Döviz , Döviz Piyasası ve Döviz Kurunun Belirlenmesi

Döviz ,Döviz ,Döviz Piyasası ve Döviz Piyasası ve

Döviz Kurunun Döviz Kurunun BelirlenmesiBelirlenmesi

DÖVİZYabancı ülke paralarına ve bu para ile ifade edilen ödeme araçlarına döviz denir.Bir ülkenin milli parasının yabancı ülkelerin paraları ile değiştirildiği piyasaya döviz piyasası denir.

Döviz KuruDöviz kuru, yabancı bir ülke parasının milli para cinsinden ifadesidir.1$=1.51 TL ve 1€ = 2.01 TL

Bir yabancı paranın, diğer bir yabancı para cinsinden değeridir. 2.01 TL/1.51 TL =1.331€ = 1.33 $

Nominal ve Reel Döviz Kurları

Uluslararası ticaret uluslararası fiyatlardan etkilenir.İki çeşit uluslararası fiyat söz konusudur. Nominal Döviz KuruReel Döviz Kuru

Nominal Döviz Kuru; yabancı para biriminin, ulusal para birimi cinsinden değeridir. 1 ABD Doları = 1.5 TL.

Ya da, ulusal paranın yabancı para cinsinden değeridir. 1 TL = 0.66 ABD Doları

Reel Döviz Kuru; iki ülkenin mallarının göreli fiyatıdır. 1 ton buğday Türkiye’de 400 TL iken ABD’de 200 $ ise, bu durumda tüccar bir ton buğdayı Türkiye yerine ABD’den alırsa (200$x 1.5 TL =) 300 TL ödeyecek demektir.

Bu durumda, Nominal döviz kuru = 1.5 TL iken, Reel döviz kuru = 2 TL’dir. Bu ilişki formülle gösterildiğinde,

Reel Döviz Kuru (R) = e x P/P* e : nominal döviz kurunu, P* : yabancı malın fiyatını P : yerli malın fiyatını göstermektedir.

R = 1.5 ( 400 TL / 300 TL)R = 2 TL = 1 $

Türkiye’de enflasyonun gerilediği ve fiyatların % 10 oranında düştüğü varsayıldığında, 1 ton buğdayın fiyatı 360 TL’ye düşecektir. Bu durumda Reel Döviz Kuru: 1.5 TL x (360 TL/ 300 TL) = 1.8 TL olacaktır.

Enflasyon düşüşünün daha da devam ettiği ve 1 ton buğdayın fiyatının 280 TL’ye gerilediği varsayıldığında ;

Reel döviz kuru : 1.5 TL x (280 TL/ 300 TL) = 1.4 TL olacaktır.Böyle bir ortam ortaya çıktığında, bu kez Amerikalıların 1 ton buğdayı Türkiye’den alması uygun olacaktır (nakliye giderinin olmadığı varsayılmıştır). Bu durumda ABD, gerçek durumunu yansıtmayan nominal döviz kurunu değiştirmeye yönelecek ve örneğin 1 dolar = 1.4 TL’lik nominal döviz kurunu kabul edecektir.

Döviz Kuru

Nominal döviz kuru yurtiçinde üretilen malların yabancı mallara göre ucuzlayıp pahalılaştığı konusunda bilgi vermemektedir. Bundan dolayı, ekonomik analiz açısından, reel döviz kuru kavramı, ülkeler arasındaki enflasyon (nispi fiyat) farklılıklarını göz önüne alacak şekilde hesaplanarak bir ülkenin dış ticaretinde rekabet gücünü belirlediği için daha fazla önem taşımaktadır. Fakat, para otoritelerinin kontrol aracı nominal döviz kurudur. Çünkü nominal döviz kurunu yönetmek genellikle daha esnektir ve reel döviz kuru üzerinde doğrudan etkisi daha fazla olmaktadır.

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Sabit kur yöntemi Esnek kur yöntemi

olmak üzere başlıca iki yöntem vardır.

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Sabit kur yöntemi; bir ülkenin kendi parasını belirli bir pariteyle yabancı paralara karşı sabitlemesi demektir. Sabit kur yönteminde, döviz kuru Merkez Bankası tarafından belirlenmekte ve Merkez Bankası belirlediği döviz kuru üzerinden döviz satmakta ve satın almaktadır.

