View
217
Download
2
Category
Preview:
Citation preview
Leefbaarheid en Sociale Vitaliteit van dorpen; de rol van ontmoetingsplekken
Frans Thissen
Universiteit van Amsterdam
Opzet presentatie Onderzoek Universiteit van Amsterdam
Leefbaarheid en Sociale Vitaliteit Sociale veranderingen op het platteland: van autonome
dorpen naar woondorpen Leefbaarheid en voorzieningen
Het autonome dorp als somber referentiekader: de spiraal omlaag Het woondorp als perspectiefvol referentiekader: de spiraal omhoog
Sociale Vitaliteit: de rol van ontmoetingsplekken: het dorpshuis en MFC (Wjukken)
Veldwerk april 2007
Onderzoeksgebied: 17 dorpenOnderzoeksgebied
Leefbaarheid en Sociale Vitaliteit
Leefbaarheid: (een leefbaar dorp is waar) “bewoners naar tevredenheid leven en waar terugkerende problemen, zorgen en ergernissen beperkt zijn” Veronderstelde leefbaarheid Ervaren leefbaarheid
Sociale vitaliteit: “de bijdragen van bewoners aan hun omgeving … waar waardevolle zaken tot stand komen dankzij vrijwillig handelen van bewoners” Verbindende sociale vitaliteit Vernieuwende sociale vitaliteit
Sociale veranderingen op het Friese platteland
Jorwert Verdwijnen van boerencultuur Verandering: nieuwe én
oorspronkelijke bewoners Nieuwe vormen van lokale
binding: dorpstrots
It Heidenskip Belang van het opbouwen van
een lokaal bestaan Natuur als bondgenoot en
bedreiging Het belang van de menselijke
factor
Sociale veranderingen in dorpen
Sociale veranderingen in dorpen Het ‘Autochtone’ dorp :
Bloei van het autochtone dorp tijdens de Wederopbouw: 1950-1970
Nieuwe welvaart bleef in het dorp Het autonome dorp als ‘machtig beeld’
De opkomst van het Woondorp : Verplaatste consumptie (toename van
(auto)mobiliteit) Algemene schaalvergroting van het leven
(sociale en economische domein) Schaalverkleining naar het woondomein
(culturele en politieke domein)
Verschillen tussen bewoners Autonoom dorp
Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’
Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’
Woondorp
Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving
Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp
Van autonoom dorp naar woondorpAutonoom dorp
In dorp geboren en getogen bewoners (leefpaden)
Activiteiten in het eigen dorp (dagpaden)
Traditioneel referentiekader:
Uitgedragen door bepaalde bewoners en bestuurders
Woondorp
Bewoners die zich ooit in dorp hebben gevestigd (leefpaden)
Activiteiten buiten het dorp waar men woont (dagpaden)
Opkomend referentiekader: Uitgedragen door bepaalde
bewoners
Leefpaden (alle vrouwen) Aandeel vrouwen
dat geboren en getogen is in het dorp is afgenomen
Toename woonduur wijst op positief oordeel over dorpse woonmilieu
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0
geboren engetogen
> 20 jaar
6 t/m 20 jaar
< 6 jaar
1993 2007
Dagpaden (vrouwen met betaald werk)
Steeds meer werkende vrouwen werken buiten het dorp
In combinatie met grotere arbeidsmarkt-participatie van vrouwen zijn de dorpen overdag ‘stiller’ geworden
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0
in dorp
buiten dorp
1993 2007
Arbeidsparticipatie (vrouwen, werkfase) Arbeidsparticipatie
onder vrouwen is zeer sterk toegenomen
Vrouwen hebben vooral deeltijdbanen
Meer dan helft heeft een baan van 12-30 uur
Verbetering van arbeidsmarktsituatie in de regio sinds 1993
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0
geen werk
werkt 12 uur ofminder
werkt 12-30 uur
werkt 30 uur ofmeer
1993 2007
Beschikbaarheid auto (vrouwen, werkfase)
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
rijbewijs en autobeschikbaar
rijbewijs, auto nietsteeds beschikbaar
kan met gezinslidmeerijden
geen auto inhuishouden
1993 2007
Zeer sterke toename van (auto)mobiliteit
Verdere afname van het aandeel huishoudens zonder auto
Individualisering van het autogebruik
Sterke afhankelijkheid van automobiliteit
Verschillende beoordeling van de leefbaarheid
Autonoom dorp
Oordeel over de voorzieningen in het dorp is belangrijk
“We hebben nog een kleine supermarkt en we hebben nog een bakker … Want als je dat niet meer hebt op een dorp … en dat zouden we misschien meer moeten gaan beseffen met z’n allen”
Woondorp
Oordeel over de eigen woning en de woonomgeving is belangrijk
“Eigenlijk hebben we heel doelbewust voor dit dorpje gekozen want het is … de Parel van de Zak. En die Zak sprak ons vreselijk aan … Het landschap trok ons ontzettend”
