Kwartalnik 'Studia Regionalne i Lokalne' - Jakość życia a ...jakości życia oraz...

MonikaMularska-Kucharek,KamilBrzeziński

Monika Mularska-KucharekUniwersytetŁódzki,WydziałNaukGeograficznych,InstytutZagospodarowaniaŚrodowiskaiPolitykiPrzestrzennej,ZakładPolitykiSpołecznejiGeografiiGospodarczej,ul.Kopcińskiego31,90-142Łódź;e-mail:monikamularska@tlen.pl

Kamil BrzezińskiUniwersytetŁódzki,WydziałEkonomiczno-Socjologiczny,KatedraSocjologiiWsiiMiasta,90-214Łódź,ul.Rewolucji1905r.41;e-mail:kamilbrzezinski84@gmail.com

jakość życia a przyWiązanie do miejsca zamieszkania…. na przykładzie łodzi

Streszczenie: Celem artykułu jest ocena relacji pomiędzy jakością życiawmieście a emocjo-nalnymprzywiązaniemdomiejsca zamieszkania.W artykule szczegółowo omówionowybraneaspektyjakościżyciaorazwymiarywięzipsychospołecznej.Analiziepoddanozwiązkipomiędzybadanymizjawiskamispołecznymi. PodstawęempirycznąprezentowanychwynikówstanowiąbadaniaprzeprowadzonewramachprojektubadawczegoKapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego,finanso-wanegoześrodkówUniiEuropejskiej.Badaniazrealizowanonalosowejpróbieadresowejmiesz-kańcówwoj.łódzkiegowwieku16–65lat.Docelowąpróbąobjęto2005osób.Wartykulezawężo-noanalizyjedyniedomieszkańcówŁodzi(N=560). Wybórtegopostprzemysłowegomiastaniebyłprzypadkowy.Popierwsze,todawnecentrumpolskiego przemysłu lekkiego, które na skutek globalizacji i transformacji straciło swoją indu-strialnąfunkcję(Starosta,Brzeziński2014)iodtegomomentuborykasięzlicznymiproblemamispołecznymi. Po drugie,władzemiastaw najbliższym czasie planują przeprowadzenie szerokozakrojonejrewitalizacji,którejcelemmabyćm.in.poprawajakościżycia.Wzwiązkuztymuzna-no,żeznaukowegopunktuwidzeniainteresującebędziepoddanieanaliziewybranychaspektówjakościżyciaorazwięzipsychospołecznychwtympostprzemysłowymmieście.

Słowa kluczowe: jakośćżycia,więzipsychospołeczne,miastopostindustrialne,Łódź

the quality of life vs. the attachment to one’s place of residence. on the example of łódź

Abstract:Thepaper’smainobjectiveistopresenttheimportanceofthequalityoflifeinthecon-textofone’semotionalattachmenttoone’scity.Thepaperoffersanin-depthdiscussionofsomeaspectsofqualityoflifeandplaceattachment.Therelationshipsbetweenthephenomenaarealsodiscussed. Theanalyseswereconductedbasedonempiricaldatafromtheresearchproject:Socialandhu-mancapitalasfactorsofthedevelopmentoftheregionofŁódź.TheprojectwasfundedbytheEuropeanUnion.ThesurveyresearchwasconductedonarepresentativesampleofinhabitantsoftheŁódźvoivodeshipaged16–65.Thetotalnumberofconductedinterviewswas2005.However,inthepaper,theauthorsfocusedexclusivelyontheinhabitantsofŁódź(N=560). Thispost-industrialcitywaschosenonpurpose.Firstly,thisformercentreofPolishtextilein-dustrylostmuchofitsindustrialfunctionasaresultofglobalizationandtransformation.Secondly,thecityauthoritiesareplanningtoconductacomprehensiveprocessofcityrevitalization.Theaim

Studia Regionalne i LokalneNr 1(67)/2017

ISSN 1509–4995doi: 10.7366/1509499516706

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI100

oftherevitalizationistoimprovethequalityoflife.Thisiswhythequalityoflifeandplaceattach-mentinthispost-industrialcitywereconsideredveryinterestingfromascientificpointofview.

Keywords:qualityoflife,placeattachment,post-industrialcity,Łódź.

Wprowadzenie

Wysokajakośćżyciacorazczęściejuznawanajestzanadrzędnycelrozwojunawieluszczeblachsprawowaniawładzy–począwszyodlokalnego,przezre-gionalnyirządowy,pomiędzynarodowy.Tezętępotwierdzająprzygotowywaneiprzyjmowanedokumentyprzezróżneszczeblewładzy,wtymm.in.strategierozwojowenapoziomielokalnymiregionalnym.Wprzypadkupoziomuogólno-krajowegowartowspomniećchociażbyoKrajowej polityce miejskiej,dokumen-cieopracowanymprzezMinisterstwoInfrastrukturyiRozwoju,mającymstano-wićwytycznedodalszegorozwojupolskichmiast.Zkoleiodnoszącsiędoskalimiędzynarodowej,wymienićnależychociażbyKartę Lipską.Jakość życia stanowi równieżbardzoważnyelementmarketingu terytorial-

negodanejjednostki(gminy,miasta),która–podobniejakkażdeprzedsiębior-stwo–abyprzetrwaćnarynku,musizaspokoićpotrzebyswoichpotencjalnychklientów.Wprzypadkumiasta,gminyczyregionutakimklientemsąmieszkańcy(Przygodzki,Sokołowicz2009),którzymająokreśloneoczekiwania,potrzeby,astopieńichzaspokojeniamaistotneznaczeniewkontekścienapływuiodpływukapitałuludzkiego,jakidecyzjiprzyurnachwyborczych.Poziomzaspokojeniawyżejwspomnianychpotrzebioczekiwańmożeprzekładaćsięrównieżnapo-ziomprzywiązaniadodanegomiasta.Wimwiększymstopniumieszkańcyzado-wolenisązoferowanegoprzezmiastopoziomużycia,tymbardziejpowinnibyćrównieżznimzwiązani.Chcączweryfikowaćpowyżejprzedstawionątezę,po-stanowionopoddaćanaliziewybraneaspektyjakościżyciaorazpsychospołecz-nejwięzizmiastemnaprzykładziespołecznościłódzkiej.Pozapróbąoszacowa-niapoziomujakościżyciawmieścieorazpoziomuprzywiązaniamieszkańcówdoŁodzi,celemanalizbyłorównieżustaleniewzajemnychzależnościpomiędzybadanymizjawiskami.Wybórpostprzemysłowegomiastaniebyłprzypadkowy.Popierwsze,todaw-

necentrumpolskiegoprzemysłulekkiego,którenaskutekglobalizacji i trans-formacjistraciłoswojąindustrialnąfunkcję(Starosta,Brzeziński2014)iodtegomomentuborykasięzlicznymiproblemamispołecznymi.Sytuacjatamaswo-jeodzwierciedlenierównieżwobszarachzwiązanychzjakościążycia.Łódźnatleinnychwielkichpolskichmiastwwiększościporównańwypadaniecogorzej(por.PwC2007,2011).Podrugie,władzemiastawnajbliższymczasieplanująprzeprowadzenieszerokozakrojonejrewitalizacji,a–jakzostałotoprzedstawio-newKrajowej polityce miejskiej–celemrewitalizacjijestm.in.poprawajakościżycia.

