buddhism.rilc.ku.ac.thbuddhism.rilc.ku.ac.th/chachawarn/coursesyllabus/388111/... · Web viewเล...

กตตกรรมประกาศ

โครงงานฉบบนสำาเรจได ดวยความกรณาของอาจารยชชวาลย ชงชย อาจารยทปรกษาโครงงาน ซงไดใหคำาปรกษา ขอชแนะ และความชวยเหลอใน หลายสงหลายอยางจนกระทงลลวงไปไดดวยด ผจดทำาโครงงานรสกซาบซงเปนอยางยงและขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสนดวย ขอบคณและขอบใจ เพอน ๆ พ ๆ นอง ๆ ในภาควชาวทยาการคอมพวเตอร ทกคน ทไดใหคำาปรกษา และเปนกำาลงใจรวมถงผมพระคณทกทานทมไดเอยนามไว ณ ทนขอบคณเวบไซตทางศาสนาทใหขอมลและรายละเอยดตางๆ เกยวกบการศกษาในครงน

สดทายน ขอขอบคณพ TA ทกคน ทคอยใหคำาปรกษาและแนะนำา พรอมทงวจารณ ในการทำาโครงงาน มาโดยตลอด ณ ทนดวย

คณะผจดทำา

~ 1 ~

บทคดยอ

เตาเปนทกอยาง เปนทงผสราง เปนทงคณธรรมดานตางๆ เพราะฉะนนจงมผตความหมายเตาไปตางๆ กน เชน เปนกฏบางจารตบาง วถชวตบาง คณสมบตบาง พระพรหมธรรมชาตบาง โมกษะบาง และนพพานบาง แตในความเหนสวนตว เตานาจะตรงกบ ธรรมในพทธศาสนามากกวาอยางอน เพราะคำาวา ธรรม มความหมายกวาง หมายทงธรรมชาต กฎธรรมชาตและผลของธรรมชาต นอกนยงหมายถงธรรมหรอคณธรรมอยางทเขาใจกน และในความหมายน ธรรมกมหลายระดบ ตงแตระดบศลธรรมธรรมดาจนถงระดบสงสดคอนพพาน ดงนนธรรมจงมความหมายกวางทสดและลกทสด เตากเชนกน และทวาเตาเรยกขนานไดมใชเตาทแท กทำานองทวา คำาสอนของพระพทธเจาไมใชตวสจธรรม แตเปนเพยงคำาอธบายตวสจธรรมเทานน ดจสลากยากบตวยากฉนนน ทงนกเพราะตวสจธรรมเปนนามธรรมไมอาจรไดทางประสาทสมผส จะรกทางใจเทานน ผทเขาถงตวสจธรรมแลว ยอมรแจงเฉพาะตววาสจธรรมเปนอยางไร แตกไมอาจนำามาอธบายใหคนอนเขาใจอยางแทจรงไดเตากเชนกน เปนเรองถกเถยงกนไดไมมทสนสดดงกลาวแลว เหลาจอทราบความยงยากนด จงไดกลาววานกปราชญครนสดบเรองเตาแลวกใครปฏบตตามดวยความพากเพยรผฉลาดปานกลายสดบแลว กเชอบางไมเชอบางไมมนคงสวนผทตำากวานนสดบแลว กพากนหวเราะเยาะความจรงถาคนเหลานไมหวเราะเตากจะไมใชเตาเทานนเอง ฯลฯ จากการได… …ศกษาปรชญาเตา ทำาใหเหนวา

~ 2 ~

ปรชญาเตามจดหมายใหคนมงเขาหาทางธรรม สละทางโลก ไมสนใจลาภยศชอเสยง มงหาความสงบ ดำารงชวตอยางเรยบงายกลมกลนกบธรรมชาต มขนต มเมตตากรณา และบำาเพญสมาธจต มเตาเปนจดหมายปลายทาง

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ บทคดยอ

แนวคด 4

ประวตศาสนา 5-6ประวตศาสดา 7-9คมภรในศาสนา 10หลกคำาสอนทสำาคญ

10-12~ 3 ~

หลกความเชอและจดหมายสงสด12

นกายในศาสนา12

พธกรรม 13-14

สถานททำาพธกรรม14-15

สญลกษณของศาสนา16

ฐานะของศาสนาในปจจบน16

บรรณานกรม

แนวคด

ศาสนาเตา เกดในประเทศจน ประมาณ 61 ป กอนพทธศกราช เร มแรกนนยงไมเปนศาสนา เปนเพยงปรชญาเทานน ไมมพธกรรม ไมมขอปฏบตอะไรเปนพเศษมากไปกวาขอคดและคำาสอน ตอมาภายหลงจงไดพฒนาขนเปนศาสนาทมองคประกอบตามลกษณะของศาสนา ศาสนาเตาเปนอเทวนยม ศาสดาของศาสนาเตาคอ เลาจอ

~ 4 ~

  คมภรของศาสนาเตา คอคมภรเตาเตกเกง หลกค ำาสอนทสำาคญในศาสนาเตา มดงน สมบตอนเปนรตนะ 3 ประการ ชวตจะดไดตองกลมกลนกบธรรมชาต ลกษณะคนดและชวตทมสขสงสด ความบรสทธ อ นย งใหญ 3 ประการ และปรชญาในการด ำาเนนชวต 4 ประการ

  ศาสนาเตามพธกรรมทส ำาคญดงน พธบรโภคอาหารเจ พธ ปราบผปศาจ พธไลผราย พธสงวญาณผตาย และพธกราบไหวบชาวญญาณของบรรพบรษ จดหมายปลายทางสงสดของชวตของศาสนาเตา อนเปนความสขทแทจรงและนรนดรกคอ เตา การทจะเขาถงเตา หรอรวมอยกบเตาเปนเอกภาพเดยวกนได จะตองบำาเพญตนใหดำาเนนไปตามทางของธรรมชาต ใหมความ สงบระงบ ครองชวตในทางทกลมกลนกบธรรมชาตสามารถท ำาใจใหสงบตามทางของธรรมชาต(เตา) ชาวเตาเชอวาชวตในโลกนมคร งเดยว จากนนไปสโลกวญญาณชวนรนดร 

ศาสนาเตามอยหลายนกาย แตวามนกายใหญๆ 2 นกาย คอนกายเชง-อ และนกายชวน-เชน ศาสนาเตามสญลกษณเปนรปเลาจอขกระบอ และสญลกษณอกอยางหนงคอรปหยน-หยาง

ฐานะปจจบนของศาสนา ปจจบนนศาสนกของศาสนาเตามประมาณ 183 ลานคน กระจายอยในประเทศตางๆ ทชาวจนอาศยอยมาก เชน ประเทศไทย มาเลเซย และสงคโปร เปนตน แตสวนใหญ อยในประเทศจน

~ 5 ~

ประวตศาสนา

เตา เปนสงทแปลก 1คอดงเดมไมไดเปนศาสนา และผทถอกนวาเปนศาสดากไมมสวนรเหนเลย กลาวคอเลาจอไดรบยกยองใหเปนศาสดา แตสมยทยงมชวตอย เลาจอไมเคยประกาศตวเปนศาสดา และไมเคยประกาศตงศาสนาเตา สวนทกลายมาเปนศาสนาเตากเพราะความดและความวเศษแหงความรในปรชญาเตาของเลาจอเปนเหต ทำาใหคนยกยองทานเปนศาสดาภายหลงจากททานสนชพแลวหลายรอยป เรองมอยวาเมอเลาจอสนชพแลวไดมสานศษยผเลอมใสในคำาสอนเปนจำานวนมาก โดยมจงจอหรอ จวงจอเปนหวหนาใหญไดชวยกนประกาศคำาสอนของเลาจออยางแพรหลาย จนเปนเหตใหทางบานเมองไดเหนความสำาคญของเลาจอมากขนจนไดยกยองใหสงขนตามลำาดบ อยางเชน

