View
448
Download
20
Category
Preview:
Citation preview
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
1/84
LIBR PR MSUESIN
HISTORIA 9
Etleva Nita
BOTIME
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
2/84
BOTIME
T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2012
T gjitha t drejtat lidhur me kt botim jan ekskluzivisht t zotruara nga shtpia botuese
Pegi sh.p.k. Ndalohet do riprodhim, fotokopjim, prshtatje, shfrytzim ose do form tjetr
qarkullimi tregtar pjesrisht ose trsisht pa miratimin paraprak nga botuesi.
Shtpia botuese: Tel: 042 374 947 cel: 069 40 075 02 botimepegi@botimepegi.al
Sektori i shprndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73
Shtypshkronja:Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 shtypshkronjapegi@yahoo.com
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
3/84
PRMAJTJE
Objektivat kryesor t prmbajtjes s lnds 4
Plani i detajuar msimor i historis 6
KREU I: Paraardhsit e Ilirve 17
KREU II: Shtetet Ilire 22
KREU III: Shqipria nn Perandorin Bizantine 26
KREU IV: Epoka e Gjergj Kastriotit Sknderbeut 38
KREU V: Shqipria nn pushtimin e Perandoris Osmane 41
KREU VI: Rilindja Kombtare vitet 30 Shek. Xix-1908 44
KREU IX: Shqipria gjat regjimit t Ahmet Zogut 55
KREU XI: Pushtimi nazifashist dhe lua e popullit shqiptarkundr t 63
KREU XIII: Shqiptart nn Jugosllavi e n bot pas lus s dytbotrore 79
KREU XIV:Rnia e regjimit komunist dhe torja e sistemitdemokratik 81
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
4/84
4
OBJEKTI I STUDIMIT T LNDS
Histori e popullit shqiptar klasa IX, sht zhvillimi i njeriut dhe i shoqrisnjerzore shqiptare t shekullit XXI, i par n t tr dimensionet si ato civile,ekonomike, sociale, polike dhe fetare.
2. SYNIMI I LNDS N prfundim t studimit t ksaj lnde nxnsit duhet tjen t a:
KronologjiT rendisin ngjarjet, faktet, gurat dhe zhvillimet m t rndsishme historike,ekonomike, sociale e polike t studiuara brenda kujve kronologjik t prf-shir n studim.
T prdorin me prpikmri terminologjin e ngjarjeve dhe fenomeneve histor-ike, t zhvillimeve historike n periudha t ndryshme t prfshira n studim si: Lid-hja e Kombeve, epok e bukur, diktatur, totalitarizm, fashizm, komunizm etj.
Gjersia dhe thellsia e njohurive historikeT prshkruajn dhe t shpjegojn, prmbajtjen e koncepteve kryesore his-torike t prfshira n studim si: qytetrim perndimor, demokraci, ndrvartsibotrore, shtet totalitar, liberalizm etj.
T prdorin alorin e duhur n prputhje me prmbajtjen e lnds.
T prshkruajn dhe t analizojn, paret m karakteriske t zhvillimit tshoqris njerzore shqiptare.
T shpjegojn shkaqet dhe pasojat e ngjarjeve historike, situatave dhe ndryshi-meve, t ndodhura n vendin ton.
T vlersojn ndryshimet m t rndsishme, q karakterizuan zhvillimin eko-nomik, shoqror e polik t shoqris shqiptare, si dhe rolin e gurave t ndry-shme historike, n kt drejm.
T prshkruajn disa nga arritjet m t rndsishme shkencore, t art, kul-turs dhe teknologjis, pr periudhat e prfshira n studim.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
5/84
5
Interpretimi historikT tregojn se pr ngjarje, procese, e gura t ndryshme historike, ka interpre-me t ndryshme.
T diskutojn n mnyr t argumentuar ndaj pikpamjeve t ndryshme, mbi
zhvillimin historik t shoqris njerzore shqiptare, duke dalluar faktet nga opin-ionet.
T analizojn dhe t vlersojn n mnyr krike interpremet, pr ngjarje apofenomene t ndryshme historike, duke arritur n kompromise mbi probleme tcaktuara.
T interpretojn tablo, foto, harta historike, etj., pr ngjarje, fakte ose dukurihistorike t prfshira n studim.
T argumentojn pikpamjet e tyre, duke nxjerr konkluzionet prkatse mbi
gurat, ngjarjet, faktet apo dukurit historike t studiuara.
Krkimi historikT prdorin n mnyr t pavarur burime t ndryshme informacioni si: doku-mente historike, harta historike, foto, tablo, pr shtje t ndryshme historike.
T bjn pyetje n funksion t grumbullimit t informacionit t duhur, prshtje t ndryshme historike t prfshira n studim.
T hulumtojn pr t grumbulluar informacione t rndsishme, nga burime tndryshme historike t dors s par dhe t dyt, (harta, materiale t shkruara,ilustrime t ndryshme etj.) n funksion t shtjeve t prfshira n studim.
Organizimi dhe komunikimiT przgjedhin dhe t rendisin n mnyr logjike, t dhnat dhe konceptet m trndsishme historike, pr vendet dhe periudhat e studiuara.
T komunikojn njohurit dhe t kuptuarit e periudhave historike t studiuara,duke prdorur pr kt qllim teknika t ndryshme si prshkrimin, shpjegimin etj.
T marrin pjes n debate, ku nprmjet njohurive dhe asive t tuara, tkontribuojn n arritjen e kompromiseve pr probleme t caktuara.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
6/84
6
PLANIMSIMOR
LNDA
:HISTORI
Kla
sa:IX
Progra
misintetik
35
javx2
or/
jav
=
70
or
Njohuritreja
57
or
Prsritje
4o
r
Kurikula
el
ir
9o
r
Gjithsej
70or
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
7/84
7
1
I. Paraardhsite
shqiptarve
(2o
r)
Nxnsitduhettjentaft:
tregojnsekurkanfilluartbanohentrojet
shqiptare
prshkrua
jnmnyrnejetessttparvetan
tregojnq
endratebanuaraprehistoriketvendit
ton
prcaktojnvendodhjeneilirvenGadishulline
Ballkanit
flasinpr
disangavirtyteteilirve
1.1Banortehershmtvenditton
B
otimet
n
dryshme
m
biIlirin
n
gaNeritan
C
ekadhe
studiuest
tjervendas
e
thuaj;
Harta,
atlas,
materiale
pamoret
shtjeve
ndiskutim
2
1.2Ilirt
3
II. Shtetetilire
(3o
r)
Nxnsitduhettjentaft:
prshkrua
jngjendjenekonomikeeshoqrore
t
fiseveilireparakrijimittshtetit.
prcaktojndinastitkryesoretmbretriveiliredhe
kohnesund
imitttyre.
prshkrua
jndisangaveoritprgjendjene
zhvillimittilirvenndrejtiminedinastiss
aulantvedhetArdianve.
nxjerrin
npahshkaqetefillimittluftss
romakvekundrardianvedhekuruzhvilluankto
luftra.
prcakto
jnkufijteshtetittEpiritdherolinefisit
tmolosvenhistori.
prshkrua
jnmnyrneqeverisjesnEpirdhe
rolin
ePirrosnktshtet.
prcaktojnsekushtrihejMbretriaDardanedhet
dallojnemratedisafiseveembretrivedardane.
prshkrua
jnmarrdhnieteMbretrisDardaneme
ardiant,maqedonasitdheromakt.
prshkrua
jnkarakteristikateartitparahistorik
dhe
ndryshiminqpsoiainperiudhnqytetareilire
.
rendisindisatdhnaprkulturnilire,gjuhndhe
paganizmin.
flasinpr
pushtiminromakdhetrendisinpasojat
etijprIlirin
flasinpr
rndsinekryengritjeve6-9nIliri.
prshkrua
jndisangandryshimetejetsqytetaren
Iliripaspush
timitromak.
2.1Mbretriteparailire
B
otimet
n
dryshme
m
biIlirin
n
gaNeritan
C
ekadhe
studiuest
tjervendas
e
thuaj;
m
ateriale
n
gainterneti
Harta,
fletore
pune,
atlas,
materiale
pamoret
shtjeve
ndiskutim
4
2.2ShtetiiEpiritdheMb
retriaDardane
5
2.3IliriannPerandorin
Romake
Or
Kreu
ObjektivateKreut
Temamsimoreprdoormsimi
Materiali
burimor
Mjetet
msimore
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
8/84
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
9/84
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
10/84
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
11/84
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
12/84
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
13/84
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
14/84
14
60
XIV
.
Rn
iaeregjimit
kom
unistdhe
fitorjaesistemit
dem
okratik
(2o
r)
Nxnsitduhettjentaft:
analizojn
disangatiparetekrizsekomomike,kryesisht
nbujqsidhenindustri.
analizojn
disangamasatqmoriqeveriakomuniste
gjatkohsq
ishtenfuqi.
prshkruajndisangamomentetkryesoretshprehjess
paknaqsispopullorekundrdiktaturskomuniste.
shpjegojn
rrethanatekrijimittPartisDemokratike
dheprograminesaj.