Najbardziej zaawansowanym procesem przemian jest kompleksowa rewitalizacja,realizowananaobszarachzdegradowanych,odnoszącasiędokonkretnego,wyzna-czonegowoparciuoobiektywnekryteria,terytoriumiłączącawysiłkiróżnychpod-

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 101

miotów,których sumama spowodować trwałeożywienie społeczne i gospodarczeobszaru,zwiększeniejegoatrakcyjnościdlamieszkańcówiprzedsiębiorcóworazpo-prawęjakościżycia(MIiR2015,s.64).

MającnauwadzehistorięŁodzi,obecneproblemyitrudnościorazplanyroz-wojowe,uznano,żewartobliżejprzyjrzećsiękwestiomdotyczącymjakościży-ciawmieściezeszczególnymuwzględnieniemtego,cookreślićmożnajakościązamieszkiwania. Zdiagnozowanie poziomu zadowolenia mieszkańców z wy-branych obszarów funkcjonowania miasta, jego struktury oraz potencjalnychzwiązkówzprzywiązaniemdomiastadostarczyćmożecennychinformacjidoplanowanychprocesównaprawczych.Deskryptywnyorazaplikacyjnycharakterprezentowanychbadańiwnioskówstanowićmożeistotneźródłowiedzynietyl-kodlałódzkichdecydentów,aletakżeprzedstawicielijednostekterytorialnych,dlaktórychzapewnieniedobregożyciaswoimmieszkańcówpowinnobyćprio-rytetem,ponieważmatoznaczeniewkontekścieplanówidecyzjimigracyjnych.

Teoretyczne aspekty jakości życia

Historia pojęcia jakość życia, tak popularnego współcześnie w wielu ob-szarach,madośćdługątradycję.Pojawieniesiętegookreśleniawiązałosięzewzrostem gospodarczymwStanachZjednoczonychw latach sześćdziesiątychXXw.Wpoczątkowymokresiebadanianadjakościążyciadotyczyłygłównieobiektywnychwskaźnikówstopniazaspokojeniapotrzeb.Odkilkulatzaczęłasiępojawiaćtendencjadoposzerzeniaperspektywy,wramachktórejrozpatrywanejesttozagadnienie.WedługdefinicjiWHO(ŚwiatowaOrganizacjaZdrowia,ang.World Health Organisation),jakośćżyciatosubiektywnaocenaprzezjednostkęjejsytuacjiżyciowejwodniesieniudokultury,wktórejtajednostkażyje,jejsys-temuwartości,celów,oczekiwańizainteresowań.Azatemjakośćżycianieod-nosisięjużtylkodowyznacznikówobiektywnych,czylidostopniazaspokojeniepotrzebludzkichpoprzezwarunkimaterialne.Takiepodejścieograniczapostrze-ganieludzkiejegzystencjidowymiaruposiadaniadóbr(wysokistandardżycia,bogactwo)ikonsumpcji,którawprawdziejestdomenądzisiejszejrzeczywisto-ści, jednakmaokreślonypułapmożliwości (Rapley2003, s. 28).Holistycznepostrzeganieczłowiekaijegożycia,szczególniepopularnenagruncienaukhu-manistycznych, spowodowało powiększenie interpretacji jakości życia o sferęsubiektywną.Stądteżwjejzakreswłączonowartościniematerialne,takiejak:zdrowie,wolność,edukacjęitp.Wewspółczesnychbadaniachnadjakościążycia,łączącychaspektpoznawczy

zaplikacyjnym,dążysiędouwzględnianiawielowymiarowegoiwieloaspekto-wegocharakterujakościżycia,dostrzegającznaczeniezarównosubiektywnych,jakiobiektywnychwskaźników.Jesttootyleistotne,iżglobalnepodejściedojakościżyciawydajesiędawaćnajlepszyefekt,ponieważdostarczawiedzyza-równonatematfaktów,jakisubiektywnegoodbiorusytuacji.Azatemodcho-dzenieodwąskiegoujęciajakościżycia,skoncentrowanegonaatrybutachmiej-sca jako atrakcyjnego dla globalnego kapitału,wykorzystywanego najczęściej

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI102

jako skutecznenarzędziemarketingu terytorialnego (Rogerson1999) na rzeczuwzględnianiapoziomuzaspokojeniapotrzebmieszkańcówwydajesięuzasad-nioneipożądane.Mimożezapewnieniedobrejjakościżyciamieszkańcomjestobowiązkiemdecydentównaróżnychszczeblachzarządzania,topowyższeza-łożenianabierająszczególnegoznaczeniewkontekściemiast.Ichrolawsferzeekonomicznej,wzrostpopulacji ludnościmiejskiejorazznaczeniedlazrówno-ważonegorozwojusprawiają, iż refleksjanad jakościążyciaorazbadaniadia-gnozującepotrzebyioczekiwaniamieszkańcówmiastsąnietylkoczymśwska-zanym,alewręczkoniecznym.Miasto,jaktwierdząeuropejscyautorzyraportuMiasta przyszłości(2011,s.10)powinnobyćmiejscem„zaawansowanegopo-stępuspołecznego,charakteryzującymsięwysokąjakościążyciaidobrobytemwewszystkichspołecznościachidzielnicachmiasta”.Niedasiętegoosiągnąćbezwiedzynatemat istotnychdlamieszkańcówaspektówjakościżycia,któramabezwątpieniawalorzarównopoznawczy,jakiaplikacyjny.Stądteżtakdużezainteresowaniejakościążycianietylkonapolunaukowym,alerównieżnakaż-dympoziomiezarządzania.Należy jednak zauważyć, że w dzisiejszych czasach, poza badaniem jako-

ściżyciaipróbamiwypracowaniawłaściwejmetodologii,podejmujesiętakżeszeregdziałańnarzeczodkrywaniamechanizmówwarunkującychdobreżycie.Aspiracje naukowców i praktyków dotyczą poszukiwania determinant, któremogąprowadzićdopolepszeniadobrostanujednostekispołeczności.Systemowepodejściedo jakości życiaopiera sięna założeniu, że subsystemsymboliczny(kulturowy)rozpatrywanyjestwswoistychrelacjachzsubsystememideologicz-nymiekonomicznym(produkcyjnym)(Misiak1993).Zgodniez takimpodej-ściemdopodstawowychelementówjakościżyciazaliczasięwarunkimieszka-niowezawierającesięwkategoriiśrodowiskomieszkaniowe–habitatczłowieka,obejmująceswymzakresemdom(mieszkanie)wrazzbliższymidalszymoto-czeniemmaterialnymispołecznym.Poziomjakościżyciajestściśleskorelowanyzestandardemzamieszkania.Azatem,cooczywiste,imlepszamabyćjakośćży-cia,tymlepszepowinnybyćwarunkiżycia,kształtującegodne,wygodne,przy-jazne i sprzyjającesamorealizacji środowisko. Jakość tegośrodowiskawyrażasięwłaśniewoceniestopnianasyceniacechamipożądanymi,przedewszystkimzpunktuwidzenia jegoużytkownika (Borowik2002), czyliw tymprzypadkumieszkańcamiasta.Wliteraturzeprzedmiotujakośćśrodowiskamieszkaniowegouznawanajest

za jeden z istotniejszychwyznaczników jakości życia, a obecność elementówprzyrodniczychorazzgodnazoczekiwaniamistrukturaprzestrzennamożewwy-raźnysposóbpomócwpodniesieniutejjakości,służącpoprawiestanuzdrowiai samopoczucia mieszkańców (Schneider-Skalska 2004). Jakość miejskiegośrodowiskamieszkaniowegowspółtworzązatemelementymaterialno-społecz-ne,zawierającerównieżwłasnewymiaryjakościowe.Wśródnichwymieniasięm.in.:środowiskonaturalne(waloryprzestrzenno-krajobrazoweiekologiczne),lokalizacjęhabitatuwprzestrzenimiastaistopieńjegozwiązaniazorganizmemmiejskim,kompozycjęurbanistycznąorazarchitekturębudynków,walorytech-niczne, funkcjonalne, a także estetyczne mieszkań, stopień nasycenia infra-

