Government of Gujarat · Government of Gujarat Legal Department Bombay Act No. XXIX of 1950 The...

Preview:

Citation preview

Government of Gujarat

Legal Department

Bombay Act No. XXIX of 1950

The Bombay Public Trusts Act, 1950

(As modified upto 31st December, 1980) �wsht� Ëhfth

ftÞ�t rð¼t�

Ë� 1950�tu {wk�E yrÄr�Þ{ �k�h - 29

{wk�E Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1950

(Ë� 1980�t rzËuB�h {rn�t�e (31{e �the¾ ËwÄe ËwÄtÞto {ws�)

Printed in India by the Manager, Government Press Bhavnagar, Published by the Director, Government Printing , Publications And Stationery, Gujarat State,

Ahmedadad.

1982

[Price Rs. 3-80 Paisa]

THE BOMBAY PUBLIC TRUST ACT, 1950.

{wk�E Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1950

y�w¢{rýft

«M�tð�t

f÷{tu

«fhý-1

«thkr¼f

1. xqkfe Ëk¿tt, ÔÞtÂó, y{÷ y�u ÷t�w �tzât �t��.

2. ÔÞtÏÞt.

2f. (h� fhe)

2¾. �wsht��t su ¼t��u yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t� �qh�t yrÄr�Þ{{tk�t fux÷tf WÕ÷u¾tu yLðÞ.

«fhý-2

{nuf{

3. [urhxe fr{þ�h.

3f. ËkÞwf� [urhxe fr{þhtu.

4. [urhxe fr{þ�h�e y�u ËkÞwf� [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqkf {txu�e ÷tÞft�.

5. �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu.

6. �t�t�t yrÄftheytu.

6f. [urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu htsÞ Ëhfth�t �tufhtu �ýtþu.

6¾. [urhxe fr{þ�h, ð�uhu�t ��thtu, �uLþ�tu ð�uhu�wk ¾[o Ëhfth�u Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tkÚte

yt�ðt �t��.

7. yuËuËhtu.

8. Ë¥tt ËtU�ðt �t��.

«fhý - 3

˾tð�e nu�wytu y�u fux÷tkf Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftÞ�uËh�ýt �t��.

9. Ä{to�t nu�wytu.

10. yr�Âù�t�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ �ýtþu �rn.

(�])-yu[-511-(1).

11. r��-˾tð

�e yÚtðt r��-Ät�{f nu�w {txu h��t�÷ ntuÞ yu fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

12. Vhs � ntuðt�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

13. r���ü W�uË hÌttu � ntuðtÚte yÚtðt {kz¤e ð�uhu yÂM�íð{tk � hnuðtÚte Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

«fhý - 3

Ëtðos�ef xÙMxtuuuu�e �tuuuuÄýe

14. «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu.

15. Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË.

16. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË�t W�he ��þu.

17. [tu�zt, Ëqr[ytu, y�u hrsMxhtu.

18. Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe.

19. �tUÄýe {txu ��tË.

20. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{Ë�htu�tu r�ýoÞ.

21. hrsMxh{tk fhðt�e �tUÄtu.

22. VuhVth.

22f. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fhðt�e ðÄw ��tË.

22¾. su Ëtðosr�f xÙMx y�tWÚte �tUÄtÞu÷wk ntuÞ �u�tk �t{u xÙMx�e r{÷f��e �tUÄýe fhðt, ð�uhu �t��.

22�. fux÷tf yrÄftheytu y�u Ë¥ttrÄftheytu �tËu y�tW �tUÄýe fhu÷ xÙMx�e MÚttðh r{÷f��e rð��tu�e �tUÄýe fhðt�t��.

23. xÙMx�e r{÷f� sw�t sw�t «�uþtu yÚtðt �uxt-«�uþtu{tk ytðu÷e ntuÞ íÞthu ftÞoher�.

24. ��tË�wk ft{ yxftððt �t��.

25. Ëtðosr�f xÙMx �t���e ��tË yufÚte ðÄw �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fhðe �rn.

26. ftuxuo [wft�t�e �f÷ [urhxe fr{þ�hu {tuf÷e yt�ðe.

27. (h� fhe)

28. y�wËqr[{tk r���ü fhu÷t ftÞ�tytu nuX¤ y�tW �tUÄðt{tk ytðu÷t Ëtðosr�f xÙMxtu.

28. Ë�-hrsMxÙth�u, {nuËq÷e y�u MÚttr�f Ë¥tt{kz¤tu�u {tuf÷ðt�e MÚttðh r{÷f��u ÷��e �tUÄtu�e �f÷.

28¾. (h� fhe)

f÷{tu

29. rð÷Úte fhu÷wk Ëtðosr�f xÙMx.

30. hrsMxh{tk �tUÄu÷e MÚttðh r{÷f��e rð��tu�e ¾�h ntuðt �t��.

31. �tðtu Ëtk¼¤ðt yÚtðt r�ýoÞ fhðt W�h «r��kÄ.

«fhý-5

rnËt� y�u yturzx

32. rnËt� ht¾ðt �t��.

33. rnËt�tu�wk ËhðiÞwk ftZðt y�u yturzx fhðt �t��.

34. ËhðiÞwk �iÞth fhðt�e y�u yr�Þr{��t, ð�uhu sýtððt�e yturzxh�e Vhs.

35. Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt�wk htuftý.

36. Ëtðosr�f xÙMx�e MÚtyttðh r{÷f� ���e÷ fhðt �t��.

«fhý-6

r�Þkºtý

37. ��tË y�u ��tËýe�e Ë¥tt.

38. yturzxh�t nuðt÷ rð»tu {tuf÷ðt �t��.

39. [urhxe fr{þ�ú�u nuðt÷ {tuf÷ðt �t��.

40. f÷{ 39 nuuX¤�t nuðt÷ W�h [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ.

41. Ëh[tso�tu nwf{.

41f. xÙMxeytu�u y�u �eS ÔÞÂõ�ytu�u Ëq[�tu yt�ðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt.

«fhý-7

[urhxe fr{þ�h�tk �eòk ftÞtuo y�u Ë¥tt.

42. [urhxe fr{þ�h ËkMÚttr�� ÔÞÂõ� �ýtþu.

43. [urhxe fr{þ�h Ë� 1890�t Aêt yrÄr�Þ{ nuX¤ ˾tð�e �uý�eytu�tu ftu»ttæÞût hnuþu.

44. [urhxe fr{þ�h Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhe þfþu.

45. xÙMx h[�th [urhxe fr{Ë�h�u �u�e Ëk{r�Úte Ëux÷{uLx�t xÙMxe �e{e þfþu.

46. rð÷{tk [urhxe fr{þ�h�e xÙMxe �hefu r�{ýqkf.

47. ÞÚtt«Ëk�, �ðtu xÙMxe yÚtðt xÙMxeytu �e{ðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

47ff. yrÄr�Þ{ nuX¤ xÙMxe �tur»t� XÞtuo ntuÞ íÞthu, �ðt xÙMxe�e r�{ýqkf fhðt {txu ftuxo�u yhS fhðt�e [urhxefr{þ�h�e Ë¥tt.

47f. �ðt xÙMxe{tk r{÷f� r�rn� fhðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

47¾. ftuxuo ˾tð�e xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqkf fhðe �rn y�u [urhxe fr{þ�hu òu ˾tð�eft{�e ÔÞðMÚtt fhðt�e ntuÞ �tu ytðt xÙMx�tu �uýu Mðefth fhðtu �rn.

48. ðneðxe ¾[o �tk¾ðt �t��.

49. [urhxe fr{þ�hu r{Õf��e ���e÷e fhðt �t��.

50. Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷��t �tðt.

50f. Þtus�tytu ½zðt�e, yufrºt� fhðt�e yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt.

51. �tðt {tkzðt {txu [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r�.

52. �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{�e f÷{tu 92 y�u 93 Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷t�w �rn �tzðt �t��.

53. Ëtðosr�f xÙMx�t ÷t¼ {txu rð÷Úte yt�u÷e �ÂûtË.

54. Ä{to�t.

55. Ëáþ nu�w.

56. yhS Ëtk¼¤ðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

56f. Ëq[�tytu {u¤ððt {txu yhS fhðt�e xÙMxeytu�e Ë¥tt.

56¾. Ëtðosr�f ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�wytu�u yËh fh�e �t��ðt¤tk ft{tu.

«fhý 7-f

su Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu y�u �uý�eytu htsÞ Ëhfth{tk r�rn� ÚttÞ yÚtðt su�tu ðneðx htsÞ Ëhfth{tk r�rn�ÚttÞ �u Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu yÚtðt �uý�eytu Ëk�kÄ{tk ¾tË òu�ðtE.

56�. «fhý 7-f�e òu�ðtEytu fux÷ef �uý�eytu�u ÷t�w �tzðt �t��.

56½. fux÷ef �uý�eytu r�rn� Útðt �t�� yÚtðt �u�tu ðneðx ËtU�ðt �t��.

56[. ðneðx Ër{r�ytu.

56s. ËÇÞ�� {txu �uh÷tÞft�.

56Í. �ðt ËÇÞ�e r�{ýqf fhðt�e Ëhfth�e Ë¥tt.

56x. Ër{r��t yæÞût y�u ftu»ttæÞût.

56X. Ër{r��e �uXftu y�u ftÞoher�.

56z. �uxt-Ër{r�ytu�e r�{ýqf fhðt�e Ër{r��e Ë¥tt.

56Z. Ër{r��t Ëu¢uxhe y�u �eò yrÄftheytu.

56�. Ëu¢uxhe y�u �eò �tufhtu�e þh�tu.

56Út. Ër{r��e Ët{tLÞ Vhòu.

56�. ¾t÷e �zu÷e s�t yÚtðt ¾t{e�u fthýu Ër{r��wk ftÞo �uhftÞ�uËh �ýtþu �rn.

56Ä. Ëq[�tu yt�ðt�e htsÞ Ëhfth�e Ë¥tt.

56�. Ër{r��e Vhòu �òððt�wk Vh{tððt�e y�u �u�t Ëk�kÄ{tk ÚtÞu÷wk ¾[o Ër{r��t Vkz{tkÚte yt�ðt�wk Ëq[�fhðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt, ð�uhu.

56�. Ër{r��u ��åÞw� fhðt�e Ë¥tt.

56V. rðr�Þ{tu fhðt�e Ë¥tt.

56�. yt yrÄr�Þ{�e y{wf òu�ðtEytu �uý�e�u ÷t�w �zþu �rn.

«fhý-8

Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz

57. Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz.

58. Ëtðosr�f xÙMxtu �hVÚte Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk Vt¤tu.

59. �kz y�u Vt¤t�e ðËq÷t�.

60. Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz�tu W�Þtu�.

61. y�wËqr[{tk sýtðu÷t ftuE yrÄr�Þ{ nuX÷ h[u÷wk Vkz yt «fhý nuX¤ h[u÷t Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tks{u fhðt�wk htsÞ Ëhfthu Vh{tððt �t��.

«fhý-9

yuËuËhtu

62. yuËuËhtu�e Þt�e.

63. r���ü fhu÷t Ë{Þu y�u MÚt¤u ntsh hnuðt {txu �tu÷tðu÷e ÔÞÂõ�.

64. yuËuËhtu�u fE �t��tu{tk �tu÷tððt �u.

65. �tu÷tððt�t yuËuËhtu�e ËkÏÞt.

«fhý-10

�w�tytu y�u rþûtt

66. rþûtt.

67. �eò �w�tytu.

(�w) yu[-511-(3)

«fhý-11

[urhxe fr{þ�htu�tk ftÞtuo, ftÞoher�, nfq{� y�u y�e÷

68. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e Vhòu, ftÞtuo y�u Ë¥tt.

69. [urhxe fr{þ�h�e Vhòu, ftÞtuo y�u Ë¥tt.

70. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h r�ýoÞ W�h y�e÷.

70f. [urhxe fr{þ�hu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t Ë{ût�t hufztuo y�u ftÞoðtne {k�tððe y�u ��tËðe.

71. {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�u y�e÷.

72. f÷{ 40, 41, 50f, 70 yÚtðt 70f ð�uhu nuX¤�t [urhxe fr{Ë�h�t r�ýoÞ W�h yhS.

73. ��tË fh�t yrÄfthe�u �eðt�e ftuxo�e Ë¥tt hnuþu.

74. ��tË LÞtr�f ��tË �ýtþu.

75. {wá�.

76. yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e ftuxo Ë{ût�e ftÞoðtneytu�u �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{ ÷t�w �zþu.

77. f÷{ 18,20,41,48,79f, 79-�, yÚtðt 79-�� nuX¤ yÚtðt r�Þ{tu nuX¤ ÷uýe Út�e hf{ ðËq÷ fhðt�t��.

«fhý-12

�h[qhý

78. [urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu y�u yuËuËhtu htsÞ Ëuðftu �ýtþu.

79. ftuE r{÷f� Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u�tu r�ýoÞ.

79f. ftÞ�uËh ftÞoðtneytu yk�u [urhxe fr{Ë�h ð�uhuyu fhu÷wk �{t{ «fth�wk ¾[o ðËq÷ fhðt �t��.

79¾. ntEftuxo Ërn� ftuxtuo Ë{ût�e ftÞoðtneytu�wk ¾[o.

79�. [urhxe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût [t÷�e ftÞoðtne�wk ¾[o.

79��. [urhxe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût�t ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf ft{ {txu ð¤�h�wk ¾[o.

79½. y�wËqr[ ¾ Úte Xhtðu÷e he�u ftuxo-Ve yt�ðe.

80. nfq{��e {Þto�t.

81. �tðt y�u ftÞoðtne{tkÚte ûtr��q��.

82. yt yrÄr�Þ{ nuX¤�t �w�tytu ELËtV fhðt �t��.

83. Vtus�the ftÞoðtne {txu [urhxe fr{Ë�h�e y�tWÚte Ëk{r� ÷uðe sYhe Au.

f÷{tu

84. r�Þ{tu.

85. h� fhðt �t��.

86. htsÞ�t �eò rðM�thtu{tk Ë� 1950�t {wk�E�t 29{t yrÄr�Þ{�t ythk¼ ÚtÞt�t �rhýt{u ðÄw yrÄ�Þ{tu h�fhðt �t�� y�u y�ðt�Y� Xhtð.

87. Ë� 1954�tu 29{tu yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt fux÷tf ðfVtu�u yÚtðt Ë� 1956�tu ni�ht�t��tu 37{tuyrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt �wYîthtu�u yt yr�r�Þ{ ÷t�w �zþu �rn.

88. {w~fu÷e r�ðthðt {txu òu�ðtE.

y�wËqr[-f.

y�wËqr[-ff.

y�wËqr[-¾.

Ë�1 1950�tu {wk�E yrÄr�Þ{�k�h-29

({wk�E Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1950)

(14{e ytu�ü, 1950)

Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1954�t {wk�E�t 21{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

{wk�E Ëtðosr�f xÙMx(ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

{wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�h[�t) nwf{, 1960Úte ËwÄthu÷tu.

�wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk��efhý nwf{, 1960Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1961�t {wk�E�t 36{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1962�t {wk�E�t 31{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1963�t {wk�E�t 31{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

1. Wáuþtu y�u fthýtu {txu swytu, Ë� 1949�wk {wk�E hts�ºt, ¼t� 5, �t�tk 235-239.

yt nwf{ ¼th� Ëhfth�t �]n {kºtt÷Þ�t Ë� 1959�t {t[o {rn�t�e 21{e �the¾�t ònh�t{t �k�h yuV-8/15/57/yuËyth/(yth0-5{tk «rËØ fÞtuo n�tu. �u Ë� 1959�t yur«÷ (ðtÞ)-yu[-511-1.

{wk�E htsÞ{tk Ëtðosr�f Ät�{f y�u ˾tð�e xÙMxtu�t ðneðx�wk r�Þ{� fhðt y�u �u�u {tfu ðÄw Ëthe òu�ðtE fhðt {txu�tuyrÄr�Þ{.

{wk�E htsÞ{tk Ëtðosr�f, Ät�{f y�u ˾tð�e xÙMxtu�t ðneðx�wk r�Þ{� fhðwk y�u �u {txu ðÄw Ëthe òu�ðtE fhðesYhe Au, ytÚte �e[u «{týu yrÄr�Þ{ fhðt{tk ytðu Au:-

«fhý-1

«thkr¼f

xqkfe Ëk¿tt, ÔÞtÂó, y{÷ y�u ÷t�w �tzðt �t��.

1.(1)yt yrÄr�Þ{ �{wk�E Ëtðosr�f xÙMx yr�r�Þ{, 1950� fnuðtþu.

1((2) �u Ë{�ú 2 (�wsht� htsÞ�u) ÷t�w �zþu.)

(3) yt yrÄr�Þ{ �wh� y{÷{tk ytðþu �hk�w �u�e òu�ðtEytu Ëtðosr�f xÙMx�u yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftuE�ýð�o�u �uxt-f÷{ (4) nuX¤�t ònuh�t{t{tk r���ü fhu÷e �the¾Úte ÷t�w �zþu.

(4) htsÞ Ëhfth, htsÞ�ºt{tk ònuh�t{wk �nth �tze�u, fE �the¾u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu ftuE Ëtðosr�fxÙMx�u yÚtðt 3/Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftuE ð�o�u ÷t�w �zþu �u r���ü fhe þfþu, y�u sw�t sw�t rðM�thtu{tk ytðt xÙMxtu {txusw�e sw�e �the¾tu r���ü fhe þftÞ.

�hk�w htsÞ Ëhfth uðt ònuh�t{tÚte yuðwk Vh{tðe þfþu fu ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o ytyrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu{tkÚte �u{tk r���ü fhu÷e �the¾uÚte {wõ� hnuþu :

ðÄw{tk, �u «{týu ÷t�w �tzðt�wk yÚtðt {wÂõ��wk ònuh�t{wk «rËØ fhðt{tk ytðu �u �nu÷tk, �u�tu {wËátu htsÞ�ºt{tk Xhtððt{tkytðu �uðe �eShe�u, su{�u yËh �ntU[ðt�tu Ëk¼ð ntuÞ ÔÞÂõ�ytu�e òý ËtY «rËØ fhðtu òuEþu, y�u �u ËtÚtu, fE�the¾u yÚtðt �the¾ �nu÷tk yÚtðt Ëq[�tu Mðefthðt{tk ytðþu y�u fE �thef �Ae �u {wËát W�h rð[thýt [÷tððt{tkytðþu �u r���ü fh�e �turxË �ý «rËØ fhðe òuEþu.

ÔÞtÏÞt.

2. yt yrÄr�Þ{{tk, rð»tÞ yÚtðt Ëk�¼oÚte rðYØ � ntuÞ �tu,-

(1) �yuËuËh� yux÷u f÷{ 7 nuX¤ yuËuËh �hefu �e{u÷e ÔÞÂõ� :

(2) �{���eþ [uhexe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 5 nuX¤ r�{tÞu÷t {���eþ [uherx fr{þ�h.

(3) �[urhxe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 3 nuX¤ r�{tÞu÷t fr{þ�h :

(4) �ftuxo� yux÷u �]n� {wk�E{tk rËxe rËrð÷ ftuxo y�u �esu MÚt¤u rsÕ÷t ftuxo.

(5) ��tÞ� [urhxe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 5 nuX¤ r�{tÞu÷t �tÞ� [urhxe fr{þ�h.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 3(f)Úte yË÷�u ��÷u yt �uxt-f÷{ {qfe Au.

2. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk�r�fhý nwf{, 1960Úte �{wk�E htsÞ�u� yu þç�tu�u��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 (¾)Úte �Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.

(6) �rnL�w� yu þç�{tk, si�, �tiØ y�u þe¾�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(7) �ELË�ufxh� yux÷u, f÷{ 6 nuX¤ r�{tÞu÷tu ELM�ufxh :

1(7-f) �xÙMx�tu ÷u¾� yux÷u su ÷u¾ îtht xÙMx�t f�toyu xÙMx fÞwO ntuÞ �u ÷u¾ y�u Ë¥tt Ähtð�t yrÄftheyu ½zu÷eÞtus�t�tu �u{t Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(7-¾) �ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 3-f nuX¤ r�{tÞu÷t ËkÞwf� [urhxe fr{Ë�h.

(8) �{u�ush� yux÷u (xÙMxe rËðtÞ�e) su ÔÞÂõ� �u Ë{Þu �tu�u yuf÷e yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ� yÚtðt ÔÞÂõ�ytu�e ËtÚtuftuE Ëtðosr�f xÙMx�e xÙMx fhu÷e r{÷f��tu ðneðx fh�e ntuÞ �u ÔÞÂõ� y�u yu þç�{tk �e[u�e ÔÞÂõ��tu Ë{tðuþÚttÞ Au -

(f) ftuE {X�e �t��{tk, �u {X�tu W�he,

(¾) ftuE ðfV�e �t��{tk, �u ðfV�tu {w¥tðÕ÷e,

� 1860�tu 21{tu.

(�) {kz¤e �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1860 nX¤ �tUÄtÞu÷e ftuE {kz¤e�e �t��{tk, �u {kz¤e�e r{÷f� xÙMxe�u nM�f �ntuÞ, �tu �u�wk Ëk[t÷f {kz¤ :

(9) �{X� yux÷u rþ»Þ{kz¤�u Ät�{f rþûtý yt�ðt�e yÚtðt �u{�u {txu ytæÞtÂí{f Ëuðt ftÞo fhðt�e su�e Vhs ntuÞyÚtðt rþ»Þ{kz¤ W�h su ytrÄ�íÞ [÷tð�e ntuÞ yÚtðt ytrÄ�íÞ [÷tððt�tu �tðtu fh�e ntuÞ �u ÔÞÂõ��tytrÄ�íÞðt¤e rnL�w Ä{o�e «�r� {txu�e ËkMÚtt, y�u �u þç�{tk �u ËkMÚtt ËtÚtu òuztÞu÷e Ät�{f �qò[[to yÚtðtrþûtý�t MÚt¤tu�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(10) �rn� Ähtð�e ÔÞÂõ�� {tk 2 (�e[u�t�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au:-)

(f) ftuE {kr�h�e �t��{tk, su ÔÞÂõ� �u {kr�h{tk �qò[[to yÚtðt «tÚto�t Út�e ð¾�u ntsh hnuðt�tu nf�th ntuÞ yÚtðtsu�u ntsh hnuðt�e xuð ntuÞ, yÚtðt su «Ët��e ðnU[ýe{tk ¼t� ÷uðt�u nf�th ntuÞ yÚtðt su�u ¼t� ÷uðt�e xuðntuÞ �u ÔÞÂõ��tu.

(¾) ftuE {X�e �t��{tk, su {X�tu rþ»Þ yÚtðt {X�tu su Ät�{f �kÚt ntuÞ �u �kÚt�e ÔÞÂõ��tu.

(�) ðfV�e �t��{tk, �u ðfV{tkÚte ftkE�ý yt�Útf yÚtðt �eòu ÷t¼ {u÷ððt�tu su�u nf ntuÞ �u, 1 (ÔÞÂõ��tu Ë{tðuþÚttÞ Au.) y�u �u þç�{tk �u ðfV ËtÚtu Ëk�kÄ Ähtð�e ftuE {MS�, e��tn, E{t{�th, �h�tn, {f�ht yÚtðt�eS Ät�{f ËkMÚtt{tk �qòy[to fhðt�tu yÚtðt ftuE Ät�{f r¢Þt fhðt�tu yÚtðt ðfV {ws� ftuE Ät�{f yÚtðt˾tð�e ËkMÚtt{tk ¼t� ÷uðt�tu su�u nf ntuÞ �u ÔÞÂõ��tu,

� 1860�tu 21{tu.

(½) {kz÷e �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1860 nuX¤ hrsMxÙh ÚtÞu÷e {kz¤e�e �t��{tk, �u {kz¤e�t ftuE ËÇÞtu�tu, y�u

([) �eS ftuE Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, ftuE rn�trÄfthe :

(11) �Xhtðu÷wk� yux÷u r�Þ{tuÚte Xhtðu÷wk :

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 4Úte yt ¾kztu �t¾÷ fÞto Au.

2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2Úte yË÷ þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte yË÷ þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

12. �Ëhfthe ò{e��eheytu� yux÷u -

(f) fuLÿ Ëhfth�e yÚtðt ftuE htsÞ Ëhfth�e ò{e��eheytu,

(¾) su�tu ÔÞts yÚtðt rzrðzLz {txu fuLÿ yÚtðt htsÞ Ëhfthu �tkÞÄhe yt�e ntuÞ �uðe huÕðu yÚtðt �eS fk��eytu�tMxtuftu, ze�uL[htu yÚtðt þuhtu.

(�) fuLÿ yÚtðt htsÞ rðÄt�{kz÷�t yrÄr�Þ{Úte {¤u÷e Ë¥tt�e Yyu ftuE MÚttr�f Ë¥tt{kz¤u ftZu÷ yÚtðt �u�t ð�eftZðt{tk ytðu÷ �týtk {txu�tk ze�uL[htu, yÚtðt �eS ò{e��eheytu,

(½) htsÞ Ëhfth yt yÚtuo fhu �u nwf{Úte M�ü he�u yrÄf]� fhu÷e ò{e��ehe.

� 1860�tu 21{tu.

(13) �Ëtðosr�f xÙMx� yux÷u Ëtðosr�f Ät�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w {txu�wk yÚtðt yu �Òtu nu�w {txu�wk M�ü yÚtðtyLðÞrËØ xÙMx y�u �u þç�tu{t ftuE �uð¤, {X, ðfV 2 (Ä{to�t) yÚtðt �eS ftuE Ät�{f yÚtðt ˾tð�e �uý�e�tu y�uÄt�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w {txu yÚtðt yu �k�u nu�w {txu h[u÷e y�u {kz¤e �tUÄýe {kz¤e�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au :

(14) �«�uþ� yÚtðt ��uxt-«�uþ� yux÷u yuðe he�u �t{ yt�u÷t su rðM�thtu {txu yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Ëtðosr�fxÙMxtu�e hrsMxÙuË� yturVË MÚtt�ðt{tk ytðe ntuÞ �u rðM�thtu:

(15) �r�Þ{tu� yux÷u, yt yrÄr�Þ{ nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu :

(16) 3 (******)

(17) �{kr�h� yux÷u su MÚt¤ �{u �u �t{u Ëtðosr�f Ät�{f �qòMÚtt� �hefu ytu¤¾t�wk yÚtðt ð�ht�wk ntuÞ y�u su rnL�wftu{�u yÚtðt �u�t ftuE ¼t��u yÚtðt �u�t ÷t¼ {txu Ëtðosr�f Ät�{f �qòMÚtt� �hefu y�oý fÞwO ntuÞ yÚtðt su�tu �u ftu{yÚtðt ftu{�tu ¼t� nf�e Yyu �u�tu MÚtt� �hefu W�Þtu� Út�tu ntuÞ �u MÚt¤ :

(18) �xÙMxe� yux÷u su�u uf÷e�u yÚtðt �eS ÔÞÂõ�ytu�e ËtÚtu {¤e�u xÙMx�e r{÷f� ËtU�ðt{tk ytðe ntuÞ �u ÔÞÂõ�,y�u yu þç�{tk {u�ush�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au :

(19) �ðfV� yux÷u EM÷t{ Ä{o �t¤�the ÔÞÂõ�yu EM÷t{e ftÞ�t�e Yyu, �rðºt, Ät�{f yÚtðt ˾tð�e �ýt�t ftuEnu�w {txu, ftuE MÚttðh yÚtðt sk�{ r{÷f� ftÞ{�u {txu y�oý fhe ntuÞ �u, y�u �u þç�{tk Ë�� W�Þtu� fhðtÚte ÚtÞu÷tðfV�tu �ý Ë{tðuþ ÚttÞ Au. �hk�w {wË÷{t� ðfV ftÞ�uËh Xhtððt �t���t yrÄr�Þ{, 1913�e f÷{ 3{tk ðýo�fhðt{tk ytðu÷t su ðfV nuX¤ ftuE ÷t¼ {txu, suýu �u ðfV fÞwO ntuÞ �u ÔÞÂõ�, �u�t �tu�t�t {txu yÚtðt �u�t fwxwk��t ftuEËÇÞ yÚtðt ðkþs, �u Ë{Þu {tk�ýe fhe þfu �u�tu Ë{tðuþ Út�tu �Úte :

(20) yt yrÄr�Þ{{tk su þç�tu y�u Ëk¿ttytu ðt�hðt{tk ytðe ntuÞ, �hk�w su{�e ÔÞtÏÞt yt yrÄr�Þ{{tk yt�e � ntuÞ�ý ¼th� xÙMx yrÄr�Þ{, 1882{tk yt�e ntuÞ, �u{�tu �u yrÄr�Þ{{tk su yÚto Út�tu ntuÞ �u yÚto ÚttÞ Au yu{ Ë{sðwk.

2.f ({nuËwh�t su ¼t��u yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t� �qh�t yrÄr�Þ{{tk�t fux÷tf WÕ÷u¾tu�tu yLðÞ) Ë�1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 5Úte h� fhe.

2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte yt þç� {qfÞtu Au.

3. Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 y�u �nu÷e y�wËqr[Úte ¾kz (16) h� fÞtuo Au.

1/2 ¾. �wsht� htsÞ�t su ¼t��u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t��u Ë�hnw yrÄr�Þ{ ÷t�w �tz�e ð¾�u �u{tk�{u �u þç�tuÚte fhu÷t -

(1) htsÞ yÚtðt htsÞ Ëhfth yÚtðt ntEftuxo rð»tu�tu ftuE WÕ÷u¾ �wsht� htsÞ, �wsht� Ëhfth yÚtðt �wsht��entEftuxo rð»tu�tu WÕ÷u¾ ntuÞ,

(2) {wk�E {nuËw÷ rxÙçÞw�÷ rð»tu�tu ftuE WÕ÷u¾, {wk�E {nuËw÷ rxÙçÞw�÷ yrÄr�Þ{, 1957 nuX¤ �wsht� {nuËw÷rxÙçÞw�÷ rð»tu�tu WÕ÷u¾ ntuÞ yu{ Ë{sðwk.)

