Ps 710 pimon 11 jun 2011 line 1 (2)

Preview:

Citation preview

วิ�ชา PS 710 สั�งคมวิ�ทยาการเม�องก�บการเปลี่��ยนแปลี่งทางสั�งคม

Political Sociology and Social Change

ผศ.พิ�มลี่ พิ�พิ�พิ�ธ วิ�นท�� 11 ม�ถุ�นายน พิ.ศ. 2554

(ช วิงเช!า)

การศึ�กษาใดกตามต�องก�าหนดต�วแปรก�อน โดยสมมต�ให�ต�วแปรต�นเป�นสาเหต� ส�วนต�วแปรตามคื อผลที่$%ตามมา เช่�น ศึ�กษาการเล อกต�'งในว�นที่$% 3 กรกฎาคืม 2554 ต�องพยายามหาว�าอะไรที่�าให�ช่นะการเล อกต�'ง อะไรที่�าให�แพ�การเล อกต�'ง อะไรเป�นต�วแปรที่$%ที่�าให�เขาเป�นนายกร�ฐมนตร$ อะไรเป�นต�วแปรที่$%ที่�าให�ไม�ได�เป�นนายกร�ฐมนตร$

ต�วแปรหน�%งต�วสามารถศึ�กษาได�หลายด�าน ด�งน�'นจึ�งต�องจึ�าก�ดขอบเขตหร อก�าหนดแนวที่างการศึ�กษา ซึ่�%งเร$ยกว�า Approach

Approach คื อการเข�าถ�งคืวามร2 � แนวที่างที่$%จึะบรรล�ถ�ง โดย Approach ม$เป�นจึ�านวนมาก หากม$หน�งส อ 100 เล�ม กจึะม$ Approach 100 เร %องตามที่$%ผ2�เข$ยนเสนอมา อาจึารย3ได�ยกต�วอย�าง Approach ให�เหนแล�ว น�กศึ�กษาจึะต�องด�งไปตอบข�อสอบประมวลผลอย�างน�อยสาม Approach

Approach ที่$%ส�าคื�ญที่$%ส�ดในย�คืป5จึจึ�บ�นคื อ Cybernetic Approach เป�นการคืวบคื�มพฤต�กรรมของมน�ษย3ผ�านส %อ ด�งน�'นใคืรคื�มส %อผ2�น� 'นก�มอ�านาจึ เน %องจึากส %อสามารถคืรอบง�าคืนได�อย�างแนบเน$ยน จึนอาจึกลายเป�น

1

จึ�กรวรรด�น�ยมได� อาว�ธส�าคื�ญที่$%ส�ดของ Cybernetic คื อคื�าพ2ด/ถ�อยคื�า (Words) การเม องเป�นเร %องของการใช่�ถ�อยคื�าภาษา เช่�น ล�มล�างสถาบ�น ด$แต�พ2ด อกต�ญญู2ต�อผ2�ม$“ ” “ ” “

บ�ญคื�ณ การว�เคืราะห3 ” Cybernetic จึ�งต�องด2ส�%งน$'ด�วย

**เข�าส2�เน 'อหาการบรรยาย**ควิามแตกต างของมน�ษย%1. เช่ 'อช่าต� (Race) ม$ 3 เช่ 'อช่าต�ใหญ� คื อ -คือเคืซึ่อยด3 (Caucasoid) ผ�วขาว ต�วใหญ� จึม2กโด�ง

ตาโต ผมที่อง -มองโกลอยด3 (Mongoloid) ผ�วเหล อง ตาต$% ผมด�า

ตาส$ด�าหร อน�'าตาล-น�กรอยด3 (Negroid) ผ�วด�า ต�วใหญ� ตาโปน จึม2ก

ใหญ� ผมหย�ก ล�กษณะที่$%ปรากฏให�เหนหร อร2ปร�างภายนอกเหล�าน$'เร$ยก

ว�า Phenotype

2. Genotype หร อ DNA การแตกต�างที่างพ�นธ�กรรมหร อย$นส3 เราไม�สามารถแยกย$นส3ของคืนไที่ยก�บคืนเขมรออกจึากก�นได� คืนต�างเช่ 'อช่าต�สามารถบร�จึาคืเล อดให�ก�นได� เพราะมน�ษย3ไม�ได�แตกต�างในคืวามเป�นมน�ษย3 และ Genotype ไม�ที่�าให�มน�ษย3แตกต�างก�นอย�างม$น�ยส�าคื�ญ คืวามแตกต�างของมน�ษย3เก�ดจึากมน�ษย3ก�าหนดข�'นมาเอง คื.ศึ.1789 ม$การประกาศึว�ามน�ษย3ม$คืวามเที่�าเที่$ยมก�นในคืวามเป�นมน�ษย3 แต�ภายหล�งมน�ษย3เป�นผ2�ก�าหนดว�าตนเป�นนาย คืนอ %นเป�นที่าสเป�นไพร�

2

4. กล��มช่าต�พ�นธ�3 (Ethnic Group) มน�ษย3เป�นผ2�ก�าหนดกล��มช่าต�พ�นธ�3เองโดยใช่�ว�ฒนธรรมเป�นต�วก�าหนด ที่�าให�มน�ษย3ด2แตกต�างก�น เช่�น ก�าหนดว�าเป�นคืนไที่ย ก�าหนดว�าเป�นคืนลาว ที่�'งที่$%คืนไที่ยและคืนลาวม$ร2ปร�างหน�าตาเหม อนก�น

วิ�ฒนธรรม (Culture) หมายถ�ง 1. ระบบคืวามเช่ %อ คื�ณคื�า คื�าน�ยม ภ2ม�ป5ญญา ส�%งที่$%ม$

คื�ณคื�า 2. การปฏ�บ�ต�ของช่�มช่นหน�%งๆ หร อส�งคืมหน�%งๆ ที่$%แตก

ต�างก�น3. ว�ฒนธรรมเช่�งน�เวศึ (Culture Ecology) หร อ

น�เวศึว�ฒนธรรม เป�นผลจึากปฏ�ส�มพ�นธ3ระหว�างมน�ษย3ก�บส�%งแวดล�อมในแต�ละที่�องถ�%น ตามสภาพภ2ม�อากาศึและภ2ม�ประเที่ศึ

4. เป�นที่�กส�%งที่$%ใช่�ในการด�ารงช่$ว�ต (Instrumental

Needs) ที่�'งที่$%เป�นว�ตถ� (Material Culture) เช่�น เส 'อผ�า โที่รศึ�พที่3 เก�าอ$' และที่$%ไม�ใช่�ว�ตถ� (Non Material Culture)

เช่�น คืวามคื�ดคืวามเช่ %อ5. เป�นส�%งที่$%ก�าก�บส�งคืมไม�ให�เก�ดคืวามระส�%าระสาย เช่�น

ไปงานศึพต�องแต�งช่�ดด�า หากแต�งช่�ดสดใสกไม�เหมาะสม6. เป�นส�%งจึ�าเป�น และม$การปร�บต�วอย2�เสมอตามคืวาม

เหมาะสม ศ�ลี่ปวิ�ฒนธรรมเพิ��อธ�รก�จการค!าขาย ต างก�บ ช�วิ�ต

หร�อสั�งคมวิ�ฒนธรรมเพิ��อร�!จ�กตนเอง-ศ�ลี่ปวิ�ฒนธรรม หมายถ�ง

3

1. ส�%งที่$%มน�ษย3สร�างข�'นมา โดยอาศึ�ยคืวามร2 �ส�ก อารมณ3 แรงบ�นดาลใจึ เป�นผลงานพ�เศึษเฉพาะที่$%ก�อให�เก�ดคืวามสะเที่ อนใจึส�าหร�บคืนที่$%พบเหน เป�นส�%งที่$%ที่�กคืนช่ %นช่ม ต�องย�ดถ อย�ดม�%น อน�ร�กษ3ให�คืงอย2� อาจึใช่�ในแง�ธ�รก�จึ เพ %อการคื�าขาย เพ %อการที่�องเที่$%ยว หร อให�เย$%ยมช่ม เช่�น พระพ�ที่ธร2ปางล$ลาสม�ยส�โขที่�ย ที่�กคืนอยากช่ %นช่ม พอได�ช่ %นช่มแล�วกจึะเหนว�าสวยงามและร2 �ส�กสงบ แต�พอม$คืนด�ดแปลงเอาสเกตไปให�ใส� กจึะเส$ยหาย หร อหากม$คืนสร�างพระพ�ที่ธร2ปปางล$ลาข�'นอ$กหลายองคื3 คืนกจึะไม�ที่��มเง�นไปเช่�า เพราะเป�นของป5' ม