prshkruajnshprthimineLvizjesDemokratike
n
tgjithvend
inqoinzgjedhjete22marsit1992e
fitoreneforcavedemokratike
14.1Krizaeregjimitkom
unist
M
aterialet
n
dryshme
h
istorike
d
he
b
urimore
p
rrnien
e
regjimit
k
omunist
sidhe
studimepr
vendosjene
d
emokracis
n
vendin
ton;
m
ateriale
interneti
Materiale
pamore,
revista,
gazeta,
harta,
fotografi
dhepamje
filmikeq
tregojn
ngjarjet
rnd
sishmepr
ktperiudh
thistoris
shqiptare
61
14.2Shqiprianvitet19
92-2000
62
Or
elir2/3
Dre
jtoriaeshkolls
(2o
r)
V
lersimiin
johurivetnxnsve
1.Testimnjohurishseme
striI-r
63
V
lersimiin
johurivetnxnsve
1.Testimnjohurishseme
striII-t
64
Or
tlira2/3
Moduledheprojekte
(7o
r)
Orelir
Mbretritdhembretritilir
65
Orelir
AliPashepelena
66
Orelir
100-vjetoriiPavarsis
67
Orelir
100-vjetoriiPavarsis
68
Orelir
Luftandajpushtimitfashistdhenazist
69
Orelir
PopullsianKosovdheamri
70
Orelir
Regjimikomunistnshqipri
Or
Kreu
ObjektivateKreut
Temamsimoreprdoormsimi
Materiali
burimor
Mjetet
msimore
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
15/84
15
LIBR PR MSUESIN
OBJEKTIVAT MSIMORE SIPAS TAKSONOMIS S BLUMIT:
NJOHJAPrkujmi i asaj q sht msuar m hert(nga fakte t ndara deri n teori t plota)
KUPTIMIKupmi i domethnies s materialit(shpjegim i ideve dhe koncepteve)
ZBATIMIShfrytzimi i t msuars n situata t reja konkrete
ANALIZAZbrthimi i t gjitha pjesve prbrse dhe prcakmii marrdhnieve t ndrsjella
SINTEZABashkimi i pjesve pr t krijuar nj trsi t re dhe
pr t nxjerr konkluzione logjikeVLERSIMIVlersimi ose arsyemi i vendimit ose veprimit n baz t kritereveFoljet qprdoren pr ndrmin e objekvave msimore sipas niveleve:
Te njohurit T kuptuarit Zbami Analiza Sinteza Vlersimi
Prshkruaj
Prcakto
Idenko
EketoRendit
Prkuzo
Bashko
Emrto
Prmblidh
Dallo
Transformo
Shquaj
IlustroSpjego
Zgjero
Prgjithso
Prcakto
Rendit
Perifrazo
Prmblidh
Llogarit
Demonstro
Zhvillo
PrgatProvo
Vepro
Organizo
Lidh
Ndrto
Prdor
Copto
Nxirrprfundime
Bj grakun.Bj dallimin
Ndaj
Shquaj
Ilustro
Kombino
Prvijo
Kategorizo
Kategorizo
Prpilo
Kompozo
VeoKrijo
Harto
Sajo
Prgjithso
Formulo
Parashiko
Prodho
Vlerso
Krahaso
Bj dallimin
PrcaktoKriko
Mbro
Gjyko
Zgjidh
Jusko
Mbshtet
mo
Argumento
ESEJA N HISTORI
KUPTIMI MBI ESE-nEse-ja sht nj shkrim i shkurtr q ka pr baz fakn mbi t cilin nxnsi shprehopinionin e j. Ese-ja mund t jet:
Prshkruese,kur nxnsi prshkruan me detaje nj ngjarje apo faktet. Shpjeguese, kur nxnsi shpjegon dhe arsyeton mbi opinionin e shprehur. Argumentuese, kur nxnsi bn krkime dhe sjell argumente mbi nj ngjarje,
fakt, zhvillim, etj. Vlersuese, kur nxnsi vlerson, mban qndrim krik dhe shpreh reekmin e
j mbi nj dukuri, fakt, zhvillim, etj.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
16/84
16
HISTORIA 9
STRUKTURA EESE-sEse-ja prbhet nga:
paraqitja e fakt ose e dukuris mbi t ciln nxnsi do t jap opinionin e j. paraqitja e fakteve dhe argumenteve n paragraf t organizuar sipas nj
rrjedhe logjike dhe vazhdimsie.
nxnsi nxjerr konkluzione dhe shpreh reekmin e j mbi fakn, dukurin etj.
I. Ese prshkruese
Struktura e ese-s prshkruese mbi fakte, dukuri apo opinione, mund t zhvillohet dukelluar me paraqitjen e nj informacioni. Mbas parashtrimit t informacionit kalohet teknj kndvshtrim ose opinion i caktuar mbi kt informacion t dhn. Nj mnyrinteresante q mund t prdorej nga nxnsi n parashtrimin e qndrimeve dheopinioneve t veta do t ishte nj kndvshtrim individual. Kjo mnyr e t arsyetuarit dota ndihmonte nxnsin m shum pr t kaluar tek sugjerimet ose propozimet(mbyllja eeses), sepse kjo pjes do t vinte natyrshm dhe nuk do t ngllonte si retorik.
II. Eseshpjeguese
Hyrja e nj eseje shpjeguese mund t ishte parashtrimi i nj prvoje apo prjemipersonal i nxnsit n lidhje me fakn, dukurin, apo opinionin e paraqitur n temnmsimore. Nj mnyr e zhvillimit t prmbajtjes s eses mund t ishte krahasimidhe kontras. Bazuar n prvojn apo prjemin personal, duke prdorur krahasiminapo kontrasmin, nxnsit mund t krijojn m pas ambienn e duhur pr zbamin emetodave interakve gjat procesit t msimnxnies (kmbim idesh midis tyre). Mbylljae eses do t realizohej me an t arsyemit mbi shtjet e diskutuara. Nxjerrja eshkaqeve dhe pasojave do t rriste gamn e argumenteve t sjella, si dhe do t eliminonte
rrezikun e nj shpjegimi t njtrajtshm dhe monoton.
III. Ese argumentuese
Hyrja e nj ese-je argumentuese zakonisht prezanton nj propozim ose qndrim tcaktuar t nxnsit mbi faktet, dukurit, opinionet ose shtysat q lidhen me shtjen qdo t trajtohet. Zhvillimi i prmbajtjes s ese-s sjell argumentet. Mnyra tradicionaleesjelljes apo paraqitjes s argumenteve sht renditja e tyre. Nj tjetr metod e zhvillimitt ese-s mund t ishte heqja e paraleleve (vnia prball e fakteve apo opinionevet ndryshme) ndrmjet fakteve, dukurive, fenomeneve, etj., t njohura e t provuaragjersisht. Gjithashtu edhe paraqitja e argumenteve q rrjedhin prej krkimit nga
vet nxnsi, sht nj zhvillim i drejt i prmbajtjes s ksaj eseje. Mbyllja do t ishtekonkluzioni q del nga prballja e argumenteve t parashtruar.
IV. Ese vlersuese
Ese-t vlersuese i vijn n ndihm msuesit pr t realizuar sintezn e njohurive tdhna mbi tema t caktuara, si dhe jan nj instrument pr t zhvilluar t menduaritkrijues e krik tek nxnsit.Hyrja e ksaj ese-je paraqet vlersimin apo qndrimin kriktnxnsit ndaj fakteve, dukurive apo shtjeve t trajtuara n temn msimore. N mnyrq t nxitet personaliteti krijues i nxnsit zhvillimi i prmbajtjes s ksaj ese-je mund tjet paraqitja e nj propozimi, projek, apo plaormet vet nxnsit n lidhje me faktet,
dukurit apo shtjet e shtruara pr t trajtuar. Ese-ja mund t mbyllet me nj reekmpersonal t nxnsit. Duke qen se reekmi sht individual kjo ese krijon kushte q tmundsohet trheqja e mendimit t gjithsecilit.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
17/84
17
LIBR PR MSUESIN
Or msimi me metodn PNP
Kreu I: PARAARDHSIT E ILIRVE
1.Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema: Banort e hershm tvendit ton
Objekvat pedagogjik: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/eaft:
Niveli baz: t tregoj se kur kan lluar t banohen trojet shqiptare; t prshkruajmnyrn e jetess s t parve tan.
Niveli mesatar: t tregoj qendrat e banuara prehistorike t vendit ton; t prcaktojvendndodhjen e ilirve n Gadishullin e Ballkanit.
Niveli i lart: t krahasoj mnyrn e tjetuarit nga neoli nbronz dhe n hekur
Metoda PNP
Fjalt kye:parahistori, histori, paleolit, neolit, protoilirt, parailirt
Mjetet e puns:harta me vendet arkeologjike, libri historia IX
Struktura e Ors s Msimit
Fazat estrukturs
Strategjitmsimore
Veprimtarite nxnsve
Organizimii nxnsve
Parashikimi(prgatitja pr t nxnt)
Ndrtimi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)
Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Diskutim pr njohu-rit paraprakePrvijim i t men-duarit
Diskutim i informa-cionit
Diskutim i ideveNdrtimi ishprehivestudimore
Diskutim
Pun n grupPun individuale/ ngrupPun n grup
Parashikimi:Diskum pr njohurit paraprake(diskum i ideve)Nllim t ors s msimit msuesi paraqet ntabel parahistorindhe epokat e saj.Cilat jan epokat e parahistoris?
Parahistoria, epokat e saj
1. epoka epaleolit(gurit t vjetr),
2. mezolit(gurit t mesm),
3. neolit(gurit t ri)
4. epoka e bakrit
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
18/84
18
HISTORIA 9
5. epoka e bronzit
6. epoka e hekurit
Nxnsve u krkohet tu prgjigjen pyetjeve duke shfrytzuar njohurit e tyre paraprake1. far sht Historia, dhe farstudion ajo?
2. Nga ndryshon parahistoria nga historia?3. Cili sht objek i studimit t parahistoris?4. Kur prkojn gjurmt m t hershme t njeriut n vendin ton?
Ndrmi i njohurive(prpunim i prmbajtjes): Prvijim i t menduaritNxnsit ndahen n grupe (grupet mund t jen me 4-5 nxns). Grupeve t krijuarau krkohet t lexojn pr pak minuta pjesn e msimit Banort e hershm t venditton.Pasi grupet kan prezantuar punn e tyre n pyetjen e par, u krkohet tu prgjigjenpyetjeve t ndryshme. Nga nj pyetje e ndryshme do grupi.
Grupi I- T prcaktoj n hart gjurmt m t hershme t njeriut n vendin ton. Cilatishin paret e njeriut q jetoi hert n vendin ton n gurin e mesm (paleolin emesm)?
Grupi II-T prshkruaj jetn e njeriut q jetoi n periudhn e gurit tmesm.
Grupi III- T prcaktoj n hartvendbanimet e protoilirve t cilt jetuan nneolit. Tprshkruajn veprimtarin e protoilirve.
Grupi III-Pse Epoka e bronzit sht konsideruar si nj epok e rndsishme pr ilirt?
ekonomike
Transformime t mdha
shoqrore
- Prcakto n hartn e vendbanimeve arkeologjike vendbanimet n bronz.
Grupi IV Epoka e hekurit dhe karakteristikat e saj/
Epoka e hekurit 1100-500p.e.s
Transformoi mnyrn e prodhimit t
Epoka e bronzit
3000-1100 .e.s
ve lave
tiparetArmve
Fiseve ilire
Formsoi
shtrirjen
dallo n bashkohen
Ndrgjegja e
prbashkt kulturore
Elemente t
ndryshme t kulturs
materiale
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
19/84
19
LIBR PR MSUESIN
Prforcim;Diskum i informacionitNga ndryshojn protoilirt nga parailirt?Pr t prforcuar shprehit e tuara gjat ksaj or msimor, nxnsve u krkohet targumentojn.
Argumento prse shqiptart jan pasardhsit e ilirve.Detyr:1. Prgatja e nj albumi me foto t gjetjeve arkeologjike n Shkodr, Lezh, Apoloni,Bylis, Butrint.2. Krko informacione mbi zonat arkeologjike n qyten ose fshan tnd dhe nxirrprfundime mbi arritjet e krkimeve arkeologjike aty.
Vlersimi i nxnsve: Prdorimi i metods Prvijimi i t menduarit dhe Harta emendjesbjn t mundur angazhimin aktiv t nxnsve n prpunimin e materialitt ri.
Kriteret Diskumet gjat puns me grupe Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn
2.Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema:Ilirt
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i a:
Niveli baz: t prcaktoj dukurit e zhvillimit dhe t evolucionit t periudhs seneolit.
Niveli mesatar:t analizoj ato elemente t zhvillimit material- kulturor- shpirtror qsolln kthesa t mdha n jetn e shoqris njerzore n territorin e trevave shqiptare.