พ.ศ. 699 จกรพรรดหวน (Hwan) ไดทรงใหจดทำาพธเซนไหวเลาจอเปนครงแรก

พ.ศ. 1193-1227 เลาจอไดรบสถาปนาเทยบเทาพระเจาจกรพรรด ทงใหถอขอเขยนทงหลายของเลาจอเปนขอสอบไลของทางราชการอกดวย

สวนทเตากลายมาเปนศาสนาเนองจากในสมยราชวงศฮน (ราว พ.ศ. 337-763) มนกพรตรปหนงชอ เตย เตา เลง ไดประกาศตนวาสำาเรจทพยภาวะสามารถตดตอกบเทพเจาได จงสถาปนาศาสนาเตา1 Hansen, Chad. 2006. Chinese Philosophy: Daoism. In Donald M. Borchet (ed.). The Encyclopedia of Philosophy. Second edition. New York: Macmillan, Vol. 2: 184-194. Shen, Vincent. 2003. Daoism (Taoism): Classical (Dao Jia, Tao Chia). In Antonio S. Cua (ed.). Encyclopedia of Chinese Philosophy, pp. 206-214. London: Routledge.

~ 6 ~

ขน ณ สำานกภเขาเหาะเมงซวในมณฑลเสฉวน โดยยกเลาจอเปนศาสดา และใชคมภรเตา เตก เกง 1 ซงเปนผลงานของเลาจอ เปนคมภรของศาสนาเตา สวนเตย เตา เลงกไดแตงคมภรสอนศาสนาเตาอกหลายเลม แตละเลมจะหนกไปในทางฤทธเดชเวทมนตรตางๆ   ตลอดถงพธกรรมขลงๆ เพอความสมฤทธผลของเวทมนตร เชนมการปรงยาอายวฒนะกนแลวเปนอมตะ หรอเวทมนตรส ำาหรบเหาะเหนเดนอากาศไดคลายเทวดา เปนตน

เพราะฉะนนศาสนาเตาจงมลกษณะ 2 อยาง คอถาเปนแบบปรชญาเตาของเลาจอกเปนธรรมชาตนยม เรยกวา เตาเจย แตถาเปนอยางคำาสอนของเตยเตาเลง และสงฆราชถดๆ มากเปนแบบไสยศาสตรหรอรหสนยม (Mysticism) อยางเชน จางเตาหลง หรอจางหลง   ผไดรบสถาปนาเปนสงฆราชองคแรกของศาสนาเตา ในราวป พ.ศ. 577 กมดาบศกดสทธเชอกนวาดาบของทานสามารถฆาพวกปศาจแมอยไกลถง 1,000 ไมลได เป นตน ศาสนาเตาท ม ลกษณะอยางนเรยกกนวา เตา เจยว แตในคร งนจะขอกลาวเฉพาะศาสนาเตาในแบบของเลาจอเปนสำาคญ

ศาสนาเตาหลงจากเปนศาสนาแลว กเจรญบางเสอมบาง ทงนกขนอยก บทางบานเมองเปนเหตคอ สมยใดทพระเจาจกรพรรดเลอมใส ศาสนาเตากรงเรอง แตถาตรงกนขามกตกตำา และทกระทบกระเทอนมากทสด ในสมยทคอมมวนสตเขายดครองประเทศจน ความเป นไปของศาสนาเต า สมยก อนการเปล ยนแปลงเป นคอมมวนสตมดงน

พ.ศ. 331 จกรพรรดซฮวงต (Shi Huang Ti) ทรงสงให เผาคมภรศาสนาขงจอ แลวยกศาสนาเตาขนแทน และทรงสงเรอไปยงเกาะวเศษเพอคนหาพฤกษชาตทกนแลวเปนอมตะ

พ.ศ. 699 จกรพรรดหวน (Hwan) ไดทรงจดทำาพธเซนไหวเลาจอเปนครงแรก

~ 7 ~

พ.ศ. 1117-1124 จกรพรรดหว (Wu) ได ทรงจดลำาด บศาสนาเสยใหมโดยใหศาสนา   ขงจออยลำาดบท 1 ศาสนาเตาลำาดบท 2 และศาสนาพทธลำาดบ 3 ตอมาทรงรงเกยจศาสนาเตาและศาสนาพทธจงทรงยกเลกเสย ครนถงพระเจาตง (Tsing) จกรพรรดองคถดมากลบใหสถาปนาศาสนาเตาและศาสนาพทธขนอก

พ.ศ. 1193-1227 เลาจอไดรบสถาปนาเทยบเทาพระเจาจกรพรรด ทงใหใชผลงานการเขยนของเลาจอ เปนขอสอบไลของทางราชการอกดวย

พ .ศ . 1256-1285 จกรพรรด ไกยน (Kai Yuen) ทรงประทานคมภรเตา เตก เกง ไปทวราชอาณาจกรทงเสวยพระโอสถททางศาสนาเตาปรงถวาย แสดงวาพระองคทรงเพมความเชอถอในไสยศาสตรของศาสนาเตามากขนอก

พ.ศ. 1368-1370 จกรพรรดเปาหล (Pao-Li) ทรงขบไลหมอเตาทงหมดใหออกไปอยจงหวดใตสด 2 จงหวดในขอหาวาเจาเลหเพทบาย

พ.ศ. 1348-1390 จกรพรรดหว ซง (Wu Tsung) ทรงสงใหปดวดและสำานกชทงหมดไมวาเปนของศาสนาเตาหรอศาสนาพทธแตตอมากลบสงใหศาสนาเตาเปนศาสนาทพอพระทยของพระองค ทงเสวยพระโอสถททางศาสนาเตาปรงถวาย เพอทรงเปนอมตะและเหาะไดคลายเทวดา

พ.ศ. 2204-2264 จกรพรรดก งส (Kang Hsi) ทรงสงลงโทษหมอเถอนพวกศาสนาเตา รวมถงคนทมารบรกษาดวยทงทรงหามชมนมและเดนขบวนของผนบถอศาสนาเตาทรงพยายามบบคนศาสนาเตาทกนกาย

พ.ศ. 2443 เกดพวกขบถมวยขนในนกายหนงของศาสนาเตา พวกนเชอวารางกายอยยงคงกระพนตอลกปนของตางชาต ทงนกเพราะเชอตามคำาสอนของศาสนาเตาทวาเมอมาเปนทหารกไมตองเกรงกลวตอศาสตราวธใดๆ ทงสน

~ 8 ~

ศาสนาเตาเคยเจรญรงเรองในประเทศจน มคมภรทางศาสนา มนกบวชทเรยกวาเตาสอ หรอเตายน มศาสนสถานและพธกรรมเปนของตนเอง และตอมาราว พ.ศ. 966 จกรพรรดจนทรงแตงตงสงฆราชและผสบตำาแหนงแทนมฐานะเปนเทยนจอ หรออาจารยสวรรค คร นราว พ.ศ. 1559 จางเท ยนจ อได รบพระราชทานอาณาเขตกวางขวางในเมองเกยงส ถำากวางขาวบนภเขามงกร-เสอ ซงเชอกนวา จางเตาหลงไดพบยาอายวฒนะและสนชพเมออาย 123 ป อยในบรเวณน จงถอกนวาสถานทนเปนทศกดสทธของศาสนาเตา