2. บางอย�างเป�นช่�'นเด$ยวในโลก ลอกเล$ยนแบบให�เหม อนสน�ที่ไม�ได� เป�นล�กษณะสถ�ต (Static) ต�องอน�ร�กษ3เอาไว�ไม�ให�แปรเปล$%ยน เช่�น ภาพโมนาล�ซึ่�าของดาว�นช่$ ม$ร2ปเด$ยวในโลก แม�จึะม$เง�นส�บล�านกไม�สามารถซึ่ 'อได� หากน�าภาพไปป5' มขาย แคื�ส�บบาที่กไม�ม$ใคืรอยากซึ่ 'อ

-ช�วิ�ตวิ�ฒนธรรม หมายถ�ง1. เก$%ยวก�บที่�กส�%งในช่$ว�ต ต�'งแต�ล มตาต %นนอน จึน

กระที่�%งหล�บตาเข�านอน เป�นการด�าเน�นช่$ว�ตที่�กๆ ว�น ช่$ว�ตว�ฒนธรรมของคืนไที่ยส�วนใหญ�จึะคืล�ายๆก�น แต�สไตล3อาจึแตกต�างก�น เช่�น ต %นมาอาบน�'าเหม อนก�น แต�บางคืนอาบฝั5กบ�ว บางคืนใช่�ข�นต�กน�'า บางคืนอาบในอ�างก�@ซึ่ซึ่$%

2. ต�องการอย2�อย�างสะดวกสบาย ไม�อยากอย2�อย�างแร�นแคื�น

-สั�งคมวิ�ฒนธรรม หมายถ�ง1. ต�องม$การเปล$%ยนแปลง ปร�บต�ว เพ %อคืวามเหมาะสม

และเพ %อคืวามอย2�รอด ม$ล�กษณะเป�นพลว�ต (Dynamics)

4

บางอย�างเป�นเร %องเลก แต�ส�าคื�ญต�อช่$ว�ตเสมอ เช่�น ม$ดโกนหนวด บางคืนใช่�ที่$%โกนหนวดอ�นเลก บางคืนใช่�ม$ดอ�นใหญ�ซึ่�%งอาจึบาดผ�วได� หร อการแปรงฟั5น บางคืนใช่�ยาส$ฟั5น บางคืนใช่�ใบข�อย

2. เราจึ�าเป�นต�องศึ�กษาช่$ว�ตว�ฒนธรรม หร อส�งคืมว�ฒนธรรมเพ %อจึะเร$ยนร2 �

3. ร2 �จึ�กก�าพ ดของตนเองในอด$ต เข�าใจึช่$ว�ต เข�าใจึส�งคืม 4.. เข�าใจึประว�ต�ศึาสตร3 เข�าใจึว�ฒนธรรมที่�'งในอด$ตและ

ป5จึจึ�บ�น เพราะอาจึที่�าให�เก�ดจึ�ตส�าน�กที่$%ด$ ม$พล�ง 4. ม$พล�งเพ %อเผช่�ญป5ญหาและจึ�ดการก�บช่$ว�ตและส�งคืม

ได�อย�างม$ประส�ที่ธ�ภาพ เช่�น ระง�บย�บย�'งคืวามต�องการที่างเพศึได� โดยรอให�ผ�านการแต�งงานก�อน

5. สามารถด�ารงช่$ว�ตได�อย�างม$ประส�ที่ธ�ผล ประสบคืวามส�าเรจึ บรรล�ว�ตถ�ประสงคื3ที่$%พ�งปรารถนาได�

สั�งก�ปท��น าสันใจเก��ยวิก�บวิ�ฒนธรรมแลี่ะสั�งคม1. ทฤษฎี�วิ�วิ�ฒนาการทางวิ�ฒนธรรม (Cultural

Evolutionism) เป�นที่ฤษฎ$ที่$%เน�นการปร�บต�วเองให�ด$ข�'น (Adaptation) เพ %อคืวามอย2�รอด (Survival) โดยปร�บให�พอด$และเหมาะสมที่$%ส�ด (Fittest) เช่�น จึะไปข�'นก�าแพงเม องจึ$น ก�อนไปต�องปร�บร�างกายโดยว�%งที่�กว�นเป�นเวลา 7 ว�น กจึะสามารถข�'นลงก�าแพงได�สบาย

ธรรมช่าต�จึะเป�นต�วคื�ดเล อก ต�วที่$%เหมาะสมที่$%ส�ดจึะอย2�รอด ต�วที่$%ไม�เหมาะสมกจึะอย2�ไม�รอด แม�จึะแขงแรงที่$%ส�ดฉลาดที่$%ส�ดกไม�สามารถอย2�รอดได�หากไม�ม$การปร�บต�ว เช่�น

5

ไดโนเสาร3หร อช่�างแมมมอส เป�นส�ตว3ต�วใหญ�ที่$%ส�ดแขงแรงที่$%ส�ดแต�ไม�สามารถอย2�รอดได� ผ2�ที่$%อย2�รอดได�คื อผ2�ที่$%ปร�บต�วได�

ที่ฤษฎ$ว�ว�ฒนาการม$ต�วแบบด�งน$'(1) ต�วแบบแนวด�%ง (Vertical Model)

(2) ต�วแบบเส�นตรง (Linear Model)

(3) ต�วแบบข�'นบ�นได (Stage Model)

(4) Darwinism เป�นช่ %อของช่าร3ลส3 ดาร3ว�น ผ2�เสนอที่ฤษฎ$ว�ว�ฒนาการที่$%โด�งด�งและถ2กอ�างอ�งบ�อย

ที่ฤษฎ$ว�ว�ฒนาการจึะอธ�บายที่�กส�%งที่�กอย�าง ต�'งแต�ม$ไฟัเผาเป�นแก@ส แล�วม$ลมพ�ด ผ�านไปไม�ร2 �ก$%ล�านปB พอร�อนมากๆกระเบ�ด ล2กไฟักระเดนไปย�งที่$%ต�างๆ ลมจึะพ�ดจึนล2กไฟัเยนลงซึ่�%งใช่�เวลานานมาก ผ�านไปล�านๆปB ลมและไฟักระแที่กก�นไปมาจึนกลายเป�นด�นหร อห�น พอลมกระแที่กก�บไฮโดรเยน 2 ส�วน ออกซึ่�เยน 1 ส�วน กลายเป�นน�'า น�'าคื อช่$ว�ต หากศึ�กษาคื�นคืว�าดาวต�างๆ แล�วพบน�'า เดาได�เลยว�าดาวแห�งน�'นจึะม$ส�%งม$ช่$ว�ต

ส�%งที่$%อย2�ใต�น�ากระแที่กก�นไปมาหลายๆล�านปB กลายเป�นส�ตว3เซึ่ลเด$ยว ส�ตว3เซึ่ลเด$ยวจึะแบ�งต�วเองไปเร %อยๆ จึนกระที่�%งม$การผสมข�ามสายพ�นธ�3กลายเป�นส�ตว3หลายเซึ่ล ส�ตว3หลายเซึ่ลปร�บต�วหลายล�านปBกลายเป�นหนอน พ�ฒนาเป�นก��ง ปลา ง2 ปลาจึะพ�ฒนามาม$เที่�า ในที่$%ส�ดกพ�ฒนาเป�นปBกบ�น นกที่$%ม$ปBก

6

12

34

56

Vertical Model

Linear Model

Stage Model

Evolutionism

บ�นจึะลงมาอย2�บนพ 'นด�นกลายเป�นส�ตว3ส$%เที่�า ส�ตว3ส$%เที่�าปร�บต�วมาเร %อยๆ กลายเป�นมน�ษย3วานร ป5จึจึ�บ�นย�งไม�ม$ที่ฤษฎ$ใดมาอธ�บายการเก�ดโลกและการเก�ดมน�ษย3ได�ด$ไปกว�าที่ฤษฎ$ว�ว�ฒนาการ นอกจึากที่ฤษฎ$พระเจึ�าเป�นผ2�สร�างโลก

ที่ฤษฎ$ว�ว�ฒนาการเช่ %อว�าว�ฒนธรรมที่$%ม$อย2�ในแต�ละจึ�ดบนโลกน$' ม$ว�ว�ฒนาการเป�นของต�วเองโดยไม�ได�ต�ดต�อก�น เน %องจึากม$การคื�นพบอ�ปกรณ3การด�ารงช่$ว�ตของมน�ษย3โบราณซึ่�%งอย2�คืนละซึ่$กโลก ที่$%ไม�เคืยต�ดต�อก�น แต�ม$หลายอย�างคืล�ายๆก�น เช่�น ม$ส�%งใช่�หาก�น ม$ส�%งใช่�จึ�ดไฟั ม$พ�ธ$เก�ด พ�ธ$แต�งงาน พ�ธ$ฝั5งศึพ