Niveli i lart: t vlersoj me fakte dhe argumente se kulturat dhe qytetrimet ehershme n trevat shqiptare u zhvilluan si pjes e qytetrimeve bashkkohore.
Metoda PNP
Mjetet:harta arkeologjike e Shqipris
Fjalt kye:bashksia ilire, kultura ilire, kolonit helene
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
20/84
20
HISTORIA 9
Struktura e Ors s Msimit
Fazat e strukturs Strategjitmsimore
Veprimtarit enxnsve
Organizimi i nxnsve
Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Parashikimi metermat paraprakVeprimtaria e lex-imit t drejtuarHarta e koncept
Nxitja e diskumitLexim/ tmenduarit krikOrganizim gark iinformacionit
Pun n grupPun individuale/ ngrupPun n grup
Parashikimi: Parashikimi me terma paraprakDuke lluar nga mesi i mijvjearit t katrt p.e.s., komunitetet parahistorike t Ballkanitdhe ato t territorit shqiptar, lluan t shfrytzoninmetalet dhe format e hershme tmetalurgjis.Metali i par i prdorur ishte bakri, i cili ishte m i leht pr tu gjetur dhe
pr tu transformuar. Bakri dhe m von bronzi dhe hekuri e transformuan thellsishtshoqrin njerzore, duke nxitur ndarjen shoqrore t puns, diferencimin shoqror,intensikimin e komunikimeve dhe kmbimeve kulturore etj. Kto zhvillime krijuanbaza pr lindjen e qytetrimeve.N msimin paraprak nxnsit jan njohur me epokat e periudhs parahistorike t gurit:Paleolit (3 000 000 - 10 000 vjet p.e.s.)Mezolit (10 000 - 6 000 p.e.s.)Neolit (6 000 3 500 p.e.s.) Nxnsit t prcaktojn dukurit e zhvillimit dhe t evolucionit t periudhs
parahistorike t gurit. T prcaktojn n hart vendbanimet m t hershme t gjetura n trevat shqiptare. T prcaktojn n hart vendbanimet e periudhs s paleolit dhe neolit.
Ndrmi i njohurive: /Veprimtaria e leximit t drejtuarNxnsve u krkohet t lexojn n tekst :Formimi i bashksis IlireM pas grupeve t puns u jepen pyetjet si m posht:
Grupi i par: - Si u formua bashksia ilire?- Prcakto n hart ku shtriheshin ilirt. Prcakto n hart disa nga set m trndsishme ilire.
Grupi i dyt: T gjej n hart disa nga set ilire. T prshkruaj veprimtarine tyre.
Grupi i tret: Pse epoka e neolit, bronzit dhe hekurit jan prcaktuar si periudhat rndsishme pr kulturn ilire?
Cilat jandisa nga paret e kulturs ilire?
Grupi i katrt:T prcaktojkupmin e termit koloni helene. T prcaktojarsyet e formimit tkolonive helene. T tregoj n hart disa nga kolonithelene.Prforcimi: Organizues grak Nxnsit reektojn mbi njohurit q ata morn pr
Ilirt . Grupet e nxnsve punojn pr t hartuar hartn e mendjes.far jan Ilirt?- Ku jetojn ata? Trego kohn e formimit t tyre. - Listo set ilire.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
21/84
21
LIBR PR MSUESIN
Detyra: Zhvilloni krkime n internet ose n burimet e shkruara lidhur me hipotezatmbi etnogjenezn dhe truallin ilir dhe organizoni me kt argument nj debat midisgrupeve n klas.2.Prgatisni postera, et-palosje, biogra mbi perandor romak me origjin ilire.
Vlersimi: Prdorimi i metods Veprimtaria e leximit t drejtuar dhe Harta e Mendjesbjn t mundur angazhimin aktiv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhezbulimin e lidhjeve shkak-pasoj. Vlersohen nxnsit duke patur parasysh objekvatminimal, mesatar dhe maksimal. Vlerson me not pozive edhe nxnsit q skicuandhe punuan me hartn gjat msimit.
thesprott
kaont
taulantt
ardiant
mesapt
albant etj.
Ilirt
Popullsi autoktone n
BallkaninPerndimor
Kan unitet
N mnyrn e
jetess
zakonet Organizimin
shoqror
mijvjeari i
II p.e.s
Sava e DravaV, gjiri i
AmbrakisJ, PAdriatiku
dhe Joni, LMorava Vardar.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
22/84
22
HISTORIA 9
Kreu II: SHTETET ILIRE
4.Lnda: Histori
Klasa IX
Tema: SHTETI I EPIRIT DHE MBRETRIA DARDANE
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i a:
Niveli baz: t tregoj kushtet historike t lindjes s shtet t Epirit.T tregoj kushtet historike t lindjes sMbretris Dardan dhe t prcaktoj shtrirjene saj.
Niveli mesatar: t listoj etapat n t cilat kaloi zhvillimi i shtet t Epirit dheMbretria Dardane.
Niveli i lart:t arsyetoj mbi formn e qeverisjes s shtet t Epirit n 4 fazat ezhvillimit t j; t analizoj duke argumentuar periudhn m kulmore njetn shtetrore n Epir dhe MbretrinDardane.
Metoda PNP
Mjetet:foto, harta, Libri Historia IX
Fjalt kye: Epir, Mbretria Molose, Lidhja Molose, Aleanca Epirote, Lidhja Epirote,Mbretria Dardane.
Struktura e Ors s Msimit
Fazate strukturs
Strategjitmsimore
Veprimtarite nxnsve
Organizimii nxnsve
Parashikimi
(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Prvijim i t mendu-
aritT nxnit n kmbimOrganizim grak
Diskum i ideve
Lexim/ t menduaritkrikOrganizim gark iinformacionit
Pun me t
gjithPun n dyshe/n grupPun me trklasn
Parashikimi:Prvijim i t menduaritNxnsve u bhen disa pyetje, n mnyr q t rikujtojn mnyrn e formimit tpopullsis ilire n Gadishullin e Ballkanit n pjesn perndimore t saj.
-Cilat jan disa nga set ilire q banonin n pjesn jugore?
- Cilat jan disa nga shtjet e debatuara, n historin e ilirve dhe pse lindi ky
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
23/84
23
LIBR PR MSUESIN
debat?- Si i konsideronin grekt epirott?- N aspekn kulturor, si i konsideronin grekt, epirott?- A bnin pjes epirott brenda kurit t territorit ilir?
Prvijim i t menduarit pr Epirin
Ndrmi i Njohurive:T nxnit n kmbimKlasa sht ndar n katr grupe me nga 4-5 nxns secili. Grupeve u drejtohen pyetjete mposhtme. Pasi t ken lexuar me kujdes shtjetLidhja Molose,Epiri n kohn esundimit t Pirros, Lidhja Epirote:
Grupi I:Cilat ishin etapat n t cilat kaloi zhvillimi i shtet t Epirit?T idenkoj n hart qytetet m t rndsishme t Epirit.
Grupi II:Arsyetoni mbi faktort q ndikuan n zhvillimin polik- ekonomik ushtarakt shtet t Epirit gjat qeverisjes s Tharyps, Alkets dhe Aleksandrit t molosve.
Grupi III:Argumento pse koha e qeverisjes s Pirros ishte e suksesshme?
Grupi IV:Cilat ishin etapat n tcilat kaloi zhvillimi i shtet dardan.
Prforcimi:Organizimi grak i informacionit.
thesprott
kaont
molost
Gitoma
Foinike
Himara
Teqeja e Melanit
Epirishtrihej
J
Gj.Ambrakis
PJon
V
Vjosw
14 fise
M.
Pindit Epiri
shek. 5p.e.s
Qytetet mw t
rndsishme
tregti zejtari blegtori
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
24/84
24
HISTORIA 9
Detyra: Mblidhni fakte, kuriozitetet, foto, mbi jetn e Piros s Epirit dhe krijoni biografine tij si monark i fuqishm.
Vlersimi: Prdorimi i metods Prvijimi i t menduarit dhe Harta e Mendjes bjn tmundur angazhimin aktiv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri.
Kriteret: diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn
5Lnda: Histori
Klasa: IXTema: Iliria nn Perandorin romake. Ar dhe kultura
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t prshkruajsi u realizua pushmi romak i Iliris.T prshkruaj disa nga ndryshimet e jets qytetare n Iliri pas pushmit romak.
Niveli mesatar: t rendit pasojat qpa pushmi romak pr Ilirin.
Niveli i lart:targumentoj rndsin e kryengritjes s viteve 6-9 n Iliri.Tanalizoj pasojat e sundimit romak n Iliri.
Metoda PNP
Mbretria Molose Tharypa
Lidhja Molose Alketa
Aleanca Epirote (shtet federatv)
Aleksandri
Lidhja Epirote( pas vdekjes s Pirros ) Pirro
Ref.ekonomike
Ref. Ushtarake lidhje diplomatke Epiri fuqi mesdhetare
Ref. Politke forcoi pushtetn mbretror
Epir
etapat
shek. 5 p.es- 167p.e.s
Pirro I Epirit
vizionar
i vendosur
i sukseshm
297-272 p.e.s
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
25/84
25
LIBR PR MSUESIN
Mjetet:foto, ilustrime t jets qytetare n Iliri, Libri Historia IXFjalt kye:lua iliro-romake, asimilim
Struktura e Ors s Msimit
Fazat
e strukturs
Strategjit
msimore
Veprimtarit
e nxnsve
Organizimi i nx-
nsveParashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Stuhi mendimeshLexim, pyetje, puname hartnOrganizues grak
Nxitja e diskumitLexim/ t menduaritkrikOrganizim grak iinformacionit
Pun n dyshePun n dyshe/n grupPun me trklasn
Parashikimi: Stuhi mendimi / harta e konceptNxnsve u drejtohen pyetjet;
-Cilat ishin arsyet q uan n lun iliro-romake?
- Kur lloi lua iliro-romake?
- Si prfundoi lua iliro-romake
- Cilat ishin qytetet m t rndsishme ilire?
- Cilat ishin disa nga qytetet m t rndsishme n trevat ilire?
- N cilat territore u ndrtuan kryesisht qytetet?
- Si ishte e organizuar jeta n qytetet ilire?
Ndrmi i njohurive: T nxnit me kmbime
Ndahen nxnsit n katr grupe me 4-5 nxns, udhzohen t lexojn pjest eprcaktuara dhe m pas t argumentojm idet e tyre.Pyetjet pr secilin grup
Grupi I:Evidento masat e marra nga Perandoria Romake pr t vendosur sundimin eplot t saj n Iliri?Si reaguan ilirt ndaj polikave romanizuese?
Grupi II:T prshkruaj disa nga ndryshimet e jets qytetare n Iliri paspushmit romak.
Grupi III:Trego pasojat e sundimit romak n Iliri.
Grupi IV: Evidento masat e marra nga Perandoria Romake pr t arritur asimilimin epopullsisilire. Argumento pse ilirt nuk u asimiluan.
Prforcimi :Organizues grak Nxnsit plotsojn modelin q sht prgatur m par pr ta.
