มาตรฐานการติดตั้งงานไฟฟ้า ·...

มาตรฐานการตดิตัง้งานไฟฟ้า

เน้ือหา

การติดตั้งไฟฟ้าภายในอาคารและในโรงงาน

การติดตั้งไฟฟ้าภายนอกอาคาร

การติดตั้งไฟฟ้าในพื้ นท่ีอนัตราย

การติดตั้งระบบไฟฟ้าใตดิ้น

การตรวจสอบและแกไ้ขขอ้บกพร่องของระบบและอุปกรณไ์ฟฟ้า

การติดตั้งไฟฟ้าภายในอาคารและในโรงงาน

ความรูเ้บ้ืองตน้สาํหรบัการติดตั้งไฟฟ้าภายในอาคารและในโรงงาน

เคร่ืองมือใชใ้นงานติดตั้งไฟฟ้าภายในอาคารและในโรงงาน

วสัดุอุปกรณท่ี์ใชใ้นงานติดตั้งไฟฟ้าในอาคารและในโรงงาน

สายไฟฟ้า

อุปกรณต์ดัตอนและป้องกนัไฟฟ้าในอาคารและในโรงงาน

การเดินสายไฟฟ้า

การตดิตัง้ไฟฟ้าภายในอาคารและในโรงงาน

ไฟฟ้าเป็นพลงังานท่ีมีความสาํคญัต่อมนุษยม์ากท่ีสุด

พลงังานหน่ึง สงัเกตไดจ้ากส่ิงของเคร่ืองใช ้เคร่ืองอาํนวยความ

สะดวกต่าง ๆ ลว้นอาศยัพลงังานไฟฟ้าแทบทั้งส้ิน การศึกษาเร่ือง

การติดตั้งไฟฟ้าภายในบา้นมีความสาํคญัและจาํเป็นสาํหรบัทุกคน

เน่ืองจากทาํใหส้ามารถใชเ้คร่ืองมือเคร่ืองใชไ้ดอ้ยา่งถกูตอ้ง มี

ประสิทธิภาพ และสามารถนําพลงังานไฟฟ้าไปใชป้ระโยชน์ในขั้น

พื้ นฐานได ้ซ่ึงจะเป็นการประหยดัค่าใชจ้า่ยภายในบา้น การติดตั้ง

ไฟฟ้าภายในบา้นมีรายละเอียดครอบคลุมหวัขอ้ดงัต่อไปน้ี

ความรูเ้บ้ืองตน้เก่ียวกบัการตดิตัง้อุปกรณไ์ฟฟ้า

ภายในบา้น

ความหมายของการตดิตัง้อุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้น

พจนานุกรมฉบบัราชบณัฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใ้หค้วามหมายของคาํวา่

ติดตั้ง หมายถึง ประกอบเขา้ดว้ยกนัเพ่ือใหใ้ชก้ารได ้(ราชบณัฑิตยสถาน, 2545 : 464)

ซ่ึงการประกอบเป็นการเอาช้ินส่วนต่าง ๆ มารวมหรือคุมกนัเขา้เป็นรปูร่างตามท่ีตอ้งการ

(ราชบณัฑิตยสถาน, 2545 : 653)

ดงัน้ัน การติดตั้งไฟฟ้าภายในบา้น หมายถึง การนําเอาช้ินส่วนต่าง ๆ ท่ีเป็น

วสัดุ อุปกรณ์ไฟฟ้าประเภทใหแ้สงสวา่งมารวมกนัเป็นรปูร่างตามท่ีตอ้งการ และสามารถ

ทาํงานได ้โดยการติดตั้งไฟฟ้าภายในบา้น ครอบคลุม การเดินสายไฟฟ้าภายในบา้น การ

ติดตั้ง คตัเอาตห์รือสะพานไฟ การติดตั้งเตา้รบั การติดตั้งหลอดไส ้การติดตั้งสวติช์

การติดตั้งหลอด ฟลอูอเรสเซนต ์การตรวจสอบการทาํงานและทดลองใชง้าน

ความสาํคญัและประโยชนข์องการตดิตั้งอุปกรณ์

ไฟฟ้าภายในบา้น

ปัจจุบนับา้นเรือนมคีวามจาํเป็นตอ้งใชก้ระแสไฟฟ้า เพ่ือใหเ้กิดแสง

สวา่ง และใชก้บัเคร่ืองใชไ้ฟฟ้าท่ีส่งผลออกเป็นพลงังานอ่ืน ๆ อีกมากมาย

เช่น พลงังานความรอ้น และพลงังานกล เป็นตน้ ดงัน้ันการติดตั้งไฟฟ้า

ภายในบา้นจงึเป็นส่ิงท่ีตอ้งดาํเนินการเพ่ือใหบ้า้นเรือนมแีสงสวา่ง และเป็น

จุดเช่ือมต่อใหก้บัเคร่ืองใชไ้ฟฟ้าท่ีนํามาใชก้ารอาํนวยความสะดวกต่าง ๆ

ภายในบา้น

การเช่ือมโยงไฟฟ้าภายในบา้น

หลกัการตดิตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้น

การปฏิบติังานเก่ียวกบัการติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้น ควร

