· Web viewRaport metodologiczny Moduł 1 Analiza dokumentów programowych Moduł 4 Moduł 5...

marzec 2010 r.www.psdb.com.pl

Ewaluacja ex post

Badanie wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006

Autorzy raportu:

Krystyna Gurbiel (kierownik badania)dr Krzysztof Pirógdr inż. Korneliusz Pylak

Raport końcowy

Raport końcowy ewaluacji ex post pt.: ‘Badanie wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka SPO RZL na lata 2004-2006’

Spis treści

Spis treści.................................................................................2Wykaz skrótów..........................................................................3Streszczenie raportu / Report summary......................................41. Metodologia badania............................................................9

1.1.Cel i kryteria badania.....................................................................91.2.Koncepcja badania.......................................................................101.3.Metody i techniki badawcze.........................................................14

1.3.1. Metody gromadzenia danych.............................................................151.3.1.1. Analiza dokumentów strategicznych i programowych....................151.3.1.2. Analiza dokumentacji projektowej..................................................161.3.1.3. Pogłębione wywiady indywidualne.................................................171.3.1.4. Telefoniczne wywiady kwestionariuszowe......................................171.3.1.5. Studia przypadku............................................................................18

1.3.2. Metody analizy danych......................................................................181.3.2.1. Analizy danych jakościowych..........................................................191.3.2.2. Analizy statystyczne.......................................................................191.3.2.3. Panel ekspertów.............................................................................19

1.4.Organizacja procesu badawczego................................................202. Wyniki badania...................................................................21

2.1.Zmiany w systemie wdrażania.....................................................212.2.Wpływ realizacji projektów na beneficjentów ostatecznych.........25

2.2.1. Poprawność definicji grupy docelowej...............................................252.2.2. Wybór grupy docelowej w projektach................................................272.2.3. Wsparcie oferowane w ramach działania i projektów........................322.2.4. Rodzaje udzielonego wsparcia...........................................................37

2.3.Sposób sformułowania analizowanego wskaźnika........................392.3.1. Trafność określenia wskaźnika...........................................................392.3.2. Określenie wartości docelowej wskaźnika..........................................40

2.4.Wpływ realizacji projektów na poziom osiągnięcia wskaźnika.....................................................................................412.4.1. Poziom kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta

ostatecznego......................................................................................412.4.2. Uzyskana liczba beneficjentów ostatecznych, którzy

zakończyli udział w projekcie zgodnie z zaplanowaną dla nich ścieżką...............................................................................................50

2.4.3. Poziom osiągnięcia wskaźnika po realizacji projektów.......................592.4.4. Bariery i trudności w osiąganiu wartości docelowej wskaźnika..........62

3. Wnioski i rekomendacje......................................................644. Załączniki...........................................................................66

4.1.Załącznik nr 1 | Scenariusz indywidualnego wywiadu pogłębionego...............................................................................66

4.2.Załącznik nr 2 | Kwestionariusz wywiadu telefonicznego z beneficjentami.............................................................................69

4.3.Załącznik nr 3 | Wyniki badania CATI...........................................784.4.Załącznik nr 4 | Wyniki analizy wniosków projektowych i

sprawozdań..................................................................................78

Wykaz skrótów

W niniejszym raporcie wykorzystywane są następujące skróty:

Skrót Wyjaśnienie

CATI Wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny

CIS Centrum Integracji Społecznej

EFS Europejski Fundusz Społeczny

IW Instytucja Wdrażająca

IZ Instytucja Zarządzająca

PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013

PUP Powiatowy Urząd Pracy

SPO RZL Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006

IDI Indywidualny wywiad pogłębiony (z ang. In Dept Interview)

Działanie 1.5 Działanie 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006

Streszczenie raportu / Report summary

Cel i zakres badania The aim and scope of the researchNadrzędnym celem badania było zdiagnozowanie problemów i barier będących przyczyną osiągnięcia niskiej wartości wskaźnika ‘Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem’ w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006.

Badanie miało ocenić również: trafność wybranych/zastosowanych wskaźników trafność wyboru projektów pod kątem najwyższego

stopnia realizacji zakładanych wskaźników rodzaj wsparcia, w tym wyboru tematu i zakresu

szkoleń trafność zaproponowanych kryteriów wyboru

projektów w kontekście osiągania założonych wskaźników

The general objective of the research consisted in the diagnosis of problems and barriers causing the low value attained of the indicator: ‘number of persons belonging to the high risk groups targeted by the Measure’ within Measure 1.5 Promotion of active social policy through support to high risk groups of the Human Resources Development Sectoral Operational Programme 2004 – 2006.

The research was also aimed at assessment of: relevance of indicators selected/used relevance of project selection in the context of

maximizing the level of indicators values attained types of support provided, including selection of

subjects and scope of trainings relevance of proposed project selection criteria in

the context of attainment of planned indicators

Metodologia badania The methodology of the researchBadanie miało więc charakter ewaluacji ex post, ograniczonej do ściśle określonego wycinka problematyki odnoszącej się do Działania 1.5. Aby osiągnąć cele badania, zastosowano szeroki zestaw jakościowych i ilościowych metod badawczych. Wykorzystano informacje pochodzące z wielu źródeł, zgromadzone przy wykorzystaniu zróżnicowanych technik badawczych:

Metody jakościowe: analiza dokumentów wywiady pogłębione studia przypadku

Metody ilościowe: analiza dokumentacji projektowej wywiady kwestionariuszowe

Wykorzystano również zróżnicowane metody analizy danych:

Metody jakościowe: analiza jakościowa panel ekspertów

Metody ilościowe: analiza statystyczna

Zróżnicowane metody i techniki badawcze były jedynie jednym z elementów podejścia badawczego. Oprócz triangulacji metod badawczych zastosowano bowiem triangulację źródeł danych oraz podejść badawczych.

The research was of an ex-post evaluation type, limited to precisely defined element of the Measure 1.5 scope. In order to achieve the objectives of the research, a wide spectrum of qualitative and quantitative research methods were used. Information from several sources was used, gathered through different research methods:

Qualitative methods: Desk research Individual in-depth interviews Case studies

Quantitative methods: Analysis of project documentation Questionnaire interviews

Differentiated analytical methods were applied as well, including:

Qualitative methods: Qualitative analysis Experts panel

Quantitative methods: Statistical analysis

Differentiated research methods and techniques were only one of the elements of the approach used in the research. Besides triangulation of research methods, triangulation of information sources and research approaches was also applied.

Wyniki badania Conclusions of the research

Zmiany w systemie wdrażania Modifications in implementation systemW okresie wdrażania programu SPO RZL kryteria wyboru projektów nie były zmieniane. Nie był bowiem prowadzony monitoring stopnia osiągnięcia wartości docelowych wskaźników. To spowodowało, że nie było możliwe również odpowiednio wczesne zmodyfikowanie zakładanej wartości docelowej na taką, której osiągnięcie byłoby realne.

During the HRD SOP implementation, project selection criteria were not modified, since monitoring of indicators attainment level was not conducted. As a result of this, in was not possible either to adapt in due time the planned value of indicators to the feasible level

W ramach Działania 1.5 skoncentrowano się przede wszystkim na wyborze projektów o charakterze kompleksowym. Przy czym należy podkreślić, że kompleksowość przyjętych do realizacji projektów należy uznać za mocną stronę Działania 1.5 SPO RZL.W związku z tym, że przy wyborze projektów kierowano się ich kompleksowością, a nie dążeniem do zapewnienia jak najwyższego poziomu osiągnięcia zakładanego wskaźnika, to należy stwierdzić, że założone wartości docelowe analizowanego wskaźnika zostały przeszacowane.[więcej w rozdz. 2.1]

Within Measure 1.5, selection of projects was concentrated on complex, comprehensive projects; it should be underlined that complexity of projects implemented is a strength of the Measure. Since the selection process was driven rather by the complexity of projects than by maximizing the attained level of the indicator analysed, therefore the planned value of this indicator was overestimated. [more in Chapter 2.1]

Wpływ realizacji projektów na grupę docelową Impact of the projects on the target groupPrzede wszystkim należy stwierdzić, że grupę docelową określono poprawnie.[por. rozdz. 2.2.1]

First of all, the target group was correctly defined. [see Chapter 2.2.1]

Projekty przyjęte do realizacji w większości były adresowane do osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych, a także w dalszej kolejności do młodzieży i osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej.[por. rozdz. 2.2.2]

Projects selected were mainly targeted at unemployed persons, including long term unemployed, and then to the youth and persons receiving social assistance benefits.[see Chapter 2.2.2]

Zestaw i zakres wsparcia dla grupy docelowej w ramach Działania zaplanowano w sposób kompleksowy. Również wnioskodawcy planowali zadania w swoich projektach w taki sposób, aby zapewnić największe możliwe wsparcie grupie docelowej.Dążenie do zapewnienia jak największej kompleksowości wsparcia realizowanego w ramach projektów można uznać za przyczynę braku osiągnięcia zakładanej wartości docelowej wskaźnika na poziomie Działania 1.5. Zapewnienie jak największej kompleksowości oferowanego wsparcia wiązało się zarazem z koniecznością ograniczenia wielkości grupy docelowej, która tym wsparciem mogła zostać objęta.Oczywiście z powyższego nie powinno się wyprowadzać wniosku, że projektodawcy powinni kierować swoje projekty do większej liczby odbiorców, gdyż (jak wspomniano powyżej) kompleksowość oferowanego wsparcia można uznać za mocną stronę projektów realizowanych w ramach Działania 1.5. Powyższe zatem wskazuje, że wartości docelowe wskaźnika na poziomie Działania zostały przeszacowane.[por. rozdz. 2.2.3]

Scope and types of support to the target group within the Measure was planned in a complex manner. Also project promoters planned the tasks under their projects in such a way as to ensure maximum possible support for the target group. Aiming at ensuring as comprehensive as possible support provided within the projects can be identified as a reason of non-attainment of the planned value of the indicator at the Measure level. Provision of highly comprehensive support resulted in the necessity to limit the size of the target group which could be reached by the support offered.Naturally, this should not lead to the conclusion that project promoters should direct their projects to higher number of recipients, since (as mentioned above) complexity and comprehensiveness of support offered is a strength of the projects implemented within Measure 1.5.The above indicates that the planned value of the indicator at the Measure level was overestimated. [see Chapter 2.2.3]

Analizując rodzaje udzielonego wsparcia należy stwierdzić, że najwięcej beneficjentów skorzystało ze szkoleń, w drugiej kolejności korzystali z pomocy w poszukiwaniu pracy. Dość powszechne były również poradnictwo zawodowe oraz pośrednictwo pracy. Umiarkowany odsetek beneficjentów Działania 1.5 skorzystał z przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Pozostałe rodzaje wsparcia były skierowane do niewielkiej liczby osób.[por. rozdz. 2.2.4]

Analysis of the types of support provided indicates that the largest number of recipients took advantage of trainings, and assistance in job-seeking was second in this respect. Vocational guidance and job-brokerage was also quite widely used. Limited number of recipients of Measure 1.5 took advantage of vocational training at the job. Other types of support were used by small numbers of persons. [see Chapter 2.2.4]

Sposób sformułowania analizowanego wskaźnika Method of defining the indicator analysedNa podstawie przeprowadzonych analiz definicję analizowanego wskaźnika można uznać jako kompletną oraz prawidłowo sformułowaną. Zatem problem w osiągnięciu wartości docelowej wskaźnika nie wynikał z niepoprawnego zdefiniowania wskaźnika, czy też z nieprawidłowego zdefiniowania grup docelowych, lecz z nieprawidłowego określenia wartości docelowej wskaźnika.[por. rozdz. 2.3.1]

The analyses undertaken indicate that the definition of the indicator is complete and correctly formulated. Therefore a problem in attaining the planned indicator value did was not a result of an incorrectness in defining the target groups, but of an incorrect estimation of this value.[see Chapter 2.3.1]

Dokładne zrekonstruowanie sposobu wyznaczenia wartości docelowej wskaźnika było niemożliwe ze względu na brak osób w instytucjach odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie SPO RZL, które w tamtym czasie za to odpowiadały. Można jednak przypuszczać, że kluczową rolę w tym zakresie odegrało oszacowanie średniego kosztu na jednego beneficjenta ostatecznego projektu. Koszt ten został wyraźnie niedoszacowany, czego konsekwencją było niepoprawne określenie wartości docelowej wskaźnika.[por. rozdz. 2.3.2]

A detailed reconstruction of the method used for estimation of the planned indicator value was not possible due to the fact that persons involved in this estimation process were not available any more in the institutions responsible for the Programme management and implementation. The assumption is however legitimate that estimation of an average cost of support to a final recipient was a crucial element in this estimation. This cost was clearly underestimated, which resulted in incorrect estimation of the planned indicator level. [see Chapter 2.3.2]

Poziom kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego Cost level by final recipient

Wobec powyższego istotne źródło poznania przyczyn braku osiągnięcia zakładanej wartości docelowej wskaźnika może stanowić wysokość kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego.