Para dhe pas pushmit romak
Qytetet Ilire
Qytetet Ilire
Organizimi dhe jeta e nj qyteti Ilir
Qendraartizanale
Qendra kmbimi
Qendra tregtare
Zhvillimi i arteve
Kulturs
Besimet
Qendra ekonomike Qendra kulturore
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
26/84
26
HISTORIA 9
Detyra:1. Gjeni emra ilir q jan n prdorim edhe n ditt tona.2. Arsyeto cili sht niveli ekonomiko-kulturor i qyteteve dhe jets ilire n raport meato fqinje?
Vlersimi:Nxnsit vlersohen pr prvetsimin e njohurive, mnyrn e t menduaritkrik dhe punn n grup.
Kreu III: SHQIPRIA NNPERANDORIN BIZANTINE
6.Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema: Shqipria nshekujt e partmesjets
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t shpjegoj pse arbrit jan pasardhsit e ilirve.
Niveli mesatar: t evidentoj pasojat e dyndjes s madhe t popullsis sllave.T prcaktoj masat q mori Perandoria Bizanne pr t forcuar pushten e saj npopujt e Perandoris.
Niveli i lart: t argumentoj pse popullsia n Ilirin e Jugut, n Prevali, Dardani, Epirii Ri, Epiri i vjetr i bn ball asimilimit
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX
Fjalt kye:Bizant, arbr, dyndje sllave, them.
Struktura e Ors s Msimit
Fazat estrukturs
Strategjitmsimore
Veprimtarite nxnsve
Organizimi inxnsve
Parashikimi (prgatja pr tnxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
DiDua t di (Prvijim it menduarit)Msova(Ditari i t nxnit)
Nxitja e diskumitDiskum i ideveNdrmi ishprehivestudimore
Pun n grupePun n dyshe/n grupPun n dyshe
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
27/84
27
LIBR PR MSUESIN
Parashikimi: DiN fazn e par t msimit prezantohettema e msimit Mesjeta e hershme
Arbrore. M pas u krkohet nxnsve t tregojn informacionet q njohin prperandorin Bizanne, kohn e formimit t saj dhe shtrirjen. Prgjigjet e nxnsveshnohen n kolonn e par t tabels (di - dua t di- msova).
Mesjeta e hershme Arbrore
Di Dua t di Msova
N vin 395, PerandoriaRomake u nda n P dhe L,Si rezultat i ksajndarjeje, Iliria u prfshinn Bizann.Bizan arri kulmin e j
me perandorin Jusnian.Gjat sundimit bizannIliria hyri n mesjet.Perandoria Bizanneprfshihet nga dyndjetsllave.
Cila ishte ndarja administrave?
U ruajtn qytetet eIliris?
Si njihej popullsia q jetonte nIliri?
Pse nuk u asimiluan ilirt?Kujte Iliris qndruan t pa
prekura nga dyndjet sllave?Pse popullsia ilire u quajt arbr?Si u forcuan pozitat e Perandoris
Bizanne?
N 4 provinca- Prevali,Dardani, Epiri i Ri, Epirii Vjetr
Durrsi, Shkodra, Lezha,Vlora, Bylisi Bera,
Amana, Butrin, Adri-anopoja
ArbrKujt u rrudhosn
Ndrmi i njohurive: Dua t di Prvijim i t menduarit.N kt faz pasi sht plotsuar tabela D-D-M nxnsve u krkohet t argumentojn:
- Pse popullsia e jugut i bri ball asimilimit sllav? Argumento arsyet.
-Si shprehet dobsimi i pushtet qendror bizann dhe forcimi i pushtet lokal nArbri? Si e vlersoni kt dukuri pr Shqiprin?
Prforcimi: Msova- Argumento mnyrn e organizimit t perandoris Bizanne pr t forcuar push-
ten n territorin e saj.- Arsyetoni mbi vazhdimsin iliro- shqiptareDetyra.Bni njkrkim mbi burime q tregojn vazhdimsin pellazgo-ilire-arbroredhe nxirrni prfundime.Burim. Edwin Jacques, Shqiptart vll. I, f. 46-54; internet etj.Vlersimi. Prdorimi i metods D-D-M dhe Harta e Mendjes bjn t mundurangazhimin akv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhe zbulimin lidhjeve
-Cilat ishin pasojat e dyndjeve sllave krijuan shtetet sllave n Ballkan
u asimilua popullsia e pjess veriore t
Iliris.
- Cilat territore i bn ball asimilimit sllav: Prevali
Epiri Vjetr
Epiri Ri
Dardani
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
28/84
28
HISTORIA 9
shkak-pasoj. Vlersohen nxnsit duke patur parasysh objekvat minimal, mesatardhe maksimal. Vlerson me not pozive edhe nxnsit q skicuan dhe vizatuan gjatmsimit.
7Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema: Principatat shqiptare gjatshek. XIV
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t shpjegoj termin principat. t prshkruajsi u formua principata e Arbrit.
Niveli mesatar: t shpjegoj arsyet e krijimit t Principats sArbrit. t prcaktojarsyet e formimit t principatave nshek. XIV-XV. t tregojparet e principats sArbrit.Niveli i lart:t argumentojpse Principata e Arbrit ishte shtet.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX
Fjalt kye:principat, vasal, aparat administrav
Struktura e Ors s Msimit
Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nx-nsve
Organizimi inxnsve
Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Pyetja sjell pyetjenPrvijim i tmenduaritHarta e koncept
Ndrm i shprehivestudimoreDiskum i ideveParaqitja grake einformacionit
Pun n grupePun n grupPun n grup
Parashikimi. Pyetja sjell pyetjen Prcakto vendin q zinin trojet shqiptare n Perandorin Bizanne. Prshkruaj ndryshimet kryesore q solli zhvillimi i marrdhnieve feudale. Arsyeto pasojat e dyndjes s popujve barbar. Shpjego mbi baza u krijuan dy grupet shoqrore n trojet arbrore.
Ndrmi i njohurive: Prvijim i tmenduaritN fazn e dyt t ors s msimit, nxnsit udhzohen q t prdorin informacionin e
tekst. Klasa ndahet n grupe. Brenda grupit caktohen nxns, t cilt mund t skicojnqytete arbrore t periudhs bizanne.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
29/84
29
LIBR PR MSUESIN
Grupi i pare: Pse perandoriabizanne u njohu krahinave t tra arbrore autonomin.Prcakto kupmin e termit autonomi nkuadrin e krahinave arbrore me perandorinbizanne.
Grupi i dyt: Prcakto paret e Principats sArbrit (grupi duhet t ndrtoj hartn ekoncept)
Grupi i tret: Evidento arsyet e lindjes s principatave t tjera nshek. XIV-XV.Prcakto kujt e principats sTopiajve.
Grupi i katrt: Prcakto kujt e principats sBalshajve.Evidento paret e principats sBalshajve.
Prforcimi:Harta e konceptN fazn e prforcimit, nxnsi ka kuptuar ndryshimet q ndodhn n shek. IX n qytetetarbrore. Nxnsi di t prcaktoj faktort q ndikuan n formsimin e principatave nshek. XII dhe principatave nshek. XIV-XV dhe jo vetm kt, por ka prcaktuar qartdhe paret e tyre. Ndrtohet harta e koncepts bashku me nxnsit n tabel.Detyr:Ndrto hartn e Principats sArbrit.
Vlersimi i nxnsve:
Prdorimi i metods Pyetja sjell pyetjen dhe Harta e Mendjes bjn t mundurangazhimin akv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhe zbulimin e lidhjeveshkak-pasoj. Vlersohen nxnsit, duke patur parasysh objekvat minimal, mesatardhe maksimal. Vlerson me not pozive edhe nxnsit q skicuan dhe vizatuan gjatmsimit.
Formacioni i par shtetror
Principata e Arbri
Shek XII
Shtrihej:-------------------
------------------------------
------------------------------
Politikat e ndrmarra
------------------------------
------------------------------
Drejtohej:------------------
-------------------------------
-------------------------------
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
30/84
30
HISTORIA 9
8Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema: Kultura, ar dhe shoqria shqiptare n mesjet
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t tregoj mnyrn e organizimit shoqror n fshan arbror n shek. IX.
Niveli mesatar: t prshkruaj qytete n Arbri si qendra tregtare dhe zejtare.
Niveli i lart: t analizoj siqytetet arbrore mesjetare morn paret e qytetevebashkkohore europiane.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IXFjalt kye:patric, dinat, qytete, komuna.
Struktura e Ors s Msimit
Fazate strukturs
Strategjitmsimore
Veprimtarite nxnsve
Organizimii nxnsve
Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive
(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Diskum pr njo-hurit paraprake
Pyetja sjell pyetjenHarta e koncept
Diskum i ideveNdrm ishprehive
studimoreParaqitja grake einformacionit
Pun n grupe
Pun n grup
Pun n grup
Parashikimi. Diskum pr njohurit paraprake
Msuesi/ja ekspozon nj pun t paraprgatiturm par me ilustrime dhe pamje tart dhe arkitekturs s qyteteve t mesjets evropiane dhe qyteteve n PerandorinBizanne (hp/www.wikipedia.com).
Pasi nxnsit kan par materialin e paraprgatur, iu drejtohen pyetjet.- A dallojm ndryshime n mnyrn e ndrtimeve arkitekturore t qyteteve
mesjetare perndimore me qytete n Perandorin Bizanne?- Prmend ndryshimet q evidentuat midis qyteteve perndimore dhe qyteteve
n Perandorin Bizanne.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
31/84
31
LIBR PR MSUESIN
N tokat shqiptare, gjat sundimit bizann, u ndeshn kto kategori t pronave:
Ndrmi i njohurive: Pyetja sjell pyetjen
N fazn e dyt t ors s msimit, nxnsit udhzohen q t prdorin informacionine tekst.Klasa ndahet n grupe. Brenda grupit caktohen nxns, t cilt mund t skicojn qytetearbrore t periudhs bizanne.Grupi i par
1. T prcaktoj karakteriskat e qyteteve mesjetare n Arbri.- Origjinn e tyre.
-Ndrmin dhe formn arkitekturore.
2. T listoj qytetet m t rndsishme t kohs.
Fshati Arbror
Bashksi
fshatare
Karakter
bujqsor n
zonat fushore
shek. IX
Karakter
blegtoral n
zonat malore
Fillon diferencimi
ekonomik
dinat parikt
Tipet eronave
Stratiotik- pron
toksore shtetwrore
kushtzuar me
detyrim ushtarak
Pronia- pron
toksore shtetrore
kushtzuar me
detyrim ushtarak
Bashtina - pron
toksore private
Teritoria - pron
toksore private
jasht qytetit
Tokat e institucioneve
fetare
pron toksore private
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
32/84
32
HISTORIA 9
Grupi i dyt1. T prshkruaj qytetet si qendrat rndsishme zejtare.2. T evidentoj disa nga qytetet m t rndsishme t ksaj periudhe.