คาํนึงถึงส่ิงต่อไปน้ี

1 ความปลอดภยั เช่น ตอ้งรูจ้กัเลือกสายไฟฟ้าใหถ้กูตอ้งกบัชนิดของ

อุปกรณไ์ฟฟ้า ตอ้งเลือกวสัดุอุปกรณไ์ฟฟ้าท่ีมีคุณภาพ หรือมีมาตรฐาน

อุตสาหกรรม (มอก.) เพ่ือใหเ้กิดความคงทน แข็งแรง ปลอดภยัในการใช้

ไฟฟ้า

2 ความประหยดั เช่น ตอ้งเผ่ือระยะขนาดความยาวสายไดถ้กูตอ้ง จดัวาง

อุปกรณเ์หมาะสม ทาํงานไมล่่าชา้ รูจ้กัเลือกใชอุ้ปกรณไ์ฟฟ้าท่ีมีคุณภาพ

และราคาไมแ่พงเกินไป

3 ความเป็นระเบียบเรยีบรอ้ย เช่น ตอ้งเดินสายไฟฟ้าใหเ้รียบรอ้ยสวยงาม

โดยติดตั้งอุปกรณแ์ละเขา้หวัสายใหเ้ป็นระเบียบ การเดินสายไฟฟ้าและการ

ต่อสายไฟฟ้าเขา้ดว้ยกนั ตอ้งเรียบรอ้ย เหมาะสมและถูกตอ้งตามมาตรฐาน

การติดตั้งไฟฟ้า สาํหรบัประเทศไทยเป็นไปตามกฎขอ้บงัคบัของการไฟฟ้า

ส่วนภมูภิาค หรือการไฟฟ้านครหลวง

4 ความเหมาะสม ตอ้งติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าใหเ้หมาะสมกบัตาํแหน่งและ

ตรงกบัความตอ้งการของผูใ้ช ้ทั้งน้ีควรเผ่ือขนาดสายใหโ้ตเพ่ือการใชไ้ฟฟ้า

เพ่ิมเติมในอนาคต

กฎและขอ้บงัคบัของการไฟฟ้าท่ีเก่ียวขอ้งกบัการ

เดินสายและตดิตัง้อุปกรณ์

โดยมีขอ้กาํหนดการติดตั้งตามกฎการเดินสายและติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าของ

การไฟฟ้าดงัน้ี

1 ขอ้กาํหนดการเดินสาย อนุญาตใหใ้ชไ้ดก้บัการเดินสายภายในอาคารทัว่ไป ยกเวน้

ท่ีระบุวา่หา้มใชใ้นเร่ืองน้ัน ๆ โดยสายไฟฟ้าท่ีใชจ้ะตอ้งเหมาะสมกบัสภาพท่ีติดตั้งดว้ย