In the light of the above, the level of cost by final recipient may be an important source of information concerning the reasons of non-attainment of the planned value of the indicator analysed.

Średni koszt na przypadający na jednego beneficjenta w ramach projektu był dość wysoki i wyniósł na poziomie planowania 7,6 tys. zł. Na poziomie realizacji okazał się jeszcze wyższy i wyniósł 8,1 tys. zł. Pomijając projekty uwzględniające wsparcie dla osób niepełnosprawnych okazało się, że najbardziej kosztowne były te adresowane do osób bezrobotnych (w tym długotrwale). Natomiast najmniej kosztowne okazały się projekty skierowane do młodzieży (w tym absolwentów).

The average planned project cost for one final recipient was quite high and amounted to 7.6 thousand zł. The real cost was even higher – 8.1 thousand zł. Apart from projects covering support to disabled persons, the most costly were projects directed to unemployed (including long term unemployed), and the least costly were projects targeted at the youth (including school leavers).

Przeciętną wartość wsparcia przypadającą na jednego beneficjenta przeanalizowaliśmy również w odniesieniu do rodzaju udzielonego wsparcia. Okazało się, że najbardziej kosztowne były projekty zakładające doradztwo dla osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej (na poziomie planowania 15 092 zł oraz na poziomie realizacji 16 804 zł).

The average support cost per person was also analysed in the context of type of support provided. It turned out that the most costly were projects providing counseling for persons intending to start a business (planned cost 15 092 zł, real cost 16 804 zł).Although an average cost per person was high, but taking into account the specificity of the target group and the complexity of support offered, it was rational.

Chociaż średnie koszty przypadające na jednego beneficjenta były wysokie, to, biorąc pod uwagę specyfikę grupy docelowej oraz kompleksowość oferowanego wsparcia, należy je uznać za racjonalne.

Znamienne jest to, że zakładając wartość wsparcia na średnim poziomie 8 tys. zł/os. oraz przyjmując zakładaną konieczność pomocy 200 tys. osobom szczególnego ryzyka (wartość docelowa analizowanego wskaźnika) – niezbędne byłoby przygotowanie alokacji na poziomie 1,6 mld zł, a więc 4 razy więcej niż zaplanowano na Działanie 1.5 . Wobec powyższego osiągnięcie blisko 1/3 wartości docelowej wskaźnika i tak wydaje się być dobrym wynikiem.[por. rozdz. 2.4.1]

Assuming an average support level at 8 thousand zł and a planned number of final recipients at 200 thousand persons (a planned figure for the indicator analysed) – a necessary financial allocation would amount to 1.6 billion zł, i.e. four times exceeding the allocation really planned for Measure 1.5. Therefore attaining of almost 1/3 of the planned indicator value can be seen as a good result. [see Chapter 2.4.1]

Uzyskana liczba beneficjentów ostatecznych po realizacji projektów

Number of final recipients in projects implemented

W ramach badania sprawdzono również, czy przyczyną braku osiągnięcia wartości docelowych wskaźników na poziomie Działania mogły być rezygnacje rekrutowanych beneficjentów z udziału w projekcie.

The research included checking whether withdrawals of participants during projects implementation may be a reason for non-attainment of the planned indicator value.

Na podstawie uzyskanych danych można stwierdzić, że średnia liczba beneficjentów biorących udział w projekcie była nieznacznie niższa od liczby planowanych beneficjentów (91,9%), w związku z tym można stwierdzić, że rezygnacje beneficjentów z udziału w projektach nie stanowiły przyczyny braku osiągnięcia wartości docelowej wskaźnika na poziomie Działania.

The data gathered indicate that an average number of final recipients participating in a given project was only slightly lower than their planned number (91.9%), which leads to the conclusion that withdrawals of participants were not a reason of non-attainment of the planned value of the indicator for Measure 1.5.

Tym bardziej, że główną przyczyną rezygnacji beneficjentów ostatecznych z uczestnictwa w projekcie było podjęcie pracy (32% wskazań). Chociaż podjęcie pracy zostało ujęte jako rezygnacja, to faktycznie tej przyczyny przerwania uczestnictwa w projekcie nie powinno się traktować jako porażkę lecz wręcz jako sukces.

This is strengthened by the fact that the main reason of withdrawals from projects was taking a job (32%). Although this was classified as a withdrawal, in fact this reason of stopping participation in a project should be treated as a success, and not a failure.

Poza tym, łatwo zauważyć, że średnia liczba beneficjentów biorących udział w projekcie była nieznacznie wyższa od liczby planowanych beneficjentów i wyniosła 106% - co dodatkowo zmniejszyło i tak minimalny wpływ rezygnacji na nieosiągnięcie wskaźnika.

Additionally, the average number of participants in projects was a little higher than the average number planned (106%), which led to a further reduction of (minimal anyway) impact of withdrawals on non-attainment of the indicator value.

Projektodawcy nie odnotowali również większych trudności na poziomie rekrutacji beneficjentów ostatecznych – projektodawcy najczęściej wskazywali na niskie zainteresowanie projektem ze strony potencjalnych beneficjentów. Większość projektodawców próbowała przeciwdziałać pojawiającym się trudnościom w rekrutacji poprzez indywidualne zachęcanie uczestników, a także poprzez zwiększanie natężenia, czasu trwania lub formy akcji promocyjno-informacyjnej, nawiązywano także współpracę z innymi instytucjami. Trudności z rekrutacją beneficjentów skutkowały koniecznością zmniejszenia grupy docelowej w ramach projektów, jednak były one na tyle nieliczne, że nie wpłynęły istotnie na możliwość osiągnięcia wartości docelowych wskaźnika na poziomie Działania.[por. rozdz. 2.4.2]

Project promoters did not indicate bigger difficulties in recruitment of final recipients – the most commonly they indicated low interest level in the project by the potential participants. Most project promoters tried to counteract the difficulties encountered during recruitment through individual encouragement of potential participants, as well as by intensifying, extending the period or forms of promotion and information actions; cooperation with other institutions was also undertaken. Difficulties in recruitment resulted sometimes in reducing the number of persons targeted by projects, but this situation was so infrequent that they did not have an important impact on possibility of attaining the planned level of indicator value at the Measure level.[see Chapter 2.4.2]

Poziom osiągnięcia wskaźnika po realizacji projektów Attained value of the indicator Chociaż wartość docelowa wskaźnika „Liczba osób zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, objętych Działaniem” została osiągnięta jedynie na poziomie 32,8%, to z drugiej strony należy przyznać, że kompleksowość realizowanych projektów zaowocowała wysokim poziomem wskaźników rezultatu oraz wpływu. Wskaźnik rezultatu ‘% osób, które ukończyły Działanie’ został osiągnięty na poziomie 108,1% wartości zakładanej, natomiast wskaźnik wpływu ‘% osób, które podjęły dalszą naukę lub pracę w okresie 6 miesięcy po zakończeniu udziału w programie aktywizacji” osiągnął poziom aż 263,3% wartości zakładanej.[por. rozdz. 2.4.3]

Although the value of indicator : ‘number of persons belonging to the high risk groups targeted by the Measure’ was achieved at the level of only 32.8% of its planned value, but on the other hand the complexity of projects implemented resulted in high attained level of result and impact indicators. The result indicator of ‘% of persons who finalized their participation in the Measure’ was achieved at the level of 108.1% of planned value, whereas the impact indicator ‘% of persons who undertook further education or a job within 6 months after finalization of their participation in an activation programme’ even at the level of 263.3% of the planned value.[see Chapter 2.4.3]

Wnioski i rekomendacje z badania Conclusions and recommendations Badanie ewaluacyjne pozwoliło zweryfikować pozytywnie większość tez postawionych na początku badania, przez co udało się ustalić pewien ciąg logiczny zdarzeń skutkujący nieosiągnięciem zakładanego poziomu badanego wskaźnika: brak doświadczenia w realizacji podobnych

programów w przeszłości przez IZ SPO RZL oraz przyjęcie zbyt niskiego poziomu kosztów wsparcia na osobę w Działaniu spowodowało przeszacowanie wartości wskaźnika,

specyfika grupy docelowej Działania wymagała podejmowania kompleksowych działań na rzecz zmiany jej położenia na rynku pracy i w społeczeństwie, co zostało odzwierciedlone w celach Działania i typach dozwolonego wsparcia,

projektodawcy zgodnie z tym założeniem, ale i z własnym przekonaniem i doświadczeniem, położyli większy nacisk na realny wpływ projektów na beneficjentów (zatrudnienie) aniżeli osiągnięcie rezultatu produktu (liczba objętych wsparciem), co wiązało się z wyższymi kosztami wsparcia w przeliczeniu na jednego beneficjenta,

wyższe od zakładanych przy programowaniu Działania koszty w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego, spowodowały (przy ograniczonej alokacji) objęcie wsparciem niższej od zakładanej liczby osób,

krótki okres wdrażania SPO RZL oraz brak skutecznego systemu monitoringu spowodowało niewielkie możliwości reakcji w zakresie zmian systemu wdrażania (np. zmiana kryteriów wyboru projektów),

ale też z drugiej strony taka reakcja akurat w tym przypadku wydawała się niepotrzebna, bowiem pozostałe, ważniejsze dla beneficjentów wskaźniki rezultatu i wpływu zostały znacząco przekroczone.

Dwóch tez nie udało się obronić: brak wystarczających zdolności instytucjonalnych

oraz doświadczenia projektodawców, skutkujący zgłaszaniem i realizacją projektów o skali mniejszej niż zakładana przez twórców Działania,

niedostosowanie oferty Działania 1.5 do specyficznej

The research allowed to positively verify most theses formulated at the beginning of the research, and therefore a logical sequence could be established, leading to non-attainment of the planned level of the indicator analysed: lack of experience in implementation of similar

programmes by the Managing Authority of HRD SOP, and assuming too low level of support costs per person within the Measure resulted in overestimation of the indicator value,

specificity of the target group of the Measure necessitated complex and comprehensive activities aimed at achieving a change of their situation on the labour market and in the society, which was reflected in the objectives of the Measure and in the types of possible support,

project promoters, in accordance with these assumptions, but also with their own opinion and experience, put more emphasis on real impact of projects on their participants (employment) than on attaining the expected level of the product indicator (number of persons supported), which led to the higher cost of support by a final recipient,

costs per person higher than assumed during the programming period, with a given level of allocation, resulted in provision of support to a number of persons lower than assumed,

a short implementation period of HRD SOP and lack of an efficient monitoring system resulted in very limited possibilities of reaction in terms of changes in the implementation system (e.g. modification of project selection criteria),

but on the other hand any reaction in this case does not seem to be needed, as the values of other indicators (of result and impact), which are more important for final beneficiaries, remarkably exceeded the levels planned.