น�กศึ�กษาสามารถส�งเกตว�ว�ฒนาการของว�ฒนธรรมในคืรอบคืร�วต�วเอง เช่�น ว�ว�ฒนาการของผ�าไหมที่$%คืรอบคืร�วตนเป�นผ2�ที่อ เคืร %องม อเคืร %องใช่�ในการด�าเน�นช่$ว�ตที่$%ม$เฉพาะในคืรอบคืร�วตน อด$ต ไที่ยเราม$กระต�ายข2ดมะพร�าว แต�ละภาคืม$ล�กษณะไม�เหม อนก�น บางแห�งที่�าเป�นต�วกระต�าย บางแห�งที่�าเป�นร2ปร�างผ2�หญ�ง บางแห�งเป�นที่�อนไม�ที่ %อๆ แต�ป5จึจึ�บ�นหายไปเพราะม$กะที่�กระปDองขาย

อ�บราฮั�ม มาสัโลี่วิ% กล�าวว�า มน�ษย3ม$คืวามต�องการต�'งแต�ข� 'นต�%าส�ดไปข�'นส2งส�ด

2. ทฤษฎี�การแพิร กระจายทางวิ�ฒนธรรม (Cultural Diffusionism) บางคืร�'งเร$ยกว�าเป�นต�วแบบระนาบ (Horizontal Model) คื อการเผยแพร�ไปในแนวระนาบเด$ยวก�น

ที่ฤษฎ$การเผยแพร�ที่างว�ฒนธรรมเช่ %อว�า ในโลกน$'ม$ศึ2นย3กลางของว�ฒนธรรม (Core Culture) แล�วเผยแพร�

7

กระจึายออกไป เช่�น ว�ฒนธรรมจึ$นอย2�ที่$%จึ$น ว�ฒนธรรมอ�นเด$ยอย2�ที่$%อ�นเด$ย ว�ฒนธรรมอ$ย�ปต3อย2�ที่$%อ$ย�ปต3 ส�%งที่$%เผยแพร�ออกไปจึะม$เป�นช่�ด (Cultural Complex) เช่�น ว�ฒนธรรมอ�นเด$ยมาถ�งแคื�ไที่ยไม�ไปย�โรป ว�ฒนธรรมโรม�นอย2�เฉพาะในย�โรป หากม$ว�ฒนธรรมหลายช่�ดอาจึม$การปะที่ะหร อปฏ�ส�มพ�นธ3ก�นที่างว�ฒนธรรม (Interaction) ว�ฒนธรรมที่$%แพร�กระจึายไปไกลๆ เร$ยกว�าว�ฒนธรรมช่ายขอบ (Marginal Culture) หร อว�ฒนธรรมไกลปEนเที่$%ยง เพราะอย2�ไกลจึากศึ2นย3กลางว�ฒนธรรม

สร�ป Cultural Diffusionism เป�นเร %องของ- Culture Complex ช่�ดว�ฒนธรรม- Culture Core แก�นว�ฒนธรรม- Culture Center ศึ2นย3กลางว�ฒนธรรม - Culture Area พ 'นที่$%ว�ฒนธรรม - Marginal Culture ว�ฒนธรรมช่ายขอบ บางคืร�'ง

ว�ฒนธรรมศึ2นย3กลางเปล$%ยน แต�ว�ฒนธรรมช่ายขอบย�งไม�เปล$%ยน เพราะคืวามเปล$%ยนแปลงน�'นย�งไปไม�ถ�ง เช่�น การร�บศึาสนาอ�สลามมาจึากตะว�นออกกลาง บางคืร�'งศึาสนาที่$%ศึ2นย3กลางเปล$%ยน แต�ศึาสนาอ�สลามในยะลาและป5ตตาน$อาจึจึะย�งไม�เปล$%ยน

- Cross Cultural Comparison การเปร$ยบเที่$ยบข�ามว�ฒนธรรม

- Cultural Relativism ว�ฒนธรรมส�มพ�ที่ธ3 คื อว�ฒนธรรมที่$%ไม�ได�สมบ2รณ3ในต�วเอง ข�'นอย2�ก�บสภาพแวดล�อม สถานที่$%และสภาพคืวามเคืยช่�นของคืน เราจึ�งไม�สามารถบอก

8

ได�ว�าว�ฒนธรรมใดด$ที่$%ส�ดในโลกหร อว�ฒนธรรมใดเลวที่$%ส�ด แต�สามารถบอกได�ว�า ว�ฒนธรรมไที่ยด$ส�าหร�บคืนไที่ย ว�ฒนธรรมฝัร�%งด$ส�าหร�บฝัร�%ง นอกจึากคืนไที่ยจึะมองว�าว�ฒนธรรมบางอย�างของฝัร�%งด$ส�าหร�บไที่ยเราด�วย และฝัร�%งจึะมองว�าว�ฒนธรรมไที่ยบางอย�างด$ส�าหร�บฝัร�%งด�วย

คื�าที่$%ใช่�ก�บว�ฒนธรรมคื อ(1) Great Tradition เป�นว�ฒนธรรมที่$%ย�%งใหญ�

ประเพณ$หลวง ประเพณ$แห�งช่าต� คืนที่�'งประเที่ศึปฏ�บ�ต�ตาม เช่�น การร�องเพลงช่าต�ไที่ย ประเพณ$สงกรานต3 ลอยกระที่ง ว�สาขบ2ช่า อาสาฬหบ2ช่า เข�าพรรษา

(2) Little Tradition เป�นว�ฒนธรรมเลก ประเพณ$รอง ประเพณ$ที่�องถ�%น ประเพณ$ราษฎร3 เช่�น ประเพณ$เข�าพรรษาที่$%จึ�งหว�ดน$'ไม�เหม อนที่$%จึ�งหว�ดอ %น

(3) Great Narration คื อพงศึาวดารหลวง ประว�ต�ศึาสตร3หลวง ต�านานหลวง เป�นเร %องเล�าที่$%ย�%งใหญ�ระด�บช่าต� เช่�น เร %องเล�าว�าเม องหลวงไที่ยเร�%มจึากส�โขที่�ย ไล�มาถ�งอย�ธยา ธนบ�ร$ และกร�งเที่พฯ

(4) Little Narration คื อประว�ต�ศึาสตร3ราษฎร3 ประว�ต�ศึาสตร3ที่�องถ�%น เช่�น เร %องเล�าของแต�ละที่�องถ�%นบอกว�า อด$ตที่�องถ�%นของตนเคืยย�%งใหญ�พอๆ ก�บส�โขที่�ย เช่�น เช่$ยงราย เช่$ยงใหม� ล�าปาง ลพบ�ร$ นคืรศึร$ธรรมราช่ ป5ตตาน$ คืนในที่�องถ�%นจึ�งภ2ม�ใจึในที่�องถ�%นของต�วเอง

Great Tradition & Great Narration เป�นโคืรงสร�างที่$%สร�างข�'นมาเพ %อก�าหนดว�ธ$คื�ดของคืนในส�งคืมที่�'งเช่�งนามธรรมและร2ปธรรม ถ อเป�นพาราไดม3หน�%งที่$%คืนใน

9

ส�งคืมต�องยอมร�บ เช่�น เราย�ดม�%นว�าเม องหลวงของไที่ยเร�%มมาจึากส�โขที่�ย อย�ธยา ธนบ�ร$และกร�งเที่พฯ ไม�สามารถเปล$%ยนว�าประว�ต�ศึาสตร3มาเช่$ยงเช่$ยงแสน เช่$ยงร� �ง ลพบ�ร$หร อนคืรศึร$ธรรมราช่ได�

Culture Diffusion ที่�าให�เก�ด- Cultural Interaction การปะที่ะส�งสรรคื3 การ

ปฏ�ส�มพ�นธ3ก�น- Borrowing การหย�บย ม - Adoption การร�บเข�ามาที่�'งด��น - Adaptation การร�บเข�ามาแล�วปร�บเปล$%ยนให�เหมาะสมสั�งก�ปท��น าสันใจ เก��ยวิก�บสั�งคมวิ�ฒนธรรม1. Ethnocentricism การหลงช่าต� คืนในโลกม�ก

