View
26
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
İŞ SÜREÇLERİ VE BİLGİ SİSTEMLERİ
İş süreçleri; katma değere sahip bir ürün veya hizmet
üretmek için organize ve koordine edilen ve üzerinde
çalışılan işleri ifade eder. İş süreçleri, malzeme akışı, bilgi
akışı gibi faaliyetler bütünüdür. İş süreçleri, yönetimin
işlerini koordine etmesi için seçtiği özgün bilgi ve veri
koordinasyonu olarak da tanımlanabilir.
Bir işletmenin performansı, iş süreçlerinin ne ölçüde iyi
organize ve koordine edildiğine bağlıdır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Bilgi Teknolojileri İş Süreçlerini Nasıl Geliştirir?
1. Var olan süreçlerin etkinliğini arttırarak,
2. İşletmeyi dönüşüme götürecek kapasiteye sahip yeni iş
süreçleri geliştirerek.
Bugün bilgi sistemleri daha fazlasını yapmaktadır.
Yeni teknoloji; karar verme sürecindeki gecikmeleri
gidererek, ardışık yapılan işleri paralel yapılır hale getirerek,
bilgiyi herkesin erişebileceği şekilde paylaşmayı mümkün
kılarak, iş süreçlerini gerçekten değiştirebilir.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİNİN TÜRLERİ
İşletmeler, onlarca hatta yüzlerce farklı iş süreçlerine
sahiptir. Çünkü farklı uzmanlık alanlarında, farklı insanlar,
organizasyon içinde farklı görevler yaparlar. Farklı işler
için farklı bilgi sistemleri vardır. Bir tek bilgi sistemi
işletmenin ihtiyaç duyduğu tüm bilgiyi tek başına
sağlayamaz. Büyük ve orta ölçekli işletmeler yüzlerce
farklı sistemlere ve programlara sahiptir. Hatta küçük bir
işletmede bile çok sayıda farklı sistemler bulunabilir.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Fonksiyonel Bakış Açısından Sistemler
Gelişim sürecine dikkat edildiğinde fonksiyonel sistemler
ilk olarak kullanılmaya başlayan sistemlerdir. Bu
sistemler işletmenin belirli bölümlerine hizmet veren
sistemlerdir.
1. Satış ve Pazarlama Sistemleri
2. Üretim ve İmalat Sistemleri
3. Muhasebe ve Finans Sistemleri
4. İnsan Kaynakları Sistemleri
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Satış ve Pazarlama Sistemleri
Satış ve pazarlama bilgi sistemleri üst yönetime, yeni ürünlerin
ve hizmetlerin geliştirilmesinin planlanması, rakip firmaların
performanslarının izlenmesi konularında, orta düzey yöneticilere
pazar araştırmaları, reklam analizleri, tutundurma çalışmalarının
izlenmesi, fiyatlandırma kararları ve satış performansının
izlenmesi konularında, Operasyonel yöneticilere ise satışların
izlenmesi, siparişlerin hazırlanması, müşteri hizmet desteğinin
sağlanması, potansiyel müşterilerin belirlenmesi, çalışanların en
uygun çalışma yerlerinin belirlenmesinde yardımcı olur.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Üretim ve İmalat Sistemleri
Üretim ve imalat bilgi sistemleri Üst yönetime uzun
dönem üretim hedeflerinden olan yeni fabrikanın
nerede olacağı veya yeni üretim teknolojilerine yatırım
yapılıp yapılmayacağı gibi konular ile ilgili karar
vermekte, Orta düzey yöneticilere üretim ve imalat
kaynaklarının ve maliyetlerinin izlenmesi ve analiz
edilmesi konusunda, İşlemsel düzey yöneticilere ise
üretim durumu ile ilgili bilgi almakta yarar sağlar.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Muhasebe ve Finans Sistemleri
Üst yönetim, işletmenin uzun dönem finansal
performansının tahmini ve uzun dönem yatırım hedefleri
oluşturmak için bu sistemleri kullanır. Orta düzey yöneticiler,
işletmenin finansal kaynaklarının kontrol edilmesi için bu