ประวตศาสดา

ผท ได รบยกยองใหเปนศาสดาแหงศาสนาเตา ค อ เลาจ อ (Lao-Tze) เพราะเปนผใหกำาเนดคมภรเตาเตกเกง และมผลงาน คอ การออกเผยแผคำาสอนแกไขปญหาสงคม ตลอดจนมปฏปทานาเลอมใส มผนบถอ และเอาเปนตวอยางในการดำารงชวต

ช า ต ก ำา เ น ด แ ล ะ ป ฐ ม ว ย

          เลาจอเกดกอน ค.ศ. 604 หรอประมาณกอนพทธศกราช 61 ป (มอายออนกวาพระสมมาสมพทธเจาประมาณ 19 ป) มชวตระหวาง 604-520 กอนครสตศกราช เลาจอเกดในตระกลล (แซล) บดามารดาเปนชาวนาผยากจนในสมยราชวงศจว (ประมาณ 1122-255 กอน ค.ศ.) ณ หมบานเลกๆ ชอ จเหยน ในเมองโฮนาน ภาคกลางของผนแผนดนใหญจน กลาวกนวาเกด ณ บรเวณใตตนหมอน พอคลอดออกจากทองแมทารกมผมขาวโพลนออกมา จงไดนามวา เลาจอ หรอ เลาสอ แปลวา เดกแก หรอ เฒาทารก แตโดยความหมายแลวคำาวาแกนนหมายถงแกความร ไมใชแกเพราะอยนาน หรอไมใชแกเพราะกนขาว ไมใชเฒาเพราะ   อยนาน นนกคอวาเมอวาโดย

~ 9 ~

สภาพรางกายแลว เลาจอเปนเดก แตเมอวาโดยระดบสตปญญาแลวเลาจอมระดบสตปญญาเยยงผใหญ ความเปนปราชญมมาตงแตเปนเ ด ก ท า ร ก แ ส ด ง ถ ง ค ว า ม ม อ น า ค ต ท ย ง ใ ห ญ แ ล ะ ก า ว ไ ก ล

           บางตำารากลาวไววา นอกจากจะคลอดเปนทารกผมขาวโพลนออกจากทองแมแลว ยงแสดงปาฏหารย คอ มอซายชไปบนทองฟา มอขวาชลงแผนดน พรอมทงเปลงวาจาวา  "ในฟาเบองบน แ ล ะ ใ น ด น เ บ อ ง ล า ง เ ต า เ ท า น น ค ว ร เ ป น ท ส ก ก า ร ะ "

           บางตำารากลาวไววา เลาจออยในครรภมารดาถง 62 ป พอคลอดจากครรภมารดากแกผมหงอกขาวความจรงแลวไมนาจะเปนเชนนนได นาจะหมายความในเชงเปรยบเทยบวา การทเลาจอไดคนพบเตาเปนการเกดใหม (ครงท 2) กไดกลาวคอ เลาจอไดใชเวลาในการพยายามคนควาหาวชาความร ไมเกยวของกบสงคมเลย เมอไดหลกลทธแลว และเชอวาดแลวกออกเผยแผ ตอนนนอายของทานได 62 ป ก เท าก บว าท านได เก ดใหม เหมอนก บท านอย ในครรภ ม า ร ด า 62 ป จ ง ไ ด ค น พ บ ล ท ธ ใ ห ม ค อ เ ต า

           เลาจอเปนคนฉลาดมาตงแตเดกชอบคดลกชางไตรตรองเปนนสยตงแตเยาววยไดรบการศกษาจากธรรมชาตมากกวาจากคนไดรบการศกษานอกระบบมหมคนและชวตเปนสถาบนการศกษาเฉพาะตว

ช ว ต ม ช ฌ ม ว ย

          เมอเลาจอ 1 โตขนทางบานเมองเหนวาเปนคนฉลาดมสตปญญาด จงรบเขาเปนขาราชการในตำาแหนงบรรณารกษ ทำาหนาทเปนหวหนาหอสมดหลวงทนครลกเอยง อนเปนราชธานของกษตรยราชวงศจว รบผดชอบทำาจดหมายเหตเปนอาลกษณของพระเจาแผนดนเลาจอไดเปนขาราชการทำาหนาทใหกบกษตรยราชวงศจวเปนเวลา

~ 10 ~

นาน ไดมโอกาสศกษาเหตการณ ศกษางาน ยงเหนความจรงอะไรหลายอยางมากมาย ทานเปนขาราชการชนผใหญ เปนผปฏบตตามลทธเตา เปนผมคณธรรมสง เมอมาถงสมยหนงซ งประเทศชาตประสบปญหายงเหยงเพราะการฉอราษฎรบงหลวง การเอารดเอาเปรยบในระหวางขาราชการดวยกน ผนำาของประเทศไมสามารถจะแกไขได เลาจอเออมระอาทจะอยกบบคคลทไรคณธรรม จนเกดความทอแทใจ เมอหมดหนทางจะแกไขใหดขนได เลาจอจงคดแกปญหาใหแกตนเอง โดยการหลกหนสละตำาแหนงสงในราชการเสย ปลกตวออกไปจากสงคม ออกเดนทางจากแควนโฮนานแลวทองเทยวหนความยงยากไปทางท ศตะวนตก (ประเทศอนเด ย หรอท เบต) ลกษณะรางกายและอากปกรยาของเลาจอกลาวกนวาเปนชายศรษะลาน หนวดเครายาว เดนทางไปทใดมกจะขควายคชพเปนพาหนะ

ช ว ต ป จ ฉ ม ว ย

          เมอเลาจอเหนอยหนายสงคมและลาออกจากราชการแลวไดใชควายคชพเปนพาหนะทองเทยวไปสอนคนยงทตางๆ วนหนงไดพบกบขงจอซงเปนนกปราชญจนคนสำาคญอกคน ทงสองไดสนทนาเชงปจฉาวสชนาธรรมแกกนโดยเลาจ อไดแนะน ำานกปราชญหนมให ระมดระวงอยาทะเยอทะยานมากนกดงตวอยางขอความทสนทนาโ ต ต อ บ ก น ต อ ไ ป น

          ขงจอบอกเลาจอดวยความเคารพวา ปรารถนาทจะแสดงคารวะตอทานนกปราชญทงผใหญในอดต เลาจอ ตอบวา คนททานจะแสดงคารวะเหลานนไมมชวตเหลออยแลว เหลอแตเถาและกระดกเ ล ก ค ด เ ส ย เ ถ ด อ ย า ป ร า ร ภ ก ร ะ น น เ ล ย

          ขงจอถามถงเรองเตาวา ศกษามากมากแลว ไมเคยรวาอะไรคอเตา เลาจอกลบตอบเปนทำานองยอนถามวา ถาเตาเขามาอยทตว

~ 11 ~

คนไดใครเลาจะไมปรารถนาเตาทำาไมทานจงไมหาเตามาอยกบตวเลา

          ขงจอกลบไป พวกศษยถามวาเปนอยางไรบาง ขงจอตอบวา "นกบนอยางไรขาพเจากเคยร ปลาวายนำาอยางไร สตวอนวงอยางไรกร และรถงวาจะจบสตวนนไดอยางไร สตวบางชนดตองใชบวงจบ บางชนดตองใชเหยอจบ อกหลายชนดตองใชธน แตเดยวนมสตวอกชนดหนง คอ มงกร ขาพเจาบอกไมไดวามนเลอยขนไปอยบนทองฟาไดอยางไร ไมรวามนผานกอนเมฆหรอผานขนไปบนสวรรคดวยวธไหน วนนขาพเจาไดพบกบทานเลาจอพบแลวกทำาใหปลงใจวาทานเลาจ อ  "เ ป น ม ง ก ร "ซ ง ย า ก ท จ ะ เ ข า ใ จ

