View
238
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
FLOG, KIPPIR OG KÖSTí börnum
Pétur LúðvígssonBarnaspítala Hringsins
Ýmiskonar köst eru algeng hjá börnum
Mikilvægt að greina frá flogumÞekking á einkennum
Greinargóð sagaViðeigandi rannsóknir og meðferð
Upplýsingar til foreldra !
Köst vekja alltaf ótta “HÉLT AÐ BARNIÐ MITT VÆRI AÐ DEYJA”
Ung móðir í Grafarvogi, eftir að barn hennar hafði blánað skyndilega eftir gjöf.
“HEF ALDREI LENT Í ÖÐRU EINS”Reyndur skipstjóri að vestan
sem gætti dóttursonar síns þegar hann fékk hitakrampa.
“GÆFI MIKIÐ FYRIR AÐ LENDA EKKI Í ÞESSU AFTUR”
Þekktur kaupsýslumaður í Reykjavík,sem vaknaði við að dóttir hans á unglingsaldri fékk krampa í svefni.
EfniðFölva og blámaköst
Bakflæði í vélindaÁreitiköst
Yfirvofandi vöggudauði (ALTE)
Köst í svefniSvefntruflanir vs flog í svefni
Köst með hitaHitaóráð
HitakramparFlog og flogaveiki
Er munur á flogaveiki barna og fullorðinna?Helstu tegundir barna og unglingafloga
Fölva og blámaköst:
Bakflæði í vélinda, ásvelgingaralgengast á fyrstu mánuðum
börn sem gúlpa
CP-börnstanda á öndinni, blána, fölna, vaso-vagal einkenni
aðallega í tengslum við gjafir eða hreyfinguóværð v. gjafir
öndunarfæraeinkenni / astmivanþrif
minnkar oft með aldripH-mæling í vélindaösófagó-gastróskópía
uppiseta, þykkja mjólkantiregurgitants (t.d. Gaviscon®)antacida (t.d. Losec®, Zantac®)
fundoplication m/án gastróstómíu
Áreitiköst“breath holding spells”, “reflex anoxic seizures”
Apnea og/eða vagal bradycardia
vegna skyndilegs sársauka, geðshræringar eða af öðru skyndilegu áreiti
2 tegundir:
Blámaköst (“Cyanotic breath holding”)
Fölvaköst (“Pale breath holding”)
Blámaköst“Frekjukrampar”
“Cyanotic breath holding spells”
1-3% barna 6-18 mána›a oft ættgengt
reiði, sársauki, grátur > standa á öndinni í útöndun, blánahypótónía eða opistotonus, klónískir kippir
slöpp lengi á eftir
Truflun í öndunarstjórnGrípa ekki andann á lofti
Fölvaköst“Pale breath holding spells”; “Reflex anoxic seizures”
um 20% allra áreitikasta sum börn hafa hvort tveggja
höfuðhögg, önnur smámeiðsli hypótónía, fölvi, “detta út”, opistotonus, klónískir kippir, lengi föl og slöpp á eftir
Vagal bradicardía/hjartaarrestÍ ætt við yfirlið
Oft fjölskyldusaga um yfirliðagirni
Áreitiköst
Klínísk greining Rannsóknir og meðferð oftast ónauðsynlegar
stundum nauðsynlegt að útiloka aðrar orsakirEEG, EKG m/Valsalva, lungnamynd (? corpus alienum)
blóðstatus m.t.t. anemíu
Atrópín og skyld lyf(minnka vagal tonus)beta-blokkarar
Áreitiköst eldast af (3-5 ára)
Yfirvofandi vöggudauði“ALTE”
“Apparent Life Threatening Event”
Barn finnst líflaust en endurlífgun tekstOftast milli 2ja og 6 mánaða
Ýmsar orsakir:flog
vélindabakflæði með apnea og - eða bradycardíuælur, aspíratíon
arrythmíur, “child abuse”, ofl.
engin skýring í 1/3 tilfellavöggudauði síðar í allt að 10% þeirra
svefn á grúfu, koddar, dúðun ofl.
Rannsóknir:Blóð- og þvagstatus
lungnamynd, pH-mæling í vélinda
EKG m/ValsalvaHolter, e.t.v. hjartaómun
EEG
Leit að efnaskiptagöllumAstrup, hematólógía, bíókemia, þvag
laktat, pyrúvat, fitusýruefnaskipti(MCAD)
Öndunarmónitor heim eftir útskrift ?