bilgi sistemini kullanır. İşlemsel düzey yöneticiler ise fon
akışını gözlemlemek, işletmenin tüm işlemlerini izlemek,
faturalandırma, satıcı ödemeleri ve ücret ödemeleri gibi
konuları izlemek için bu sistemi kullanır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
İnsan Kaynakları Sistemleri
Bu bilgi sistemi üst yönetime, uzun dönem işletme
planlarının gerçekleştirilmesi için gerekli iş gücü kaynağının
eğitim, yetenek ve maliyetlerinin belirlenmesinde, Orta
düzey yönetime, işçilerin işe alımı, yerleştirilmesi,
ücretlendirilmesinin incelenmesi ve izlemesinde, işlemsel
düzey yöneticilere ise çalışanların performanslarını izleme,
sosyal durumlarını inceleme, gelişim programlarına
ihtiyaçlarını belirleme konularında yarar sağlar.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Kullanıcı Bakış Açısından Sistemler
Fonksiyonel açıdan bilgi sistemlerinin belirli
fonksiyonlara nasıl hizmet ettiğini bilmek yararlı olmakla
birlikte bu bakış açısı, yöneticilerin işletmeyi
yönetmelerine bu sistemlerin nasıl yardımcı olduğu
konusunda bir fikir vermemektedir. Bu nedenle yönetim
düzeylerindeki karar almaları desteklemek için sistemleri
sınıflandırmak gerekir.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
1- Veri İşleme Sistemleri
İşlemsel düzey yöneticilerin işletmedeki malzeme akışı, kredi
kararları, çalışan ödemeleri, nakit durumları, faturalama,
satışlar gibi günlük aktivitelerin kayıtlarının tutulması ve
izlenmesi için ihtiyaç duydukları sistemlerdir. İşlemsel
düzeyde görevler, önceden belirlenmiş ve son derece
biçimseldir. Bir müşteriye kredi kullandırma kararı önceden
belirlenmiş kriterlere göre yönetici tarafından verilebilir. Veri
işleme sistemleri aynı zamanda diğer bilgi sistemlerinin
temel veri kaynağını oluşturur.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Yönetim Bilgi Sistemleri Organizasyonun Veri İşleme Sisteminden Nasıl Veri Elde Eder?
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
2- Yönetim Bilgi Sistemleri
Orta düzey yöneticiler idari faaliyetleri kontrol, izleme ve
karar verme amacıyla bazı sistemlere ihtiyaç duyarlar.
Yönetim Bilgi Sistemleri, orta düzey yöneticilere hizmet
eden özel bilgi sistemleridir. Bu sistemler orta düzey
yöneticilere, işletmenin hali hazırdaki durumu ve
performansı ile ilgili raporlar sağlar. Bu bilgiler işletmenin
gelecekteki performansını tahmin etmek ve işletmeyi
kontrol etmek için kullanılır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Yönetim Bilgi Sistemleri ……
Yönetim bilgi sistemleri genellikle cevapları önceden
tanımlanmış olan rutin sorulara cevaplar sağlar. Örneğin;
yönetim bilgi sistemleri bir işletmedeki belirli bir
periyottaki bir ürünün toplam satışlarını verebilir veya bir
ürünün planlanan satışı ile gerçekleşen satışın
karşılaştırılması için satış rakamları sunabilir. Birçok
yönetim bilgi sistemi karmaşık istatistiksel teknikler yerine
basit özetleme ve karşılaştırma gibi yordamlar kullanır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
3- Karar Destek Sistemleri
Karar destek sistemleri orta düzey yöneticiler için rutin
olmayan karar vermelerinin desteklenmesinde yardım
eder. Karar destek sistemleri önceden tam olarak
tanımlanmayan bir sorunun çözümüne ulaşmak, hızlı
değişen çevreye uyum sağlamak için rutin olmayan
problemlere odaklanır. Örneğin bir fabrikanın kuruluşu 5 ay
gecikirse yatırım geri dönüşüne nasıl bir etki yapacaktır?
