลัะประเทศ ซึ่��งในั้ป/จจ,บ�นั้หลั�กการนั้��ใช�ก�นั้นั้�อำยมาก

การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการไทยในั้ป/จจ,บ�นั้ จะใช�หลั�กการจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการตามท��ก�าหนั้ด้ไว�ในั้พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบร�หาร

ระบบบร�หารราชการไทย

ราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 แลัะท��แก�ไขเพ��มเต�มจนั้ถ�ง ฉับ�บท�� 5

พ.ศ. 2545 กลั�าวค(อำ1.ใช�หลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การจ�ด้ระเบ�ยบการบร�หารสำ�วนั้

ราชการสำ�วนั้กลัาง อำ�นั้ได้�แก� กระทรวง ทบวง กรมต�างๆ2.ใช�หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้

ภู$ม�ภูาค อำ�นั้ได้�แก� จ�งหว�ด้แลัะอำ�าเภูอำ3.ใช�หลั�กการกระจายอำ�านั้าจในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการ

สำ�วนั้ท�อำงถ��นั้หร(อำการปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ อำ�นั้ได้�แก� อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ประเภูทต�างๆ

กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารส่�วนกี่ลาง (Central Administration)

ตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ ฉับ�บท�� 5

พ.ศ. 2545 ได้�ก�าหนั้ด้เร(�อำงขอำงการแบ�งสำ�วนั้ราชการ ก�าหนั้ด้อำ�านั้าจหนั้�าท��ร �บผ�ด้ชอำบ การบ�งค�บบ�ญชาสำ�วนั้ราชการ แลัะความสำ�มพ�นั้ธิ2ระหว�างสำ�วนั้ราชการต�างๆไว� ในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้กลัาง กฎหมายได้�ก�าหนั้ด้ให�ม�การต�ด้แบ�งสำ�วนั้ราชการอำอำกเป0นั้

- สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� (ม�ฐานั้ะเป0นั้กระทรวง)

- กระทรวง หร(อำ ทบวงซึ่��งม�ฐานั้ะเท�ยบเท�ากระทรวง- ทบวง ซึ่��งสำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� หร(อำ กระทรวง

(ป/จจ,บ�นั้ไม�ม�สำ�วนั้ราชการท��เป0นั้ทบวง ภูายหลั�งประกาศใช� พรบ.การศ�กษาแห�งชาต� พ.ศ.2542 ได้�เปลั��ยนั้ฐานั้ะขอำงทบวงมหาว�ทยาลั�ยให�เป0นั้ สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการอำ,ด้มศ�กษา ซึ่��งสำ�วนั้ราชการในั้สำ�งก�ด้“ ”

กระทรวงศ�กษาธิ�การ)

ระบบบร�หารราชการไทย

- กรม หร(อำ สำ�วนั้ราชการท��เร�ยกช(�อำอำย�างอำ(�นั้แลัะม�ฐานั้ะเป0นั้กรม ซึ่��งสำ�งก�ด้ หร(อำ ไม�สำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�กระทรวงหร(อำ ทบวง

ท��งนั้��การจ�ด้ต��ง เปลั��ยนั้แปลัง ย,บสำ�วนั้ราชการข�างต�นั้ต�อำงตราเป0นั้ พระราชบ�ญญ�ต�แลัะการแบ�งสำ�วนั้ราชการภูายในั้กรมให�ตราเป0นั้กฎกระทรวง

สำ�าหร�บการบร�หารราชการสำ�วนั้กลัางนั้��นั้ เป0นั้การรวมอำ�านั้าจการต�ด้สำ�นั้ใจ การก�าหนั้ด้นั้โยบาย การวางแผนั้การจ�ด้สำรรงบประมาณ์ การควบค,มตรวจสำอำบ การบร�หารราชการในั้ก�จการสำ�าค�ญไว�ให�เป0นั้ภูาระร�บผ�ด้ชอำบขอำงหนั้�วยงานั้ต�าง ๆ ท��สำ�งก�ด้ราชการสำ�วนั้กลัาง การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้กลัางตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ.2534 รายลัะเอำ�ยด้ ด้�งนั้��

1. สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ม�ฐานั้ะเป0นั้กระทรวง อำย$�ภูาคใต�การบ�งค�บบ�ญชาขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร� ซึ่��งท�าหนั้�าท��เป0นั้เคร(�อำงม(อำขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร�แลัะคณ์ะร�ฐมนั้ตร�ในั้เร(�อำงท�เป0นั้ห�วใจขอำงการบร�หารราชการ เช�นั้ การวางแผนั้แลัะพ�ฒนั้าเศรษฐก�จแลัะสำ�งคมแห�งชาต�การก�าหนั้ด้นั้โยบายแลัะการด้�าเนั้�นั้การเก��ยวก�บการบร�หารงานั้บ,คคลัสำ�าหร�บข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ขอำงร�ฐ การบร�หารงบประมาณ์แผ�นั้ด้�นั้ การเร�งร�ด้แลัะต�ด้ตามผลัการด้�าเนั้�นั้งานั้ขอำงสำ�วนั้ราชการต�างๆ รวมท��งก�จการท��ไม�อำย$�ในั้อำ�านั้าจหนั้�าท��อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงกระทรวง ทบวง กรมใด้

ในั้การบร�หารราชการขอำงสำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ในั้สำ�วนั้ท��ม�ความสำ�าค�ญท��สำ,ด้ก;ค(อำ การก�าหนั้ด้อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำง นั้ายกร�ฐมนั้ตร�ในั้ฐานั้ะห�วหนั้�าร�ฐบาลั ให�ม�อำ�านั้าจหนั้�าท��อำย�างกว�างขวางครอำบคลั,มท��งการ

ระบบบร�หารราชการไทย

บร�หารราชการสำ�วนั้กลัาง สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค แลัะสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ รวมท��งการวางระเบ�ยบปฏิ�บ�ต�ราชการเพ(�อำให�การบร�หารแลัะการจ�ด้ด้ารเป0นั้ไปโด้ยรวด้เร;วแลัะม�ประสำ�ทธิ�ภูาพ

ในั้สำ�วนั้ท��เก��ยวก�บการจ�ด้โครงสำร�างสำ�วนั้ราชการขอำงสำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� ตามพระราชบ�ญญ�ต�ปร�บปร,งกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.