สายท่ีใชเ้ดินสายลกัษณะน้ีจะใชส้ายหุม้ฉนวน มีเปลือก เชน่ สาย VAF

2 การเดนิสายผา่นผนังหรอืส่ิงก่อสรา้ง ตอ้งมีการป้องกนัความเสียหาย

เน่ืองจากฉนวนหรือเปลือกนอกถกูบาดดว้ยส่ิงแหลมคม กรณีเจาะทะลุผนัง

แลว้มีตะปเูหล็กหรือขอบผนังมีคม เช่น สงักะสี กระเบ้ือง จะตอ้งใชว้สัดุท่ีไมม่ี

คมห่อหุม้ไว ้เช่น ปลอกพลาสติก PVC หรือขอบยาง เพ่ือไมใ่หส่ิ้งมีคม

เหล่าน้ีบาดเปลือกสาย

3 ส่ิงจบัยดึเพ่ือติดตั้งตอ้งทาํดว้ยวสัดุท่ีไมท่าํใหฉ้นวนหุม้สายชาํรุดระยะห่าง

ระหวา่งจุดจบัยดึไมเ่กิน 20 เซนติเมตร วสัดุท่ีใชจ้บัยดึสายในการเดินสาย

แบบน้ี คือเข็มขดัรดัสาย ซ่ึงไมท่าํใหส้ายชาํรุด ระยะตามความเหมาะสมแต่

ไมเ่กิน 20 เซนติเมตร

4 การตอ่และการแยก ใหท้าํไดเ้ฉพาะในกล่องสาํหรบังานไฟฟ้า (BOX)เชน่กล่อง

สาํหรบัจุดต่อไฟฟ้าของสวิตชห์รืออุปกรณ ์กล่องต่อสาย กล่องแยกสาย และกล่องอ่ืน ๆ

ท่ีติดตั้งเพ่ือวตัถุประสงคใ์นการเดินสาย การเดินสายลกัษณะน้ีหา้มต่อสายโดยไมใ่ช ้

กล่องต่อสาย ถา้ตอ้งการต่อตอ้งต่อในกล่องต่อสาย แผงไม ้แป้นไม ้หรือกล่องสวติช ์

เตา้รบั

5 ขนาดสายท่ีใชเ้ดนิเกาะผนัง ถา้เป็นสาย VAF ทองแดงหุม้ฉนวน พีวีซี ตาม มอก.

11-2531

6 อณุหภมิูตวันาํ 70 องศาเซลเซียส ขนาดแรงดนั 300 และ 750โวลต ์อุณหภมิู

โดยรอบ 40 องศาเซลเซียส ขนาดเบอรส์าย และคา่ทนกระแส

7 การเดนิสายใหติ้ดตัง้เรยีงเป็นชัน้เดยีว หา้มเดินซอ้นกนั

8 ไม่อนุญาตใหเ้ดนิสายบนผิวในในบริเวณท่ีอาจเกิดความเสียหายทาง

กายภาพ สถานท่ีอนัตราย นอกจากระบุไวเ้ป็นอยา่งอ่ืนในเร่ืองน้ัน

ขอ้ควรระวงัในการตดิตัง้อุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้น

การติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าภายในบา้นมีขอ้ควรระวงัเพื่อความปลอดภยั ดงัน้ี

1. การปฏิบัติงานควรคาํนึงถึงกฎความปลอดภัยไวก่้อนบริเวณท่ีปฏิบติังานควรมีผา้คลุมและ

พรมยางเพ่ือป้องกนัไฟฟ้าดูด และจะตอ้งมีผูป้ฏิบติังานอยา่งนอ้ย 2 คน ถึงแมว้า่งานนั้นจะใช้

เพียงคนเดียว ทั้งน้ีเพ่ือช่วยเหลือกรณีฉุกเฉิน ผูป้ฏิบติังานไม่ควรสวมใส่วตัถุท่ีเป็นส่ือไฟฟ้า

ทุกชนิด เช่น แหวน สร้อย อาจจะเกิดอนัตรายแก่ผูป้ฏิบติังานได้

2 เครื่ องมือท่ีชาํรดุไม่ควรนาํมาใช ้เลือกใชเ้คร่ืองมือใหถ้กูตอ้งกบังานเคร่ืองมือไฟฟ้า

ชนิดเคล่ือนยา้ยไดค้วรเลือกแบบมีสายดิน หรือโครงของเคร่ืองมือเป็นฉนวนอยา่งดี อยา่

ใชเ้คร่ืองมือขณะมือเปียก หรือยนือยูท่ี่เปียก

3 ปลัก๊ หวัเสียบ รอยเช่ือม หรือขอ้ต่อสายมกัเป็นสาเหตุหน่ึงใหท่ี้เกิดไฟฟ้าลดัวงจรได ้