หลงช่าต�หลงว�ฒนธรรมของต�วเอง คื�ดว�าคืนอ %นผ�ด แย�และด�อยกว�า เราจึ�งต�องเต อนต�วเองและส�งคืมว�าอย�าหลงช่าต�ของต�วเองให�มากเก�นไป

2. Folkways ว�ถ$ประช่า3. Custom ขนบธรรมเน$ยม4. Social Norms ปที่�สถานส�งคืม กฎของส�งคืม5. Mores จึาร$ต6. Tradition ประเพณ$7. Laws กฎหมาย เช่�น กฎหมายไที่ยบอกว�าการเล อก

ต�'งเป�นหน�าที่$% คืนไที่ยที่�กคืนต�องไปที่�าหน�าที่$%ของพลเม องที่$%ด$ หากไม�ที่�าตามหน�าที่$%จึะถ2กลงโที่ษ

10

8. Taboo ส�%งต�องห�าม เป�นเร %องที่$%ไม�อยากพ2ดถ�ง น�าอ�ดอ�ด เร %องน�าร�งเก$ยจึ เช่�น เร %องเส$ยหายภายในคืรอบคืร�ว (พญาเที่คืร�ว)

9. Mechanical Solidarity คืวามส�มพ�นธ3แบบกลไก (เคืร %องจึ�กร)

10. Organic Solidarity คืวามส�มพ�นธ3แบบอ�นที่ร$ย3 (อว�ยวะ)

สั�งก�ปท��น าสันใจเก��ยวิก�บลี่�กษณะสั�งคม1. Homogeneous คื อคืวามส�มพ�นธ3ในส�งคืมที่$%เป�น

เน 'อเด$ยวก�น 2. Heterogeneous คื อคืวามส�มพ�นธ3ที่$%หลากหลาย

แตกต�าง 3. Fragmentation คื อส�งคืมที่$%แตกออกเป�นเส$%ยงๆ

เหม อนแก�วแตกเป�นเส$%ยงๆ เช่�น ห�องเร$ยนน$' น�กศึ�กษาแตกออกเป�นกล��มๆ

4. Specialization คื อคืวามเช่$%ยวช่าญเฉพาะด�าน แต�ละคืนม$คืวามเช่$%ยวช่าญแตกต�างก�น เช่�น เช่$%ยวช่าญด�านงานสาธารณส�ข เช่$%ยวช่าญด�านงานธ�รการ

5. Anomie คื อส�งคืมที่$%ไร�กฎระเบ$ยบ ไร�หล�กการ6. Subculture คื อว�ฒนธรรมย�อย เช่�น ว�ฒนธรรม

ที่�องถ�%น ว�ฒนธรรมช่�มช่น ว�ฒนธรรมของหม2�คืณะ ว�ฒนธรรมของช่าวคืร�สต3

7. Alternative Culture คื อว�ฒนธรรมที่างเล อก ภาษาม$ช่$ว�ต อด$ตคื�าว�าว�ฒนธรรมที่างเล อกจึะม$คืวามหมาย

11

เช่�งบวก หมายถ�งให�คืนในส�งคืมม$ที่างเล อก เช่�น เพศึที่างเล อก แต�ป5จึจึ�บ�นม$คืวามหมายเช่�งลบ เช่�น ว�ฒนธรรมที่างเล อกของคืนต�ดเหล�า ว�ฒนธรรมที่างเล อกของคืนต�ดเอดส3

8. Juxtaposition คื อว�ฒนธรรมที่$%ผสมปนเปก�นจึนม�%วไปหมด เช่�น เศึรษฐ$ใหม�ซึ่ 'อของจึากหลายประเที่ศึมาแต�งในห�องเด$ยวก�น ซึ่�%งไม�เข�าก�น ด2แล�วร2 �ส�กอ�ดอ�ด หากแต�งคืนละห�อง ห�องหน�%งเป�นของจึากประเที่ศึหน�%งที่�'งหมด กจึะไม�เป�น Juxtaposition หร อยายใส�เส 'อคือกระเช่�าก�บหลานใส�สายเด$%ยว พาก�นห�'วกระต�Hบใส�ปลาร�าไปหาล2กสาวที่$%ที่�างานธนาคืาร ที่�'งสามน�%งก�นข�าวด�วยก�น โดยล2กสาวก�นสปาเกตต$' หลานก�นก�บข�าวที่$%ยายไม�ร2 �จึ�ก ที่�'งสามจึ�งต�างก�นที่�'งเส 'อผ�าและร2ปแบบการก�น

การแพิร กระจายของวิ�ฒนธรรม ก อให!เก�ดสั��งต อไปน�21. Adaptation การปร�บต�ว คื อการร�บว�ฒนธรรมอ %น

เข�ามาแล�วปร�บเข�าก�บส�งคืมอย�างเหมาะสม ต�องคื�าน�งถ�งองคื3รวมหร อคืนส�วนใหญ� เช่�น ไที่ยร�บคื�าว�า คือมพ�วเตอร3 เข�า“ ”

มาใช่�โดยตรง แต�หากไปพ2ดก�บเจึ�าของภาษากจึะฟั5งไม�ออก เพราะส�าเน$ยงไม�เหม อนก�น

2. Acculturation คื อการปะที่ะส�งสรรคื3ก�นของสองว�ฒนธรรมที่$%แตกต�างก�น จึ�งต�องม$การปร�บต�ว

3. Assimilation การกล นก�นที่างว�ฒนธรรม ร�ฐไที่ยสามารถกล นว�ฒนธรรมต�างๆ มาเป�นร�ฐไที่ยเด$ยวก�น คืนต�างช่าต�เข�ามาอาศึ�ยอย2�ใต�ร�มพระบรมโพธ�สมภารเด$ยวก�นต�'งแต�สม�ยส�โขที่�ย กลายเป�นคืนไที่ยจึนถ�งป5จึจึ�บ�น เช่�น คือนสแตนต�น ฟัอลคือน ได�ร�บแต�งต�'งเป�นพระยาว�ช่ช่าเยนที่ร3

12

เม %อว�ฒนธรรมสองช่�ดมาปะที่ะส�งสรรคื3ก�นถ�งข�'นผสมกลมกล นเข�าเป�นช่�ดเด$ยวก�น (Assimilation) กล��มว�ฒนธรรมที่$%ม$พล�งน�อยกว�า (Subordinate Culture) จึะถ2กผสมกลมกล นเข�าไปเป�นส�วนหน�%งของว�ฒนธรรมที่$%ม$พล�งมากกว�า (Dominant Culture) การที่$%ว�ฒนธรรมแขงกว�าหร อม$พล�งมากกว�า เป�นเพราะจึ�านวนคืนในส�งคืมที่$%ให�การยอมร�บย�ดถ อม$มากกว�า ปฏ�บ�ต�ตามโดยไม�เคือะเข�น และช่�วยให�ช่$ว�ตสะดวกสบายมากกว�า ส�วนว�ฒนธรรมที่$%ถ2กกล นไปถ อว�าเป�นว�ฒนธรรมที่$%ม$พล�งน�อยกว�า เพราะไม�ได�ร�บการยอมร�บคืนในส�งคืม

บางกรณ$ การปะที่ะส�งสรรคื3อาจึไม�สามารถกล นก�นที่างว�ฒนธรรมได� จึ�งต�องม$การยอมร�บก�นในล�กษณะอ %น เช่�น การบ2รณาการที่างว�ฒนธรรม (Cultural Integration) เช่�น พ.ศึ.1800 พ�อข�นรามคื�าแหงร�บว�ฒนธรรมจึากอ�นเด$ยและมอญ มาสร�างเป�นอ�กษรลายส อไที่ย ป5จึจึ�บ�น ลายส อไที่ยกลายเป�นอ�กษรไที่ย หากพ�อข�นฟัE' นมากจึะอ�านไม�ออก

สม�ยอย�ธยา ไที่ยร�บว�ฒนธรรมต�างช่าต�มาเป�นจึ�านวนมาก เช่�น ร�บขนมที่องหย�บ ที่องหยอดและฝัอยที่องมาจึากโปรต�เกส ป5จึจึ�บ�นขนมเหล�าน$'กลายเป�นขนมของไที่ย ม$รสช่าต�หวานแบบไที่ย ช่าวโปรต�เกสมาช่�มกจึะไม�ร2 �จึ�ก

ไที่ยร�บส�ก$'มาจึากญ$%ป�Iน คืนรสช่าต�กลายเป�นส�ก$'ของไที่ย ขณะที่$%ส�ก$'ของญ$%ป�Iนจึะจึ ดช่ ดและเหมนคืาว