� 1958�tu 21{tu.

�wsht��t su ¼t��u yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t� �qh�t yr½r�Þ{{tk�t fux÷tf WÕ÷u¾tu�tu yLðÞ.

1. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk���efhý nwf{, 1960Úte f÷{ 2-¾ �t¾÷ fhe Au.

(ðtÞ) - yu[-511-2.

«fhý-2

{nuf{

3. 2(htsÞ Ëhfth), htsÞ�ºt{tk ònuh�t{wk �nth �tze�u, [urhxe fr{þ�h �t{�t yrÄfthe �e{e þfþu, y�u �uyrÄfthe yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu �u�u {¤e ntuÞ �u Ë¥tt ðt�hþu y�u �u Vhòu y�u ftÞtuo �òðþu,y�u htsÞ Ëhfth fhu �u Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{tu�u ytÄe� hne�u 3 (Ë{�ú htsÞ{tk) yt yrÄr�Þ{�t y{÷ ðneðxW�h �u¾hu¾ ht¾þu y�u �u�e òu�ðtEytu�tu y{÷ fhþu :

� 1960�tu {wk�E�tu 21{tu.

4) �hk�w {wk�E ðiÄtr�f ftu�tuohuþ� («t�urþf �w�oh[�t) yrÄr�Þ{ 1960 nuX¤ fhu÷t {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf�w�oh[�t) nwf{, 1960�t ythk¼ ð¾�u y�u íÞth�Ae htsÞ Ëhfth hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u [urhxe fr{þ�h,{wk�E y�u [urhxe fr{þ�h, �wsht�, yu �t{u sw�t sw�t yrÄftheytu �e{e þfþu y�u ytðt sw�t sw�t yrÄftheytu�enfq{� �u yrÄr�Þ{{tk ÔÞtÏÞt fÞto «{týu y�w¢{u {ntht»xÙ y�u �wsht� «�uþ �qh�e hnuþu. �u sw�t sw�t [urhxe fr{þ�htu�e{ðt{tk ytðu íÞthu, yt yrÄr�Þ{{tk [urhxe fr{þ�h rð»tu�tu WÕ÷u¾ ntuÞ yu{ Ë{sðwk.)

ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�htu.

1(3-f, htsÞ Ëhfth, hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u, ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�htu �t{�t yuf yÚtðt ðÄthu yrÄftheytu�e{e þfþu y�u ytðt ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�htu [urhxe fr{þ�h�t r�Þkºtý�u y�u htsÞ Ëhfth fhu �u Ët{tLÞ yÚtðt¾tË nwf{tu�u yÄe�, hne�u, [urhxe fr{þ�h�e �{t{ Ë¥tt yÚtðt �u �ife ftuE Ë¥tt ðt�he þfþu y�u �u�e �{t{ Vhòuy�u ftÞtuo yÚtðt �u �ife ftuE Vhs yÚtðt ftÞo �òðe þfþu.)

[urhxefr{Ë�h�e 4 y�u ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h�e(r�{ýqf {txu�e ÷tÞft�.)

2(4-3) [urhxe fr{þ�h yÚtðt ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h �hefu r�{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷ ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu.

(f) su ÔÞÂõ� rsÕ÷t LÞtÞtÄeþ�t yÚtðt {wk�E Ëexe rËrð÷ ftuxo�t LÞtÞtÄeþ yÚtðt «urËzuLËe M{tu÷ ftuÍ ftuxo�t {wÏÞLÞtÞtÄeþ�t �hßòÚte W�h�tu � ntuÞ �u �hßò�tu LÞtrÞf ntuátu Ähtð�e ntuÞ yÚtðt suýu ÄhtÔÞtu ntuÞ �u ÔÞÂõ�, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt �Ë ð»to�e {wá� {txu -

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 nuX¤ �tUÄtÞu÷ yuzðtufux ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

� 1926�tu 38{tu.

� 1920�tu {wk�E�tu 17{tu.

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄr�Þ{, 1920 nuX¤ �tUÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ,

�u ÔÞÂõ�.)

5.(1)sYhe sýtÞ �u «�uþtu yÚtðt �uxt-«�uþtu {txu yÚtðt �u Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o {txu, sYhe�ýtÞ �ux÷e ËkÏÞt{tk �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu htsÞ Ëhfth �e{e þfþu.

5(2) �tÞ� [urhxe fr{þ�h �hefu �e{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷e ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu -

(f) su ÔÞÂõ� rËrð÷ ss (rËr�Þh rzrðÍ�) �t yÚtðt {wk�E�t M{tu÷ ftuÍ ftuxo�t LÞtÞtÄeþ�t yÚtðt htsÞËhfth�u su ftuE ntuátu �u�u Ë{t� ntuðt�wk ÷t�u �u ntuát�t �hßòÚte W�h�tu � ntuÞ �uðtu LÞtrÞf ntuátu Ähtð�e ntuÞ yÚtðtÄhtÔÞtu ntuÞ, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt ytX ð»to ËwÄe -

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 nuX¤ �tUÄtÞu÷ yuzðtufux ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄr�Þ{, 1920 nuX¤ �tUÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ.

(2f) {���eþ [urhxe fr{þ�h �hefu �e{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷ ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu -

(f) su ÔÞÂõ� rËrð÷ ss (swr�Þh rzrðÍ�)�t yÚtðt htsÞ Ëhfth�u su ftuE ntuátu �u�u Ë{t� ntuðt�wk ÷t�u �u ntuátu�t�hßòÚte W�h�tu � ntuÞ �uðtu LÞtrÞf ntuátu ytuAt{tk ytuAt [th ð»to ËwÄe Ähtð�e ntuÞ yÚtðt ÄhtÔÞtu ntuÞ, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt Ët� ð»to ËwÄe,

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 {ws� �tUÄtÞu÷ yuzðtufux ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄrÞ{, 1920 nuX¤ �tukÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ.

(2f) {���eþ [urhxe fr{þ�h �hefu �e{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷ ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu.

(f) su ÔÞÂõ� rËrð÷ ss (swr�Þh rzrðÍ�)�t yÚtðt htsÞ Ëhfth�u su ftuE ntuátu �u�u Ë{t� ntuðt�wk ÷t�u �u ntuátu�t�hsòÚte W�h�tu � ntuÞ �uðtu LÞtrÞf ntuátu ytuAt{tk ytuAt [th ð»to ËwÄe Ähtð�e ntuÞ yÚtðt ÄhtÔÞtu ntuÞ, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt Ët� ð»to ËwÄe,

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 {ws� �tUÄtÞu÷ yuzðtuxuf ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄr�Þ{, 1920 nuX¤ �tUÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ,) �u ÔÞÂõ�

� 1926�tu 38{tu

� 1920�tu {wk�E�tu 17{tu.

(3) �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu Xhtððt{tk ytðu �u Ë¥ttðt�hþu y�u �u Vhòu y�u ftÞtuo �òðþu.

6. 1(yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�tu y{÷ fhðt�t nu�w {txu, htsÞ Ëhfth, Xhtðu÷e ÷tÞft�tu Ähtð�t rnËt�r�Þt{ftu y�u {���eþ rnËt� r�Þt{ftu, ELM�ufxhtu y�u �eò �t�t�t yrÄftheytu �e{e þfþu) y�u yt yrÄr�Þ{yLðÞu�e sYhe sýtÞ �u Ë¥tt, Vhòu y�u ftÞtuo �u{�u ËtU�e þfþu :

2(�hk�w Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{Úte y�u �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �u þh�tu�u yÄe� hne�u htsÞ Ëhfth [urhxe fr{þ�h�u y�u3 (ËkÞwf� [urhxe fr{þ�h�u) y�u �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu�u �u nwf{{tk r���ü fhðt{tk ytðu �u {ws��u{�t ntÚt �e[u�t yrÄftheytu y�u �tufhtu �e{ðt�e Ë¥tt ËtU�e þfþu.)

5. yus��e f÷{ 9Úte yt �uxt-f÷{tu {qfe Au.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 10(f)Úte �[urhxe fr{þ�h y�u zuÃÞwxe y�u yurËMxLx [urhxefr{�þ�h�u yu þç�tuÚte þY Út�t y�u ��uðt ntuát ðt¤t �eò �t�t�t y{÷�thtu �e{ðt�u� yu þç�tuÚte �qht Út�t ¼t��u��÷u yt þç� {qfÞt Au.

2. Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{�e f÷{{ 2 Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 10(¾) ÚtE yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

[urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu htsÞ Ëhfth�t �tufhtu �ýtþu.

[urhxe fr{þ�h, ð�uhu�t ��thtu, �uLþ��tu ð�uhu�wk ¾[o Ëhfth�u Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tkÚte yt�ðt �t��.

1(6-f) 2 ([hexe fr{þ�h), 3(ËkÞwf� [urhxe fr{þ�h,) �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu, 3 (rnËt� r�Þt{f,{���eþ rnËt� r�Þt{f) ELM�ufxhtu y�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{ðt{tk ytðu÷t �eò �t�t�t yrÄftheytu y�u �tufhtuhtsÞ Ëhfth�t �tufhtu �ýtþu y�u htsÞ�t yufrºt� Vkz{tkÚte �u{�u �u{�tu ��th y�u ¼ÚÚttk {¤þu. yuðt yrÄftheytu�e�tufhe�e þh�tu htsÞ Ëhfth �¬e fhu �u «{týu�e hnuþu.

6-¾. [urhxe fr{þ�h, 3 (ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h), �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu, 3(rnËt� r�Þt{f,{���eþ rnËt� r�Þt{f,) ELË�ufxhtu y�u yt yrÄr�Þ{ {ws� �e{ðt{tk ytðu÷t �eò �t�t�t yrÄftheytu y�u�tufhtu�t ��th, �uLþ�, hò�tk y�u �eò ¼ÚÚtt {txu htsÞ Ëhfth �¬e fhu �ux÷wk ¾[o �h ð»tuo htsÞ Ëhfth�t Ëtðosr�fxÙMx ðneðx Vkz{tkÚte yt�ðwk òuEþu.)

yuËuËhtu.

7.(1)ftuE «�uþ yÚtðt �uxt «�uþ {txu yÚtðt ftuE ¾tË Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o�e �t��{tk yÚtðt�u xÙMx yÚtðt xÙMxtu�t ÷��e ftuE ¾tË �t�� yÚtðt �t��tu�t ð�o�t Ëk�kÄ{tk «fhý 9{tk Xhtðu÷e he�u yuËuËhtu�e{ðt{tk ytðþu.

(2) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu Xhtððt{tk ytðu �u ftÞtuo yuËuËhtu �òðþu.

Ë¥tt Ëtu�kðt �t��

8.(1)yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu Xhtððt{tk ytðu �u ftÞtuo yuËuËhtu �òðþu.

(2) �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �u þh�tu�u ytÄe� hne�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ r�{tÞu÷t ntuE y{wf yrÄftheyu ðt�hðt�e Ë¥tty�u �òððt�tk Vhòu yÚtðt ftÞtuo �eò ftuE yrÄftheyu �òððtk, yuðwk �ý htÞ Ëhfth Vh{tðe þfþu.

1. Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte f÷{tu 6-f y�u 6-¾ �t¾÷ fhe Au.

2. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�oh[�t) nwf{, 1960, y�wËqr[Úte �[urhxe fr{þ�h� yu þç�tu�u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 11Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý -3

˾tÞ�e nu�wytu y�u fux÷tf Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftÞ�uËh�ýt �t��

9. yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu, ˾tð�e nu�w{tk �e[u�e �t��tu�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(1) �he�e yÚtðt �w:¾ r�ðthý,

(2) rþûtý

(3) ��e�e {��, y�u

(4) Ët{tLÞ he�u Ëðo ÷tuftu�Þtu�e �eòu ftuE Wáuþ yt�¤ Ä�tððtu,

�hk�w su nu�w-

(f) Vf� h{��{��u ÷��tu ntuÞ, yÚtðt

(¾) Vf� Ät�{f rþûtý yÚtðt �qòy[ot�u ÷��tu ntuÞ,

�u�tu �u{tk Ë{tðuþ Út�tu �Úte.

10. �{u �u ftÞ�, rhðts yÚtðt «Útt ntuÞ, �u A�tk su ÔÞÂõ�ytu�t yÚtðt su Wáuþtu�t ÷t¼ {txu Ëtðosr�f xÙMx fhðt{tkytÔÞwk ntuÞ �u yr�Âù� Au yÚtðt r�Âù� ÚtE þfu yu{ �Úte, yux÷t s fthýu �u xÙMx h��t�÷ �ýtþu �rn.

yr�Âù�t�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ �ýtþu �rn.

M�üefhý-Ä{o, Ä{to�t, yÚtðt �wÛÞftÞo, �wÛÞ�t�, suðt Wáuþtu {txu fhðt{tk ytðu÷wk Ëtðosr�f xÙMx, su Wáuþtu {txu �ufhðt{tk ytÔÞwk n�wk �u yr�Âù� Au yÚtðt r�Âù� ÚtE þfu yu{ �Úte, �ux÷t s fthýu h��t�÷ Au yu{ �ýtþu �rn.

11. su nu�wytu{tkÚte fux÷tf nu�wytu ˾tð�e yÚtðt Ät�{f ntuÞ y�u fux÷tf nu�wytu ˾tð�e yÚtðt Ät�{f � ntuÞ, �unu�wytu {txu fhu÷wk Ëtðosr�f xÙMx �u r��-˾tð�e yÚtðt r��-Ät�{f nu�w�t Ëk�kÄ{tk h��t�÷ Au yux÷t s fthýu˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w�t Ëk�kÄ{tk �ý h��t�÷ Au yu{ �ýtþu �rn.

r��-˾tð� yÚtðt r��-Ät�{f nu�w {txu h� �t�÷ ntuÞ yu fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

Vhs � ntuðt�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

12. Ät�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w {txu r{÷f��e fhu÷e ftuE ÔÞðMÚtt Ëtðosr�f xÙMx �hefu Vf� yux÷t fthýu h��t�÷�ýtþu �rn fu su ÔÞÂõ��e �hVuý{tk �u fhðt{tk ytðe ntuÞ �u ÔÞÂõ�yu ˾tð�e yÚtðt Ät�{f Wáuþ {txu �u Ähtððe - yuðwk�kÄ�, �u ÔÞðMÚtt ËtÚtu òuzðt{tk ytÔÞwk �Úte.

13. ftuE Ëtðosr�f xÙMx ˾tð�e yÚtðt Ät�{f «fth�t r���ü Wáuþ {txu yÚtðt ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txuh[u÷e {kz¤e yÚtðt ËkMÚtt�t ÷t¼tÚtuo fÞowwok ntuÞ, �tu �u xÙMx �e[u�t fthýu h��t�÷ ÚttÞ Au yu{ �ýtþu �rn -

(f) su r���ü Wáuþ {txu xÙMx fhðt{tk ytÔÞwk n�wk �u �th �tzðt�wk yþõÞ yÚtðt yÔÞðntY �LÞwk Ayu, yÚtðt

(¾) �u {kz¤ yÚtðt ËkMÚtt yÂM�íð{tk �Úte yÚtðt yÂM�íð{tk hne �Úte, y�u Ët{tLÞ Ë¾tð�e yÚtð�t Ät�{f nu�w {txu�u xÙMx�e r{÷f��tu W�Þtu� fhðt�tu Eht�tu � n�tu, yu nfef� ntuðt A�tk �u h��t�÷ �ýtþu �rn.

r���ü Wáuþ hÌttu � ntuðtÚte yÚtðt {kz¤e ð�uuhu yÂM�íð{tk � hnuðtÚte Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

(ðtÞ)-yu[-511-3.

«fhý-4

Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe

«�uþtu y�u �uxt-«�uþtu

14(1) yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu, htsÞ Ëhfth «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu h[e þfþu y�u �u «�uþtu y�u �uxt«�uþtu�entuátu Xhtðe þftþu y�u �u{tk VuhVth fhe þfþu.

(2) yt f÷{ nuX¤ h[ðt{tk ytðu÷t «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu �u{s �u{�e n�tu y�u �u n�tu{tk fhu÷tu �huf VuhVthhts�ºt{tk ònuh fhðtk òuEþu.

Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË.

15. �huf «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþtu{tk Ëtðosr�f xÙMxtu�e yuf �tUÄýe yturVË hnuþu.

�hk�w �u yÚtðt ðÄw «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ{tk Ëtðosr�f xÙMxtu�e yuf �tUÄýe yturVËtu ht¾e þftþu.

ðÄw{tk yuf «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþtu {txu Ëtðosr�f xÙMxtu�e yuf �tUÄýe yturVË ht¾e þftþu.

16. htsÞ Ëhfth yuf yÚtðt ðÄw Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVËtu yÚtðt ËkÞwõ� Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýeyturVËtu�t W�he �hefu �tÞ� [urhxe fr{þ�h yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h �e{e þfþu.

�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË�t W�he ��þu.

17. �huf Ëtðosr�f xÙMxtu�e yturVË{tk yÚtðt ËkÞwõ� Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË{tk Xhtððt{tk ytðu �tu [tu�zt,Ëqr[ytu y�u �eò hrsMxhtu ht¾ðt�e Vhs EL[tso �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e hnuþu, �u [tu�zt, Ëqr[ytuy�u hrsMxÙth{tk Xhtððt{tk ytðu �uðe rð��tu ntuðe òuEþu.

18.(1)yt yrÄrr�Þ{ su�u ÷t�w �tzðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe�e Vhs [u fu �uýu Ë�hnw Ëtðosr�fxÙMx�e �tUÄýe {txu yhS fhðe.

(2) �u yhS 1(ÞÚtt «Ëk�) Ë�hnw xÙMx�t ðneðx {txu�e xÙMxe�e yturVË 1(yÚtðt) xÙMx�e r{÷f� xÙMx�e r{÷f��tu{tuxtu ¼t�) su «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{tk ntuÞ �u�t �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u fhðe òuEþu.

(3) �u yhS ÷ur¾� ntuðe òuEþ y�u Xhtððt{tk ytðu �u �{q�t{tk fhðe òuEþu y�u Xhtððt{tk ytðu �u Ve �u�e ËtÚtu{tuf÷ðe òuEþu.

(4) �u yhS -

(f) yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �tzðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u �nu÷tk fhu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, yt yrÄr�Þ{ ÷t�w�tzðt�e �the¾Úte ºtý {rn�t�e yk�h fhðe òuEþu y�u

(¾) yt yrÄr�Þ{ y{÷{tk ytðu íÞth �Ae fhu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, �u xÙMx fhðt{tk ytðu íÞthÚte ºtý{rn�t�e yk�h fhðe òuEþu.

(5) �u yhS{tk �eS rð���tu�e ËtÚtu �e[u�e rð��tu ntuðe òuEþu :

1(f-1) Ëtðosr�f xÙMxtu su �t{Úte òýe�t ntuÞ yÚtðt òýe�t Útþu �u �t{ (su�tu yt{tk nðu �Ae Ëtðosr�f xÙMx�t �t{�hefu WÕ÷u¾ fÞtuo Au.)

1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5 Úte yt þç�tu W{uÞot Au.

1. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄ�Þ{�e f÷{ 2(1) Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.

(1) xÙMxeytu y�u {u�ush�tk �t{tu y�u Ëh�t{tk,

(2) xÙMxe�tk ntuát W�h y�w�t{e �e{ðt�e �Ør�,

(3) xÙMx�e MÚttðh y�u sk�{ r{÷f��e Þt�e y�u �u�u ytu¤¾ðt {txu �qh�t ntuÞ �uðt ðýo�tu y�u rð��tu.

(4) MÚttðh y�u sk�{ r{÷f��e ÷�¼� ®f{�,

(5) su �the¾u yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ �u�e �h� �nu÷tk�t ºtý ðhË yÚtðt xÙMx fhðt{tk ytÔÞwk íÞth �Ae su {wá�ðe�e ntuÞ �u {wá�, �u{tkÚte su ytuAe ntuÞ �u {wá��e ytðf W�hÚte yk�tsu÷e xÙMx�e r{÷f��e fw÷ Ëhuhtþ ðt�»tf ytðf.

(6) ¾kz (5) nuX¤�e rð��tu su {wá��u ÷��e ntuÞ �u {wá�{tk ÚtÞu÷t ¾[o W�hÚte yk�tsu÷e �u Ëtðosr�f xÙMx Ëk�kÄ{tkËhuhtþ ðt�»tf ¾[o�e hf{.

(7) Ëtðosr�f xÙMx Ëk�kÄ{tk xÙMxe yÚtðt {u�ush�u ftuE �ºt {tuf÷ðt�wk Ëh�t{wk.

(8) Xhtððt{tk ytðu �uðe �eS rð��tu :

�hk�w r�Þ{tu{tk yuðe òu�ðtE fhe þftËu fu ftuE�ý yÚtðt �{t{ Ëtðosr�f xÙMxtu�e �t��{tk, �u{tk r���ü fhðt{tk ytðentuÞ �u ®f{��e y�u �u ò��e xÙMx�e r{÷f��e rð��tu yt�ðt�wk sYhe �Úte.

(6) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ fhu÷e �huf yhS W�h, xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtou ¾tË yrÄf]� fhu÷t yusLxu Ëne fhðeòuEþu y�u Xhtðu÷e he�u yufhth fhðtu òuEþu. �u�e ËtÚtu xÙMx�wk ¾� fhðt{tk ytÔÞwk ntuÞ y�u yÂM�íð{tk ntuÞ �tu �u�e �f÷{tuf÷ðe òuEþu.

2(7) Ëtðosr�f xÙMx�e MÚttðh r{÷f��u ÷��e rð��tu yt��e yuf Þt�e Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo� Ërn� Xhtðu÷t�{q�t{tk 3 (¼th� �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1908 nuX¤ h[tÞu÷ su �uxt-rsÕ÷t{tk ytðe MÚttðh r{÷f� ytðu÷e ntuÞ �u �uxt-rsÕ÷t�t Ë�-hrsMxÙth�u �tUÄýe�t nu�w {txu ) {tuf÷ðt�e Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe�e Vhs hnuþu.

� 1908�tu {wk�E�tu 16{tu.

yuðe Þt�e Ëtðosr�f xÙMx ÚtÞt�e �the¾Úte ºtý {rn�t{tk {tuf÷ðe òuEþu y�u xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtou ¾tË yrÄf]�fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷ he�u �u{tk Ëne fhðe òuEþu y�u �u ��tËðe òuEþu.

19. f÷{ 18 yLðÞu yhS {éÞu�e yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx{tk rn� Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ�yu fhu÷e yhS W�hÚte yÚtðt�tu�t�e {w�ËwVeÚte �tÞ� yÚtðt {���eþ fr{Ë�hu �e[u�e �t��tu �¬e fhðt {txu Xhtðu÷e he�u ��tË fhðe òuEþu :-

1(1) xÙMx yÂM�íð{tk Au fu fu{ y�u yuðwk xÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu fu{,

(2) ftuE�ý r{÷f� �u xÙMx�e r{÷f� Au fu fu{,

(3) xÙMx�t rð»tÞ�tu yt¾tu yÚtðt ftuE {n¥ð�tu ¼t� �u�e nfq{�{tk ytðu÷tu Au fu fu{,

(4) �u xÙMx�t xÙMxeytu y�u {u�ush�tk �t{tu y�u Ëh�t{tk,

(5) �u xÙMx�t xÙMxe�t ntuát W�h yuf�e s�tyu �eòu xÙMxe fuðe he�u ytðu �u,

2. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ (2)Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 12 Úte yË÷ þç�tu�u ��÷u yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6Úte yË÷�u ��÷u yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.

(6) �u xÙMx fuðe he�u fhðt{tk ytÔÞwk �u, �u�tu «fth y�u Wáuþ.(7) �u xÙMx�e fw÷ Ëhuhtþ ðt�»tf ytðf y�u ¾[o�e hf{, y�u(8) f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (5) yLðÞu Xhtððt{tk ytðu �uðe �eS rð��tu.�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{Ë�htu�tu r�ýoÞ.20. f÷{ 19 nuX¤ òu�ðtE fhu÷e ��tË �qhe ÚtÞu, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu Ë�hnw f÷{{tk sýtðu÷e�t��tu yk�u �tu�t�tu r�ýoÞ, �u {txu�tk fthýtu yt�e�u �tUÄðtu òuEþu 2(y�u �tUÄýe {txu�e Ve yt�ðt {txu �u nwf{ fheþfþu.)hrsMxÙh{tk fhðt�e �tUÄtu21.(1) �tu�u f÷{ 20 yLðÞu �tUÄu÷t r�ýoÞtu y�wËth �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu, f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷thrsMxh{tk, �tUÄtu fhðe òuEþu, yÚtðt yt yrÄr�Þ{{tk òu�ðtE fÞto «{týu y�e÷ 3 (yÚtðt yhS) fhðt{tk ytðu, �tuyt yrÄr�Þ{Úte Xhtðu÷ Ë¥tt Ähtð�t yrÄfthe�t yt¾he r�ýoÞ y�wËth �tUÄtu fhðe òuEþu.(2) ytðe he�u fhu÷e �tUÄtu, yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u y�u �e[u�e òu�ðtEytu nuX¤ �tUÄtÞu÷tftuE�ý VuhVth�u ytÄe� hne�u, yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.VuhVth22(1) f÷{ 17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk fhu÷e �tUÄtu{tkÚte ftuE �tUÄ{tk ftkE VuhVth ÚttÞ íÞthu, xÙMxeyu �uVuhVthÚtÞt�e �the¾ Úte 90 r�ðË�e yk�h, yÚtðt �u Ëtðosr�f xÙMx�t ðneðx�t rn�{tk �u �tUÄtu{tk ftuE�ý VuhVth fhðtÄtÞow ntuÞ íÞthu, �u VuhVth yÚtðt fhðt Äthu÷t VuhVth rð»tu, hrsMxh ßÞtk ht¾ðt{tk ytð�wk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�e�tUÄýe yturVË�t EL[tso �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ¾�h yt�ðe òuEþu. �u ¾�h Xhtðu÷t �{q�t «{týu{tuf÷ðe òuEþu.1(1-f) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ sýtððt�tu VuhVth ftuE MÚttðh r{÷f�u ÷��tu ntuÞ, íÞthu xÙMxeyu, nuðt÷ Ërn�, ytðtËtðosr�f xÙMx�e MÚttðh r{÷f�{tk ftuE VuhVth�u ÷��e rð��tu (Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo� Ërn�) yt��eXhtðu÷t �{q�t «{týu�e Þt�e, f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tk WÕ÷u¾u÷t Ë�-hrsMxÙth�u �u {tuf÷ðt {txu �qhe �tzðeòuEþu.ytðe Þt�e �h xÙMxeyu yÚtðt yt yÚtuo �uýu yrÄf]� fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷e he�u Ëne fhðe òuEþu y�u �u�e ¾htEfhðe òuEþu.)(2) f÷{ 17 nuX¤ htfu÷t hrsMxh{tk �tUÄtu ¾he [u fu fu{ �u ��tËe òuðt {txu, yÚtðt hrsMxh{tk �tUÄu÷e rð��tu{tkftuE�ý VuhVth ÚtÞtu Au fu fu{ �¬e fhðt {txu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h ��tË fhe þfþu.(3) �uxt f÷{(1) nuX¤ ¾�h {éÞt �Ae y�u sYh sýtÞ, �tu �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ��tË fÞto �Ae, yÚtðt Ë�hnw�uxt-f÷{ (2) nuX¤ Vf� ��tË fÞto �Ae, ÞÚtt«Ëk� �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ¾t�he ÚttÞ fu ftuE y{wfËtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk fhu÷e �tUÄtu{tk�e ftuE �tUÄtk VuhVth ÚtÞtu Au, �tu�uýu �u yk�u�tu r�ýoÞ �u�tk fthýtu yt�e�u �tUÄðtu òuEþu. �u r�ýoÞ W�h [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ ÚtE þfþu. �tÞ� yÚtðt{���eþ [urhxe fr{þ�h�u �u r�ýoÞ W�h [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ ÚtE þfþu. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �ur�ýoÞ W�h [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ ÚtE þfþu. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �u r�ýoÞ y�wËth Ë�hnwhrsMxh{tk�e �tUÄtu ËwÄthðe òuEyu y�u �u r�ýoÞ W�h y�e÷ 2 (yÚtðt yhS) fhðt{tk ytðe ntuÞ, �tu ytyrÄr�Þ{{tk Xhtðu÷t Ë¥tt Ähtð�t yrÄfthe�t Auðx�t [wft�t y�wËth �u{tk ËwÄthtu fhðtu òuEþu. �uðe he�u �tUÄ{tk fhu÷tËwÄtht, yt�¤ W�h ftuE VuhVth ÚttÞ �u W�hÚte fhu÷t ðÄw ËwÄtht�u ytÄe� hne�u, yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞot Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 13(f) Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