2545 ปรากฏิว�าสำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�จะประกอำบด้�วยสำ�วนั้ราชการระด้�บกรม ซึ่��งอำาจแยกได้�เป0นั้ 2 สำ�วนั้ ค(อำ

1.1 สำ�วนั้ราชการท��ม�สำายการบ�งค�บบ�ญชา ข��นั้ตรงก�บนั้ายกร�ฐมนั้ตร� จ�านั้วนั้ 9 หนั้�วยงานั้ ได้�แก�

- สำ�านั้�กเลัขาธิ�การนั้ายกร�ฐมนั้ตร�- สำ�านั้�กเลัขาธิ�การคณ์ะร�ฐมนั้ตร�- สำ�านั้�กข�าวกรอำงแห�งชาต�- สำ�านั้�กงบประมาณ์- สำ�านั้�กงานั้สำภูาความม��นั้คงแห�งชาต�- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมกฤษฎ�กา- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการข�าราชการพลัเร(อำนั้- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการพ�ฒนั้าการเศรษฐก�จแลัะสำ�งคม

แห�งชาต�- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการพ�ฒนั้าระบบราชการ (ก.พ.ร.)

1.2 สำ�วนั้ราชการท��ม�สำายการบ�งค�บบ�ญชา ข��นั้ก�บปลั�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� จ�านั้วนั้ 2 หนั้�วยงานั้ ได้�แก�

- กรมประชาสำ�มพ�นั้ธิ2- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการค,�มครอำงผ$�บร�โภูค

ระบบบร�หารราชการไทย

สำ�วนั้ราชการในั้สำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ไม�ได้�ม�สำายการบ�งค�บบ�ญชาข��นั้ก�บปลั�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ท��งหมด้ท,กรวม ซึ่��งแตกต�างไปจากกระทรวงอำ(�นั้ๆ ท��สำ�วนั้ราชการระด้�บกรมในั้สำ�งก�ด้กระทรวงจะม�สำายการบ�งค�บบ�ญชาข��นั้ก�บปลั�ด้กระทรวงเป0นั้สำ�วนั้ใหญ�

2. กระทรวงหร(อำทบวงซึ่��งม�ฐานั้ะเท�ยบเท�ากระทรวง สำ�าหร�บกระทรวงซึ่��งเป0นั้สำ�วนั้ราชการหร(อำกลั,�มงานั้ท��ม�ระด้�บ

ความสำ�าค�ญท��สำ,ด้ในั้การบร�หารประเทศม�อำ�านั้าจหนั้�าท��ตามก�าหนั้ด้ไว�ในั้กฎหมายว�าด้�วยการปร�บปร,งกระทรวง ทบวง กรมโด้ยม�ร�ฐมนั้ตร� ว�าการกระทรวงเป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการร�ฐมนั้ตร�ช�วยว�าการกระทรวงเป0นั้ผ$�ช�วยสำ��งการแลัะ ปฏิ�บ�ต�ราชการแลัะปลั�ด้กระทรวงเป0นั้ผ$�ร �บผ�ด้ชอำบควบค,มราชการประจ�าในั้กระทรวง

กระทรวงหร(อำทบวงซึ่��งม�ฐานั้ะเท�ยบเท�ากระทรวงอำาจจ�ด้ระเบ�ยบระบบบร�หารราชการได้�ด้�งนั้��

- สำ�านั้�กงานั้ร�ฐมนั้ตร� เป0นั้สำ�วนั้ราชการท��ม�อำ�านั้าจหนั้�าท��เก��ยวก�บราชการทางการเม(อำง ม�เลัขานั้,การร�ฐมนั้ตร� ซึ่��งเป0นั้ข�าราชการการเม(อำง เป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชา แลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงสำ�านั้�กงานั้เลัขานั้,การร�ฐมนั้ตร�ข��นั้ตรงต�อำร�ฐมนั้ตร�ว�าการกระทรวง แลัะจะให�ม�ผ$�ช�วยเลัขานั้,การร�ฐมนั้ตร�ซึ่��งเป0นั้ข�าราชการการคนั้หนั้��งหร(อำ หลัายคนั้เป0นั้ผ$�ช�วยสำ��งหร(อำปฏิ�บ�ต�ราชการแทนั้เลัขานั้,การก;ได้�

- สำ�านั้�กงานั้ปลั�ด้กระทรวง เป0นั้สำ�วนั้ราชการท��ม�ฐานั้ะเป0นั้กรมเก��ยวก�บราชการประจ�าท��วไปขอำงกระทรวงแลัะราชการท��คณ์ะร�ฐมนั้ตร�

ระบบบร�หารราชการไทย

ม�ได้�ก�าหนั้ด้ให�เป0นั้หนั้�าท��ขอำงกรมใด้กรมหนั้��งในั้สำ�งก�ด้กระทรวงโด้ยเฉัพาะ รวมท��งก�าก�บแลัะเร�งร�ด้การปฏิ�บ�ต�ราชการในั้กระทรวงให�เป0นั้ไปตามนั้โยบาย แนั้วทางแลัะแผนั้การปฏิ�บ�ต�ราชการกระทรวง โด้ยม�ปลั�ด้กระทรวงเป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการประจ�าในั้กระทรวงรอำงจากนั้ายกร�ฐมนั้ตร�แลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงสำ�านั้�กงานั้ปลั�ด้กระทรวง

