View
6
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
1
2B. MEZOPOTAMYA, MISIR, İRAN, HİNT, ÇİN VE DOĞU
AKDENİZ UYGARLIKLARI
1. MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
2. MISIR UYGARLIĞI
3. İRAN UYGARLIĞI
4. HİNT UYGARLIĞI
5. ÇİN UYGARLIĞI
6. DOĞU AKDENİZ UYGARLIĞI
7. ORTA ASYA KÜLTÜR BÖLGELERİ
2
İlk Çağ uygarlıklarının dünya medeniyetine katkıları neler olabilir?
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Yazı ve alfabenin insanların yaşamındaki etkileri nelerdir?
3
Çivi Yazısı
Firavun
Hammurabi Kanunları
Kast
Mumyalama
Ziggurat
Karum
TEMEL KAVRAMLAR
Yanda verilen kavramlar size neleri
çağrıştırmaktadır?
4
Aşağıdaki sözleri okuyarak altında verilen soruları cevaplayınız.
Çağdaş uygarlığı anlayabilmek, kavrayabilmek dünya üzerindeki eski
uygarlıkları, bütün insanlığın ilk uygarlıklarını doğru tanıyabilmekle mümkündür
Atatürk’ün yukarıdaki çağdaş uygarlık tanımından neler anladığınızı
arkadaşlarınızla tartışınız.
5
KÜLTÜR VE UYGARLIK
Kültür; bir milletin geçmişten günümüze getirdiği
maddi ve manevi değerlerdir. Kültürel değerlerin
göç, savaş, ticaret gibi yollarla dünyanın farklı
bölgelerine taşınmasıyla kültürler arası etkileşim
meydana geldi. Bunun sonucunda zaman
içerisinde uygarlık adı verilen milletler arası ortak
değerler oluştu.
6
İklim uygarlıkların oluşumu ve yayılışında oldukça etkili oldu. İnsanlar ilk
çağlardan itibaren verimli tarım alanlarını, su kenarlarını yerleşim yeri
olarak seçtiler ve buralarda ilk uygarlıkların temellerini attılar.
Mısır hiyografilerinde tarım
7
Uygarlıkların oluşumunda siyasi ve sosyal koşullar da etkili oldu. Bir
uygarlığın ortaya çıkabilmesi için öncelikle siyasi otoritenin toplumun
huzurunu ve güvenliğini sağlaması gerekir. İnsanlar ancak siyasi gücün
sağladığı huzur ortamında yeteneklerini kullanma ve geliştirme imkanı
bulurlar.
8
Uygarlığın doğuşunu hazırlayan önemli faktörlerden bir diğeri de
ekonomidir. İlk Çağ’dan itibaren uygarlıklar, genellikle toprağı işlemesini
bilen insan toplulukları tarafından kuruldu. Bu topluluklar üretimi
arttırmak için yeni yöntemler geliştirip hayvanları evcilleştirdiler ve hayatı
kolaylaştıracak çeşitli araç-gereçler icat ettiler.
9
1. MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
Yukarıdaki haritaya göre Mezopotamya bölgesinde birçok uygarlığın
kurulmasında neler etkili olmuş olabilir?
10
11
SÜMERLER
AKADLILAR
ELAMLILAR
BABİLLER
ASURLULAR
MEZ
OP
OTA
MYA
MED
ENİY
ETLE
Rİ
12
a. Sümerler (MÖ 4000-2350)
Çivi yazılı bir tablet
13
etkinlik YAZININ ORTAYA ÇIKIŞI
Yazının ortaya çıkmasında hangi faktörler etkili olmuştur?
Mezopotamyalılar çivi yazısını kullanmışlardır. Çivi yazısı adı yazıda
kullanılan simgelerin çiviye benzemesi nedeniyledir. Çivi yazısını ilk
kullanan Sümerlerdir. Sümerlerde, tüm ekonomik uğraşılar topluca
yapılmakta, elde edilen ürünler tapınaklarda toplanmaktaydı.
Tapınaktaki görevliler gelen malları saymak ve kayıt altına almak
zorundaydılar. Görevliler bu işleri resim - yazı denilen bir yöntemle
yapmaktaydılar. Zamanla tüm bölgelerde kullanılacak çivi yazısı bu
şekilde ortaya çıkmıştır.