          เลาจอเปนเหมอนมงกรทนากลว และเหนอกวาทใครจะเขาใจ เปนผใฝฝน แสวงหาความจรงของโลก นยมการดำาเนนชวตตามธรรมชาต ใครทำาผดทำาถก เลาจอเหนวาธรรมชาตลงโทษและใหคณเอง เลาจอมองเหนโลกเปนบวง เหนอยหนายโลก เลาจอบอกวาปลอยใหโลกเปนไปตามทางของมน โลกกจะสขสบายเอง เลาจอจงปรากฏแกขงจอเหมอนคนทฝนถงโลกอน โผผนอยในระหวางกอนเมฆแหงความคดฝนของตนเอง สวนขงจอกคงจะปรากฏแกเลาจอเหมอนคนเจากเจาการทวนวายในเร องราวของคนอน บร ษผม อทธพลมากทสดของของจนทงสองนแตกตางกนอยางแทจรงในวธการ ทจะแกไขปญหาโลกปญหาสงคม ดวยวธการของตนเอง พดงายๆ ขงจอหนกไปในทางโลก ตองการอยในโลก สวนเลาจอสอนหนกไปในทางธรรม ตองการออกนอกโลก แมจะแตกตางกนในวธการและพฤตกรรม แตกมเปาหมายตรงกน นนกคอ ความสนตสขข อ ง ป ว ง ม น ษ ย ช า ต โ ด ย เ ฉ พ า ะ ผ น แ ผ น ด น ใ ห ญ จ น

          เลาจอบำาเพญตนเปนผมกนอยสนโดษ ชอบความเรยบงาย ชอบความสงบสงด ความไมวนวาย พอใจความถอมตว มงรกษาความด และชวยทำาประโยชนแกผอนดวยเมตตาจต ลกษณะดงกลาว

~ 12 ~

เปนลกษณะเฉพาะตวของเลาจอดงทปรากฏในคมภรเตาเตกเกงวา

          "หมชนทงหลายเปนผมความสข ขาพเจาเปนคนชอบสงด ชอบอยแตลำาพง จงตเตยน ขาพเจาเถด ขาพเจาไมตองการความสขเชนหมชนทงหลาย ขาพเจาเปนคนโงคนขลาด ขาพเจาเปนคนแตกตางจากผมความสขทงหลายขาพเจาจากคนทงหลายมาเพอแสวงหาเ ต า  (ส ภ า พ อ น เ ป น ไ ป ต า ม ธ ร ร ม ช า ต )"

           "ชาวโลกทงปวงกลาววาขาพเจาเปนปราชญ ขาพเจาหาไดเปนดงคำากลาวของคนทงหลายไม แตขาพเจามสมบตอนเปนแกว 3 ประการในตวขาพเจา ซงขาพเจาพยายามใหเกดมขนในตนเสมอ และคนทงหลายควรดแลและรกษาไวใหด สมบต 3 อยางนน คอ ความเมตตากรณา ความกระเหมดกระแหม และความออนนอมถอมตน"

          "ถอยคำาของขาพเจางายทจะร งายแกการปฏบต แตไมมใครสามารถรและปฏบตได เพราะวาคนทงหลายไมรจกธรรมชาตและไมร จ ก ข า พ เ จ า ด ว ย "

          ลกษณะอนเปนคณธรรม 3 ประการ คอ ความเมตตากรณา ความกระเหมดกระแหม และความออนนอมถอมตนถอวาเป นแ ก ว 3 ป ร ะ ก า ร ภ า ย ใ น ต ว ข อ ง เ ล า จ อ

          เลาจอมอายยนยาว อาจจะมอายยนยาวกวา 160 ป กได ปราชญบางคนกลาววามากกวา 200 ป ทงนเพราะเช อวาเลาจอปฏบตเขาถงเตา ผเขาถงเตาจะมอายยนหรอไมตาย หรอถาตายรางกายกจะไมเป อยเนา เลาจอไดใชควายคชพเปนพาหนะเดนทางหนจากผนแผนดนใหญไปเร อยๆ มงหนาส ท ศตะวนตก เม อไปถงพรมแดนทผานเขาออกนายดานผกำากบทางผานเขาออกอยจำาเลาจอได จงไดขอรองเลาจอวากอนจะจากไปขอใหชวยชแจงเร องปรชญา

~ 13 ~

แหงชวตทไดผานมา บนทกไวเพอประโยชนแกคนรนหลง เลาจอยนยอมใหทำาบนทกคำาสอนของตนไวให สวนใหญเปนเรองหลกเกยวกบสากลโลก ธรรมชาตและชวต ใหช อวา  "เตา-เตก-เกง" (Tao-Teh-Ching) เปนคำาประมาณ 5,500 คำา พวกศษยไดรวบรวมขนเปนหนงสอเลมหนง ซงภายหลงกลายเปนคมภรส ำาคญของศาสนาเ ต า

         ตงแตขนหลงควายจากไปคราวนนแลวเลาจอกสาบสญไปไมไ ด ก ล บ ม า ใ ห ใ ค ร เ ห น ห น า อ ก

          เน องจากชวตบ นปลายของเลาจ อเป นชวตท สงบสงด แสวงหาธรรม หาความกลมกลนกบธรรมชาต ผนบถอลทธเลาจอในสมยตอมาจงบำาเพญตนเปนนกบวช อาศยอยตามภผาปาไม บำาเพญตนเปนผเสยสละความวนวายทงหลายในโลกเปนเตาสอมความเปนอ ย ต า ม ภ า ว ะ ข อ ง ธ ร ร ม ช า ต

          ชาวจนนบถอเลาจอวาเปนมหาปราชญผยงใหญของจน ไดสรางปชนยวตถเปนอนสรณสถานทระลกทบชาขน ณ หมบานจเหยน อนเปนถนกำาเนดของเลาจอ ยงนานวนคำาสอนของเลาจอกยงแพรหลายกลายเปนฐานใจของชาวจน พระเจาจกรพรรดองคหนงของจนทขนเสวยราชยระหวาง พ.ศ. 1193-1231 ประกาศเปนพระราชกฤษฎกายกยองเลาจอ ขนเปนปฐมจกรพรรด

ค ม ภ ร ใ น ศ า ส น า 2           คมภรของศาสนาเตา คอ คมภร เตา เตก เกง (Tao-Teh-Ching) คำาวา "เตา" หรอ "เตา" แปลวา ทาง "เตก"  แปลวา บญ ความด หรอคณธรรม " เกง"  แปลวา สตร หรอวรรณคดชน

2 สวรรณา สถาอานนท. 2539.  กระแสธารปรชญาจน: ขอโตแยงเรอง ธรรมชาต อำานาจ และจารต. กรงเทพ: สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

~ 14 ~

สง รวมกนแลวอาจแปลไดความวา คมภรแหงเตาและคณความด ตามประวตกลาววา เลาจอเขยนขนหลงจากไดลาออกจากตำาแหนงบรรณารกษแหงหอสมดหลวง และไดมอบใหนายดานทพรมแดนระหวางประเทศจนกบธเบต อกษรจารกเปนภาษาจน จดเปนหวขอได 81 ขอ เปนถอยคำา 5,500 คำา