Two theses were not proven: Lack of adequate institutional capacities and

experience of project promoters, resulting in presenting and implementing projects of the scale smaller than the one assumed when programming

grupy beneficjentów ostatecznych.Wobec takich wniosków z badania, a więc poprawnego podejścia do przygotowywania oraz realizacji projektów, jak i dostosowania oferty do potrzeb grupy docelowej, rekomendacje mogły dotyczyć jedynie: konieczności wprowadzenia systemu monitorowania

funkcjonującego od początku okresu wdrażania programu, przy czym system monitoringu powinien funkcjonować w oparciu o wskaźniki nie tylko w projektach zakończonych, ale także w projektach realizowanych, wybranych do dofinansowania, a nawet we wnioskach ocenionych formalnie.

the Measure, Non-adjustment of the possibilities offered by

Measure 1.5 to the specificity of the target group of the Measure.

In the light of such conclusions of the research, i.e. correct approach to preparation and implementation of projects, as well as adjustment of the offer to the needs of the target group, recommendations can concern only the following: Necessity to introduce a monitoring system

functioning since the beginning of the programme implementation; such system should be based not only on values of indicators in projects completed, but also in projects implemented, as well as those selected for financing and even in applications which passed the formal assessment stage.

1. Metodologia badania1.1. Cel i kryteria badania

Nadrzędnym celem badania było:

zdiagnozowanie problemów i barier będących przyczyną osiągnięcia niskiej wartości wskaźnika ‘Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem’ w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006.

Badanie miało ocenić również:

Zidentyfikowanie przyczyn nieosiągnięcia zakładanej wartości wskaźnika podczas realizacji Działania ma posłużyć do:

Wnioski z poprzedniego okresu programowania pozwolą na ocenę stopnia osiągania wskaźników założonych w ramach PO KL w kontekście założonego w 2010 roku przeglądu wartości poszczególnych wskaźników.

Badanie zostało wykonane przy zastosowaniu następujących kryteriów ewaluacyjnych:

trafność wybranych/zastosowanych wskaźników

trafność wyboru projektów pod kątem najwyższego stopnia realizacji zakładanych wskaźników

rodzaj wsparcia w tym wyboru tematu i zakresu szkoleń

trafność zaproponowanych kryteriów wyboru projektów w kontekście osiągania założonych wskaźników

lepszego konstruowania wskaźników

określenia precyzyjnych założeń

procesu ich weryfikacji

mierzenia postępu ich osiągania w ramach

Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki (PO KL)

1.2. Koncepcja badania

Badanie ewaluacyjne miało na celu zbadanie przyczyn, dla których osiągnięta wartość jednego ze wskaźników produktu określonych dla Działania 1.5 SPO RZL (liczby osób zagrożonych wykluczeniem społecznym) wyniosła tylko około 1/3 wartości zakładanej na etapie programowania.

Badanie miało więc charakter ewaluacji ex post, ograniczonej do ściśle określonego wycinka problematyki odnoszącej się do Działania 1.5. Chodziło o identyfikację czynników (zwłaszcza problemów i barier), występujących zarówno na etapie programowania, jak i wdrażania Działania, po stronie instytucji odpowiedzialnych za Działanie oraz jego beneficjentów (projektodawców), które złożyły się na niski stopień osiągnięcia wskaźnika będącego przedmiotem zainteresowania. Ten stan rzeczy mógł wynikać z różnych przyczyn, jak np.:

skuteczność

Badanie ukierunkowano na weryfikację powyższych hipotez badawczych oraz wskazanie tych czynników, które w praktyce procesu przygotowywania i realizacji Działania miały kluczowy wpływ na stopień osiągnięcia wskaźnika odnoszącego się do liczby osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Cel nadrzędny badania wskazuje na to, że przeprowadzone badanie miało służyć przede wszystkim pogłębionemu wyjaśnieniu zaistniałego stanu rzeczy. W tym celu należało najpierw uzyskać pełny, wszechstronny obraz badanej problematyki, a następnie dokonać jego pogłębionej, wieloczynnikowej analizy tak, aby sformułować rzetelne i prawidłowe wnioski i powiązane z nimi rekomendacje. Rekomendacje mają posłużyć lepszemu konstruowaniu wskaźników, określeniu precyzyjnych założeń procesu ich weryfikacji, jak również mierzenia postępu ich osiągania w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Wnioski z poprzedniego okresu programowania mają pozwolić na ocenę stopnia osiągania wskaźników założonych w ramach PO KL w kontekście założonego w 2010 roku przeglądu wartości poszczególnych wskaźników.

Aby to osiągnąć, w badaniu zastosowano szeroki zestaw jakościowych i ilościowych metod badawczych. Wykorzystano informacje pochodzące z wielu źródeł, zgromadzone przy wykorzystaniu zróżnicowanych technik badawczych.

Punktem wyjścia do badania była analiza dokumentów zarówno strategicznych, jak również związanych z realizacją Działania 1.5.

Przeszacowanie wartości wskaźnika, wynikające z braku doświadczenia w realizacji podobnych programów w przeszłościBrak wystarczających zdolności instytucjonalnych oraz doświadczenia projektodawców, skutkujący

zgłaszaniem i realizacją projektów o skali mniejszej niż zakładana przez twórców DziałaniaNiedostosowanie oferty Działania 1.5 do specyficznej grupy beneficjentów ostatecznychWyższe od zakładanych przy programowaniu Działania koszty w przeliczeniu na jednego

beneficjenta ostatecznego, co przy ograniczonej alokacji spowodowało objęcie wsparciem niższej od zakładanej liczby osób

Większy nacisk położony przez projektodawców na realny wpływ projektów na beneficjentów (zatrudnienie) aniżeli osiągnięcie rezultatu produktu (liczba objętych wsparciem), co wiązało się z

wyższymi kosztami wsparcia w przeliczeniu na jednego beneficjentaKrótki okres wdrażania SPO RZL, co powodowało niewielkie możliwości reakcji w zakresie zmian systemu wdrażania (np. zmiana kryteriów wyboru projektów)

Pozwoliło to na postawienie pierwszych hipotez badawczych, które były weryfikowane w dalszych częściach/etapach badania.

W pierwszej kolejności analizie poddano odpowiednie akty prawne regulujące materię aktywnej polityki społecznej skierowanej do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz dokumenty programowe SPO RZL, a także sprawozdania z realizacji Działania 1.5, jak również raporty z badań mających znaczenie dla przedmiotu zamówienia. Pozwoliło to na zapoznanie się z kontekstem instytucjonalno-prawnym oraz programowym, w którym zostało zaprojektowane i wdrożone Działanie. Istotna była również m.in. analiza kryteriów wyboru projektów w ramach Działania w kontekście wskaźnika będącego przedmiotem badania. Zanalizowano także dotychczasowe oceny działań finansowanych z EFS.

Kluczowym elementem pierwszego etapu badania była analiza projektów, które uzyskały finansowanie w ramach Działania. Informacje z wniosków o dofinansowanie oraz sprawozdań z realizacji projektów zgromadzone zostały w bazie danych, co pozwoliło na ich analizę statystyczną.

Drugim etapem badania były badania terenowe. W pierwszej kolejności przeprowadzone zostały indywidualne wywiady pogłębione z przedstawicielami IZ i IW SPO RZL, które pozwoliły dokładniej poznać założenia Działania 1.5, sposób i kontekst oszacowania wskaźnika oraz uwarunkowania wdrażania Działania mające znaczenie dla stopnia osiągnięcia wskaźnika oraz ewentualne kroki związane z wynikami monitorowania stanu jego osiągania.

Następnym krokiem było przeprowadzenie badania kwestionariuszowego w postaci wywiadów telefonicznych z beneficjentami w celu uzyskania informacji o założeniach przyświecających im przy opracowywaniu projektów, w tym sposobie wyboru grup docelowych przygotowanych przez nich projektów oraz kierowanych do nich form wsparcia, jak również problemów, na które natrafili beneficjenci w trakcie realizacji projektu, w kontekście pozyskania i utrzymania w projekcie beneficjentów o specyficznych uwarunkowaniach, z jakimi mamy do czynienia w Działaniu 1.5. Zainteresowaniem objęto również opinie respondentów na temat założeń Działania 1.5 oraz ich projektów w świetle doświadczeń w ich realizacji oraz uzyskanych efektów.

W celu pogłębienia informacji uzyskanych w wywiadach kwestionariuszowych zrealizowane zostały 4 studia przypadku, których celem było pokazanie na konkretnym przykładzie, jakie były założenia i mechanizmy funkcjonujące w trakcie przygotowania projektu, odnoszące się do określania grupy docelowej projektu, jej wielkości, rodzaju przewidywanego wsparcia i innych istotnych elementów projektu, w kontekście jego budżetu. Badano również, w jaki sposób te założenia i mechanizmy są oceniane w świetle doświadczeń uzyskanych w wyniku realizacji projektów. Dobór przypadków uwzględniał zróżnicowanie Działania z punktu widzenia objętych nim grup szczególnego ryzyka.

W fazie oceny zgromadzone dane poddano dyskusji na forum panelu ekspertów, co przyczyniło się do odzwierciedlenia w formułowanych

wnioskach i rekomendacjach różnych perspektyw badawczych i punktów widzenia wynikających ze zróżnicowanych doświadczeń członków zespołu badawczego, a dzięki temu do wszechstronności i kompleksowości interpretacji wyników badania.

W celu uzyskania wiarygodnych wyników, niezbędne było przeprowadzenie kilkuetapowego badania, w którym wykorzystano różne rodzaje danych oraz metody badawcze, tzn. zastosowano triangulację metodologiczną.

Podejście to umożliwiło wieloaspektową obserwację i analizę przedmiotu badania. Zastosowano:

triangulację źródeł danych (1-szy poziom triangulacji): przeanalizowano zarówno dokumenty zastane różnego typu, takie jak odpowiednie akty prawne i dokumenty programowe oraz sprawozdawcze, jak również dokumentację projektową, a także dane wywołane pochodzące z badań terenowych;

triangulację metod badawczych (2-gi poziom triangulacji): połączono różne metody badawcze w badaniu tych samych zagadnień, co pozwoliło na uchwycenie różnych aspektów badanego przedmiotu; podejście to pozwoliło też wykorzystać mocne strony każdej metody przy wzajemnej neutralizacji ich słabości;

triangulację perspektyw badawczych (3-ci poziom triangulacji): ewaluacja została przeprowadzona przez zespół badaczy, nie przez jedną osobę, co pozwoliło uzyskać bogatszy i bardziej wiarygodny obraz badanego przedmiotu.

metody badawcze

źródła danych

1.3. Metody i techniki badawcze

Sformułowanie rzetelnych i pełnych odpowiedzi na wszystkie pytania badawcze i opracowanie na tej podstawie wartościowych wniosków i rekomendacji wymagało wykorzystania zestawu metod i technik badawczych, dopasowanych do specyfiki tego badania.

Koncepcja badania opierała się na zastosowaniu dla celów niniejszej ewaluacji kilku uzupełniających się metod jakościowych i ilościowych, służących zgromadzeniu i analizie szerokiego spectrum danych pierwotnych i wtórnych.

Zastosowano następujące metody gromadzenia danych:

Wykorzystano następujące metody analizy danych:

Metody jakościowe

analiza dokumentów

wywiady pogłębione

studia przypadku

Metody ilościowe

analiza dokumentacji projektowej

wywiady kwestionariuszowe

Metody jakościowe

analiza jakościowa

panel ekspertów

Metody ilościowe

analiza statystyczna

Poniżej zaprezentowano poszczególne metody i techniki badawcze, z uwzględnieniem doboru próby i celu użycia danej metody w badaniu.

