View
3
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
ความสมพนธในระบบนเวศ
ปจจยและรปแบบความสมพนธของสงมชวต ตางกนอยางไร
ปจจยและรปแบบความสมพนธของสงมชวต ตางกนอยางไร
ปจจยและรปแบบความสมพนธของสงมชวต ตางกนอยางไร
ความสมพนธในระบบนเวศ
• แบงเปน
- ความสมพนธระหวางสงมชวต กบ ปจจยทางกายภาพ
- ความสมพนธของสงมชวต กบปจจยทางชวภาพ
ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพ
อะไร คอ ปจจยทางกายภาพ ???
คอสงตางๆ ทไมมชวต เชน อากาศ อณหภม ความชน คาความ
เปนกรด-เบส ฯลฯ
นกเรยนลองพจารณาปจจยทางกายภาพตอไปนวามผลตอการด ารงชวตของสงมชวตอยางไร
• อณหภม
• แสง
• ความชน
• แกส
• ดน
• แรธาต
• เสยง
• ความเปกรด-เบส
ตวอยาง : ความสมพนธของสงมชวตกบอณหภม
• มผลตอสงมชวตดงน
- มผลตอการควบคมการเจรญเตบโตการสบพนธการแพรกระจายพนธ
- การปรบตวดานโครงสราง
- การปรบตวดานพฤตกรรม
ความสมพนธของสงมชวต กบปจจยทางชวภาพ
ใหนกเรยนพจารณา ส านวนไทยตอไปนวาสงมชวตเหลานมความสมพนธแบบใดความสมพนธดงกลาวกอใหเกดผลดผลเสยตอสงมชวตเหลานนอยางไร
- นกเอยงเลยงควายเฒา
- แมงกะซอนตกน าปลาตอด
- มองเหนผงวนเวยนเฝาเปลยน เชยชมเกสรดอกไม
ความสมพนธของสงมชวต กบปจจยทางชวภาพ
รปแบบความสมพนธ สญลกษณ ตวอยางสงมชวต
1. ภาวะพงพากน (mutualism)
2. การไดประโยชนรวมกน (protocooperation)
3. ภาวะองอาศย (commensalism)
4. การลาเหยอ (predation)
5. ภาวะปรสต (parasitism)
6. ภาวะแกงแยงแขงขน (competition)
นกเรยนลองพจารณาดวาความสมพนธของสงมชวตกบสงมชวตในโลกจะแบงไดกลกษณะ
โดยปกตความสมพนธของสงมชวตดวยกนมหลากหลายรปแบบ โดยนยมใชสญลกษณแทนความสมพนธแบบตาง ๆ เพอใหเขาใจ ไดงาย โดย + แทน การไดประโยชน - แทน การเสยประโยชน 0 แทน แทนการไมได ไมเสยประโยชน
ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ
• พบวาสามารถแบงความสมพนธ ได 4 ลกษณะ คอ
1. ความสมพนธทไดประโยชนทงสองฝาย สญลกษณแทนดวย (+,+) เรยกวา Symbiosis ม ภาวะพงพา การไดประโยชนรวมกน และภาวะองอาศย
2. ความสมพนธทฝายหนงไดประโยชนอกฝายเสยประโยชน (+,-)
เรยกวา antagonism ม การลาเหยอ ปรสต
3. ความสมพนธทตางฝายตางเสยประโยชน (-,-)
competition ม ภาวะแกงแยงแขงขน
4. ความสมพนธแบบฝายหนงไดประโยชน อกฝายไมไดเสยประโยชนใด (+,0) ม ภาวะมการยอยสลาย
ความสมพนธทไดประโยชนทงสองฝาย สญลกษณแทนดวย (+,+)