หลกธรรมในคมภรเตาเตกเกง แสดงถงเตามลกษณะเปนพลงงานชนดหนงททำาให สงทงหลายเกดขนเคลอนไหว และควบคมสงทงหลายเหลานนใหเปนไปตามธรรมชาต นอกจากนยงบรรจหลกธรรมทสอนใหคนมคณธรรม ไมควรทะเยอทะยาน ไมโออวด ไมแขงดแยงความเปนใหญ ใหมความสนโดษ เปนตน สรปแลวกเปนเร องเกยวกบเตา คณธรรม และจรยธรรม

หลกคำาสอนทสำาคญ 3 1 สมบตอนเปนรตนะ (แกว) 3 ประการ4

สงททานเลาจอสอนใหบำาเพญใหเกดใหมในทกๆ คน เพอความอยดของสงคม กคอ รตนะ 3 ประการ ดงทเลาจอไดกลาวไววา "ชาวโลกทงปวงกลาววาขาพเจาเปนนกปราชญ ขาพเจาหาไดเปนดงคำากลาวของคนทงหลาย แตขาพเจามสมบตอนเปนแกว 3 ประการ อยในตวขาพเจา ทคนทงหลายควรดแลและรกษากนไวใหดคอ

1. ความเมตตากรณา

3 ศรญญา อรณขจรศกด. 2547. ภาษาและความเปนจรงในคมภรเตาเตอจงและจวงจอ. ใน สวรรณา สถาอานนท (บรรณาธการ). ความเรยงใหมรอสรางปรชญา, หนา 437-519. กรงเทพ: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. (เนนอภปรายเรองความสมพนธระหวางภาษากบความเปนจรงในทศนะของสำานกเตา และถกเถยงวาสำานกเตามทาทเปนวมตนยมทางภาษาหรอไม)4 Ames, Roger T. (ed.). 1998. Wandering at Ease in the Zhuangzi. Buffalo New York: SUNY Press. (รวมบทความเกยวกบปรชญาจวงจอในประเดนตางๆ เชน บทบาทของความขบขนในจวงจอ นยสำาคญของมตรภาพระหวางจวงจอกบฮยจอ  และความรทแทในทศนะของจวงจอ)

~ 15 ~

2. ความกระเหมดกระแหม3. ความออนนอมถอมตน

2    ชวตจะดไดตองกลมกลนกบธรรมชาต5

เลาจอสอนใหคนเราดำาเนนชวตใหกลมกลนกบธรรมชาตใหมากทสด คนจะท ำาดและทำาช วไมต องมกฎหมายบงคบ แตปลอยให ธรรมชาตใหคณและลงโทษเอง ใหเอาธรรมะเขาสอธรรม เอาความส ต ย เ ข า ส อ ส ต ย เ อ า ค ว า ม ด เ ข า ส ค ว า ม ช ว3 ลกษณะคนดและชวตทมสขสงสด6

เลาจอสอนไววา "คนดทสดมลกษณะเหมอนนำา นำาทำาประโยชนใหแกทกสง และไมพยายามแกงแยงแขงดกบสงใดๆ เลย นำาขงอยในทตำาทสด ซงเปนทใกลเตา..." (สงทงหลายเจรญเตบโตขนมาดวยนำา แตนำาไมพยายามจะเลอนตวเองใหไปอยระดบสง นำากลบพอใจอยในทตำาททกสงทกอยางพยายามหลกเลยง นแหละคอลกษณะหรอธรรมชาตของ "เตา" )

ชวตทเปนไปงายๆ ไมมการแกงแยงแขงเดน แขงด ปลอยใหเปนไปตามววฒนาการของธรรมชาตไมมการดนรนเพอแสวงหาตำาแหนงหนาท ใหเกดอำานาจแกตน ทำาประโยชนให  ผอนโดยไมหวงผลตอบแทนคอ ชวตทมสขสงสด ตามทรรศนะของเลาจอ

4 ความบรสทธอนยงใหญ 3 ประการสงทเลาจอสอนใหบคคลเหนและตองถอเปนหลกสำาคญของ

ศาสนาเตา นนกคอ ความบรสทธอนยงใหญ 3 ประการ ไดแก

5 Chang, Chung-yuan. 1963. Creativity and Taoism. New York: Harper & Row. (เปนงานทอภปรายถกเถยงเกยวกบอทธพลของปรชญาสำานกเตาทมตอวฒนธรรมและสนทรยศาสตรของจน)6 Kjellberg, Paul and Philip J. Ivanhoe (eds.). 1996. Essays on Skepticism, Relativism, and Ethics in the Zhuangzi. Buffalo New York: SUNY Press. (รวมบทความเกยวกบประเดนวมตนยม สมพทธนยมในปรชญาจวงจอ) P a g e | 10

~ 16 ~

1.    สาระหรอรากฐานเดม (ซง) ขอนมงถงสวรรค เรยกวา ว-ซง เทยนชน หรอเทยน-เปาชน โดยบคลาธษฐานเปนมหาเทพสถตอยในอาณาจกรแหงความบรสทธ มพระวรกายเปนหยก ทรงเปลงรศมดจแสงสวางจากดวงอาทตยใหคนเหนความจรงในโลก

2.    พลง (จ) คอ พลงแหงสตปญญาความสามารถ เรยกวา วซ-เทยนชน หรอ หลงเปาชน โดยบคลาธษฐานเปนมหาเทพ สถตอยในอาณาจกรแหงความบรสทธ ทรงแบงเวลาออกเปนวน คน ฤด ทรงเปนเจาแหงธรรมชาตคแหงโลก คอ หยางและหยน (ในโลกนลวนมค เชน มด สวาง, พระอาทตย พระจนทร, หญง ชาย เปนตน)

3.    วญญาณ เรยกวา ฟานซง-เทยนชน หรอเชนเปาชน โดยบคลาธษฐานเปนจอมแหงวญญาณทงหลาย สถตอยในอาณาจกรอนเปนอมตะของอมรทงปวง และเปนผทรงความบรสทธย ง เปนมหาเทพเทากบตวเลาจอผเปนวญญาณบรสทธอวตารลงมาสงสอนมนษย ถาจะเปรยบกเทากบปรมาตมนหรอพระพรหมในศาสนาพ ร า ห ม ณ 5 ปรชญาในการดำาเนนชวต ม 4 ประการ ชวตจะดได จะตองดำาเนนในทางดงน

1.    จอไจ   คอ รจกตวของตวเองใหถกตอง2.   จอเซง คอ ชนะตวเองใหได3.    จอจก คอ มความรจกพอดวยตนเอง4.    จอเตา คอ มเตาเปนอดมคต

หลกความเชอและจดหมายสงสด 7

7 Ames, Roger T. (ed.). 1998. Wandering at Ease in the Zhuangzi. Buffalo New York: SUNY Press. (รวมบทความเกยวกบปรชญาจวงจอในประเดนตางๆ เชน บทบาทของความขบขนในจวงจอ นยสำาคญของมตรภาพระหวางจวงจอกบฮยจอ  และความรทแทในทศนะของจวงจอ)

~ 17 ~

ปรชญาเตา เชอวาเตาเปนธรรมชาตทศกดสทธและเปนพลงแหงความดงามสงสดทกอยาง เพราะฉะนนแตละคนควรมงเขาถงเตาและใครทสามารถเขาถงเตากจะเปนอมตบคคลอมตบคคลอาจเรยกไดหลายอยาง เชน สตยบคคลบาง ฤาษบาง เทพเจาบาง ผวเศษบางอมตบคคลม 2 แบบ คออมตบคคลปา และอมตบคคลบานคอ ฤาษทหลกหนจากสงคมอยตามปาเขาลำาเนาไพร หาความวเวกมเตาเปนจดหมาย

