EĞİTİMDE ÖLÇME & DEĞERLENDİRME -2-

EĞİTİMDEÖLÇME &

DEĞERLENDİRME-2-

SUNU İÇERİĞİ3- ÖLÇME

* Ölçmede Birim

- Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler

• Eşitlik

• Genellik

• Kullanışlılık

4- ÖLÇÜT

* Mutlak

* Bağıl

5- ÖLÇEK ve ÖLÇEK TÜRLERİ

* Sınıflama

* Sıralama

* Eşit Aralıklı

* Eşit Oranlı

ÖLÇMEDE BİRİM

Bir ölçme aracını oluşturan en küçük parçacığa “birim”

adı verilir.

Örneğin;

Hava sıcaklığı 35°C denildiğinde, birim °C,

Ayşe’nin boyu 165 cm denildiğinde, birim cm’dir.

Eğitimdeki testlerin birimi ise soruların her birisidir.

3- ÖLÇME

Bir ölçme işleminde birim kullanılması, yapılan ölçme işleminin objektif olmasını ve yapılan ölçme işleminde bir standart oluşmasını sağlar.

BİRİM ÇEŞİTLERİ

DOĞAL YAPAY

DOĞAL BİRİM;

Ölçme sonuçlarında fiziksel olarak fark edilebilen birimlerdir. Değişkenin hangi niteliğine ya da miktarına birim denileceği tanımlanmamıştır.

Örnek: Bir otoparkta bulunan araçların sayısını gösteren ölçme sonucunun birimi olan 1 otomobil doğal (temel) bir birimdir. İki sıra, on ağaç vb.

YAPAY (Tanımlanmış) BİRİM;

Birimler fiziksel olarak fark edilemiyor ve belli bir

büyüklük birimi olarak kabul ediliyorsa tanımlanmış

birim olarak ifade edilir. Ne kadarlık kısma bir birim

denileceği uzmanlar tarafından belirlenmiştir

Örnek; Hava sıcaklığını gösteren bir ölçmenin

sonucundaki 1 Santigrat derece yapay birimdir.

TL, uzunluk, ağırlık,zeka, tarih vb.

Doğal birimler çoğu zaman anlaşmazlıklara neden olur. Bu gereklilikle oluşturulan tanımlanmış birimler, doğal birimlerden daha güvenilir ölçme sonuçlarının alınmasını

sağlar.

EŞİTLİK: Ölçme aracını oluşturan birimlerin birbirine eşit olmasıdır.

GENELLİK: Birimin bir çok kişi tarafından bilinmesi ve kullanılmasıdır.

KULLANIŞLILIK: Birimin ölçülecek niteliğe uygun olmasıdır. Ölçme işlemini kolaylaştırması, ekonomik olmasıdır.

3- ÖLÇÜT

Ölçme sonuçlarının anlamlandırılmasında kullanılan ve bireyler hakkında karar vermemizi sağlayan belirlenmiş kurallar veya standartlardır.

Örnek: Üç sınav ortalaması 45 puan ve üstünde olanlar başarılı olacaktır.Sınıfın aritmetik ortalamasına eşit ve üstünde alanlar başarılı olacaktır.

Mutlak Ölçüt: Ölçme işleminin uygulandığı gruptan bağımsız olarak, ölçme işlemi yapılmadan önce kesin, net ve standart olarak belirlenmiş kriter.

Bağıl Ölçüt: Ölçme işlemi gerçekleştirildikten sonra ölçme sonuçlarına göre ve ölçme işleminin yapıldığı gruba bağlı olarak elde edilen ölçüt.

ÖLÇÜT

Mutlak Ölçüt Bağıl Ölçüt

ÖLÇEK

Farklı Anlamlarda Kullanılmaktadır ;

* Nesnelere sayılar vermede ve bu sayıların kullanılmasındauyulması gerekli kurallar ve kısıtlamalar.

* Cetvel ve metre gibi ölçme araçları üzerindeki bölmeler.

* Belli bir başlangıç noktasından itibaren değişmez bir birimlebölmelenmiş ölçme aracı.