ไที่ยร�บการใช่�ช่�อนส�อมมาจึากตะว�นตก สม�ยก�อนคืนไที่ยใช่�ม อเปJบ พอเก�ดอห�วาตกโรคื ร�ฐกรณรงคื3ให�ล�างม อก�อนเปJบ ป5จึจึ�บ�นเราใช่�ช่�อนก�บส�อม พอเก�ดโรคืต�ดต�อ ร�ฐก

13

รณรงคื3ให�ก�นของร�อนใช่�ช่�อนกลาง ส�วนตะว�นตกเปล$%ยนไปใช่�ม$ดก�บส�อม

4. Cultural Integration การบ2รณาการที่างว�ฒนธรรม คื อการร�กษาล�กษณะของว�ฒนธรรมที่�'งสองฝัIาย (Dualism) ให�คืงอย2�ในต�วบ�คืคืลคืนเด$ยว จึนอาจึสร�างเป�นที่ว�ล�กษณ3 (Dualistic Identity) ให�แก�ป5จึเจึกบ�คืคืลได� เช่�น พ�อเป�นคืนเยอรม�น แม�เป�นคืนไที่ย พ�อก�บแม�พ2ดภาษาของต�วเองก�บล2กต�'งแต�เดก ที่�าให�เดกพ2ดได�สองภาษาอย�างช่�ดเจึน ปร�บต�วเข�าได�ก�บที่�'งสองว�ฒนธรรม ร2 �จึ�กที่�'งข�นแผนและเฟัรดเดอร�ก กลายเป�นที่$%หน�%งของห�องเพราะร2 �มากกว�าเพ %อน และกลายเป�นที่$%หน�%งตลอดไป

เดกที่$%พ2ดได�สามภาษา สามว�ฒนธรรม จึะได�เปร$ยบมากกว�า สามารถที่�างานในองคื3การสหประช่าช่าต�หร อบร�ษ�ที่ข�ามช่าต�ได� ม$ที่างเล อกมากกว�าและม$โอกาสก�าวหน�ากว�า ต�างจึากเดกคืร�%งว�ฒนธรรมที่$%ที่�าอะไรคืร�%งๆกลางๆ ถ2กเพ %อนล�อเล$ยนเพราะพ2ดไม�ช่�ดส�กภาษา กลายเป�นไม�กล�า ล�มเหลวในช่$ว�ต และในที่$%ส�ดกกลายเป�นคืวามข�ดแย�ง

5. Cultural Conflicts คืวามข�ดแย�งก�นที่างว�ฒนธรรม เป�นการปะที่ะส�งสรรคื3ที่างว�ฒนธรรมที่$%ต�างก�นจึนกลายเป�นคืวามข�ดแย�งก�น คืวามข�ดแย�งม$สาเหต�เก�ดจึาก

-การอพยพย�ายถ�%น เช่�น คืนเขมรอพยพมาเม องไที่ย กลายเป�นพลเม องช่�'นสอง

-การขยายด�นแดน-การล�าอาณาน�คืมในอด$ต -การที่�าสงคืรามแล�วเข�าย�ดคืรองประเที่ศึอ %น

14

ป5จึจึ�บ�นม$การแพร�กระจึายโดยผ�านส %อสารมวลช่น การศึ�กษาและเที่คืโนโลย$ต�างๆ คืวามข�ดแย�งจึ�งอาจึบานปลายกลายเป�นการต�'งกล��มต�อต�านต�างๆ เช่�น กล��มแบ�งแยกด�นแดน (Separatist Group) หร อกล��มผ2�ก�อการร�าย (Terrorist Group)

ป5จึจึ�บ�น เราต�องยอมร�บคืวามหลากหลายที่างว�ฒนธรรม โดยให�คืนในแต�ละส�งคืมร�กษาว�ฒนธรรมของต�วเองเอาไว� ว�ฒนธรรมที่$%หลากหลายสามารถอย2�ร �วมก�นในส�งคืมได� เพ %อไม�ที่�าให�เก�ดคืวามร2 �ส�กแปลกแยก คืวามร2 �ส�กที่$%ด�อยกว�าหร อถ2กเหย$ยดหยาม จึนกลายเป�นคืวามข�ดแย�ง เช่�น ป5ญหาไฟัใต� การเป�นร�ฐป5ตตาน$

สั ร� ป ก า ร ป ะ ที่ ะ ส� ง ส ร ร คื3 ที่ า ง ว� ฒ น ธ ร ร ม (Acculturation) อ า จึ ที่�า ใ ห� เ ก� ด ก า ร ก ล น ก� น ที่ า งว�ฒนธรรม (Assimilation) หร อ การบ2 รณาการที่างว�ฒนธรรม (Integration) หร อ การข�ดแย�งก�นที่างว�ฒนธรรม (Conflict) แล�วแต�สถานการณ3

ผ2�ช่นะสงคืรามอาจึกลายเป�นผ2�แพ�ที่างว�ฒนธรรม เน %องจึากร�บเอาว�ฒนธรรมของผ2�แพ�ไปใช่� เพราะเหนว�าด$กว�า เจึร�ญกว�า เช่�น ช่าวมองโกลยอมร�บว�ฒนธรรมจึ$น ม$การต�'งราช่วงศึ3เป�นของตนเอง หร อเยอรม�นยอมร�บว�ฒนธรรมของโ ร ม� น ม า เ ป� น ว� ฒ น ธ ร ร ม ข อ ง ต น เ อ ง แ ต� ป5 จึ จึ� บ� น Assimilation เก�ดข�'นได�ยาก นอกจึากจึะบ2รณาการ เช่�น คืนไที่ยเช่ 'อสายจึ$น คืนไที่ยเช่ 'อสายเขมร หร อหากรวมก�นไม�ได�กจึะเก�ดการฆ่�าแกงก�น

การเปลี่��ยนแปลี่ง (Change)

15

สม�ยโบราณ ว�ฒนธรรม คืวามเช่ %อและศึาสนาม$คืวามส�าคื�ญต�อคืนในส�งคืมมาก แต�หล�งปฏ�ว�ต�อ�ตสาหกรรม (Industrial revolution) ม$การล�าอาณาน�คืม ที่�าให�ว�ฒนธรรมตะว�นตกและเศึรษฐก�จึที่�นน�ยมเข�ามาม$อ�ที่ธ�พลต�อคืนในส�งคืมมากกว�าอ�ที่ธ�พลของศึาสนาจึ�กร

Modernism เที่คืโนโลย$สม�ยใหม�จึากตะว�นตกได�ร�บการยอมร�บไปที่�%วโลก โดยว�ฒนธรรมจึะถ2กพ�จึารณาในแง�ของผลงาน (Product) การปฏ�บ�ต� (Practice) และการให�คืวามหมายต�างๆ (Signifying Practice)

การให!ควิามหมายของสั��งต างๆ พ�จึารณาจึาก 1. คืวามหมายที่$%ให�น�ยามที่�%วไป (Meaning) เช่�น โต@ะ

คื อส�%งที่$%ให�คืนน�%ง บ�านคื อบ�านที่$%ให�คืนอย2� 2. คืวามหมายที่$%ถ2กเน�นคืวามส�าคื�ญ (Significance)

เป�นคืวามหมายที่$%ก�าหนดข�'นมาเป�นพ�เศึษ ม$คืวามล�กซึ่�'งและม$น�ย เช่�น การเล %อยขาเก�าอ$' ขาเก�าอ$'ในที่$%น$'ไม�ได�หมายถ�งขาเก�าอ$'ที่� %วไป แต�หมายถ�งการพยายามแย�งช่�งต�าแหน�งก�น ที่�าเน$ยบขาวกไม�ได�หมายถ�งบ�านส$ขาว แต�หมายถ�งศึ2นย3อ�านาจึของอเมร�กา

Significance จึะเก$%ยวก�บการคืรอบง�าที่างว�ฒนธรรม (Cultural Domination) โดยเฉพาะการคืรอบง�าระหว�างประเที่ศึ หมายถ�ง การใช่�อ�านาจึที่างการเม องและเศึรษฐก�จึเพ %อแพร�กระจึายคื�าน�ยม (Values) และคืวามเคืยช่�นในการปฏ�บ�ต� (Habits) ของว�ฒนธรรมจึากภายนอกประเที่ศึหร อนอกช่�มช่น/ส�งคืม เพ %อเข�าไปแที่นที่$%คื�าน�ยมและการปฏ�บ�ต�

16

ด�วยคืวามเคืยช่�นที่$%ม$อย2�เด�ม ซึ่�%งอาจึถ�งข�'นเป�นจึ�กรวรรด�น�ยมที่างว�ฒนธรรม (Cultural Imperialism)

อาว�ธที่$%ส�าคื�ญคื อส %อ เป�นจึ�กรวรรด�น�ยมที่างการส %อสาร (Media Imperialism) ที่�าให�เก�ดการผล�ตว�ฒนธรรมเช่�งอ�ตสาหกรรม (Culture Industry) ที่�าให�ว�ฒนธรรมกลายเป�นส�นคื�า ขายที่�'งม2ลคื�าใช่�สอย (Use Value) และม2ลคื�าส�ญล�กษณ3 (Symbolic Value) เช่�น ต�ารวจึม�กจึ�บรถต2�ย$%ห�อโตโยตาเพราะมองว�าเป�นของช่าวบ�านธรรมดา ที่$%เร$ยกได� ปร�บได� แต�รถต2�ราคืาแพงไม�กล�าจึ�บ เพราะกล�วเป�นรถของส.ส.