ความเชอของศาสนาเตาแบบเตา เจยว เปนไปในทางอภนหารและความลลบ

จดมงหมายสงสดของทง 2 นกายกเพอเขาถงเตาเหมอนกนจะตางกแตแบบ เตา เจย มงเขาถง เตา จตจะมแตความสงบสขเพราะร เทาทนความจรง  สวนแบบเตา เจยวมงเขาหาเตา เพอน ำามาใช ประโยชนในดานตางๆ เชน ทำาเสนหเลหกล ดโชคชะตา รกษาโรค คงกะพนชาตร และเหาะเหนเดนอากาศ เปนตน

นกายในศาสนา

ศาสนาเตามอยหลายนกาย มนกายใหญอย 2 นกาย คอ นกายเชง-อ และนกาย ชวน-เชน นกาย เชง-อ เปนนกายฝายใต เพราะเจรญอยแถบทางใตของแมนำาแยงซ นกายนมงไปในทางอทธฤทธของอาจารยสวรรค จงมอกชอหนงวา นกายเทยนจอ เชอกนวา จาง เตา หลง เปนอาจารยสวรรคคนแรก มดาบศกดสทธสามารถฆาปศาจ แมอยไกลถง 1,000 ไมลได นกายนเชอเร องโชคลางอภนหารและคาถาอาคม จงมคาถาอาคมมากมาย เชน คาถาขอฝน คาถากนฝน คาถากนผ เปนตน นอกจากนยงถอการเขาทรงเปนสำาคญอกดวย

~ 18 ~

นกบวชของนกายนมความเปนอยแบบชาวบานทวไป และมครอบครวได

สวนนกายชวน-เชน เปนนกายฝายเหนอ เพราะเจรญอยแถบทางเหนอแมนำาแยงซ เปนนกายทมงดำาเนนตามคำาสอนเตา จงมปฏปทาดำาเนนชวตใหกลมกลนกบธรรมชาต รกสงบ เปนอยอยางเรยบงาย ศาสนกจำานวนไมนอยจะสละบานออกไปอยวด รบประทานอาหารมงสวรต ทงจะอดอาหารในบางโอกาส สวนนกพรตจะแตงงานไมได ดมนำาเมาไมได นกายนมความโนมเอยงทจะรวมทง 3 ศาสนา คอศาสนาเตา ศาสนาขงจอ และศาสนาพทธเขาเปนอนเดยวกน

พธกรรม 8 พธกรรมทสำาคญดงน พธบรโภคอาหารเจ พธปราบผปศาจ พธ

ไลผราย พธสงวญาณผตาย และพธกราบไหวบชาวญญาณของบรรพบรษ จดหมายปลายทางสงสดของชวตของศาสนาเตา อนเปนความสขทแทจรงและนรนดรกคอ เตา การทจะเขาถงเตา หรอรวมอยกบเตาเปนเอกภาพเดยวกนได จะตองบำาเพญตนใหดำาเนนไปตามทางของธรรมชาต ใหมความ สงบระงบ ครองชวตในทางทกลมกลนกบธรรมชาตสามารถทำาใจใหสงบตามทางของธรรมชาต(เตา) ชาวเตาเชอวาชวตในโลกนมครงเดยว จากนนไปสโลกวญญาณชวนรนดร

พธบรโภคอาหารเจ ศาสนกชนเตาในสมยตอมาไดมลกษณะผดเพยนไปจากหลกการในคมภรเตาเตกเกง คอมทงเชอถอในเร องไสยศาสตรทงในทางทปรบใหมความประพฤตปฏบตชอบโดยนำาเอาศล 5 ทางพทธศาสนาไปเปนแนวปฏบต และมการบรโภคอาหารแบบ

8 Munro, Donald J. 1969. The Concept of Man in Early China. Stanford: Stanford University Press. (งานศกษาปรชญาสำานกเตาในประเดนเรองธรรมชาตของมนษยและจรยศาสตร)

~ 19 ~

มงสวรตคอไมบรโภคเนอสตว จดใหมเทศกาลของการบรโภคอาหารเจประจำาปขน ผทถอเครงครดอาจปฏญาณตนทจะบรโภคอาหารเจเปนประจำาตลอดชพ ผทคอนขางเครงครดจะเวนอาหารเนอสตวในวน 1 คำา และวน 15 คำา ของเดอนทางจนทรคตของจน แตคนสามญธรรมดาทวไป จะถอบรโภคอาหารเจปละ 1 ครง เปนเทศกาลกนเจ คอ ตงแตวน 1 คำา เดอน 9 ตดตอกนไปเปนเวลา 10 วน ซ งตกราวๆ เดอน 11 ของไทย และในการกนเจตามเทศกาลน   ผจะกนเจตองลางทองกอนถงกำาหนด 3 วน และบางคนอาจกนเจปดทายอก 1-3 วน

พธปราบผปศาจ ศาสนกชนเตาเชอวาภตผปศาจรายตางๆ นน สามารถทจะขบไลและปองกนไดถารจกวธ เชน ถาเดนปากตองรองเพลงหรอผวปากใหเปนเสยงเพลง ผเจาปาไมชอบเสยงเพลง เมอไดยนเสยงเพลงกจะหนใหหางไกลเหมอนยงกลวควนไฟหรอถากลววาผจะเดนตามเขาไปในบานดวย พอเดนมาถงประตบานกตองหยดยนหมนตวสก 2-3 รอบกอนแลวคอยเขาบาน เพราะถามผตามมาจะทำาใหมนหนามดตาลาย ถงกบวงชนกำาแพงหรอร วบานกได หรอจะวาดรปปาไมนอยใหญไวทประตบาน เมอภตผมารรายตางๆ มาเหนเขากจะเขาใจวาเปนปาใหญซงเปนทอยของพวกมนมากกวาทจะเปนชองหองหอของใครๆ แลวกจะไมทำารายแกผใด เปนตน

พธกรรมไลผราย พวกเตาเชอวามภตผปศาจรายมากมายคอยหลอกหลอนทำารายผคน เชน ปรากฏรางนาเกลยดนากลว หรอทำาเสยงแปลกๆ เปนตน ทำาใหคนถกหลอกเจบปวยได จงเกดกรรมวธไลผรายขนมา โดยมพระเตาเปนผประกอบพธ พระเตาแตละรปทมาประกอบพธจะสวมหมวกตดดาว 7 ดวง และผายนต เมอเร มพธ พระเตา 5 รป จะถอธง 5 ธง คอธงสเขยว สแดง สเหลอง สขาว และสดำา โดยแตละรปจะยนอยแตละทศ คอทศตะวนออก ตะวนตก กลางและ

~ 20 ~

ทศเหนอ ในพธจะแขวนรปเทพเจาของศาสนาเตาไว จดธปและนำานำามาทำานำามนต พระเตาจะบรรเลงเคร องดนตร พระเตาองคหนงถอดาบและนำา อกรปหนงจะถอธงมดาว 7 ดวง และอกองคหนงจะถอแสคอยขบไลพวกผปศาจราย พระเตาทงหมดยงจะตองชวยกนสวดอญเชญเทวดาตางๆ ใหมาชวยจบผรายใหหมดไปดวย

