5. Doziranje u Kineziterapiji

Doziranje u kineziterapiji

Doziranje je neophodno u svim fizičkim aktivnostima, posebno kod terapeutskih vježbi.

Doziranjem sprečavamo nastanak određenih oštećenja poštujući princip” primum non nocere”

Neophodno je poznavanje opšteg stanja organizma (kardiovaskularni sistem, neurološki sistem, psihička spremnost, motivacija, zanimanje pacijenta, socijalni status, bavljenje sportom itd.)

Potrebna je analiza svakog pokreta- poznavanje pripoja, koštane poluge, inervacije

Za postizanje cilja u kineziterapiji neophodno je poznavati:

Karakter vježbi

Početni položaj

Ocjenu mišićne snage

Doziranje

Karakter vježbi:

Prije KT tretmana informacija o snazi mišićnih grupa koje tretiramo ( MMT, dinamometrija)

Karakter vježbi:

Pasivne

Potpomognute

Aktivne

Aktivne sa otporom

Početni položaj-podjela prema poziciji

Ležeći ( na leđima i ventralni dekubitus)

Sjedeći položaj

Ležeći na boku

Stojeći položaj

Položaj u visu ( vratilo, švedske ljestve)

Početni položaj prema namjeni

Osnovni početni položaj

Izvedeni početni položaj

Dopunski početni položaj

Izvedeni početni položaji

Klečeći

Položaj u uporu

Sjedeći položaj sa skupljenim nogama

Ležeći sa skupljenim nogama u kuku i koljenima

Dopunski početni položaji

Četveronožni položaj

Položaji koji iziskuju potrebu podmetanja udlaga i drugih pomagala (korektivni položaji)

Doziranje u KT Opšti pokazatelji doziranja ( kardiovaskularna i respiratorna funkcija) - domen ljekara

Specifični elementi doziranja su: (fizioterapeut)

Početni položaj

Progresivno opterećenje

Amplituda pokreta

Tempo pokreta

Vrijeme trajanja pokreta

Broj ponavljanja

Dužina poluge

Ugao djelovanja mišićne zglobne poluge

Stepen zamorenosti mišića prije KT procedura

Stepen pripremljenosti kroz druge fizikalne procedure

Kontrola doziranja se vrši analizom sljedećih parametara:

Analiza terapijskog pokreta

Direktno posmatranje reakcije pacijenta

Praćenje kasnih znakova tretmana

Znaci nedovoljnog opterećenja

Znaci optimalnog opterećenja

Znaci prevelikog opterećenja

Optimalno doziranje KT procedura

Posljednji pokreti su nešto sporiji

Preciznost pokreta opada

Pacijent čini veći napor pri izvođenju istih pokreta

Osjećaj lokalnog zamora

Znaci opšteg zamora ( ubrzan puls, ali dobro punjen, uz osjećaj potpunog udara)

Lako povišena TA

Znojenje

Ubrzan ritam disanja

Definišu se kao znaci fiziološkog zamora koji se manifestuju i kod zdravog čovjeka koji se umjereno zamori

Optimalno opterećenje je kada se ne pojavljuju znaci predoziranosti

neophodno za svakog terapeuta zbog provođenja plana terapije i liječenja

Preveliko opterećenjeAngažovanje tokom terapijskog pokreta

nepotrebnih mišićnih grupa

Pokreti koji se ponavljaju u određenom ritmu i u određenoj brzini postaju sve sporiji i netačniji

Podrhtavanje mišića koji izvode pokret u toku kontrakcije

Napinjanje i zaustavljanje disanja

Znojenje i kod pokreta koji po pravilu ne bi trebao da izazove reakciju znojenja ( ovdje je značajna ne samo komponenta opterećenja nego i emotivna komponenta)

Povišenje krvnog pritiska nesrazmjerno opterećenju

Ubrzanje pulsa koji je slabo punjen i mek

Hladan i ljepljiv znoj

Bljedilo kože

Pad krvnog pritiska

Pojava modrila na sluzokožama

Zadnji znaci su opasni znaci predoziranja i zahtijevaju odmah reviziju terap. plana i intervenciju ljekara

ZamorZamor predstavlja smanjenje funkcionalnih

sposobnosti pojedinih organa, sistema ili organizma u cjelini

Smanjenje funkcionalnih sposobnosti odnosi se na fizički i intelektualni rad a nastaje kao rezultat dugotrajnih, iscrpljujućih aktivnosti

Ukoliko čovjek i poslije osjećaja zamora nastavi sa umnim ili fizičkim opterećenjem nastaje stanje PREMORA.

Zamor se dijeli na lokalni i opšti

Podjela zamora po Tkalčev-u

Umni- intelektualni zamor

Senzorni zamor

Emocionalni zamor

Fizički zamor

Podjela prema vrsti opterećenja:

Akutni

Hronični

Jednokratan tjelesni napor može uzrokovati pojavu koja se ne može svrstati u oštećenja, ali koja je na gornjoj granici fizioloških događanja

Ovaj sindrom promjena nazivamo MIŠIĆNI PREMOR koji se manifestuje bolom i ometa dalju fizičku aktivnost.

Mišići su bolni na pritisak i pokrete

Nakon laganog zagrijavanja bol postepeno opada i na kraju nestaje te se može nastaviti fizička aktivnost.

Razlozi su fiziološke prirode- pri prvim treninzima ili fizičkim aktivnostima se otvara veliki broj kapilara, nakupljaju se otpadne materije ( mlječna kis. histamin).

One uslovljavaju bolno grčenje, kod težih oblika i lako povišenje TT.

Liječenje premora se svodi na odmor od jednog dana, a nakon toga se ponovno počinje sa fizičkom aktivnošću

Lako zagrijavanje dovodi do popuštanja grčenja arteriola, dolazi do detoksikacije otpadnih produkata mišićnog rada

Znojenje potpomaže eliminaciju nakupljene mlječne kiseline

Korisne su male doze nesteroidnih antiinflamatornih lijekova

Ponavljani trening može dovesti do zamora

Fiziološki mehanizmi su isti kao kod akutnog premora, ali se smatra i drugi faktori

Dolazi do zamora na nivou neuromišićne spojnice, smanjenog izlučivanja acetilholina,povećanja propustljivosti ćel.membrana, povećanja nekih enzima (transaminaze, dehidrogenaza), pad K, skok Na u ćelijama.

Na nivou CNS-a dolazi do iscrpljenja , funkcije kontrole nad periferijom slabe, što se manifestuje simptomima zamora.

Psihički akutni, ali češće produženi stres je značajan faktor pojave zamora.

Subjektivni znaci zamora

Znaci koje pacijent sam registruje i saopštava terapeutu kao neprijatnost u toku vježbanja:

Osjećaj jačeg naprezanja nego obično

Zamor mišića koji se brzo javlja

Osjećaj pritiska u glavi

Treperenje u mišićima

Osjećaj muke

Vrtoglavice i nesvjestice

- Kod hraničnog zamora javljaju se i simptomi zamora CNS-a

Nesanica

Apatija

Gubitak apetita

Razdražljivost

Osjećaj klonulosti

Sanjivost

Smanjenje tjelesne težine

Hronični zamor se otklanja odmorom i promjenom sredine, a ukoliko se nastavi sa radom zamor može dovesti do većih tjelesnih oštećenja i bolesti.