3((4) �uxt-f÷{ (3) nuX¤ �tUÄ ËwÄthðt{tk ytð�e ntuÞ, íÞthu ÞÚtt «Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�hu, �uxt-f÷{ (1-f) nuX¤ �u�u �qhe �tzðt{tk ytðu÷e Þt�e, ËwÄthu÷e �tUÄ «{trý� fÞto �Ae VuhVth �tUÄðt�t nu�w{txu f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tk WÕ÷ufu÷t Ë�-hrsMxÙt�u {tuf÷ðe òuEyu.4(22-f f÷{ 21 yÚtðt 22 nuX¤�t hrsMxÙh{tk �tUÄtu fhðt{tk ytðu �u �Ae ftuE�ý Ë{Þu �tÞ� yÚtðt {���eþ[urhxe fr{þ��u yu{ ÷t�u fu ÞÚtt«Ëk�, f÷{ 19 yÚtðt f÷{-22�e �uxt-f÷{ (3) nuX¤ ��tË�tu rð»tÞ � ntuÞ �uðeftuE�ý Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e ftuE rð��{tk ��tË fhðt�e �tfe hne [u, �tu ÞÚtt«Ëk� �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h Xhtðu÷e he�u ðÄw ��tË fhe þfþu, �u�t [wft�t�e �tUÄ fhe þfþu y�u yt�ðt{tk ytðu÷ r�ýoÞ y�wËth yÚtðtyt yrÄr�Þ{ y�wËth y�e÷tu yÚtðt yhSytu XhtÔÞt «{týu fhðt{tk ytðu, �tu yt yrÄr�Þ{ y�wËth Xhtðu÷ Ë¥ttÄhtð�t yrÄfthe�t r�ýoÞ y�wËth hrsMxh{tk �tUÄtu fhe þfþu. f÷{tu 19,20,21 y�u 22�e òu�ðtEytu, ��u íÞtkËwÄe yt f÷{, nuX¤ ��tË [wft�t�e �tUÄ fhðt y�u hrsMxh{tk �tUÄtu fhðt �t��{tk ÷t�w �zþu.)su Ëtðosr�f xÙMx y�tWÚte �tUÄtÞu÷wk ntuÞ �u�t �t{u xÙTMx�e r{÷f��e �tUÄýe fhðtk ð�uhu. �t��.1(22-¾. (1) su ftuE Ëtðosr�f xÙMx -(f) yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e f÷{ 28 nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ, yÚtðt(¾) f÷{ 18 nuX¤ fhu÷e yhS W�hÚte {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1955, su �the¾uy{÷{tk ytÔÞtu ntuÞ �u �the¾ (su�u yt{tk nðu Ë�hnw �the¾ fne [u �u)�e �nu÷tk yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwkntuÞ, yÚtðt(�) su�e �t��{tk f÷{ 18 nuX¤ �tUÄýe {txu yhS fhe ntuÞ y�u �u�e yhS Ë�hnw �the¾u yr��ý� ntuÞ,�u Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, ytðt Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeyu Ë�hnw �the¾Úte ºtý {rn�t{tk �u xÙMx�e r{÷f��e �tUÄýe�u xÙMx�t �t{u fhðt {txu ÷ur¾� yhS fhðe òuEþu y�u �u yhS{tk �u Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ sýtððwk òuEyu.(2) ytðe yhS �h xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtuo ¾tË yrÄf]� fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷e he�u Ëne fhðeòuEþu y�u �u ��tËðe òuEþu y�u ÞÚtt«Ëk�, f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk � Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk suýu �tUÄtufhe ntuÞ yÚtðt su�e �tËu Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu yhS yr��ý� ntuÞ �u �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h�u fhðe òuEþu.(3) �uðe yhS {éÞuÚte, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu -(f) su Ëtðosr�f xÙMx f÷{ 28 nuX¤ �tUÄýe fhu÷wk �ýt�wk ntuÞ yÚtðt su yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Ë�hnw �the¾�nu÷tk �tUÄtÞwk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, ytðt Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ r�e��ü fhðwk òuEþu, y�u(¾) su�e �tUÄýe {txu�e yhS Ë�hnw �the¾u yr��ý� ntuÞ �uðt Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, f÷{ 17 nuX¤ht¾u÷t hrsMxh{tk �u Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, f÷{ 21 nuX¤ �tUÄtu fhðt{tk ytðu �u Ë{Þu �u Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{r���ü fhðwk òuEþu.3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 13(¾)Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.4. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{Úte f÷{ 2Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.1. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{� f÷{ 3 Úte f÷{tu 22-¾ y�u 22-� �t¾÷ fhe [u.(ðtÞ) - yu[-511-4.

fux÷tf yrÄftheytu y�u Ë¥ttrÄftheytu �tËu y�tW �tUÄýe fhu÷ xÙMx�e MÚttðh r{÷f��e rð��tu�e �tUÄýe fhðt �t��.22-�. 2(1) su Ëtðosr�f xÙMx, -(f) yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e 3(f÷{ 28 y�u y�wËqr[-f)nuX¤ �tUÄýe fhu÷wk �ýt�wk ntuÞ. yÚtðt(¾) f÷{ 18 nuX¤ fhu÷e yhS W�hÚte {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1955 su �the¾u y{÷{tkytÔÞtu ntuÞ �u �the¾ �nu÷tk (su�u yt{tk nðu �Ae Ë�hnw �the¾ fne Au �u�e �nu÷tk) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwkntuÞ, yÚtðt(�) su�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 18 nuX¤ yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ, y�u ytðe yhS Ë�hnw �the¾u yr��ý� ntuÞ, �uËtðosr�f xÙMx�e �t��{tk,ytðt Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeyu Ë�hnw �the¾Úte ºtý {rnt{tk, 1(�tUÄýet nu�wytu {txu f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tkr���ü fhu÷t yrÄftheytu�u,) Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo� Ërn� ytðt Ëtðosr�f xÙMx�e MÚttðhr{÷f��u ÷��erð��tu�tu Ë{tðuþ fh�e yuf Þt�e Xhtðu÷ �{q�t{tk {tuf÷ðe òuEþuu.

ytðe Þt�e{tk xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtou ¾tË yrÄf]� fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷ he�u Ëne fhðe òuEþu y�u �u�e ¾htEfhðe òuEþu.)2(2) f÷{ 28 y�u y�wËqr[ nuX¤ �tUÄtÞu÷ �ýt�t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, �uxt-f÷{ (1)�e òu�ðtEytu, Ë�hnw�the¾�tu WÕ÷u¾ {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (yufefhý y�u ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1959 y{÷{tk ytððt�e �the¾�tu Au yuðtVuhVth ËtÚtu, ÷t�w �zþu.)xÙMx�e r{÷f� sw�tsw�t «�uþtu yÚtðt �uxt-«�uþtu{tk ytðu÷e ntuÞ íÞthu ftÞoher�.23. ftuE Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f��tu ftuE ¼t� yufÚte ðÄw «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{tk ytðu÷tu ntuÞ, �tu su «�uþyÚtðt �u�t-«�uþ�e n�{tk �u Ëtðosr�f xÙMx �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ, �u�t �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu xÙMx�er{÷f��tu �uðtu ¼t� su «�uþ{tk yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{t ytðu÷tu ntuÞ �u�t E�[tso �tÞ� yÚtðt [urhxe fr{þ�h�u�tUÄtu�e yuf �f÷ {tuf÷ðe òuEþu. �u «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�t E�[tso �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �u nu�w{txu Xhtððt{tk ytðu �u [tu�zt{tk �tUÄ fhðe òuEþu. yuðe �tUÄ�e yuf �f÷ ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�hu ¼th� �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1908 nuX¤ r�{tÞu÷t, su �uxt-rsÕ÷t�e n�{tk yuðe r{Õf� yÚtðt �u�tu ¼t�ytðu÷tu ntuÞ �u �uxt-rsÕ÷t�t Ë�-hrsMxÙth�u �ý {tuf÷ðe òuEþu.24. �eò ftuE «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ{tk �tUÄtE �Þu÷wk ntuÞ �uðt ftuE Ëtðosr�f xÙMx Ëk�kÄ{tk, ftuE �tÞ� yÚtðt{���eþ [urhxe fr{þ�h f÷{ 9 yÚtðt 22 nuX¤ ��tË�wk ft{ yt�¤ [÷tðe þfþu �rn.25. (1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 19 yÚtðt 22 nuX¤�e ��tË yufÚte ðÄw �tÞ� fu {���eþ[urhxe fr{þ�h�tu yt�¤ [t÷w ntuÞ, �tu [urhxe fr{þ�hu �u Ëtðosr�f xÙMx{tk rn� Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu{tk�e ftuE ÔÞÂõ��eyhS W�hÚte yÚtðt su�e yt�¤ �uðe ��tË [t÷w ntuÞ �u ftuE �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e yhS W�hÚte�u�t �tu�t�t {w�ËVeÚte, �u xÙMx Ëk�kÄe ��tË�wk ft{ �uðt �tÞ� yÚtðt {���eþ fr{þ�htu{tkÚte ftuýu yt�¤ [÷tððwk �uðtur�ýoÞ fhðtu òuEþu.2. Ë� 1960�t {wk�E Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 14(1)Úte f÷{ 22-� �u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe�k�h ytÃÞtu Au.3. yusLx�e f÷{ 14-(1) Úte �f÷{ 28� yu þç�tu, ytkfzt y�u yûth�u ��÷u yt þç�tu, ytkfzt y�u yûth�t¾÷ fÞto Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yÄRr�Þ{�e f÷{14(1) Úte �f÷{ 28-¾ yLðÞu r�¼tðu÷t �tUÄ�ºtf{tk �tUÄðt�tnu�wytu Ëthw, f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tk r���ü fhu÷t yrÄftheytu y�u «trÄftheytu�yu þç�tu, ftIË y�u ytkfzt�u��÷u yt þç�tu, ftIË y�u ytkfzt {qfÞt Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 14(2) Úte yt �uxt-f÷ W{uhe Au.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤�t [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu, y�u �uðtu r�ýoÞ ÚtÞu÷e, [urhxefr{þ�hu r���ü fhu÷t �tÞ� yÚtðt {���eþ [uhexe fr{þ�h rËðtÞ �eò ftuE �ý �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�hu, ÞÚtt«Ëk�, f÷{ 19 yÚtðt 22 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx yk�u ��tË�wk ft{ yt�¤ [÷tððwk �rn.Ëtðosr�f xÙMx �t���e ��tË yufÚte ðÄw �tÞ� yÚtðt {���eË [urhxe fr{þ�hu fhðe �rn.26. ftuE�ý Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��t ftuE «§�tu r�ýoÞ fh�the ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE�ý ftuxuo, su�u ytyrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu M�ü he�u yÚtðt ��¼� he�u r�ýoÞ fhðt�tu «r��kÄ fÞtuo � ntuÞ, �u ftuxuo �ur�ýoÞ�e �f÷ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷tððe òuEþu y�u [urhxe fr{þ�hu f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk �u r�ýoÞy�wËth Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�Ä{tk �tUÄtu fhtððe yÚtðt ËwÄhtððe òuEþu. �uðe he�u fhu÷t ËwÄtht{tk, �u r�ýoÞ y�e÷{tkyÚtðt Vuh��tË{tk ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuxuo VuhÔÞtu ntuÞ �u rËðtÞ, VuhVth fhe þftþu �rn. �uðt VuhVthtu�u yÄe� hne�ufhu÷t ËwÄtht yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.ftuxuo [qft�t�e �f÷ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷e yt�ðe.27. (Mf�tu W�h rˬt {thðt �t��) Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{ h� fhe,28.(1) 1(y�wËqr[ f{tk) 2 (y�u y�wËqr[ ff{tk) r���ü fhðt{tk ytðu÷t yrÄr�Þ{tu �ife ftuE yrÄr�Þ{�eòu�ðtEytu nuX¤ �tUÄðt{tk ytðu÷t �{t{ Ëtðosr�f xÙMxtu, su �the¾u �u{�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �tzðt{tk ytðu �u�the¾Úte, yt yrÄr�Þ{Úte �tUÄtÞu÷t ntuÞ yu{ �ýðt{tk ytðþu. 3(su «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{tk Ë�hnw ftuEftÞ�t nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u�t) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �u xÙMx�t xÙMxe�u, f÷{17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk �u xÙMx�u ÷��e �tUÄtu fhðt�t nu�w {txu, �turxË yt�ðe òuEþu y�u xÙMxe�u Ëtk¼éÞt�Ae y�u �u�u ÞtuøÞ �uðe ��tË fÞto �Ae �tu�t�tu r�ýoÞ �u�tk fthýtu yt�e�u �tUÄðtu òuEþu. �uðtu r�ýoÞ Ë�hnw ftÞ�tytu

nuX¤ hrsMxthtu{tk yíÞth y�tW fhu÷e �tUÄtu y�wËth ntuðtu òuEþu, �hk�w �u sYhe yÚtðt Eü sýtÞ �uðt VuhVthtu�uyÄe� hnuþu.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �tUÄu÷t ftuE�ý [wft�tÚte �thts ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ� [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ fhe þfþu.(3) yt «fhý�e òu�ðtEytu, ��u �ux÷u ËwÄe, f÷{ 17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk �tUÄtu fhðt�e �t��{tk÷t�w �zþu y�u �uðe �tUÄtu yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.4(28-f �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo��e �tUÄ Ërn� f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷hrsMxh{tk �uýu fhu÷ ytðt Ëtðosr�f xÙMx�e MÚtytðh r{÷f��u ÷��e �tUÄtu�tu Ë{tðuþ fh�e yuf Þt�e Xhtðu÷t �{q�t{tk�e[u�t yrÄftheytu�u {tuf÷ðe òuEþu.(1) ¼th� �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1908 nuX¤ �e{u÷t, su �uxt-rsÕ÷t{tk ytðe MÚttðh r{÷f� ytðu÷ ntuÞ �u �uxt-rsÕ÷t�t Ë�-hrsMxÙt�u,5 * * *5 * * *1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8(1) Úte �y�wËqr[�yu þç��u ��÷u yt þç� y�u yûth{qfÞt Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 15Úte yt þç�tu y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8(2)Úte �xÙMx�e r{÷f� yÚtðt xÙMx�e r{÷f��tu {níð�tu¼t�� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.4. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4Úte f÷{tu 28f y�u 28-¾ �t¾÷ fhe Au.5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 16Úte ¾kztu (2) y�u (3) f{e fÞto Au.28-¾ (xÙMx�e r{÷f��tk hrsMxÙhtu ht¾ðt�e fux÷tf yrÄftheytu y�u Ë¥ttrÄftheytu Vhs.) Ë� 1960�t {wk�E�t6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 17Úte h� fhe.rð÷Úte fhu÷wk Ëtðosr�f xÙMx.29. rð÷Úte fhu÷wk ntuÞ yuðt Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, �u rð÷�t yufÍefwxhu, rð÷�wk «tu�ux su �the¾u {¤u íÞthÚteyuf {rn�t{tk yÚtðt rð÷ fh�th�t {hý�e �the¾Úte A {rn�t �e yk�h, 1(�uu {tkÚte su ðnu÷wk ntuÞ �u�e yk�h) f÷{18{tk Xhtðu÷e he�u �tUÄýe {txu yhS fhðe òuEþu y�u yt «fhý�e òu�ðtEytu ÞtuøÞ VuhVthtu ËtÚtu �u xÙMx�e �tUÄýe�u÷t�w �zþu.2(�hk�w yt{tk �tUÄýe Ëthwk yhS fhðt {txu Xhtðu÷e {wá� ðÄthðt {txu �qh�tk fthýtu ntuÞ �tu, Ëk�kÄ Ähtð�t �tÞ�yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h �u {wá� ðÄthe þfþu.)hrsMxÙh{tk �tUÄu÷e MÚttðh r{÷f� 3�e rð��tu�e ¾�h ntuðt �t��.30. yt «fhý nuX¤ �tUÄðt{tk ytðu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e ftuE MÚttðh r{÷f� 4**yÚtðt Ë�hnw xÙMx�e Ë�hnwr{÷f�{tk 4 **** ftuE�ý ¼t� yÚtðt rnMËtu yÚtðt rn�Ëk�kÄ «tó fh�th ftuE�ý ÔÞÂõ��u hrsMxÙh{tk5(yÚtðt f÷{ 28-¾ nuX¤ ht¾u÷tk hrsMxÙthtu{tk) �tUÄu÷e �uðt xÙMx�u ÷��e Ëk�kÄ Ähtð�e rð��tu�e ¾�h Au, yu{�ýðt{tk ytðþu.6(M�üefhý-yt f÷{�t nu�wytu {txu-(1) ftuE ÔÞÂõ� ftuE�ý rð�� ¾hu¾h òý�e ntuÞ íÞthu yÚtðt �uýu fhðe òuE�e n�e �uðe ftuE�ý ��tË yÚtðtþtuÄ{tk òýe òuE�u xtéÞwk � ntu� yÚtðt �u{tk ¼thu �u�hfthe ��tðe � ntu� �tu �uýu �u òýe ntu� íÞthu,(2) �u�t yusLx, su ÄkÄt {txu ytðe rð��tu�e nfef� {n¥ð�e ntuÞ �u ÄkÄt�t ¢{{tk �u�t ð�e ft{ fh�tu ntuÞ íÞthu�u�u �u�e �turxË {¤u �tu,�u ÔÞÂõ��u hrsMxÙtu{tk�e ftuE�ý rð��tu�e òý Au yu{ Ë{sðwk.�tðtu Ëk¼¤tð yÚtðt r�ýoÞ fhðt W�h «r��kÄ.31.(1)yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwk � ntuÞ �uðt Ëtðosr�f xÙMx�e ð�e ftuE nf�tu y{÷ fhtððt {txu�tu ftuE�tðtu ftuE�ý ftuxoÚte Ëtk¼¤e þftþu �rn yÚtðt �u�tu r�ýoÞ fhe þftþu �rn.(2) �uxt-f÷{ (1)�e òu�ðtEytu Ët{t ÷uýt�t �tðt�u yÚtðt �uðt Ëtðosr�f xÙMx�e ð�e nf�tu y{÷ fhtððt{txu�tu ftuE �tðtu ftuE�ý ftuxoÚte Ëtk¼¤e þftþu �rn yÚtðt �u�tu r�ýoÞ fhe þftþu �rn.1. Ë� 1951�t {wk�E 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(1)Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.2. yuyis��e f÷{ 9(2)Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

3. yus�Úte y�u �y�u rM¢�tu� yu þç�tu f{e fÞto Au.4. Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2, �nu÷e y�wËqr[Úte �yÚtðt rM¢�� yu þç�tu f{e fÞto Au.5. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yÄRr�Þ{�e f÷{ 5(1)Úte yt þç�tu, ytkfzt y�u yûth �t¾÷ fÞto Au.6. yus��e f÷{ 5(2)Úte yt M�üefhý W{uÞwO Au.

«fhý - 5rnËt� y�u yturzx.

32(1) 1***Ëtðosr�f xÙMx�t �huf xÙMxeyu r�Þr{� rnËt� ht¾ðt òuEþu.rnËt� ht¾ðt �t��.(2) ytðt rnËt�tu [urhxe fr{þ�h {ksqh fhu �u �{q�t{tk ht¾ðt òuEþu y�u Xhtððt{tk ytðu �u �t��tu�tu �u{tkË{tðuþ fhðtu òuEþu.33(1) f÷{ 32 nuX¤ ht¾u÷t rnËt�tu�wk �huf ð»to�t {t[o {rn�t�e 31{e �the¾u yÚtðt [urhxe fr{þ�h �¬e fhu �uðt�eò r�ðËu ËhðiÞwk ftZðwk òuEþu.rnËt�tu�wk ËhðiÞwk ftZðt y�u yturzx fhðt �t��.(2) rnËt�tu Xhtððt{tk ytðu �u he�u y�u 2([txzo yuftWLxLx yrÄr�Þ{, 1949�t yÚto {ws� [txzo yuftWLxLxntuÞ) �uðe ÔÞÂõ� �tËu yÚtðt yt yÚtuo htsÞ Ëhfthu su{�u yrÄf]� fhe ntuÞ �uðe ÔÞÂõ�ytu �tË �h ð»tuo yturzx fhtððtòuEþu.(3) �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ftÞo �òð�t �huf yturzxh rnËt�tu y�u 3 (xÙMxe�t)f�ò{tk yÚtðt �u�t r�Þkºtý nuX¤�t�{t{ [tu�ztytu, ðtW[htu, �eò �M�tðuòu y�u �ºtftu òuE þfþu.(4) W�h�e �uxt-f÷{tu{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk -4(f) [urhxe fr{þ�h�t yr¼«tÞ{tk ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t rnËt��wk ¾tË yturzx fhðt�wk sYhe sýtÞ íÞthu �uytu yuðwk¾tË yturzx fhðt�wk Vh{tðe þfþu. �uxt-f÷{tu (2) y�u (3)�e òu�ðtEytu, ÷t�w �tze þftÞ íÞtk ËwÄe ytðt ¾tËyturzx�u ÷t�w �zþu. [urhxe fr{þ�h ytðt ¾tË yturzx {txu Xhtððt{tk ytðu �uðe Ve yt�ðt�wk Vh{tðe þfþu, 5 y�u(¾) htsÞ Ëhfth, Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{ �nth �tze�u �u{tk r���ü fhðt{tk ytðu �u þh�tu�u ytÄe� hne�u �uxt-f÷{ (2)�e òu�ðtEytu{tkÚte ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o�u {wf� ht¾e þfþu.34(1) f÷{ 33 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx�t rnËt��wk yturzx fh�t �huf yturzxh�e Vhs Au fu �uýu ËhðiÞwk �u{s ytðfy�u òðf�tu rnËt� �iÞth fhðt òuEþu y�u �u�e �f÷ �u «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�t �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h�u yÚtðt [urhxe fr{þ�h Vh{tðu �tu [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷ðe òuEþu.ËhðiÞwk �iÞth fhðt�e y�u yr�Þr{��t ð�uhu sýtððt�e yturzxh�e Vhs.(2) yturzxhu �tu�t�t nuðt÷{tk yr�Þr{�, �uhftÞ�uËh yÚtðt yÞtuøÞ ¾[o�t, yÚtðt �u Ëtðosr�f xÙMx�t �iËtyÚtðt �eS r{÷f� ðËq÷ fhðt{tk r�»V¤ sðt�t yÚtðt [qf fhðt�t yÚtðt �u�t �iËt yÚtðt �eS r{÷f� �w{tÔÞtyÚtðt ��tzÞt�t �{t{ fuËtu ��tððt òuEþu y�u yuðtu ¾[o, r�»V¤�t, [qf, yÚtðt ��tz xÙMxe�t yÚtðt �eS ftuEÔÞÂõ��t �ûtu rðïtË ¼k� yÚtðt �uhW�Þtu� yÚtðt �eò ftuE �uhð�o��t �rhýt{u ÚtÞtu n�tu fu fu{ �u sýtððwk òuEþu.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 18Úte yt þç�tu h� fÞto Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 10Úte yË÷ þç�tu�u ��÷u yt þç�tu y�u ytkfzt {qfÞt Au.3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4(1) Úte �{u�ush�yu þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.4. yus��e f÷{ 4(2)Úte �f� yu ftIË y�u yûth �t¾÷ fÞto Au.5. yus��e f÷{ 4(2)Úte yt þç� y�u ¾kz(¾) W{uÞtuo Au.(ðtÞ) -yu[-511-5.

Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt�wk htuftý..

35.1(1) xÙMx�e r{÷f� �iËt�e ��u÷e ntuÞ y�u Ëtðosr�f xÙMx�t nu�wytu {txu �wh� yÚtðt ftuE ðnu÷e �the¾uW�Þtu�{tk ÷E þftÞ �u{ � ntuÞ íÞthu, 2(xÙMx�t ÷u¾{tk yt�u÷e ftuE�ý Ëq[�t ntuÞ �u A�tk) ¼th� heÍðo �uLfyrÄr�Þ{, 1934{tk ÔÞtÏÞt yt�u÷e ftuE y�wËqr[� �uLf{tk, �tuMx÷ Ëu®ð� �uLf{tk yÚtðt htsÞ Ëhfthu Ë�hnw nu�w{txu {kswh fhu÷e Ënfthe �uLf{tk �týtk y�t{� {qfðt�u yÚtðt �u Ëhfthe ò{e��eheytu{tk htufðt�u xÙMxe �kÄtÞu÷tu Au.

�hk�w r{÷f��tu y{wf ðhË�e {wá� {txu �ètu ytÃÞtu � ntuÞ y�u r{÷f��e ®f{� �ehtu ht¾u÷t �iËt�t yÄtoÚte ðÄw ntuÞ�tu, 3(¼th��tk ftuE ¼t�{tk) ytðu÷e MÚttðh r{÷f��t �nu÷t �ehtu{tk ytðt �iËt�wk htuftý ÚtE þfþu.

ðÄw{tk [urhxe fr{þ�h, Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{Úte, ftuE�ý Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe�u yÚtðt yuðt xÙMxeytu�t ð�o�u �u�iËt �eS ftuE�ý he�u htufðt�e �hðt��e yt�e þfþu.

4(2) �uxt-f÷{ (1){tk�t ftuE�ý {sfqhÚte, xÙMx�t ÷u¾{tk yt�u÷e Ëq[�t y�wËth {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ËwÄtht)yrÄr�Þ{, 1954 y{÷{tk ytðu �u �nu÷tk y�tW fhu÷wk ftuE htuftý yÚtðt {qfu÷e y�t{��u yËh Útþu �rn:

�hk�w Ë�hnw yrÄr�Þ{ y{÷{tk ytðu íÞthu yÚtðt �u �Ae ytðt htuftý yÚtðt y�t{�{tkÚte {¤u÷ yÚtðt «tó Út�wk ftuEÔÞts yÚtðt rzrðzLz yÚtðt Ë�hnw htuftý yÚtðt y�t{��e {wá� �tfÞuÚte 5(yuðe he�u htufu÷e yÚtðt y�t{� {qfu÷e)ftuE hf{�tu �uxt-f÷{(1){tk Xhtðu÷e he�u W�Þtu� fhðtu òuEþu yÚtðt �u�wk htuftý fhðwk òuEþu.)

Ëtðosr�f xÙMx�e MÚttðh r{÷f� ���e÷ fhðt �t��.

36.1. 1(1) 2 xÙMx�t ÷u¾{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk -

[urhxe fr{þ�h�e y�tWÚte {ksqhe {u¤ÔÞt ð�h, Ëtðosr�f xÙMx�e {tr÷fe�e-

(f) ftuE MÚttðh r{÷f��wk ftuE ðu[tý, �ehtu, rðr�{Þ yÚtðt �ÂûtË, y�u

(¾) ¾u�e�e s{e� �t��{tk, 10 ðhË fh�tk ðÄthu {wá� {txu�tu �ètu yÚtðt r��¾u�e�e yÚtðt {ft� �t��{tk, 3ðhË fh�tk ðÄthu {wá� {txu�tu �ètu ftÞ�uËh �ýtþu �rn.

3(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ xÙMxeytu�u {tuf÷ðtu òuEþu y�u Xhtððt{tk ytðu �u he�u �u «rËØfhðtu òuEþu.

(3) ytðt r�ýoÞÚte �thts ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ�, r�ýoÞ�e «rËÂØ�e �the¾Úte ºteË r�ðË�e yk�h, �wsht� {nuËw÷rxÙçÞw�÷�u y�e÷ fhe þfþu.

(4) ytðtu r�ýoÞ, �uxt-f÷{ (3)�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u, yt¾he �ýtþu.

1. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte f÷{ 35�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.

2. yus��e hf{ 3 (1) Úte yt ¼t� {qfÞtu Au.

3. {wk�E ònuh xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte �¼t�-f htsÞ yÚtðt ¼t�-¾ htsÞ� yu þç�tu y�u yûthtu�u��÷u yt þç�tu {wfÞt Au.

4. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3(2)Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.

5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 19Úte �W�su÷e� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

1. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte f÷{ 36�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.

2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 20Úte �xÙMx�t ¾�{tk�e Ëw[�tytu�u �tºt hne�u� yu þç�tu�u��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2Úte yt �uxt-f÷{tu �t¾÷ fhe Au.

«fhý-6

r�Þkºtý

��tË y�u ��tËýe�e Ë¥tt.

37(4)(1) [uhexe fr{þ�h�u, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt htsÞ Ëhfthu Ët{tLÞ yÚtðt ¾tËnwf{Úte su�u yrÄf]� fÞtuo ntuÞ �uðt ftuE yrÄfthe�u �e[u�e Ë¥tt hnuþu.

(f) Ëtðosr�f xÙMx�e {tr÷fe�e ftuE r{÷f�{tk �t¾÷ Útðt�e y�u ��tË fhðt�e yÚtðt �t¾÷ fhtððt�e y�u��tËððt�e Ë¥tt :

(¾) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeytu�e ftuE ftÞoðtneytu{tkÚte ftuE W�tht y�u 5(xÙMxeytu�t yÚtðt xÙMxeytu�t ð�eftuE ÔÞÂõ��t f�ò{tk yÚtðt r�Þkºtý nuX¤ ntuÞ �uðt ftuE [tu�zt yÚtðt �M�tðuòu) {t�ðt�t y�u ��tËðt�e Ë¥tt.

(�) xÙMxeytu �tËuÚte yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷e ftuE ÔÞÂõ� �tËuÚte �tu�t�u ÞtuøÞ rnËt��t ÷t�u �uðwk ftuE�ºtf, r�ðu��, rnËt� yÚtðt nuðt÷ {tk�ðt�e Ë¥tt :

�hk�w Ëtðosr�f xÙMx�e {tr÷fe�e ftuE r{÷f�{tk �t¾÷ Út�e ð¾�u �t¾÷ Út�tht yrÄftheyu xÙMxe�u ðts�e �turxËyt�ðe òuEþu, y�u �uýu �u xÙMx�t Ät�{f yt[th yÚtðt «Útt�u ÞtuøÞ {t� yt�ðwk òuEyu.

1(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤�e ftuE Ë¥tt ðt�h�t ftuE yrÄfthe�u �{t{ ðts�e Ë�ðztu yt�ðt�e �huf xÙMxe�e Vhshnuþu y�u Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeytu�u 2 (y�u �uxt-f÷{(1){tk WÕ÷u¾u÷e ÔÞÂõ�yu) �uxt-f÷{(1) Úte yÚtðt �u nuX¤�u�u Ëtu�U÷e Ë¥tt ðt�h�e ð¾�u ytðt yrÄftheyu fhu÷t ftuE nwf{�wk yÚtðt Vh{t��wk �t÷� fhðwk òuEþu.