นอกจึากน$'ย�งม$การรวมศึ2นย3ว�ฒนธรรม (Centralization of Culture) เก�ดรสน�ยมว�ฒนธรรมแบบ Mass Product คื อ ผล�ตที่$ละมากๆ เพ %อขายได�จึ�านวนมากๆ และได�ก�าไรมากๆ

ว�ฒนธรรมแบบเด�มที่$%ม$ว�ฒนธรรมหลวงและว�ฒนธรรมราษฎร3ได�ล�มสลายไปเหล อแต�ว�ฒนธรรมมวลช่น (Mass

Culture) เพ %อที่�าให�ได�ก�าไรเที่�าน�'น เปล$%ยนเกณฑ์3การว�ดคื�ณคื�าของว�ฒนธรรมจึากคื�ณคื�าเช่�งส�นที่ร$ยะ (Aesthetic

Value) และเช่�งศึ$ลธรรม (Moral Value) แที่นด�วยคื�าเง�นก�าไร บางคืร�'งไม�คื�าน�งถ�งคื�ณคื�าที่างส�งคืม (Social Value)

เช่�น งานเที่ศึกาลต�างๆ ม�กม$สาวๆมาเต�นโช่ว3นม คื�ณคื�าที่างศึ$ลธรรมและคื�ณคื�าที่างส�งคืมจึ�งหมดไป

ว�ฒนธรรมมวลช่น คื อว�ฒนธรรมที่$%เหม อนก�นที่�'งภาคืเหน อ ภาคืตะว�นออกเฉ$ยงเหน อและภาคืใต� เช่�น เด�มภาคื

17

เหน อม$ฟัMอนเลบ ภาคือ$สานม$เซึ่�'ง แต�ป5จึจึ�บ�นที่�กคืนร2 �จึ�กเรยาในดอกส�มส$ที่องเหม อนก�นหมด

หากใช่�การว�เคืราะห3เช่�งคื2� (Dichotomy) จึะสร�ปการเปล$%ยนแปลงได�ด�งน$'

1. ศึ�ลปว�ฒนธรรม เปล$%ยนเป�นช่$ว�ตว�ฒนธรรม2. อด$ต เปล$%ยนเป�นร�วมสม�ย3. เน�นผลผล�ต เปล$%ยนเป�นเน�นกระบวนการ4. คืวามเป�นหน�%ง เปล$%ยนเป�นคืวามหลากหลาย5. การแลกเปล$%ยนที่$%ด$ เปล$%ยนเป�นการต�อส2�ข�ดแย�ง

แข�งข�น 6. ช่�'นส2งช่�'นต�%า เปล$%ยนเป�นอ�านาจึ7. เวที่$ศึาสนา ราช่ส�าน�ก เปล$%ยนเป�นส %อมวลช่น 8. ว�ฒนธรรมช่�'นส2ง เปล$%ยนเป�นประช่าน�ยม (Pop

Culture) 9. เกณฑ์3ส�นที่ร$ยะและจึร�ยธรรม เปล$%ยนเป�นการเม อง

และเศึรษฐก�จึ ละเลยแม�คื�ณคื�าที่างส�งคืมแซมมวิลี่ พิ�. ฮั�นต�งต�น เข$ยนหน�งส อช่ %อ The Clash

of Civilizations (การกระแที่กก�นของอารยธรรม) กล�าวว�า อารยธรรมตะว�นตกกระแที่กก�บอารยธรรมตะว�นออก เช่�น อารยธรรมจึ$น อารยธรรมอ�นเด$ย อารยธรรมพ�ที่ธ อารยธรรมอ�สลาม กระแที่กก�บอารยธรรมตะว�นตก อารยธรรมย�ว อารยธรรมคืร�สต3 แม�คืวามข�ดแย�งด�านอ�ดมการณ3ที่างการเม องจึะย�ต�ต� 'งแต�คื.ศึ.1992 แต�สงคืรามใหม�ที่$%จึะเก�ดข�'นคื อสงคืรามที่างว�ฒนธรรม

18

ว�ฒนธรรมคื อคืวามเคืยช่�นที่�กอย�าง ต�'งแต�การนอน การเด�น การเล�น การที่�างาน คืวามเช่ %อ คื�าน�ยม เจึตคืต� ที่�ศึนคืต� แนวโน�ม บางคืร�'งข�ดแย�งก�น บางคืร�'งกล นก�น บางคืร�'งบ2รณาการก�น เช่�น เดกไที่ยร�องเพลงเกาหล$ ว�%งตามเกาหล$ บางคืนเหนแล�วหง�ดหง�ดร�าคืาญใจึ แต�บางคืนบอกว�าด$

บางคืร�'ง ว�ฒนธรรมภายในกระแที่กก�นเอง เช่�น ว�ฒนธรรมคืนเส 'อเหล องกระแที่กก�บว�ฒนธรรมคืนเส 'อแดง ว�ฒนธรรมพรรคืเพ %อไที่ยกระแที่กก�บว�ฒนธรรมประช่าธ�ป5ตย3 หากต�อส2�ก�นในเกมการเม อง กจึะเป�นเร %องปกต� แต�หากกระแที่กก�นเม %อใดกจึะเก�ดการฆ่�าแกงก�น พ$%ก�บน�องอาจึฆ่�าก�นเอง

การเปล$%ยนแปลงเก�ดข�'นอย�างรวดเรว ที่�าให�บางส�งคืมไม�ยอมร�บหร อตามไม�ที่�นจึ�งก�อให�เก�ดป5ญหาต�างๆ บางคืร�'งม$การพยายามด�งประเที่ศึภายนอกเข�ามาเก$%ยวข�อง บางประเที่ศึถ2กบ�งคื�บย�ดคืรอง บางประเที่ศึม$ป5ญหาคืวามข�ดแย�ง บางประเที่ศึม$ป5ญหาเร %องการพ�ฒนาประเที่ศึ การที่$%กระแสโลกาภ�ว�ตน3ขยายต�วรวดเรวจึนบางที่�องถ�%นร�บไม�ที่�น จึนต�องปล�กกระแสภ2ม�ป5ญญาที่�องถ�%น ปราช่ญ3ช่าวบ�าน เพ %อออกมาต�อต�านโลกาภ�ว�ตน3

แนวคื�ดต�านกระแสโลกาภ�ว�ตน3เก�ดข�'นในหลายที่$% ว�ฒนธรรมที่�องถ�%นและภ2ม�ป5ญญาช่าวบ�านจึ�งได�ร�บการพ�จึารณาส�งเสร�มมากข�'น เช่�น เศึรษฐศึาสตร3ช่าวพ�ที่ธของช่2ม�กเกอร3 ที่$%บอกว�า Small is Beautiful คื อการเน�นการ

19

ผล�ตขนาดเลก ใช่�เศึรษฐก�จึพอเพ$ยง พอประมาณ พอใจึในส�%งที่$%ตนม$อย2� กสามารถม$คืวามส�ขได�

แนวคื�ดเศึรษฐก�จึพอเพ$ยง ภ2ม�ป5ญญาช่าวบ�าน/ภ2ม�ป5ญญาที่�องถ�%น (Indigenous Knowledge) ได�ร�บคืวามสนใจึมากข�'นโดยม$การประสานคืวามร2 �ด�านว�ที่ยาศึาสตร3ก�บคืวามร2 �พ 'นบ�าน เช่�น ยาสม�นไพรร�กษาโรคื การนวดเพ %อบ�าบ�ดร�กษา เป�นต�น