1.3.1.Metody gromadzenia danych 1.3.1.1. Analiza dokumentów strategicznych i programowych

Analizie poddano następujące dokumenty:

Akty prawne odnoszące się do obszaru interwencji Działania 1.5 SPO RZL

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 1 maja 2004r. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.);

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.);

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.);

Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z 13 czerwca 2003 r. (Dz.U. Nr 122, poz. 1143 z późn. zm.);

Akty wykonawcze do ww. ustaw.

Dokumenty programowe

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL);

Uzupełnienie SPO RZL; Dokumentacja konkursowa dla Działania 1.5 SPO RZL wraz z jej

zmianami; Sprawozdania roczne z realizacji SPO RLZ; Program Operacyjny Kapitał Ludzki; Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL; Plany Działania Priorytetu I PO KL; Plany Działania w ramach komponentu regionalnego - Priorytet VI i

Raporty

Badanie beneficjentów ostatecznych Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 Osoby objęte wsparciem jako niepracujące. Maj 2008;

Badanie beneficjentów ostatecznych Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006, przedstawiający dane dotyczące osób niepracujących, które ukończyły udział we wsparciu w okresie od kwietnia do grudnia 2006 roku;

Badanie ścieżek prowadzących osoby zagrożone wykluczeniem społecznym do zatrudnienia w ramach Działania 1.5 SPO RZL 2004-2006;

Badanie beneficjentów ostatecznych pomocy udzielanej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006;

Poradnik dla podmiotów uczestniczących w realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dotyczący zwiększenia dostępności wsparcia w ramach projektów PO KL dla osób wykluczonych społecznie (jako materiał referencyjny).

Analiza ww. dokumentów posłuży do szczegółowego zapoznania się z kontekstem prawnym, instytucjonalnym i programowym Działania 1.5 oraz podsumowaniem jego wyników oraz do sformułowania wstępnych odpowiedzi na pytania badawcze.

Ponadto w trakcie analizy dokumentów aktywnie poszukiwano i gromadzono dodatkowe informacje, potrzebne dla realizacji badania, w tym zwłaszcza odnoszące się do ewentualnych nowych dokumentów o znaczeniu strategicznym w badanych obszarach, w tym będących w trakcie przygotowywania.

1.3.1.2. Analiza dokumentacji projektowej

W tym zakresie dokonano analizy wybranej dokumentacji projektów zrealizowanych w ramach Działania 1.5. przewidujących:

Wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w zakresie integracji zawodowej i społecznej,

Wspieranie młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym.

Zastosowano systematyczny dobór próby. Założono, że analizie zostaną poddane dokumenty co drugiego projektu, będącego przedmiotem umowy o dofinansowanie.

Z próby wyłączono te projekty, które nie przewidywały wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Analiza objęła:

Wnioski o dofinansowanie, Sprawozdania końcowe.

Zainteresowaniem objęto przede wszystkim następujące dane:

Typ beneficjenta projektu, Budżet projektu – planowany i rzeczywisty, Grupa(y) szczególnego ryzyka objęta projektem – planowana i

rzeczywista, Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, objęta

projektem, w podziale na poszczególne grupy szczególnego ryzyka – planowana i osiągnięta,

Rodzaj wsparcia udzielanego w ramach projektu – planowany i rzeczywisty,

Formy promocji projektu - planowane i rzeczywiste, Sposób rekrutacji do projektu – planowany i rzeczywisty, Termin złożenia projektu, podpisania umowy o dofinansowanie oraz

zakończenia projektu, Czas realizacji projektu – planowany i rzeczywisty, Problemy i bariery w realizacji projektu wskazywane przez

beneficjentów, Zmiany wprowadzane do projektu w trakcie realizacji – typy, ilość.

Dane uzyskane z dokumentów wprowadzono do przygotowanej w tym celu bazy danych, która umożliwiała analizę statystyczną.

Dzięki temu można było dokonać analizy zbiorowości projektów finansowanych w ramach Działania z punktu widzenia poszczególnych zmiennych oraz ewentualnych zależności między nimi, a także ustalić stopień zgodności pomiędzy planami a ich realizacją w istotnych dla przedmiotu badania zakresach.

Wyniki analizy tego materiału badawczego pozwoliły uzyskać informacje dotyczące m.in.:

Typów projektów, typów grup docelowych oraz form wsparcia, które osiągnęły najniższą, średnią i najwyższą wartość wskaźnika „Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych Działaniem 1.5”,

Różnic pomiędzy założeniami co do wysokości ww. wskaźnika a jego rzeczywistym poziomem,

Typów projektów, form wsparcia i typów grup docelowych, w których te różnice były największe.

Ten etap badania umożliwił również wstępną identyfikację projektów, które stały się przedmiotem studiów przypadku.

1.3.1.3. Pogłębione wywiady indywidualne

Przeprowadzono 4 wywiady indywidualne z przedstawicielami instytucji z systemu zarządzania i wdrażania SPO RZL (Działanie 1.5):

Instytucja Zarządzająca:

Wywiad z przedstawicielem Dyrekcji Departamentu, Wywiad z przedstawicielem departamentu uczestniczącym w

prognozowaniu wysokości wskaźnika.

Instytucja Wdrażająca:

Wywiad z przedstawicielem Dyrekcji Departamentu, Diada z pracownikami DWF (były naczelnik wydziału monitorowania i

naczelnik wydziału odpowiedzialnego za Działanie 1.5 SPO RZL).

Wywiady prowadzono na podstawie ramowych scenariuszy, dostosowywanych każdorazowo do poszczególnych respondentów.

1.3.1.4. Telefoniczne wywiady kwestionariuszowe

Kolejnym etapem badań terenowych było badanie ankietowe zrealizowane techniką wywiadu telefonicznego prowadzonego z użyciem kwestionariusza.

Przeprowadzono badanie ankietowe z przedstawicielami beneficjentów Działania 1.5. Badaniem objęto ¼ wszystkich beneficjentów, co oznacza, że przeprowadzono 100 efektywnych wywiadów (ze względu na fakt, że zdarzały się przypadki instytucji realizujących więcej niż jeden projekt w ramach Działania, a więc liczba beneficjentów jest niższa niż liczba projektów).

Zastosowano systematyczny dobór próby, poprzez kontakt z beneficjentem co czwartego projektu. Eliminowano z próby przypadki powtarzających się beneficjentów. Zdawano sobie przy tym sprawę, że ze względu na upływ czasu w szeregu przypadków nie było możliwe przeprowadzenie wywiadu z osobą, która zajmowała się projektem objętym badaniem u beneficjenta włączonego do wstępnie dobranej próby, dlatego uzupełniono próby respondentów, przy zastosowaniu tej samej metody, tak aby osiągnąć założoną liczebność próby.

Pytania służyły uzyskaniu informacji na temat założeń przyjętych przez respondentów przy przygotowywaniu projektu, zwłaszcza dotyczących grupy docelowej i metod wsparcia, jak również problemów i barier napotkanych przy opracowywaniu i realizacji projektu oraz jego efektów, a także opinii na temat założeń Działania 1.5, w tym jego wskaźników, a zwłaszcza wskaźnika będącego przedmiotem niniejszego badania, w świetle doświadczeń korzystania z Działania.

1.3.1.5. Studia przypadku

Studia przypadku pozwoliły na lepsze zrozumienie i pogłębioną analizę wybranych projektów i zostały ukierunkowane na zapoznanie się z procesem opracowania projektów, w tym zwłaszcza założeniami i mechanizmami mającymi wpływ na dobór grupy docelowej projektu, form i zakresu wsparcia, sposobów informowania o projekcie i rekrutacji uczestników, w kontekście budżetu projektu zainteresowaniem objęto praktyczną weryfikacją tych założeń, jaka miała miejsce w toku realizacji projektu.

Dogłębnie zbadano 4 przypadki, o zróżnicowanej specyfice, przy doborze celowym projektów skierowanych do różnych grup szczególnego ryzyka.

1.3.2.Metody analizy danych

Właściwy dobór sposobów analizy danych, zapewniający zastosowanie różnorodnych podejść, umożliwił wykorzystanie szerokiego zakresu metod wnioskowania, a tym samym przełożył się na jakość i wiarygodność formułowanych ocen. Z tego względu zaplanowano, że sposoby prowadzenia analiz dostosowane zostały w możliwie najwyższym stopniu do specyfiki zgromadzonych danych ilościowych i jakościowych. Ponadto wysoką jakość prowadzonych prac zapewniło doświadczenie i wiedza zespołu ekspertów.

W ramach prowadzonych działań wykorzystane zostały przedstawione poniżej metody analizy.

1.3.2.1. Analizy danych jakościowych

Pierwszy etap analizy danych jakościowych miał charakter quasi techniczny – materiał poddano wstępnej selekcji celem określenia stopnia wiarygodności otrzymanych danych, wyeliminowania wewnętrznych sprzeczności itd.

Drugi etap rozpoczęła redukcja i kategoryzacja uzyskanego materiału informacyjnego. Tak opracowany materiał stanowił bazę do dalszej, pogłębionej interpretacji stanowiącej podstawę formułowania wniosków.

W ramach analizy danych jakościowych poszukiwane były zarówno schematy wyjaśniające relacje między opisywanymi zjawiskami, jak również związki przyczynowe między badanymi zmiennymi.

Dane empiryczne analizowane jakościowo rozpatrywane były zarówno przy przyjęciu zorientowania na zmienną, jak i przypadek. Dotyczy to zwłaszcza danych uzyskanych w ramach studiów przypadku.

1.3.2.2. Analizy statystyczne

Dane pochodzące z badania ilościowego poddano analizie statystycznej. Ze względu na reprezentatywny dobór prób badawczych, możliwe było odwołanie się do następującego zestawu miar i statystyk:

miary struktury zbiorowości (tzw. rozkład brzegowy), miary przeciętne (średnia arytmetyczna, mediana, dominanta,

średnia ważona), miary zróżnicowania zbiorowości (odchylenie standardowe), miary zależności między zmiennymi.

Powyższe miary pozwoliły nie tylko na poznanie struktury zbiorowości badanych i występujących tu tendencji, ale i na zidentyfikowanie związków przyczynowo-skutkowych, a także określenie ich siły i prawdopodobieństwa występowania.

1.3.2.3. Panel ekspertów

W fazie analizy i oceny danych zastosowano metodę panelu ekspertów. Służyła ona uwzględnieniu w dokonywanej analizie zróżnicowanych perspektyw reprezentowanych przez różnych badaczy wchodzących w skład zespołu, co zapewniło wypracowanie wysokiej jakości konkluzji.

W spotkaniu wzięli udział wszyscy członkowie zespołu badawczego oraz inni eksperci Wykonawcy, mający szerokie doświadczenie w programowaniu i realizacji interwencji w zakresie aktywnej polityki społecznej. Spotkanie panelowe trwało około 2 godzin i jego celem była weryfikacja i priorytetyzacja wyników badania oraz wstępnych wniosków i konkluzji, a także sformułowanie rekomendacji.