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 103

strukturąspołeczną,handlowo-usługową,małąarchitekturą,zielenią,miejscamiwypoczynkuirekreacjiorazgęstośćzaludnienia,składspołeczny,strukturęspo-łeczno-zawodowągospodarstwdomowychipoziomwspólnotowościwyrażają-cysięwwięziachlokalnychisąsiedzkich(Borowik2002).Ważnymaspektemjakościżyciawmieściesątakże:dostępnośćdousługpodstawowychiponad-podstawowych,estetykaprzestrzenimiejskiejorazinfrastrukturadrogowa.

Założenia metodologiczne

Podstawowymcelempodjętychanalizjestpróbaodpowiedzinapytanieozna-czeniejakościżyciawmieściewkontekścieprzywiązaniadomiejscazamiesz-kanianaprzykładziemieszkańcówŁodzi.Wcelurzetelnegozbadaniazwiązkupomiędzybadanymizjawiskamispołecznymidokonanopogłębionejcharaktery-stykizarównouwzględnionychwbadaniuwymiarówjakościżycia,jakiemocjo-nalnegoprzywiązaniadomiejscazamieszkania.Wartykuleuwzględnionokluczoweaspektyjakościżycia,odnoszącesięm.in.

do zadowolenia z funkcjonowania podstawowych instytucji na tereniemiasta,zesposobuzarządzaniaŁodzią,stanudrógorazczystościulic,placów,budyn-kówitp.Pozacharakterystykąbardzoważnych,zpunktuwidzeniadobregożyciawmieście,wymiarówjakościzamieszkiwania,badaniupoddanotakżepsycho-społecznewięzimieszkańcówzmiastem.Analiząobjętopoziomsatysfakcjilo-kalnej,identyfikacjizmiastem,poczuciestabilizacjiprzestrzennejorazgotowośćrekomendowaniaŁodziinnym,jakomiejscazamieszkania.JakzauważaP.Starosta(1995,s.121),„związkiczłowiekazmiejscowością

zamieszkiwania przejawiają się nie tylko w obiektywnych zależnościach, alerównieżwemocjonalnychnastawieniachdookreślonegoterenu”.Wniniejszymartykule założono, że to emocjonalne przywiązanie człowieka do jegomiastamożemiećzwiązekzjakościążycia.Innymisłowy,przyjętowstępnezałożenie,żebardziejpozytywnejoceniejakościżyciawmieścietowarzyszyćbędziewyż-szypoziomprzywiązania.Podstawę empiryczną prezentowanych analiz stanowią badania przeprowa-

dzonew ramachprojektubadawczegoKapitał ludzki i społeczny jako czynni-ki rozwoju regionu łódzkiego, finansowanego ze środków Unii Europejskiej.Badaniazrealizowanonalosowejpróbieadresowejmieszkańcówwoj.łódzkiegowwieku16-65latwroku2010.Wsumiezrealizowanodocelowąpróbę2005wy-wiadów.WartykulezawężonoanalizyjedyniedomieszkańcówŁodzi(n=560).Statystyczna analiza wyników przeprowadzona została z wykorzystaniem

podstawowych statystykdeskryptywnych (średnia arytmetyczna,mediana,od-chylenie standardowe, współczynnik skośności, kurtoza). Relacje pomiędzyzmiennymizbadanozapomocąjednoczynnikowejanalizywariancji.Dopomia-rusiłyzwiązkuwykorzystanowspółczynnikr-Pearsona.ObliczeniawykonanowIBMSPSSStatistics21.0.

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI104

Jakość życia w mieście i psychospołeczne związki z miastem – diagnoza i wzajemne relacje

WodniesieniudopoziomuzadowoleniazwybranychaspektówjakościżyciawŁodziustalono,żeniemalwewszystkichanalizowanychwymiarachdominu-jąwartościnegatywnenadpozytywnymi.Wartozaznaczyć, iżpodobnywynikuzyskanowbadaniachnt.Kapitał społeczny a przedsiębiorczość i jakość życia mieszkańców Łodzi, zrealizowanychw2010r.nareprezentatywnejpróbiedoro-słychmieszkańcówŁodzi.Jakwynikazprzeprowadzonychbadań,najgorzejmieszkańcyoceniająstan

drógwmieścieorazczystośćmiejscowychulic,placówibudynków.Poziomnie-zadowoleniazpierwszegoaspektukształtujesięnapoziomieponad92%(zob.tab.1),awprzypadkudrugiego–napoziomie70%(zob.tab.2).

Tab. 1. Poziom zadowolenia z aspektów jakości zamieszkiwania w Łodzi (%)

Zadowolo-ny (-a)

Ani tak, ani nie

Niezadowo-lony (-a)

Trudno powiedzieć

Ogółem(N = 559)

Poziom zadowolenia ze stanu dróg w Łodzi

2,0 5,4 92,1 0,5 100,0

Poziom zadowoleniaz czystości ulic, placów i budynków

19,4 7,5 72,0 1,1 100,0

Poziom zadowolenia z możliwości znalezienia dobrej pracy w Łodzi

8,9 19,3 66,7 5,0 100,0

Poziom zadowolenia ze sposobu zarządzania Ło-dzią przez aktualne władze miasta

17,9 37,9 41,8 2,4 100,0

Poziom zadowolenia z funkcjonowania instytucji ochrony zdrowia w Łodzi

32,1 27,7 38,4 1,8 100,0

Poziom zadowoleniaz funkcjonowania sądów w Łodzi

30,1 40,5 22,1 7,3 100,0

Źródło: opracowanie własne.

Pozytywne oceny, odnoszące się do zadowolenia z dróg, dotyczą zaledwie2%mieszkańcówŁodzi.Niecokorzystniejwyglądasytuacjawprzypadkuocenyczystościulic,placówibudynków.Pozytywnąopinięnatentematreprezentujeniespełna10%łodzian.Wynikitepozostająwzgodziezpowszechnymiprzeko-naniamimieszkańcówtegomiastanatematjakościdróg,ulicitp.Możnajednakprzypuszczać,żedokonującesięwtymwzględziezmianyprzyczyniąsiędopo-prawyjakościżycia,atymsamymwzrostupozytywnychopiniimieszkańców.Kolejnymnegatywnieocenionymaspektemjakościżyciawmieściejestmoż-