กรม หร(อำ สำ�วนั้ราชการท��เร�ยกช(�อำอำย�างอำ(�นั้ เป0นั้สำ�วนั้ราชการท��ม�อำ�านั้าจหนั้�าท��เก��ยวก�บราชการสำ�วนั้ใด้สำ�วนั้หนั้��งขอำงกระทรวงหร(อำทบวงตามท��ก�าหนั้ด้ในั้พระราชกฤษฎ�กา หร(อำ กฎกระทรวงแบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงกรม หร(อำ ตามกฎหมายว�าด้�วยอำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงกรมนั้��นั้ โด้ยม�อำธิ�บด้�เป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการแลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงกรมให�เป0นั้ไปตามนั้โยบาย แนั้วทาง แลัะแผนั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงกระทรวง

โครงสำร�างใหม�ขอำงราชการไทยเปลั��ยนั้จาก 14 กระทรวง เป0นั้ 20 กระทรวง ประกอำบด้�วย

1.สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�2.กระทรวงกลัาโหม3.กระทรวงการคลั�ง4.กระทรวงการต�างประเทศ5.กระทรวงการพ�ฒนั้าสำ�งคมแลัะความม��นั้คงขอำงมนั้,ษย26.กระทรวงการศ�กษา7.กระทรวงก�ฬาแลัะก�จการเยาวชนั้8.กระทรวงเกษตรแลัะสำหกรณ์2

ระบบบร�หารราชการไทย

9.กระทรวงคมนั้าคม10. กระทรวงทร�พยากรธิรรมชาต�แลัะสำ��งแวด้ลั�อำม11. กระทรวงเทคโนั้โลัย�แลัะการสำ(�อำสำาร12. กระทรวงพลั�งงานั้13. กระทรวงพาณ์�ชย214. กระทรวงมหาด้ไทย15. กระทรวงย,ต�ธิรรม16. กระทรวงแรงงานั้แลัะพ�ฒนั้าอำาช�พ17. กระทรวงว�ฒนั้ธิรรม18. กระทรวงว�ทยาศาสำตร2แลัะเทคโนั้โลัย�19. กระทรวงสำาธิารณ์สำ,ข20. กระทรวงอำ,ตสำาหกรรมแลัะผ$�ประกอำบการสำ�าหร�บสำ�วนั้ราชการท��ไม�สำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� กระทรวง ทบวง ประกอำบด้�วย1.สำ�านั้�กราชเลัขาธิ�การ2.สำ�านั้�กพระราชว�ง3.สำ�านั้�กคณ์ะกรรมการพ�เศษเพ(�อำประสำานั้งานั้โครงการอำ�นั้

เนั้(�อำงมาจากพระราชด้�าร�4.สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการว�จ�ยแห�งชาต�5.ราชบ�ณ์ฑิ�ตยสำถานั้6.สำ�านั้�กงานั้ต�ารวจแห�งชาต�7.สำ�านั้�กงานั้อำ�ยการสำ$งสำ,ด้

ระบบบร�หารราชการไทย

ท��งนั้��สำ�วนั้ราชการตามข�อำ 1–6 ม�ฐานั้ะเป0นั้กรมอำย$�ในั้บ�งค�บบ�ญชาขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร� สำ�วนั้ราชการในั้ข�อำ 7 ม�ฐานั้ะเป0นั้กรม อำย$�ในั้บ�ญชาขอำงร�ฐมนั้ตร�ว�าการกระทรวงย,ต�ธิรรม

นั้อำกจากนั้��กระทรวงท��ง 20 กระทรวงย�งม�การแบ�งกลั,�มกระทรวงตามภูารก�จได้� 3 กลั,�ม ใหญ� ๆ

กลั,�มแรก ค(อำ กลั,�มกระทรวงแนั้วนั้โยบายพ(�นั้ฐานั้แห�งร�ฐเป0นั้กลั,�มกระทรวงท��เก��ยวข�อำงความเป0นั้อำย$�ขอำงประเทศลั�กษณ์ะงานั้ประจ�าต�อำเนั้(�อำงจ�งม�ลั�กษณ์ะถาวรม�ความต�อำเนั้(�อำงแลัะม�การเปลั��ยนั้แปลังในั้เช�งภูารก�จนั้�อำย กลั,�มกระทรวงเหลั�านั้��ประกอำบด้�วย 6 กระทรวง ค(อำ

1.สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� 2.กระทรวงกลัาโหม 3.กระทรวงมหาด้ไทย 4.กระทรวงการคลั�ง 5.กระทรวงการต�างประเทศ 6.กระทรวงย,ต�ธิรรม

กลั,�มท�� 2 กลั,�มกระทรวงย,ทธิศาสำตร2ในั้การพ�ฒนั้าประเทศ เป0นั้กลั,�มกระทรวงท��เนั้�นั้นั้โยบายแลัะย,ทธิศาสำตร2ในั้การพ�ฒนั้าประเทศ ประกอำบด้�วย 10 กระทรวง ค(อำ

1.กระทรวงพ�ฒนั้าสำ�งคมแลัะความม��นั้คงขอำงมนั้,ษย2 2.กระทรวงเกษตรแลัะสำหกรณ์2 3.กระทรวงคมนั้าคม4. กระทรวงทร�พยากรธิรรมชาต�แลัะสำ��งแวด้ลั�อำม