จะตอ้งแน่ใจก่อนวา่อยูใ่นสภาพเรียบรอ้ยก่อนใชง้านเสมอ

4 ก่อนทาํงานกบัอปุกรณไ์ฟฟ้า จะตอ้งถือวา่อุปกรณทุ์กชนิดมีไฟฟ้าอยูจ่นกวา่จะได้

ดาํเนินการตรวจสอบแลว้วา่อุปกรณเ์หล่าน้ันไมมี่ไฟ

5 ถา้ตอ้งสวมถงุมือหนังหรือถุงมือยางกนัไฟขณะปฏิบติังาน ตอ้งตรวจดวูา่

มีรรูัว่หรือไม่

6 กรณีท่ีจาํเป็นตอ้งติดตัง้ไฟฟ้า ใกลก้บัส่วนท่ีมีไฟและถา้ไมส่ามารถตดั

กระแสไฟฟ้าไดท้ั้งหมด ขณะปฏิบติังานถา้จะปลอดภยัยิ่งข้ึนควรคลุมดว้ยผา้

ฉนวนไฟฟ้า (ผา้ยาง) หรือพนัเทปหุม้ฉนวนแยกออกจากจุดท่ีทาํงานกอ่นเสมอ

7 จดุตอ่ตา่ง ๆ การพนัเทปหุม้ฉนวน ทุกจุดตอ้งมีความมัน่คง แข็งแรงตรวจสอบอีก

ครั้งก่อนจะทาํการปิดฝากล่อง หรือแป้นยดึอุปกรณ์

8 ถา้เป็นการติดตัง้ไฟฟ้าเพ่ิมเติมภายในบา้นควรยกสะพานไฟหรือ คตัเอาตล์ง

เสียกอ่น และตอ้งตรวจสอบวงจรท่ีทาํการติดตั้งใหม ่จนแน่ใจวา่ถกูตอ้งแลว้จึงทาํการ

จา่ยกระแสไฟฟ้าเขา้ทดสอบ และการจา่ยกระแสไฟฟ้าทดสอบตอ้งต่อผ่าน สวิตชต์ดั

ตอน

อตัโนมติั ท่ีป้องกนัไฟฟ้าเกินกอ่นเขา้วงจรท่ีต่อใหม่

9 ไม่ควรรบีรอ้นจา่ยกระแสไฟฟ้าเขา้วงจร ตอ้งมีการตรวจสอบวงจรไฟฟ้าท่ีทาํการ

ติดตั้งใหมเ่สียก่อน การตรวจสอบใหต้รวจสอบดว้ยเคร่ืองมือวดัทางไฟฟ้า(มลัติมิเตอร)์

จนแน่ใจวา่ งานติดตั้งใหมไ่มล่ดัวงจร จึงทาํการจา่ยกระแสไฟฟ้าเขา้วงจร

10 เม่ือทดสอบวงจรไม่ทาํงาน หรือเกิดลดัวงจรตอ้งมีสติใหย้กสะพานไฟฟ้าลง แลว้ทาํ

การตรวจสอบการต่องวงจรใหม่อีกครั้ง

เครือ่งมือและอุปกรณท์ัว่ไปท่ีใชใ้นการตดิตัง้อุปกรณ์

ไฟฟ้าภายในบา้น

เคร่ืองมือสาํหรบังานชา่งไฟฟ้ามีใหเ้ลือกใชม้ากมาย ถา้เลือกใหถ้กูตอ้ง

เหมาะสมกบังาน จะชว่ยลดอุบติัเหตุต่าง ๆ ท่ีอาจเกิดข้ึนขณะปฏิบติังาน และทาํใหง้าน

เสร็จเร็วงานเรียบรอ้ย มีคุณภาพ เคร่ืองมือและอุปกรณท่ี์ใชใ้นการติดตั้งไฟฟ้าภายใน

บา้นมีรายละเอียด ดงัน้ี

ค้อนเดินสายไฟ ใชส้าํหรบัตอกตะปยูดึเข็มขดัรดัสายไฟฟ้ามีลกัษณะเหมือนคอ้นตีเหล็ก

แต่มีขนาดเล็กกวา่

คอ้นชา่งไม ้ ใชต้อกตะปหูรือหรือตอกเหล็กนํา หรือใชง้ดัหรือร้ือ แป้นไม้

คีมรวม จะใชส้่วนปากคีมบีบหรือจบังาน มีคมตดัดา้นขา้งสามารถตดัสายท่ีมีขนาดใหญ่

ได้

คีมตดั ใชส้าํหรบัตดัสายไฟฟ้า เพราะมีปากคีบคมบางชนิดใชส้าํหรบัปอกสายไฟไดด้ว้ย

คีมปากแหลม ใชส้าํหรบังานท่ีไมต่อ้งใชแ้รงงานมากและพ้ืนทาํงานแคบ ดา้มคีมจะหุม้

ดว้ยฉนวนไฟฟ้า เรียกอยา่งหน่ึงวา่ คีมปากจ้ิงจก หรือคีมปากยาว

มีดปอกสาย ใชค้วัน่หรือปอกสายไฟฟ้า อาจใชค้ตัเตอรแ์ทนก็ไดใ้บมีดควรมีความคม

ไขควงแฉก ใชก้บัหวัสกรหูรือตะปเูกลียวท่ีทาํร่องไขวก้นัเป็นส่ีแฉก เพราะปลายไขควง

เป็นส่ีแฉก