1.4. Organizacja procesu badawczego

Zgodnie z naszą koncepcją i metodologią badawczą, prawidłowe wykonanie badania wymagało realizacji 5 modułów badawczych w ramach kolejnych faz badania:

Raport końcowy

Moduł 6Panel ekspertów

Moduł 5

Studia przypadku

Moduł 4

Badanie kwestionariuszowe

Moduł 3

Wywiady pogłębione

Moduł 2

Analiza dokumentacji projektowej

Moduł 1

Analiza dokumentów programowych

Raport metodologiczny

2. Wyniki badania2.1. Zmiany w systemie wdrażania

Kryteria wyboru projektów w ramach Działania 1.5 określono w uzupełnieniu SPO RZL w załączniku nr 3 do załącznika (‘Lista zasad wyboru projektów’). Zostały one opisane w następujący sposób:

zasady merytoryczne wspólne dla wszystkich:

zgodność ze strategią rozwoju regionalnego i lokalnego oraz programami rządowymi w zakresie polityki społecznej,

uzasadnienie potrzeby realizacji projektu, adresaci pomocy, sposób ich wyboru i zapewnienie ich udziału w

projekcie, różnorodność i adekwatność doboru instrumentów służących

realizacji projektu, wybór rodzaju i charakter udzielonego wsparcia, zakładane rezultaty projektu, trwałość i skuteczność zaproponowanych rozwiązań, możliwość upowszechniania rezultatów projektu, sposób zarządzania projektem (racjonalność harmonogramu działań,

czytelność zasad realizacji), czytelne źródła finansowania, uzasadnienie kosztu projektu (uzasadnienie wielkości poniesionych

nakładów do spodziewanych rezultatów realizacji projektu), kwalifikowalność wydatków, wiarygodność, doświadczenie i potencjał instytucjonalny

ostatecznego odbiorcy (beneficjenta), wykorzystanie nowoczesnych technologii.

zasady szczegółowe dla Działania 1.5 zgodność projektu z lokalną/regionalną strategią polityki społecznej, dla projektów skierowanych między innymi lub wyłącznie do osób

bezdomnych preferowane będą projekty obejmujące osoby bezdomne przystępujące do programów mających na celu wychodzenie z bezdomności,

uwzględnienie w projekcie działań towarzyszących, w szczególności zapewnienia opieki nad dziećmi i osobami zależnymi od osób objętych działaniami aktywizującymi,

lokalizacja projektu dotyczącego tworzenia CIS (preferowane obszary wiejskie i restrukturyzowane).

Pytania badawcze do rozdziału:Czy kryteria wyboru projektów zmieniały się w czasie pod wpływem analiz poziomu osiąganych wskaźników?Czy kryteria wyboru projektów prowadziły do wyboru projektów w najwyższym stopniu realizujących zakładane wskaźniki?Czy podejmowane były kroki służące poprawie stopnia osiągania wskaźnika? Jeśli tak, jakie to były kroki i jakie przyniosły rezultaty? Jeśli nie, jakie były przyczyny braku zmian?

Analiza 4 rozporządzeń wprowadzających zmiany do Uzupełnienia SPO RZL1 wykazała, że nie zmieniano kryteriów wyboru projektów w okresie wdrażania Programu. Potwierdziły to przeprowadzone wywiady indywidualne z przedstawicielami IZ i IW. Z informacji uzyskanych na podstawie wywiadów indywidualnych wynika, że prognozowanie stopnia osiągnięcia wartości docelowych wskaźnika nie było prowadzone. Stopień osiągnięcia wartości docelowych był określany dopiero na podstawie sprawozdań, kiedy w zasadzie cała alokacja przeznaczona na Działanie została już zakontraktowana. Stąd też nie było możliwe wprowadzenie zmian (chociażby w kryteriach wyboru projektów) prowadzących do zwiększenia stopnia osiągnięcia wartości docelowych wskaźnika. Z drugiej strony nie było również możliwe odpowiednio wczesne zmodyfikowanie zakładanej wartości docelowej na taką, której osiągnięcie byłoby realne.

W związku z powyższym nie wprowadzano zmian w kryteriach wyboru projektów pod wpływem analiz poziomu osiąganych wskaźników.

Kryteria wyboru projektów, jak i sposób dokonywania wyboru projektów powinny być ukierunkowane na dofinansowanie projektów w najwyższym stopniu realizujących zakładane cele Działania.

Analiza kryteriów potwierdziła jednocześnie tezę, że kryteria wyboru projektów nie uzależniały przyznania wsparcia od efektywności osiągania wskaźników. Twórcy kryteriów nie chcieli ograniczać zakresu wsparcia w projektach (z pewnością punktowanie jak najmniejszego wsparcia na 1 osobę przyczyniłoby się do ograniczania różnych form wsparcia i minimalizowania kosztów). Decyzję tę należy uznać za bardzo trafną, co potwierdzają badania:2

„realizacja projektów społecznych przyczynia się do poprawy sytuacji osób uczestniczących, czyli prowadzi do integracji społeczno-zawodowej wykluczonych. […]

w wyniku uczestnictwa w projekcie, w życiu jednostki zaszła diametralna zmiana, tyle że w stosunku do jej dotychczasowej sytuacji społecznej i zawodowej, a nie abstrakcyjnych, modelowych kryteriów sukcesu życiowego. […]

nie można wskazać takich obszarów, czy kategorii wykluczonych, wobec których działania wspierające ich integrację społeczno-zawodową byłyby nieskuteczne. […]

nie można też, w uzasadniony sposób, wskazać mniej i bardziej skutecznych form wsparcia.

wsparcie powinno być wszechstronne, kompletne i sekwencyjne. Jeżeli te warunki są zachowane, bardzo szeroka gama instrumentów i form staje się niezbędna i zarazem skuteczna.”

1 rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 22 lutego 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL (Dz. U. Nr 40, poz. 382), rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 30 stycznia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL(Dz. U. Nr29, poz. 206), rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 kwietnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL (Dz. U. Nr 71, poz. 491) oraz rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 marca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL (Dz. U. Nr 54 poz. 360).

2 Badanie ścieżek prowadzących osoby zagrożone wykluczeniem społecznym do zatrudnienia w ramach Działania 1.5 SPO RZL 2004-2006, Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o. dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa, sierpień 2006, s. 8.

Czynnikiem, który w największym stopniu zwiększał szanse podjęcia zatrudnienia przez odbiorców ostatecznych Działania 1.5 okazała się pomoc w znalezieniu oferty stałej pracy. Pozytywny wpływ na szanse podjęcia stałej pracy miało również otrzymanie porad na temat odpowiednich zawodów, większa aktywność poszukiwania pracy po zakończeniu udziału w projekcie, wiek poniżej 29 lat oraz sprawowanie opieki nad dzieckiem.3 Można zatem powiedzieć, że:

W ramach Działania 1.5 skoncentrowano się przede wszystkim na wyborze projektów o charakterze kompleksowym. Przy czym należy podkreślić, że kompleksowość przyjętych do realizacji projektów należy uznać za mocną stronę Działania 1.5 SPO RZL.

Podkreślali to zarówno projektodawcy podczas studiów przypadków, jak i pracownicy instytucji systemu zarządzania i wdrażania SPO RZL podczas wywiadów indywidualnych.

Studium przypadku: projekty Ochotniczych Hufców Pracy (OHP)

Projekty OHP dotyczyły młodzieży w wieku 15-24 lat, sprawiających kłopoty wychowawcze i mających problemy z nauką. OHP, oprócz swojej podstawowej działalności, realizowało szereg projektów skierowanych do tej grupy docelowej, wykorzystujących model pomocy grupie docelowej w wychodzeniu z marginalizacji – wypracowany w pierwszym, pilotażowym projekcie. Dzięki takiemu podejściu instytucja wykorzystywała dobre doświadczenia i dobre praktyki udoskonalając je w kolejnych projektach. Łącznie OHP objęło zasięgiem swoich projektów blisko 15 tys. osobom.

Grupa młodzieży zagrożona wykluczeniem społecznym jest domeną działalności OHP, w związku z tym nie było problemów z rekrutacją beneficjentów do projektu. Zarówno profil, jak i wiek uczestników projektów odpowiadał dokładnie profilowi podopiecznych OHP.

Grupa docelowa składała się z dwóch podgrup: grupa młodzieży przyjmowana z zewnątrz, która nie miała doświadczenia lub wykształcenia (np. matury) i potrzebowała je uzupełnić, a druga grupa – podopiecznych OHP. Instytucja nie miała problemów z uczestnictwem beneficjentów w zajęciach projektowych, bowiem częstokroć były to osoby mieszkające w internatach (hufce stacjonarne) lub przebywające w półinternatach (hufce dochodzące). Argumentem, który najczęściej skłaniał młodzież do uczestnictwa w projekcie były darmowe korzyści, które można było uzyskać – wynikające z bardzo

3 Badanie beneficjentów ostatecznych Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006. Raport zbiorczy z I, II oraz III sesji ankietowania osób objętych wsparciem jako niepracujące, ABR Opinia Sp. z o.o. na zlecenie Departamentu Zarządzania EFS w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, Warszawa, listopad 2007 r., s. 113-114.

szerokiego zakresu pomocy. Były one niestety często też obiektem zazdrości ze strony pozostałych, nieuczestniczących w projekcie, podopiecznych OHP. Problemem, z którym musieli sobie poradzić uczestnicy projektów, jak i zarządzający projektem było duże obciążenie młodzieży zajęciami, które odbywały się po normalnych zajęciach w szkole.Pomoc dla beneficjentów była przekazywana w kilku modułach:

1. Integracja grupy i reintegracja społeczna młodzieży z rodzin bardzo trudnych, patologicznych – kwestia przywrócenia ich do życia w społeczeństwie, były w tym spotkania z lekarzem, chciano nauczyć ich pewnych zachowań społecznych – zajęcia socjoterapeutyczne (jeżeli osoby sprawiały problemy po zakończeniu modułu – przechodziła na zajęcia indywidualne z psychologiem).Po tym etapie młodzież nabierała chęci do dalszej nauki. Młodzież mogła zgłaszać problemy na bieżąco i była kierowana na dodatkowe zajęcia, aby w pełni przygotować się do drugiego etapu.

2. Zajęcia edukacyjno-wychowawcze – zajęcia z wychowawcą oraz zajęcia z przedsiębiorczości, zajęcia komputerowe, zajęcia językowe itp.

3. Kształcenie ogólne z zajęciami wyrównawczymi i kształcenie zawodowe (w tym doradztwo zawodowe – badanie preferencji zawodowych).

4. Przygotowanie się do poruszania się po rynku pracy.

Dzięki takiemu podejściu uzyskano nie tylko bardzo dobre wyniki poziomu odchodzenia osób z projektu (6%), ale również bardzo dobre wyniki w uzyskaniu pracy przez uczestników projektu (ponad 30%), co więcej, blisko 70% z osób, które uzyskały pracę, zostało zatrudnionych na umowę o pracę.

Sukces projektu był niewątpliwie związany ze stworzonym w ramach OHP systemem instytucjonalnej pomocy ze strukturą hierarchiczną w regionach (16 wojewódzkich komend i 8 wydzielonych centrów kształcenia i wychowania dla szczególnie trudnej młodzieży). Z pewnością tak dobre rezultaty uzyskane w projekcie były wynikiem kompleksowej pomocy, jaką oferowały OHP, jednakże bez projektu z SPO RZL OHP nie byłoby w stanie pomóc tak dużej liczbie młodzieży w tak szerokim zakresie.

Szybkie wprowadzanie zmian w systemie wdrażania zwiększających skuteczność osiągania wartości docelowych wskaźników możliwe jest tylko wtedy, gdy poziom osiągania tych wskaźników jest na bieżąco monitorowany. Monitorowanie powinno być prowadzone od początku okresu wdrażania danego programu, priorytetu czy działania. Punktem wyjścia powinno być prognozowanie stopnia osiągnięcia wartości docelowych wskaźników prowadzone na podstawie danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie projektów przyjętych do realizacji. Dzięki temu już we wstępnej fazie wdrażania możliwe byłoby określenie, jakie jest prawdopodobieństwo osiągnięcia zakładanych wartości docelowych wskaźników.

W związku z tym, że przy wyborze projektów kierowano się ich kompleksowością, a nie dążeniem do zapewnienia jak najwyższego poziomu osiągnięcia zakładanego wskaźnika, to należy stwierdzić, że założone wartości docelowe analizowanego wskaźnika zostały przeszacowane.

2.2. Wpływ realizacji projektów na beneficjentów ostatecznych

2.2.1.Poprawność definicji grupy docelowej

Jednym z czynników, które mogły się przyczynić do nie osiągnięcia wartości docelowych wskaźników, mogło być nietrafne zdefiniowanie grup, które mogły zostać objęte wsparciem.

W ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka zdefiniowano ‘grupę szczególnego ryzyka’ jako:4

osoby zagrożone wykluczeniem społecznym ze szczególnym uwzględnieniem osób korzystających długotrwale ze świadczeń pomocy społecznej:

osoby bezrobotne powyżej 24 miesięcy, a w przypadku CIS-ów bezrobotni powyżej 36 m-cy,

alkoholicy i narkomani, którzy poddają się procesowi leczenia lub ukończyli go nie później niż rok przed przystąpieniem do projektu,

bezdomni, osoby opuszczające zakłady karne najpóźniej rok przed

przystąpieniem do projektu, uchodźcy z problemami z integracją ze społeczeństwem, młodzież wychowująca się w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych i rodzinach zastępczych,

4 Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006, Wersja scalona, uwzględniająca zmiany wprowadzone rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 22 lutego 2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL (Dz. U. Nr 40, poz. 382), rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 30 stycznia 2006 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL(Dz. U. Nr29, poz. 206), rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 kwietnia 2006 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL (Dz. U. Nr 71, poz. 491) oraz rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 marca 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przyjęcia Uzupełnienia SPO RZL (Dz. U. Nr 54 poz. 360), s. 69.

Pytania badawcze do rozdziału:Czy szczegółowa definicja grupy docelowej sformułowana w Uzupełnieniu Programu była prawidłowa?Czy w ramach prowadzonych projektów trafnie wybierano grupę docelową?Czy wsparcie oferowane w ramach Działania było nastawione na kompleksowość działań czy też było realizowane pod kątem jednorazowych form wsparcia?Czy działania podejmowane przy realizacji projektów odpowiadały zidentyfikowanym problemom i realnym potrzebom grupy docelowej?

osoby w wieku 15-24 lat, które: nie uczą się, nie pracują i nie są zarejestrowane jako

bezrobotne, uczą się w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych albo

w formach pozaszkolnych, ale sprawiają trudności wychowawcze i mają poważne kłopoty w nauce,

pochodzą z rodzin ubogich, zagrożonych dysfunkcjami społecznymi lub wchodzące w kolizje z prawem.

Skierowanie działania do tej grupy beneficjentów związane jest z narastającym zjawiskiem pauperyzacji społeczeństwa, ze zjawiskiem długotrwałego bezrobocia oraz brakiem dostosowania osób z grup szczególnego ryzyka do potrzeb rynku pracy w Polsce. Na szczególne ryzyko narażone są przede wszystkim osoby długotrwale korzystające ze świadczeń pomocy społecznej, które pomimo podejmowanych wysiłków nie są w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudności życiowych, znaleźć zatrudnienia i usamodzielnić się. Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym to przede wszystkim osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków, młodzież wychowująca się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych, młodzież pochodząca z rodzin dysfunkcyjnych, sprawiająca kłopoty wychowawcze, bezdomni, osoby opuszczające zakłady karne, uchodźcy oraz.5

W ocenie ewaluatorów takie zdefiniowanie grupy docelowej Działania było poprawne, oparte na analizie potrzeb sektora opieki społecznej. W ramach badania zapytano również projektodawców, czy w ich opinii grupy docelowe, jakie mogły być objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL zostały zdefiniowane w sposób poprawny. Zdaniem zdecydowanej większości badanych grupy docelowe zostały zdefiniowane prawidłowo. Niespełna 10% respondentów udzieliło odpowiedzi negatywnej lub nie miało zdania na omawianą kwestię. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej:

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Grupy docelowe, jakie mogły być objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL zostały zdefiniowane w sposób poprawny

Grupy docelowe, jakie mogły być objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL nie zostały zdefiniowane w sposób poprawny

Beneficjent nie wie lub trudno mu powiedzieć

Wykres 1. Poprawność określenia grup docelowych, jakie mogły być objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL w oczach beneficjentów.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

5 Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój …op. cit., s. 63-64.

Kilka głosów stwierdzających niepoprawne zdefiniowanie grupy docelowej dotyczyło osób bezrobotnych oraz osób osadzonych w aresztach. W pierwszym przypadku respondentom chodziło o możliwość włączania do projektu osób krócej bezrobotnych, a także osób, które miały przerwy w rejestracji (24 miesiące były liczone od dnia ostatniego zarejestrowania się w urzędzie pracy). Nawet krótka przerwa w rejestracji dyskwalifikowała bowiem z udziału w projekcie. W drugim przypadku, w projektach nie mogły brać udziału osoby, które były osadzone w aresztach (nawet przez okres jednego roku). Wsparciem mogły zostać objęte jedynie osoby, które wyszły z więzienia. Zdaniem badanych założenia odnośnie grupy docelowej powinny być również bardziej spójne z systemem oświatowym.

2.2.2.Wybór grupy docelowej w projektach

Analizę kategorii beneficjentów, którzy zostali objęci wsparciem, przeprowadzono na podstawie danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie projektu oraz w sprawozdaniach końcowych z jego realizacji. W związku z tym, że formularze te służyły do wypełniania wniosków i przygotowania sprawozdań również w ramach innych działań SPO RZL, to kategorie beneficjentów ostatecznych zostały w tych formularzach określone w sposób następujący:

Ponadto wzór sprawozdania zawierał informacje odnośnie liczby beneficjentów zaliczanych do poszczególnych kategorii zarówno w odniesieniu do tych, którzy rozpoczęli uczestnictwo w projekcie, jak i tych, którzy zakończyli swoje uczestnictwo zgodnie z zaplanowaną dla nich ścieżką. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej:

Bezrobotni

w tym osoby długotrwale bezrobotnew tym absolwenci w tym młodzież do 25 roku życia

Osoby zarejestrowane w PUP jako poszukujące pracy nie pozostające w zatrudnieniu

Zatrudnieni

w tym zatrudnieni zagrożeni utratą pracyw tym pracownicy w gorszym położeniu

Samozatrudnieni

w tym rolnicy zagrożeni utratą pracy

Studenci, doktoranci i uczący się

y dług

ale be

zro...

nci, d

ący s

zież d

o 25 r

oku ż

y zare

jestro

70%64.8%

7.4% 7.1%

0.4% 0.2%

61.7% 60.8%

0.0%4.0%

0.1% 0.0%

59.3% 57.5%

0.0%4.6%

0.1% 0.0%

Beneficjenci ostateczni (planowani we wniosku)

Beneficjenci ostateczni, którzy rozpoczęli udział w projekcie

Beneficjenci ostateczni, którzy zakończyli udział w projekcie

ich be

jentó

Wykres 2. Struktura beneficjentów ostatecznych w analizowanych projektach Działania 1.5 SPO RZL.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania wniosków o dofinansowanie projektów oraz sprawozdań z realizacji projektów w ramach działania 1.5 SPO RZL.

Projekty przyjęte do realizacji w większości były adresowane do osób bezrobotnych (na etapie planowania 64,8% wskazań). Drugą kategorię stanowili beneficjenci zaklasyfikowani przez projektodawców jako ‘inni’ (26,9% wskazań we wnioskach projektowych).

Na uwagę zasługuje rekrutowanie do udziału w projektach większej liczby osób długotrwale bezrobotnych niż zakładano. We wnioskach o dofinansowanie projektu grupa osób długotrwale bezrobotnych była wykazywana w odniesieniu do 54,7% beneficjentów ostatecznych, natomiast w sprawozdaniach wykazano 60,8% dla tej kategorii. Przy powiązaniu danych dotyczących osób długotrwale bezrobotnych z danymi dotyczącymi osób bezrobotnych w ogóle, można stwierdzić, że na etapie realizacji projektów niemalże każda osoba bezrobotna objęta wsparciem była zarazem osobą długotrwale bezrobotną. Zauważalny jest również wzrost udziału kategorii ‘inni’ w odniesieniu do wszystkich beneficjentów objętych wsparciem. O ile na etapie planowania kategoria ta stanowiła 26,9% ogółu beneficjentów, o tyle na etapie przystąpienia do udziału w projekcie wyniosła już 38,3%.

Przyczyn takiego stanu rzeczy można z jednej strony dopatrywać się w różnicach występujących na poziomie realizacji w stosunku do tego, co zostało zaplanowane. Z drugiej jednak strony mogą być one spowodowane odmiennym sposobem klasyfikowania beneficjentów ostatecznych przez projektodawców. Kategoria ‘inne’ była kategorią ‘wygodną’ dla projektodawców, gdyż można było do niej klasyfikować beneficjentów w przypadku pojawienia się wątpliwości, do której kategorii danego beneficjenta zaliczyć. Poza tym można stwierdzić, że nie występują istotne

różnice zachodzące na etapie realizacji w stosunku do tego, co zostało zaplanowane.

Z kolei zestawiając odsetek beneficjentów, którzy zakończyli udział w realizacji projektu zgodnie z zaplanowaną dla nich ścieżką w odniesieniu do odsetka beneficjentów, którzy przystąpili do udziału w projekcie, należy zauważyć, że różnice pomiędzy tymi dwoma wartościami są nieznaczne.

Oprócz wskazanych powyżej kategorii beneficjentów ostatecznych we wzorze wniosku o dofinansowanie projektu oraz we wzorze sprawozdania zawarte zostały informacje odnośnie kategorii społecznych szczególnego ryzyka, do których klasyfikowano beneficjentów objętych wsparciem. Wyróżniono następujące kategorie:

Beneficjentami zaliczanymi do kategorii ‘inne’ niemalże we wszystkich przypadkach były osoby długotrwale bezrobotne. We wnioskach o dofinansowanie projektu osoby te stanowiły 54,7% wszystkich beneficjentów objętych wsparciem. Drugą w kolejności kategorię stanowiła młodzież (35,1% wszystkich beneficjentów) oraz osoby korzystające ze świadczeń systemu pomocy społecznej (24%). Pozostałe kategorie nie były reprezentowane zbyt licznie. Na etapie realizacji projektów zaobserwowano wzrost udziału osób długotrwale bezrobotnych (60,8% wszystkich beneficjentów) przy spadku udziału pozostałych kategorii. Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

Osoby, które opuściły zakłady karne

Bezdomni

Uzależnieni od alkoholu i/lub narkotyków poddający się leczeniu

Osoby samotnie wychowujące dziecko

Uchodźcy z problemami z integracją

Młodzież (15-24 lata)

Korzystający ze świadczeń systemu pomocy społecznej

i [bę

dzież

jący z

e świ

eń sy

żnien

jące d

óre o

iły za

kłady

5.7%3.6% 3.1%

0.6% 0.5%

4.7% 3.3% 1.9% 1.1% 0.2%

Planowana struktura beneficjentów

Rzeczywista struktura beneficjentów%

Wykres 3. Struktura beneficjentów szczególnego ryzyka w analizowanych projektach Działania 1.5 SPO RZL6.

Dane dotyczące struktury beneficjentów szczególnego ryzyka uzyskane na podstawie analizy wniosków o dofinansowanie projektów oraz sprawozdań z ich realizacji istotnie różnią się od danych uzyskanych na podstawie badań CATI dotyczących grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, do których adresowane było wsparcie w ramach realizowanych projektów.

Należy jednak stwierdzić, że pojawiające się rozbieżności mają charakter pozorny, ponieważ w przypadku analizy wniosków o dofinansowanie projektów oraz sprawozdań podstawę do analizy stanowiła liczba beneficjentów objętych wsparciem w ramach projektów, natomiast w przypadku badania CATI, zapytano jedynie jakie grupy zostały objęte wsparciem w ramach projektu. Dane z badania CATI stanowią zatem uzupełnienie danych uzyskanych na podstawie analizy wniosków/sprawozdań. Innymi słowy dane z badania CATI wskazują w ilu projektach pojawiały się poszczególne kategorie beneficjentów, natomiast dane z analiz wniosków/sprawozdań wskazują, jaki udział ilościowy beneficjentów na poziomie działania stanowiły poszczególne kategorie.