liwość znalezienia dobrej pracy. Poziom niezadowolenia kształtuje sięw tym

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 105

przypadkunapoziomieblisko67%(zob.tab.1).Zadowolenimieszkańcystano-wiąniespełna9%.Tenpesymistycznyobraz,dotyczącyrynkupracywŁodzi,maistotnekonsekwencjewodniesieniudowarunkówżyciawmieścieiczynnikówwarunkującychmigracjękapitałuludzkiego.Matakżeznaczeniedlasubiektyw-negoiobiektywnegowymiarujakościżyciajegomieszkańców,azatemzarównodladobrostanupsychicznego, jak ipoziomużycia.Zprzeprowadzonejanalizywynika,iżpomiędzywyżejwymienionymizmiennymizachodzikorelacjaistot-nastatystycznie.Wprzypadkuzwiązkupomiędzysyntetycznymindeksemsu-biektywnej jakości życia (zadowolenie z życia ogółem i poszczególnych jegodziedzin)zależnośćta(p=0,000S=0,485),podobniejakwprzypadkuindeksuobiektywnejjakościżycia(poziomżycia)(p=0,000S=0,383)kształtujesięnaumiarkowanympoziomie1.Biorącpoduwagęfakt,żepracastanowiistotnyprze-jawludzkiegożycia,jestdośćoczywiste,iżkwestiadostępnościmiejscpracyjestjednymzkluczowychwyznacznikówdobrostanupsychicznegoorazpoziomuży-cia.Wynikibadań,przeprowadzonychwśródEuropejczyków,potwierdzajątezę,żeposiadaniepracy łączysiępoczuciemzadowoleniazżycia.Bezrobociena-tomiastjestnajistotniejszymnegatywnymczynnikiemoddziałującymnajakośćżycia(Kotowska2010,s.2).Azatemrozwójrynkupracytozadanie,któremustarająsięsprostaćprzedstawicielejednosteksamorządowych,zdającsobiejed-nocześniesprawę,żedostępnośćmiejscpracyjestważnymaspektemwarunkówżycia.Ponadtojestrównieżjednymzistotnychczynnikówwarunkującychmi-gracjękapitałuludzkiego.WprawdziewprzypadkuŁodzisytuacjarynkupracynadalpozostawiawieledożyczenia,jednakodkilkulatzaczynasiędostrzegaćpozytywne zmianyw tym aspekcie. Jest to związane z działaniami lokalnychdecydentównarzeczrozwojumiasta,którewkonsekwencjiprzyczyniająsiędotworzenianowychmiejscpracy.Jednakżewysiłkiwładz lokalnychwydająsiębyćniedocenianeprzezmieszkańcówŁodzi.Zbadańwynika (zob. tab.1),żewykazująonidośćdużeniezadowoleniezesposobuzarządzaniamiastemprzezlokalnychdecydentów.Negatywneopiniewtymwzględziereprezentujeblisko42%łodzian.Wartonadmienić,iżrelatywniedużoosób(37,9%)niemadośćjednoznacz-

nejopiniina tematocenysposobuzarządzaniamiastem,stwierdzając:„w takisamymstopniujestemzadowolony(-a),jakiniezadowolony(-a)”.Najmniejszyudział(17,9%)stanowiąnatomiastosobyzadowolone.Jesttobezwątpieniabar-dzoważna informacja dlawładz lokalnych, które,wsłuchując sięwgłos opi-niipublicznej i znającpotrzebyorazoczekiwania swoichmieszkańców,mogąwyznaczać odpowiednie cele i priorytety polityki społecznej, budować strate-gierozwojowemiastaipoprawiaćjakośćżycia,tymbardziej,że–jakwynikazprzeprowadzonychbadań–poprawywymagawielekluczowychaspektówży-ciawmieście.Pozawyżejwymienionymiobszarami,mieszkańcynegatywnieoceniajątakże

funkcjonowanie instytucjiochronyzdrowiawŁodzi.Wprawdziew tymprzy-

1 NapodstawiedanychzrealizowanychwramachprojektuKapitał społeczny a przedsiębior-czość i jakość życia mieszkańców Łodzi (N = 497).

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI106

padkudysproporcjamiędzyopiniamipozytywnymiinegatywnyminiejesttakznacząca, to nadal osoby zadowolone stanowią mniejszość (32,1%). Badaniwyrażającyniezadowoleniezfunkcjonowaniainstytucjiochronyzdrowiastano-wiąblisko40%.Mającświadomość,jakważnazpunktuwidzeniajakościżyciajestmożliwośćdbaniaoswojezdrowie,wyniktenmożemiećistotneznaczeniewkontekście jakościzamieszkiwaniawmieście.JakwynikazbadańCBOS-u(2015),zdrowieod latpozostaje jednąznajbardziejcenionychprzezPolakówwartości.Możliwośćkorzystaniazodpowiednichusługmedycznychjestzatemważnymaspektemjakościżycia.Znacznie lepiej, w porównaniu z omówionymi powyżej aspektami jakości

życiawmieście,mieszkańcyŁodzioceniająfunkcjonowaniesądów.Zdanych,zamieszczonychw tabeli1wynika,żew tymprzypadkupoziomzadowolenia(30,1%) jestwyższy niż niezadowolenia (22,1%). Jest to jedyny aspekt jako-ścizamieszkiwaniapoddanyoceniewprezentowanymbadaniu,któryotrzymałrelatywniewysokienoty.Nie jest to jednakpowóddonadmiernej satysfakcji,ponieważ,jakwynikazzaprezentowanychdanych,stosunkowowielubadanychniedajejednoznacznejodpowiedziwtymwzględzie.Liczbaosób,którewybrałyodpowiedź „w takim samymstopniu jestemzadowolony(-a), coniezadowolo-ny(-a)”,kształtujesięnapoziomie40,5%.Wkontekścieuzyskanychwyników,dotyczącychniskiegozadowoleniazklu-

czowychelementów jakości zamieszkiwaniawŁodzi, interesującewydaje sięzbadaniepsychospołecznychwięzimieszkańcówzmiastem,czyli,najogólniejujmując, subiektywnego stosunku do miejsca zamieszkania wyrażającego siępoprzeznastępująceaspekty:zadowoleniezmieszkaniawŁodzi,emocjonalneutożsamianiesięzmiastem,poczuciestabilizacjiprzestrzennejorazgotowośćdozarekomendowaniamiastainnymjakomiejscadozamieszkania.Bezwątpieniajednymzistotniejszychprzejawówwięzimieszkańcówzmia-

stemjestichsubiektywnepoczuciezadowoleniazmieszkaniawdanejmiejsco-wości.Wliteraturzeprzedmiotutosubiektywnezadowoleniaokreślanebywajako„satysfakcjalokalna”(Michalska-Żyła2015).ZdaniemStarosty(1995,s.130),satysfakcja lokalna „[…]oznaczapsychiczneodczucie komfortu,wynikające-gozpozytywnegowzmacnianiajednostkiprzezdaneśrodowiskozamieszkania.Jestczynnikiemwzmacniającymskłonnośćdoutrwalaniaprzynależności,ajejbrakmożebyćpodstawąalienacji”.Innymisłowy,uznaćmożna,żesatysfakcjalokalnastanowiefektzaspokojeniapotrzebjednostkiprzezśrodowiskolokalne.Wzwiązkuztym,wimwiększymstopniupotrzebyjednostkowezostajązaspo-kajaneprzezdanyukładlokalny,tymsatysfakcjazwiązanazzamieszkiwaniemwdanejmiejscowościjestwyższa.JakzauważaMalikowski(1984,s.15),danemiejsce niejako pozwala i umożliwia jednostce realizowaćwłasne plany, celeiambicjeżyciowe2.