Farklı Anlamlarda Kullanılmaktadır ;

* Nesnelere sayılar vermede ve bu sayıların kullanılmasındauyulması gerekli kurallar ve kısıtlamalar.

* Cetvel ve metre gibi ölçme araçları üzerindeki bölmeler.

* Belli bir başlangıç noktasından itibaren değişmez bir birimlebölmelenmiş ölçme aracı.

1- Sınıflama (Adlandırma / Nominal)

2- Sıralama (Ordinal)

3- Eşit Aralıklı (Interval)

4- Oranlı (Ratio)

1- Sınıflama (Adlandırma / Nominal)

2- Sıralama (Ordinal)

3- Eşit Aralıklı (Interval)

4- Oranlı (Ratio)

ÖLÇEK TÜRLERİ

1- Sınıflama (Adlandırma / Nominal) Ölçekleri1- Sınıflama (Adlandırma / Nominal) Ölçekleri

Nesneleri, belli bir yönden benzeyip benzemediklerine göre sınıflamaktır. Farklılık ve benzerlikler kabaca saptanır. En basit ölçek türüdür.

Örnek; - İnsanların cinsiyet (kadın-erkek), medeni hal

(evli-bekar-boşanmış), göz rengi (mavi-yeşil-ela) gibi kategorilere ayrılması,

- illere kod numarası verilmesi ve her ile ait arabaların aynı numara ile belirtilmesi

Nesneleri, belli bir yönden benzeyip benzemediklerine göre sınıflamaktır. Farklılık ve benzerlikler kabaca saptanır. En basit ölçek türüdür.

Örnek; - İnsanların cinsiyet (kadın-erkek), medeni hal

(evli-bekar-boşanmış), göz rengi (mavi-yeşil-ela) gibi kategorilere ayrılması,

- illere kod numarası verilmesi ve her ile ait arabaların aynı numara ile belirtilmesi

Kenan DALARDIÇ

¥ Bu ölçekte gruplara verilen sayıların sayısal anlamları yoktur, onlar miktar belirtmezler.

¥ Belli bir başlangıç noktası ve birimi yoktur.

¥ Ölçme sonuçları üzerinde frekans ve mod hesaplama dışında hiçbir matematiksel işlem yapılamaz.

* Simetriklik özelliği vardır. A=B ise B=A

* Geçişlilik özelliği vardır. A=B ve B=C ise A=C

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇAkhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Ölçülecek değişkenin belirli büyüklüğe göre sıraya konulması işlemidir. Bu ölçekte nesneler, bir özelliğe en az sahip olandan en çok sahip olana ya da en çok sahip olandan en az sahip olana doğru sıralanır ve her bir sıraya bir sayı verilir.

Örnek; Bir gruptaki boy sırası, bir koşuda alınan dereceler, bir sınıftaki başarı sırası, KPSS tercihleri sıralaması vb.

Ölçülecek değişkenin belirli büyüklüğe göre sıraya konulması işlemidir. Bu ölçekte nesneler, bir özelliğe en az sahip olandan en çok sahip olana ya da en çok sahip olandan en az sahip olana doğru sıralanır ve her bir sıraya bir sayı verilir.

Örnek; Bir gruptaki boy sırası, bir koşuda alınan dereceler, bir sınıftaki başarı sırası, KPSS tercihleri sıralaması vb.

2- Sıralama (Ordinal) Ölçekleri2- Sıralama (Ordinal) Ölçekleri

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

¥ Bu ölçekte başlangıç noktası ve sıralar sabit değildir.

¥ Nesnelere verilen sayılar büyükten küçüğe / küçükten büyüğe sıralamayı ifade eder fakat farkın miktarını yansıtmaz.

* Geçişlilik özelliği vardır. A>B ve B>C ise A>C

* Asimetrik özelliği vardır. A>B ise B>A diyemeyiz

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇAkhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Özellikleri, gerçekte yokluğu/hiçliği/olmamayı ifade

etmeyen (bağıl-keyfi-tanımlanmış) bir sıfır noktasına

göre eşit birimler halinde bölmeleyerek ölçen araçlardır.