Najczęściej projekty realizowane w ramach Działania 1.5 SPO RZL były kierowane do osób długotrwale bezrobotnych (76% udzielonych odpowiedzi). W ramach 19% projektów wsparciem objęto alkoholików i narkomanów, którzy poddają się procesowi leczenia lub ukończyli go nie później niż rok przed przystąpieniem do projektu. 15% projektów było skierowane m.in. do osób bezdomnych i tyle samo do osób opuszczających zakłady karne najpóźniej rok przed przystąpieniem do projektu.

6 Jeden beneficjent mógł być zaliczony do kilku kategorii w związku z tym dane nie sumują się do 100%.

Beneficjent nie wie lub nie pamięta

Innych

Uchodźcy z problemami z integracją ze społeczeństwem

Młodzież wychowująca się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych

Osoby w wieku 15 - 24 lat, które nie uczą się, nie pracują i nie są zarejestrowane jako bezrobotne

Osoby w wieku 15 - 24 lat, które pochodzą z rodzin ubogich, zagrożonych dysfunkcjami społecznymi lub wchodzące w kolizje z prawem

Osoby w wieku 15 - 24 lat, które uczą się, ale sprawiają trudności wychowawcze i mają poważne kłopoty w nauce

Osoby opuszczające zakłady karne najpóźniej rok przed przystąpieniem do projektu

Bezdomni

Alkoholicy i narkomani, którzy poddają się procesowi leczenia lub ukończyli go nie później niż rok przed przystąpieniem do projektu

Osoby długotrwale bezrobotne

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Wykres 4. Grupy zagrożone wykluczeniem społecznym, do których adresowane było wsparcie w ramach realizowanych projektów.

Istotną część stanowiły również projekty skierowane do młodzieży, czyli osób w wieku 15-24, w tym tych, które uczą się, ale sprawiają trudności wychowawcze i mają poważne kłopoty w nauce (12% wskazań), które pochodzą z rodzin ubogich, zagrożonych dysfunkcjami społecznymi lub wchodzące w kolizję z prawem (również 12% udzielonych odpowiedzi), które nie uczą się, nie pracują i nie są zarejestrowane jako bezrobotne (8% projektów objętych badaniem), młodzież wychowująca się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych (4% wskazań). Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres powyżej.

2.2.3.Wsparcie oferowane w ramach działania i projektów

Celem Działania 1.5 SPO RZL było ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowanie osób narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotu do czynnego życia zawodowego. Stąd w ramach Działania przewidziano następujące możliwości wsparcia osób zagrożonych wykluczeniem:7

Schemat a: Wspieranie osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym:

warsztaty obejmujące diagnozowanie potencjału zawodowego osób z grup szczególnego ryzyka, możliwości jego rozwoju oraz podnoszenie kwalifikacji tych osób,

szkolenia dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, mające na celu przezwyciężanie problemów, którymi osoby te są obarczone, kształcące umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach i prowadzące do zwiększania samodzielności,

subsydiowanie zatrudnienia osób bezrobotnych powyżej 24 miesięcy na otwartym rynku pracy,

współfinansowanie tworzenia i działalności CIS – przeznaczonych dla osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym (w szczególności na obszarach wiejskich i restrukturyzowanych),

wspieranie zatrudnienia subsydiowanego w ramach CIS, szkolenia i warsztaty edukacyjno-wychowawcze na rzecz młodzieży

trudnej mające na celu powrót do nauki w celu zdobycia zawodu i usamodzielnienia się oraz zapobieganie wśród ludzi młodych dysfunkcjom społecznym, takim jak alkoholizm, narkomania, przestępczość,

kampanie promujące oraz inne działania wspierające wolontariat w zakresie integracji z rynkiem pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,

pomoc w organizowaniu grup wsparcia i samopomocy poprzez doradztwo i poradnictwo zawodowe,

rozwój standardów jakości usług prowadzących do integracji z rynkiem pracy świadczonych przez instytucje pomocy społecznej,

badania i ekspertyzy mające na celu ocenę wpływu i efektywności form wsparcia świadczonych na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,

szkolenia dla pracowników instytucji pomocy społecznej (w tym pracowników organizacji pozarządowych i wolontariuszy) pracujących z osobami z grup szczególnego ryzyka.

Projekty mające na celu aktywizację zawodową osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym mogły obejmować także działania towarzyszące takie jak zapewnienie opieki nad dziećmi i osobami zależnymi od uczestników projektu. Działania towarzyszące mogły

7 Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006, Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. (poz. 2024), s. 67-68.

stanowić jedynie element projektu, proporcjonalny do jego celu. Wydatek taki musiał być kosztowo efektywny i skrupulatnie skalkulowany oraz nie mógł przekraczać 10% wartości całego projektu.

Schemat b: Wspieranie młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym:

szkolenia dla młodzieży z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym dotyczące przezwyciężania problemów, którymi są obarczone, metod integracji społecznej oraz zwiększania samodzielności życiowej,

szkolenia i warsztaty edukacyjno-wychowawcze na rzecz młodzieży trudnej mające na celu powrót do nauki w celu zdobycia zawodu i usamodzielnienia się oraz zapobieganie dysfunkcjom społecznym wśród ludzi młodych, takich jak alkoholizm, narkomania, przestępczość,

kampanie promujące wolontariat na rzecz integracji z rynkiem pracy młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym,

pomoc w organizowaniu grup wsparcia i samopomocy poprzez doradztwo i poradnictwo zawodowe.

Widać zatem, że w ramach Działania zestaw i zakres wsparcia dla grupy docelowej zaplanowano w sposób kompleksowy. Potwierdzają to zapisy Uzupełnienia SPO RZL:

„wszystkie grupy zagrożone wykluczeniem społecznym są często negatywnie postrzegane przez pracodawców i trudno jest im znaleźć zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Potrzebują one kompleksowego wsparcia, stworzenia warunków do integracji ze społeczeństwem i pomocy w przezwyciężeniu problemów, którymi są obarczone. Powinno się wypracować i realizować aktywne formy działań, zmierzające do odzyskania przez nie poczucia własnej wartości, wiary we własne siły potrzebne do pokonania barier fizycznych i psychologicznych, a następnie możliwości podniesienia kwalifikacji zawodowych i zdobycia doświadczenia zawodowego. Priorytetowe znaczenie w tym obszarze będzie miało stworzenie sieci Centrów Integracji Społecznej (CIS), które będą realizowały między innymi takie działania jak: kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych, nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie lub podwyższanie kwalifikacji zawodowych. Specjalne znaczenie będzie miało stworzenie rozwiązań zachęcających środowiska lokalne i pracodawców do podjęcia wspólnych działań na rzecz przeciwdziałania marginalizacji i jej skutkom.”8

8 Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój …op. cit., s. 64.

Podejście wpisujące się kompleksowością w powyższy cytat, prezentuje niemal 9 na 10 beneficjentów Działania, planując zadania w swoich projektach w taki sposób, aby zapewnić największe możliwe wsparcie grupie docelowej. Przedstawia to poniższy wykres:

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Chcieliśmy objąć wsparciem jak na-jwiększą liczbę osób

Chcieliśmy zapewnić jak największą kompleksowość wsparcia

Przyjęliśmy inne założenia

Wykres 5. Założenia przyjęte podczas planowania wielkości grupy objętej wsparciem.

Kompleksowość projektów realizowanych w ramach Działania ilustruje wykres poniżej. Z danych na nim przedstawionych wynika, że ponad 80% projektów objętych badaniem realizowało szkolenia dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Oprócz szkoleń w ramach projektu prowadzono warsztaty obejmujące diagnozowanie potencjału zawodowego (43% wskazań). Subsydiowanie zatrudnienia osób bezrobotnych powyżej 24 miesięcy znalazło się w zakresie 21% badanych projektów, natomiast szkolenia i warsztaty edukacyjno-wychowawcze dla młodzieży trudnej – 19%.

Beneficjent nie wie lub nie pamięta

Szkolenia i warsztaty edukacyjno-wychowawcze na rzecz młodzieży trudnej

Subsydiowanie zatrudnienia osób bezrobotnych powyżej 24 miesięcy

Warsztaty obejmujące diagnozowanie potencjału zawodowego

Szkolenia dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Wykres 6. Typ projektu realizowany przez badanych beneficjentów.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

Kompleksowość projektów została uznana również za mocną stronę przez projektodawców, co potwierdzają wyniki przeprowadzonych studiów przypadku.

Dążenie do zapewnienia jak największej kompleksowości wsparcia realizowanego w ramach projektów można uznać za przyczynę braku osiągnięcia zakładanej wartości docelowej wskaźnika na poziomie Działania. Zapewnienie jak największej kompleksowości oferowanego wsparcia wiązało się zarazem z koniecznością ograniczenia wielkości grupy docelowej, która tym wsparciem mogła zostać objęta.Oczywiście z powyższego nie powinno się wyprowadzać wniosku, że projektodawcy powinni kierować swoje projekty do większej liczby odbiorców. Biorąc pod uwagę potrzeby grupy docelowej kompleksowość oferowanego wsparcia można uznać za mocną stronę projektów realizowanych w ramach Działania 1.5 SPO RZL. Powyższe zatem wskazuje, że wartości docelowe wskaźnika na poziomie Działania zostały przeszacowane.

Dla osiągnięcia celów badania istotne znaczenie miało uzyskanie od projektodawców odpowiedzi na pytanie hipotetyczne: „Gdyby jeszcze raz mieli Państwo przygotowywać zrealizowany przez siebie projekt w ramach Działania 1.5 SPO RZL, to jakie rozwiązanie przyjęliby Państwo odnośnie planowanej liczby osób objętych wsparciem?”

Stwierdzenie przez większą część badanych, że przy ponownym przygotowaniu projektu zdecydowaliby się na skierowanie wsparcia do mniejszej liczby beneficjentów ostatecznych oznaczałoby, że wskaźnik został niedoszacowany na poziomie Działania. O przeszacowaniu wskaźnika można również wnioskować na podstawie odpowiedzi, że wsparcie byłoby skierowane do zbliżonej liczby osób, co w zrealizowanym projekcie.

Gdyby natomiast respondenci stwierdzili, że przy ponownym przygotowaniu projektu, byłby on adresowany do większej liczby osób, możliwe byłoby wyprowadzenie wniosków, że gdyby projektodawcy zdecydowali się na bardziej „odważne” określenie liczby beneficjentów ostatecznych projektu, to osiągnięcie wartości docelowych wskaźników na poziomie Działania, byłoby możliwe.

Analizując wyniki badania okazało się, że 56% badanych stwierdziło, że skierowaliby wsparcie do zbliżonej liczby osób jak w zrealizowanym projekcie. 22% skierowałoby wsparcie do mniejszej liczby osób jak w zrealizowanym projekcie, zaś 19% badanych zwiększyłoby grupę docelową projektu. Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Skierowalibyśmy wsparcie do zbliżonej liczby osób jak w zreal-izowanym projekcie

Skierowalibyśmy wsparcie do większej liczby osób jak w zrealizowanym pro-jekcie

Skierowalibyśmy wsparcie do mniejszej liczby osób jak w zreal-izowanym projekcie

Wykres 7. Rozwiązanie odnośnie planowanej liczby osób objętych wsparciem – przyjęte przez beneficjentów w przypadku [hipotetycznym] przygotowywania po raz kolejny projektu w ramach Działania 1.5 SPO RZL.

Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że możliwości osiągnięcia wyższych wartości wskaźników założonych na poziomie Działania były ograniczone. Jedynie niespełna 1 na 5 badanych stwierdził możliwość objęcia wsparciem większej grupy docelowej. Jednak odpowiedzi odnośnie możliwości zwiększenia grupy docelowej zostały zrównoważone przez podobną ilość odpowiedzi (22%) przeciwstawnych.Stąd też należy wysnuć wniosek, że wartości docelowe wskaźnika na poziomie Działania zostały przeszacowane.