38. f÷{ 34 nuX¤ yturzxh�tu nuðt÷ 3 (yÚtðt f÷{ 37 nuX¤ yrÄf]� fhu÷t yrÄftheyu ftuE nuðt÷ fÞto ntuÞ �tu�u) {éÞuÚte, su�u nuðt÷ Ët�h fhðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu , �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �ux÷e{wá��e yk�h, xÙMxe yÚtðt Ëk�kÄ Ähtð�e �eS ftuE ÔÞÂõ��u �u rðþu ¾w÷tËtu hsq fhðt Vh{tððwk òuEyu.

4(39.) f÷{ 38{tk WÕ÷u¾uÞ nuðt÷ y�u xÙMxeytu�e yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ�yu �qht �tzu÷t rnËt� y�u ¾w÷tËtu ntuÞ, �tuu�u�t W�h rð[thýt [÷tð�tk y�u Xhtðu÷e he�u ��tË fÞto �Ae xÙMxeytuyu yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ�yu, ¼thu �u�hfthe,rðït˼k�, �uhW�Þtu� yÚtðt �uhð�o��tu �w�tu fÞtuo Au fu fu{ y�u �u�u ÷E�u Ëtðosr�f xÙMx�u �wfþt� ÚtÞwk Au fu fu{ yuËk�kÄe �tÞ� yÚtðt {���eþ fr{þ�hu, �tu�t�tu r�ýoÞ �tUÄðtu òuEþu y�u �u �t�� [urhxe fr{þ�h�u nuðt÷ {tuf÷ðtuòuEþu.)

f÷{ 39 nuX¤�t nuðt÷ W�h [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ.

40. [urhxe fr{þ�hu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t nuðt÷ W�h rð[thýt fÞto �t�, Ëk�kÄ Ähtð�eÔÞÂõ��u �f yt�e�u y�u �u�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fhe�u, �e[u�e �t��tu �¬e fhðe òuEþu -

(f) Ëtðosr�f xÙMx�u fhðt{tk ytðu÷t �wfþt��e hf{ ,

(¾) ytðwk �wfþt� ftuE ÔÞÂõ��e 5 (¼thu �u�hfthe, rðït˼k�,) �uhW�Þtu� yÚtðt �uhð�o��t f]í�u ÷E�u ÚtÞwk n�wkfu fu{ :

4. Ë� 1960�t {wk�E�tu 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 21Úte f÷{ 37�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.

5. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2(1)Úte �xÙMxeytu�t f�ò{tk yÚtðt r��kÄ nuX¤ ntuÞ �uðtftuE�ý [tu�ztu yÚtðt rnËt�� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-21Úte �uxt-f÷{ W{uhe Au.

2. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2(2)Úte �yÚtðt �u�tu nðt÷tu Ähtð�t �eò ftuE�ýþ¾þu�yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{-5Úte yt þç�tu y�u ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.

4. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{-3Úte yË÷ f÷{ 39�u ��÷u yt f÷{ {qfe Au.

5. yus��e f÷{ 4Úte �rðïtË ¼k��yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

(�) ytðt �wfþt� {txu xÙMxeytu{tk�tu ftuE xÙMxe yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ� sðt��th n�e fu fu{ :

(½) ytðt �wfþt� {txu xÙMxeytu{tk�t ftuE xÙMxe yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ� Ëtðosr�f xÙMx�u su hf{ ¼hðt�u sðt��thntuÞ �u hf{.

Ëh[tso�tu nwf{.

41(1) [urhxe fr{þ�h yu{ �¬e fhu fu xÙMx�u ÚtÞu÷t �wfþt� {txu ftuE ÔÞÂõ� Ëtðosr�f xÙMx�u ftuE hf{ ¼hðt�usðt��th Ayu, �tu [urhxe fr{þ�h yu{ Vh{tðe þfþu fu �u hf{ �u ÔÞÂõ� �tËuÚte Ëh[tso �hefu ðËw÷ fhðe òuEþu.

(2) f÷{ 72�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u �uxt-f÷{ (1) nuX¤�tu [urhxe fr{þ�h�tu nwf{ yt¾he y�ur�ýoÞtí{f �ýtþu.

xÙMxeytu�u y�u �eS ÔÞÂõ�ytu�u Ëq[�tu yt�ðt�e fr{þ�h�e Ë¥tt.

1(41-f)(1) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u, [urhxe fr{þ�h, ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu ÞtuøÞ he�uðneðx fhðt{tk ytðu Au y�u �u�e ytðf�tu ÞtuøÞ he�u rnËt� ht¾ðt{tk ytðu Au yÚtðt xÙMx�t Wáuþtu y�u nu�wytu {txu �u�tuÞtuøÞ he�u rðr�Þtu� y�u W�Þtu� fhðt{tk ytðu Au �u�e ¾t�he fhðt�u, ytðt xÙMx�t ftuE xÙMxe�u yÚtðt �u�e ËtÚtuËkf¤tÞu÷e ftuE ÔÞÂõ��u ð¾�tuð¾� Ëq[�tu yt�e þfþu.

(2) ytðt �huf xÙMxe�e y�u ÔÞÂõ��e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �u�u yt�u÷t Ëq[��wk �t÷� fhðt�e Vhs hnuþu.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 21 Úte yt �uxt-f÷{ W{uhe Au.

2. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{2(2)Úter �yÚtðt �u�tu nðt÷tu Ähtð�t �eò ftuE�ýþÏþtu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1953�t {kw�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5 Úte yt yrÄr�Þ{�e f÷{ 5 Úte yt þç�tu y�u ytkfztk�t¾÷ fÞto Au.

4. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte yË÷ f÷{ 39�u ��÷u yt f÷{ {qfe Au.

5. yus��e f÷{ 4 Úte �rðïtË ¼k�� yu þç��u yt þç�tu {qfÞt Au.

1. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5Úte f÷{ 41-f �t¾÷ fhe Au.

«fhý-7

[urhxe fr{þ�h�tk �eò ftÞtuo y�u Ë¥tt.

[urhxe fr{þ�h ËkMÚttr�� ÔÞÂõ� �ýtþu.

42.2 (�huf [urhxe fr{þ�h) ËkMÚttr�� ÔÞÂõ� �ýtþu y�u �u�u ftÞ{e W¥thtrÄfth y�u Ët{tLÞ rˬtu hnuþu y�u �u�uftÞ{e W¥thtrÄfth y�u Ët{tLÞ rˬtu hnuþu y�u �u�t ËkMÚttr�� �t{Úte �u �tðtu {tkze þfþu y�u �u�t W�h �tðtu {tkzeþftþu.

Ë� 1890 6êt yrÄr�Þ{ nuX¤ ˾tð�e �uý�eytu�tu ftu»ttæÞût hnuþu.

43.3/4˾tð�e �uý�e yrÄr�Þ{, 1890{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk 5 ([uhexe fr{þ�h, {wk�E * su�tu ytf÷{{tk nðu �Ae �[urhxe fr{þ�h� �hefu WÕ÷u¾ ÚtÞtu Au �u) Ë�hnw yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu nuX¤ r�{tÞu÷t 6({wk�EhtsÞ�t su ¼t��u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zu Au �u ¼t�) {txu ˾tð�e �uý�eytu�t ftu»ttæÞût Au y�u �u nk{uþt ftu»ttæÞûtn�t yu{ �ýtþu, y�u yt yrÄr�Þ{ y{÷{tk ytðu �u �the¾ �nu÷tk Ë�hnw ftu»ttæÞût{tk r�rn� ÚtÞu÷e ntuÞ �uðe r{Õf�˾tð�e �uý�eytu�t ftu»ttæÞût �hefu [urhxe fr{þ�h�tk r�ne� ÚtÞu÷e �ýtþu, y�u Ë�hnw yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu,Ë�hnw yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{tÞu÷t ˾tð�e �uý�eytu�t ftu»ttæÞût �hefu [urhxe fr{þ�h�u ÷t�w �zþu.

44(1) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu 1(y�u) �u nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu�u ytÄe� hne�u ÞtuøÞ nfq{� Ähtð�e ftuxo yÚtðtxÙMx fh�th, [urhxe fr{þ�h�u ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt �e{e þfþu.

(2) yt{tk òu�ðtE fhðt{tk ytðe ntuÞ �u rËðtÞ, ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fh�t [urhxe fr{þ�h�u,Ëtðosr�f xÙMx�t �eò ftuE xÙMxe suðe s Ë¥tt, Vhòu y�u sðt��theytu hnuþu y�u �u{�t suðt s nþu y�u rðþu»ttrÄfthtu{txu �uytu nf�th Útþu.

(3) [urhxe fr{þ�h �qhu�qhe he�u yÚtðt �tu�u {qfu fu þh�tuÚte ntuÞ �u rËðtÞ, ftuE xÙMx Mðefthðt�e �t �tze þfþu.

(4) [urhxe fr{þ�h yuf {tºt xÙMxe ��þu y�u �eS ÔÞÂõ�ytu ËtÚtu �u�u xÙMxe �hefu �e{ðt{tk ytðu, �u ftÞ�uËh �ýtþu�rn.

xÙMx h[�th [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{r�Úte Ëux÷{uLx�t xÙMxe �e{e þfþu.

�hk�w [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r��tu Ë�hnw ÷u¾{tk WÕ÷u¾ fhðtu òuEþu y�u [uhexe fr{þ�hu yÚtðt �uýu �u yÚtou ÞtuøÞ he�usu�u yrÄf]� fÞto ntuÞ �u ftuE yrÄftheyu yuðtu ÷u¾ fhe yt�ðtu òuEþu.

2. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960 y�u �u�e y�wËqr[Úte �[urhxe fr{þ�h� yu þç�tu�u ��÷uyt þç�tu {qfÞt Au.

3. {wk�E Ëtðosr�f� xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte yt f÷{�u �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�h ytÃÞtu Au.

4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-22(f) Úte ftikË y�u ytkfzt �(1)� f{e fÞtuo Au.

5. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960�e y�wËq[eÚte �[urhxe fr{þ�h� yt þç��u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.

6. {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte �{wk�E htsÞ� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

7. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-22 (�)Úte �uxtt-f÷{ (2) ftZe �t¾e Auu. *yt yrÄr�Þ{�ef÷{-2¾ swytu.

(5)-y[-511-6.

(2) ytðe r�{ýqf ÚtÞu xÙMx�e r{÷f� [urhxe fr{þ�h{tk r�rn� Útþu y�u yuðt ÷u¾{tk ònuh fhu÷e þh�tuyu �ur{÷f� �uytu Ähtðþu.

rð÷{tk [urhxe fr{þ�h�e xÙMxe �hefu r�{ýqkf.

46. [urhxe fr{þ�h�u, �u �t{u yÚtðt �eò ftuE�ý �qh�t ðýo�Úte ftuE ðe÷{tk ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu�e{ðt{tk ytÔÞt ntuÞ íÞthu rð÷ fh�th�t yufÍefÞwxhu yÚtðt �u�e yuMxux�t ðneðx�thu «tu�x yÚtðt ðneðx�ºt2({u¤ÔÞt�e �the¾Úte ºtý {rn�t�e yk�h), yuðt rð÷�e rð��tu [urhxe fr{þ�h�u Xhtðu÷e he�u sýtððe òuEþu, y�u[urhxe fr{þ�h �u xÙMx�tu Mðefth fhðt�e Ëk{r� yt�u, �tu �Ae yuðt yufÍefÞwxh yÚtðt ðneðx�th xÙMx�u yÄe� ntuÞ�uðe r{÷f� [urhxe fr{þ�h�u ���e÷ fh�tu ÷u¾ fhe yt�u yux÷u, yuðe r{÷f� [urhxe fr{þ�h{tk r�rn� Útþu y�urð÷{tk �þtoðu÷t xÙMx �hefu �u r{÷f� �uytu Ähtðþu :

�hk�w Ë�hnw ÷u¾{tk [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r��tu WÕ÷u¾ fhðtu òuEþu y�u [urhxe fr{þ�hu yÚtðt �uýu �u yÚtou ÞtuøÞ he�usu�u yrÄf]� fÞtuo ntuÞ �uðt ftuE yrÄftheyu yuðtu ÷u¾ fhe yt�ðtu òuEþu :

ÞÚtt «Ëk�, �ðtu xÙMxe yÚtðt xÙMxeytu �e{ðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

47.(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu xÙMxe -

(f) yMðefth fhu yÚtðt {hý �t{u,

(¾) [urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yÚtðt �u yÚtou htsÞ Ëhfthu yrÄf]� fhu÷tyrÄfthe�e hò rËðtÞ ¼th�{tkÚte A {rn�t�e Ë�� {wá� ËwÄe �uhntsh hnu,

(�) �h�uþ ðËðt�t nu�wÚte, ¼th� Atuzu,

(½) �t�th Au yu{ ònuh ÚttÞ.

([) xÙMx{tkÚte Awxtu Útðt�e EåAt �þtoðu,

(A) xÙMxe �hefu ft{ fhðt�e �t �tzu,

(s) ftuxo�t yr¼«tÞ «{týu xÙMx{tk ft{ fhðt �uh÷tÞf yÚtðt þtherhf he�u yþf� Xhu yÚtðt xÙMx ËtÚtu yËk��ntuÞ �uðwk MÚtt� Mðefthu, yÚtðt

(Í) «fhý-3{tk sýtðu÷t ftuE�ý �t¾÷{tk, xÙMx�tu ðneðx fhðt xÙMxe {¤�tu � ntuuÞ,

íÞthu �u Ëtðosr�f xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ� yÚtðt [urhxe fr{þ�h �ðtu xÙMxe �e{ðt ftuxo�u yhS fhe þfþu.

(2) �e[u�t Ëkòu�tu{tk ytðe ftuE yhS Mðefthðt{tk ytðþu �rn :-

(f) �uxt-f÷{ (1)�t ¾kztu (f) Úte (Í){tk sýtðu÷ ftuE�ý fthýtu�u ÷eÄu su xÙMxe xÙMx�tu ðneðx fhðt�u ÷tÞf �ntuÞ yÚtðt {¤�tu � ntuÞ �u xÙMxe yuf{tºt xÙMxe ntuÞ �u rËðtÞ yÚtðt Ë�hnw ftuE�ý fthýtu�u ÷eÄu yuf yÚtðt ðÄthuxÙMxeytu�u ntuátu ¾t÷e fhðtÚte ¾�,

1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 11Úte �yÚtðt� yu þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

2. yus��e f÷{ 12(1)ÚtE ��Ae� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

Þtus�t, ftuxo�t nwf{ yÚtðt nwf{�t{t yÚtðt xÙMx�t rhðts yÚtðt «ÚttÚte xÙMx�tu ðneðx fhðt {txu òuE�e xÙMxeytu�eytuAt{tk ytuAe ËkÏÞt{tk ½xtztu ÚttÞ �u rËðtÞ,

(¾)(1) xÙMxe xÙMx�tu ðneðx fhðt�u yuðe he�u ÷tÞf Út�tu �kÄ ÚttÞ yÚtðt {¤�tu � ntuÞ �u �the¾Úte ºtý {rn�t�e {wá��whe ÚttÞ íÞtk ËwÄe y�u

(2) Ë�hnw {wá� �hr{Þt� ¾�, Þtus�t ftuxo�t nwf{ yÚtðt nwf{�t{t yÚtðt xÙMx�e «Útt yÚtðt rhðts «{týuË�hnw s�t{tk �ðtu xÙMxe ytÔÞtu ntuÞ �tu, �tu.

(3) ��tË fÞto �Ae, ftuxo [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ��u s�t �qhðt {txu xÙMxe �hefu 1 (nwf{ÚtE �e{eþfþu).

(4) �uxt-f÷{ (3) nuX¤ xÙMxe �e{ðt{tk ftuxo �e[u sýtðu÷e �t��tu�u ÷ût{tk ÷uðe òuEþu -

(f) xÙMx�t f�to�e EåAt,

(¾) �ðtu xÙMxe �e{ðt�e Ë¥tt Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ� ntuÞ, �tu �u�e EåAt,

(�) r�{ýqfÚte xÙMx�t y{÷ �t��{tk WÒtr� Útþu fu �u{tk yðhtuÄ Útþu �u «§,

(½) xÙMx{tk su{�u rn�Ëk�kÄ ntuÞ �uðt ÷tuftu�tu yÚtðt ÷tuftu�t ¼t��tu rn�Ëk�kÄ, y�u

([) xÙMx�t rhðts y�u «Útt.

(5) [urhxe fr{þ�h�e xÙMxe �hefu r�{ýqf ÚttÞ íÞthu, �u yuf{tºt xÙMxe Útþu.

(6) �uxt-f÷{ (3) nuX¤�t ftuxo�t 2(nwf{�u) ftuxo�wk nwf{�t{w �ýðt{tk ytðþu y�u �u�t W�h ntEftuxo�u y�e÷ ÚtEþfþu.

3(47-ff. ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu xÙMxeyt yrÄr�Þ{ nuX¤ rþûtt ÚtE þfu yuðt �w�t {txu �tur»t� XÞtuo ntuÞ 4 (yÚtðtf÷{ 41�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ Ëh[tso �hefu ftuE hf{ �u�e �tËuÚte ðËq÷ fhðt�wk Vh{tððt{tk ytðu) íÞthu, [urhxefr{þ�h, �ðt xÙMxe�e r�{ýqf {txu ftuxo�u yhS fhe þfþu y�u �u{ ÚtÞu, f÷{ 47�e �uxt-f÷{ (3), (4), (5) y�u(6) �e òu�ðtEytu, su «{týu �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ fhu÷e yhS�u ÷t�w �zu Au �u «{týu, ÷t�w �zþu.)

yrÄr�Þ{ nuX¤ xÙMxe �tur»t� XÞtuo ntuÞ íÞthu, �ðt xÙMxe� r�{ýwkf fhðt {txu ftuxo�u yhS fhðt�e [urhxe fr{þ�h�eË¥tt.

�ðt xÙMxe{tk r{Õf� r�rn� fhðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

5(47-f) f÷{ 47�e �uxt-f÷{ (3) 6(yÚtðt f÷{ 47-ff) nuX¤ �ðt xÙMxe�e r�{ýqkf fh�tu ftuE nwf{ ftuxuofÞuoÚte, yus nwf{Úte yÚtðt íÞth�Ae�t ftuE nwf{ÚtE xÙMx�u ytÄe� ntuÞ �uðe ftuE r{÷f� �uðe he�u r�{ýqf fhu÷eÔÞÂõ�{tk r�rn� Útþu yu{ ftuxo Vh{tðu �tu �u ftÞ�uËh �ýtþu.

1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28 {t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7(1) �r�{ýwf fhe þfþu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.

2. yus��e f÷{ 7(2)Úte �r�ýoÞ� yu þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 23 Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.

4. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte yt þç�tu, ftIË y�u ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.

5. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8 Úte f÷{ 47f �t¾÷ fhe Au.

6. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 24Úte yt þç�tu, ytkfzt y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.

1(47-¾, f÷{ 44, 2(47 yÚtðt 47-ff) {tk�t ftuE {sfqhÚte -

ftuxo ˾tð�e xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqf fhðe �rn y�u [urhxe fr{þ�h�u òu ˾tð�e ft{�e ÔÞðMÚttfhðt�e ntuÞ �tu ytðt xÙMx�tu �uýu Mðefth fhðtu �rn.

(f) ˾tð�e nu�w {txu�t ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�u �e{ðt�e ftuE ftuxo�u Ë¥tt {¤þu �rn,yÚtðt

(¾) ftuE xÙMx�t MðefthÚte [urhxe fr{þ�h�u ftuE Ät�{f �kÚt�e �t��tu�e yÚtðt Ä{o�e �t��{tk �u�t ftuE ¼t��eÔÞðMÚtt fhðt�e sYh �zu, �tu ytðt xÙMx�tu Mðefth fhðt {txu [urhxe fr{þ�h nf�th Útþu �rn :

�hk�w Ät�{f nu�w {txu Ëtðosr�f xÙMx�tu f�to yu{ EåA�tu ntuÞ yÚtðt ytðt Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� su�t{tk r�rn�[ÚtE ntuÞ �uðe ÔÞÂõ� yÚtðt yrÄfthe�u ònuh rn�{tk ÞtuøÞ sýtÞ, �tu ftuxo [urhxe fr{þ�h�u ytðt Ëtðosr�f xÙMx�tuyuf{tºt xÙMxe �e{e þfþu y�u [urhxe fr{þ�h ytðt xÙMx�tu Mðefth fhe þfþu.)

48(1) Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqf fhðt{tk ytðu, íÞthu ËUfzu y{qf xft ÷u¾u yÚtðt �eShe�u htsÞ Ëhfth Xhtðu �uðtu ðneðxe ¾[o ÷uðt{tk ytðþu.

(2) yuðe he�u ÷uðt�tu ¾[o sw�e sw�e r{÷f�tu yÚtðt r{÷f�tu�t ð�tuo {txu yÚtðt sw�e sw�e Vhòu {txu sw�t sw�t �huhnuþu.

[urhxe fr{þ�hu r{÷f��e ���e÷e fhðt �t��.

49(1) yt yrÄr�Þ{{tk�t ftuE�ý {sfqhÚte, [urhxe fr{þ�h�u xÙMxe �hefu, �tu�t{tk r�rn� ÚtÞu÷e ftuE r{÷f��e���e÷e �e[u sýtðu÷e ÔÞÂõ�ytu�u fhðt{tk �tÄ ytðu Au yu{ �ýtþu �rn :-

(f) {q¤ xÙMxe�u (ntuÞ �tu �u)

(¾) ftÞ�uËh he�u r�{tÞu÷ �eò ftuE xÙMxe�u, yÚtðt

(�) ftuxo sýtðu �uðe �eS ftuE ÔÞÂõ��u.

(2) ytðe ���e÷eÚte ytðe r{÷f� yuðt xÙMxe{tk r�rn� Útþu y�u ���e÷e �nu÷tk r{÷f� Ähtððt{tk ytð�e ntuÞ �uþh�tu {ws� �u Ähtðþu y�u [urhxe fr{þ�h �uðe r{Õf��t xÙMxe �hefu ytðe ���e÷e �nu÷tk ÚtÞu÷tk ftÞtuo yk�u�esðt��the rËðtÞ�e �{t{ sðt��the{tkÚte {wõ� Útþu :

�hk�w yt f÷{ nuX¤ ftuE ���e÷e ÚtE ntuÞ �tu [urhxe fr{þ�h Ë�hnw r{÷f�{tkÚte yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuy�wËth ÷uðt�e ftuE Ve y�u ðneðxe [tso ht¾ðt�u nf�th Útþu.

1. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4 Úte f÷{ 47¾ �t¾÷ fhe Au.

2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 25Úte �yÚtðt 47� yu þç� y�u ytkfzt�u ��÷u yt ytkfzt,þç� y�u yûthtu {qfÞt Au.

50. ftuE�ý «Ëk�u -

(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu ¼k� fhðt{tk ytÔÞtu Au yu{ fnuðt{tk ytð�w ntuÞ :

(2) ftuE Ëtðosr�f xÙMx {txu «r�fq¤ ntuÞ �u he�u r{÷f� Ähtð�th ÔÞÂõ� Ërn��e ftuE ÔÞÂõ� �tËuÚte (�u Ëtðosr�fxÙMx�e r{÷f��e 2 (yÚtðt �u�e ytðf yÚtðt ytðe r{÷f� yÚtðt ytðf�t rnËt��tu) f�òu �tAtu {u¤ððt {txunwf{�e sYh ntuÞ) yÚtðt

(3) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t ðneðx {txu ftuxo�tu nwf{ sYhe �ýðt{tk ytð�tu ntuÞ,

íÞthu 3(�tu�t�u sYh sýtÞ �uðe ��tË fÞto �Ae) [urhxe fr{þ�h yÚtðt xÙMx{tk rn� Ëk�kÄ Ähtð�t y�u f÷{ 51{tkòu�ðtE fÞto «{týu [urhxe fr{þ�h�e ÷ur¾� Ëk{r� {u¤ðe ntuÞ �uðe �u yÚtðt ðÄw ÔÞÂõ�ytu, su ftuxo�e nfq{��e MÚttr�fn��e yk�h xÙMx�tu rð»tÞ �qýo�: yÚtðt ykþ�: ytðu÷tu ntuÞ �u ftuxo{tk �e[u�e ftuE �t� {txu nwf{�t{wk {u¤ððt rððt�tM��ntuÞ fu � ntuÞ �uðtu �tðtu {tkze þfþu :-

(f) yuðe r{÷f��tu (yÚtðt �u�e ytðf�tu) f�òu �tAtu {u¤ððt {txu nwf{ :

(¾) ftuE�ý xÙMxe yÚtðt {u�ush�u ¾Ëuzðt �t�� :

(�) �ðt xÙMxe yÚtðt {u�ush�e r�{ýqf :

5(��) xÙMxe{tk ftuE r{÷f� r�rn� Útðt �t��)

(½) rnËt�tu ÷uðt {txu y�u [tu¬Ë ��tË fhðt {txu Ëq[�t :

([) xÙMx�t ftuE [tu¬Ë nu�w {txu xÙMx�e r{÷f��tu yÚtðt �u{tk�t rn�Ëk�kÄ�tu fÞtu ¼t� yt�ðtu �u �t���e ònuht�:

(A) xÙMx�e �{t{ r{÷f� yÚtðt �u�tu ftuE ¼t� ¼tzu yt�ðt�tu, ðu[ðt�tu, �ehtu {qfðt�tu yÚtðt rðr�Þtu� fhðt�uyrÄf]� fh�e Ëq[�t :

(s) ftuE Þtus�t �¬e fhðt �t�� yÚtðt yíÞth y�tW �¬e fhu÷e Þtus�t{tk VuhVth yÚtðt �rhð�o� �t��yÚtðt,

(Í) fuË�t «fth W�hÚte sýtÞ �uðe ðÄw yÚtðt �eS �t� yt�ðt �t��,

�hk�w ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk yt f÷{{tk r���ü fhu÷e ftuE �t� {t��tu �tðtu �u�e òu�ðtEytu ËtÚtu ËwËk�� ntuÞ�u rËðtÞ {tkze þftþu �rn :

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 6(f)Úte �yuðe ònuht� sYhe ntuÞ fu�

2. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 26(¾) Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 26 (¾) Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

4. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6(2) Úte yt þç�tu W{uÞto Au.

5. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9Úte ¾z(��) �t¾÷ fÞtuo Au.

(�w)-yu[-511-7.

Þtus�tytu ½zðt�e, yufrºt� fhðt�e yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt.

1(ðÄw{tk [urhxe fr{þ�h, �tðtu {tkzðt�u ��÷u y�tW �¬e fhu÷e Þtus�t{tk VuhVth yÚtðt �rhð�o� fhðt {txu ftuxo�uyhS fhe þfþu.)

2(50-f(1) f÷{ 50{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, [urhxe fr{þ�h�u yu{ {t�ðt�u fthý ntuÞ fu ftuE Ëtðosr�fxÙMx�e ÞtuøÞ ÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx�t rn�{tk, �u�u {txu Þtus�t �¬e fhðe òuEyu íÞthu yÚtðt ftuE Ëtðosr�f xÙMx{tkrn�Ëk�kÄ Ähtð�e �u yÚtðt ðÄthu ÔÞÂõ�ytu Xhtðu÷e he�u �u�u yuðe ÷ur¾� yhS fhu fu Ëtðosr�f xÙMx�e ÞtuøÞ ÔÞðMÚttyÚtðt ðneðx�t rn�{tk, �u�u {txu Þtus�t �¬e fhðe òuEyu íÞthu [urhxe fr{þ�h�u, ytðt xÙMx�t xÙMxeytu�u su fnuðwk ntuÞ�u fnuðt�e ÔÞts�e �f ytÃÞt �Ae, yuðe ¾t�he ÚttÞ fu �u{ fhðt�wk sYhe yÚtðt Eü Au, �tu �u ytðt Ëtðosr�f xÙMx�eÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx {txu Þtus�t ½ze þfþu.

(2) [urhxe fr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu ÞtuøÞ ÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx�t rn�{tk, �u yÚtðt ðÄw Ëtðosr�f xÙMxtu{txu Ët{tLÞ Þtus�t ½ze�u ytðt �u yÚtðt ðÄthu Ëtðosr�f xÙMxtu yufrºt� fhe þftþu �tu, �u -

(f) hts�ºt{tk y�u ð¤e su{tk xÙMx �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u «�uþ{tk �ntu¤tu Vu÷tðtu Ähtð�tk ytuAt{tk ytuAt �u ð�o{t��ºttu (yuf yk�úuS y�u �eswk «�uþ�e ¼t»tt){tk �turxË «rËØ fÞto �Ae, y�u

(¾) ytðtk xÙMxtu�t xÙMxeytu�u y�u rn�Ëk�kÄ Ähtð�e �eS �{t{ ÔÞÂõ�ytu�u su fkE fnuðwk ntuÞ �u fnuðt�e ÞtuøÞ �fytÃÞt �Ae,

�u�u {txu Ët{tLÞ Þtus�t ½ze þfþu.

3(2f) yt f÷{ nuX¤�e Þtus�t{tk, xMxeytu�e ËkÏÞt, «Út{ xÙMxeytu�e r�{ýqf Ërn� xÙMxeytu�e r�{ýkqf fhu÷txÙMxeytu{tk xÙMx�e r{÷f� r�rn� Útðt �t��, xÙMx�e ¾t÷e �zu÷e ftuE s�t ¼hðt�e he�, Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe yÚtðt{u�ush�t {nu��týtk �t�� y�u sYhe ntuÞ, íÞtk Ëtðosr�f xÙMx�t Wáuþtu M�ü fhðt {txu òu�ðtE fhe þftþu.