พธสงวญญาณผตาย คนจนใหความสำาคญตอบรรพบรษมาก ถอเรองสายโลหตเปนสำาคญ ดงนน เมอมญาตตายจะตองประกอบพธกรรมเพอชวยใหวญญาณคนตายไปสสคต อยอยางเปนสข ไมถกผปศาจรายรบกวน การประกอบพธกลดหลนกนไปตามฐานะผตายและเจาภาพ อยางเชน คนชนสงตาย และเจาภาพเปนผมฐานะดกอาจนมนตพระเตามาประกอบพธถง 49 รป และประกอบพธนานถง 49 วน แตถาคนชนกลางตาย กอาจนมนตพระเตาอยางนอย 1 รป มาประกอบพธตงแต 1-3 วนตามแตฐานะการเงนของเจาภาพพระเตาจะบรรเลงดนตรและรายมนตร ซงเชอกนวาจะชวยใหคนตายพนจากถกลงโทษในโลกวญญาณ ในการทำาพธ พระเตาจะใชสแดงสดเขยนชอ วนเกด วนตายและทอยของผตายลงบนกระดาษสเหลอง 2 แผน และประทบตราประจำาวดลงบนกระดาษ ถอกนวากระดาษแผนนน  จะเปนเสมอนใบรบรองผตาย กระดาษแผน 1 จะใสไวในโลง อกแผนหนงจะถกเผา เชอกนวาถาทำาดงกลาวจะชวยใหวญญาณผตายไปถงเทพเจาโดยตรง ไมตองถกวญญาณทองถนคอยหนวงเหนยว และขณะทหามโลงไปเผา ก จะมพระเตาเด นน ำาหนา คอยสนกระดง บรรเลงดนตร และสวดมนตในขณะเดยวกนดวย

พธกราบไหวบชาวญญาณของบรรพบรษ  ชาวจน ไมเฉพาะศาสนกชนเตาเทานน นยมกราบไหวบชาวญญาณของบรรพบรษ

~ 21 ~

อยางลกซ ง พวกเขามความเช ออยางมนคงวาส งท งหลายไดม วญญาณสงสถตอยทงหมด และเชอวาถาลกหลานมความกตญญกราบไหววญญาณบรรพบรษแลว วญญาณเหลานนจะตองดแลคมครองลกๆ หลานๆ  ผยงมชวตอยใหมความเปนอยอยางรมเยนเปนสข พธปฏบตกคลายๆ กบทชาวจนเมองไทยประพฤตปฏบตกนในแตละป คอ จะพากนไปทำาความสะอาดและตกแตงฮวงซย จดธป เซนสงเวยดวงวญญาณดวยเหลา และอาหาร อกทงเผากระดาษเงนกระดาษทองสงไปใหผตายดวย

สถานททำาพธกรรม

วดหรอสถานททำาพธกรรมของลทธเตามลกษณะเหมอนศาลเจาของจนโดยทวๆ ไปเพยงแตการตบแตงภายในทจะตงแทนทบชานน ออกจะพถพถนและมขอกำาหนดกฎเกณฑมากมาย แมในไตหวนซงเปนแหลงทมผนบถอลทธเตามากกยงมการปฏบตในเร องนตางกนออกไป ระหวางไตหวนทอยตอนเหนอและตอนใต ทงนสบเนองมาจากความเชอในเร องเทพเจาและไสยศาสตร และความตองการทจะทำาใหเกดสรมงคลแกผเคารพบชา

อยางไรกตามโดยทวๆ ไปแลว ภายในศาลเจานยมตดภาพเขยนของเหลาเทพเจาและปรมาจารยคนสำาคญของลทธเตา แตจะตดตงในทศทางตำาแหนงใดนน แลวแตความเชอของแตละทองถน ภาพปรมาจารยทสำาคญของเตามดงนคอ

1.    ภาพของจางเตาหลงในทาขเสอ ซ งเปนตอนหนงของความเชอทเลาสบกนมาวาทานเคยขเสอทะยานขนสสวรรค และกลบลงมาพรอมกบพลงอำานาจแหงสววรคทไดรบจากเทพเจา

~ 22 ~

2.    ภาพของเลาจอในชดสเหลอง ทานเปนปรมาจารยคนสำาคญทเปดเผยคำาสอนอนเรนลบใหแก จางเตาหลง

3.    ภาพของเหวนเจยน ซ งเปน 1 ใน 4 ของนกรบเตาผปกปองศาลเจาทางดานตะวนออก

4.    ภาพของจยในชดสแดง สแดงเปนสญลกษณของดวงอาทตยและหวใจ แสงแหงดวงอาทตยจะชวยขบไลความมดและความชวราย สวนหวใจจะชวยเปดทางใหเราไดตดตอกบเตา ภาพของจยนยมตดไวใกลๆ กบภาพของเตาหลง ในมอของจยจะถอเอกสารสเหลองซงเชอกนวา เปนคำาสงเปดสวรรค

5.    ภาพของพระจกรพรรดในชดนกรบ นยมเรยกกนวา พระจกรพรรดแหงทศเหนอ ภาพของพระองคจะแขวนไวตรงขามกบภาพของจางเตาหลง

นอกจากนยงมการตงโตะพธภายในศาลเจาสำาหรบเปนทวางของเซนไหวตามทศทางตางๆ ภายในศาลจะมของเซนไหวเฉพาะทศนนๆ ทงน ข นอยก บเทพเจาองคใดสถตในทใด และถามการจดพธกรรมใหญมากเทาใด การตงโตะกจะเพมมากขนจนบางครงอาจจะเลยมาภายนอกศาลเจาได

สำาหรบพระผทำาพธกรรมของลทธเตานนม 2 พวก ทงนขนอยกบนกาย ถาเปนพวกชวนเชนเจยว นกบวชในนกายนสวนมากนยมสละโสด ปฏบตเครงครดมาก มการทำาสมาธ และดำาเนนชวตแบบสมถะคลายกบนกบวชในพทธศาสนา ไมใครมพธกรรมทพถพถน สวนพวกนกายเชงอ นกบวชสามารถมครอบครวได และมหนาทท ำาพธกรรมปดเปาความชวราย และเสรมสรมงคลใหแกผทกขรอน เมอ

~ 23 ~

ทำาพธกรรมสำาคญ พระเหลานจะมชดเสอผาสำาหรบทำาพธกรรมโดยเฉพาะ และชดเหลานมความงดงามวจตรพสดารมาก

ชดทใชทำาพธกรรมมทงหมด 3 ชด และแตละชดนนใชในวาระตางกน ชดเหลานไดแก เจยงอ เตาเปา และไหชง

เตาเปา เปนชดทใชบอยมากและเกอบจะทกพธกรรม มสแดง ปกลวดลายหยนหยาง และถาเปนเตาเปาของหวหนาผทำาพธกรรมจะมสสมเพอแสดงใหเหนถงความแตกตางระหวางผชวยทำาพธกรรมและหวหนาพระผทำาพธกรรม ลวดลายชดเตาเปาของหวหนาพระจะละเอยดพสดารปกทงผน แทบไมมทวาง

เจยงอ เปนชดทใชในพธกรรมทเปนทางการและเปนพธกรรมทคอนขางสำาคญ หวหนาพระใสชดนเพอแสดงตนวาเปนคนของสวรรค เนอผาเปนผาไหมสแดง มการปกลวดลายทละเอยดมากแสดงถงสวรรคและจกรวาล ถาหวหนาพระใสชดน ผชวยจะตองใสชดเตาเปา และถาหวหนาพระใสชดเตาเปา พวกผชวยจะตองใสชดไหชง

ไหชง ถาเปนไตหวนทางใตมทงสดำาและสสม เปนชดทใสในพธกรรมพนๆ ทวๆ ไป เชนเวลาสวดมนตและพธกรรมทไมเปนทางการ