Grupi i tret1. T prshkruaj qytete si qendrat rndsishme tregtare.2. T evidentoj qytetet m t rndsishme tregtare. far produktesh shkmbe-
nin ato?
Grupi i katrt1. Mbi kritere ndahej popullsia n qytet-komunat?2. T evidentoj faktort q ndikuan n zhvillimin e qyteteve mesjetare arbrore.3. Argumento se si qytetet arbrore mesjetare po merrnin paret e qyteteve
bashkkohore evropiane (przgjidh fakte edhe nga pjest e leximit).
Prforcimi:Harta e koncept
N fazn e prforcimit, nxnsika kuptuar ndryshimet q ndodhn n shek IX n qytetearbrore. Nxnsi di t prcaktoj faktort q ndikuan n formsimin e pareve tfshat arbror dhe qyteteve arbrore dhe jo vetm kt, por ka prcaktuar qart dheparet e ngjashme me qytetet evropiane. Ndrtohet harta e koncepts bashkumenxnsit n tabel.
Detyr:Prgatit nj album me pamje, fotografi, ilustrime t ndryshme nga ShqipriaMesjetare.
Vlersimi i nxnsve:Prdorimi i metods Pyetja sjell pyetjen dhe Harta e Mendjes bjn t mundurangazhimin akv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhe zbulimin e lidhjeve
shkak-pasoj. Vlersohen nxnsit, duke patur parasysh objekvat minimal, mesatardhe maksimal. Vlersohen me not pozive edhe nxnsit q skicuan dhe vizatuangjat msimit.
Tregtare zejtare
Qytetet Arbroreqytetart
Me t drejta
Pa t drejta
Detyrimeve
Pasuris
Fisnik - popullor
qeverisej
Kshilli Fisnikve
Kontin e
qytetit
Durrsi
Shkodra
Drisht
Tivar
Lezh etj.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
33/84
33
LIBR PR MSUESIN
PRSRITJE 1
1. Shpjego kupmin e termave dhe koncepteve tmsuara gjat 3 krerve t par.Paleolit ______________________________________Neolit _______________________________________
Neandertali __________________________________Pellazg ______________________________________Parailir ______________________________________Protoilir _____________________________________Palat ______________________________________Mbretrit Ilire _______________________________Shte i Epirit _________________________________
2. Idenko gurat historike, Bardhyli ________________, Glauk _______________,Pirro ___________________, Teuta _________________, Agroni __________________,
Dhimitr Fari ____________________, Gen ____________________________.
3. Prshkruaj- Mnyrn e jetess s t parve tan.- Disa nga virtytet e ilirve.- Mnyrn e qeverisjes n Epir dhe rolin e Pirros n kt shtet.- Karakteriskat e art parahistorik.- Disa nga ndryshimet e jets qytetare n Iliri pas pushmit romak.- Marrdhniet e Mbretris Dardane me ardiant, maqedonasit dhe romakt.- Gjendjen ekonomike e shoqrore t seve ilire para krijimit t shtet.
- Ndryshimet kryesore q solli zhvillimi i marrdhnieve feudale.- Vendin dhe rolin e Principats s Arbrit.- Tiparet m t rndsishme t zhvillimit t marrdhnieve feudale n qytete dhe fshatra.- Disa nga aspektet e zhvillimit t arsimit, letrsis dhe fes n mesjet.
4. T tregojn se:- Kur kan lluar t banohen trojet shqiptare?- Ku shtrihej Mbretria Dardane dhe t dallojn emrat e disa seve t Mbretris Dardane.-Disa nga veorit e zhvillimit ilir, nn drejmin e dinass s Taulantve dhe Adrianve.
5.-T prcaktojn dhe t rendisin- Qendrat e banuara prehistorike t vendit ton.- Vendndodhjen e ilirve n Gadishullin e Ballkanit.- Dinast kryesore t mbretrive ilire dhe kohn e sundimit t tyre.- Kujt e shtet t Epirit dhe rolin e sit t molosve n histori.- Disa t dhna mbi kulturn ilire, gjuhn dhe paganizmin.- Shkaqet e pushmit romak, duke analizuar pasojat e kj pushmi pr Ilirin.- Vendin q zinin trojet shqiptare n Perandorin Bizanne.
- Prmasat e ngulimeve shqiptare n Greqi n at koh.- Disa nga elementet kryesore t vetqeverisjes s qyteteve.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
34/84
34
HISTORIA 9
6. T analizojn dhe argumentojn- Rndsin e kryengritjeve t viteve 6-9 n Iliri.- Shkaqet e llimit t lus s romakve kundr ardianve, duke prcaktuarperiudhn kur u zhvilluan kto lura.- Pasojat e dyndjeve sllave n trojet e banuara nga shqiptart.
- Vazhdimsin iliro-shqiptare.
TESTIMI 1/Historia IX
Klasa: ______Grupi: AEmri Mbiemri _______________________________1. Prshkruaj mnyrn e jetess s t parve tan:
(3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Listo emrat e seve Ilire q jetonin n pjesn Jugore dhe juglindore t territorit tIliris. (3 pik)
__________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________
__________________________________________________________
3. Trego disa nga veorit e zhvillimit ilir, nn drejmin e dinass s Adrianve?
(3 pik)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)1. Ilirishtja sht gjuh 2. lidhja Molose u krijua na. Lane a. mbretrin dardaneb. Indoeuropiane b. shten e Epiritc. Trake c. shten ilir t ardianved. Greke d. asnjrn nga kto
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
35/84
35
LIBR PR MSUESIN
3. Orikumi sht 4. Parik shta. qytet ilire a. fshatarb. koloni ilire b. mbretc. qytete helene c. qytetd. koloni helene d. qytet shtet
5. Analizo Epirin n kohn e sundimit t Pirros si nj fuqi mesdhetare.(5 pik)
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Argumento pse shte Ilir si nj shtet i fuqishm pr kohn e humbi lun me Romn?(5 pik)____________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Fjalor: (secila 1 pik) paleolit; ________________________________________________________
gilde ___________________________________________________________ Aleanca Epirote __________________________________________________ vasal ___________________________________________________________ alban___________________________________________________________
8. Idenko gurat historike: (secila 1 pik)Dhimitr Fari___________________________________________________________ Pirro___________________________________________________________ Tharypa________________________________________________________ Agroni_________________________________________________________
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
36/84
36
HISTORIA 9
Notat 4 5 6 7 8 9 10
Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32
TESTIMI 1 /Historia IXKlasa: ______
Grupi: B
Emri Mbiemri_______________________________
1. Prshkruaj vendin dhe rolin e Principats s Arbrit. (3 pik)____________________________________________________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Evidento shkaqet e pushtimit romak. (3 pik)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Listo disa nga set ilire q jetonin n pjesn perndimore dhe veri perndimore tIliris. (3 pik)1. _______________________________________________________________2. _______________________________________________________________3. _______________________________________________________________
4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)1.Parahistoria llon me shfaqjen e: 2.Protoilirt prmenden si nj popullsi e periudhse. shkrimit a. hekuritf. njeriut dhe veglave t puns b. paleolit t hershmg. burimeve t shkruara c. neo-eneolikeh. vet njeriut d. paleolit t von
3. Durrahu sht: 4. Dinatt jan:e. koloni helene a. fshatarf. koloni italike b. mbretg. qytet grek c. njerz t pasurh. qytet ilir d. qytet shtet
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
37/84
37
LIBR PR MSUESIN
5. Arsyeto mbi faktort q ndikuan n zhvillimin polik, ekonomik e ushtarak t Darda-nis. (5 pik)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Argumento vazhdimsin iliro-shqiptare. (5 pik)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Fjalor: (secila 1 pik) koloni_____________________________________________________________ Ilir _______________________________________________________________ Neolit _____________________________________________________________ Lidhja Epirote _______________________________________________________ principat__________________________________________________________8. Idenko gurat historike: (secila 1 pik)
Teuta ______________________________________________________________ Gen ______________________________________________________________ Bardhyli ___________________________________________________________ Glauki _____________________________________________________________
Notat 4 5 6 7 8 9 10
Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
38/84
38
HISTORIA 9
Kreu IV: EPOKA E GJERGJKASTRIOTIT SKNDERBEUT
9
Lnda: HistoriKlasa: IXTema: BESLIDHJA SHQIPTARE. FORMIMI I SHTETIT DHE INSTITUCIONET E TIJ
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t prcaktoj faktort q uan n krijimin e Kuvendit t Lezhs.t prcaktoj arsyet q uan n daljen e Sknderbeut n krye t Lidhjes.
Niveli mesatar:t shpjegoj arsyete kalimit nga lidhja n shtet t prqendruar.t listoj kompetencat e Sknderbeut sipas pushteteve q ai zotronte.
Niveli i lart: t argumentoj nse shteti i Sknderbeut kishte tiparet e nj shteti tmirllt dhe monarkik.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime, harta
Fjalt kye: Kuvendi i Lezhs, beslidhje, Monarki feudale
Struktura e Ors s Msimit
Fazat e strukturs Strategjitmsimore
Veprimtarit e nx-nsve
Organizimi inxnsve
Parashikimi(prgatja pr tnxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmba-jtjes)
Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Prvijim i t menduaritShnime mbi shnimeDiagrama Piramidale
Paraqitja grake einformacionitNdrmi i shprehivestudimoreT lexuaritndrveprues
Pun me gjithklasnPun n dyshe/n grupPun me tgjith klasn
Parashikim: Prvijim i t menduaritN kt faz klasa ndahet n grupe pune prej 4-5 nxnsish. Tri grupe do tu prgjigjenpyetjeve:
o Cilat ishin kushtet historike q uan n krijimin e Kuvendit t Lezhs?o Si mundi t realizohej kuvendi i Lezhs?o Kush mori pjes n Kuvendin e Lezhs?o
Cilat ishin vendimet e Kuvendit?o Cilat ishin arsyet q prcaktuan daljen e Sknderbeut n krye t Lidhjes?
Pasi grupet e puns u jan prgjigjur pyetjeve, ndrtojn hartn e koncept?
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
39/84
39
LIBR PR MSUESIN
Ndrmi i Njohurive: Shnime mbi shnimeTri grupeve t tjera u jepen pyetjet q kan pr qllimt sqarojn:
Kalimin nga Lidhja n nj Shtet t prqendruaro Pse lidhja ishte nj aleanc e brisht?o far rrugsh ndoqi Sknderbeu pr t formuar nj shtet t prqendruar?o Prcakto n hart kujt e Shtet t prqendruar t Sknderbeut?o Si u organizua shte i Sknderbeut?
o far funksionesh kryente Sknderbeu?o Cilat ishin organet konsultave t Sknderbeut?o Cilat ishin simbolet e Shtet?
Nxnsit brenda grupeve t puns prcaktojn vet detyrat. Nxns t caktuarbrenda grupit merren me skicimin e harts dhe me skicimet e simboleve t shtet tSknderbeut.