ระบบบร�หารราชการไทย

5.กระทรวงพาณ์�ชย2 6.กระทรวงแรงงานั้แลัะพ�ฒนั้าอำาช�พ 7.กระทรวงว�ทยาศาสำตร2แลัะเทคโนั้โลัย� 8.กระทรวงการศ�กษา 9.กระทรวงสำาธิารณ์สำ,ข 10. กระทรวงอำ,ตสำาหกรรมแลัะผ$�ประกอำบการ

กลั,�มสำ,ด้ท�ายจ�ด้ต��งข��นั้มาเป0นั้ภูารก�จเร�งด้�วนั้ขอำงร�ฐบาลั เป0นั้กลั,�มกระทรวงเพ(�อำด้�าเนั้�นั้งานั้ท��เป0นั้ภูารก�จสำ�าค�ญตามนั้โยบายร�ฐบาลั ม�ลั�กษณ์ะเป0นั้พลัว�ต (dynamic) สำามารถปร�บเปลั��ยนั้ได้�ง�าย ประกอำบด้�วย 4 กระทรวง ค(อำ

1.กระทรวงก�ฬาแลัะก�จการเยาวชนั้ 2.กระทรวงเทคโนั้โลัย�สำารสำนั้เทศแลัะการสำ(�อำสำาร 3.กระทรวงพลั�งงานั้ 4.กระทรวงว�ฒนั้ธิรรม

นั้โยบายการปฏิ�ร$ประบบราชการเพ(�อำให�เก�ด้การปฏิ�ร$ปการปร�บปร,งแลัะเปลั��ยนั้การปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ขอำงข�าราชการให�ม�ประสำ�ทธิ�ภูาพมากข��นั้โด้ยการจ�ด้แบ�งแต�ลัะกระทรวงให�เป0นั้หมวด้หม$� จ�าแนั้กบทบาทภูารก�จขอำงแต�กระทรวงให�ช�ด้เจนั้

กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารส่�วนภู�มภูาคิ (Provincial Administration)

ระบบบร�หารราชการไทย

การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคเป0นั้การจ�ด้ระเบ�ยบราชการตามหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจโด้ยสำ�วนั้กลัางแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการบางอำย�างไปให�หนั้�วยงานั้ราชการหร(อำต�วแทนั้ขอำงสำ�วนั้กลัางในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคโด้ยให�ม�อำ�านั้าจต�ด้สำ�นั้ใจ บ�งค�บบ�ญชา แลัะว�นั้�จฉั�ยสำ��งการแทนั้สำ�วนั้กลัางได้�ในั้ระด้�บหนั้��ง

การแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการให�แก�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค จ�งเป0นั้การมอำบอำ�านั้าจในั้การต�ด้สำ�นั้ใจว�นั้�จฉั�ยสำ��งการโด้ยเจ�าหนั้�าท��ท��ไปปฏิ�บ�ต�งานั้ประจ�าในั้ภู$ม�ภูาค แต�งบประมาณ์ย�งข��นั้ก�บสำ�วนั้กลัางท��งสำ��นั้ซึ่��งเป0นั้ผลัท�าให�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคอำย$�ใต�การควบค,ม ตรวจตราจากสำ�วนั้กลัางอำย�างใกลั�ช�ด้ แลัะสำ�วนั้กลัางอำาจเร�ยก อำ�านั้าจค(นั้เม(�อำไรก;ได้� ด้�งนั้��นั้ ฐานั้ะแลัะบทบาทขอำงการบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคจ�งข��นั้อำย$�ก�บว�าสำ�วนั้กลัางจะมอำบความไว�วางใจแอำลัะแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการให�แก�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคมากนั้�อำยเพ�ยงใด้

การบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค ตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ให�จ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคอำอำกเป0นั้ จ�งหว�ด้แลัะอำ�าเภูอำ สำ�วนั้การจ�ด้ระเบ�ยบการบร�หารราชการในั้ระด้�บต��ากว�าอำ�าเภูอำให�เป0นั้ไปตามพระราชบ�ญญ�ต�ลั�กษณ์ะปกครอำงท�อำงท�� พ.ศ. 2547 ซึ่��งให�แบ�งเขตอำ�าเภูอำอำอำกเป0นั้ ต�าบลั แลัะ หม$�บ�านั้ ซึ่��งม�สำาระสำ�าค�ญโด้ยสำร,ปด้�งนั้��

1. จ�งหว�ด้ เขตจ�งหว�ด้จะประกอำบด้�วยท�อำงท��หลัายๆ อำ�าเภูอำ แลัะม�ฐานั้ะ

เป0นั้ นั้�ต�บ,คคลั การจ�ด้ต��ง ย,บ แลัะเปลั��ยนั้แปลังเขตจ�งหว�ด้ต�อำงตราเป0นั้พระราชบ�ญญ�ต�

ระบบบร�หารราชการไทย

ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ เป0นั้ผ$�ร �บนั้โยบายแลัะค�าสำ� �งจากนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ในั้ฐานั้ะเป0นั้ห�วหนั้�าร�ฐบาลั คณ์ะร�ฐมนั้ตร� กระทรวง ทบวง กรม มาปฏิ�บ�ต�การให�เหมาะสำมก�บท�อำงท��แลัะประชาชนั้ แลัะเป0นั้ ห�วหนั้�าบ�งค�บบ�ญชาบรรด้าข�าราชการฝ่Cายบร�หาร ซึ่��งปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคในั้เขตจ�งหว�ด้ม� รอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ แลัะ ปลั�ด้จ�งหว�ด้ เป0นั้ผ$�ช�วย