แบงเปน 2 ชนดคอ
1. ภาวะพงพาอาศย (Mutualism)
2. ภาวะไดประโยชนรวมกน (Protocooperation)
ภาวะพงพาอาศย (Mutualism)
• เปนภาวะทตางฝายตางไดประโยชน โดยสองฝายตอง
อยรวมกนชวคราวหรอตองอยรวมกนตลอดไป โดย
ไมสามารถแยกจากกนได ถาแยกจากกนฝายใด ฝาย
หนง หรอทงสองฝายจะตาย เชน
สาหรายสเขยว กบ รา
สาหรายสเขยว กบ รา (lichen)
ไลเคน (lichen) เปนสงมชวต 2 ชนด ซงไดแก เหดราและสาหราย โดยมการอยรวมกนแบบพงพาอาศยกน เหดราจะไดความชนและกาซออกซเจนจากสาหราย และสาหรายกจะไดกาซคารบอนไดออกไซดเพอใชในการสงเคราะหดวยแสงจากเหดรา นอกจากนไลเคนยงสามารถใชเปนดชนวดมลพษทางอากาศได ไลเคนมรปแบบทส าคญ 3 แบบ
1. ครสโตส (crustose) ลกษณะเปนกลมเลกๆ หรอแผนแขงตดอยบนตนไม 2. โฟลโอส (foliose) ลกษณะคลายใบไม 3. ฟรทโคส (fruticose) ลกษณะเปนเสนหรอแตกกงกาน
สาหรายสเขยว กบ รา (lichen)
ไรโซเบยมกบปมรากถว
ไรโซเบยมแบงไดเปน 3 กลม คอ Rhizobium เปนกลมทเจรญเรว เกดปมกบถวอลฟลฟา ถวลนเตา และพชตระกลถวอน Bradyrhizobium เปนกลมทเจรญชา เกดปมกบถวเหลอง ถวพรา และถวในเขตรอนอน เปนประชากรกลมใหญของไรโซเบยมในประเทศไทย ประมาณ 99% Azorhizobiumเปนกลมทเกดปมกบล าตนพชตระกลถว และตรงไนโตรเจนเมออยเปนอสระได
อาณาจกร: แบคทเรย
ไฟลม: Proteobacteria
ชน: Alpha Proteobacteria
อนดบ: Rhizobiales
วงศ: Rhizobiaceae
สกล: Rhizobium
ไรโซเบยมกบปมรากถว
ไรโซเบยม (Rhizobium) เปนจนสของแบคทเรยทอยในปมรากของพชตระกลถว มรปรางไมแนนอน เปลยนแปลงตลอดวงชวต แหลงพลงงานของไรโซเบยมไดแก มอลโตส ซโครส กลโคสและแมนนทอลแตไมสามารถใชเซลลโลส แปงและเพกตนเปนแหลงพลงงานได [1] เมอมคารบอนมากเกนไป ไรโซเบยมจะสะสมอาหารในรป poly-3-hydroxybutyrate
(PHB) เพอน าไปใชในชวงมด ภาวะอดอยากหรอสภาวะทปมรากเรมชรา ใชออกซเจนเปนตวรบอเลกตรอน ถาอยในปมรากจะไดไนโตรเจนจากอากาศ ถาอยในอาหารเลยงเชอตองเตมไนโตรเจนลงในอาหารดวย แบงตามการเจรญในอาหารเลยงเชอเปน 2 กลมคอ พวกเจรญเรว เกดโคโลนภายใน 3-5 วน กบพวกเจรญชา เกดโคโลนภายใน 5-10 วน
• แบคทเรย Rhizobium กบรากพชตระกลถว
แบคทเรย จบแกสไนโตรเจนจากอากาศ เปลยนใหเปน
สารประกอบไนโตรเจนทพชใชประโยชนได แบคทเรย
ไดสารอาหารจากพช
แบคทเรย E. coli ในล าไสใหญคน
แบคทเรยไดอาหารและทอย มนษยไดจาการยอย
สลายกาอาหาร และสงเคราะหวตามน K และ B12