Kuvendi i Lezhs
Arsyet Pjesmarrja
2 mars 1444
vendimet
BESLIDHJA E LEZHS
USHTRIA E LIDHJES
ARKA E LIDHJES
Lufta kundr
Osmanve
Kaprcimin e
kontraditave
midis bujarve
Sknderbeu Gjergj
Arianiti, Andrea Topia me
dy djemt, Gjergj Stres
Balsha, Nikoll e Pal
Dukagjini, Lek Zaharia
Kaloi nga Lidhja n shtet
me an t
Shteti i prqndruar i
Skndrbeut
Kruja
Monarkifeudale
Monark
Skndrbeu
lidhjeve martesore
vullnetarizmit
forcs
Nxirrte dekrete pr caktimin e taksave
T drejtn t shprndante zotrime
toksore
Kishte n varsi aparatin administrativ,
Funksione gjyqsore.
Kryekomandant i ushtris
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
40/84
40
HISTORIA 9
Prforcimi:Diagrama PiramidaleGrupet e puns pasi kan lexuar dhe u jan prgjigjur pyetjeve, duhet t plotsojnhartn e koncept.Grupet e puns duhet t ken kujdes n prezanmin jo vetm t argumenteve t tyre,por edhe n prcakmet n hart dhe skicimet e tyre.
Arsyeto nse kalimi nga Lidhja e Lezhs n shtet shpreh synimet e Sknderbeut prforcim t pushtet pr interesa vetjake?
Prfundime;
Shte i Sknderbeut kishte t gjitha karakteriskat e shtet t asaj kohe. Me shtene Sknderbeut tradita shtetrore u ngrit n nj shkall m t lart. Krijimi i shtet t
pavarur ishte vepra e dyt e madhe historike e Sknderbeut, pas lirimit t vendit.
Detyra:Ese Sknderbeu heroi yn kombtar
Prfundime;
organe konsultative:
-Kuvendi i Princave
- Kshilli i Lart
- Kshilli i Lufts
Kishtearkn,
ushtrin, aparatin
administrativsimbolet e tij, si:
flamurin, stemn,
vuln zyrtare
Funksionet e
Monarkut
Nxirrte dekrete
shprndante
zotrime toksore
n varsi aparatin
administrativ
Shteti i Sknderbeut
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
41/84
41
LIBR PR MSUESIN
Kreu V: SHQIPRIA NEN PUSHTIMIN EPERANDORIS OSMANE
Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema: PASHALLQET E MDHA SHQIPTARE DHE RNDSIA E TYRE
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t prcaktoj kupmin e koncept pashallk.
Niveli mesatar: t evidentoj rolin q patn kuvendet shqiptare dhe ballkanike nqndresn kundr pushmit osman.
Niveli i lart: t analizoj duke argumentuar prpjekjet dhe arritjet e Ali pash Tepelenspr t krijuar nj shtet n kushtet e sundimit osman.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime, Harta e pashallqeve shqiptare.
Fjalt kye:Konfederat Ilirike, pashallk
Struktura e Ors s Msimit
Fazat e strukturs
Strategjit
msimore
Veprimtarit e
nxnsve Organizimi i nxnsve
Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Diskum pr njo-hurit paraprakeDitari i t nxnitOrganizues grak
Diskum i ideve
Ndrmi ishprehivestudimoreNxitja e diskumit
Pun me gjith klasnPun individuale/ ngrupPun n gup
Parashikimi:Diskum pr njohurit paraprakeN kt faz t ors s msimit msuesi bn pyetje t cilat kan pr qllim t nxisin
diskumin n klas.
o Listoni disa etapa dhe format rndsishme t qndress anosmane nga vi1371- shek XVI-XVII.
o Cilat ishin disa nga prirjet e qndress Shqiptare n shek XVI-XVII?
Ngjitjes s shkalls
hierarkike
Qndress me arm
kundr pushtimit
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
42/84
42
HISTORIA 9
far nevojash parashtruan kuvendet shqiptare dhe ballkanike t shek XVI-XVII?
Ndrmi i njohurive: Veprimtari e leximit t drejtuar
Nxnsve u jepet pr lexim pjesa Pashallku i Shkodrs. N t bhen nnvizime dhe atopjes t cilat kan nevoj pr komente dhe sqarim:
o Prcakto kupmin e termit pashallk.o Pashallqet si njsi territoriale polike q qeveriseshin n mnyr autonome,
brenda shtet osman dhe t njohura prej j.o Trego arsyet q uan n formimin e pashallkut.o Gjat shek. XVIII pronart e mdhenj t iigjeve n Shqipri, duke prtuar
nga dobsimi i Perandoris dhe fuqizimi i tyre ekonomik, synonin t dobsonin
deri n shkputje, varsin e tyre nga shteti osman dhe t ktheheshin nsundimtar t pavarur prej tij.
o Trego cilat ishin pashallqet m t mdha n Shqipri.o Pashallqet m t rndsishme ishin: pashallku i Shkodrs dhe pashallku
i Janins. Pashallqe u krijuan edhe n Myzeqe nga Ahmet Kurt Pasha, nKosov, pashallku i Pejs etj.
o Kur u krijua pashallku i Shkodrs?
Pashallku i Shkodrsu krijua n vin 1771 nga Mehmet pash Bushatlliu. Porta e Larte njohu at me tullin pashdhe i dha pr t qeverisur sanxhakt e Shkodrs, t
Dukagjinit, t Ohrit dhe t Elbasanit.
Kuvendet
Shqiptare
Blinisht
Zadrims
1599
3
kuvende
Mat 7 nntor
1594Dukagjin t
Matit
1601 1602
shtruan nevojn e nj
kryengritjeje t
or anizuar
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
43/84
43
LIBR PR MSUESIN
o Kur e arri pashallku I Shkodrs shkalln m t lart t organizimit?Shkalln m t lart t zhvillimit, pashallku e arri nn qeverisjen e Mahmut pash Bush-
atlliut, djalit t dyt t Mehmet. Mahmut pasha forcoi ekonomin, rendin dhe ush-trin.
o Prcakto n hart shtrirjen e pashallkut t Shkodrs.o Prcaktokupmin e termit Konfederat Ilirike.o Cilat ishin arsyet e krijimit t Konfederats Ilirike?
Pr t organizuar qndresn anosmane
Prforcimi: Organizues grakCilat ishin disa nga reformat q ndrmori Ali pash Tepelena pr krijimin e nj shte tprqendruar n duarte j?Argumento pse Ali pash Tepelena sht konsideruarsi mbret.
Detyra:Ese ...Rndsia e Pashallkut t Janins
Vlersimi Kriteret e diskumet gjat puns me grupe
Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn
erdhi n pushtet Reformat q ndrmori
Pashallku i Janins
Ali pashTepelens
1787-1822
Ambicieve personale
prkrahjes s borgjezis
likuidimit t familjeve t
vjetra feudale;
mbshtetjes s feudalve
t rinj,.
vshtirsive t P.Osmane
Ali pash Tepelena nxiti
zhvillimin e ekonomis, qyteteve,
tregtis, zejtaris,
N Janin kishte punishte gzofi,
lkursh, argjendarie etj. dhe
kishte rreth 2 000 dyqane.
Ndrtoi rrug, ura, ujsjells,
vepra fortifikuese, etj.
Zhvilloi tregtin e jashtme
Administratn civile t prbr nga divani,
organ konsultativ.
nj aparat t tr gjyqsor, kryetar i t cilit
ishte vet Ali pasha
Ushtri t strvitur.Krijoi armn e policies ,
Krijoi prfaqsi t huaja
Shtet brenda shtetit
osman Ali pash
Tepelena mbret.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
44/84
44
HISTORIA 9
Kreu VI: RILINDJA KOMBTAREVITET 30 shek. XIX-1908
Lnda: HistoriKlasa: IX
Tema: Rilindja Kombtare Shqiptare
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t shpjegojkoncepn Rilindje Kombtare.
Niveli mesatar: t listoj detyrat kryesore t prcaktuara nga Rilindja Kombtare.t prcaktojfazat e Rilindjes Kombtare dhe synimet e saj.
Niveli i lart: t analizoj arsyet qnxitn shqiptart nRilindjen Kombtare.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime, harta
Fjalt kye: Rilindje
Struktura e Ors s Msimit
Fazat e strukturs Strategjit msi-
more
Veprimtarit e nx-
nsve
Organizimi i nx-
nsveParashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Prvijim i t men-duaritShnime mbishnimeOrganizues grak
Paraqitja grake einformacionitNdrmi i shprehivestudimoreT lexuaritndrveprues
Pun me gjithklasnPun n dyshe/ ngrupPun me t gjithklasn
Parashikim: Prvijim i t menduaritN kt faz, klasa ndahet n grupe pune prej 4-5 nxnsish. Tri grupe do ti prgjigjen
pyetjeve:o Cilat ishin kushtet historike q uan n lindjen e Rilindjes Kombtare?o Si mundi t realizohej Rilindja Kombtare?o Cila ishte ajo shtres, e cila prfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-, e cila prfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-e cila prfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-rfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-rfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-soi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-soi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip- s miri Rilindjen Kombtare Shqip-s miri Rilindjen Kombtare Shqip- miri Rilindjen Kombtare Shqip-miri Rilindjen Kombtare Shqip-tare Shqip-tare Shqip-
tare dhe pse?o Cilat ishin detyrat e Rilindjes Kombtare?o Cilat ishin arsyet q prcaktuan daljen e borgjezis n krye t Rilindjes Kom- n krye t Rilindjes Kom-n krye t Rilindjes Kom- krye t Rilindjes Kom-krye t Rilindjes Kom- Rilindjes Kom-Rilindjes Kom-
btare?
Pasi grupet e puns u jan prgjigjur pyetjeve, ndrtojn hartn e koncept mbiRilindjen Kombtare.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
45/84
45
LIBR PR MSUESIN
Ndrmi i njohurive: Shnime mbi shnimeGrupeve tpuns u jepet si detyr:Grupi I: Etapa e par e Rilindjes u zhvillua nga ---------------------------------- deri m------ Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.Grupi II:Etapa e dyt e Rilindjes u zhvillua nga ----------------------------------- deri m ------ Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.Grupi III:Etapa e tret e Rilindjes u zhvillua nga ---------------------------------deri m ------- Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.Grupi IV:Etapa e katrt e Rilindjes u zhvillua nga ------------------------------- deri m--------
Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.
Prforcimi:Organizues grakPasi kan prpunuar dhe diskutuar mbi msimin, nxnsit plotsojn tabeln emposhtme:
Prfaqsuesit Prmbajtja Veprimtaria Rndsia
Detyr. Arsyeto pse Rilindasitprdorn moton Feja e Shqiptarit sht shqiptaria.
Vlersimi: Kriteret diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn.
Arsyet
Rilindja Kombtare
Vitet 30-1912
detyrat
---------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
46/84
46
HISTORIA 9
PRSRITJE 2
1. Shpjego kupmin e termave dhe koncepteve t msuara gjat 3 linjave t para.
Rilindje _____________________________________Tanzimat ____________________________________Iluminizm __________________________________Megaloidea __________________________________Naertania ___________________________________Plane shoviniste _______________________________Lidhja e Prizrenit ______________________________Beslidhje ____________________________________Rezistenc ___________________________________
2. Idenko gurat historike:Gjergj Kastrio -------------------, Nikoll Dukagjini ----------------------, Gjon Buzuku -----------------, Jeronim de Rada -----------------, Kostandin Kristoforidhi, ---------------------------,Elena Gjika ---------------------, Zef Jubani -----------------------.