ท��งผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้แลัะรอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้สำ�งก�ด้สำ�านั้�กงานั้ปลั�ด้กระทรวง กระทรวงมหาด้ไทย สำ�วนั้ปลั�ด้จ�งหว�ด้ สำ�งก�ด้กรมการปกครอำง กระทรวงมหาด้ไทยแต�ลัะจ�งหว�ด้ ม�คณ์ะกรมการจ�งหว�ด้ ท�าหนั้�าท��เป0นั้ท��ปร�กษาขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ในั้การ บร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ในั้จ�งหว�ด้นั้��นั้ แลัะให�ความเห;นั้ชอำบในั้การจ�ด้ท�าแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ตลัอำด้จนั้ปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ตามท��กฎหมายหร(อำมต�ขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร�ก�าหนั้ด้

คณ์ะกรรมการจ�งหว�ด้ซึ่��งพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ได้�ม�การปร�บปร,ง อำงค2ประกอำบใหม�ให�ม�ขนั้าด้เลั;กลังนั้��นั้ จะประกอำบด้�วย ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ เป0นั้ประธิานั้ รอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้คนั้หนั้��งตามท��ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้มอำบหมาย ปลั�ด้จ�งหว�ด้ อำ�ยการจ�งหว�ด้ ห�วหนั้�าต�ารวจภู$ธิรจ�งหว�ด้แลัะห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการจ�งหว�ด้จากกระทรวงแลัะทบวง ต�างๆ ตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ เป0นั้กรมการจ�งหว�ด้โด้ยม� ห�วหนั้�าสำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ เป0นั้กรมการจ�งหว�ด้แลัะเลัขานั้,การ

การปร�บปร,งอำงค2ประกอำบขอำงคณ์ะกรรมการจ�งหว�ด้แลัะก�าหนั้ด้อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงคณ์ะกรรมการ จ�งหว�ด้ข��นั้ใหม�ตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ก;เพ(�อำให�การบร�หารราชการ ขอำงจ�งหว�ด้ม�เอำกภูาพมากข��นั้

ระบบบร�หารราชการไทย

การแก�ไขปร�บปร,งพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารแผ�นั้ พ.ศ.

2534 ได้�เพ��มเต�มอำ�านั้าจหนั้�าท�� ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ให�กว�างขวางข��นั้กว�าเด้�ม โด้ยให�ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ม�อำ�านั้าจแลัะหนั้�าท��ก�าก�บด้$แลัการปฏิ�บ�ต�ราชการอำ�นั้ม�ใช�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคขอำงข�าราชการซึ่��งประจ�าอำย$�ในั้จ�งหว�ด้นั้��นั้ (ยกเว�นั้ข�าราชการทหาร ข�าราชการฝ่Cายต,ลัาการ ข�าราชการฝ่Cายอำ�ยการ ข�าราชการพลัเร(อำนั้ในั้มหาว�ทยาลั�ยข�าราชการในั้สำ�านั้�กงานั้ตรวจเง�นั้แผ�นั้ด้�นั้ แลัะข�าราชการคร$) ให�ปฏิ�บ�ต�ราชการให�เป0นั้ไปตามกฎหมายระเบ�ยบ ข�อำบ�งค�บ ค�าสำ� �งกระทรวง ทบวง กรม หร(อำขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร� หร(อำการสำ��งการขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร�หร(อำย�บย��งการกระท�าใด้ๆ ขอำข�าราชการในั้จ�งหว�ด้ท��ข�ด้ต�อำกฎหมาย ระเบ�ยบ ข�อำบ�งค�บ หร(อำค�าสำ� �งขอำงกระทรวง ทบวง กรม มต�ขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร�หร(อำการสำ��งขอำงร�ายกร�ฐมนั้ตร�ไว�ช� �วคราวแลั�วรายงานั้กระทรวง ทบวง กรม ท��เก��ยวข�อำง

อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ท��สำ�าค�ญอำ�กประการหนั้��ง ค(อำ การประสำานั้งานั้แลัะร�วมม(อำก�บ ข�าราชการทหาร ข�าราชการฝ่Cายต,ลัาการ ข�าราชการฝ่Cายอำ�ยการ ข�าราชการพลัเร(อำนั้ในั้มหาว�ทยาลั�ย ข�าราชการในั้สำ�านั้�กงานั้ตรวจเง�นั้แผ�นั้ด้�นั้ แลัะข�าราชการคร$ ผ$�ตรวจราชการแลัะห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการ ในั้ระด้�บเขตหร(อำภูาค ในั้การพ�ฒนั้าจ�งหว�ด้หร(อำปDอำงป/ด้ภู�ยพ�บ�ต�สำาธิารณ์ะ

นั้อำกจากนั้��นั้ ได้�ม�การเพ��มอำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ เพ(�อำให�จ�งหว�ด้สำามารถแก�ไขป/ญหาตามความต�อำงการขอำงประชาชนั้ ค(อำ ให�จ�งหว�ด้เสำนั้อำงบประมาณ์ต�อำกระทรวงท��เก��ยวข�อำงตามโครงการหร(อำแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ แลัะรายงานั้ให�กระทรวงมหาด้ไทยทราบ

ระบบบร�หารราชการไทย

ในั้สำ�วนั้ท��เก��ยวก�บโครงสำร�างการแบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงจ�งหว�ด้นั้��นั้ พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หาร ราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534

ก�าหนั้ด้ให�แบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงจ�งหว�ด้อำอำกเป0นั้สำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการท��วไป แลัะการ

วางแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ขอำงจ�งหว�ด้นั้��นั้ ม� ห�วหนั้�าสำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ เป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการแลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การบร�หารราชการขอำง สำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้