สญลกษณของศาสนา 9

9 ปกรณ ลมปนสรณ. 2547. คมภรเตาของเหลาจอ. กรงเทพ: สำานกพมพสรางสรรค. (บทแปลเตาเตอจง พรอมภาษาจน มการแสดงขอคดเหนของผแปลเกยวกบการแปลคำาสำาคญตางๆ ในแตละบท  และมภาคผนวกรวบรวม เตาเตอจงฉบบภาษาไทยทปรากฏในบรรณพภพไทย) P a g e | 15

~ 24 ~

สญลกษณโดยตรงของศาสนาเตากคอ รปเลาจอขควาย อนหมายถง การเดนทางไปยงทตางๆ ของเลาจอมกจะใชควายเปนพาหนะ แมกระทงการเดนทางครงสดทายไปยงพรมแดนของจนตอกบทเบตทางทศตะวนตกเฉยงใต กใชควายเปนพาหนะ และกหายไปทงเลาจอและควายคชพ สญลกษณอกอยางหนงกคอรปหยางและหยน มลกษณะเปนวงกลมแบงเปน 2 สวนเทากนดวยเสนเวน แสดงถงธรรมชาตคของโลก อนหมายถง พลง (จ) อนเปนพลงแหงสตปญญาความสามารถ โดยบคลาธษฐานเปนจอมเทพสถตอยในอาณาจกรแหงความบรสทธ ทรงแบงธรรมชาตออกเปนคๆ เชน มดกบสวาง กลางวนกบกลางคน หญงกบชาย เปนตน

ฐานะของศาสนาในปจจบน

ศาสนาเตาเคยเจรญรงเรองในประเทศจน 1 แตตอมาไดรบความกระทบกระเทอนมาก เมอคอมมวนสตเขายดครองประเทศจนเมอ พ.ศ. 2492 พรรคคอมมวนสตจนถอวาทกศาสนาเปนยาเสพตด ศาสนาตางๆ ถกมองในแงราย เชน ศาสนาขงจอ เปนตวแทนการปกครองแบบเจาขนมลนาย ศาสนาเตากงมงายเชอถอในโชคลาง ศาสนาพทธกมาจากตางประเทศยงเปนเรองนาสงสยวาดจรงหรอไม ศาสนาครสตกเปนศาสนาตางดาว ทงเปนตวแทนจกรวรรดนยมตะวนตก ศาสนาอสลามนอกจากจะเปนศาสนาตางดาวแลว ยงไมเหมาะกบการปกครองในประเทศจน ทกศาสนาจงควรทจะถกกวาดลางออกไป เพอจะไดไมขดขวางตอการพฒนาประเทศ  ดงนนทกศาสนาถงถกเบยดเบยนทกรปแบบ โดยเฉพาะในชวง พ .ศ. 2509 เกดการปฏวตวฒนธรรม สถานการณของทกศาสนายงทรดหนก เพราะถกถอวาเปนความคดเกาคร ำาครใชไมได ไมเหมาะกบสมย

~ 25 ~

ปจจบนจงควรทจะถกกำาจดใหหมดไป ดงนนวดโบสถวหารและศาสนสถานของศาสนาตางๆ จงถกทำาลาย ศาสนกถกจบ ถกทำารายจนศาสนกของศาสนาตางๆ ไมกลาแสดงตววานบถอศาสนา และนนเอง ชาวเตาบางสวนกไดหนไปอยทประเทศจน คณะชาตเกาะไตหวนอยางเชนจงอรป ผหนไปอยทเกาะไตหวน ไดรบแตงตงเปนเทยนจอหรออาจารยสวรรค เปนสงฆราชของศาสนาเตา ทานผนยงไดรบความเคารพและเกรงกลววาเปนผปกครองภตผปศาจและสตวประหลาด

ปจจบนศาสนาเตายงมผนบถออย มนกบวชชายหญง มศาลเจา มสมาคมในหมชาวจน มโรงเจสำาหรบคนบรโภคอาหารมงสวรตอยทวไป แตการนบถอศาสนาเตาไดเสอมลงเพราะ   ผดไปจากหลกการเดมในคมภร เตา เตก เกง คอมากไปในทางทรงเจา บชาเจา พระเตามหนาทสวดมนตใหพร รดนำามนต ขายเครองรางของขลง ทำาพธขบผและทำาเสนหเลหกล เปนตน บางแหงกนำาศล 5 ทางพทธศาสนาไปปฏบต และนำาพระสตรทางพทธศาสนาฝายมหายานไปสวดดวย กลายเปนเตาผสมพทธ ชาวเตาสวนใหญไมรเร องศาสนาเตา ไมไดศกษาคมภรเตา เตก เกง ไดแตปฏบตตามประเพณทท ำาตามกนมาเทานน

แตตอไปสถานการณของศาสนาบนแผนดนใหญคงดขนในอนาคต เพราะหลงจากเมาเซตง ประธานพรรคคอมมวนสตเสยชวต ในป พ.ศ. 2520 รฐบาลจนไดหนไปตดตอกบโลกภายนอกมากขน จงไดผอนคลายการกดขศาสนาลง ใหพลเมองมเสรภาพในการนบถอศาสนามากขน เชน อนญาตใหพระและสามเณรกลบไปอยวดได ใหประกอบพธกรรมทางศาสนาได และ พ.ศ.2522 มหาวทยาลยนานกงไดเปนศนยกลางศกษาศาสนาตางๆ ในประเทศจน

~ 26 ~

ปจจบนการปกครองระบอบคอมมวนสต ก ำาลงลมสลายในหลายประเทศ แมในประเทศจนเองอทธพลของการปกครองแบบคอมมวนสตกลดลงตามลำาดบ ทำาใหพลเมองมเสรภาพมากขนในการนบถอศาสนา ผทนบถอศาสนาเตาอยแลวกกลาทจะแสดงตว ทงน เปนความจรงทวา ความเชอของคนไมอาจลมลางดวยกำาลงได การเปลยนความเชออยางหนงจะตองใชความเชออกอยางหนงซงดกวามาทดแทนเทานน มใชดวยกำาลง

ศาสน กศาสนาเต า ในป จจ บนมประมาณ 183 ล านคน (Encyclopaedia Britannica 1992: 269) กร ะจ า ย อ ย ใ นประเทศตางๆ ทชาวจนอาศยอยมาก เชน ประเทศไทย มาเลเซย และสงคโปร เปนตน แตสวนใหญอยในประเทศจน

บรรณานกรม

วนดา ขาเขยว. ศาสนาเปรยบเทยบ. นนทบร : สำานกพมพเจนเดอรเพรส,

2541.

ดนย ไชยโยธา. นานาศาสนา. กรงเทพมหานคร : สำานกพมพโอ.เอส.พรนตง

เฮาส, 2539.

เดอน คำาด. ศาสนศาสตร. กรงเทพมหานคร : สำานกมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2541.

~ 27 ~

มหาวทยาลยธรรมกายแคลฟอรเนย. ศาสนศกษา. เขาถงไดจาก :

http://main.dou.us/view_content.php?s_id=177&page=1. (วนทเขาถงขอมล : 28

ธ.ค. 2553).

มหามกฏราชวทยาลย. ศาสนาเตา. เขาถงไดจาก :

http://www.religions.mbu.ac.th/html/part2/rel7p1.htm. (วนทคน : 29 ธ.ค. 2553).

โครงงาน

วชา…ศาสนาเบองตน~ 28 ~

เรอง…ศาสนาเตา Taoism

จดทำาโดย

กลมท 6 หม 200

~ 29 ~

~ 30 ~