İsmet PARMAKSIZOĞLU, Yaşar CAĞLAYAN
Genel Tarih I (s. 17-18’den özetlenmiştir.)
14
ZİGGURATTAN YAZIYA
Ziggurat, Mezopotamya ve çevresinde piramitlere benzeyen bir
çeşit tapınaktır. Bu özelliğinin yanında çok foksiyonlu olması
kültürel gelişmelere de öncülük etmesini sağlamıştır. Bu kültürel
gelişmelerden biri de yazının icadıdır. Sümerlerde tapınaklara
teslim edilen tarım ürünleri, satılan ve satın alınan her türlü ticari
mal, rahipler tarafından kil tabletler üzerine resimler ve işaretlerle
kaydedilmiştir. Zamanla bu resim ve işaretlerin heceye dönüşme-
siyle yazı ortaya çıkmıştır.
15
b. Akadlar (MÖ 2350-2100)
16Akad kralı (Louvre Müzesi
17
c. Elamlılar (MÖ 3000-640)
Mezopotamya’da Sus’ta bulunan taranmış üçgen, taranmış baklavadilimli motifler ve çizgiler içeren seramik çanaklara Aşkabat yakınlarındaAnav yöresinde de rastlanmıştır.
Bu bilgiye dayanarak;I. Buluntular, insanlık tarihiyle ilgili bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır.
II. Seramik sanatı farklı yerleşim yerlerinde aynı zamanda başlamıştır.III. İnsanlar seramiği gereksinimlerini karşılamada kullanmıştır.yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III
19
c. Babilliler (Amurrular) (MÖ 2100-539)
20
etkinlik HAMMURABİ KANUNLARI
Aşağıda verilen “Hammurabi Kanunları” adlı metni okuyarak altındaki soruları
cevaplayınız.
59. Bahçe sahibinin izni olmaksızın herhangi bir adam bir ağacı kesip
bahçeye devirirse yarım mina para öder.
122. Eğer bir kişi başkasına saklaması için gümüş, altın ya da başka
bir şey verirse verdiği her şeyi birkaç şahide gösterilmelidir, bir
sözleşme hazırlanmalıdır ve ondan sonra saklaması için teslim
edilmelidir.
21
etkinlik HAMMURABİ KANUNLARI
149. Eğer bir kadın kocasının evinde kalmak istemezse babasının
evinden getirdiği çeyizi tazmin edilir ve kadın gidebilir.
195. Eğer bir oğul babasına vurursa onun elleri balta ile kesilir.
196. Eğer bir adam başka bir adamın gözünü çıkarırsa onun gözü de
çıkarılır.
215. Bir doktor operator bıçağı ile derin bir yarık açarsa ve onu tedavi
ederse ya da bir operator bıçağı ile (gözün üstünde) bir tümörü açarsa
ve gözü kurtarırsa on şikel alır.
22
cevaplayalım
Bazı maddeleri verilen Hammurabi Kanunları hakkında
çıkarımlarınız neler olur?
Hammurabi Kanunlarındaki cezaların çok sert olmasının nedeni
sizce neler olabilir?
23
Dünyanın yedi harikasından biri
olan Babilin Asma Bahçeleri ile
yedi katlı ve doksan metre
yüksekliğinde olan yanda temsilî
resmi görülen Babil Kulesi
Babillilerin en ünlü sanat eserleri
arasındadır.
24
d. Asurlular (MÖ 2000-609)
25
Asur kanatlı boğa rölyefi
26
Bugün Adıyaman ilimiz sınırları içerisinde bulunan Nemrut heykellerinin
Mezopotamya uygarlığına ait hangi krallık zamanında ne amaçla yapıldığını
araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri görsellerle destekleyerek sınıfta sununuz.
27
Bilgi Hazinesi
Mezopotamya uygarlığı, tarihi dönemlere en erken giren
uygarlıktır. Bu uygarlık, Anadolu’yu sanat, hukuk,
yazı ve ekonomik alanda etkilemiş, böylece iki uygarlık
arasında hızlı bir kültür alışverişi yaşanmıştır.
Mezopotamya uygarlığına ait çok az sayıda sanat
eserinin günümüze kadar gelmesinin nedeni kullanılan
malzemenin özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bölgede
taş az olduğundan eserler tuğla ve kerpiçten yapılmıştır.