Köst í svefni:
“Parasomníur”algengar, saklausar, eldast oftast af, oft ættgengar
mismunagreining við flog
NREMAndfælur/næturógnir, svefnganga, svefnrugl
REM svefnkippir ungbarna, svefnkippir, svefntal, martraðir
Aðrar svefntruflanirgnístur, höfuðsláttur, kæfisvefn
Flog í svefni
Svefntruflanir (NREM):Andfælur-Næturógnir
“night terrors”; “ pavor nocturnus”algengast 18 mánaða - 12 ára
ca. 1% barna, oft ættgengtHrekkur upp, opin augu, hrætt, ekki í raunveruleikatengslum
ruglar, öskrar, stendur í 2-15 mín, man ekki hvað gerðist, ólíkt martröðum
Klínísk greining heimavideó
? EEG-heilasírit í svefni
Vekja barnið? lyf fyrir svefn
(Phenergan, Vallergan, Nozinan)
Útskýringar til foreldra
Svefntruflanir (REM): Svefnkippir ungbarna
“infantile sleep myoclonus”<3 mán. ca. 50% virkur (REM) svefn
útlimakippir, grettur, bros, augnhreyfingarstundum erfitt að greina frá flogum
Klínísk greining heimavideó
? EEG- heilasírit í svefni
Flog í svefnikoma fyrir í mörgum tegundum flogaveiki
dæmigert f. 2 tegundir:
Góðkynja barnaflogaveiki “Rolandic epilepsy”, BECTS80% kasta koma í svefni
sjá nánar síðar
“Framlappa”-flogaveiki“Frontal lobe epilepsy” ADFLE
einkenni oftar í svefni en vökulíkist andfælum, eldri börn, unglingar
Köst með hita:Hitaóráð
1-3% barna oftast 2-12 árahiti > 39°
skyndilegt rugl, ofskynjanir, hræðsla, oft uppúr svefni5-15 mínútur, stundum endurtekið
oft saga um migraine
klínísk greiningútiloka encephalítis, meningítis
hitalækkandi aðgerðirparacetamól
Hitakrampar
2-5% barna, mismunandi eftir löndumÁ Íslandi: 5.6 %
(Pétur Lúðvígsson og Ólafur Mixa 1996)
25% með ættarsögu um hitakrampa í nánum ættingjum
Ekki allir krampar með hita = hitakrampar!
Einfaldur hitakrampi“simple febrile seizure”
Hitakrampi með afbrigðum“complicated febrile seizure”
Krampi með hita
GREININGARSKILYRÐI:Einfaldur hitakrampi
6 mán. - 6 ára hiti > 38,5°
alflog < 5 mín.
30% endurtekningarlíkur eftir fyrsta krampaaukast með fjölda
5% líkur á flogaveiki síðar tíföld almenn áhætta
Hitakrampi með afbrigðum
< 1 árskrampi >15 mín.
staðflogóeðlileg taugaskoðun
flogaveiki í nánum ættingjumfleiri krampar í sömu veikindum
um 50% endurtekningarlíkur
10-15% líkur á flogaveiki síðar 20-30 föld almenn áhætta
Hitakrampar(einfaldir og með afbrigðum)
< 1% með CNS sýkingu
þumalputtaregla:
mænustunga < 1 árs með 1. hitakrampameta ávallt aðra áhættuþætti
? EEG ef afbrigði eru fyrir hendiniðurstaða breytir ekki framhaldi
? CT ef staðbundin einkenni eru fyrir hendi
Krampi með hitabörn eldri en 6 ára
saga um krampa án hita
Hitakrampi
Krampi með hita
Skoðist eins og krampi án hita
Lyf og hitakrampar:Hitakrampar eru ekki hættulegir lífi og heilsu
Endurtekningarlíkur: 30%
Hitalækkandi lyf eru gagnslaus(Uhari et al. 1995, Stuijvenberg et al 1998 )
Fyrirbyggjandi flogalyf eru gagnslítil( Camfield et al. 1995, Newton et al. 1988)
Diazepam per rectum (per os) er umdeiltgagnsemi, aukaverkanir, tímaþáttur
Hitakrampar:
Mikilvægastað upplýsa foreldra
og draga úr ótta þeirra.
Er munur á flogaveiki barna og fullorðinna?
Flogaþröskuldur er lægri
Sumar tegundir flogaveiki koma eingöngu fyrir hjá börnum
Langtímahorfur eru yfirleitt betri
Lyfjameðferð er ekki eins
Flokkun flogaveiki
eftir orsökum:sjúkdómsvakin vs. sjálfvakin
eftir staðsetningu:staðflogaveiki vs. alflogaveiki
eftir útliti:krampaflog, störuflog, ráðvilluflog, ofl.