การศ5กษาแนวิค�ดแลี่ะโครงสัร!างพิ�2นฐานของระบบค�ด ศึ�กษาได�จึาก

1. คืต�ช่นว�ที่ยา (Folklore) คื อการศึ�กษาเหต�การณ3ต�างๆ ที่$%เก$%ยวข�องก�บช่$ว�ตคืนเรา ม$กระบวนการ ม$คืวามส�มพ�นธ3 ม$ร2ปแบบการแสดงที่$%ส %อคืวามหมาย ม$ถ�อยคื�าเป�นส�ญล�กษณ3ต�างๆ เป�นเร %องราวที่�กส�%งที่�กอย�างเก$%ยวก�บช่$ว�ตของคืน เช่�น การเก�ด งานแต�งงาน ส�ญล�กษณ3ของคืวามส�ข คืวามซึ่ %อส�ตย3 คืวามอดที่น คืวามเส$ยใจึ คืวามด$ใจึ

2. การศึ�กษาว�เคืราะห3เช่�งประว�ต�ศึาสตร3 ด�งคื�าพ2ดที่$%ว�า “...เว�าคืวามเก�ามาเล�าม�นผ�ดก�น ของก�นบ�ก�นม�นเน�า …” “

คืวามเก�าบ�เล�าม�นล ม คื อเร %องราวของปราจึ$นบ�ร$ อ�ที่�ยธาน$ ”

อ�านาจึเจึร�ญและนคืรศึร$ธรรมราช่ ม$มากมาย หากไม�เล�า คืนกจึะล ม เช่�นที่$%อ�ที่�ยธาน$ นายอ�ที่�ย พ�อตาย แม�ปIวย ต�องต�ดอ�อยขายเล$'ยงแม�และน�องอ$กสองคืน พอม.รามคื�าแหงไปต�'ง นายอ�ที่�ยได�ไปสม�คืรเร$ยนน�ต�ศึาสตร3 โดยเร$ยนไปด�วยต�ดอ�อยขายไปด�วย พอเร$ยนจึบ ฝัIาฟั5นไปเร$ยนเนฯ จึนจึบไปสอบเป�นผ2�พ�พากษา ป5จึจึ�บ�นได�เป�นผ2�พ�พากษา

20

3. การศึ�กษาว�เคืราะห3เช่�งภ2ม�ศึาสตร3 เช่�นคื�าว�า “พ$%น�องสองฝั5% งของ” แม�น�'าของเป�นแม�น�'าให�ข�าม ม�ใช่�เป�นก�าแพงไว�“

ก�'น ” เป�นเร %องราวของคืนไที่ยก�บคืนลาวที่$%อย2�ร �มแม�น�'าโขง4. ศึ�กษาจึากน�ที่าน การเร %องเล�า เพลงพ 'นบ�าน ต�านาน

ต�างๆ เป�นต�น5. ว�เคืราะห3เช่�งภาษา เช่�น แนวน�ร�กต�ศึาสตร3

(Phonology) ว�เคืราะห3จึากส�านวนภาษา หร อจึากส�ญล�กษณ3ต�างๆ เช่�น อ�านาจึเจึร�ญ หมายคืวามว�าอย�างไร ม$อ�านาจึแล�วจึ�งเจึร�ญหร ออย�างไร แม�ฮ�องสอนคื ออะไร บ�านสร�างแปลว�าอะไร นาด$ม�นด$อย�างไร

6. ว�เคืราะห3คืวามส�มพ�นธ3ด�านคืวามคื�ด (Thoughts)

พ�จึารณาด�านเส$ยง (Phonetic) และคืวามหมาย (Phonemic) ของเส$ยง เช่�น คื�าว�า มะล�กก�Hกก�Nย หมายคืวามว�าอย�างไร ม$คืวามคื�ดอะไรอย2�เบ 'องหล�ง

Pike ใช่�คื�าว�า Emic (มาจึากคื�าว�า Phonemic)

หมายถ�งม�มมองของ คืนใน ที่$%ร2 �คืวามหมายที่$%แที่�จึร�ง“ ” และคื��นเคืยก�บส�%งน�'น ส�วน “Etic” หมายถ�งม�มมองจึาก คืนนอก “ ”

ซึ่�%งไม�คื��นเคืยก�บปรากฏการณ3หร อพฤต�กรรมของส�งคืมอ %น เช่�น คืนอ$สานก�นแมงอ$น2น คืนนอกจึะมองไปอ$กแบบหน�%ง การศึ�กษาจึ�งต�องศึ�กษาที่�'งแบบที่$%เป�นคืนในและคืนนอก

7. การว�เคืราะห3เช่�งจึ�ตว�ที่ยา (Phychoanalysis)

หร อจึ�ตว�เคืราะห3 เช่�น ที่�าไมจึ�งกล�วส$ขาว ที่�าไมจึ�งกล�วคืวามม ด ที่�าไมจึ�งกล�วเวลาเด�นในที่$%แคืบ ส�วนมากจึะว�เคืราะห3จึากประสบการณ3ที่$%ฝั5งล�กต�'งแต�ตอนเลก บางคืนถ2กแปMงส$ขาวเข�า

21

ตาตอนเป�นที่ารก และม�กถ2กแปMงเข�าตาเป�นประจึ�า โตข�'นจึ�งเกล$ยดส$ขาว

8. การต$คืวามส�ญล�กษณ3ต�างๆ (Hemeneutic

Analysis ศึาสตร3แห�งการต$คืวาม)

9. การว�เคืราะห3แนวช่าต�น�ยม (Nationalism)

10. ศึ�กษาว�ฒนธรรมในล�กษณะขององคื3รวม (Holistic) คื อการมองที่�กอย�างในภาพรวม คืล�ายก�บการมองปIาที่�'งปIา บางคืนมองเหนแต�ต�นไม�ไม�เหนปIา บางคืนมองเหนปIาแต�ไม�เหนต�นไม� ที่� 'งน$'ต�องมองที่�'งสองอย�างรวมก�น

เดอร%ไคม% (Durkheim) ใช่�คื�าว�า Collective

Consciousness คื อการมองปรากฏการณ3แบบองคื3รวมที่�าให�เก�ดจึ�ตส�าน�กร�วมก�นของส�งคืม ส�งคืมม$จึ�ตสาธารณะ ม$คืวามร�บผ�ดช่อบร�วมก�น

11. ศึ�กษาระบบคื�ดโดยว�เคืราะห3คืวามหมายในว�ฒนธรรม

12. ศึ�กษาการต$คืวามคืวามหมายของว�ฒนธรรมในเช่�งมาน�ษยว�ที่ยาคืวามหมาย (Interpretive

Anthropology) หร อมน�ษย3ว�ที่ยาส�ญล�กษณ3 การศึ�กษาล�กษณะน$'จึะต�องอาศึ�ยการพรรณนา (Description) และการต$คืวาม (Interpretation) ช่$ว�ตมน�ษย3เตมไปด�วยการต$คืวาม เช่�น เหนล2กเด�นเข�าบ�าน แม�ต�องต$คืวามก�อนว�าไปม$เร %องมาหร อเปล�า ม$กล�%นเหล�าไหม หมายคืวามว�าอย�างไร

คลี่�ฟฟอร%ด เก�ยซ (Clifford Geertz) ปรมาจึารย3ที่างส�งคืมว�ที่ยาการเม อง ที่�าการว�จึ�ยเช่�งคื�ณภาพโดยเข�าไปฝั5งต�วในช่�มช่นบาหล$เพ %อศึ�กษาการเล�นช่นไก� แล�วเข$ยน

22

พรรณนาเร %องราวที่$%ไปพบเหนอย�างละเอ$ยด ซึ่�%งการพรรณนาอย�างล�กซึ่�'งน$'เร$ยกว�าการพรรณนาอย�างพ�สดาร (Thick

Description) ม$เน 'อหายาวเป�นหม %นๆ หน�า ให�คืนอ�านต�ดส�นเองว�าส�งคืมน�'นเป�นอย�างไร คืนเข$ยนเป�นเพ$ยงร�างที่รงที่$%สะที่�อนภาพ คืวามคื�ด คื�าน�ยม เจึตคืต� แนวโน�ม ที่�ศึนคืต� อ�ดมการณ3และพฤต�กรรมของคืนในส�งคืมออกมาผ�านต�วหน�งส อ

13. ว�เคืราะห3จึากการละเล�น (Game Analogy) เช่�น ศึ�กษาการเล�นช่นไก�ของคืนบาหล$

14. ว�เคืราะห3จึากละคืร (Drama Analogy) เช่�น ศึ�กษาละคืรน�'า เน�าในไที่ย ผ2�หญ�งไที่ยเป�นแบบเรยาหร อไม� ต�องสอนก�นอย�างไร สะที่�อนส�งคืมไที่ยอย�างไร