Yaşanan saldırı ve istilalar sonucu bu eserler tahrip
olmuştur.
28
etkinlikAşağıdaki tabloyu istenen bilgilere göre “X” işareti koyarak
doldurunuz.
.
İlk Çağda Mısır’da mimari eserler daha çok taştan yapıldığı haldeMezopotamya’da kerpiç ve tuğladan yapılmış, taş, Mısır’a nazaran daha azkullanılmıştır.Yalnız bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Mezopotamya taş işçiliği dalında Mısır’ın etkisinde kalmıştır.B) Mezopotamya’da sanattan çok bilime önem verilmiştir.C) Mezopotamya mimarisinde dini duygu ve düşüncelerin etkisi
olmuştur.D) Coğrafi durum ve yaşayış şartlarının farklı olması sanatta etkili
olmuştur.E) Taşın mimaride kullanılması yapıların tarihi açıdan değerlendi-
rilmelerini kolaylaştırmıştır.
30
2. MISIR UYGARLIĞI
31
Yukarıda Mısır uygarlığına ait görseller bulunmaktadır. Görsellere göre
Mısır uygarlığı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
32
etkinlik MUMYALAMA NASIL BAŞLAMIŞTIR
Aşağıda verilen “Mumyalama Nasıl Başlamıştır?” adlı metni okuyarak altındaki
soruları cevaplayınız.
Ölüm denilince ruhla bedenin birbirlerinden ayrılması akla gelir. Ama
Mısırlılar gömme sırasında rahiplerin ruhu çağırdıklarına ve ruhun
yeniden bedenle birleştiğine inanırlardı. Böyle bir birleşme olduğuna
göre ölünün korunması ve saklanması gerekliydi. Çeşitli ilaçlar ve
metotlar kullanan Mısırlılar ölülerini korumaya başladılar. Mısırlılar,
ölülerini eve benzeyen mezarlara gömerlerdi. Ölünün sonsuza kadar
yaşaması için gerekli yiyecek ve içecekleri de bu eve koyarlardı.
Ivar Lıssner (Ivar Lisner), Uygarlığın Doğuşu, s. 58.
33
cevaplayalım
Yukarıda mumyalama ile ilgili bilgiler okudunuz. Bu bilgilere
bakarak Mısır’da ahiret inancına ait neler söyleyebilirsiniz?
Mumyalama anlayışı Mısır’da hangi bilimin ilerlemesine etki
etmiştir?
34
35
Mısırlıların piramitleri nasıl yaptıkları ile ilgili araştırma yapınız.
Araştırma sonuçlarını sınıfta arkadaşlarınıza sununuz.
36
Mumya-Kahire Müzesi
İlkçağda, Mısır’da tarım ürünlerinden alınan vergilerin belirlenmesimatematiğin, Nil nehrinin taşma zamanının hesaplanması astronominin,Nil sularının taşmasıyla bozulan arazi sınırlarının yeniden saptanması isegeometrinin gelişmesinde etkili olmuştur.Yukarıda verilen bilgilere dayanarak aşağıdaki genellemelerdenhangisine ulaşılabilir?
A) İhtiyaçlar insanları bilimsel çalışmalara yönlendirmiştir.B) Coğrafi konum tarımda verimliliği etkilemiştir.C) Doğa olayları kontrol altına alınmıştır.D) İnsanların yerleşik hayata geçmesinin bir nedeni tarımdır.E) İnsanlar arasında kültür benzerlikleri vardır.
38
3. İRAN UYGARLIĞI
39
etkinlik SATRAPLIK
Perslerin ülkeyi satraplık denilen eyaletlere bölerek yönetmelerinin sebepleri
neler olabilir?
Pers Kralı Dareios (Daryus) ülkeyi “satraplık” denilen yirmi hükümete
ayırdı, hepsinin başına birini koydu. Egemenliği altında bulunanları
ırklarına göre bölüp ayırarak her birini vergiye bağladı. Bu ayrımı
yaparken milleti şu ya da bu ırka bağladığı olurdu. Kyros (Kiros) ve
Kambyses (Kambizis) zamanında vergi konusunda belirli, değişmez
kurallar yoktu; krala armağanlar sunulurdu. Vergilerin bu şekilde
düzenlenmesi sonucunda, İranlılar Dareios’a “tüccar”, Kambyses’e
“zorba”, Kyros’a da “baba” dediler. Çünkü birincisi her şeyde bir kazanç
arardı, ikincisi sert ve duygusuzdu, üçüncüsü ise iyi bir adamdı ve
halkının iyiliği için calışırdı.George RAWLİNSON
Herodot Tarihi (s. 320-321’den düzenlenmiştir.)