สำ�วนั้ต�างๆ ซึ่��งกระทรวง ทบวง กรมได้�ต��งเป0นั้ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการขอำงกระทรวง ทบวง กรม นั้��นั้ๆม� ห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการประจ�าจ�งหว�ด้ นั้��นั้ๆ เป0นั้ผ$�ปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาร�บผ�ด้ชอำบบทบาทขอำงสำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ในั้เร(�อำงวางแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ ซึ่��งได้�ก�าหนั้ด้ข��นั้ไว�เพ(�อำให�สำอำด้คลั�อำงก�บอำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ท��ม�หนั้�าท��เสำนั้อำงบประมาณ์ต�อำกระทรวงท��เก��ยวข�อำงตามโครงการหร(อำแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ นั้�บว�าเป0นั้การปร�บปร,งการบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคคร��งใหญ�ท��งนั้��เพ(�อำให�จ�งหว�ด้สำามารถจ�ด้ท�าโครงการ หร(อำแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ โด้ยม�กฎหมายรอำงร�บแลัะให�อำ�านั้าจไว�

2. อำ�าเภูอำ สำ�วนั้ราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคท��รอำงลังมาจ�งหว�ด้ ก;ค(อำ อำ�าเภูอำ

ซึ่��งจะประกอำบด้�วย ท�อำงท��หลัายๆ ต�าบลั การต��ง ย,บ แลัะเปลั��ยนั้แปลังเขตอำ�าเภูอำ กระท�าได้�โด้ยตราเป0นั้พระราชกฤษฎ�กา

อำ�าเภูอำม� นั้ายอำ�าเภูอำ ซึ่��งสำ�งก�ด้กรมการปกครอำง กระทรวงมหาด้ไทย เป0นั้ห�วหนั้�าปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาข�าราชการในั้อำ�าเภูอำ แลัะร�บผ�ด้ชอำบการบร�หารราชการอำ�าเภูอำ นั้อำกจากนั้ายอำ�าเภูอำแลั�วย�งม� ปลั�ด้

ระบบบร�หารราชการไทย

อำ�าเภูอำ แลัะ ห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการประจ�าอำ�าเภูอำ ซึ่��งกระทรวง ทบวง กรม ต�างๆ สำ�งมาประจ�าให�ปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��เป0นั้ ผ$�ช�วยเหลั(อำนั้ายอำ�าเภูอำแลัะม�อำ�านั้าจบ�งค�บบ�ญชาข�าราชการฝ่Cายบร�หารสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค ซึ่��งสำ�งก�ด้กระทรวง ทบวง กรม นั้��นั้ ในั้อำ�าเภูอำนั้��นั้

สำ�าหร�บโครงสำร�างการแบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงอำ�าเภูอำนั้��นั้ พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ก�าหนั้ด้ให�แบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงอำ�าเภูอำอำอำกเป0นั้

1. สำ�านั้�กงานั้อำ�าเภูอำ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการท��วไปขอำงอำ�าเภูอำนั้��นั้ๆ ม�นั้ายอำ�าเภูอำเป0นั้ผ$�ปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาข�าราชการแลัะผ$�ร �บผ�อำด้ชอำบ

2. สำ�วนั้ต�างๆ ซึ่��งกระทรวง ทบวง กรม ได้�ต� �งข��นั้ในั้อำ�าเภูอำนั้��นั้ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการขอำงกระทรวง ทบวง กรม นั้��นั้ ม� ห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการประจ�าอำ�าเภูอำ นั้��นั้ เป0นั้ผ$�ปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาร�บผ�ด้ชอำบ อำ�าเภูอำใด้ม�ท�อำงท��กว�างขวาง ตรวจตราตลัอำด้ท�อำงท��ได้�ยาก แต�ม�ประชาชนั้ไม�มากพอำท��จะจ�ด้ต��งเป0นั้อำ�าเภูอำ ต�างหาก หร(อำจะจ�ด้ต��งเป0นั้อำ�าเภูอำต�างหากก;ม�ท�อำงท��เลั;กไป กรณ์�เช�นั้นั้��จะแบ�งท�อำงท��ขอำงอำ�าเภูอำอำอำกเป0นั้ก��งอำ�าเภูอำ เพ(�อำความสำะด้วกในั้การบร�หารราชการขอำงอำ�าเภูอำ

การต��งก��งอำ�าเภูอำ เป0นั้อำ�านั้าจขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ โด้ยเสำนั้อำให�ร�ฐมนั้ตร�ว�าการกระทรวงมหาด้ไทย อำอำกเป0นั้ประกาศกระทรวงมหาด้ไทยด้�วยความเห;นั้ชอำบขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร�

การบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค โด้ยท��วไปจะม�หนั้�วยราชการระด้�บอำ�าเภูอำเท�านั้��นั้ แต�ในั้ป/จจ,บ�นั้ได้�ม�บางกระทรวง ทบวง กรม จ�ด้ต��งหนั้�วยงานั้ ระด้�บต�าบลั แลัะ หม$�บ�านั้ ก�นั้บ�างแลั�ว เช�นั้ กระทรวง

ระบบบร�หารราชการไทย

สำาธิารณ์สำ,ข ได้�ม�โครงการจ�ด้ต��ง สำถานั้�อำนั้าม�ย ในั้ท,กต�าบลั แลัะ สำ�านั้�กงานั้ผด้,งครรภู2 ในั้ท,กหม$�บ�านั้ กระทรวงเกษตรแลัะสำหกรณ์2ได้�จ�ด้ต��ง สำ�านั้�กงานั้เกษตรต�าบลั ในั้ท,กต�าบลั เป0นั้ต�นั้

ในั้เขตอำ�าเภูอำ นั้อำกจากอำ�าเภูอำแลัะก��งอำ�าเภูอำด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ย�งได้�บ�ญญ�ต�ว�า การบร�หารราชการขอำงอำ�าเภูอำให�เป0นั้ไปตามกฎหมายว�าด้�วยการปกครอำงท�อำงท�� ซึ่��งป/จจ,บ�นั้ก;ค(อำ “ พระราชบ�ญญ�ต�ลั�กษณ์ะปกครอำงท�อำงท�� พ.ศ. 2457 ” ซึ่��งได้�ก�าหนั้ด้ให�ม�หนั้�วยงานั้ในั้ระด้�บย�อำยลังไปจากอำ�าเภูอำเป0นั้ ต�าบลั แลัะ หม$�บ�านั้ โด้ยม� รายลัะเอำ�ยด้โด้ยสำร,ปด้�งนั้��

3. ตำ�าบล หนั้�วยงานั้บร�หารราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคท��รอำงลังมาจากอำ�าเภูอำ

ก;ค(อำ ต�าบลั ซึ่��งจะ ประกอำบด้�วยหม$�บ�านั้รวมก�นั้ต��งแต� 5

หม$�บ�านั้ข��นั้ไป จ�ด้ต��งข��นั้โด้ยประกาศกระทรวงมหาด้ไทยต�าบลัม� ก�านั้�นั้ เป0นั้ห�วหนั้�า ได้�ร�บค�าตอำบแทนั้เป0นั้รายเด้(อำนั้

ซึ่��งม�ใช�เง�นั้งบประมาณ์ประเภูทเง�นั้เด้(อำนั้ตามท��กระทรวงมหาด้ไทยก�าหนั้ด้ ก�านั้�นั้เป0นั้ผ$�ได้�ร�บการเลั(อำกต��งจากผ$�ใหญ�บ�านั้ โด้ยนั้ายอำ�าเภูอำเป0นั้ผ$�จ�ด้ให�ม�การเลั(อำกต��งก�านั้�นั้ร�บสำม�ครจากผ$�ใหญ�บ�านั้ในั้ต�าบลันั้��นั้ โด้ยก�านั้�นั้ท��ได้�ร�บเลั(อำกต��ง ต��งแต�ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 ม�วาระ การด้�ารงต�าแหนั้�ง 5 ป5 สำ�วนั้ผ$�ท��ด้�ารงต�าแหนั้�งอำย$�แลั�วหร(อำเป0นั้ผ$�ใหญ�บ�านั้ท��ด้�ารงต�าแหนั้�งอำย$�ก�อำนั้ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 แลัะได้�ร�บเลั(อำกเป0นั้ก�านั้�นั้ต��งแต�ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 ย�งคงอำย$�ในั้ต�าแหนั้�ง ต�อำไปจนั้กว�าจะม�อำาย,ครบ 60 ป5บร�บ$รณ์2 นั้อำกจากนั้��นั้ ย�งม�สำาเหต,ท��ก�านั้�นั้จะต�อำงอำอำกจากต�าแหนั้�งตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ไว�ด้�วย

ระบบบร�หารราชการไทย

4. หม��บ!าน หนั้�วยงานั้บร�หารราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคท��เลั;กท��สำ,ด้ ค(อำ หม$�บ�านั้

ซึ่��งจะประกอำบด้�วยบ�านั้หลัายบ�านั้ในั้ท�อำงท��เด้�ยวก�นั้ โด้ยย�ด้หลั�กเกณ์ฑิ2เพ(�อำความสำะด้วกในั้การให�บร�การประชาชนั้ ด้�งนั้��

1. ถ�าเป0นั้ท��ท��คนั้อำย$�รวมก�นั้มาก แม�จ�านั้วนั้บ�านั้นั้�อำย ให�ถ(อำจ�านั้วนั้คนั้เป0นั้สำ�าค�ญ ค(อำประมาณ์ 200 คนั้ เป0นั้ 1 หม$�บ�านั้

2. ถ�าเป0นั้ท��ท��ม�ผ$�คนั้ต��งแต�บ�านั้เร(อำนั้อำย$�ห�างไกลั ถ�งแม�จะม�จ�านั้วนั้คนั้นั้�อำย ให�ถ(อำ จ�านั้วนั้บ�านั้ ค(อำ ประมาณ์ 5 บ�านั้ ก;จ�ด้เป0นั้ 1

หม$�บ�านั้ได้�ในั้หม$�บ�านั้ม� ผ$�ใหญ�บ�านั้ คนั้หนั้��งเป0นั้ห�วหนั้�าร�บผ�ด้ชอำบ แลัะม� ผ$�ช�วยผ$�ใหญ�บ�านั้ฝ่Cายบร�หาร หม$�บ�านั้ลัะ 2 คนั้เว�นั้แต�ลัะหม$�บ�านั้ใด้ม�ความจ�าเป0นั้ต�อำงม�มากกว�า 2 คนั้ ต�อำงขอำอำนั้,ม�ต�กระทรวงมหาด้ไทย แลัะผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้อำาจพ�จารณ์าเห;นั้สำมควรให�ม� ผ$�ช�วยผ$�ใหญ�บ�านั้ฝ่Cายร�กษาความสำงบ ได้�ด้�วย ผ$�ใหญ�บ�านั้ได้�ร�บค�าตอำบแทนั้เป0นั้รายเด้(อำนั้ แต�ม�ใช�เง�นั้งบประมาณ์ประเภูทเด้(อำนั้ตามท��กระทรวงมหาด้ไทยก�าหนั้ด้

ผ$�ใหญ�บ�านั้จะได้�ร�บจากเลั(อำกต��งจากประชาชนั้ในั้หม$�บ�านั้ โด้ยนั้ายอำ�าเภูอำเป0นั้ผ$�ประช,มประชาชนั้ท��ม�ค,ณ์สำมบ�ต�ตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ แลัะจะม�วาระการด้�ารงต�าแหนั้�งคราวลัะ 5 ป5 เว�นั้แต�จะได้�ร�บการเลั(อำกต��งเป0นั้ผ$�ใหญ�บ�านั้ก�อำนั้ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 จะสำามารถด้�ารงต�าแหนั้�งไปจนั้กว�าจะม�อำาย,ครบ 60 ป5บร�บ$รณ์2 นั้อำกจากนั้��นั้ ย�งม�สำาเหต,ท��ผ$�ใหญ�บ�านั้จะต�อำงอำอำกจากต�าแหนั้�งตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ไว�ด้�วย