ไขควงแบน ใชไ้ขสกรท่ีูเป็นร่องทางยาวเวลาใชใ้หส้งัเกต ความหนาและความกวา้งของ

ปลายไขควง ใหพ้อดีกบัร่องหวัสกร ูปลายไขควงแบนเรียบบางครั้งเรียกวา่ ไขควง

ธรรมดา

สวา่นเจาะปนู ใชเ้จาะปนู ขนาดจะใหญ่และมีกาํลงัมาก การใชเ้วลาเจาะปนูตอ้งปรบัไป

ตาํแหน่งเจาะปนู สวา่นจะเจาะโดยใชร้ะบบกระแทก ดอกสวา่นตอ้งใชด้อกเจาะปนู

เท่าน้ัน

สวา่นใชแ้บตเตอรรี่ เป็นสวา่นท่ีใชแ้บตเตอร่ี เคล่ือนยา้ยสะดวก ไมต่อ้งเสียบปลั๊ก จะใช้

กบัหวัขนัสกรแูบบส่ีแฉกเพ่ือขนัยดึตะปเูกลียว กอ่นใชต้อ้งชารต์แบตเตอร่ีใหเ้ต็ม

สวา่นเจาะไม ้ใชเ้จาะไม ้แบ่งเป็นตวัสวา่นและดอกสวา่น ขนาดจะมีขนาดเล็ก ใช้

กาํลงัไฟฟ้าไมม่าก ดอกใชช้นิดเจาะไม ้หรือเหล็ก

มลัติมิเตอร ์เป็นเคร่ืองวดัไฟฟ้าอเนกประสงค ์สามารถวดัไดท้ั้งแรงดนัไฟฟ้า

กระแสไฟฟ้า ความตา้นทานทั้งไฟฟ้ากระแสตรงและสลบั ในงานติดตั้งไฟฟ้า จะใช้

มลัติมิเตอรใ์นการตรวจเช็คการลดัวงจร สายขาดหรือหลอดขาด

บกัเตา้ ใชส้าํหรบัตีเสน้ กอ่นตอกตะปเูดินสายไฟฟ้าลกัษณะเป็นกล่องใส่ดา้ยสี เวลาใช้

ดึงเสน้ดา้ยข้ึนแลว้ปล่อย เสน้ดา้ยจะตกกระทบกบัพ้ืนเกิดเป็นรอยเสน้

เลื่ อยตดัเหลก็ ใชส้าํหรบัตดัท่อท่ีเป็นโลหะ หรือท่อพลาสติกใชส้องแบบคือ แบบเล่ือยมือ

และแบบเล่ือยโกรก ใชก้บังานท่ีมีความละเอียดสงู

บนัไดอลมิูเนียม เป็นบนัไดทาํดว้ยอลมิูเนียม มีขนาดเบาเคล่ือนยา้ยงา่ย ใชปี้นท่ีสงู

สาํหรบัเดินสายหรือติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้า

เหลก็นาํศนูย ์ใชส้าํหรบัตอกทาํจุด เพ่ือใชส้วา่นเจาะ หรือทาํเคร่ืองหมาย หรือใชต้อก

นําผนังคอนกรีตกอ่นตอกเข็มขดัรดัสาย แต่ถา้เป็นผนังไมก็้ไมจ่าํเป็นตอ้งตอก

นํา

ไขควงทดสอบไฟ ใชต้รวจสอบกระแสไฟฟ้า มีลกัษณะเหมือนไขควงปากแบนแต่มีการ

เช่ือมต่อกบัหลอดไฟฟ้าดา้นในปลายไขควงจะแบน ขนาดเล็กใชข้นัขั้วบลัลาสต ์หรือ

ลกูเต๋าต่อสายไดด้ว้ย

ตลบัเมตร ใชว้ดัระยะ เพ่ือประมาณสายไฟฟ้า มีหลายขนาดเชน่2,3 หรือ 5 เมตร

ฟุตเหล็ก ใชร้่วมกบัดินสอในการขีดเสน้ระยะสั้นๆในการเดินสายไฟฟ้า

แบบฝึกหดั

จงตอบคาํภามตอ่ไปน้ี

จงอธิบายความสาํคญัและประโยชน์ของการติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้น ?

จงอธิบายหลกัการติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้นมีอะไรบา้ง ?

จงบอกกฎและขอ้บงัคบัของการไฟฟ้าท่ีเก่ียวขอ้งกบัการเดินสายและติดตั้ง

อุปกรณโ์ดยละเอียด ?

จงอธิบายขอ้ควรระวงัในการติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้นมีอะไรบา้ง ?

จงบอกเคร่ืองมอืและอุปกรณท์ัว่ไปท่ีใชใ้นการติดตั้งอุปกรณไ์ฟฟ้าภายในบา้น 5

อยา่งพรอ้มอธิบายการใชง้าน ?