3.Prshkruaj:-Gjendjen e Shqipris dhe Ballkanit n prag t pushmit osman.- Zhvillimin e lus s shqiptarve kundr Venedikut.- Fitoret e para t Lidhjes Shqiptare t Lezhs, duke shpjeguar rndsin q ato patn.- Situatn e Shqipris pas vdekjes s Sknderbeut dhe betejat kryesore.
- Rrjedhojat e pushmit osman, duke nxjerr n pah rndsin e epoks s Sknder-beut.- Rolin e shkollave katolike n shek. VIII n prhapjen e arsimit shqip.- Karakteriskat e ndrmeve, si dhe t tregojn paret kryesore t veprs s Onufrit.- Aspektet kryesore t reforms s Tanzimat n perandorin osmane dhe qllimin e saj.- Rrethanat e eljes s Msonjtores shqipe t Kors, duke nxjerr n pah rolin q ajo pa.- Se si u prgat kryengritja e vit 1911.
4. T tregojn:
- Rndsin e veprave t shkrimtarve shqiptar n shek. VI-VII, duke prshkruar dhetiparet e epiks legjendare.- Rrethanat n t cilat u krijua iigu, duke evidentuar paret e j.- Ecurin e pushmeve osmane n Ballkan dhe Shqipri, duke evidentuar pasojat e tyre.- Pr kthimin n Shqipri t Sknderbeut t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-r kthimin n Shqipri t Sknderbeut t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-Sknderbeut t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-Kas-triotve.- Shkaqet e kryengritjeve anosmane n Shqipri.- Rndsin q pati kryengritja e vitit 1537 dhe cili qe qllimi kryesor i kuvendeveshqiptare dhe atyre ballkanike.
- Rndsin e veprave t shkrimtarve shqiptar n shek. VI-VII, duke prshkruar dhetiparet e epiks legjendare.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
47/84
47
LIBR PR MSUESIN
- Qndrimin q mbajtn shqiptart, mbi krkesat e Lidhjes pr autonomin e Shqipris.- Arsyet e mbledhjes s kuvendeve t Gjirokastrs dhe Dibrs, duke nxjerr n pahrndsin e tyre.- Pse u formua qeveria e prkohshme e Prizrenit, masat q mori ajo, duke analizuarrndsin historike t saj?
- Se n `rrethana u parashtruan krkesat e reja pr autonomi, pas rnies s Lidhjes sPrizrenit. T argumentojn rndsin q pa Lidhja e Pejs.- Shkaqet e paknaqsis s shqiptarve n llim t shek. XX.- Programet dhe veprimtarin e komiteteve t fshehta dhe etave patrioke n vitet1901-1908.
5. T prcaktojn dhe t rendisin:
- shtjet kryesore t platforms s Lidhjes s Prizrenit pr pavarsi dhe t shpjegojn
acarimin e marrdhnieve me Stambollin.- Sistemin e ri t marit dhe pasojat e j.- Shtrirjen e principats s Kastriotve dhe t asin pr rinin dhe karriern e Sknder-beut.- Se kush ishin betejat e mdha t Sknderbeut kundr osmanve dhe si prfunduanato.- Synimet dhe projektet polike t shteteve fqinje, ndaj Shqipris.- Vendimet e Kongresit t Berlinit, duke prshkruar ndikimin e ktyre vendimeve nShqipri.
- Shoqrit kryesore n diasporn shqiptare, duke evidentuar rolin e tyre n lvizjenkombtare.- Pikat e Memorandumit t Grecs.- Arsyet pse u mbajt Kongresi i Manasrit dhe ai i Elbasanit, duke renditur vendimetkryesore t ktyre kongreseve.- Synimet q kishin turqit e rinj, duke shpjeguar ndikimin e revolucionit xhonturk nLvizjen Kombtare Shqiptare.- Si u kalua nga plaorma autonomiste n at t pavarsis, duke treguar rndsin qpa pr Shqiprin dhe shqiptart shpallja e Pavarsis.
- Shkaqet e shprthimit t kryengritjes s vit 1910 dhe 1911 dhe rndsin e tyre.
6. T analizojn dhe argumentojn:
- Domosdoshmrin e mbajtjes s Kuvendit t Lezhs, duke prshkruar vendimet q umorn n kt kuvend.- Pse kryengritja e vit 1911 mori karakter kombtar.- Rndsin e Kongresit t Dibrs.- Pse ishte e nevojshme thirrja e nj kuvendi t prgjithshm shqiptar, duke evidentuarqndrimin q mbaj Porta e Lart.
- Mbi ndikimin q pa Lidhja e Prizrenit n lvizjen kulturore, veanrisht pr arsimin kombtar.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
48/84
48
HISTORIA 9
TESTIMI 2 /Historia IX
Klasa:______Grupi: A
Emri Mbiemri_______________________________1. Prkufizo se `kupton me Rilindje Kombtare Shqiptare duke prmendur disa ngarilindasit e par. (3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Shpjego cilat ishin detyrat q dilnin para shqiptarve n kushtet e pushmit osmandhe me planet e copmit t tokave shqiptare. (3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Listo vendimet e mara nga Kuvendi i Lezhs. (3 pik)
________________________________________5. _________________________________________6. ___________________________________________7. _____________________________________________8. ______________________________________________
4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)1. Qndresa e organizuar kundrosmane pr shqiptart llon me: 2. Lidhja e Lezhs prfaqson:a. Fitoren e Gjergj Arianit; a. shtet autonom;
b lirimin e Krujs nga Sknderbeu; b. aleanc;c. Beslidhjen e vit 1444; c. shtet t prqendruar
3. sht pron toksore privatenn sundimin osman:a. hasi; c. iigu;b. prona; d. asnjra.
4. Lidhja e Prizrenit u krijua:a. pr t siguruar pavarsin e Shqipris;
b. vetm pr sigurimin e autonomis s Shqipris;c. vetm pr t siguruar Shqiprin etnike;d. pr t siguruar vilajen autonom shqiptar t pacoptuar.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
49/84
49
LIBR PR MSUESIN
5.T prshkruajn zhvillimin ekonomik t qyteteve shqiptare n shek. XVII-XVIII. (5 pik)
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Argumento nse shte i Sknderbeut kishte paret e nj shte t mirllt dhemonarkik. (5 pik)______________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Fjalor:(secila 1 pik)
Sanxhak _________________________________________________________kadi _____________________________________________________________Rilindje __________________________________________________________Nizam ___________________________________________________________Megaloidea _______________________________________________________
8. t kujtojn datat:(secila 1 pik)
2 mars 1944 ____________________________________________________
15 qershor 1389_________________________________________________maj 1466 _______________________________________________________17 janar 1468 ___________________________________________________
Notat 4 5 6 7 8 9 10
Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
50/84
50
HISTORIA 9
TESTIMI 2 /Historia IX
Klasa: ______Grupi: B
Emri Mbiemri _______________________________
1. Prshkruaj zhvillimin ekonomik t qyteteve shqiptare n shek. XVII-XVIII.(3 pik)
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Shpjego rndsin q pa kongresi i Elbasanit. (3 pik)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Dalja e Sknderbeutn krye t lidhjesu prcaktua nga disa arsye. Cilat ishin ato?(3 pik)
1. __________________________________________________________2. __________________________________________________________3. __________________________________________________________4. __________________________________________________________5. __________________________________________________________
4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)
1. Sknderbeu lidhi traktat ndihme ushtarake m 1451 me:a. Huniadin;b. Papn;c. Napolin;d. Venedikun.
2. Timari prfaqson:a. ndarje administrave;b. tull;c. pronsi;
d. nuk e di.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
51/84
51
LIBR PR MSUESIN
5. Xhizja sht: Konfederata Ilirike doli nga:a. taks; a. Kuvendi i Janins;b. pron; b. Kuvendi i Podgorics;c. tok bujqsore; c. Kuvendet shqiptare t shek. XVI;d. nuk e di. d. nuk e di.
5. Sqaro si ishte e organizuar jeta kulturore n Shqipri gjat sundimit osman. (5 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Analizo shkaqet e rnies s Pashallkut t Shkodrs dhe t Janins? (5 pik)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Fjalor: (secila 1 pik)
Kaza ________________________________________________________Pashallk _____________________________________________________Tanzimat _____________________________________________________Shtet i prqendruar _____________________________________________Llonxha _______________________________________________________
8. t kujtojn datat: (secila 1 pik) 14 nntor 1908 -------------------------------------------------------------------------- 1632 ---------------------------------------------------------------------------------------- 1555 ---------------------------------------------------------------------------------------- 1878 ----------------------------------------------------------------------------------------
Notat 4 5 6 7 8 9 10
Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
52/84
52
HISTORIA 9
12Lnda: HistoriKlasa: IXTema: QEVERIA KOMBTARE E VLORS
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:Niveli baz: t prcaktoj masat e para q mori Qeveria e Prkohshme e Ismail Qemalit.
Niveli mesatar: t evidentoj arsyet e mbledhjes s Konferencs s Ambasadorve nLondr dhe vendimet e saj mbi Shqiprin.
Niveli i lart: t analizoj masat e marra nga qeveria e Vlors pr bashkimin dheadministrimin e vendit.t argumentoj arsyet pse qeveria e Ismail Qemalit nuk pa sukses.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX
Fjalt kye: Qeveri e Prkohshme, lufta Ballkanike, Konferenca e Ambasadorve nLondr.
Struktura e Ors s Msimit
Fazat estrukturs
Strategjitmsimore
Veprimtarit enxnsve
Organizimi inxnsve
Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Prvijim i tmenduaritRrje I DiskumitDitari i t nxnit
Diskum i ideveNxitja eDiskumitNdrmi ishprehivestudimore
Pun n grupePun n dyshe/n grupPun me tgjith klasn
Parashikimi:Prvijim i t menduarit
Kuvendi I Vlorws
4 dhjetor 1912
Zgjodhi organet m t
larta t administrats
Prpjekjet pr njohjen
e Shtetit Shqiptar me:
Qeverin e
prkohshmeKryetar I.Qemalin
Pleqsin
Vehbi Dibra
Shtetet
Ballkanike
Port e
Lart
Fuqit e
mdha
Pas leximit nxnsit prezantojn hartn e konceptit.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
53/84
53
LIBR PR MSUESIN
Nxnsit lexojn pjesn Qeveria e Prkohshme e Ismail Qemalit dhe luratballkanike.
- Prcaktojn nga leximi masat kryesore q mori Qeveria e Prkohshme pr njo-hjen e Shtet t ri shqiptar.
- Arsyet pse qeveria e prkohshme nuk mori pjes n Lun ballkanike.