2 Zadowolenie z zamieszkiwania danego układu lokalnego można potraktować jako je-den ze składników ogólnego zadowolenia jednostki z życia (Michalska-Żyła 2015), tym sa-mymmożna byłoby potraktować je, jako jeden z elementów analizowanej jakości życia. Jed-nak w literaturze przedmiotu spotkać można również przykłady, w których zadowoleniezmieszkaniawdanymmiejscutraktowanejestjakowskaźnikwięzizmiejscem.Pomimobraku

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 107

Zprzedstawionychwyników,dotyczącychposzczególnychelementówjako-ściżycia (zob. tab.1)orazwstępnychzałożeń,możnabyłobysięspodziewać,żeogólnypoziomzadowoleniałodzianzzamieszkiwaniawichmieściebędzieraczejniski,okazałosięjednak,żepoziomsatysfakcjilokalnejjestbardzowy-soki(zob.tab.2).Zdecydowanawiększośćbadanych(75,1%)zadowolonajestz zamieszkiwaniawŁodzi. Jedynie 8,1% ankietowanychwyraziło swoje nie-zadowoleniezmiejsca,wktórymaktualniemieszka.Relatywnieniewielkibyłrównieżodsetekosób(16,1%),któreoceniającpoziomswojejsatysfakcji,wska-załyśrodekskali,cooznacza,żełodzianiecisąwtakimsamymstopniuzado-woleni,coniezadowolenizmiejscaswojegozamieszkania.OtrzymanewynikimożnaodnieśćiporównaćdorezultatówbadańprzeprowadzonychprzezzespółStarosty z początkuXXIw.3,wktórych57,9%ankietowanych zadeklarowałozadowoleniezmieszkaniawŁodzi,aniezadowoleniejedynie11,2%(Michalska- -Żyła2011,s.86).Okazujesięzatem,iżmimoniezadowoleniazwieludziedzinfunkcjonowaniamiasta (poszczególnych aspektów jakości życia), łodzianie sąprzywiązani do swojej lokalnej ojczyzny.Ma to oczywiście swoje uzasadnie-nie.Popierwsze,zjawiskotojestpozytywnieskorelowanezcechamispołecz-no-demograficznymi. Bardziej przywiązane są np. osoby starsze niżmłodsze,oniższymniżwyższymstatusiespołecznym.Pozatym,jakpisaliautorzyarty-kułuPrzywiązanie do miejsca zamieszkania jako wymiar polskiego tradycjona-lizmu,społeczeństwopolskienależyuznaćzabardzotradycyjnepodwzględemprzywiązaniadomiejscazamieszkania.Podrugie,mieszkańcymiastsąniemaltaksamoprzywiązanidomiejsca,jakmieszkańcywsi.Ipotrzecie,opoczuciuprzywiązania domiejsca decydujewdużejmierze potrzeba oparciaw innychludziach(Sztabiński,Sztabiński1997,s.269).Ichociażodnapisaniategotekstminęłokilkanaścielat,totezywnimopisanewydająsięnadalaktualne.Trzebamiećjednakświadomość,iżwsytuacjiniemożnościzaspokojeniapotrzeb,czyteżdużegoniedozwoleniazfunkcjonowaniapodstawowychinstytucjiwmiejscuzamieszkania,azatemniskiejjakościżycia,przywiązaniedomiejscamożeulecznacznemuosłabieniu,aświadomośćżyciaw„lepszym”miejscumożeskłaniaćdomigracji.Jednym z możliwych wymiarów psychospołecznych więzi z miejscem za-

mieszkaniajestrównieżemocjonalneutożsamianiesięzwłasnąmiejscowością.Więź,ujmowanawznaczeniupsychospołecznym,określanajestm.in.jakotzw.świadomośćgrupowa,świadomośćzbiorowa,poczuciełącznościitp.(Turowski1995,s.22za:Michalska-Żyła2010,s.43).StanisławOssowski(1962)wskazy-wał,żenawięźskładasięm.in.aprobującaświadomośćprzynależnościdogrup.Więźpsychospołecznabywarównieżokreślanajakoidentyfikacja,corozumiećmożnajakoutożsamianiesięjednostkizdanąspołecznością,grupączymiastem

jednoznacznegorozstrzygnięcianaturymetodologiczno-teoretycznejautorzyartykułuzdecydo-walisiępotraktowaćzmienną„zadowoleniezzamieszkiwaniamiasta”jakojedenzewskaźnikówpsychospołecznejwięzizmiastem.

3 Opisywanebadaniarealizowanebyłynaprzełomie2001i2002r.wramachgrantubadaw-czegonr1H01F01609:Zbiory uczestnictwa lokalnego a struktura społeczna w zbiorowościach terytorialnych.

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI108

(Turowski1995,s.22za:Michalska-Żyła2010,s.43).Analizującidentyfikacjęlokalną,proponujesię,abyrozpatrywaćjąwłaśniewkategoriachutożsamianiasięjednostkizdanązbiorowościąterytorialną(Starosta2003za:Michalska-Żyła2015).Wbadaniachstanowiącychpodstawęniniejszegoartykułuzapytano ło-dzian o ich stosunek domiasta4. Z otrzymanych odpowiedziwynika, że 41%badanychwsposóbpozytywnyutożsamiasięzmiastem,ajedynie11,4%posiadanegatywnystosunekdoŁodzi.Wartorównieżodnotować,żeaż45,6%ankieto-wanychwybrałoodpowiedźświadczącąoichambiwalentnymstosunkudoswo-jegomiasta.Podobniejakwprzypadkupytaniaopoziomzadowolenia,wyniki,uzyskanerównieżwtymprzypadku,możnapotraktowaćjakoniecozaskakujące.Biorącpoduwagęwieloletniezaniedbaniainwestycyjno-strukturalneorazkiep-skiwizerunekmiastanaarenieogólnokrajowej,poziomemocjonalnegoutożsa-mianiasięzmiastemmożnaocenićjakodośćwysoki.Wsocjologicznychbadaniachwięzizmiejscemzamieszkania,opróczdwóch

powyżej opisanych zmiennych, często jako jeden ze wskaźników przywiąza-nia stosuje się pytanie weryfikujące tzw. poczucie stabilizacji przestrzennej.Ankietowanychpytasię,czywprzeciągunajbliższychlatmajązamiarwypro-wadzićsięzmiasta.JakzauważyłaMichalska-Żyła(2011,s.86),skłonnośćdoopuszczenia dotychczas zamieszkiwanejmiejscowościwynika z bardzowieluczynnikównatury społeczno-ekonomicznej,psychologicznejorazusytuowaniajednostkiwokreślonychfazachcyklużycia.Najważniejszymispośródnichsą:perspektywyżyciowe,siłairodzajprzywiązaniajednostkidomiejscazamiesz-kania, sytuacja rodzinna i powiązaniapersonalnew ramach społeczności orazstatuszawodowyimaterialny.Czynnikitewpewnymstopniuwyjaśniądlacze-go,mimotakniskiegopoziomuzadowoleniazjakościzamieszkiwaniawŁodzi,mieszkańcywzdecydowanejwiększościniezamierzająopuszczaćmiasta(zob.tab. 2). Jedynie 9,5% ankietowanych zadeklarowało, żew ciągu najbliższych3latzamierzasięwyprowadzić.Natomiasttakichplanówniepodawało82,6%badanych.Uzyskanewyniki zbliżone są do rezultatówwcześniejszych badań,przeprowadzonychprzezzespółStarosty.NapoczątkuXXIw.(lata2001i2002)chęćwyjazduzŁodzideklarowało6,2%mieszkańców,a81,3%złożyłoprze-ciwnądeklarację.Wciągu10 latodnotowanozatemraczejniewielkiezmianywodsetkachosóbchcącychwyprowadzićsięzmiastaitych,którzychcąwnimzostać.Wynika z tego, iż badani sąmocno związani i zakorzenieniw swoimmieście.