Horfur flogaveiki hjá börnum70-80% er “góðkynja”
svarar einfaldri lyfjameðferðengin (lítil) röskun á daglegu lífi utan kasta
verulegar líkur á bata (“eldist af”)oftast sjálfvakin (“idiopathic”)
20-30% er “illvíg”háir lyfjaskammtar og köst þrátt fyrir lyf
veruleg röskun á daglegu lífihorfur slæmar
oftast sjúkdómsvakin (“symptomatic”)
Flogaveikin þá oft hluti víðtækari fötlunar
Helstu tegundir (sjálfvakinnar) flogaveiki hjá börnum eftir aldri:
Nýburar (< 28 daga):Góðkynja arfbundin nýburaflogaveiki
(“Benign neonatal familial convulsions”)
Eingena, ríkjandi erfðasjúkdómur m/hárri sýnd 2 genotypur: 20q og 8q
rykkjaflog eða apneuköst byrja á 1. viku
tíð köst sterk fjölskyldusaganeurologískt eðlileg
EEG breytingar ósértækar eldist alltaf af
aukin tíðni flogaveiki síðar á æfinni
Ungabörn (0-3 ára)Ungbarnakippir
("Infantile spasms")Líklega fleiri en einn sjúkdómur
Sjálfvakin (10-50%) sjúkdómsvakin (50-90 %)
neurologískt eðlileg neurologískt óeðlileg "WEST SYNDRÓM"
góðar horfur slæmar horfur
þroskastöðvun við upphaf einkennaflexions- eða extensiónsspasmar í röðum
tengjast svefni, oft á dag, oftast "hypsarrythmía" á EEG
Leikskólabörn (2-6 ára)Góðkynja störuflogaveiki barna
("childhood petit mal”, “absence epilepsy”,”pyknolepsy”)
getur byrjað seinnalíklega erfðasjúkdómur, gen enn óstaðsett
gölluð Ca++-jónagöng í thalamus
tíðar störur (>100x á dag) sem geta truflað náma.ö.l. heilbrigð
sérkennandi breytingar á heilariti (3 Hz “spike and wave”)
svara yfirleitt vel lyfjameðferð
eldist af á unglingsárum (> 90%)
Mismunagreining störufloga
Skólabörn (6-16 ára):Góðkynja barnaflogaveiki
("Rolandic epilepsy”, BECTS)
líklega erfðasjúkdómur, gen enn óstaðsett
Algengasta tegund flogaveiki hjá börnum (10-25%)
fyrstu einkenni 3-13 ára (7 ára)staðflog, gjarnan í svefni, a.ö.l. heilbrig
+/- fjölskyldusagasérkennandi breytingar á heilariti (“centrotemporal spikes”)
lyfjameðferð +/-
eldist af fyrir 20 ára aldur (>90%)
Unglingar:Kippaflogaveiki barna og unglinga
(“Juvenile Myoclonic Epilepsy”, “Jantz syndrome”)
líklega erfðasjúkdómur, gen enn óstaðsett
ein algengasta tegund flogaveiki meðal ungs fólks fyrstu einkenni um kynþroskaaldur
litlir og stórir kippir (myocloníur) einkum á morgnanakrampar og störuflog koma síðar, ljósnæmi
heilbrigð að öðru leyti og sjaldnast fjölskyldusaga
sérkennandi breytingar á heilariti (“generalized poly-spike and wave”)
svara vel lyfjameðferðlangtímahorfur óljósar
MeðferðÁbendingar til lyfjameðferðar
Ekki þær sömu fyrir börn og fullorðna
Flogaveiki oft góðkynja sjúkdómur hjá börnumÓæskileg áhrif flogaveikilyfja á óþroskað taugakerfi
Taka þarf tillit til félagslegra þátta
Hvert er markmið meðferðarinnar ?
Koma í veg fyrir næsta kast ?slysahætta?, heilaskemmdir?, sálfélagslegir þættir
Lækning?Stundum rétt að bíða með lyfjameðferð
Mikilvægt að foreldrar (skóli/leikskóli) séu vel upplýst
Flogaveik börn
Ekki smækkuð útgáfa fullorðinna!
Greining, flokkun og meðferðklínísk einkenni, heilarit/heilasírit, myndgreining
margir þættir hafa áhrif á lyfjaval
fjölskyldan, skólinn, framtíðinupplýsingar, fordómar, sjálfsmynd
Recommended