-far ndodhi n territorin e Shqipris gjat lurave ballkanike.
- Kur u nnshkrua trakta I paqes?Pas leximit nxnsit prezantojn hartn e koncept.
Ndrmi i njohurive; Rrje i DiskumitKjo metod krijon mundsin e bashkpunimit midis nxnsve.Nxnsit lexojn pjesn e msimit Konferenca e Ambasadorve n Londr:Fillimisht duhet tu prgjigjen pyetjeve:
1. Kur dhe pse u mblodh konferenca e Ambasadorve n Londr?2. Kush mori pjes n t? Argumento arsyet.3. Ku e prqendroi vmendjen?4. Cilat ishin Fuqit m t interesuara pr fan e Shqipris?5. far qndrimi mbajtn vendet fqinje? Argumento arsyet.6. Pse nuk u mor parasysh parimi etnik n konferenc?7. far vendimi morn fuqit e mdha pr Shqiprin? Cili do t ishte statusi I
saj?
A ishte i drejt qndrimi i Fuqive t Mdha n konferencn e Ambasadorven Londr?
Argumento qndrimin tnd
Principat t pavarur, t
trashgueshme dhe
neutrale, nn garancin e
Fuqive t Mdha
Shqipria u coptua
Nuk u prfillwn aspiratat
Interest e popullit shqiptar
Pojo
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
54/84
54
HISTORIA 9
Prforcimi.Ditari i t nxnit
Cim Koment
Qeveria e Vlors ve-proi 14 muaj n kushteshum t vshra.
Ajo u prpoq q n l-lim t hynte n lidhjeme shum krahina, tcilat e njohn autorite-n e saj.
Me cakmin e Esatpash Toptanit siministr i Brendshm,n pranver-ver t vit1913, Qeveria e Vlors ushtri edhe n Shqiprine Mesme.
Qeveria e Ismail Qe-malit i kushtoi vmend-je organizimit t shtetshqiptar.
N llim, pushte i saj shtrihej n nj territor t kuzuar, icili prfshihej n trekndshin Vlor-Berat-Lushnj n njsiprfaqe prej rreth 400 km2.
Nprmjet telegrameve dhe manifesmeve t shumta,shprehn mbshtetjen e tyre pr kt qeveri. Shkall-shkall, me largimin e trupave pushtuese, ajo e shtriu au-toriten e saj edhe n krahina t tjera.
Esat Toptani nuk i qndroi besnik qeveris s Vlors, ushkput nga kjo qeveri dhe n tetor formoi Pleqsin eShqipris s Mesme, e shtrir n rrethet e Tirans, tDurrsit, t Shijakut, t Peqinit dhe t Kavajs.
Kanuni i Prtashm i Administrats Civile. U b nj ndarjee re administrave: prefektura, nnprefektura n komuna.U krijuan gjykatat shtetrore, u prcaktuan detyrat e tyreetj. U krijua Zyra e shtatmadhoris dhe nj forc t voglt armatosur. Kudo shkolla shqipe.
U hapn shkolla shqipe etj.
Detyr:Ese
Kontribu dhe roli i Ismail Qemalitn njohjen e Shtetit t Pavarur Shqiptar,n arenn ndrkombtare.
Vlersim:Metoda Prvijim i t menduarit dhe Ditari i t nxnit, mundson angazhimin dhebashkpunimin midis nxnsve.Kriteret e vlersimit:
Diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale
Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
55/84
55
LIBR PR MSUESIN
Kreu IX: SHQIPRIA GJAT REGJIMIT TEAHMET ZOGUT
13
Lnda: HistoriKlasa IX
Tema: MBRETRIA SHQIPTARE N VITET 1928-1939
Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:
Niveli baz: t tregoj arsyet e kalimit nga Republika n Monarkin Shqiptare.
Niveli mesatar: t krahasoj statun e monarkis s Zogut me at t Republiks.t nxjerr prfundime pr pozitn e kryetarit t shtet.
Niveli i lart:t vlersoj masatdhe reformat e Zogut n vitet e monarkis.
Metoda PNP
Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime
Fjalt kye:Monarki, Statusi Themeltar
Struktura e Ors s MsimitFazat e strukturs Strategjit msi-
moreVeprimtarit e nx-
nsveOrganizimi i
nxnsve
Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)
Prvijim i t men-duaritMbajtja e struk-turuar e shni-meveHarta e koncept
Diskum i IdeveNdrmi i shprehivestudimoreOrganizimi grak iinformacionit
Pun n grupePun n dyshe/n grupPun me tgjith klasn
Parashikimi:Prvijim i t menduaritN kt faz t ors s msimit nxnsit nxiten t diskutojn pr problemet e Republiksgjat viteve (1925-1928). M pas lexojn pjesn Shpallja e monarkis shqiptare dhe
Statu Themeltar.
Pasi kan lexuar teksn, nxnsit i prgjigjen pyetjes;Cilat ishin arsyet q nxitn Zogun t ndryshonte formn e regjimit nga Republika nMonarki?
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
56/84
56
HISTORIA 9
Ndrmi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shnimeveN kt faz tors s msimit sht e nevojshme t prcaktohen ngjashmrit dhendryshimet midis republiks dhe monarkis.
Nxnsit llimisht u prgjigjen pyetjeve: dhe m pas plotsojn organizuesin grak.A u njoh mbretria Shqiptare nga shtetet e tjera?Pse Jugosllavia nuk e njohu Mbretrin Shqiptare?
far prmbante statu themeltar i shtet?Nga ndryshonte Statu Themeltar i Republiks nga Statu Themeltar i Mbretris?
Rrethanat q
favorizuan MonarkinFaktor t
jashtm
Faktor t
brendshm
mbshtetja dhe
nxitja e Italis
pr t siguruar
vazhdimsin
n Shqipri
Nnshkrimi I dy
pakteve
Prirjet monarkiste t
elits , Zogut
Pastabiliteti n vend
Frika nga zgjedhjet e
reja
Fuqizimi I Zogut
A.ZoguMonarki Republik
Kryetar shteti Monarku
Monarku emron kryeministrin
Pushteti i trashgueshm
Parlamenti 1 dhom
U zgjerua legjislacioni
Kryetar shteti presidenti
Presidenti dhe Kryeministr
Presidenti zgjidhej me
rotacion
Parlamenti 2 dhoma
Drejtohen nga Zogu
Ruhet parimi I
respektimit t tre
pushteteve
Kryetari i shtetit ka
fuqi mbi parlamentin.
Shtet laik
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
57/84
57
LIBR PR MSUESIN
Prforcimi: Harta e Koncept
Detyra: 1. Krko dhe harto nj informacion, ese, arkull publicisk, video, albume,postera dhe etpalosje mbi jetn dhe akviten e Ahmet Zogut.2. A ka n krahinn ose n qyten tnd vepra t ngritura n kohn e Ahmet Zogut?(nxnsi ka t drejtn e zgjedhjes)
Vlersim: Kriteret e vlersimit: Diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn
Prforcimi: Harta e Konceptit
+ -
Politika e jashtme e
mbretris
U rrit shrbimi konsullor.
Regjistrimi i emigrantve
Marrdhni diplomatike me
fqinjt dhe Italin
Kriza Shqiptaro- Italiane
Presione ek-ushtarake
U ndrpren kstet
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
58/84
58
HISTORIA 9
PRSRITJE 3
1. Shpjego kupmin e termave dhe koncepteve t msuara.Qeveri e Prkohshme--------------------------------------------------------------------------------------KNK-------------------------------------------------------------------------------------------------------------Principat-----------------------------------------------------------------------------------------------------Lvizja e Qershorit------------------------------------------------------------------------------------------Republik-----------------------------------------------------------------------------------------------------Pushtet Legjislav-------------------------------------------------------------------------------------------Statut Organik-----------------------------------------------------------------------------------------------Monarki-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pakt -----------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Idenko gurat historike: Fan Noli-------------------, Ahmet Zogu----------------------,Shefqet Vrlaci-----------------,Bajram Curri----------------------, Avni Rustemi, ---------------------------, Iliaz Vrioni---------------------, Mehdi Frashri-----------------------.
3.Prshkruaj.- Rrethanat n t cilat u formua qeveria e Ismail Qemalit, qndrimin q mbaj ajo ndajLus Ballkanike dhe masat e saj n fushn arsimore dhe ekonomike.- Vendimin e Konferencs s Ambasadorve n Londr, pr kujt dhe njohjen e
pavarsis s Shqipris.- Qndrimin q mbaj qeveria e Vidit pas cakmit t kujve t Shqipris, veanrishtqndrimin e saj me lvizjen vorio-epiriote.- Situatn e pas Lus I-r Botrore dhe prpjekjet e shqiptarve pr forcimin e pozi-tave t shtet shqiptar n vite.- Format karakteriske t qndress s shqiptarve dhe t shpjegoj rezultatet e ksaj qn-drese.
4. T tregojn:
- Format e dhuns e t terrorit serbo-malazez q shkaktuan kryengritjet shqiptare nvin 1913 e m pas.- Rrethanat e ardhjes s princ Vidit n Shqipri, veanrisht pr statusin organik tShqipris.- Shkaqet e rebelimit sadist, grekoman dhe turkoman.- Pushmin e Shqipris dhe viseve t tjera shqiptare gjat Lus I-r Botrore, dukenxjerr n pah detyrat e Lvizjes Kombtare shqiptare gjat ksaj lue.- Shkaqet e Lvizjes s Qershorit 1924, t prshkruaj programin e Qeveris s F. Nolit,duke evidentuar rndsin q pa.
5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9
59/84
59
LIBR PR MSUESIN
5. T prcaktojn dhe t rendisin:
- Shkaqet e shpalljes s Republiks dhe Statun themeltar t saj.- Hapat q u ndrmorn pr zhvillimin kapitalist t vendit.- Faktet historike kur dhe pse u shpall Mbretria, duke prshkruar kompetencat embret, parlament si dhe masat q u morn pr vendosjen e shtet ligjor.
- Marrveshjet italo-shqiptare dhe t shpjegojn pasojat e tyre.- Synimet e plaorms s shprnguljes s shqiptarve dhe drejmin e shprnguljes styre.- Qllimin e reforms agrare pr kolonizimin e Kosovs dhe shpronsimin e shqiptarve.
6. T analizojn dhe argumentojn:
- Pse ishte e domosdoshme thirrja e Kongresit Kombtar t Lushnjs dhe t prshkruajvendimet e j.- Arsyet e llimit t Lus s Vlors dhe rndsin q ajo pa pr sovraniten e Shq-
ipris.- Se me ndihmn e kujt u ripushtua Kosova dhe t analizojn rolin q luaj MbrojtjaKombtare e Kosovs.
- Faktort q ndikuan n dshmin e plaorms s shprnguljes dhe shkombta-rizimit.
TESTIMI 3 /Historia IX
Klasa:______Grupi: AEmri Mbiemri _______________________________
1. Prshkruaj polikn e brendshme q ndoqi qeveria e Vlors. (3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________
Recommended