Leefbaarheid in het autonome dorp
Ontwikkeling aantal inwoners
Ontwikkeling aantal
voorzieningen
Ontwikkeling Leefbaarheid
Leefbaarheid in het woondorp
Ontwikkeling Leefbaarheid
Ontwikkeling gemeenschaps-
initiatieven(voorzieningen)
Ontwikkeling woonfunctie binnen de
streek
Regiovorming
Ontwikkeling aantal
inwoners
Ontwikkeling aantal
voorzieningen
Ontwikkeling Leefbaarheid
Autonome dorp:
Gemeenschapsinitiatieven
Gemeenschapsinitiatieven: zijn voorzieningen als resultaat van de leefbaarheid ter plaatse
Resultaat vanuit de dorpssamenleving: initiatieven ‘bottom-up’
Voorwaarden voor gemeenschapsinitiatieven:
Woonsituatie: ruimtelijke kwaliteit
Ruimten om elkaar te ontmoeten (binnen en buiten)
Sociale vitaliteit van dorpen Autonome gerichtheid
Hoofdactiviteit hebben binnen het dorp
Gebruik van dorpsvoorzieningen
Familie in het dorp hebben Zich vooral dorpsbewoner
voelen
Lokale betrokkenheid
Organiseren en bezoeken dorpsactiviteiten
Dorpsraad bezoeken Trots zijn op het dorp Actief zijn in
dorpsverenigingen Bereid actie te voeren voor
het dorp
Sociale vitaliteit van dorpen
Sociale vitaliteit in Littenseradiel Ontwikkelingen sinds 1993 (vrouwen)
Sociale contacten (familie, vrienden, buren): weinig verandering Verenigingsleven: Verschuiving van belangenverenigingen naar
vrijetijdsverenigingen Men is minder vaak bestuurlijk actief
Vrijwilligerswerk: neemt niet af maar is erg van karakter veranderd
De betekenis van het dorpshuis voor de sociale vitaliteit Het dorpshuis is vooral van belang voor het verenigingsleven Men komt er voor: vergaderingen > feest > cultuur > café > club Het dorpshuis wordt vooral gebruikt door de eigen bewoners De meeste bewoners vinden dat daar iedereen welkom is en dat het
dorpshuis bijdraagt aan het dorpsgevoel Aanzienlijk deel bewoners vindt zich niet goed geïnformeerd en vindt
het er niet gezellig
Welke betekenis heeft dorpshuis / MFC ?
- aanvulling op de school, sportgelegenheid - belangrijk hele dorp, daar gebeuren de dingen - belangrijk voor leefbaarheid van het dorp - bindende en ontspannende functie - centrale ontmoetingsplaats - dorpsbinding - geen enkele - gezelligheid - heel belangrijk voor sociale samenhang/contacten van het dorp - iets vieren, dan is het mooi - met elkaar - niet zo veel betekenis, café is belangrijker - ontmoetingscentrum, café dicht, dorpsleven - ontmoetingsplaats, gezellig - ontmoetingsplek, ontspannen, gezelligheid - saamhorigheid, sociale contacten - sociale activiteiten, verenigingen, feest - sociale contacten onderhouden - sociale ontmoetingsplek - verenigingen - voor mij hoeft het niet - weinig betekenis - zang / diverse activiteiten / belangrijk -
Andere ontmoetingsplaatsen in het dorp
Soort ontmoetingsplaatslaats Aandeel bewoners dat dit als ontmoetingsplaats ziet
(percentage)
Kerkelijke gebouwen 59Horeca ruimten 51Scholen 44Verenigingsgebouwen 39Overig 27Hangplekken 18Bedrijfsruimten 12Overheidsgebouwen 9
Ontmoetingsplaatsen buiten: Mantgum
Plaats aantalStation 23Sportvelden 23Skatebaan 12Voor Wjukken 6Speeltuin 7Voor school 5Volkstuinen 4Voor Plusmarkt 2
Achtergronden van sociale vitaliteit Kenmerken van bewoners: de betekenis van belangrijke
sociale scheidslijnen Man/vrouw Levensfase Sociaaleconomische positie Automobiliteit Fries Woongeschiedenis
Kenmerken van het dorp
Kenmerken van de dorpshuissituatie
De betekenis van het dorpshuis / MFC (Mantgum)
21-jarige thuiswonende man, doet soms bardienst (1181) Ik doe evenveel, waarschijnlijk wel
meer dan vroeger. Maar minder hier in het dorp. Meer ergens anders
Je gaat dus niet even wat drinken (in Wjukken). Je gaat weg om even wat te drinken (stappen in Sneek of Leeuwarden)
(Keet:) … vrij vervelend, er was niks aan …
(Station:) iedereen komt daar … vrij nutteloos rondhangen .. auto’s …(harde) muziek
51-jarige vrouw, gezin met kind(eren), organisatie bijeenkomsten (1235) (MFC:) was belangrijk om het dorp
te leren kennen … Je moet tijd hebben ... het moet
ook in je levensfase passen Als je midden in het leven staat,
dan vind je het ook leuk om voor dingen naar Leeuwarden en Groningen te gaan
(vrijwilligerswerk:) kenmerk van het dorp dat mensen snel geneigd zijn om iets te doen
Dorp: veel geborgenheid, weinig dynamiek
Leefbaarheid en Sociale Vitaliteit van dorpen; de rol van ontmoetingsplekken
Frans Thissen
Universiteit van Amsterdam
Recommended