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Böyle bir sabitleme, kurun belirli bir süre aynı değerde tutulmasını sağlar.

Sabit döviz kuru sisteminde nominal döviz kurunun yükseltilmesine devalüasyon, nominal döviz kurunun düşürülmesine revalüasyon denir.

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Esnek kur; nominal döviz kurunun piyasada döviz arz ve talebi tarafından belirlenmesidir. Bu uygulamada döviz kuru döviz arz ve talebini eşitleyen düzeyde oluşmakta ve dolayısıyla da döviz arzı ve talebi değiştiğinde döviz kuru da değişmektedir.

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2,00

2,20

0

$ ‘ın

TL

cins

inde

n fiy

atı

Q2

$ arzı

$ Miktarı

$ Talebi

Q1

b

a

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Döviz kurunun, döviz talebinin artması sonucu yükselmesine ulusal paranın değer kaybetmesi denir. Döviz kurunun, döviz arzının artması sonucu düşmesine ulusal paranın değer kazanması denir. Ulusal paranın değer kazanması ihracat fiyatını artırırken ithalat fiyatını düşürerek, dış ticaret dengesi üzerine negatif etkisi olmaktadır. Ulusal paranın değer kaybetmesi ihracat fiyatını düşürürken ithalat fiyatını artırarak, dış ticaret dengesi üzerine pozitif etkisi olmaktadır.

Türkiye’de Nominal Döviz Kurunda Meydana Gelen Gelişmeler

Döviz Kuru

0.0000

0.2000

0.4000

0.6000

0.8000

1.0000

1.2000

1.4000

1.6000

1.8000

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Genel olarak, daraltıcı ve genişletici para politikası üzerinde durulmaktadır. Daraltıcı para politikası sonucunda nominal para arzının düşürülmesi reel faiz oranını yükseltmektedir. Reel faiz oranının artması sonucunda yabancı sermaye girişi olmakta ve ulusal paranın değeri artmaktadır. Ulusal paranın değer kazanması ihracatı olumsuz etkilemekte ve toplam gelir azalmaktadır:

DÖVİZ TALEBİNDE GELİŞMELERDöviz talebinde artış ve azalışa neden olan en önemli etkenler

Ülkenin milli gelirindeki (reel GSYİH’daki ) değişmeler

Göreli enflasyon oranı (yabancı ülkelerdeki enflasyon oranına göre söz konusu ülkedeki enflasyon oranı

Dış Borç ödemeleri ve/veya döviz kuru istikrarı için devletin döviz talebinde bulunması

Döviz kuru ile ilgili beklentiler

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2,00

2,20

0

$ ‘ın

TL

cins

inde

n fiy

atı

S$

$ MiktarıD$

a

Döviz Kurunun Belirlenmesi

D$1

Milli gelirin artmasıBir ülkede enflasyonun olmasıDevletin döviz talebinde bulunmasıDöviz kuru ile ilgili beklentiler

DÖVİZ ARZINDA GELİŞMELER

Döviz Arzında artış ve azalışa neden olan en önemli etkenler

İhracat yapılan ülkenin milli gelirindeki değişmeler

Göreli enflasyon oranı Göreli faiz oranı (yabancı

ülkelerdeki reel faiz oranına göre söz konusu ülkedeki reel faiz oranı)

Döviz kuru ile ilgili beklentiler

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2,00

2,20

0

$ ‘ın

YTL

cin

sind

en fi

yatı

S$

$ MiktarıD$

Döviz Kurunun Belirlenmesi

S$1

İhracat yapılan ülkelerin milli gelirlerinin artmasıTicaret yapılan ülkelerde enflasyonun daha fazla olmasıDış borçlanma veya yabancı sermayenin ülkeye gelmesi Bir ülkede reel faiz oranı, yabancı ülkelerdeki reel faiz oranından yüksekse

Döviz Kurunun Belirlenmesi

M↓⇒i↑⇒R↓⇒ EX↓⇒Y ↓

Burada M para arzını, i faiz oranını, R döviz kurunu, EX ihracatı ve Y ülkenin gelir düzeyini ifade etmektedir.