Örnek; Termometre ile sıcaklık ölçülmesi, kullanılan

takvimler, başarı testinden elde edilen standart puanlar.

Özellikleri, gerçekte yokluğu/hiçliği/olmamayı ifade

etmeyen (bağıl-keyfi-tanımlanmış) bir sıfır noktasına

göre eşit birimler halinde bölmeleyerek ölçen araçlardır.

Örnek; Termometre ile sıcaklık ölçülmesi, kullanılan

takvimler, başarı testinden elde edilen standart puanlar.

3- Eşit Aralıklı (Interval) Ölçekler3- Eşit Aralıklı (Interval) Ölçekler

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

¥ Sıfır, o noktada ölçülen özelliğin gerçekten hiçbulunmadığı anlamına gelmez yani yokluk ifade etmez.

¥ Bu tür ölçeklerdeki sıfır noktası, sayısallaştırmayı kolaylaştıran bir başlangıç noktasıdır, doğal ya da mutlak sıfır noktası değildir. Dolayısıyla toplama ve çıkarma işlemleri yapılabilirken çarpma ve bölme işlemleri yapılamaz.

¥ Aritmetik ortalama, standart sapma, ortalama kayma miktarı, pearson momentler çarpımı korelasyonu hesaplanabilir.

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇAkhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Birimleri birbirine eşit olan ve gerçek (mutlak) bir sıfır

noktası bulunan ölçeklerdir. Dolayısıyla bu ölçekle elde

edilen veriler üzerinde her türlü matematiksel işlem

yapılabilir. Ağırlık ve uzunluk ölçüleri gibi ölçme

araçları bu tür ölçek esasına uygun olarak geliştirilmiştir.

Örnek; Metre ile uzunluk; kilogram ile ağırlık ölçülmesi,

cisimlerin hacimleri, sınıftaki öğrenci sayısının tespiti vb.

Birimleri birbirine eşit olan ve gerçek (mutlak) bir sıfır

noktası bulunan ölçeklerdir. Dolayısıyla bu ölçekle elde

edilen veriler üzerinde her türlü matematiksel işlem

yapılabilir. Ağırlık ve uzunluk ölçüleri gibi ölçme

araçları bu tür ölçek esasına uygun olarak geliştirilmiştir.

Örnek; Metre ile uzunluk; kilogram ile ağırlık ölçülmesi,

cisimlerin hacimleri, sınıftaki öğrenci sayısının tespiti vb.

4- Eşit Oranlı (Ratio) Ölçekleri4- Eşit Oranlı (Ratio) Ölçekleri

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Ölçek Sağladığı Temel

İşlemler Örnekler Kullanılabilecek Bazı

İstatistiksel Teknikler Sı

nıfla

ma

Benzerliğin ya da denkliğin belirlenmesi

İllere kod numarası verme, futbolculara numara verme Öğrencilere numara verme

Frekansların sayısı, tepe değer (mod)

Sıra

lam

a

Daha az ya da daha çok oluşun belirlenmesi

Öğrencileri boy sırasına koyma Madenleri sertliklerine ve özgül ağırlıklarına göre sıralama

Ortanca (medyan) Yüzdelikle Sıra farkları korelasyon katsayısı

Eşi

t A

ralık

lı Araların eşitliğinin

ve farkların belirlenmesi

Sıcaklık ölçüleri Takvimler Başarı testlerindeki standart puanlar

Ortalama Standart kayma Pearson - çarpım momentleri korelasyon katsayısı

Eşi

t O

ranl

ı Oranların eşitliğinin

belirlenmesi

Uzunluk ölçme araçları Ağırlık ölçüleri

Varyasyon katsayısı Logoritmik dönüşümler ve her türlü istatistiksel işlemler

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇAkhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

ÖLÇEK TÜRLERİ

Başlangıç noktası

Birimleri (Aralıkları)

Nitelik Gösterme

Nicelik Gösterme Gücü

Sıra Fark Oran

Sınıflama Ölçeği

Yok Yok Var _ _ _

Sıralama Ölçeği

Var (değişir)