(3) �uxt-f÷{ (1) yÚtðt �uxt f÷{ (2) nuX¤ ½zu÷e yÚtðt �uxt-f÷{ (3) nuX¤ VuhVth fhu÷e Þtus�t�tu y{÷,f÷{ 72 nuX¤ Ë¥tt Ähtð�e ftuxo�t r�ýoÞ�u yÄe� hne�u, f÷{ 50 nuX¤ ftuxo�t nwf{�t{t nuX¤ ÞÚtt«Ëk�, �¬e fhu÷eyÚtðt VuhVth fhu÷e Þtus�t �hefu Útþu).

(4) �uxt-f÷{ (1) yÚtðt �uxt f÷{ (2) nuX¤ ½zu÷e �uxt-f÷{ (3) nuX¤ VuhVth fhu÷e Þtus�t�tu y{÷, f÷{ 72nuX¤ Ë¥tt Ähtð�e ftuxo�t r�ýoÞ�u yÄe� hne�u, f÷{ 50 nuX¤ ftuxo�t nwf{�t{t nuX¤ ÞÚtt«Ëk�, �¬e fhu÷e yÚtðtVuhVth fhu÷e Þtus�t �hefu Útþu.)

�tðtu {tzðtk {txu [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r�

5.(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu f÷{ 50{tk r���ü fhu÷e ò��t �tðt VtE÷ fhðt EåA�entuÞ, �tu �u{ýu [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{Â¥t {txu ÷ur¾� yhS fhðe òuEþu. �ûtfthtu�u Ëtk¼éÞt �Ae y�u �tu�t�u ÞtuøÞ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae [urhxe fr{þ�h, yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ �u �the¾Úte 6 {rn�t�e {wá��e yk�h yuðtu �tðtu{tkzðt {txu �u�e Ëk{Â¥t yt�e þfþu yÚtðt yt�ðt�e �t �tze þfþu. �tu�t�e Ëk{r� � yt�ðt�tu [urhxe fr{þ�h�tu nwf{÷ur¾� ntuðtu òuEyu y�u �u{tk �t �tzðt�tk fthýtu sýtððt òuEþu.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 26(f) Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

2. yus��e f÷{ 27 Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.

3. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6Úte �uxt-f÷{ (2f) �t¾÷ fhe Au.

Ë� 1939�tu {wk�E�tu 12{tu(2) �tðtu {tkzðt {txu �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �tu�t�e Ëk{r� yt�ðt�e [urhxe fr{þ�h �t �tzu, �tu yuðe Ëk{r� {txuyhS fh�e ÔÞÂõ�ytu {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷ yrÄr�Þ{, 1939 nuX¤ h[u÷e * {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷{tk ytyrÄr�Þ{Úte Xhtðu÷e he�u y�e÷ �t¾÷ fhe þfþu.(3) ftuE xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�e ÔÞÂõ�yu f÷{ 50 nuX¤ �t¾÷ fhu÷t �huf �tðt{tk, [urhxe fr{þ�h ytð~Þf�ûtfth Útþu.

(4) f÷{ 71 nuX¤ fhu÷e y�e÷ W�h�t {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�t r�ýoÞ�u ytÄe� hne�u, [urhxe fr{þ�h �tu �uxt-f÷{ (1) nuX¤�tu r�ýoÞ yt¾he r�ýoÞtí{f �ýtþu.52(1)(1) �eðt�e ftheor� yrÄr�Þ{, 1908{tk �{u �u {sfwh ntuÞ �u A�tk, yrÄr�Þ{�e f÷{tu 92 y�u 93�eòu�ðtEytu Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷t�w �zþu �rn.�eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{ f÷{ 92 y�u 93 Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷t�w �rn �tzðt �t��.2(2(2) òu ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u �the¾u yuðt xÙMx�u ÷��e, ftÞ�uËh�e ftÞoðtneytu,su 4(ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE �eðt�e ftuxo) Ë{ût rð[thtÄe� ntuÞ y�u su{tk yuzðtufux s�h÷ yÚtðt yuzðtuxuf s�h÷�eË¥tt ðt�h�t f÷ufxh �ûtfth ntuÞ, �u{tk ÞÚtt«Ëk�, yuzðtuxuf �sh÷ yÚtðt f÷uxfh�u ��÷u [urhxe fr{þ�h�u {qfðt{tkytÔÞtu Au yu{ Ë{sðwk y�u �uðe ftuxuo �uðe ftÞoðtneytu�tu r�ft÷ fhðtu òuEþu.)5(3) ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE �eðt�e ftuxo�t fhu÷t yÚtðt �Ëth fhu÷t ftuE ¾�, Þtus�t, nwf{ yÚtðt nwf{�t{t{tk fhu÷tuyuzðtuxuf s�h÷ rð»tu�tu ftuE WÕ÷u¾, Ë�hnw, �the¾ �nu÷tk yÚtðt �u �Ae fhðt{tk ytðu �tu �ý, [urhxe fr{þ�h rð»tu�tuWÕ÷u¾ ntuÞ yu{ Ë{sðwk.suýu rf{�e yðus ytÃÞtu ntuÞ �uðt yuËtE�e Ët{u�t �tðt�u {wá��tu �tÄ ytðþu �rn.1(52-f. ¼th� {wá� yrÄr�Þ{, 1908{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, su Ëtðosr�f xÙMx yt yrÄr�Þ{ nuX¤�tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ yÚtðt �tUÄðt{tk ytðu÷wk �ýt�wk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�e ftuE MÚttðh r{÷f�tu�tu suýu ®f{�e yðusytÃÞtu ntuÞ �uðt ftuE yuËtE�e W�h �u�t ntÚt{tkÚte �u r{÷f� yÚtðt �u�e ytðf ÷uðt {txu yÚtðt �uðe r{÷f��tu yÚtðt�uðe ytðf�tu rntË� ÷uðt {txu �tðtu fhðt�u, �{u �ux÷e {wá� ÚtE ntuÞ �tu �ý, �tÄ ytðþu �rn u{ Ë{sðwk.53(1) ftuE rð÷Úte ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t ÷t¼{tk �ÂûtË yt�ðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt yuðe �ÂûtË s Ëtðosr�f xÙMx���e ntuÞ íÞthu, su{tk 2 (yuuðwk xÙMx) �tUÄtððt{tk ytÔÞwk ntuÞ yÚtðt �tUÄtððwk òuEyu �u r{÷f� yÚtðt �u�e ytðf ÷uðt{txu yÚtðt �uðe r{÷f��tu yÚtðt �uðe ytðf�tu rnËt� ÷uðt {txu �tðtu fhðt�u, �{u �ux÷e {wá� ÚtE ntuÞ �tu �ý, �tÄytðþu �rn yu{ Ë{sðwk.)suýu rf{�e yðus ytÃÞtu ntuÞ �uðt yuËtE�e Ët{u�t �tðt�u {wá��tu �tÄ ytðþu �rn.Ëtðosr�f xÙMx�t ÷t¼ {txu rð÷Úte yt�u÷e �ÂûtË.* swytu yt yrÄr�Þ{�e f÷{ 2-¾.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 10 (1) Úte f÷{ �h�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 13 Úte yt ¼t� W{uÞtuo Au.3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 10 (1)Úte ��hk�w òu� yu þç�tu�u ��÷u �(2) òu� yu ftIË, ytkfztuy�u þç� {qfÞtu Au.4. yus��e f÷{ 10(3) Úte �uxt-f÷{ (3) �t¾÷ fhe Au.5. yus��e f÷{ 10(3) Úte �uxt-f÷{ (3) �t¾÷ fhe Au.1. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 11 Úte �yuðtu {]íÞw÷u¾� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞtu Au.

(2) ytðt ftuE rð÷�wk «tu�ux yÚtðt ytðt rð÷ ËtÚtu Ëk÷ø� ðneðx �ºt ftuE ftuxoÚte yt�e þftþu �rn, rËðtÞ fu �u�u yu{Ëk�tu»t ÚttÞ fu ytðt rð÷�e yuf �f÷ �uxt-f÷{ (1){tk òu�ðtE fÞto «{týu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u{tuf÷tðt{tk ytðe ntuÞ.Ä{to�t54(1) ftuE ÄkÄt�t yÚtðt ðu�th�t rhðts yÚtðt «Útt «{týu yÚtðt ftuE ÷uðz�uðz�u ÷��e �ûtfthtu ðå[u�e f�q÷t�«{týu Ë�hnw ÷uðz�uðz�t ftuE �ûtfth �tËuÚte ftuE ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txu ðt�hðt�t nu�wÚte ftuE hf{ �{u �u�t{Úte ÷uðt{tk ytðu yÚtðt yufXe fhðt{tk ytðu íÞthu, yuðe he�u ÷uðt{tk yÚtðt yufXe fhðt{tk ytð�e hf{ 3(ytyrÄr�Þ{{tk su�u �Ä{to�t� fnuðt{tk ytðu÷ Au. �u hf{ ÷u�th yÚtðt yufXe fh�th ÔÞÂõ� xÙMxe �hefu �tu�t�t f�ò{tkht¾þu.(2) ytðe hf{tu ÷u�e yÚtðt yufXe fh�e ftuE ÔÞÂõ�yu, Ët{tLÞ he�u �u�tu rnËt�, su ðhË {txu �u ht¾ðt{tk ytÔÞtu ntuÞ�u �qhwk Út�tk ºtý {rn�t�e yk�h, Xhtððt{tk ytðu �uðt �{q�t{tk �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷ðtu òuEþu.(3) �tu�t�u hsw ÚtÞu÷t rnËt� �ht�h Au fu fu{ �u�e ¾htE fhðt {txu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ÞtuøÞ÷t�u �uðe ��tË fhðt�e Ë¥tt hnuþu y�u Xhtðu÷e he�u hf{�tu r�ft÷ fhðt {txu �u nwf{ fhe þfþu.4(4) «fhý 4�e òu�ðtEytu Ä{to�t�u ÷t�w �zþu �rn.)55(1) �tu�t�u fhu÷e yhS W�hÚte yÚtðt �eS he�u) [urhxe fr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu -(f) yË÷ nu�w, su�u {txu Ëtðosr�f xÙMx h[ðt{tk ytÔÞwk n�wk �u r�»V¤ �Þtu Au,Ëáþ nu�w(¾) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�e ytðf yÚtðt ðÄtht�e �whtk��tu W�Þtu� ÚtÞu÷ �Úte yÚtðt W�Þtu� Útðt�tu Ëk¼ð �Úte,(�) 2 (Ät�{f nu�w {txu�t xÙMx rËðtÞ�t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk) Ëtðosr�f xÙMx f�to�t {q¤ Eht�t�u yÚtðt su nu�w{txxu Ëtðosr�f xÙMx h[ðt{tk ytÔÞwk n�wk �u nu�w�u �qýo�: yÚtðt ykþ�: y{÷{tk {qfðt�wk (ònuh s��t�t rn�{tk) Eü,ÔÞðntY, EåA�eÞ, sYhe yÚtðt ÞtuøÞ �Úte y�u Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt ytðf yÚtðt �u�tu ftuE ¼t� �eò˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txu W�Þtu�{tk ÷uðtu òuEyu.(½) f÷{tu 10Úte 13{tk r���ü fhu÷t ftuE �t¾÷{tk yÚtðt f÷{ 54 nuX¤ xÙMxY�u su�tu f�òu Ähtððt{tk ytðu÷ ntuÞ �uÄ{to�t hf{tu�t W�Þtu��t Ëk�kÄ{tk ftuxo�e Ëq[�tytu sYhe Au.�tu [urhxe fr{þ�hu 3(su�e nfq{��t MÚttr�f rðM�th{tk xÙMx�tu yt¾tu rð»tÞ yÚtðt �u�tu ¼t� ytðu÷tu ntuÞ �u ftuxo�uËq[�tytu {u¤ððt {txu Xhtðu÷t Ë{Þ�e yk�h yhS fhðt xÙMxeytu�u Vh{tððwk òuEþu.)3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 14(1) Úte yt ftIË y�u þç�tu �t¾÷ fÞto Au.4. yus��e f÷{ 14(2) Úte �uxt-f÷{ (4) W{uhe Au.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 12(1) Úte �òu ftuE�ý Ë{Þu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞtAu.2. Ë� 1954�t {wk�E�t 59�t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5Úte �ònuh s��t�t rn� {txu �rn� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 12(2) Úte ��u LÞtÞt÷Þ�u Ëq[�tytu {txu Xhtðu÷t Ë{Þ�e yk�hyhS fhðt {txu xÙMxeytu�u ÷u¾e �turxË yt�ðe.� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ XhtÔÞt «{týu yhS fhðt{tk xÙMxeytu r�»V¤ òÞ yÚtðt [urhxe fr{þ�h �tu�u xÙMxe ntuÞyÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�tu ftuE xÙMxe � ntuÞ, �tu [urhxe fr{þ�hu ò�u ftuxo�u yhS fhðe òuEþu.56(1) ytðe yhS fhðt{tk ytÔÞuÚte, ftuxo �ûtfthtu�u Ëtk¼éÞt �Ae y�u ��tË fÞto �Ae �u �t���tu r�ýoÞ fheËq[�tytu yt�ðe òuEþu. ònuh s��t�t rn�{tk Eü, ÔÞðntY, EåA�eÞ 4 (sYhe yÚtðt ÞtuøÞ) sýtÞ �ux÷u ËwÄe, ftuxuoËq[�tytu yt�ðt{tk Ëtðosr�f xÙMx�t f�to�t {q¤ Eht�t�u yÚtðt su�t {txu Ëtðosr�f xÙMx h[ðt{tk ytÔÞwk n�wk �u nu�w�uy{÷{tk {qfðtu òuEyu. ftuxo�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu ytðt Eht�t yÚtðt nu�w�u y{÷{tk {qfðt�wk ònuh s��t�t rn�{tk�qýo�: yÚtðt ykþ�: Eü, ÔÞðntY, EåA�eÞ 4 (sYhe yÚtðt ÞtuøÞ) �Úte, �tu ftuxo yuðwk Vh{tðe þfþu fu Ëáþ nu�w�uytÄthu �u Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt ytðf yÚtðt �u�tu ftuE ¼t� �eò ftuE ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txuðt�hðtu. yu{ fh�e ð¾�u, ftuxo Ëtðosr�f xÙMx yk�u y�tW �¬e ÚtÞu÷e ftuE Þtus�t{tk VuhVth fhu yÚtðt Ëtðosr�fxÙMx�t Ëk�kÄ{tk y�tW fhu÷t ftuE nf{�t{t yÚtðt nwf{�e þh�tu ��÷u yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�t ¾�{tk r���ü fhu÷eþh�tu ��÷u �tu �u ftÞ�uËh Útþu.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ ftuXuo fhu÷t ftuE r�ýoÞ yÚtðt nwf{�u yuðe ftuxo�wk nwf{�t{wk �ýðt{tk ytðþu y�u �u�t W�hntEftuxo�u y�e÷ ÚtE þfþu.Ëq[�tytu {u¤ððt {txu yhS fhðt�e xÙMxeytu�e Ë¥tt.2(56-f)(1) yt yrÄr�Þ{{tk y�tW Xhtððt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u rËðtÞ, Ëtðosr�f xÙMx�tu ftuE xÙMxe su ftuxo�enfq{��t MÚttr�f rðM�th{tk xÙMx�tu yt¾tu rð»tÞ yÚtðt �u�tu ¼t� ytðu÷tu ntuÞ �u ftuxo�u xÙMx r{÷f� yÚtðt �u�e ytðf�eÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx�u ÷��t ftuE «§ �h ftuxo�tu yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�tu {u¤ððt {txu yhS fhe þfþu y�u �uftuxo �u �t�� W�h ÞÚtt«Ëk�,, yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt�þu :�hk�w ftuxo�u ËkÂûtó he�u r�ft÷ fhðt ÞtuøÞ � ÷t�u �uðt ftuE «§ �h ftuxo ytðtu yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt�ðt�u�kÄtÞu÷ �Úte.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ yhS {éÞu, ftuxo, [urhxe fr{þ�h�u �turxË ytÃÞt �Ae �u �t�� W�h �tu�t�tu yr¼«tÞ,Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt�e þfþu. ftuE yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt��tk �nu÷tk ftuxuo yhS yk�u ntsh hnu�e �{t{ÔÞÂõ�ytu�u su fnuðwk ntuÞ �u fnuðt�e ÞtuøÞ �f yt�ðe òuEþu.(3) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ yhS{tk ÷��e ftuE �t���e rð��tu þwØ�wÂØÚte sýtð�th y�u �u �t�� W�h yt�u÷tu ftuxo�tuyr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t nuX¤ ftÞo fh�th ftuE xÙMxeyu �u�e �tu�t�e sðt��the�u ÷t�uð¤�u Au íÞtk ËwÄe, su�tËk�kÄ{tk yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ �u �t��{tk ytðt xÙMxe �hefu �tu�t�e Vhs �òðe Au yu{ �ýtþu.(4) yt f÷{ nuX¤ yt�u÷ yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t Ët{u ftuE�ý y�e÷ ÚtE þfþu �rn.Ëtðosr�f ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�wytu�u yËh fh�e �t��ðt¤tk ft{tu.56-¾.(1) ftuxo�u yuðwk sýtÞ fu ftuE �tðt yÚtðt ftÞ�uËh ftÞoðtne{tk Ëtðosr�f, Ät�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w�u yËh fh�e ftuE�t�� Ëkf¤tÞu÷e Au, �tu [urhxe fr{þ�h�u �turxË su yt�ðt{tk ytðu �rn íÞtk ËwÄe ftuxo, �uðe �t���tu r�ýoÞ fhe þfþu�rn.(2) yuðe �turxË {éÞuÚte yÚtðt �eS he�u �u yÚtuo [urhxe fr{þ�hu yhS fÞuoÚte �uðt �tðt yÚtðt ftÞoðtne�t ftuE�ý��¬u �u�u �ûtfth �hefu �t¾÷ fhðtu òuEþu.(3) yt f÷{{tk �ftuxo� yux÷u 2(�wsht� htsÞ{tkÚte) ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE�ý �eðt�e ftuxo.4. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6 Úte �yÚtðt sYhe� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6 Úte �yÚtðt sYhe� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ft�t ËwËk��efhý nwf{, 1960Úte �{wk�E htsÞ� yu þç�tu�u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.(�w)-yu[-511-8.

«fhý 7-fsu Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu y�u �uý�eytu htsÞ Ëhfth{tk r�rn� ÚttÞ yÚtðt su�tu ðneðx htsÞ Ëhfth{tk r�rn�ÚttÞ �u Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu yÚtðt �uý�eytu Ëk�kÄ{tk ¾tË òu�ðtE.«fhý-7-f�e òu�ðtEytu fux÷ef �uý�eytu�u ÷t�w �tzðt �t��.

56-� (1) yt «fhý�e òu�ðtEytu, ònuh, Ät�{f y�ðt ˾tð�e nu�w {txu r�{toý fhu÷t {kr�h, {MS� yÚtðt �uý�e(su�u yt{tk nðu �Ae yt «fhý{tk ��uý�e� fne Au �u su yÚtðt su�tu ðneðx htsÞ Ëhfth{tk r�rn� ÚttÞ y�u su�u -(f) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx �hefu �tUÄðt{tk ytÔÞtk ntuÞ, yÚtðt(¾) htsÞ Ëhfthu, �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae y�u hts�ºt{tk y�tWÚte ònuh�t{wk «rËØ fhe�u Ëtðosr�fxÙMx �hefu ònuh fÞto ntuÞ,�u �huf {kr�h, {MS� yÚtðt �uý�e�u ÷t�w �zþu.ytðe ònuht� ÚtÞuÚte, ytðe �uý�e yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu �tUÄtÞu÷ Ëtðosr�f xÙMx Au yu{ �ýtþu y�u Ëtðosr�fxÙMx�e �tUÄýe�u ÷��t «fhý 4�e òu�ðtEytu, þfÞ ntuÞ �ux÷e ËwÄe, f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk �tUÄtu fhðt�u÷t�w �zþu, �hk�w ytðe �tUÄtu, yt «fhý�e òu�ðtEytu y�wËth ntuðe òuEyu. yuðe he�u fhu÷e �tUÄtu yt¾he y�ur�ýoÞtí{f hnuþu.(2) htsÞ Ëhfthu, yt «fhý�e þYyt� �Ae, su{ ��u �u{ sÕ�e, Ëtðosr�f xÙMxtu �hefu �tUÄtÞu÷e ntuÞ yÚtðt ònuhfhðt{tk ytðe ntuÞ �uðe �uý�eytu Þt�e hts�ºt{tk «rËØ fhðe òuRþu, y�u htsÞ Ëhfth, �uðwk ònuh�t{wk «rËØ fhe�uy�u �uðe he�u ytðe Þt�e{tkÚte ftuE �uý�e W{uhe þfþu yÚtðt �u{tk �t¾÷ fhu÷e ftuE �uý�e ftZe �t¾e þfþu.fux÷ef �uý�eytu r�rn� Útðt �t�� yÚtðt �u�tu ðneðx ËtU�ðt �t��.56-½. �tu�u �¬e fhu �u �the¾Úte y�u yt{tk nðu �Ae òu�ðtE fhu÷e he�u htsÞ Ëhfth ftuE Ër{r� (su�u yt{tk nðu �Ae�Ër{r�� fne Au �u) �u �uý�e yÚtðt �u�tu ðneðx ËtU�þu y�u �u{ ÚtÞu, �u�u ÷��e MÚttðh yÚtðt sk�{ r{÷f� Ërn�ytðe �uý�e yÚtðt ÞÚtt«Ëk�, �u�tu ðneðx ytðe Ër{r��t ËÇÞtu{tk r�rn� Útþu, y�u Ër{r��t ËÇÞtu yt yrÄr�Þ{�tyÚto {ws� y�u �u�t nu�wytu {txu, ytðe �uý�e�t xÙMxeytu Útþu.ðneðx Ër{r�ytu.56-[. (1) f÷{tu-47 y�u 50{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, yt «fhý�e òu�ðtEytu nuX¤ Ër{�{tk �uý�e�tu ðneðxr�rn� Útðt�t yÚtðt ËtU�ðt�t nu�w {txu htsÞ Ëhfth hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u, �huf rsÕ÷t {txu (ònuh�t{t{tkr���ü fhðt{tk ytðu �uðt �t{�e) yuf yÚtðt ðÄthu Ër{r�ytu �e{ðe òuEþu.(2) ytðe Ër{r��u, Xhtððt{tk ytðu �u þh�tu y�u r�Þkºtýtu�u ytÄe� hne�u, yÄe� hne�u, r{÷f� Ëk�t�� fhðt�e,Ähtððt�e y�u �u�tu r�ft÷ fhðt�e Ë¥tt hnuþu y�u Ër{r��t �{t{ ËÇÞtu�t �t{Úte �u �tðtu {tkze þfþu y�u yuðt �t{Úte�u�e Ët{u �tðtu {tkze þftþu.(3) Ër{r� ytuAt{tk ytuAt �tk[ y�u ðÄthu{tk ðÄthu Ët� ËÇÞtu�e ��þu y�u ˾tð�e �uý�e�e �t��{tk, su Ä{o yÚtðtÄt�{f Ëk«�tÞ�t nu�wytu {txu yÚtðt su�t ÷t¼ {txu �uý�e MÚtt�ðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt �u�tu ðneðx fhðt{tk ytð�tu ntuÞ�u Ä{o �t¤�e ntuÞ yÚtðt �u Ät�{f Ëk«�tÞ�t (yÚtðt �u�t ftuE ¼t��e) ntuÞ �uðe ÔÞÂõ�ytu{tkÚte ËÇÞtu�u �e{ðt{tkytðþu y�u �eS ftuE �t��{tk �u{�u �e{e þftþu. ytðe �uý�e�t ðneðx{tk hË Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu�e EåAt òýe þft�entuÞ �ux÷u ËwÄe �u «{týu ËÇÞtu�e r�{ýqkf fhðt{tk ytðþu.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 29Úte yt «fhý �t¾÷ fÞwO Au.2. ytðe Ër{r��u, Xhtððt{tk ytðu �u þh�tu y�u r�Þkºtýtu�u yÄe� hne�u, r{÷f� Ëk�t�� fhðt�e, Ähtððt�e y�u �u�tur�ft÷ fhðt�e Ë¥tt hnuþu y�u Ër{r��t �{t{ ËÇÞtu�t �t{Úte �u �tðtu {tkze þfþu y�u yuðt �t{Úte �u�e Ët{u �tðtu {tkzeþftþu.3. Ër{r� ytuAt{tk ytuAt �tk[ y�u ðÄthu{tk ðÄthu Ët� ËÇÞtu�e ��þu y�u ˾tð�e �uý�e�t �t��{tk, su Ä{o yÚtðtÄt�{f Ëk«�tÞ�t nu�wytu {txu yÚtðt su�t ÷t¼ {txu �uý�e MÚtt�ðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt �u�tu ðneðx fhðt{tk ytð�tu ntuÞ�u Ä{o �t¤�e ntuÞ yÚtðt �u Ät�{f Ëk«�tÞ�t (yÚtðt �u�t ftuE ¼t��e) ntuÞ �uðe ÔÞÂõ�ytu{tkÚte ËÇÞtu�u �e{ðt{tkytðþu y�u �eS ftuE �t��{tk �u{�u �e{e þfþu. ytðe �uý�e�t ðneðx{tk hË Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu�e EåAt òýe þft�entuÞ �ux÷u ËwÄe �u «{týu ËÇÞtu�e r�{ýqkf fhðt{tk ytðþu.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 29Úte yt «fhý �t¾÷ fÞwO Au.