gibi sorulara cevap bulmaya çalışır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Karar Destek Sistemleri……
Karar destek sistemleri, veri işleme sistemleri ve yönetim
bilgi sistemlerinden elde edilen iç bilgileri kullanmasına
rağmen, rakiplerin ürün fiyatları, borsadaki işletme değeri
gibi bilgiler için dış kaynaklardan da bilgi sağlar. Bu
sistemler çok büyük miktardaki verileri, karar vericilerin
analiz edebileceği şekle sokmak ve analiz etmek için farklı
modeller kullanır. Karar destek sistemleri, kullanıcıların
doğrudan kullanabilecekleri kullanıcı dostu ara yüzlere
sahip olarak tasarlanırlar.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
4- Üst Yönetim Bilgi Sistemleri
Üst yönetim bilgi sistemi, çözüme ulaşmak için üzerinde
anlaşmaya varılmış bir yöntem bulunmadığı için,
muhakeme, değerlendirme ve görüş gerektiren yapısal
olmayan kararları destekler. Üst yönetim bilgi sistemleri,
değişik problem alanlarına uygulanmak üzere
genelleştirilmiş bir analiz ve hesaplama yeteneği sağlar.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Üst Yönetim Bilgi Sistemleri…
Üst yönetim bilgi sistemi, rakiplerin durumu veya yeni
vergi oranları gibi dış olaylar ile ilgili bilgileri birleştirmek
için tasarlanırlar. Ayrıca bir üst yönetim bilgi sistemi,
işletme içinden karar destek sistemleri veya yönetim
bilgi sistemlerinden özetlenmiş bilgileri de düzenler. Bu
sistemler üst yönetim için büyük öneme sahip olan kritik
verileri izler, filtreler, özetler ve görüntüler.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Sistemler Arasındaki İlişkiler
Sistemler birbiri ile ilişki içindedirler. Veri işleme
sistemi genel olarak diğer sistemlerin temel veri
kaynağı iken, üst yönetim bilgi sistemleri alt seviye
sistemlerin bilgilerinin alıcısı durumundadır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
KURUMSAL GENİŞLİKTE SİSTEMLER
Farklı türlerde sistemlere sahip bir işletme nasıl
yönetilebilir? Farklı türlerdeki bu sistemlerin birlikte
kullanılma maliyeti nedir? Bu sistemler arasında bilgi
paylaşımı nasıl olacaktır? İşletmeler doğal olarak veya
başka şirketleri satın alarak büyürler. Şirket satın alma ile
büyüyen işletmeler, farklı sistemlerin bir birleşimi haline
gelmekte ve alınan işletmedeki sistemler ile kendi
sistemlerinin iletişiminde zorluk yaşamaktadır. Çözüm ?
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Kurumsal Uygulamalar
Çözümlerden birisi; bütün yönetim düzeylerini kapsayan,
bütün işletme fonksiyonlarına cevap veren, işletmeyi bir
uçtan bir uca kuşatan kurumsal uygulamalar
kullanmaktır. Kurumsal uygulamalar yöneticilere iş
süreçlerini koordine etmekle esneklik ve verimlilik
sağlamada, işletme kaynaklarını ve müşteri hizmetlerinin
daha iyi koordine edilmesinde yardım eder.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Kurumsal Uygulamalar
Dört farklı kurumsal uygulama vardır.
1. Kurumsal sistemler
2. Tedarik zinciri yönetim sistemi
3. Müşteri ilişkileri yönetim sistemi
4. Bilgi yönetim sistemi
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
1- Kurumsal Sistemler
Kurumsal Sistemler, kurumsal kaynak planlama (ERP)
olarak da bilinirler. Bu sistemler işletmenin fonksiyonel
alanları olan satış ve pazarlama, üretim ve imalat,
muhasebe finans ve insan kaynakları gibi alanlardan elde
edilen bilgileri tek bir noktada toplamakla, verilerin
dağıtık sistemlerden elde edilme güçlüğünü çözer.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Kurumsal Sistemler….
Kurumsal sistemler işletmeye sadece siparişin yerine
getirilmesini sağlayacak kadar stok ve üretim
sağlarken, müşteri ihtiyaçlarına hızlı cevap vermek için
esneklik sağlar. Bilgilerin zamanlı ve doğru bir şekilde
sistemde yer alması, maliyetleri minimize, müşteri
tatmini maksimize eder.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
2- Tedarik Zinciri Yönetim Sistemleri
Tedarikçiler ile ilgili ilişkileri yönetmede işletmelere
yardımcı olur. Bu sistemler; siparişler, üretim, stok
düzeyleri ile ilgili bilgileri, lojistik şirketleri ve dağıtıcı
işletmeler ile paylaşarak, ürün ve hizmetlerin etkin bir
şekilde üretilmesi için tedarikçilere bilgiler sağlar.