Var (değişir)

Var Var _ _

Eşit Aralıklı Ölçek

Var (tanımlı

)

Var (eşit)

Var Var Var _

Oranlı Ölçek

Var (gerçek)

Var (eşit)

Var Var Var Var

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

ÖĞRENDİKLERİMİZİ KONTROL EDELİM

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

1

Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçlarınınaynı birimle ifade edilmesi gerekir. Bunun en önemliamacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ölçme aracının geçerliğini artırmak B) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağlamak C) Ölçme aracının güvenirliğini artırmak D) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak E) Ölçütün uygun olmasını sağlamak

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

1

Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçlarınınaynı birimle ifade edilmesi gerekir. Bunun en önemliamacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ölçme aracının geçerliğini artırmak B) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağlamak C) Ölçme aracının güvenirliğini artırmak D) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak E) Ölçütün uygun olmasını sağlamak

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

2Aşağıda verilen değerlendirme örneklerinden hangisinde bağılölçüt kullanılmıştır?

A) Mezun olmak için diploma notunun 4 üzerinden en az 2 olması

B) Ortalamanın 10 puan üzerinde alanların sınıfı geçmesi C) Askere ağırlığı 150kg’nin altındaki erkeklerin alınması D) Soruların %80’ini doğru cevaplayanların bilgi yarışması

elemelerine katılmasıE) Yüksek lisansa girebilmek için yabancı dil sınavından en az

70 puan alınması

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

2Aşağıda verilen değerlendirme örneklerinden hangisinde bağılölçüt kullanılmıştır?

A) Mezun olmak için diploma notunun 4 üzerinden en az 2 olması

B) Ortalamanın 10 puan üzerinde alanların sınıfı geçmesi C) Askere ağırlığı 150kg’nin altındaki erkeklerin alınması D) Soruların %80’ini doğru cevaplayanların bilgi yarışması

elemelerine katılmasıE) Yüksek lisansa girebilmek için yabancı dil sınavından en az

70 puan alınması

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Aşağıdaki ölçme sonuçlarından hangisi "oranlı ölçekle“ elde

edilmiş olabilecek ölçülere bir örnektir?

A) Anne babanın eğitim düzeyleri

B) Okulun üniversiteye giriş sınavına göre sıraları

C) Akademik başarı ve okula yönelik tutum arasındaki ilişki

D) Öğrencilerin boyları

E) Sınıfların genel başarı düzeyleri

3

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Aşağıdaki ölçme sonuçlarından hangisi "oranlı ölçekle“ elde

edilmiş olabilecek ölçülere bir örnektir?

A) Anne babanın eğitim düzeyleri

B) Okulun üniversiteye giriş sınavına göre sıraları

C) Akademik başarı ve okula yönelik tutum arasındaki ilişki

D) Öğrencilerin boyları

E) Sınıfların genel başarı düzeyleri

3

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Bir öğretmen, değerlendirmede şu amaçlara hizmet etmeyi düşünmektedir.I. Öğrencilerin birbirine göre başarı düzeylerini belirleyerek ileri ve geri

öğrenciler için ek önlemler almaII. Ders süresince öğrencilerin öğrenme eksikliklerini belirleyerek bunları,

tamamlayıcı etkinliklerle gidermeIII.Dönem sonunda öğrencilerin bu dersten alacakları notu belirlerken sınıf

ortalamasını dikkate alma

Bu öğretmen, I, II, III numaralı amaçları için hangi tipte birer değerlendirme yapmalıdır?

I. Amaç II.Amaç III.Amaç A) Bağıl Mutlak BağılB) Mutlak Mutlak BağılC) Bağıl Bağıl MutlakD) Mutlak Bağıl BağılE) Bağıl Mutlak Mutlak

4

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Bir öğretmen, değerlendirmede şu amaçlara hizmet etmeyi düşünmektedir.I. Öğrencilerin birbirine göre başarı düzeylerini belirleyerek ileri ve geri

öğrenciler için ek önlemler almaII. Ders süresince öğrencilerin öğrenme eksikliklerini belirleyerek bunları,

tamamlayıcı etkinliklerle gidermeIII.Dönem sonunda öğrencilerin bu dersten alacakları notu belirlerken sınıf

ortalamasını dikkate alma

Bu öğretmen, I, II, III numaralı amaçları için hangi tipte birer değerlendirme yapmalıdır?