56-A(1) ftuE ËÇÞ�u Ër{r�{tk �tk[ ð»to�e {wá� {txu �e{ðt{tk ytðþu, �hk�w �u Vhe �e{tðt {txu ÷tÞf Útþu.Ër{r��t ËÇÞtu�t ntuát�e {wá�.(2) ftuE ËÇÞ, htsÞ Ëhfth�u Ëk�tuÄu÷ �tu�t�e Ëne fhu÷t ÷¾týÚte Ër{r��t ËÇÞ �hefu �tu�t�wk htS�t{wk yt�e þfþu.�kh�w ytðwk htS�t{wk htsÞ Ëhfthu MðeftÞwO � ntuÞ íÞtk ËwÄe, �u htS�t{wk y{÷{tk ytðþu �rn.ËÇÞ�� {txu �uh÷tÞft�56-s. (1) ftuE ÔÞÂõ� -(f) Ë�eh ntuÞ,(¾) �ir�f yÄ:���ðt¤t ftuE �w�t {txu Vtus�the ftuxuo �u�u �tur»t� Xhtðe ntuÞ,(�) yÂMÚth {�s�e ntuÞ y�u Ë¥tt Ähtð�e ftuxuo �uðe he�u ònuh fhe ntuÞ,(½) {wf� fhðt{tk �rn ytðu÷e �t�th ntuÞ,([) Ër{r�{tk r�rn� ÚtÞu÷e r{÷f��u ÷��t �èt yÚtðt �eò ftuE Ëtu�t{tk ËeÄtu yÚtðt ytzf�htu rn�Ëk�kÄ ntuÞ,(A) Ër{r��tu ��th�th �tufh ntuÞ yÚtðt �uý�e�t Ëk�kÄ{tk Ër{r��u {t÷ �qhtu �tzðt {txu�t yÚtðt �uý�e�t Ëk�kÄ{tkËr{r�yu ntÚt �h ÷eÄu÷ ftuE ft{ fhðt {txu yÚtðt ftuE Ëuðt �òððt {txu�t fhth{tk �u�tu ftuE rnMËtu yÚtðt rn�Ëk�kÄntuÞ :(s) htsÞ Ëhfth�u �uhð�oýwkf {txu �tur»t� sýtÞ ntuÞ :(Í) Ät�{f �uý�e�e �t��{tk, su Ä{o {txu Ër{r��e r�{ýqf fhðt{tk ytðe ntuÞ �u Ä{o �t¤�e �kÄ ÚttÞ yÚtðt su Ä{oËk«�tÞ {txu Ër{r��e r�{ýqf fhðt{tk ytðe ntuÞ �u Ä{o Ëk«�tÞ �t¤�e �kÄ ÚttÞ, yÚtðt(x) �eS he�u yÞtuøÞ ntuÞ :�tu, �u Ër{r��t ËÇÞ �hefu r�{ýqf Útðt {txu yÚtðt ËÇÞ Útðt {txu �uh÷tÞf Útþu.(h) htsÞ Ëhfth�u yu{ ÷t�u fu ftuE ËÇÞ W�h sýtðu÷e �uh÷tÞft�tu{tk�e ftuE �uh÷tÞft� Ähtðu Au, �tu htsÞ Ëhfth�u ËÇÞ�u fthý �þtoððt�e �f ytÃÞt �Ae y�u �þtoðu÷ ftuE fthý W�h rð[thýt [÷tÔÞt �Ae, ytðe ÔÞÂõ��uËÇÞ��uÚte �qh fhe þfþu y�u htsÞ Ëhfth�tu r�ýoÞ yt¾he �ýtþu.(3) �u Ë{Þu y{÷{tk ntuÞ �uðt �eò ftuE ftÞ�t{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, Ër{r��t ËÇÞ�u, �u ytðe Ër{r��tuËÇÞ Au �u nfef��u fthýu s 1 (�wsht� rðÄt�˼t�t) yÚtðt ftuE MÚttr�f Ë¥tt {kz¤�t ËÇÞ �hefu �Ëk� Útðt{tkÚteyÚtðt �u�t ËÇÞ Útðt {txu �uh÷tÞf Xhtðe þftþu �rn.�ðt ËÇÞ�e r�{ýqf fhðt�e Ëhfth�e Ë¥tt.56-Í Ër{r��tu ftuE ËÇÞ -(f) htS�t{wk yt�u yÚtðt {]íÞw �t{u,(¾) [urhxe fr{þ�h�e hò rËðtÞ, ¼th�{tkÚte Ë�� A {rn�t�e {w�� {txu �uhntsh hnu,(�) �h�uþ{tk hnuðt�t nu�w {txu ¼th� Atuze s�tu ntuÞ,1. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk��efhý nwf{, �uht-7 Úte �{wk�E rðÄt�˼t�t yÚtðt {wk�ErðÄt� �rh»t��t� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.(½) Aqxtu Útðt {txu EåA�tu ntuÞ,(�) ft{ fhðt�e �t �tz�tu ntuÞ, yÚtðt(A) �u�u htsÞ Ëhfth �ðt ËÇÞ�e r�{ýQf fhe þftþu.Ër{r��t yæÞût y�u ftu»ttæÞût.56-x (1) htsÞ Ëhfth Ër{r��t ËÇÞtu{tkÚte yæÞût �e{þu y�u ftu»ttæÞût �ý �e{þu.(2) htsÞ Ëhfth yu{ Vh{tðe þfþu fu yæÞût, ftu»ttæÞût y�u Ër{r��t �eò ËÇÞtu�u Xhtððt{tk ytðu �u Vkz{tkÚte y�u �uhe�u, Xhtððt{tk ytðu �u {t��Tðu�� yÚtðt Ve y�u ¼ÚÚttk yt�e þftþu.Ër{r��e �uXftu y�u ftÞoher�.56-X. Ër{r�, Xhtððt{tk ytðu �uðt �t¤tyu {¤þu y�u �u�e Ë¥tt ðt�hðt{tk y�u �u�e Vhòu y�u ftÞtuo �òððt{tk,Xhtððt{tk ytðu �u ftÞoher� y�wËhþu, �hk�w htus�htus�e ftÞoðtne y�u ht�u�t {ws��tk ft{fts�tu �uýu fhu÷t y�u htsÞËhfthu {ksqh fhu÷t rðr�Þ{tu y�wËth r�ft÷ fhðt{tk ytðþu.56-z. Ër{r� Xhtð fhe�u �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �u �uxt-Ër{r�ytu�e r�{ýqf fhe þfþu y�u Xhtð{tk �u r���ü fhu �u Ë¥tty�u Vhòu �u{�u ËtU�e þfþu, y�u Ë{r� yÚtðt �uxt-Ër{r�, Ët{tLÞ he�u yÚtðt ftuE ¾tË nu�w {txu, su ËÇÞ � ntuÞ,�hk�w su�e ËntÞ yÚt¤t Ë÷tn ÷uðt �u {tk��e ntuÞ �uðe ftuE ÔÞÂõ��u rðr�Þ{tuÚte �¬e fhðt{tk ytðu �u he�u, �u�e ËtÚtu

Ët{u÷ fhe þfþu, y�u W�h sýtÔÞt «{týu Ët{u÷ ÚtÞu÷e ÔÞÂõ��u �u {txu�e Ër{r� yÚtðt �uxt-Ër{r��e [[toytu{tk ¼t�÷uðt�tu nf hnuþu, �hk�w �u�u ftuE ˼t{tk {� yt�ðt�tu nf hnuþu �rn.56-Z. (1) htsÞ Ëhfth, Ër{r��t Ëu¢uxhe�e r�{ýqf fhe þfþu.(2) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Ër{r��e Vhòu y�u ftÞtuo ftÞoËtÄf he�u �òððt {txu �tu�t�u ytð~Þf ÷t�u �u yrÄftheytu(Ëu¢uxhe rËðtÞ) y�u �tufhtu Ër{r� �e{e þfþu :�hk�w su�u �h {rn�u yufËtu Yr�Þt fh�tk ðÄthu ��th yt�ðt{tk ytð�tu ntuÞ yÚtðt yt�ðt�tu ntuÞ �uðt ftuE yrÄftheyÚtðt �tufh�u Ër{r� htsÞ Ëhfth�e �qðo {kswhe rËðtÞ �e{e þfþu �rn.56-�. (1) Ëu¢uxhe, yrÄftheytu y�u �tufhtu�u r�Þ{tu îtht yÚtðt ÞÚtt«Ëk� Ër{r�yu fhu÷t rðr�Þ{tu îtht �tufheyk�u�e Xhtððt{tk ytðu �uðe þh�tu �h �e{ðt{tk ytðþu.(2) Ër{r��t Ëu¢uxhe, yrÄftheytu y�u �tufhtu�t ��th y�u ¼ÚÚttk Xhtððt{tk ytðu Vkz{tkÚte yt�ðt{tk ytðþu.56-Út. (1) htsÞ Ëhfth�t Ët{tLÞ y�u ¾tË nwf{tu�u yÄe� hne�u su �uý�e �u�t{tk r�rn� ÚtE ntuÞ yÚtðt su�eÔÞðMÚtt �u�u «tó ÚtE ntuÞ �u �uý�e{tk ft{tu�e ÔÞðMÚtt y�u ðneðx fhðt�e Ër{r��e Ët{tLÞ Vhs hnuþu. ytðe �uý�eÞtuøÞ he�u r�¼tððt{tk ytðe Au y�u nu�wytu {txu �u�wk r�{toý fÞwO Au, �u Þtusðt{tk ytðe Au yÚtðt ðneðx fhðt�tu Au Wáuþy�u nu�wytu {txu �u�wk r�{toý fÞwO Au, �u Þtusðt{tk ytðe Au yÚtðt ðneðx fhðt�tu Au yrÄr�Þ{ Yyu yÚtðt �u nuX¤ yÚtðtytðe �uý�e�u ÷��t �u Ë{Þu y{÷{tk ntuÞ �uðt xÙTMx�t ftuE ÷u¾ yÚtðt Þtus�t nuX¤ �u�u ËtU�u÷e Ë¥tt ðt�hðt�e y�u�u�t �h �tk¾u÷e Vhòu y�u ftÞtuo �òððt�e Ër{r��e Vhs hnuþu.(2) ¾tË fhe�u �ý �qðoð�e òu�ðtE�e ÔÞt�f�t�u �tÄt ytÔÞt rËðtÞ Ër{r�yu -(f) ytðe �huf �uý�e�e Wí�Â¥t MÚtt�, ytðf, Wáuþ y�u rn�trÄftheytu�u ÷��e rð��tu Ähtð�wk yuf hufzo ht¾ðwk òuEþu,(¾) �u�e ytðf y�u ¾[o�tu yk�ts �þtoð�wk yk�ts�ºt �iÞth fhðwk òuEþu.

(�) Xhtððt{tk ytðu �u Vkz{tkÚte Ër{r��t Ëu¢uxhe, yrÄftheytu y�u �tufhtu�u yt�ðt�t ��thtu y�u ¼ÚÚttk y�u �eShf{tu r�Þr{� yt�ðe òuEþu.(½) ytðe �huf �uý�e {txu sw�t sw�t rnËt�tu ht¾ðt òuEþu.([) �uý�e�e ytðf y�u r{÷f�, su�t {txu ytðe �uý�e�wk r�{toý fhðt{tk ytÔÞwk ntuÞ, Þtusðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt �u�tuðneðx fhðt�tu ntuÞ, �u Wáuþtu y�u nu�wytu {txu W�Þtu�{tk ÷uðt{tk ytðe Au �u rðþu ¾t�he fhðe òuEþu,(A) ytðe ftuE �uý�e�e �w{tðu÷e r{÷f� �tAe {u¤ððt {txu ��÷tk ÷uðt òuEþu,(s) ftuxo{tk yðe �uý�e�u ÷��tu ftuE �tðtu y�u ftÞoðtne {tkzðe òuEþu y�u �u�e Ët{u �[tð fhðtu òuEþu.(Í) ytðe �uý�e�t Ëk�kÄ{tk htsÞ Ëhfth, ð¾�tuð¾� Vh{tðu �u �ºtftu, ytkfzt, rnËt�tu y�u �eS {trn�e �qhe �tzðeòuEþu,(x) ytðe �uý�e�t ÞtuøÞ r�Þkºtý, r�¼tð y�u ðneðx {txu ytð~Þf ntuðt �uðtk �{t{ ftÞtuo Ët{tLÞ he�u fhðtk òuEþu,(X) ytðe �uý�e�t ÞtuøÞ r�Þkºtý, r�¼tð y�u ðneðx {txu ytð~Þf ntuÞ �uðtk �{t{ ftÞtuo Ët{tLÞ he�u fhðtk òuEþu.56-�. Ër{r��wk fkE�ý ftÞo yÚtðt ftÞoðtne, �u�t ËÇÞtu�e ftuE s�t ¾t÷e �ze ntuðt�u ÷eÄu yÚtðt �u�e h[�t{tk fkE�ý¾t{e ntuðt�u ÷eÄu, �uhftÞ�uËh �ýtþu �rn.¾t÷e �zu÷e s�t yÚtðt ¾t{e�u fthýu Ër{r��wk ftÞo �uhftÞ�uËh �ýtþu �rn.56-Ä. htsÞ Ëhfth, ð¾�tuð¾�, ftuE�ý �uý�e�e ËwÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx {txu, Ër{r�r�u Ëq[�tu yt�e þfþu.Ëq[�tu y�ðt�e htsÞ Ëhfth�e Ë¥tt.56-�. [urhxe fr{þ�h, htsÞ Ëhfth�e �qðo{ksqheÚte yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu yÚtðt �u nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu yÚtðtyt�u÷tk Ëq[�tu nuX¤, Ër{r� �òððt�u �kÄtÞu÷e ntuÞ �uðe ftuE Vhs�e �òðýe {txu, «�kÄ fhe þfþu y�u ytðe Vhs�e�òðýe {txu�wk ¾[o su�e �tËu �z�tu nðt÷tu ð¾�tuð¾� hnu�tu ntuÞ �u ÔÞÂõ�yu yt�ðwk yu{ Vh{tðe þfþu. yuðe VhsftuE �uý�e yk�u ntuÞ �tu Ë�hnw �uý�e�t Vkz{tkÚte [qfðýe fhðt{tk ytðþu.Ër{r��e Vhòu �òððt�wk Vh{tððt�e y�u �u�t Ë�kÄ{tk ÚtÞu÷wk ¾[o Ër{r��t Vkz {tkÚte yt�ðt�wk Ëq[� fhðt�e [uhexef{eþ��e Ë¥tt ð�uhu.56-5. (1) htsÞ Ëhfth�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu, Ër{r� yt yrÄr�Þ{ÚtE yÚtðt �u nuX¤ �u�t W�h �tk¾u÷e Vhòu�òððt�u yË{Úto Au yÚtðt �u�e �òðýe fhðt{tk �uýu ðthkðth fËqh fhe Au yÚtðt �u�e Ë¥tt {Þto�t �nth ðt�he AuyÚtðt �u�tu �uhW�Þtu� fÞtuo Au, �tu htsÞËhfth, hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u, �u ònuh�t{t{tk r���ü fhðt{tk ytðu�uðe {wá� {txu Ër{r��u ��åÞq� fhe þfþu.�hk�w yt �uxt-f÷{ nuX¤ ònuh�t{w ftZ�tk �nu÷tk, htsÞ Ëhfthu Ër{r��u, �u�u þt {txu ��åÞq� � fhðe òuEyu �u�wk fthý�þtoððe ðts�e �f yt�ðe òuEyu y�u Ër{r��tt ¾w÷tËt y�u ðtkÄt, ntuÞ �tu �u W�h rð[thýt fhðe òuEþu.(�w.-yu[.-511-9.)

(2) Ër{r��u ��åÞq� fhðt yk�u�wk �uxt-f÷{ (1) nuX¤�wk ònuh�t{wk «rËØ ÚtÞuÚte -(f) ��åÞq� fÞto�e �the¾Úte, Ër{r��t �{t{ ËÇÞtuyu, �uðt ËÇÞtu �hefu�t �u{�t ntuát ¾t÷e fhðt òuEþu.(¾) Ër{r� yÚtðt �u�t ð�e yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�e Yyu yÚtðt �u nuX¤ ðt�he þftÞ yÚtðt �òðe þftÞ �uðe�{t{ Ë¥tt yÚtðt Vhòu y�u ftÞtuo, htsÞ Ëhfth, f÷{ 56-s�e �uxt-f÷{ (1) �e òu�ðtEytu æÞt�{tk ÷E�u, Vh{tðu�u ÔÞÂõ� yÚtðt ÔÞÂõ�ytu ��åÞq� fÞto�e {wá� �hr{Þt� ðt�hþu y�u �òðþu, y�u(�) Ër{r�{tk, r�rn� ÚtÞu÷e �{t{ r{÷f�, yÚtðt su�e ÔÞðMÚtt �u{tk r�rn� ÚtE ntuÞ �u r{÷f�, ��åÞq� fÞto�e {wá��hr{Þt�, htsÞ Ëhfth{tk r�rn� Útþu.(3) �uxt-f÷{(1) nuX¤ ftZu÷t ònuh�t{t{tk r���ü fhu÷e ��åÞq� fÞto�e {wá� ÷k�tðe þfþu yÚtðt(f) �tu�t�u ytð~Þf sýtÞ �uðe ðÄw {wá� ËwÄe ��åÞq� fÞto�e {wá� ÷k�tðe þfþu, yÚtðt(¾) f÷{ 56-[ {tk Xhtðu÷e he�u Ër{r��u Vhe h[e þfþu.rðr�Þtu fhðt�e Ë¥tt.56-V. (1) yt yrÄr�Þ{ nuX¤�tk �tu�t�tk ftÞtuo �òððt {txu, Ër{r�, htsÞ Ëhfth�tu {kswheÚte yt yrÄr�Þ{ yÚtðt�u nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu ËtÚtu yËk�� � ntuÞ �uðt rðr�Þ{tu fhe þfþu.(2) ¾tË fhe�u, �hk�w �qðoð�e òu�ðtEytu�e ÔÞt�f�t�u �tÄ ytÔÞt rËðtÞ, ytðt rðr�Þ{tuÚte �e[u�e �{t{ yÚtðtftuE�ý �t�� rðþu òu�ðtE fhe þfþu.(1) f÷{ 56-X nuX¤ Ër{r��e htus�htus�e ftÞoðtne y�u ht�u�t {ws��t ft{fts�tu r�ft÷ fhðt �t��,(2) Ër{r� yÚtðt �uxt-Ër{r��tu ËÇÞ � ntuÞ �uðe ftuE ÔÞÂõ��u, fE he�u, f÷{ 56-z nuX¤, ÞÚtt«Ëk�, ytðe Ër{r�yÚtðt �uxt-Ër{r�{tk Ët{u÷ fhe þftÞ �u he� �t��,(3) f÷{ 56-�, nuX¤ Ër{r��t �tufhtu�e �tufhe�e þh�tu �t��.y yrÄr�Þ{�e y{wf òu�ðtE y�u �uý�e�u ÷t�w �zþu �rn.56-�. yt «fhý�e òu�ðtEytu{tk M�ü he�u XhtÔÞwk ntuÞ �u rËðtÞ, f÷{tu 18,19,2144,4546,47,47-f-,47-¾,50, 1(50-f), 59,66 y�u 67{tk�tu ftuE �ý {sfqh yt «fhý su�u ÷t�w �z�wk ntuÞ �u �uý�eytu�u ÷t�w �zþu �rn.1. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4 Úte yt ytkfzt y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-8Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz

57(1) 2(Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz yu �t{�wk Vkz MÚtt�ðt{tk ytðþu, yu Vkz [urhxe fr{þ�h{tk r�rn� Útþu.)(2) Ë�hnw Vkz{tk �e[u�e hf{tu s{t fhðt{tk ytðþu :-(f) f÷{ 18, y�u 48 nuX¤ ÷uðt�e Ve y�u ðneðxe ¾[o,(¾) f÷{ 58 nuX¤ yt�u÷t Vt¤t,(�) f÷{ 61 nuX¤ Vkz{tkÚte s{t fhu÷e hf{ yÚtðt �u�tu ¼t�,(½) ftuE ¾t��e ÔÞÂõ� �hVÚte {¤u÷e ftuE hf{,([) htsÞ Ëhfth yÚtðt ftE MÚttr�f Ë¥tt{kz¤ �hVÚte yt�ðt{tk ytðu÷e ftuE hf{ y�u(A) 3(yt yrÄr�Þ{ yÚtðt ytk�h-htsÞ ftu�tuohuþ� yrÄr�Þ{, 1957) 4 (yÚtðt {wk�E ðiÄtr�f ftu�tuohuþ� «t�urþf(�w�ho[�t), yrÄr�Þ{, 1960)�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u nuX¤ s{t fhðt�wk Vh{tððt{tk ytðu �uðe �eS ftuE hf{.58. 5(1) �huf Ëtðosr�f xÙMxu �h ðhËu Xhtððt{tk ytðu �u Vt¤tu Xhtððt{tk ytðu �u �the¾u y�u �u he�u Ëtðosr�f xTMxðneðx Vkz{tk ¼hðtu òuEþu :Ëtðosr�f xÙTMxtu �hVÚte Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk Vt¤tu.6(�hk�w yt f÷{ nuX¤ Xhtððt{tk ytðu÷tu Vt¤tu -(1) Ä{to�t�e �t��{tk, Ä{to�t�t fw÷ ðt�»tf Vt¤t�t ytðf�t «{tý{tk ntuÞ �u �htuyu Xhtððtu òuEþu.(2) �eò Ëtðosr�f xÙMxtu�e �t��{tk, yuðt Ëtðosr�f xÙMx�e fw÷ ðt�»tf ytðf�t «{tý{tk ntuÞ �u �htuyu XhtððtuòuEþu.)1(M�üefhý-yt f÷{�t nu�wytu {txu, fw÷ ðt�»tf ytðf{tk, ð»to �hr{Þt� �{t{ ËtÄ�tu{tkÚte ÚtÞu÷e fw÷ ytðf�tuË{tðuþ Útþu, �hk�w �u{tk Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f��tu, ¼t� ��tððtu yuðe M�ü Ëq[�t ËtÚtu yt�u÷t �t�tu yÚtðt fhu÷e¼uxtu�tu Ë{tðuþ Út�tu �Úte.�hk�w yuðtk �t�tu yÚtðt ¼uxtu su ð»to{tk ytÃÞtk yÚtðt fhe ntuÞ �u �AE�tk ð»ttuo{tk �u�wk su ÔÞts yÚtðt ytðf {¤u �u�u fw÷ðt�»tf ytðf �ý�e ð¾�u ÷ût{tk ÷uðwk òuEyu.2. Ë� 1960�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 30 Úte yË÷�u ��÷u �uxt-f÷{ (1) {qfe Au.3. {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte �yt yrÄr�Þ{� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu y�u ytkfzt {qfÞtAu.4. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960, y�wËqr[Úte yt þç�tu y�u ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.5. Ë� 1961�t �wsht��t 36{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte f÷{ 58�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.6. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 15(1) �e yË÷�u ��÷u yt �hk�wf {qfÞtu Au.

2(2) �uxt-f÷{ (1){tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, htsÞ Ëhfth, r�Þ{tu îtht, ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u yÚtðt Ëtðosr�fxÙTMxtu�t ð�o�u, �uxt-f÷{ nuX¤ yt�ðt�t �qhu�qht Vt¤t yÚtðt �u�t ftuE ¼t�{tkÚte Xhtððt{tk ytðu �uðe ftuE þh�tu ntuÞ�tu, �u�u yÄe� hne�u, {wÂõ� yt�ðt�e òu�ðtE fhe þfþu.�kz y�u Vt¤t�e ðËq÷t�.59(1) Ëtðosr�f xÙMx�tu ([urhxe fr{þ�h rËðtÞ�tu �eòu) xÙMxe 3(yÚtðt Ä{to�t ÷u�th yÚtðt W½htð�th ÔÞÂõ�)f÷{ 58 nuX¤ Vt¤tu ¼hu �rn, �tu �u f÷{ 66{tk Xhtðu÷t �kz�u �tºt Útþu.(2) su{tk yÚtðt su�e �tËu Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt s{u ht¾ðt{tk ytÔÞt ntuÞ �u �Uf�u yÚtðt ÔÞÂõ��u Ëtðosr�f xÙMx ¾t�usux÷t �iËt �u �Uf{tk s{t ntuÞ yÚtðt �u ÔÞÂõ��u nM�f ntuÞ �u{tkÚte yÚtðt su �iËt s{t fhðt {txu ð¾�tuð¾� xÙMx�tËuÚte yÚtðt xÙMx ð�e yuðe �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� ðËq÷ fhu �u{tkÚte Vt¤tu ¼hðt�wk Vh{tð�t nwf{ [urhxe fr{þ�h fhe þfþuy�u �u �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� yuðtu nwf{ {t�ðt �kÄtÞu÷ Au. �u �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� �tËu yuðe he�u s{u ht¾u÷t Ëtðosr�f xÙMx�t�iËt{tkÚte yt nwf{ y�wËth ¼hu÷e �huf hf{�u yuðe he�u ¼hu÷ ftuE�ý hf{ yÚtðt hf{tu�t Ëk�kÄ{tk Ëtðosr�f xÙMx«íÞu�e �u�e �{t{ sðt��the{tkÚte �qh�e he�u {wf� fhu Au yu{ �ýtþu.(3) �uxt-f÷{ (2) nuX¤ hf{ {txu su�u nwf{ fhðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u ftuE �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� htsÞ Ëhfth�u y�e÷ fheþfþu y�u �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae htsÞ Ëhfth, yuðt nwf{�u �nt÷ ht¾e þfþu, �u ËwÄthe yÚtðt h� fheþfþu.Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz�tu W�Þtu�.60.1. Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{t fhðt�t �iËt�tu f�òu y�u htuftý y�u �u{tkÚte fhðt�wk ¾[o y�u [qfððt�ehf{�wk Xhtðu÷e he�u r�Þ{� fhðwk òuEþu �Útt �u Xhtðu÷e he�u fhðt{tk òuEþu.61. 1(y�wËqr[f)2 (yÚtðt y�wËqr[ ff){tk sýtðu÷t ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ su�u �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u ftuEËtðosr�f xÙMx�u yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�t ð�o�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zuÚte, 3 (htsÞ Ëhfth yu{ Vh{tðe þfþu fu[urhxe fr{þ�hu ytðt ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ ÷uýe �ef¤�e �tfe�e hf{ ðËw÷ fheðe y�u) Ë�hnw yrÄr�Þ{ nuX¤ yuðwkËtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�tu ð�o su{tk �tUÄðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ {txu h[ðt{tk ytðu÷tËtðosr�f xÙMx�t ðneðx {txu�t ftuE Vkz�e hf{ yÚtðt 4([urhxe fr{þ�hu ðËq÷ fhu÷e �tfe�e hf{ Ërn�) �u�tu ftuE¼t� yt «fhý nuX¤ h[ðt{tk ytðu÷t Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{u fhðt{tk ytðþu.y�wËqr[{tk sýtðu÷t ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ h[u÷wk Vkz yt «fhý nuX¤ h[u÷t Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{u fhðt�wk.htsÞ Ëhfthu Vh{tððt �t��.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 15(2)Úte yt M�üefhý W{uÞwO Au.2. Ë� 1961�t �wsht��t 36{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte f÷{ 58�e �uxt-f÷{ (2) �t¾÷ fhe Au y�u �u nk{uþt�t¾÷ fhðt{tk ytðe Au yu{ �ýtþu.3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 31(f) Úte yt þç�tu y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.3. yus��e f÷{ 31(¾) Úte �htsÞ�e Ëhfth yu{ Vh{tððt�u {wgÞth Au fu� yu þç�tu �u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.4. yus��e f÷{ 31(�) Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-9yuËuËhtu

yuËuËhtu�e Þt�e62.(1) Xhtððt{tk ytðu �u �the¾u, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yuËuËh �hefu ft{ fhðt�u �tºt ntuÞ �uðeÔÞÂõ�ytu�e Þt�eytu �iÞth fhðe òuEþu.(2) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ 25 y�u 65 ð»to ðå[u�e ô{h�e �huf ÔÞÂõ�, r�Þ{tuÚte Xhtððt{tk ytðu �u rËðtÞ, yuËuËhÚtðt�u �tºt ��þu y�u �uýu �u he�u, ft{ fhðwk òuEþu.(3) Þt�eytu, �iÞth fh�e ð¾�u, �u{tk su{�tk �t{tu �t¾÷ fhðt{tk ytÔÞtk ntuÞ �u ÔÞÂõ�ytu�e r{÷f�, [trhºÞ, rþûtýy�u Ä{o�u ÷ût{tk ÷uðt{tk ytðþu.(4) yuðe he�u �iÞth fhu÷e Þt�eytu [urhxe fr{þ�h�u Ët�h fhðe òuEþu y�u �u sÞthu �nt÷ fhu íÞthu, hts�ºt{tk «rËØfhðe òuEþu.(5) �uxt-f÷{ (4) nuX¤ «rËØ fhu÷e Þt�eytu ºtý ðhË�e {wá� {txu [t÷w hnuþu :�hk�w Ë�hnw {wá� �whe ÚttÞ �u �nu÷tk [urhxe fr{þ�h �u{tk ftuE ðÄtht yÚtðt VuhVth fhðt�wk Vh{tðe þfþu.(6) �uxt-f÷{ (5){tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, �uxt-f÷{ (4) nuX¤ «rËØ fhu÷e Þt�eytu ðÄw yuf ðhË ËwÄe yÚtðt�u�e yðuS{tk �ðe Þt�eytu �iÞth ÚttÞ íÞtk ËwÄe, yu �k�u{tk su {wá� �nu÷e �qhe ÚttÞ íÞtk ËwÄe, ftÞ�uËh y� [t÷w hnu÷e�ýtþu.63. 1([urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ�) yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yuËËhu �hefu ft{ fhðt {txu �tu÷tððt�tu nwf{fÞtuo ntuÞ �uðe �huf ÔÞÂõ�yu sÞthu y�u ßÞtk ntsh hnuðt {txu �u�u �tu÷tðe ntuÞ �u Ë{Þu y�u �u MÚt¤u, �u ðts�e fthýÚteyuðe he�u ntsh hnuðt�u yþõ� ntuÞ �u rËðtÞ, ntsh hnuðwk òuEyu.r���ü fhu÷t Ë{Þu y�u MÚt¤u ntsh hnuðt {txu �tu÷tðu÷e ÔÞÂõ�.64. ÞÚtt«Ëk�, [urhxe fr{þ�h�u fu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u {�� fhðt y�u Ë÷tn yt�ðt yuËuËhtu�u�e[u�t ft{tu{tk �tu÷tððt òuEþu, yux÷u fu :-2(f) f÷{-2 (13){tk sýtðu÷e {kz¤e rËðtÞ�t ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e f÷{ 19 nuX¤�e ��tË yÚtðt f÷{-22nuX¤�e ��tË)(¾) 3***(�) ftuE xÙMxe yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ��t ftÞo yÚtðt ðýo�qf�t �rhýt{u Ëtðosr�f xÙMx�u ÚtÞu÷tk �wfþt� Ëk�kÄ{tk f÷{40 nuX¤�e ��tË.(½) �eS ftuE ��tË, su{tk yt yÚtou htsÞ Ëhfthu fhu÷t r�Þ{tuÚte yÚtðt Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{Úte, yuËuËhtu�u [urhxefr{þ�h�u, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{u÷t �eò ftuE yrÄfthe�u {��fhðt�wk y�u Ë÷tn yt�ðt�wk Vh{tððt{tk ytðu �u{tk.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 32Úte �zuÃÞwxe� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{-14(1)Úte yË÷�u ��÷u ¾kz(f) {qfÞtu Au.3. yus��e f÷{ 14(2)Úte ¾kz (¾) f{e fÞtuo Au.(�w.)-yu[-511-10.