4 Pytaniesformułowanebyłownastępującysposób:„KtórezponiższychtwierdzeńopisujeP.odczuciawstosunkudoobecnegomiejscazamieszkania?”.Badaniwceluudzieleniaodpowie-dzi,mielidodyspozycji7-punktowąskalę:1)Tuczujęsięusiebie,mamwszystko,conajlepsze;2)Tusądobrewarunkidożycia;3)Tumożnasobiedobrzeradzić;4)Terazwszędziejestcoraztrudniej,cozaróżnicagdziesięmieszka;5)Tujestżycieipracatylkodlapewnychgrupludno-ściitylkotymsiętudobrzemieszka;6)Życiejesttumałociekawe;7)Tuczłowiekmarnujesię,mamdośćtejdziury.Wtymmiejscunależyzaznaczyć,żejesttozmodyfikowanepytanie,którebyłowykorzystywaneprzezStarostęwbadaniachz1988r.Natomiastnapotrzebyniniejszegoartykułuodpowiedzibadanychzrekodowanoipodzielonona:pozytywne–odpowiedzizkate-goriiod1do3;negatywne–odpowiedzizkategoriiod5do7ianipozytywne,aninegatywne–odpowiedzinr4.

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 109

Równie interesującewyniki, szczególniewkontekście problemów społecz-no-demograficznychŁodzi,uzyskanowodniesieniudoostatniegozbadanychwymiarów(zob.tab.2).Osobybiorąceudziałwbadaniuzapytanezostały,czyzachęcałyby innych do zamieszkaniawŁodzi.Okazało się, że ponad połowaankietowanych łodzian (52,2%) byłaby skłonna zarekomendować swoje mia-stodozamieszkaniainnym.Niespełna30%niewyraziłojednoznacznejopinii,a15,7%badanychzadeklarowało,żeniepolecałobyinnymŁodzijakodobregomiejscadomieszkania.JakzauważyłaMichalska-Żyła(2015),gotowośćreko-mendowaniainnymswojegomiastadozamieszkaniajestwyrazemuogólnionej,pozytywnejpostawywzględemmiasta,wktórymspędziłosięwiększośćżycia.Możnaprzypuszczać,iżniejestonapoprzedzonadogłębnąanalizączynnikówwpływającychnastopieńatrakcyjnościdanegomiejsca.Badanympoprostuzale-żynapozytywnymwyróżnieniuichmiejscowości(por.Starosta1980,Olubiński1991,Michalska-Żyła2010).Postawętęwyjaśnićmożnam.in.zapomocąteoriidysonansupoznawczego(por.Aronson,Wilson,Akert1997),amianowicie:za-mieszkiwaniewmiejscu,któregoniejesteśmywstaniepolecićinnym,mogłobysięwiązaćzodczuwaniemznacznegodyskomfortu.

Tab. 2. Zmienne poziomu psychospołecznej więzi mieszkańców Łodzi z miastem (%)

Tak Ani tak, ani nie Nie

Trudno powie-dzieć

Ogółem(N = 559)

Zadowolenie z zamiesz-kiwania w Łodzi

75,1 16,1 8,1 0,7 100,0

Emocjonalne utożsa-mianie się z miastem

41,0 45,6 11,4 2,0 100,0

Poczucie stabilizacji przestrzennej

9,5 5,5 82,6 2,4 100,0

Gotowość do zareko-mendowania miasta innym, jako miejsca do zamieszkania

52,2 29,9 15,7 2,1 100,0

Źródło: opracowanie własne.

Z przeprowadzonych badań wynika, że zdecydowana większość łodzian(82,6%) nie planuje w najbliższych latach wyprowadzić się z miasta, 75,1%badanych jest zadowolonych zmieszkaniawmieście, ponad połowa (52,2%)gotowajest rekomendowaćŁódź innymjakomiejscedozamieszkania,a41%emocjonalnieutożsamiasięzŁodzią.Uzyskanewynikidowodzą,iżpoziompsy-chospołecznejwięziłodzianzeswoimmiastemjestraczejwysoki,cotymbar-dziejzadziwiazewzględunauzyskanewynikidotycząceposzczególnychaspek-tówjakościżyciawmieście.Wceluzbadaniaogólnegopoziomuwybranychaspektówjakościżyciawmie-

ście(jakościzamieszkiwania)orazpoziomupsychospołecznychwięzizmiastemskonstruowano syntetyczne skale badanych zjawisk.Dokonano tegoprzywy-

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI110

korzystaniumetodysumowaniawartościposzczególnychitemów(wskaźnikówcząstkowych)wchodzącychwskładdanejzmiennejsyntetycznej.Poprzezzasto-sowanieomówionejproceduryuzyskanozmiennewyrażonenaskaliilościowej,co umożliwiło zastosowanie bardziej zaawansowanychmetod statystycznych.Analiza rzetelności skonstruowanychskalprzeprowadzonazostałazwykorzy-staniemwspółczynnikaAlfaCronbacha.Dlaskalijakościzamieszkiwaniajego

skala więzi

skala jakości zamieszkiwania

częs

tość

częs

tość

60

50

40

30

20

10

0

120

100

80

60

40

20

0

0 10 20 30 40 50

0 5 10 15 20 25

Ryc 1. Histogramy prezentujące rozkłady zmiennych syntetycznychŹródło: opracowanie własne.

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 111

wartośćwyniosła0,748,natomiastdlaskaliwięzi–0,7715,coteżpozwalauznaćteskalezawystarczającorzetelnenarzędziapomiarowe. Informacjęouzyska-nychwartościachzilustrowanonarycinie1.Dokładneinformacjezarównooskalijakościzamieszkiwania,jakiskaliwięzi

psychospołecznychzamieszczonowtabeli3.

Tab. 3. Podstawowe statystyki skal syntetycznych

Podstawowe statystyki Skala jakości życia Skala więzi psychospołecz-nej z miastem

N 555,00 571,00Odchylenie standardowe 4,75 3,06Średnia 19,25 14,09Minimum 6,00 3,00Maksimum 40,00 21,00

Źródło: opracowanie własne.