Temel amacı, en düşük maliyetle, en kısa zamanda ve
doğru miktarda ürünü tüketim noktasında hazır
bulundurmaktır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Tedarik Zinciri Yönetim Sistemi
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Bu sistemler organizasyonun sınırları ötesinde bilgi akışını
otomatikleştirdiği için organizasyonlar arası bir sistemdir. Bir ürün
siparişi verildiğinde, siparişin nakliye durumu kargo gönderi
şirketlerinin sistemlerinden kolaylıkla takip dilebilir. Çünkü
sistemler arasında bilgi akışına izin verilmiştir.
3- Müşteri İlişkileri Yönetim Sistemleri
Bu sistemler işletmelere müşterileri ile ilişkilerini
yönetmede yardımcı olur. Müşteri ilişkileri yönetim
sistemi tüketiciler ile ilgili satış, pazarlama, müşteri
tatmini, müşteri bağlılığı gibi işletme süreçlerinin
koordine edilmesi için bilgiler sağlar. Bu bilgiler
işletmeye en karlı müşterilerin tanımlanması, mevcut
müşterilere daha iyi hizmet sağlanması ve satışların
arttırılması ile ilgili yardımcı olur.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Müşteri İlişkileri Yönetim Sistemleri….
Müşteri ilişkileri yönetim sistemi, e-posta, telefon,
perakende satıcılardan veya web gibi farklı kanallardan
elde edilen bu bilgileri birleştirerek soruna çözüm
bulmaktadır. Müşterilerin detaylı ve doğru bilgilerine
sahip olmak, müşterilere yönelik pazarlama
kampanyalarının etkinliğinin arttırılmasına ve yüksek
kaliteli müşteri hizmeti ve desteği sağlanmasına
yardım eder.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
4- Bilgi Yönetim Sistemleri
Bilgi Yönetim Sistemleri, organizasyonların
uzmanlıklarının, bilgi ve deneyimlerinin ele geçirilmesi,
uygulanma süreçlerinin daha iyi yönetilmesini sağlayan
sistemlerdir. Bu sistemler; işletmenin ilgi alanındaki bilgi
ve deneyimleri toplayarak, yönetimin karar vermesine ve
iş süreçlerinin geliştirilmesine ihtiyaç duyulduğu yerde
ve zamanda bilgiyi hazır etmeye yarar. Dış kaynaklara da
bağlantı kurarak bilgi elde edebilir.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
İntranetler ve Ekstranetler
İntranet ve ekstranetler belirli bir uygulama olmaktan
çok bir teknoloji platformu ve işletmenin tedarikçileri ve
müşterileri ile işletme içindeki bilgi akışını hızlandırmak
ve bütünleştirmek için kullandıkları araçlarından biridir.
İntranetler ve iç ağlar, internet evrensel protokolleri ve
iletişim standartlarının aynısını kullanır. Ekstranet;
işletmenin intranetinin dışarıdaki yetkilendirilmiş
kullanıcılara açılmasıdır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
E-İşletme
E-işletme; işletmenin temel iş süreçlerinin yerine
getirilmesinde internet ve dijital teknolojisinin
kullanılması ifade eder. E-işletme, tedarikçileri ve diğer
işletme ortakları ile koordinasyonu ve işletmenin
yönetimi için gerekli faaliyetleri içerir. Aynı zamanda e-
ticareti de içerir.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
E-Ticaret
E-Ticaret, internet üzerinden ürün ve hizmetlerin
satılması ve alınması ile ilgili bir e-işletme faaliyetidir.