4(�hk�w ¾kz(f) {tk r���ü fhu÷e ��tËtu{tk ftuE�ý �fhth � ntuÞ, �tu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h, fthýtu�e÷ur¾� �tUÄ fhe�u yuðwk Vh{tðe þfþu fu yuËuËhtu�u �u he�u �tu÷tððt �rn.)65(1) 5([urhxe fr{þ�h, yÚtðt �tÞ�) yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �tu�t�u {�� �Útt ËntÞ fhðt {txu �tu�t�uÞtuøÞ ÷t�u �ux÷t ytuAt{tk ytuAt ºtý y�u ðÄthu{tk ðÄthu �tk[ yuËuËhtu�e ËkÏÞt �Ëk� fhðe òuEþu. ¾ytË Ät�{f �kÚt�tËÇÞtu�t ÷t¼tÚtuo ntuÞ �uðt Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e ftuE�ý ��tË{tk, �Ëk� fhu÷t yuËuËhtu, ��u íÞtk ËwÄe Ë�hnw Ät�{f�kÚt�t ntuðt òuEþu.�tu÷tððt�t yuËuËhtu�e ËkÏÞt.(2) ��tË �qhe ÚtÞu÷e, �uýu �u{�tu yr¼«tÞ �tUÄðtu òuEþu y�u �u W�h �u{ýu Ëne fhðe òuEþu. yuðe he�u �tUÄu÷tuyr¼«tÞ ftÞoðtne�tu ¼t� ��þu, y�u ftuE nwf{ yÚtðt r�ýoÞ fhe� ðu¤t yÚtðt ��tË�tu rh�tuxo fh�e ðu¤t �u�u ÞtuøÞhe�u ÷ût{tk ÷uðt òuEyu.(3) ftuE ��tË [t÷�e ntuÞ �u �hr{Þt� �u �qhe ÚttÞ �u �nu÷tk ftuE�ý Ë{Þu, ftuE yuËËh �qh�tk fthýtu�u ÷E�u ��tË�hr{Þt� ntsh hne þfu yu{ � ntuÞ, yÚtðt �uhntsh hnu y�u �u�u ntsh hnuðt�e Vhs �tzðt�wk þfÞ � ntuÞ �tu �eòyuËuËh yÚtðt yuËuËhtu�e {�� ðzu ��tË yt�¤ [÷tðe þftþu.(4) �{t{ yuËuËhtu ntsh hne þfuu �u{ � ntuÞ yÚtðt �uytu �qh�tk fthý ð�h �uhntsh hnu, �tu �ðt yuËuËhtu�e {��Úte��tË yt�¤ [÷tððt{tk ytðþu :�hk�w ��tË [÷tð�th 1([urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ�) yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yu{ Ëk�tu»t ÚttÞ fu �qh�tk y�uÞtuøÞ fthýtu {txu ��tË{tk rð÷k� Útðtu òuEyu �rn, �tu �uýu �u ��tË �qhe fhðe y�u 2(��tË �tÞ� yÚtðt {���eþ[urhxe fr{þ�h�u fhe ntuÞ íÞthu, �uýu) �u �t�� rðþu [urhxe fr{þ�h�u rh�tuxo fhðtu òuEþu.(5) yuËuËhtu�u Xhtððt{tk ytðu �u ¼ÚÚtwk {u¤ððt�u nf hnuþu.4. yus��e f÷{ 14(3)Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-33 (f)Úte �zuÃÞwxe�yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-33 (¾)(1)Úte �zuÃÞwxe� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. yus��e f÷{-33(¾)(2)Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-10�w�tytu y�u rþûttytu.

rþûtt. 66. su ftuE ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷t ftuXt�t �nu÷t ftu÷{{tk r���þ fhu÷e ftuE f÷{�e òu�ðtE�wk WÕ÷kÄ� fhu, �u�u�tur»t� XÞuoÚte yuðt �huf �w�t {txu Ë�hnw ftuXt�t ºteò ftu÷{{tk yu yÚtuo sýtðu÷e hf{ ËwÄe�t �kz�e rþûtt Útþu :3(�hk�w su xÙMxe yt f÷{ nuX¤ y�tW �tur»t� XÞtuo ntuÞ �u xÙMxe�t ftuxo�t VUË÷t{tk �tUÄu÷t rðYØ �qh�tk fthýtu ntuÞ �urËðtÞ ytuAt{tk ytuAt Yt. 300 ËwÄe�t �kz�e yÚtðt Ë�hnw ftuXt{tk �u yÚtuo sýtðu÷e hf{Úte ytuAe � ntuÞ �ux÷e hf{�t�kz�e, yu �u{tkÚte su ytuAe ntuÞ �u�e rþûtt Útþu.)M�üefhý :- Ë�hnw ftuXt�t �eò ftu÷{{tk�e �rð»tÞ� yu Ë�h nuX¤�e �tUÄtu�tu Eht�tu �nu÷tk ftu÷{{tk sýtðu÷ef÷{tu{tk ðýo� yt�u÷t �w�tytu�e ÔÞtÏÞt yt�ðt�tu yÚtðt yu f÷{tu�tu {tºt Ëthtkþ yt�ðt�tu �ý �Úte. �hk�w �nu÷tkftu÷{{tk su�t �k�h yt�u÷t Au �u f÷{tu�t rð»tÞ�tu WÕ÷u¾ fhðt {txu �u{�u �t¾÷ fhðt{tk ytðe Au -

ftuXtuf÷{ rð»tÞ fux÷tu �kz fhe þftÞ �u.1 2 3 Yt.4(f÷{ 18�e Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu �tÞ� yÚtðt1,000 �uxt-f÷{tu (1 y�u) 4 f÷{-18�e {���eþ [urhxe fr{þ�h�u Ë{ÞËh yhS 200�uxt-f÷{ (7) f÷{-22 fhðt�exÙMxe�e Vhs. fux÷tf yrÄftheytu

y�u Ë¥tt {kz¤ytu�u MÚttðh r{÷f��e Þt�eË{ÞËh {tuf÷ðt�e xÙMxe�e Vhs. VuhVth�t�� rh�tuxo � fhu �tu.

1(f÷{-22-¾ Xhtðu÷t Ë{Þ{tk yhS � fhu �tu. 500f÷{-22-� Xhtðu÷t Ë{Þ{tk Þt�e � {tuf÷u �tu. 1002

*****f÷{ - 29 Xhtðu÷t ð¾� �hr{Þt� Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe 1,000

{txu yhS fhðt�e rð÷�t yufÍefÞwxh�e Vhs.f÷{-32 r�Þr{� rnËt� ht¾ðt�e Vhs. 1,000f÷{-35 Ëhfthe ò{e��eheytu{tk �týtk � htufu yÚtðt 1,000htufðt{tk ÷tu� fhu.f÷{-59 ([urhxe fr{þ�h rËðtÞ�t) xÙMxe�e 3(yÚtðt Ä{to�t 1,000

÷u�th yÚtðt W½htð�th ÔÞÂõ�) f÷{-58 nuX¤ Vt¤tu� ¼hu.

f÷{-63 yuËuËh�u ntsh hnuðt Vh{tððt �t��. 500Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{-5Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.4. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{-8(1)Úte yË÷�u ��÷u yt �tUÄtu {qfe Au.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{-8(2) Úte yt �tUÄtu �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{-2, �nu÷e y�wËqr[Úte f÷{-27�u ÷��e �tUÄtu ftZe �tk¾e Au.3. yus��t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 18Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.67. su ftuE ÔÞÂõ� yt yrÄr�Þ{�e yÚtðt r�Þ{tu�e ftuE òu�ðtE�wk WÕ÷kÄ� fhu 4(yÚtðt [urhxe fr{þ�hu, ËkÞwõ�[urhxe fr{þ�hu yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu �ife ftuE òu�ðtE nuX¤fhu÷t ftuE nwf{ yÚtðt Ëq[�t�wk ðts�e fthý rËðtÞ �t÷� � fhu. y�u �u�u {txu yt yrÄr�Þ{{tk ftuE ¾tË rþûtt�eòu�ðtE fhe � ntuÞ, �tu �u�u, �tur»t� XÞuo Úte Yt. 500 ËwÄe�t �kz�e rþûtt Útþu :1(�hk�w ftuxo�t VUË÷t{tk sýtððtk òuEyu �uðtk rðhwæÄ�tk ¾tË y�u �qh�tk fthýtu � ntuÞ, �tu su ÔÞÂõ� yt f÷{ nuX¤y�tW �tur»t� fhe ntuÞ �uðe ftuE ÔÞÂõ��u, Yt. 300 fh�tk ytuAtu � ntuÞ �ux÷t �kz�e rþûtt Útþu.)4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yÄRr�Þ{�e f÷{-34Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.1. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

«fhý-11[uhexe fr{þ�htu�tk ftÞtuo, ftÞoher�, nfq{� y�u y�e÷

�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e Vhòu ftÞtuo y�u Ë¥tt.68. yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u su «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ {txu �e{ðt{tkytÔÞtu ntuÞ �u{tk �u{�u �òððt�e Vhòu y�u ftÞtuo y�u ðt�hðt�e Ë¥tt �e[u {ws� hnuþu.(f) f÷{ 17 nuX¤ Xhtððt{tk ytðu �u [tu�ztytu, �tUÄtu y�u �eò �M�tðuòu ht¾ðt y�u ò¤ððt.(¾) f÷{-19 yÚtðt 22 nuX¤�e ��tË Ë�hnw f÷{{tk sýtðu÷t ftuE nu�w {txu fhðe.(�) f÷{-17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk �tUÄtu �t¾÷ fhðe y�u f÷{-22 nuX¤ Ë�hnw �tUÄtu{tk ËwÄtht fhðt.2)(��) f÷{-28-f nuX¤ Þt�e {tuf÷ðe.(½) f÷{ 37 nuX¤ ftuE xÙMx�e r{÷f�{tk �t¾÷ Útðwk y�u ��tË fhðe, xÙMxe�e ftuE ftÞoðtne {k�tððe �Útt ��tËðey�u xÙMxeytu yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx ËtÚtu Ëk�kÄ Ähtð�e, ftuE ÔÞÂõ� �tËuÚte ftuE �ºtf, r�ðu��, rnËt� yÚtðt rh�tuxo{k�tððtu.([) ftuE �ºtf, �turxË, ¾�h, rnËt�, yturzx �tUÄ yÚtðt ftuE �eò �M�tðus�e ��tËýe {txu �hðt��e yt�ðe.(A) f÷{-62 nuX¤ yuËuËhtu�e Þt�e �iÞth fhðe y�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e ��tË�t nu�w {txu f÷{-63 y�u 65 nuX¤�u{�u �Ëk� fhðt �Útt �tu÷tððt.(s) Xhtððt{tk ytðu �uðe �eS Ë¥tt ðt�hðe y�u �uðe �eS Vhòu y�u ðt�hðt�e Ë¥tt �e[u {ws� hnuþu :-2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 35Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.(�w.) -yu[-511-11.(Í) f÷{-37 nuX¤ ftuE�ý xÙMx�e r{÷f�{tk �t¾÷ Útðt y�u ��tË fhðt�tu, xÙMxe�wk ftuE�ý [t÷u÷wk ft{ {k�tððt �Útt��tËðt�tu y�u xÙMxeytu yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx ËtÚtu Ëk�kÄ Ähtð�e ftuE�ý ÔÞÂõ� �tËuÚte ftuE�ý �ºtf, r�ðu��,1(rnËt��t [tu�zt, �M�tðus 41 {ws� Ëh[tso ÷uðt�wk Vh{tððt�e Ë¥tt.(z) Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt�e Ë¥tt.3(ZZ) f÷{-50-f nuX¤ Þtus�t ½zðt�e yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt�e Ë¥tt.)(�) f÷{-51 nuX¤ �tðtu {tkzðt {txu {ksqhe yt�ðt�e yÚtðt �u�e �t �tzðt�e Ë¥tt.(Út) f÷{-55 nuX¤ xÙMx�tk �týtk Ëáþ nu�w {txu ðt�hðt xÙMxeytu�u �turxË yt�ðt�e y�u ftuxo�u yhS fhðt�e Ë¥tt.(�) f÷{-62 nuX¤ yuËuËhtu�e Þt�e «rËØ fhðt�e Ë¥tt.(Ä) Xhtððt{tk ytðu �uðe Ë¥tt ðt�hðe y�u �uðe �eS Vhòu y�u ftÞtuo �òððt.�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ W�h y�e÷.70.(1) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t 1(r�ýoÞ yÚtðt nwf{ W�h) �e[u�t «Ëk�u, [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ÚtE þfþu :-(f) f÷{-20 nuX¤�tu r�ýoÞ 2p(y�u nwf{ ntuÞ, �tu �u:)(¾) f÷{-22 nuX¤�tu r�ýoÞ :3(¾-1)f÷{ 22-f nuX¤�tu [qft�tu :)(�) f÷{ 28 nuX¤�tu r�ýoÞ.(½) f÷{ 54�e �uxt-f÷{ (3) nuX¤�tu nwf{ :(2) ÞÚtt «Ëk�, r�ýoÞ �tUÄtÞt yÚtðt nwf{ fÞto �Ae ËtX r�ðË �qht ÚtÞt �Ae y�e÷ [t÷þu �rn.1. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7Úte �rnËt� yÚtðt� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960, y�wËwr[Úte �f]íÞ fhðt yrÄfth�yu þç�tu�u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-36Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.(3) [urhxe fr{þ�h, y�e÷ fh�th�u yÚtðt �u�t ð�e ntsh ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ��u Ëtk¼éÞt �Ae, fthýtu�e ÷ur¾� �tUÄfhe�u, su�t W�hÚte y�e÷ h� ÚtE ntuÞ �u r�ýoÞ�u yÚtðt nwf{�u h� fhðt, Vuhððt, ËwÄthðt yÚtðt �nt÷e yt�ðt�uyÚtðt �u�u sYhe ÷t�u �uðe ðÄw ��tË fhðt {txu yÚtðt �uðtu ðÄtht�tu �whtðtu ÷uðt {txu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h�u Vh{tðe þfþu yÚtðt �tu�u ò�u yuðt ðÄtht�tu �whtðtu ÷E þfþu.[urhxe fr{þ�hu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ë{ût�t hufztuo y�u ftÞoðtne {k�tððe y�u ��tËðe.

(4) (70-f) (1) f÷{-70{tk sýtðu÷t Ëkòu�tu{tk [urhxe fr{þ�hu �tUÄu÷t [wft�t yÚtðt fhu÷t nwf{�t ¾ht�ýt �t���tu�u ¾t�he fhðt�t nu�w {txu ftuE �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ë{ût�t ytðt fuË�tk �V�h y�u ftÞoðtne{k�tðe þfþu y�u ��tËe þfþu y�u Ë�hnw [wft�tu yÚtðt nwf{ h� fhe þfþu, �u Vuhðe þfþu, �u{tk VuhVth fhe þfþuyÚtðt �u �nt÷ ht¾e þfþu yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h �tu�t�u sYhe ÷t�u �uðe ðÄw ��tË fhðt�wkyÚtðt �uðe ðÄtht�e sw�t�e ÷uðt�wk Vh{tðe þfþu yÚtðt �u �tu�u ytðe ðÄtht�e sw�t�e ÷E þfþu.�hk�w, [urhxe fr{þ�h, �u�tÚte yËh �ntU[u÷t �ûtfth�u su fnuðwk ntuÞ �u fnuðt�e �f ytÃÞt rËðtÞ, ftuE nwf{ �tUÄe þfþu�rn yÚtðt nwf{ fhe þfþu �rn.(2) �uxt-f÷{ (1){tk�t ftuE�ý {sfqhÚte -(f) f÷{ 70 nuX¤�e y�e÷ yuðt ftuE fuË{tk {���eþ yÚtðt �tÞ� [urhxe fr{þ�hu �tUÄu÷t ftuE [qft�t Ët{u ÚtE þfu�u {wá� �hr{Þt�, ytðt ftuE fuË�wk �V�h {k�tððt�u y� ��tËðt�u, yÚtðt(¾) f÷{-70 yÚtðt 71 nuX¤ fhu÷e y�e÷{tk yÚtðt f÷{-72 nuX¤�e yhS W�hÚte nwf{ fhðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �uðtftuE fuË�wk �V�h {k�tððt�u y�u ��tËðt�u,[urhxe fr{þ�h nf�th Útþu �rn.)71.(1) �tðtu {tkzðt�e Ëk{r� �rn yt�ðt�t [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ rðYØ f÷{-51�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ {wk�E{nuËq÷ rxÙçÞw�÷�u fhðt�e y�e÷, yuðt r�ýoÞ�e �the¾Úte ËtX r�ðË�e yk�h Xhtððt{tk ytðu �uðt �{q�t{tk y�u �uðeVe ËtÚtu fhðe òuEþu.* {wk�E {nuËw÷ rxÙçÞw�÷�u y�e÷.(2) �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae, * {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷, [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ�u �nt÷ fhe þfþu,�u h� fhe þfþu yÚtðt �u{tk ËwÄthtu fhe þfþu.(3)* {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�tu r�ýoÞ yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.72.(1) f÷{ 40, 41 yÚtðt 2(50f), 3(70 yÚtðt 70-f) nuX¤�t yÚtðt 4(xÙMx yÂM�íð{tk Au fu fu{ y�u yuðwkxÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu fu{) yÚtðt ftuE r{÷f� 5 *** yuðt xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u «§tu yk�u [urhxefr{þ�h�t r�ýoÞÚte �thts ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ� �u r�ýoÞ�e �the¾Úte ËtX r�ðË�e yk�h, Ë�hnw r�ýoÞ h� fhðt {txuftuxo�u yhS fhe þfþu.6(1-f) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yÚtðt fr{þ�hu su �whtðt Mðefthðt òuEyu �u Mðefthðt�e �t �tze ntuÞyÚtðt ftuxo VUË÷tu yt�e þfu �u {txu �u ftuxo ftuE �M�tðus hsq fhðt�wk yÚtðt ftuE Ëtûte�e sw�t�e ÷uðt�wk Vh{tðu yÚtðt�eò ftuE {níð�t fthý {txu ftuxo�u ytðtu ðÄtht�tu �whtðtu yt�ðt �uðt�wk sYhe ÷t�u �u rËðtÞ, ytðe yhS�t ftuE�ºtfth ftuxo Ë{ût ðÄtht�e sw�t�e, �Ae �u {tir¾f ntuÞ fu �M�tðuS ntuÞ �tu �ý, hsq fhðt�u nf�th Útþu �rn :* swytu yt yÄRr�Þ{�e f÷{-2.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 37(�) Úte �41 yÚtðt 70� yu ytkfzt y�u þç��u ��÷u ytytkfzt, yûthtu y�u þç� {qfÞt Au.2. yus��e f÷{ 37(f) Úte yt ytkfzt y�u yûth �t¾÷ fÞto Au.3. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(1)Úte �yÚtðt 70� yu þç� y�u ytkfzt�u ��÷u yt ytkfzt,þç�tu y�u yûth {qfÞt Au.4. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 19 (1)Úte �xÙMx yu Ëtðosr�f xÙMx Au fu fu{� yu þç�tu�u ��÷uyt þç�tu {qfÞt Au.5. yus��e f÷{ 19(2) Úte �«fhý-4 yLðÞu� yu þç�tu y�u ytkfzt ftZe �tÏÞt Au.6. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(2) Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.�hk�w ftuxo ðÄtht�e sw�t�e hsw fhðt �u íÞthu ftuxuo �u�t Mðefthðt�tk fthýtu �tUÄðtk òuEþu.)(2) ftuxo, 1(ftuE �whtðtu ntuÞ �tu �u ÷eÄt �Ae) �u r�ýoÞ �nt÷ ht¾e þfþu, �u h� fhe þfþu yÚtðt Ëh[tso�e hf{ {tVfhe þfþu y�u ¾[o Ëk�kÄ{tk Ëkòu�tu {ws� �u�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðt nwf{tu fhe þfþu.(3) �thts ÚtÞu÷e ÔÞÂõ� {�tE nwf{ {txu «Út{ �þo�eÞ nfef� hsq fhu �tu, �uxt-f÷{ (2) nuX¤�e yhS�tu r�ft÷ ÚttÞíÞtk ËÄe, Ëh[tso {txu�e �{t{ ftÞoðtneytu �nfq� ht¾ðe òuEþu.(4) �uuxt-f÷{ (2) nuX¤�t ftuxo�t r�ýoÞ rðYØ, yuðtu r�ýoÞ su�e �h Ët{tLÞ he�u y�e÷ ÚtE þfu yuðwk nwf{�t{wk ntuÞ�u{, ntEftuxo�u y�e÷ ÚtE þfþu.2(M�üefhý- yt f÷{{tk �r�ýoÞ� yu þç�{tk f÷{ 50-f nuX¤ ½zu÷e yÚtðt VuhVth fhu÷e Þtus�t�tu Ë{tðuþ Útþu.)

��tË fh�t yrÄfthe�u �eðt�e ftuxo�e Ë¥tt hnuþu.73. yt yrÄr�Þ{ nuX¤ ��tË fh�e ðu¤t, ��tË yrÄfthe�u, �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{ 1908 {ws� �e[u�e�t��tu�t Ëk�kÄ{tk �tðt�tu ELËtV fh�e ð¾�u ftuxo�u su Ë¥tt ntuÞ Au. �u s Ë¥tt hnuþuu :-(f) Ëtu���t{t�e nfef� �qhðth fhðe,(¾) ftuE ÔÞÂõ��u �tu÷tððt y�u ntsh Útðt�e Vhs �tzðe �Útt Ëtu�� W�h �u�e sw�t�e ÷uðe,(�) �M�tðuòu hsq fhðt�e Vhs �tzðe,(½) fr{þ� ftZðwk.��tË LÞtrÞf ��tË �ýtþu.74. yt yrÄr�Þ{ nuX¤ fhðt{tk yt¤u÷e �{t{ ��tË y�u y�e÷tu ¼th��t Vtus�the yrÄr�Þ{�e f÷{ 193, 219y�u 228�t yÚto {ws� LÞtrÞf ftÞoðtneytu �ýtþu.75. yt «fhý nuX¤ fhðt�e y�e÷�e 3(yÚtðt f÷{ 72 nuX¤ fhðt�e yhS�e) {wá� �ýðt{tk ¼th� {wá�yrÄr�Þ{, 1908�e f÷{ 4,5,12 y�u 14�e òu�ðtEytu 4 (ytðe y�e÷tu y�u yhSytu) VtE÷ ÷t�w �zþu.��tË fh�t yrÄfthe�u �eðt�e ftuxo�e Ë¥tt hnuþu.76. yt yrÄr�Þ{{tk�t ftuE�ý {sfqh ËtÚtu yËk�� ntuÞ �u rËðtÞ, �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{, 1908�eòu�ðtEytu yt yrÄr�Þ{ nuX¤ ftuxo Ë{ût ytðu÷e �{t{ ftÞoðtneytu�u ÷t�w �zþu.77. f÷{ 18,2(20), 41, 3(48, 79-� yÚtðt 79-��) nuX¤ yÚtðt ftuE r�Þ{ nuX¤ ¼hðt�e �{t{ hf{ �¼he ntuÞ, �tu ftuE ftÞ�t{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u�u A�tk, s{e� {nuËq÷�e �tfe �hefu �u ðËq÷ fhðt{tk ytðþu.f÷{ 18, 1(20,41,48, 79-f, 79-��, yÚtðt 79-�) nuX¤ yÚtðt r�Þ{tu nuX¤ ÷uýe Út�e hf{ ðËq÷ fhðt�t��.1. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(3) Úte ��u sYhe �ýu �uðt �whtðt� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-37(¾) Úte yt M�üefhý W{uÞowkwk Au.3. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.4. yus�Úte �ytðe y�e÷tu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 38 Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-12�h[qhý

Ë� 1860�tu 45{tu[urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu y�u yuËuËhtu htsÞ Ëuðftu �ýtþu.78. yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{u÷t [urhxe fr{þ�h, �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�h, ELË�ufxhtu y�u �eò ntÚt�e[u�t yrÄftheytu y�u yuËuËhtu ¼th��t Vtus�the yrÄr�Þ{�e f÷{ 21�t yÚto {ws� htsÞ Ëuðftu �ýtþu.ftuE r{÷f� Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u�tu r�ýoÞ.79. (1) 5(ftuE xÙMx yÂM�íð{tk Au fu �rn y�u yuðwk xÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu �rn) yÚtðt y{wf r{÷f� yuðt xÙMx�er{÷f� Au fu �rn yÚtðt yuðt ftuE «§�tu r�ýoÞ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yÚtðt [urhxe fr{þ�hu ytyrÄr�Þ{Úte XhtÔÞt «{týu�e y�e÷{tk fhðtu òuEyu.(2) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�tu yÚtðt [urhxe fr{þ�h�tu y�e÷ W�h�tu r�ýoÞ, ÞÚtt«Ëk�, ftuxo�u fhu÷e6(yhS) W�h�t r�ýoÞÚte yÚtðt ntEftuxo�u fhu÷e 7 y�e÷ W�h�t r�ýoÞÚte h� fhðt{tk ytðu �u rËðtÞ, yt¾he y�ur�ýtoÞf �ýtþu.1. Ë� 1954�t {wk�E�t 21{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3, �eS y�wËqr[Úte �41, 48, 79-y yÚtðt 79-f� yu ytkfzt,yûthtu y�u þç��u ��÷u yt ytkfzt y�u yûthtuu {qfÞt Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16(f) Úte yt ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 20Úte �yÚtðt 48�yu þç� y�u ytkfzt�u ��÷u yt ytkfzt,yûthtu y�u þç� {qfÞt Au.4. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16(¾) Úte �yÚtðt 79-f yu þç� ytkfzt y�u yûthtu�u ��÷u ytytkfzt y�u yûthtu {qfÞt Au.5. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 21(1)Úte yË÷�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.6. yus��e f÷{ 21(22)(1)Úte �y�e÷{tk� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.7. yus��e f÷{ 21(2) (2) Úte �ðÄw{tk� yu þç� f{e fÞtuo Au.(�w)-yu[-511-12

ftÞ�uËh ftÞoðtneytu yk�u [urhxe fr{þ�h ð�uhuyu fhu÷wk �{t{ «fth�wk ¾[o ðËq÷ fhðt �t��.1(79-f. ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e ftuE ftÞ�uËh ftÞoðtne{tk yÚtðt �u�t Ëk�kÄ{tk �ûtfth �hefu [urhxe fr{þ�h�uyÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fhu÷wk �{t{ «fth�wk ¾[o y�u [tso, f÷{ 79-¾, {tk �{u �u {sfqh ntuÞ�u A�tk, �u yt�ðt�e sðt��the ftuE �ûtfth yÚtðt �eS ÔÞÂõ��e �tu�t�e W�h �t¾ðt{tk ytðe ntuÞ y�u yt f÷{ nuX¤¼h�tE fhðt�tu nf M�ü þç�tu{tk �fthðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u rËðtÞ, Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt Vkz{tkÚte yt�ðt�tºt Útþu.ntEftuxo Ërn� ftuxtuo Ë{ûtr� ftÞoðtneytu�wk ¾[o.79-¾. ntEftuxo Ërn��e ftuE ftuxo�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ fhðt{tk ytðu÷tu ftuE �tðtu, y�e÷ yÚtðt yhS�wk y�u �u�uyt�w»tkr�f �{t{ ¾[o y�u [tso ftux�e rððuf�wÂØ «{týu hnuþu, y�u �u ftuxo f÷{ 79-f�e òu�ðtEytu�u yÄe� hne�u,yuðwk ¾[o y�u [tso �qhu�qhtu yÚtðt ykþ�: Ëk�kÄ{tk Ähtð�t Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt Vkz{tkÚte yt�ðt�wk yÚtðt �u�uÞtuøÞ ÷t�u �uðe he�u y�u �uðe ÔÞÂõ�ytuyu {tÚtu ÷uðt�wk y�u yt�ðt�wk Vh{tðe þfþu.[urhxe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût�t ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf ft{ {txu ð¤�h�wk ¾[o.79-�. [urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ë{ût�e ftuE y�e÷, yhS yÚtðt �eSftÞoðtne�wk ¾[o y�u [tso �u�e rððuf�wÂØ «{týu hnuþu y�u ytðtu ¾[o y�u [tso ftuýu yt�ðtu yÚtðt fE r{÷f� yÚtðtVkz{tkÚte yt�ðtu y�u fux÷e n� ËwÄe yt�ðtu �u �¬e fhðt�e �u�u �qhe Ë¥tt hnuþu.f[uhe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût�t ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf ft{ {txu ð¤�h�wk ¾[o.2(79-��. (1) f÷{ 19 nuX¤�e ��tË�tk �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�tu yÚtðt f÷{ 51 nuX¤�e��tË{tk [urhxe fr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu su yhS W�h yuðe ��tË fhðt{tk ytðe ntuÞ �u yhS ûtwÕ÷f yÚtðtºttË�tÞf n�e, �tu ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yÚtðt [urhxefr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu su yhS W�h yuðe ��tË fhðt{tk ytðe ntuÞ �u yhS ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf n�e,�tu ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yÚtðt [urhxe fr{þ�h, su�e Ët{u �uðe yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ�u ÔÞÂõ� (su�u yt{tk nðu �Ae �yhs�th� fÌttu Au �u) �u, þt {txu �u yhs�thu «r�ðt�e�u ð¤�h yt�ðwk �rn �u�wk fthý�þtoððt {txu �tu÷tðe þfþu y�u �u yhs�th ntsh � ntuÞ �tu �u�t W�h ntsh hnuðt {txu Ë{� ftZðt�wk �Útt W�Þwoõ�fthý �þtoððt�wk Vh{tðe þfþu.(2) ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yuðe ¾t�he ÚttÞ fu, yhS ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf Au �tu �ufthýtu�e �tUÄ ¼he�u yuðtu nwf{ fhe þfþu fu, yhS�thtu «r�ðt�e�u ðÄthu{t ðÄthu �Ëtu �[tË Yr�Þt ËwÄe�e �tu�u �¬efhu �ux÷e hf{�wk ð¤�h yt�ðwk.(3) �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ð¤�h�tu [qft�tu yt��tu nwf{ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fÞtuo ntuÞ, �tu �u�e rðYØy�e÷ [urhxe fr{þ�h�u ÚtE þfþu y�u �uðtu nwf{ [urhxe fr{þ�hu fhTÞtu ntuÞ, �tu �u�e rðYØ y�e÷ [urhxe fr{þ�h�uÚtE þfþu y�u �uðtu nwf{ [urhxe fr{þ�hu fÞtuo ntuÞ, �tu �u�e rðYØ y�e÷ {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�u * ÚtE þfþu y�u �uy�e÷�u f÷{tu 70 �Útt 71�e stu�ðtEytu, òuE�t VuhVth ËtÚtu ÷t�w �zþu.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 22Úte f÷{tu 79-f Úte 79-½ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 17 Úte 79-�� �t¾÷ fhe Au. * swytu yt yrÄr�Þ{�e f÷{2-¾.