Rozkładyobuskalsąniemalżesymetryczne,jedynieskalajakościżyciajestnieco przesuniętaw lewo (zob. ryc. 1). Zwykresuwynika również, że Łódźwopiniimieszkańcówcechuje się raczej średnimpoziomem jakości zamiesz-kiwania (średnia arytmetyczna wyniosła 19,25 przy rozpiętości skali 6–40).Wkwestiiwięzipsychospołecznychuznaćnatomiastnależy,iżłodzianiesądośćmocnoprzywiązanido swojegomiasta (średnia arytmetycznawyniosła14,09,przyrozpiętościskali3–21).Wtymkontekścieinspirującepoznawczojestzbadanierelacjipomiędzyja-

kościążyciawmieścieapsychospołecznymiwięziamimieszkańcówzmiastem.Podjęciewysiłkubadawczegowceluzrozumieniaowychzależnościwkontek-ście pogłębiających się procesówmigracyjnych, a jednocześnie zwiększonychdziałańnawieluszczeblachzarządzanianarzeczzatrzymaniaodpływukapitałuludzkiego,wydajesięcenneifrapujące.Zprzeprowadzonejanalizykorelacyjnejwynika(zob.tab.4),żeistniejeistot-

nystatystyczniezwiązekpomiędzypoziomemjakościżyciawmieścieawięziąpsychospołeczną.Potwierdziłosięprzyjętezałożenie,zgodniezktórymwrazzewzrostempoziomu jakości życiawzrastaprzywiązaniedomiasta i odwrotnie.Azatemimlepszajestocenawybranychdoanalizyaspektówjakościzamieszki-wania,tymsilniejszesąwięzipsychospołecznezmiastem.Zdalszychanalizwynikajednak,żedlaskaliwięzipsychospołecznychnaj-

większeznaczeniemajątakieaspektyjakościzamieszkiwania,jak:sposóbzarzą-dzaniamiastemprzezlokalnewładze(r=0,668),możliwośćznalezieniadobrejpracy(r=0,578),funkcjonowanieinstytucjiochronyzdrowia(0,455)orazsądów(0,345).Oznaczatozatem,żewkontekściepsychospołecznychwięzizmiastemkluczowąrolęodgrywapoziomzadowoleniazfunkcjonowaniapodstawowych

5 Wartojednakdodać,żetworzącskalęwięzi,wyłączonozniejzmienną„poczuciestabiliza-cjiprzestrzennej”,którawznacznymstopniuobniżałapoziomrzetelnościskali.

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI112

instytucji,ważnychzpunktuwidzeniażyciawmieście,którewiążąsięzarów-nowsposóbbezpośredni,jakipośrednizpoczuciemstabilizacji.Przekonanie,żemiasto,wktórymsięmieszka, jestdobrzezarządzane,adecydencimiejscypodejmująsłusznedecyzjewzakresiekluczowychaspektówżycia,dajezarów-no poczucie bezpieczeństwa, jak i komfort psychicznymieszkańcom.Równieważneokazujesięprzekonanie,żenatereniemiastasprawniedziałająkluczoweinstytucje,aprawidłowofunkcjonującyrynekpracyjest„miejscem,gdziejegouczestnicymogąefektywniefunkcjonowaćwinteresiewłasnym,zaspokajaćswepotrzeby, realizować ważne własne cele zawodowe i życiowe” (Wilisz 2011,s.557).Jestzatemdośćoczywiste,żewtakiejsytuacjiprzywiązaniedomiastabędziesilniejsze.Cennymuzupełnieniemomówionychwynikówbadań jest porównanie psy-

chospołecznychwięzimieszkańcówzmiastemwsubpopulacjachoodmiennejjakościzamieszkiwania.Wceluzobrazowaniatychróżniczastosowanojedno-

Tab. 4. Jakość zamieszkiwania a więź psychospołeczna z miastem

WyszczególnienieSkala więzi psychospołecznej z miastem

Skala jakości zamieszkiwania

korelacja Pearsona 0,268istotność (dwustronna) 0,000N 555

Źródło: opracowanie własne.

poziom jakości zamieszkiwanianiski średni wysoki

śred

nia

– sk

ala

wię

zi ps

ycho

społ

eczn

ych

0,5

0,4

0,3

0,2

0,1

0,0

–0,1

o

o

o

F(2, 552) = 9,608 p < 0,001*

Ryc 2. Poziom jakości zamieszkiwania a skala więzi psychospołecznychŹródło: opracowanie własne.

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 113

czynnikowąanalizęwariancji.Eksploracjadanychwykazała,żejakośćzamiesz-kiwaniaistotnieróżnicujeodczuwanąwięźzmiastem(zob.ryc.2).PrzeprowadzonezapomocątestuBonferroniegoporównaniapost hoc wyka-

załyistotneróżnicepomiędzywszystkimiwyróżnionymigrupamiosóboróżnympoziomiejakościzamieszkiwania.Okazujesię,żeosoby,posiadającewysokipo-ziomzadowoleniazuwzględnionychwbadaniuaspektówjakościzamieszkiwa-nia,cechująsięjednocześniesilnymprzywiązaniemdomiasta.Oznaczato,żeowezadowolenieprzekładasięnawięzipsychospołecznezmiejscemzamieszka-nia.Zgraficznejilustracjitychzależnościwynikarównież,żeimmniejszezado-woleniezaspektówkluczowychzpunktuwidzeniażyciawmieście(funkcjono-wanieinstytucjizwiązanychzazarządzaniem,rynkiempracy,ochronązdrowiaitp.), tym niższy poziom przywiązania do miasta. Implikuje to przekonanie,że cechy szeroko rozumianego środowiskamiejskiegomają istotne znaczeniewkontekściepsychospołecznychwymiarówwięzizmiastem.Mogązatemmiećwpływnadecyzjedotycząceplanówmigracyjnychmieszkańców.

Podsumowanie

Istotnąrolęjakościżyciabadaczespołecznidostrzeglikilkadziesiątlattemu,wdalszejkolejnościzainteresowalisięniąprzedstawicielewładzróżnegoszcze-bla, ze szczególnym uwzględnieniem poziomumiędzynarodowego.Aktualnie(również w przypadku Polski) dostrzec można zmianę w podejściu do tegoproblemu.Wnaszymkrajucorazczęściejmówisięidyskutujeojakościżyciawróżnychperspektywach.Badaniadiagnozującejakośćżyciasąprzedmiotemzainteresowaniazarównokluczowychośrodkówbadawczych,czegopotwierdze-niem są cykliczne badaniaw ramachDiagnozySpołecznej,CentrumBadaniaOpiniiSpołecznej,jakrównieżprzedstawicieliwładzlokalnych,którzyzcoraztowiększymprzekonaniem,atymsamymintensywnością,diagnozująjakośćżyciamieszkańcówposzczególnychjednostekterytorialnych.Niebezznaczeniasąteżpowstającedokumentystrategiczne,np.wspomnia-

nawcześniejKrajowaPolitykaMiejska,zktórych jasnowynika,żegłównymcelem,przedktórymstojąpolskiemiasta, jestpodniesieniepoziomużycia ichmieszkańców.RównieżŁódźmożesiępochwalićpewnymidziałaniami,którewwiększymbądźmniejszymstopniuprzyczyniająsiędopoprawysytuacjiży-ciowejłodzian.Innymisłowy,decydencilokalnipodejmujądziałania,któremająprzyczynićsiędowzrostujakościżyciawmieście.Matobowiemistotneznacz-niewkontekściedecyzjimigracyjnych.Zprzeprowadzonychbadańwynika,żeistniejeistotnastatystyczniekorelacjapomiędzyjakościązamieszkania(zadowo-leniemzkluczowychobszarówjakościżyciawmieście)orazpsychospołeczny-miwięziamizmiastem.Woparciuoeksploracjęzebranegomateriałuwykazano,żeosobybardziejzadowolonezjakościżyciawŁodziodczuwająjednocześniesilniejszeprzywiązaniedomiasta.Największeznaczeniewtychokolicznościachmająjednaktakieaspekty,jak:zadowoleniezzarządzaniamiastemprzezwładzelokalne,satysfakcjazfunkcjonowaniainstytucjizdrowiaorazmożliwośćznale-zieniapracywmieście.