15. ว�เคืราะห3จึากบที่คืวาม/ว�เคืราะห3เน ' อหา (Text Analogy)

16. ว�เคืราะห3โคืรงสร�างส�งคืม (Structuralism)

17. ว� เ คื ร า ะ ห3 ใ น เ ช่� ง ภ า ษ า ที่$% ม$ อ� ที่ ธ� พ ล ต� อ ช่$ ว� ต (Semiology, Phonology ห ร อ Linguistic Analysis)

18. ศึาสตร3แห�งการเล�าเร %อง (Narratology)

19. ว�เคืราะห3จึากส�ญล�กษณ3 (Symbolic) และการต$คืวาม (Interpretive)

20. การลองผ�ดลองถ2กหร อใช่�กระบวนการหาคืวามร2 �แบบลองผ�ดลองถ2ก (Heuristic)

21. การศึ�กษาเช่�งประจึ�กษ3 (Empiricism) เหนได� ว�ดได� ส�งเกตได� ส�าน�กที่$%ศึ�กษาแนวที่างน$'เร$ยกว�าส�าน�ก Positivism

23

22. การว�เคืราะห3เช่�งภาษา (Linguistic Analysis)

23. ส�าน�กปรากฏการณ3น�ยม (Phenomenology)

ศึ�กษาเร %องราวที่$%เก�ดข�'น24. Naturalism มองส�%งที่$%เป�นธรรมช่าต�อย�าง

แที่�จึร�ง ไม�เข�าไปแที่รกแซึ่ง 25. การว�เคืราะห3เช่�งประว�ต�ศึาสตร3น�ยม

(Historicism)26. การศึ�กษาในเช่�งช่าต�พ�นธ�3วรรณนา

(Ethnography) เช่�น ช่าวภ2เขาอาศึ�ยอย2�เม องไที่ยนานหลายปB แต�ที่�าไมย�งไม�ได�ส�ญช่าต�ไที่ย

27. การศึ�กษาเช่�งมาน�ษยว�ที่ยา (Anthropology) จึะใช่�การต$คืวามแบบ Hermeneutics หร อ Thick

Description แบบงานของเก$ยซึ่28. การศึ�กษาโคืรงสร�างแบบใหม� (Neo –

structuralism หร อ Post – structuralism หร อ Postmodernism) ได�ร�บอ�ที่ธ�พลมาจึากมาร3กซึ่3, น�ที่เช่� (Nietzsche)

น�กว�ช่าการสม�ยใหม�ที่$%ม$ช่ %อเส$ยง เช่�น -เ ฟั อ ร3 ด� น� น ด3 เ ด อ เ ซึ่ อ ซึ่2 (Ferdinand De

Saussure) พ2ดเร %องโคืรงสร�างภาษา และคืวามหมาย เช่�น คืนไที่ยพ2ดบ�านใหญ� ฝัร�%งพ2ดว�าใหญ�บ�าน (Big House) คืนไที่ยพ2ดว�าผ2�หญ�งสวย ฝัร�%งพ2ดว�าสวยผ2�หญ�ง (Beautiful

Woman) ที่�'งสองประโยคืม$คืวามหมายเด$ยวก�น แต�ม$โคืรงสร�างต�างก�น

-Claude Levi Strauss (เลว$ เสตร@าส3) -ม�เช่ล ฟั2โก (Michel Foucault)

24

-ฌ้�าคื แดร$ด�า (Jacques Derrida) พ2ดเร %อง Paradigm, Discourse (วาที่กรรม)

-ฌ้อง โบดร�ลยาร3ด (Jean Baudrillard) พ2ดเร %อง Post Modern

-ฌ้อง ฟัร�งซึ่�วส3 เล$ยวที่าร3ด (Jean Francois

Lyotard) ศึ�กษาเร %อง Post Modern

-เอม�ล เดอไคืม3 (Emile Durkheim)

-โธม�ส คื2น (Thomas Kuhn) กล�าวถ�ง Paradigm, Paradigm Shift

วาที่กรรม (Discourse) หมายถ�งที่�กส�%งที่�กอย�างที่$%เป�นช่�ด มาบ�งคื�บว�ธ$คื�ดและการกระที่�าของเรา มาก�าหนดคืวามเช่ %อ คืวามช่อบ คืวามเกล$ยดของเรา เช่�น น�กศึ�กษาถ2กส�งคืมบ�งคื�บจึ�งต�องมาเร$ยนต�อปร�ญญาโที่ หน�งส อเป�นส�วนหน�%งของวาที่กรรมเพราะสะที่�อนคืวามคื�ดคื�าพ2ดของคืนในย�คืน�'น หากผ�านไปร�อยปB คืนร� �นใหม�กจึะอ�านไม�ร2 �เร %อง มองว�าเป�นเร %องเช่ย เพลงโช่ว3เบอร3ไม�โช่ว3ใจึ สะที่�อนให�เหนว�าย�คืน�'นม$โที่รศึ�พที่3ม อถ อใช่�แล�ว หากย�อนไป 50 ปB คืนร� �นน�'นกจึะไม�เข�าใจึเพราะย�งไม�ม$โที่รศึ�พที่3

คื�าที่$%ม$คืวามหมายคืล�ายก�นคื อ - Structure (โคืรงสร�าง) เช่�น โคืรงสร�างของการ

ศึ�กษา โคืรงสร�างของคืรอบคืร�ว - Grand Narrative (ต�านานหลวง)

- Philosophy (ปร�ช่ญา) เช่�น ม$ปร�ช่ญาเศึรษฐก�จึพอเพ$ยงในการด�าเน�นช่$ว�ต

- Theory (ที่ฤษฎ$) เช่�น ที่ฤษฎ$ใหม�ของในหลวง

25

- System (ร ะบ บ ) เ ช่�น ร ะบบการ ศึ� ก ษ า ร ะ บ บว�ฒนธรรม

- Paradigm (พาราไดม3) - Discourse (วาที่กรรม) ป5จึจึ�บ�นน�ยมใช่�ก�นมาก ใน

สภาม�กพ2ดก�นตลอด อด$ตเป�นเร %องของวาที่ะ+กรรม แต�ป5จึจึ�บ�นเป�นกรอบก�าหนดคืวามคื�ดคืวามเช่ %อของคืน เช่�น ข�บรถช่�ดซึ่�าย เด�นช่�ดขวา

คื�าเหล�าน$'ม$คืวามหมายเหม อนก�นคื อส�%งที่$%ก�าหนดว�ธ$คื�ด คืวามเช่ %อ คื�าน�ยม พฤต�กรรม การกระที่�าของคืน สะที่�อนออกมาในร2ปของวรรณกรรม เพลง ภาพยนตร3 การแต�งกาย ฯลฯ ซึ่�%งที่�กอย�างเป�นช่�ดวาที่กรรมของส�งคืม

แนะน8าหน�งสั�อ1. โลกของคืนไร�บ�าน คืนที่$%ม$บ�านย�อมไม�ร2 �ส�กแบบคืนที่$%

ไม�ม$บ�านร2 �ส�ก2. ช่�มช่นแออ�ด: องคื3คืวามร2 �ก�บคืวามเป�นจึร�ง

ของอ.อคื�น รพ$พ�ฒน33. ภ2ม�ป5ญญาภาคืกลาง4. คืนช่ายขอบ5. การศึ�กษาคืรอบคืร�วช่าวญวน6. การศึ�กษาคืรอบคืร�วไที่ยโซึ่�ง7. ที่�ศึนคืต�เก$%ยวก�บเพศึส�มพ�นธ3ของน�กศึ�กษาไที่ยก�บ

น�กศึ�กษาอเมร�ก�น (เป�นการเปร$ยบเที่$ยบว�ฒนธรรมข�ามช่าต�)8. ว�ฒนธรรมข�าวในส�งคืมไที่ยและนานาช่าต�9. ข�าวก�บมน�ษย3 น�เวศึว�ที่ยาที่างการเกษตรในเอเช่$ย

อาคืเนย3 อด$ตคืนใช่�คืวายไถนา คืนก�บคืวายสบตาก�นที่�าให�ร2 �ส�ก

26

อ�อนโยน ใช่�ม2ลเป�นป�Dย ป5จึจึ�บ�นใช่�รถไถเหลก น�'าม�นและป�Dยเคืม$สะสมอย2�ในน�'า

**************************

27

Recommended