E-ticaret, pazarlama, reklam, satış, ödeme, teslimat,
güvenlik, müşteri desteği gibi faaliyetleri de içine alır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
E-devlet
E-işletme teknolojisi kamu sektöründe benzer bir
değişimi de getirmiştir. Devletler bütün düzeylerde
internet teknolojisi kullanarak, vatandaşlarına,
çalışanlara ve işletmelere hizmet sunmaktadır. E-
devlet; vatandaşların, işletmelerin ve diğer devlet
kurumlarının devlet veya diğer devlet kurumları ile
ilişkilerini elektronikleştiren, internet ve ağ
teknolojisini ifade eder.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
İŞLETMELERDE BİLGİ SİSTEMİ FONKSİYONU
İşletmeler çalışabilmek için bilgi sistemlerine ihtiyaç
duymakta ve birçok farklı sistemler kullanmaktadırlar. Bu
sistemlerin çalışmasından ve organizasyonundan ve
donanım, yazılım ve diğer bileşenlerinin düzgün bir şekilde
çalışmasından ve güncellenmesinden kim sorumludur?
Bilgi Sistemleri Ünitesi, işletmelerde bilgi teknoloji
hizmetlerinden sorumlu bir birimdir. Bu birim, işletmenin
bilgi teknolojileri altyapısından, ağlar ve veri saklamadan,
yazılım ve donanımının sürdürülmesinden sorumludur.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Bilgi Sistemleri Birimi
Programcılar, bilgisayarlar için komutlar yazan yüksek
eğitimli kişilerdir. Sistem Analisti, bilgi sistemi grubu ile
işletmenin diğer kısımları arasında bir aracı görevi gören
kişidir. Sistem analistinin görevi, işletme problemleri ve
gereksinimlerini sistem gereksinimlerine dönüştürmektir.
Bilgi Sistemleri Yöneticisi, programcıların, analistlerin,
proje yöneticilerinin, fiziksel birim yöneticilerinin, iletişim
yöneticilerinin ve veri tabanı uzmanlarının lideridir.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Bilgi Sistemleri Birimi…
Birçok işletmede bilgi sistemleri biriminin başı,
işletmenin bilgi teknolojilerinin kullanımını denetleyen
bir üst yöneticidir. Bilgi Sistemleri Grubu Başkanı (Chief
Information Officer: CIO) olarak bilinir.
Son Kullanıcılar, bilgi sistemlerini geliştiren ve uygulayan
grup dışında kalan kişilerdir. Son kullanıcıları son
zamanlarda bilgi sistem tasarım ve geliştirme
çalışmalarında giderek artan bir rol oynamaktadır.
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Bilgi Sistemleri Fonksiyonunun Düzenlenmesi
Çok farklı işletme türleri ve bunların da çok farklı bilgi
sistemi ünitesi organizasyonu vardır. Yüz kişiden az
çalışana sahip küçük bir işletmede bilgi sistemi ünitesi
doğal olarak olmayacaktır. Bir veya iki çalışan, sistemin
sürdürülmesini sağlayabilir veya sistem işleri için
danışmanlık görevi yapabilir.
Peki ya büyük işletmeler?
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Bilgi Sistemleri Fonksiyonunun Düzenlenmesi….
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
1. Alternatif
Bazı işletmelerde her birfonksiyonel ünitenin kendibilgi sistemi grubuna sahipolması gibi merkezden uzakyapılanma görülebilir. Herbir ünite yöneticisi, üstyönetime veya BilgiSistemleri Grup Başkanınarapor verir.
Bilgi Sistemleri Fonksiyonunun Düzenlenmesi….
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
2. Alternatif
Çok bölümlü ve çok büyük işletmeler, kendi bölüm ve fabrikalarının bilgi sistemlerini bağımsızca kurarak yapılandırırlar.
Bilgi Sistemleri Fonksiyonunun Düzenlenmesi….
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
3. AlternatifDiğer bir düzenleme bilgi sistemi fonksiyonunun diğer işletme fonksiyonları gibi ayrı bir birim olarak yapılandırılmasıdır. Bu yaklaşımda bilgi işlem ünitesinin kendi personeli, orta düzey yöneticileri ve bir üst düzey yöneticisi olacaktır. Birçok işletmede bu tür yapılanma görülmektedir.
Kaynakça
Laudon K. C, J. P. Laudon, «Management Information System:
Managing The Digital Firm», Pearson International Edition, Çeviri
Abdullah NARALAN, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü, Erzurum 2010
http://www.atauni.edu.tr/uploads/profilDosyalar/9a5069ed532fc
8b05e4edfd0c54a9582.pdf (Laudon 10. Baskı Türkçe Ders Notu)
Ab
du
llah
NA
RA
LAN
Recommended