Ë� 1870�tu 7{tu79-½, ftuxo Ve yrÄr�Þ{, 1870{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk yrÄr�Þ{, 1870{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �uA�tk, yt�u òuzu÷e y�wËqr[ ¾�t ftu÷{tu 1 y�u 2{tk ðýoðu÷t �M�tðuòu �h �u�t ftu÷{ 3 {tk r���ü fhu÷®f{��t ftuxo-Ve MxuB�tu ÷�tzðt òuEyu.)

y�wËqr[ ¾ Úte Xhtðu÷e ftuxo Ve yt�ðe.80. yt yrÄr�Þ{{tk M�ü he�u òu�ðtE fhe ntuÞ �u rËðtÞ, yrÄr�Þ{Úte yÚtðt �u nuX¤ ftuE yrÄftheyu yÚtðt

Ë¥tt{kz¤u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ su�tu r�ýoÞ yÚtðt r�ft÷ fhðt�tu ntuÞ yÚtðt su�t Ëk�kÄ{tk yuðt yrÄftheyÚtðt Ë¥tt{kz¤�tu r�ýoÞ yÚtðt r�ft÷ fhðt�tu ntuÞ yÚtðt su�t Ëk�kÄ{tk yuðt yrÄfthe yÚtðt Ë¥tt{kz¤�tur�ýoÞ yÚtðt nwf{ yt¾he y�u r�ýtoÞf �ýðt�tu ntuÞ �uðt ftuE «§�tu r�ýoÞ yÚtðt r�ft÷ fhðt�e nfq{�ftuE�ý �eðt�e ftuxo�u hnuþu �rn.

81.(1) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ þwØ�wÂØÚte fhu÷t yÚtðt fhðt Äthu÷t ftuE ftÞo yk�u htsÞ Ëhfth yÚtðt ftuE yrÄftheyÚtðt Ë¥tt{kz¤�tu r�ýoÞ yÚtðt nwf{ yt¾he y�u r�ýtoÞf �ýðt�tu ntuÞ �uðt ftuE «§�tu r�ýoÞ yÚtðtr�ft÷ fhðt�e nfq{� ftuE�ý �eðt�e ftuxo�u hnuþu �rn.

�tðt y�u ftÞoðtne{tkÚte ûtr��q��.81.(1) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ þwØ�wÂØÚte fhu÷t yÚtðt Äthu÷t ftuE ftÞo yk�u htsÞ Ëhfth yÚtðt ftuE yrÄfthe yÚtðt

Ë¥tt {kz¤ Ët{u ftuE r�ðt�e, Vtus�the yÚtðt �eS ftÞ�uËh�e ftÞoðtne þY fhe þfþu �rn.(2) �uxt-f÷{ (1)�e òu�ðtEytu�u yÄe� hne�u, su�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt�u [urhxe fr{þ�h�u yrÄfth {éÞtu ntuÞ �u

Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk [urhxe fr{þ�h Ët{u htsÞ Ëhfth�e y�tWÚte Ëk{r� ÷eÄt rËðtÞ, f÷{ 50nuX¤ ftuE �tðtu {tkze þftþu �rn.

yt yrÄr�Þ{ nuX¤�t �w�t�tu ELËtV fhðt �t��.82. �urËzuLËe {ursMxÙux yÚtðt VMxo f÷tË {ursMxÙuxÚte W�h�t �hßò�e ftuE�ý ftuxoÚte yt yrÄr�Þ{ nuX¤ rþûtt�tºt

�w�t�tu ELËtV fhe þftþu �rn.Vtus�the ftÞoðtne {txu [urhxe fr{þ�h�e y�tWÚte Ëk{r� ÷uðe sYhe Au.83. yt yrÄr�Þ{ nuX÷ rþûtt�tºt �w�t {txu ftuE Vtus�the ftÞoðtne [urhxe fr{þ�h�e y�tWÚte Ëk{r� ÷eÄt rËðtÞ,

fhe þftþu �rn.84(1) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu y{÷{tk ÷tððt�t nu�w {txu htsÞ Ëhfth r�Þ{tu fhe þfþu.(2) rðþu»t fhe�u y�u W�h�e òu�ðtEytu y{÷{tk ÷tððt�t nu�w {txu htsÞ Ëhfth r�Þ{tu fhe þfþu.(f) f÷{ 1�e �uxt-f÷{ (4) nuX¤ ònuh�t{wk «rËæÄ fhðt�e he�.1(ff) f÷{ 6 nuX¤ �e{u÷t rnËt� ònuh�t{wk «rËØ fhðt�e he�.(¾) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{u÷t [urhxe fr{þ�h, �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu rËðtÞ�t �eò yrÄfthe ð�e

yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Xhtðe ntuÞ �u W�htk��e Ë¥tt, Vhòu y�u ftÞtuo.(�) yuËuËhtu�tk, yt yrÄr�Þ{{tk Xhtðe ntuÞ �u W�htk��e Ë¥tt, Vhòu y�u ftÞtuo.(½) f÷{ 14�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ Xhtððt�e «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu�e {Þto�t.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt ytÄr�Þ{�e f÷{-39(f) Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.([) f÷{ 17 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx �tUÄýe yturVË{tk ht¾ðt�t [tu�ztytu, Ëqr[ytu, y�u hrsMxhtu y�u yuðt [tu�zt,

Ëqr[ytu y�u hrsMxthtu{tk �tUÄðt�e rð��tu,(A) f÷{ 18 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu�e yhS fÞt �{q�t{tk fhðe �u y�u �u�u {txu yt�ðt�e Ve, �u{tk

�tUÄðt�e �eS rð��tu, y�u yuðe �tUÄýe {txu�e yhS W�h Ëne fhðt�e �Útt �u�e ¾htE�tu yufhth fhðt�ehe� y�u su xÙMx�e r{÷f��t Ëk�kÄ{tk rð��tu yt�ðt�wk sYhe � ntuÞ �u xÙMx�e r{÷f��e ®f{� y�u «fth.

(s) f÷{tu 19 y�u 39 nuX¤ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fE he�u ��tË fhðe �u.(Í) f÷{ 22 nuX¤ 2(xÙMxeyu) VuhVth yk�u fÞt �{q�t{tk rh�tuxo fhðtu �u.(x) f÷{ 23 nuX¤ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fE he�u ��tË fhðe �u.3(X) �tUÄýe {txu xÙMxeytu�u y�u �tÞ� {���eþ [urhxe fr{þ�hu fE [tu�ze{tk �tUÄ fhðe �u he�.(z) f÷{ 32�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ rnËt�tu{tk fE rð��tu �tUÄðe �u y�u f÷{-33 nuX¤ ¾tË yturzx {txu ¼hðt�e

Ve.(Z) f÷{ 46 nuX¤ rð÷�e rð��tu �tUÄðt�e he�.(�) f÷{ 48�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ ÷uðt�t ðneðxe [tòuo.5(f÷{ 50 �e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ yhS fhðt�e he�)(Út) f÷{ 54 �e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ hsw fhðt�t rnËt��t �{q�t y�u �uxt-f÷{ (3) nuX¤ nwf{ fhðt�e he�.(�) f÷{ 55�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ Ëq[�tu {txu xÙMxeytu�u ftuxo�u fux÷t Ë{Þ�e yk�h yhS fhðe �u.1(�-1) fE þh�tu y�u r�Þkºtýtu�u yÄe� hne�u Ër{r�yu f÷{ 56-[�e �uxt-f÷{(2) nuX¤ r{÷f��e ÔÞðMÚtt fhðe

�u.(�-2) f÷{ 56-x�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ Ër{r��t yæÞût, ftu»ttæÞût y�u ËÇÞtu�u yt�ðt�t {t�ðu�� yÚtðt Ve y�u

¼ÚÚttk y�u fÞt Vkz{tkÚte ytðt {t�ðu�� yÚtðt Ve y�u ¼ÚÚttk yt�ðtk �u.(�-3) fux÷t �t¤t yu Ër{r�yu {¤ðwk �u y�u f÷{ 56-X nuX¤ �uýu y�wËhðt�e ftÞoher�.

2. Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4 Úte �zuÃÞwxe yÚtðt yurËhxLx [urhxe fr{þ�h� yu þç�tu�u��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

3. Ë� 1955�t {wk�E�t 25{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9Úte ¾kz (X) �t¾÷ fÞtuo Au.4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 39 (¾) Úte �f÷{ 28-¾ yLðÞu r�¼tðu÷t �tUÄ�ºtftu{tk� yu

þç�tuÚte þY Út�t y�u �ytðtk �tUÄ-�ºtftu r�¼tððt�e he� y�u ytðtk �tUÄ�ºtftu�t r�heûtý {txu y�u �u{tkÚteW�tht fhðt {txu yt�ðt�e Ve� yu þç�tuÚte �qht Út�t ¼t��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

5. yus��e f÷{ 39(f) Út. yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 39(½) Úte yt ¾kztu �t¾÷ fÞto Au.

(�-4) �tufhe yk�u�e fE þh�tuyu Ër{r��t Ëu¢uxheyu y�u yrÄftheytu�u f÷{ 56-� nuX¤ r�{ýqkf fhðt{tk ytðu �uy�u fÞt Vkz{tkÚte �u{�t ��th y� ¼ÚÚttk yt�ðtk �u.)

(Ä) f÷{ 58 nuX¤ �huf Ëtðosr�f xÙMxu fE �the¾u y�u fE he�u fux÷e hf{�tu Vt¤tu �h ð»tuo yt�ðtu �u y�u f÷{ 60nuX¤ yuðt Vkz�tu nðt÷tu ht¾ðt�e y�u �u�wk htuftý fhðt�e he� �u{tkÚte ðt�hðt�tk y�u yt�ðt�tk �týtk�e he�.2(Ä-1) f÷{ 58�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftuE ð�o�u {wÂõ�yt�ðt �t�� y�u ytðe {wÂõ��e þh�tu.)

(�) f÷{ 62 �e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yuËuËhtu�e Þt�e fE �the¾u �iÞthfhðe �u y�u �uxt-f÷{ (2) nuX¤ fE ÔÞÂõ�ytu�u yuËuËhtu �hefu ft{ fhðt{tkÚte {wf� fhðt �u.

(�) f÷{ 65 �e �uxt-f÷{ (5) nuX¤ yuËuËhtu�u yt�ðt�wk ¼ÚÚtwk.(V) f÷{ 68 nuX¤ [urhxe fr{þ�hu ðt�hðt�e Ë¥tt y�u �òððt�e Vhòu y�u ftÞtuo.(�) f÷{ 71 nuX¤ [urhxe fr{þ�hu ðt�hðt�e Ë¥tt y�u �òððt�e Ë¥tt y�u �òððt�e Vhòu y�u ftÞtuo.(¼) f÷{ 71 nuX¤ fhðt�e y�e÷�tu �{q�tu y�u yuðe y�e÷ fhðt {txu ¼hðt�e Ve.({) Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{t fhðt�t �týtk�tu nðt÷tu y�u �u�wk htuftý y�u �u{tkÚte ðt�hðt�tk y�u yt�ðt�tk

�týtk.(Þ) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Xhtððt�e ntuÞ yÚtðt Xhtððt{tk ytðu �uðe ftuE �eS �t��.(3) yt f÷{ nuX¤ fhu÷t �{t{ r�Þ{tu, �u fhðt{tk ytðu �u �Ae, ��� íðhtyu, htsÞ rðÄt�{k¤ Ë{ût ytuAt{tk

ytuAt ºteË r�ðË {txu {qfðt òuEþu y�u su �uXf{tk �u yuðe he�u {qfðt{tk ytÔÞt ntuÞ �u �uXf yÚtðt íÞth�Ae�h��e �uXf �hr{Þt� htsÞ rðÄt�{kz¤. �u{tk su VuhVthtu fhu �u�u yrÄ� hnuþu. �uðe he�u fhu÷t VuhVthtuhts�ºt{tk «rËØ fhðt òuEþu y�u �u «rËØ ÚtÞt�e �the¾u y�u �u �the¾Úte y{÷{tk ytðþu.)

h� fhðt �t��.85(1) Ät�{f �uý�e yrÄr�Þ{, 1863 ytÚte h� fhðt{tk ytðu Au.(2) ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o�u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu f÷{ 1�e �uxt-f÷{ (4) nuX¤

2(÷t�w �zu �u �the¾) 3(yt f÷{{tk nðu �Ae su�u Ë�hnw �the¾ fne Au �u �the¾) 4(y�wËqr[-f) {tk r���üfhu÷t yrÄr�Þ{�e yuðt xÙMx�u yÚtðt xÙMxtu�t ð�o�u ÷t�w �z�e òu�ðtEytu yuðt xÙMx yÚtðt xÙMxtu�t ð�o�u÷t�w �z�e �kÄ Útþu.

(3) 5(yt f÷{{tk �eS he�u òu�ðtEytu fhe ntuÞ �u rËðtÞ, yuðe he�u yrÄr�Þ{ h� fhfðtÚte) yÚtðt ÷t�w �z�tu �kÄÚtðtÚte �e[u�e �t��tu�u ftuE he�u yËh Útþu �rn :-

2. Ë� 1961�t �wsht��t 36{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3(2)Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 18(1) �÷t�w �zu �u�yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.3. yus�Úte yt ftiukË y�u þç�tu �t¾÷ fÞto Au.4. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 17Úte �y�wËqr[� yu þç��u ��÷u yt þç�tu y�u yûth

{qfÞt Au.5. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 18(2)Úte �uðe he�u h� fhðtÚte� yu þç�tu�u ��÷u yt

þç�tu {qfÞt Au.(�)-yuu[-511-13.

(f) 1(Ë�hnw �the¾) �nu÷tk {u¤ðu÷ yÚtðt Wí�Òt ÚtÞu÷ ftuE nf, {tr÷fe, rn� Vhs yÚtðt sðt��the�u,(¾) yuðt nf, {tr÷fe, rn�, Vhs, yÚtðt sðt��the yk�u�e ftuE ftÞ�uËh ftÞoðtne yÚtðt W�tÞ�u, yÚtðt(�) 1(Ë�hnw �the¾) �nu÷tk ÞtuøÞ he�u fhu÷t yÚtðt fhðt �eÄu÷t ftuE ftÞo�u.Ë� 1923�tu 52{tu. Ë� 1935{tu {wk�E�tu 18{tu. Ë� 1935{tu {wk�E�tu 25{tu. Ë� 1936{tu {wk�E�tu 23{tu.

� 1923{tu {wk�E�tu 42{tu. � 1935{tu {wk�E�tu 18{tu. � 1935{tu {wk�E�tu 25{tu. � 193{tu{wk�E�tu 23{tu.

Ë� 1960�tu {wk�E�tu 6êtu.(5) �uxt-f÷{ (4){tk sýtðu÷t yrÄr�Þ{tu �ife ftuE yrÄr�Þ{ nuX÷ Ë¥tt {kz¤u yÚtðt ftuxuo ht¾u÷tk �{t{ �V�htu

[urhxe fr{þ�h�u yÚtðt [urhxe fr{þ�h Vh{tðu �uðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷ðt{tkytðþu.

1(86(1) htsÞ�t su rðM�th{tk {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (yufefhý y�u ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1959Úte yt yrÄr�Þ{÷t�w �tzðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u rðM�th{tk yt yrÄr�Þ{�tu ythk¼ ÚtÞuÚte -

htsÞ�t �eò rðM�thtu{tk Ë� 1950�t {wk�E�t 29{tk yrÄr�Þ{ �t6. yus�Úte �yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zu �u �the¾u� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.7. yus��e f÷{ 18(3)Úte �uxt-f÷{tu (4) y�u (5) W{uhe Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 40Úte yt f÷{tu W{uhe Au.

Ë� 1863�tu 20{tu.ythk¼ ÚtÞt�t �rhýt{u ðÄw yrÄr�Þ{tu h� fhðt �t�� y�u y�ðt� Y� Xhtð.(1) htsÞ�t Ëtiht»xÙ y�u fåA rðM�th{tk y{÷{tk ntuÞ �u «{týu�tu Ät�{f �uý�t yrÄr�Þ{, 1863.(2) htsÞ�t rð�¼o «�uþ{tk y{÷{tk ntuÞ �u «{týu�tu {æÞ «�uþ Ä{to�t Vkz yrÄr�Þ{, 1951, y�u(3) su�u «fhý 7-f ÷t�w �z�wk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷��tu ftuE ftÞ�tu, �u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�u {¤�tuytð�tu ntuÞ �ux÷u ËwÄe h�, ÚtÞu÷tu �ýtþu.1951�tu {æÞ«�uþ�u 18{tu,(f) Ë�hnw �the¾ �nu÷tk ytÚte h� ÚtÞu÷t yÚtðt ÷t�w �z�t �kÄ ÚtÞu÷t ftÞ�tytu nuX¤ ÞtuøÞ he�u fhu÷t yÚtðt fhðt�eÄu÷t ftuE ftÞo�u,(¾) ytÚte h� fhu÷t yÚtðt ÷t�w �z�t �kÄ ÚtÞu÷t ftÞ�tytu nuX¤ Ë�hnw �the¾ �nu÷tk y�tW Ëk�t�� fhu÷t, «tÃ� ÚtÞu÷tyÚtðt W�T¼ðu÷t ftuE�ý nf, E÷t¾t, rn�Ëk�kÄ, Vhs yÚtðt sðt��the�u.(�) ytðt nf, E÷t¾t, rn�Ëk�kÄ, �kÄ� yÚtðt sðt��the�t Ëk�kÄ{tk ftuE�ý ftÞ�t yk�u ftÞoðtne yÚtðt W�tÞ�u.yËh fhþuu �rn :-�hk�w Ë�hnw �the¾u ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk su ftuE�ý ftÞ�uËh ftÞoðtne{tk htsÞ Ëhfth, fr{þ�h, r�Þt{fyÚtðt htsÞ Ëhfth�tu ftuE yrÄfthe �ûtfth ntuÞ �u ftÞoðtne y�wËqr[-ff{tk r���ü fhu÷ ftuE yrÄr�Þ{ ftuE ftuxoË{ût yr��ý� ntuÞ �tu, [urhxe fr{þ�h htsÞ Ëhfth�u, fr{þ�h�u, r�Þt{f�u yÚtðt ÞÚtt«Ëk�, yrÄfthe�u ��÷u �uftÞoðtneytu{tk �t¾÷ ÚtÞu÷t �ýtþu y�u ytðe ftuxuo ytðe ftÞoðtne�tu r�ft÷ fhðtu òuEþu.ðÄw{tk {æÞ«�uþ Ä{to�t Vkz yrÄr�Þ{, 1951 nuX¤ ftuE Vtus�the ftuxo Ë{ût yr��ý� ntuÞ �uðe �huf ftÞoðtne �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �u yrÄr�Þ{ h� ÚtÞu÷e h� Útþu.Ë� 1951�tu {æÞ«�uþ�tu 17{tu.(4) �uxt-f÷{ (3) {tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, y�wËqr[-ff{tk r���ü fhu÷ ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ (ftuxo rËðtÞ�t)ftuE Ë¥tt {kz¤ Ë{ût Ë�hnw �the¾�e �h�s �nu÷tk ntuÞ �uðe �{t{ ftÞoðtneytu, {wk�E Ëtðosr�f xÙTMx (yufefhý y�uËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1959 �Ëth � ÚtÞtu ntuÞ �u{, �u yrÄr�Þ{ nuX¤ [t÷w hnuþu y�u �u�tu r�ft÷ Útþu.(5) y�wËqr[-ff{tk r���ü fhu÷ ftuE yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu �kÄ ÚttÞ �u A�tk, ytðt ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ yt�ðt�eVt¤t�e �{t{ �tfe �u �eS hf{tu, yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu nuX¤ ðËq÷ fhðt{tk ytðe ntu�, �u{, yt yrÄr�Þ{�eòu�ðtEytu nuX¤ ðËq÷ fhðtòu� Útþu.(6) {æÞ«�uþ Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1951 nuX¤ r�Þt{ftuyu ht¾u÷t �{t{ �V�htu, [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt[urhxe fr{þ�h Vh{tðu �u «{týu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ð�o Útþu..............

Ë� 1951�u {æÞ«�uþ�tu 30{tu.Ë� 1954�tu 29{tu yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt fux÷tf ðfVtu�u yÚtðt Ë� 1956�tu ni�ht�t��tu 37{tuyrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt �wYîthtu�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zþu �rn.{w~fu÷e r�ðthðt {txu òu�ðtE.87. yt yrÄr�Þ{{tk�tu ftuE�ý {sfqh -(f) htsÞ{tk fux÷tf rðM�thtu{tk su ðfVtu�u ðfV yrÄr�Þ{, 1954�e òu�ðtEytu ÷t�w �tzðt�wk [t÷w hÌtwk ntuÞ �uðfVtu�u, yÚtðt.(¾) �tL�u�, �wYîtht su�tu ðneðx �tL�u� þe¾ �wYîtht Ëh¾kz ©e nswh y�[÷��h Ëtnu� yrÄr�Þ{, 1956Úte[t÷�tu ntuÞ �u�u ÷t�w �zþu �rn.88. yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�tu y{÷ fhðt{tk ftuE�ý {w~fu÷e W�ÂMÚt� ÚttÞ �tu, htsÞ Ëhfth, hts�ºt{tk nwf{«rËØ fhe�u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu ËtÚtu yËk�� � ntuÞ y�u {w~fu÷e r�ðthðt�t nu�w {txu �u�u ytð~Þf yÚtðt Eü÷t�u �uðwk ftÞo fhe þfþu.1(y�wËqr[-f)(swytu f÷{tu 28, 61 2 y�u 85)Ë� 1920�tu 14{tu Ë� 1923�tu 52{tu.1. ˾tð�e �Útt Ät�{f xTMx yrÄr�Þ{, 1920.2. Ë� 1935�t {wk�E�t 18{t yrÄr�Þ{�e ËwÄtÞto {ws� {wË÷{t� ðfV yrÄr�Þ{, 1923.Ë� 1935�tu {wk�E�tu 25{tu.3. {wk�E Ëtðosr�f xÙMx �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1935.4. �thËe Ëtðosr�f xÙMx �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1935.5. ðztu�ht Ëtðosr�f ËkMÚtt (Ëkð� 1961�tu ðztu�ht�tu 6êt) yrÄr�Þ{.6. Ë� 1890{tk s{¾kze htsÞ�u ÷t�w �tzÞt «{tý�tu Ät�{f �uý�e yrÄr�Þ{, 1863.Ë� 1936�tu {wk�E�tu 23{tu.Ë� 1836�tu 20{tu.7. Ë� 1948�t s{¾kze�t 1÷t yrÄr�Þ{Úte ËwÄtÞto «{týu�t s{¾kze htsÞ�t �uðMÚtt� r�Þ{tu, 1912.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 23Úte �y�wËqr[� yu þç��u ��÷u yt þç� y�u yûth {qfÞtu Au.2. Ë� 1954�t {wk�E�t 21{t yrÄr�Þ{�e f÷{-3, �eS y�wËqr[ Úte �ftu{t y�u ytkfzt �64� f{e fÞto Au.

1(y�wËqr[-ff)1. �w�h[�t �nu÷tk�t {wk�E htsÞ{tk Ë{trðü ÚtÞu÷t rðM�th rËðtÞ�t htsÞ{tk rðM�thtu �qh�tu ˾tð�e y�u Ät�{f xÙMxyrÄr�Þ{, 1920.2. Ëtðk�ðtze �uðMÚtt� yrÄr�Þ{, 1932.3. (ni�ht�t�) �uý�e rðr�{Þ, 1349, VË÷e.4. {æÞ«�uþ Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1951)1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-41Úte yt y�wËqr[ �t¾÷ fhe Au.(�w)-yu[-511-14.

1(y�wËqr[-¾f÷{ �M�tðus�wk ðýo� ®f{�1 2 3Yt.18(1) Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu�e yhS. 222(1) f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk fhu÷e �tUÄtu{tk�e ftuE �tUÄ{tk

fhu÷t ftuE VuhVth yÚtðt Äthu÷t VuhVth rðþu rh�tuxo. 125(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 19 yÚtðt 22 nuX¤�e ��tË 2

�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�htu{tkÚte fÞt �tÞ� yÚtðt{���eþ [urhxe fr{þ�hu fhðe, �u�tu r�ýoÞ fhðt {txu Ëtðosr�fxÙMx{tk rn� Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ��e [urhxe fr{þ�h�u yhS.29. rð÷�t yufÍefÞwxhu ytðt rð÷Úte fhu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e�tUÄýe fhðt {txu�e yhS. 2

2(36) �e[u�e �t�� {txu [urhxe fr{þ�h�e {kswhe {txu yhS.(f) MÚttðh r{÷f��t ðu[tý, �ehtu, rðr�{Þ yÚtðt ¼ux-(1) �u{tk hnu÷e r{÷f��e ®f{� Yt. 2,000 fh�tk ðÄthu � ntuÞ íÞthu 2(2) �u{tk hnu÷e r{÷f��e ®f{� Yt. 2,000 fh�tk ðÄthu ntuÞ �hk�w Yt. 10,000 fh�tk ðÄthu � ntuÞ íÞthu. 5(3) �eò ftuE�ý �t¾÷{tk(¾) MÚttðh r{÷f� �uxu yt�ðt {txu(1) Xhtðu÷wk Ëhuhtþ ðt�»tf ¼tzwk Yt. 100 fh�tk ðÄu �rn, íÞthu 2(2) Xhtðu÷wk Ëhuhtþ ðt�»tf ¼tzwk Yt. 100 fh�tk ðÄthu ntuÞ �ý Yt. 500 fh�tk ðÄthu � ntuÞ íÞthu. 5(3) �eò ftuE�ý �t¾÷t{tk 1044 Ëtðosr�f xÙMx�t f�toyu Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt {txu [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{Â¥t yt�ðt {txu yhS. 1045. Ëtðosr�f xÙMx h[ðt�tu Eht�tu Ähtð�e ÔÞÂõ�yu, ytðt xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt {txu [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{Â¥t yt�ðt {txuyhS 1046. rð÷ fh�th�wk rð÷�t yufÍefÞwxhu yÚtðt �u yuMxux�t ðneðx�thu 10[urhxe fr{þ�h�u �u�u su rð÷ W�hÚte xÙMxe r�{ðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u rð÷�e rð��tu ònuh fh�tu �ºt ÔÞðnth. 103(47(1) [urhxe fr{þ�hu yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�th ftuE ÔÞÂõ�yu 104(47-ff) yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�t ftuE xÙMxeyu �ðt xÙMxe�e r�{ýqkf fhðt {txuy�u 47-f yÚtðt r{÷f� ËtU�ðt {txu yÚtðt �k�u {txu ftuxo�u yhS fhðt {txu.47(6) f÷{ 47�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ fhu÷e yhS{tk ftuxuo fhu÷t r�ýoÞ W�hÚte 10ntEftuxo�u y�e÷.5(50-f) Þtus�t ½zðt yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt {txu [urhxe fr{þ�h�u yhS.) 501. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{23Úte yt y�wËqr[ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 19(1) Úte yË÷�u ��÷u yt �tUÄ �t¾÷ fhe Au.3. yus��e f÷{ 19(2)ÚtE yË÷�u ��÷u yt �tUÄ {qfe Au.4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 42(f) Úte yt ytkfzt y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.5. yus��e f÷{ 42(¾) Úte yt �tUÄ �t¾÷ fhe Au.

f÷{ �M�tðus�wk ðýo� ®f{�1 2 3Yt.51(1) f÷{ 50{tk r���ü fhu÷e ò��tu �tðtu {tkzðt�e {kswhe yt�ðt {txu [urhxe fr{þ�h�ufhðt�e yhS. 101(55 Ëq[�tu {txu ftuxo�u yhS 1056-f yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�tu {txu yhS. 1056-f yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�tu {txu yhS. 12-5059(3) su �uLf yÚtðt ÔÞÂõ� �tËu Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt s{u ht¾ðt{tk ytÔÞt ntuÞ �u �uLf�uyÚtðt ÔÞÂõ��u Ëtðosr�f xÙMx ¾t�u s{u ntuÞ �u �iËt{tkÚte Vt¤tu ¼hðt {txu [urhxe fr{þ�hu fhuu÷t nwf{ Ët{u htsÞ Ëhfth�u y�e÷.70(1) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t f÷{ 20,22 yÚtðt 28 nuX¤�tr�ýoÞ Ët{u yÚtðt f÷{ 54�e �uxt-f÷{(3) nuX¤�t nwf{ Ët{u [urhxe fr{þ�h�u y�e÷.71(1) �tðtu {tkzðt�e Ëk{r� �rn yt�ðt�t [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ Ët{u {wk�E {nuËq÷rxÙçÞw�÷�u fhu÷e y�e÷.72(1) f÷{-40,41 yÚtðt 70 nuX¤�t r�ýoÞ yÚtðt ftuE xÙMx yÂM�íð{tkAu fu �rn yÚtðt ytðwk xÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu �rn yÚtðt ftuE r{÷f� ytðt xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u «§�tu yk�u [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞËt{u ftuxo�u yhS. 1072(4) f÷{ 72�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ftuxo�t r�ýoÞ Ët{u ntEftuxo�u y�e÷ 10[uurhxe fr{þ�h�u yÚtðt �tÞ� fu {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ftuE ��tË y�e÷ yÚtðt �eS ftÞoðtne fhðt {txu hsq fhu÷wk {w¾íÞth�t{wkyÚtðt ðfe÷t��t{wk. 12(yrÄr�Þ{ nuX¤ �f÷tu {txu [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt yÚtðt �eS ftÞoðtne fhðt {txu hsq fhu÷wk {w¾íÞth�t{wk yÚtðt ðfe÷t��t{wk.2(yrÄr�Þ{ nuX¤ �f÷tu {txu [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt �tÞ� yÚtðt 3{���eþ [urhxe fr{þ�h�u yhS fhðt {txu.[urhxe fr{þ�h�u yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u hsq fhu÷e 1�eS ftuE�ý yÚtð yhS.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-42 (�) Úte yt �tUÄtu �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{-19 (3) Úte yt �tUÄ �t¾÷ fhe Au.swytu yt yrÄr�Þ{�e f÷{ 2-¾.Ëhfthe «uË, ¼tð��h.

Recommended