ระบบบร�หารราชการไทย

การบร�หารงานั้ในั้หม$�บ�านั้จะม� คณ์ะกรรมการหม$�บ�านั้ ท�าหนั้�าท��ให�ค�าแนั้ะค�าปร�กษาเก��ยวก�บก�จการท��จะปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ขอำงผ$�ใหญ�บ�านั้คณ์ะกรรมการหม$�บ�านั้จะประกอำบด้�วย ผ$�ใหญ�บ�านั้ ผ$�ช�วยผ$�ใหญ�บ�านั้ แลัะผ$�ซึ่��งประชาชนั้เลั(อำกต��งเป0นั้กรรมการหม$�บ�านั้ผ$�ทรงค,ณ์ว,ฒ�ม�จ�านั้วนั้ตามท��นั้ายอำ�าเภูอำเห;นั้สำมควร แต�ต�อำงไม�นั้�อำยกว�า 2 คนั้

การบร�หารราชการในั้ร$ปขอำงต�าบลัแลัะหม$�บ�านั้นั้�� ข�อำสำ�งเกตประการแรก ค(อำ ผ$�ท��ม�หนั้�าท�� ร�บผ�ด้ชอำบในั้การ

บร�หารงานั้ ค(อำ ก�านั้�นั้ สำมาช�กสำภูาต�าบลั ผ$�ใหญ�บ�านั้แลัะคณ์ะกรรมการหม$�บ�านั้จะใช�ระบบการเลั(อำกต��งตามหลั�กการกระจายอำ�านั้าจแทนั้ท��จะใช�หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจเช�นั้เด้�ยวก�บระด้�บจ�งหว�ด้อำ�าเภูอำ

ข�อำสำ�งเกตประการท��สำอำง ค(อำ ความม,�งหมายขอำงการจ�ด้ต��งต�าบลัแลัะหม$�บ�านั้แต�เด้�มนั้��นั้ก;เพ(�อำท�าหนั้�าท��ด้$แลัร�กษาความสำงบเร�ยบร�อำยเป0นั้สำ�าค�ญ แต�ในั้ป/จจ,บ�นั้ได้�ร�บเปลั��ยนั้มาเป0นั้หนั้�วยงานั้พ(�นั้ฐานั้เพ(�อำรอำงร�บการพ�ฒนั้าประเทศ โด้ยเนั้�นั้ให�ประชาชนั้ในั้ต�าบลัปลัะหม$�บ�านั้เข�ามาม�สำ�วนั้ร�วมในั้การพ�ฒนั้าท�อำงถ��นั้ขอำงตนั้ ซึ่��งเป0นั้การรอำงร�บการกระจายอำ�านั้าจแลัะปร�บเปลั��ยนั้เป0นั้อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ท��สำมบ$รณ์2แบบ ค(อำ อำงค2การบร�หารสำ�วนั้ต�าบลั (อำบต.) ต�อำไปนั้��นั้เอำง

กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารส่�วนท!อำงถิ่�น (Local Administration)

การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้เป0นั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการตามหลั�กกระจายอำ�านั้าจ (Decentralization) ซึ่��งตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ได้�ก�าหนั้ด้ไว�เพ�ยงสำ��นั้ๆ ว�าท�อำงถ��นั้ใด้เห;นั้สำมควรให�ประชาชนั้ม�สำ�วนั้ในั้การ

ระบบบร�หารราชการไทย

ปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ ให�จ�ด้ระเบ�ยบการปกครอำงเป0นั้ราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ จ�านั้วนั้ 5 ร$ปแบบ ท��งนั้��ได้�ม�การจ�าแนั้กจ�านั้วนั้ขอำงราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ ไว�ด้�งนั้��

1. อำงค2การบร�หารสำ�วนั้จ�งหว�ด้ จ�านั้วนั้ 75 แห�ง2. เทศบาลั จ�านั้วนั้ 1,148 แห�ง

เทศบาลันั้คร จ�านั้วนั้ 22 แห�งเทศบาลัเม(อำง จ�านั้วนั้ 117 แห�งเทศบาลัต�าบลั จ�านั้วนั้ 1,019 แห�ง

3. อำงค2การบร�หารสำ�วนั้ต�าบลั จ�านั้วนั้ 6,620

แห�ง4. กร,งเทพมหานั้คร จ�านั้วนั้ 1 แห�ง5. เม(อำงพ�ทยา จ�านั้วนั้ 1 แห�ง

รวม 7,855 แห�ง

ซึ่��งการจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ (Local

Administration) ถ(อำได้�ว�าร�ฐบาลัเป0นั้ผ$�กระจายอำ�านั้าจให�อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ เป0นั้ผ$�บร�หารราชการในั้การจ�ด้ท�าบร�การสำาธิารณ์ะ โด้ยม�ผ$�บร�หารแลัะสำภูาอำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้มาจากการเลั(อำกต��งโด้ยตรงขอำงประชาชนั้ในั้พ(�นั้ท�� การบร�หารราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้โด้ยการก�าก�บด้$แลัขอำงร�ฐบาลัท��ผ�านั้ทางจ�งหว�ด้แลัะอำ�าเภูอำ

ระบบบร�หารราชการไทย

ก�จกรรมท�ายบท

1. พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ (ฉับ�บท��5)

พ.ศ. 2545 ก�าหนั้ด้ให�จ�ด้การบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ขอำงไทยไว�อำย�างไร

Recommended