40
Pers krallarının, yönetimde satraplık sistemini uygulamalarının amaçları neler olabilir?
41
Üstteki haritayı inceleyerek Pers uygarlığının sınırlarının nerelere kadar
genişlediğini belirleyiniz. Bu sınırlara ulaşılması Perslerin hangi uygarlıklarla
ilişki kurmasına neden olmuştur?
Pers İmparatorluğu, MÖ 486
42
Persepolis Sarayı’ndan bir görünüm-İran
43
4. HİNT UYGARLIĞI
44
Ganj Nehri’nde dua eden Hintliler
45
yorumlayalım
KAST SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ
• Her kastın bir adı vardır. Kast üyeleri kendi adları ile birlikte bu adı
da belirtirler.
• Kast dışı sosyal ilişki kurmak yasaktır. Her üye kendi kastı içinde
evlenir.
• Bir Hindu kendi kastı dışındaki bir kast üyesi ile yemek yiyemez.
• Her kastın kendine özgü törenleri vardır.
• Brahmanların kastı bütün kastlar tarafından üstün kast olarak
kabul edilir.
• Kast usullerine saygı gösterilmesini ve kastın işleyişini sağlamak
için kast içinde özel teşkilatlar vardır.
• Kast kurallarına uymayanlara verilen en ağır ceza kasttan
çıkarılmadır. Bu da toplumdan dışlanma anlamına gelir.
• Kastlar arasında geçiş yoktur. Her üye doğduğu kast içinde
yaşamını sürdürür. Meslekler babadan oğula geçer.
Y. Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi
46
Hint toplum yapısını İlk Çağ toplum yapısından ayıran en önemli özellik nedir? Bu durumun Hint toplumuna olumsuz etkileri neler olmuştur?
47
5. ÇİN UYGARLIĞI
48
Çin Seddi
49Budist tapınağı
50
6. DOĞU AKDENİZ UYGARLIĞI
a. Fenikeliler
51
Fenikelilerin deniz ticareti ile ilgilenmeleri kültürel yaşamlarını nasıl etkilemiştir?
52
b. İbraniler
53
Mescid-i Aksa, (Kudüs).
54
Kudüs, hangi semavi dinler için kutsaldır? Neden? Arkadaşlarınızla bilgi alışverişinde bulununuz.
55Yahudilerce kutsal kabul edilen Ağlama Duvarı, Kudüs
56
7. ORTA ASYA KÜLTÜR BÖLGELERİ
Türklerin ana yurdu olan Orta Asya’da yapılan arkeolojik kazılar sonucunda
paleolitik döneme kadar uzanan kültür katmanları tespit edilmiştir. Kurgan adı
verilen mezarlardan tespit edilen buluntular sayesinde MÖ 4000 yılından
itibaren Orta Asya’da yaşayan kültürleri öğrenmek mümkün olmuştur. Anav,
Afanasyevo, Andronava, Karasuk ve Tagar önemli kültür merkezleri arasında
yer almıştır.
57
İskitler (Sakalar)
58
İskitler Dönemine ait altın figür
59
60
Temsili İskit askerleri
61
Alp Er Tunga’nın temsili resmi
62
etkinlik UYGARLIKLARI SIRALAMA
Yukarıdaki tarih şeridinden yararlanarak uygarlıkları kuruluş tarihlerine göre
kronolojik olarak sıralayınız.
63
o Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgeye ………………. denir.
o Sümerlerin çok katlı yaptıkları tapınaklara ……………… denir.
o Mısır krallarına ………… denilir.
o Mısırlılar , ……........... denilen kendilerine özgü bir yazı
oluşturmuşlardır.
o Bugünkü modern alfabenin temelini ……………… atmıştır.
o Pers İmparatorluğuna M.Ö. 330 yılında …………………… son
vermiştir.
firavun
ziggurat
Fenikeliler
Mezopotamya
Büyük İskender
hiyeroglif
Recommended