MONIKAMULARSKA-KUCHAREK,KAMILBRZEZIŃSKI114

Uzyskane rezultaty badawcze mają wymiar poznawczy i aplikacyjny. Zewzględunazakresanalizowanychzjawiskuzyskanewynikimogąmiećznacze-nie dla kreatorów życia społecznego,w tymze szczególnymuwzględnieniemprzedstawicieliwładz lokalnych,bo„najbardziejnowoczesnykierunekmyśle-nia to ten,któryznówodkryjepojedynczegoczłowieka” (Gombrowicz1986).Miasto,którechcesięrozwijać,abybyćatrakcyjnymmiejscemdożycia,musiumiećstworzyćswoimmieszkańcomdobrewarunki.Wprawdzieprzywiązaniedomiasta jest związane takżezwielomaczynnikamiocharakterze indywidu-alnym, na któremiejscy decydencimają ograniczonywpływ, to jednakwartomiećświadomość,żezarównodlaaktualnych,jakipotencjalnychmieszkańcówznaczeniemajątakżedobrewarunkiżyciawmieście.Anatenobszaruwarunko-wańpsychospołecznychwięzizmiejscemzamieszkanialokalniwłodarzemająwpływ. Uzyskane wyniki mogą zatem stać się inspiracją do podejmowanychdziałań,nietylkoprzezłódzkichdecydentówmiejskich,aletakżeprzedstawicie-li innychjednostekterytorialnych,którzy,respektującideęŚwiatowegoForumOECD„Lepszapolitykadlalepszegożycia”,będąkreowaćlepszewarunkiży-ciaswoimmieszkańcom,dającimjednocześniepowodydoodczuwaniasilnegozwiązkuzmiejscemzamieszkania.

Bibliografia

Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Poznań:WydawnictwoZyskiS-ka.

BorowikI.,2002,„Środowiskowielkomiejskichzespołówmieszkaniowychjakoelementjakościżyciaichmieszkańców”,Architectus,nr2(12),s.97–103.

CzapińskiJ.,1994,Psychologia szczęścia,Warszawa:PTP.CBOS,2015,Zadowolenie z życia,Warszawa.GombrowiczW.,1986,Dzienniki t. 1–3, Kraków:WydawnictwoLiterackie.KotowskaL.E. i in.,2010,„Drugieeuropejskiebadanie jakościżycia.Życie rodzinne

i praca”, Projekt badawczy:Monitorowanie jakości życia w Europie, Luksemburg:UrządpublikacjiUniiEuropejskiej,EuropejskaFundacjanarzeczPoprawyWarunkówŻyciaiPracy,s.2.

MalikowskiM.,1984,Więź mieszkańców z miastem. Studium socjologiczne na przykła-dzie społeczeństwa miasta Rzeszowa,Rzeszów:TowarzystwoNaukowewRzeszowie.

MalikowskiM.,1994,„Przestrzeńjakowymiarstrukturyspołecznejispołecznychnie-równości”,Studia Socjologiczne,nr1,s.93–105.

Miasta przyszłości. Wyzwania, wizje, perspektywy (2011). Unia Europejska. PolitykaReginalna, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/citieso-ftomorrow/citiesoftomorrow_final_pl.pdf.

Michalska-ŻyłaA., 2010,Psychospołeczne więzi mieszkańców z miastem. Studium na przykładzie Łodzi,Łódź:WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego.

Michalska-ŻyłaA.,2011,„Więźzmiastem–wymiary,typyiuwarunkowania.Naprzy-kładzie Łodzi i Iwanowa”,Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica, nr 36,s.79–99.

JAKOŚĆŻYCIAAPRZYWIĄZANIEDOMIEJSCAZAMIESZKANIA… 115

Michalska-ŻyłaA.,2015,„Poziomidentyfikacjipsychospołecznejwbadanychmiastachpostindustrialnych”,w:P.Starosta(red.),Odrodzenie peryferyjnych miasta postprze-mysłowych. Raport z badań,UMO-2011/01/B/HS6/02538,MaszynopisISUŁ.

MIiR, 2015,Krajowa Polityka Miejska, http://www.mir.gov.pl/media/10252/Krajowa_Polityka_Miejska_20-10-2015.pdf(dostęp:07.11.2015).

Misiak W., 1993, Jakość życia w osiedlach miejskich, Wrocław: WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,s.9–14.

OlubińskiA.,1991,„Identyfikacjazwłasnąmiejscowościąorazmożliwościsamorealiza-cjimieszkańcówmałegomiasta”,Studia Socjologiczne,nr1–2,s.120–121.

OssowskiS.,1962,O osobliwości nauk społecznych,Warszawa:PWN.PwC,2007,Raport na temat wielkich miast Polski – Łódź,http://www.pwc.pl/pl/sektor-

-publiczny/raporty_lodz-pol.pdf(dostęp:12.06.2015).PwC,2011, Raport na temat wielkich miast Polski – Łódź, https://www.pwc.pl/pl/pdf/

miasta/raport_lodz_2011.pdf(dostęp:12.06.2015).Przygodzki Z., SokołowiczM.E., 2009, „Rolawizerunkumiastaw kontekściewzro-

stu znaczenia mobilności kapitału ludzkiego”, w: A. Jewtuchowicz, A. Rzeńca(red.),Współczesne wyzwania miast i regionów,Łódź:WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego,s.183–204

RapleyM.,2003,Quality of Life Research,London:Sage.RogersonR.,1999,Qualityoflifeandcitycompetitiveness,Urban Studies,t.36,s.969–

985.Schneider-Skalska G., 2004, Kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego.

Wybrane zagadnienia,Kraków:WydawnictwoPolitechnikiKrakowskiej.Schneider-Skalska G., 2010, Kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego.

Wybrane zagadnienia, Kraków:PolitechnikaKrakowska,s.10.StarostaP.,1980,„Problemyidentyfikacjiwskaligminy”,w:J.Luma,A.Szyfer(red.),

Społeczności lokalne i ich przemiany, Olsztyn:Pojezierze.StarostaP.,1995,Poza metropolią,Łódź:WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego.Starosta P., 2003, „Fragmentaryzacja więzi społecznej i rekonstruowanie wspólnoty

wdobieglobalizacji”,Przegląd Socjologiczny,t.52nr2,s.115–144.StarostaP.,BrzezińskiK.,2014,„Thestructureofsocialtrustinpost-industrialcitiesof

CentralandEasternEurope”,Przegląd Socjologiczny,t.63nr1,s.49–79.SztabińskiP.,SztabińskiF.,1997,„Przywiązaniedomiejscajakowymiarpolskiegotrady-

cjonalizmu”,w:H.Domański,A.Rychard,(red.),Elementy nowego ładu,Warszawa:WydawnictwoIFISPAN.

TurowskiJ.,1995,„Więzispołecznewgrupie”,w:P.Starosta(red.),Zbiorowości terytorial-ne i więzi społeczne. Studia i szkice socjologiczne dedykowane prof. W. Piotrowskiemu w 70 rocznicę urodzin,Łódź:WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego.

WHO:WHOQOL,1997,Measuring Quality of Life. Division of mental health and pre-vention of substance abuse.

WilszJ.,2011,„Teoretyczneaspektyfunkcjonowaniarynkupracywkontekściesamo-regulacjiiorganizacji”,w:D.Kotlorz(red.),Dylematy współczesnego rynku pracy, Katowice:WydawnictwoUniwersytetuEkonomicznegoim.K.Adamieckiego.