ภาวะไดประโยชนรวมกน
protocooperation (+ , +)
• เปนความสมพนธทสงมชวตสองชนดอยรวมกน โดยไดประโยชน
ทงสองฝายแตแยกกนอยได เชน
ดอกไม กบ แมลง
• โดยแมลงกนน าหวานจากดอกไม และแมลงชวยผสมเกสรใหกบ
ดอกไม
ควาย กบ นกเอยง
• นกไดอาหารพวกเหบหรอเหลอบ สวนควยสงเกตอนตรายจากนก เมอมศตรมาใกลนกจะบนหน
• มดด าพาเพลยไปวางไวตามยอดออนของตนไม เพลยดดน าเลยงจากตนไม มดด าดดน าเลยงจากกนเพลยมาเปนอาหารอกทหนง
มดด า กบ เพลย
ปเสฉวนกบดอกไมทะเล(sea anemone)
ปลาการตนกบดอกไมทะเล (ซแอนนโมน)
ดอกไมทะเลซงเกาะอยบนปเสฉวนชวยปองกนภยและพรางตวใหปเสฉวน สวนปเสฉวนชวยใหดอกไมทะเลเคลอนทหาแหลงอาหารใหมๆได
ปลาการตนจะอาศยดอกไมทะเลเปนทหลบภย หาอาหารและสบพนธ สวนดอกไมทะเลจะจบเหยอเปนอาหาร จากทปลาการตนลอเหยอเขามา เพราะดอกไมทะเลมหนวดจ านวนมา ปลายหนวดจะมเขมพษ เรยก Nematocyst
ภาวะองอาศย (Commensalism) (+ , 0)
• เปนภาวะทตางฝายตางไดประโยชน โดยสองฝายตอง
อยรวมกนชวคราวหรอตองอยรวมกนตลอดไป โดย
ไมสามารถแยกจากกนได ถาแยกจากกนฝายใด ฝาย
หนง หรอทงสองฝายจะตาย เชน
ฉลามกบเหาฉลาม เหาฉลามมอวยวะส าหรบยดเกาะ
(Sucker) กบฉลาม ไมกออนตรายกบฉลาม
ภาวะองอาศย (Commensalism) (+ , 0)
ภาวะลาเหยอ (predation) (+ , -)
• เปนความสมพนธของสงมชวต 2 ชนด ฝายหนงเปน ผลา (predator) กนหรอลาอกฝายหนง เหยอ (prey) เชน แมวกนหน งกนกบ กบกนแมลง
ภาวะปรสต (parasitism) (+ , -)
• เปนภาวะเปนการของสงมชวต 2 ชนดโดยฝายหนงได ประโยชน เรยกวา ปรสต (parasite) ฝายหนงเสยประโยชน เรยกวา ผถกอาศย (host) อยรวมกน เชน กาฝาก พยาธ มทงปรสตภายนอก
(ectoparasite) เชน เหา เหบ หมด ไร และปรสตภายใน (endoparasite) เชน พยาธปากขอ พยาธตวตด พยาธใบไม
ภาวะปรสต (parasitism) (+ , -)
กาฝาก พยาธ
ภาวะแกงแยงแขงขน (competition) (- , -)
• เปนภาวะสงมชวตตางฝายตางแกงแยง ท าใหเสย
ประโยชนทง 2 ฝาย ซงการแกงแยงระหวางสงมชวตชนดเดยวกน หรอตางชนดกน เชน ตนไมและสตวแยง
ออกซเจนในเวลากลางคน
ภาวะแกงแยงแขงขน (competition) (- , -)
ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (Antibiosis) (0 , -)
• หมายถง การอยรวมกนของสงมชวตทฝายใดฝายหนงหลงสารมายบยงการเจรญของแบคทเรยสาหรายสเขยวแกมน าเงน บางชนดหลงสารพษ เรยกวา hydroxylamine ท าใหสตวน าในบรเวณนนไดรบอนตราย
Recommended