I. Amaç II.Amaç III.Amaç A) Bağıl Mutlak BağılB) Mutlak Mutlak BağılC) Bağıl Bağıl MutlakD) Mutlak Bağıl BağılE) Bağıl Mutlak Mutlak

4

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Bir ölçüm yapılmış sonuç 30 çıkmıştır. Bu çıkan sonuç

60'ın tam, gerçek yarısı ise bu hangi tür ölçek ile

ölçülmüştür?

A) Oranlı ölçek B) Sınıflamalı ölçek

C) Eşit aralıklı ölçek D) Sıralamalı ölçek

E) Sabit ölçek

5

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Bir ölçüm yapılmış sonuç 30 çıkmıştır. Bu çıkan sonuç

60'ın tam, gerçek yarısı ise bu hangi tür ölçek ile

ölçülmüştür?

A) Oranlı ölçek B) Sınıflamalı ölçek

C) Eşit aralıklı ölçek D) Sıralamalı ölçek

E) Sabit ölçek

5

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Bir öğretmen fen bilgisi öğretiminde performans değerlendirmeyaklaşımını kullanmanın öğrencilerin bilimsel yöntem süreçbecerilerine etkisini incelemektedir. Bu araştırmadaki bağımlıdeğişken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilimsel yöntem süreç becerileri B) Fen bilgisi dersiC) Öğretmen D) ÖğrencilerE) Performans değerlendirme

6

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Bir öğretmen fen bilgisi öğretiminde performans değerlendirmeyaklaşımını kullanmanın öğrencilerin bilimsel yöntem süreçbecerilerine etkisini incelemektedir. Bu araştırmadaki bağımlıdeğişken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilimsel yöntem süreç becerileri B) Fen bilgisi dersiC) Öğretmen D) ÖğrencilerE) Performans değerlendirme

6

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Yabancı dil sınavında Duru 80, Berke 40 puan almıştır. Duru’nun

yabancı dil bilgisinin Berke’nin yabancı dil bilgisinin iki katı

kadar olduğunu öne süren bir kişi, bu ölçme sonuçlarının

aşağıdaki ölçek türlerinin hangisiyle elde edildiğini kabul

etmektedir?

A) Eşit aralıklı B) Sıralama C) Dereceleme

D) Sınıflama E) Eşit oranlı

7

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

Yabancı dil sınavında Duru 80, Berke 40 puan almıştır. Duru’nun

yabancı dil bilgisinin Berke’nin yabancı dil bilgisinin iki katı

kadar olduğunu öne süren bir kişi, bu ölçme sonuçlarının

aşağıdaki ölçek türlerinin hangisiyle elde edildiğini kabul

etmektedir?

A) Eşit aralıklı B) Sıralama C) Dereceleme

D) Sınıflama E) Eşit oranlı

7

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

İş birliğine dayalı bir öğrenme uygulamasında gruplar

öğrencilerin soyadlarının baş harfleri kullanılarak oluşturulmuştur.

Bu uygulamadaki gruplara ayırma, bir ölçme işlemi olarak kabul

edilirse kullanılan ölçek türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıralama B) Eşit oranlı

C) Sınıflama D) Dereceleme

E) Eşit aralıklı

8

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi

Kenan DALARDIÇ

İş birliğine dayalı bir öğrenme uygulamasında gruplar

öğrencilerin soyadlarının baş harfleri kullanılarak oluşturulmuştur.

Bu uygulamadaki gruplara ayırma, bir ölçme işlemi olarak kabul

edilirse kullanılan ölçek türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıralama B) Eşit oranlı

C) Sınıflama D) Dereceleme

E) Eşit aralıklı

8

Akhisar Anadolu Öğretmen Lisesi