Zapytani o przyczyny podjęcia decyzji o skierowaniu wsparcia do wybranej grupy beneficjentów ostatecznych 19% respondentów stwierdziło, że wybrana grupa docelowa wymagała największego wsparcia. 16% badanych zakładało, że wsparcie w ramach projektu przyczyni się do wzrostu aktywności beneficjentów ostatecznych. Inni (15% wskazań) przy wyborze grupy docelowej kierowali się tym, że duża liczba osób potrzebuje pomocy, jaka była oferowana w ramach projektu.

Tak przewidywało to działanie SPO RZL

Grupę wskazały inne instytucje m.in. OPS, CPR, UP

Jest to działalność statutowa

Analizy pokazały zasadność takiego wsparcia, zapotrzebowanie na takie wsparcie

Duża liczba osób potrzebujących takiej pomocy

Taka pomoc pozwoli osobom uaktywnić się

Ta grupa wymagała największego wsparcia

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Wykres 8. Przyczyny podjęcia decyzji o skierowaniu wsparcia do tej grupy beneficjentów.

Dla 13% badanych podstawę wyboru grupy docelowej stanowiły wyniki analiz, które wskazywały zapotrzebowanie na tego typu wsparcie. 12 respondentów przy wyborze grupy docelowej kierowało się działalnością statutową swojej instytucji. W przypadku co dziesiątego projektu grupa docelowa została wskazana przez inne instytucje (najczęściej urzędy pracy oraz ośrodki pomocy społecznej). Jedynie co 20 respondent za przyczynę wyboru grupy docelowej podał kryteria określone w ramach Działania 1.5 SPO RZL. Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres powyżej.

2.2.4.Rodzaje udzielonego wsparcia

Analizując rodzaje udzielonego wsparcia należy stwierdzić, że najwięcej beneficjentów skorzystało ze szkoleń, w drugiej kolejności korzystali z pomocy w poszukiwaniu pracy. Dość powszechne były również poradnictwo zawodowe oraz pośrednictwo pracy. Umiarkowany odsetek beneficjentów Działania 1.5 skorzystał z przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Pozostałe rodzaje wsparcia były skierowane do niewielkiej liczby osób.

c w po

szukiw

Pośre

iejscu

jącyc

związ

h z za

ników

związ

h z za

cie ak

j i...

Elasty

czne l

dni...

nie sz

cyj...

Planowana struktura

Rzeczywista struktura

Wykres 9. Struktura udzielonego wsparcia w projektach [wg liczby beneficjentów].Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania wniosków o dofinansowanie projektów oraz

sprawozdań z realizacji projektów w ramach działania 1.5 SPO RZL.

Przeciętnie w ramach jednego projektu szkoleniami objęto 88 osób na poziomie planowania i 93 na poziomie realizacji. Pomocą w poszukiwaniu pracy wspierano średnio 75 osób (80 na poziomie realizacji). Poradnictwem zawodowym objęto średni 71 osób na poziomie projektu (80 na poziomie realizacji) a pośrednictwem pracy 46 osób (54 na poziomie realizacji). Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

u ... St

a osó

zając

iązan

cie ak

y za..

5 4 3 2 1 1 1 1 0 0

3 52 1 0 1 0 0 0 0

Planowana średnia liczba beneficjentów objęta 1 projektem

Rzeczywista średnia liczba beneficjentów objęta 1 projektem

eficje

ęta 1

Wykres 10. Liczba beneficjentów objęta danym wsparciem przypadająca na 1 projekt.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania wniosków o dofinansowanie projektów oraz

Zapytani o przyczynę realizacji wskazanego typu projektu w ramach Działania 1.5 SPO RZL respondenci w pierwszej kolejności wskazywali, że kierowali się koniecznością przeciwdziałania bezrobociu, w tym długotrwałemu (38% wskazań).

Grupa docelowa została wyznaczona odgórnie

Zapotrzebowanie na środki, chęć wykorzystania możliwości, jaka się nadarzyła

Pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym

Własne doświadczenia, badania, analizy

Wysokie bezrobocie, w tym długotrwałe

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Wykres 11. Przyczyny wyboru typu projektu przez projektodawców.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

Przy wyborze typu projektu istotną rolę odegrały również własne doświadczenia, czy też badania i analizy, z których wynikało, że konieczna jest realizacja danego typu projektu (27% udzielonych odpowiedzi). Z kolei celem 19% badanych projektodawców była po prostu chęć pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym. Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres powyżej.

2.3. Sposób sformułowania analizowanego wskaźnika2.3.1.Trafność określenia wskaźnika

Na podstawie przeprowadzonych analiz definicję wskaźnika: ‘Liczba osób zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, objętych Działaniem’ można uznać jako kompletną oraz prawidłowo sformułowaną.

Podczas wywiadów przeprowadzonych w przedstawicielami instytucji systemu zarządzania i wdrażania SPO RZL pojawiały się jednak opinie, że definicja ta była za szeroka, tzn. obejmowała swoim zakresem wszystkie kategorie beneficjentów, które mogły zostać objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL.

Z kolei poszczególne kategorie zaliczane do grup szczególnego ryzyka charakteryzują się znaczną odmiennością a zarazem trudnością projektów do nich adresowanych. Na pozostałe pytania dotyczące trafności określenia wskaźnika również należy udzielić pozytywnych odpowiedzi. Innymi słowy:

Problem w osiągnięciu wartości docelowej wskaźnika nie wynikał z niepoprawnego zdefiniowania wskaźnika, czy też z nieprawidłowego zdefiniowania grup docelowych, lecz z nieprawidłowego określenia wartości docelowej wskaźnika.

Pytania badawcze do rozdziału:Czy definicja wskaźnika była kompletna i prawidłowo sformułowana?Czy wskaźnik odnosił się do celu, który miał mierzyć? Czy wskaźnik został określony adekwatnie do celów Programu oraz Działania?Czy wskaźnik objął oczekiwane efekty interwencji?

2.3.2.Określenie wartości docelowej wskaźnika

Jak wskazano wyżej głównym powodem braku osiągnięcia zakładanej wartości docelowej wskaźnika było jej przeszacowanie. Wskazują na to zarówno wyniki analizy wniosków o dofinansowanie projektów, jak i sprawozdań z ich realizacji, wyniki badania CATI przeprowadzonego wśród projektodawców, wnioski płynące w wywiadów przeprowadzonych z przedstawicielami instytucji systemu zarządzania i wdrażania SPO RZL oraz wyniki badania studiów przypadku.

Osiągnięta wartość docelowa wskaźnika była pochodną przyjętych kryteriów wyboru projektów. Kryteria te premiowały projekty o charakterze kompleksowym i wręcz dyskwalifikowały projekty proste oferujące jedną formę wsparcia. Skutkiem tego było objęcie wsparciem mniejszej liczby osób, jednak dzięki temu wsparcie to miało charakter bardziej kompleksowy (co z kolei przełożyło się na wysoką efektywność zrealizowanych projektów). Kompleksowość projektów realizowanych w ramach Działania 1.5 SPO RZL należy uznać za dobrą praktykę, dlatego też należy stwierdzić, że osiągnięta wartość wskaźnika była adekwatna do rodzaju i jakości oferowanego wsparcia.

Dokładne zrekonstruowanie sposobu wyznaczenia wartości docelowej wskaźnika było niemożliwe ze względu na brak osób w instytucjach odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie SPO RZL, które w tamtym czasie za to odpowiadały. Można jednak przypuszczać, że kluczową rolę w tym zakresie odegrało oszacowanie średniego kosztu na jednego beneficjenta ostatecznego projektu. Koszt ten został wyraźnie niedoszacowany, czego konsekwencją było niepoprawne określenie wartości docelowej wskaźnika. Kwestia ta zostanie szerzej omówiona w następnym rozdziale.

Ze względu na brak doświadczeń w realizacji podobnych przedsięwzięć oraz brak odpowiednich danych precyzyjne oszacowanie wartości docelowej wskaźnika było w zasadzie niemożliwe i musiało być dokonane w sposób intuicyjny.

Oszacowanie wartości docelowej wskaźnika okazało się błędne, zaś założone wartości docelowe nie były możliwe do osiągnięcia.

Pytania badawcze do rozdziału:W jaki sposób i w oparciu o jakie dane została wyznaczona docelowa wartość wskaźnika?Czy wskaźnik został właściwie oszacowany? Czy wartości docelowe były realne do osiągnięcia?

2.4. Wpływ realizacji projektów na poziom osiągnięcia wskaźnika2.4.1.Poziom kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego

Istotne źródło poznania przyczyn braku osiągnięcia zakładanej wartości docelowej wskaźnika może stanowić wysokość kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego. Niestety ze względu na znaczny upływ czasu od momentu, kiedy szacowano zakładaną wartość docelową, nie możliwe było zrekonstruowanie, za pomocą jakiej metodologii wartość docelowa została obliczona.

Możemy jednak przypuszczać, że kluczowe znaczenie dla określenia wartości docelowej miały następujące czynniki:

wysokość alokacji przeznaczonej na Działanie, średni koszt w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego.

Prawdopodobnie wartość docelową wskaźnika oszacowano w wyniku podzielenia wysokości alokacji przeznaczonej na Działanie przez średni koszt w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego. O ile wysokość alokacji przeznaczonej na Działanie mogła zostać określona precyzyjnie, o tyle poziom kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego musiał być oszacowany w dużym stopniu w sposób intuicyjny.

Należy zauważyć, że instytucje odpowiedzialne za zarządzanie i wdrażanie SPO RZL nie miały doświadczenia w realizacji przedsięwzięć o podobnym zakresie. Brak było również miarodajnych danych, na podstawie, których możliwe byłoby precyzyjne oszacowanie zakładanej wartości docelowej.

Prawdopodobnie na etapie szacowania wartości docelowej wskaźnika zakładano, że średni koszt w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego będzie znacznie niższy. Należy podkreślić, że projekty realizowane w ramach Działania 1.5 SPO RZL kierowane były do trudnej do rekrutowania grupy docelowej, co również podnosiło koszty realizacji projektu. Jednak czynnikiem w największym stopniu podnoszącym średni koszt w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego było zapewnienie kompleksowości wsparcia. W związku z powyższym realizacja projektów w ramach Działania 1.5 SPO RZL była znacznie bardziej kosztowna w porównaniu z projektami realizowanymi w ramach innych działań Priorytetu I. Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej pierwszego (co potwierdzili pracownicy instytucji systemu zarządzania i wdrażania Programu podczas wywiadów indywidualnych).

Z danych uzyskanych na podstawie wniosków i sprawozdań wynika, że budżet projektu realizowanego w ramach Działania najczęściej mieścił się w przedziale od 200 tys. do 300 tys. zł. Wysokość całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektów w zdecydowanej większości nie przekraczała 1

Pytania badawcze do rozdziału:Czy poziom kosztów w przeliczeniu na jednego beneficjenta ostatecznego wpłynął na poziom uzyskanego wskaźnika liczby beneficjentów ostatecznych?

mln zł. Średnia rzeczywista wartość budżetu projektu wyniosła 607,8 tys. zł i była nieco niższa od średniej planowanej wartości, wynoszącej 711,2 tys. zł. Poziom odchylenia standardowego można określić jako stosunkowo wysoki i wyniósł na poziomie planowania 806,1 tys. zł oraz na poziomie realizacji 672 tys. zł. Oznacza to, że wysokości budżetów poszczególnych projektów były dość zróżnicowane. Z jednej strony pojawiały się projekty o niewielkiej wartości np. 75,6 tys. zł na poziomie planowania oraz 3,9 tys. zł na poziomie realizacji (projekt niezrealizowany), z drugiej zaś o wartości niespełna 5 mln zł na poziomie planowania oraz niespełna 4 mln zł na poziomie realizacji. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

Planowana kwota budżetu projektu

Rzeczywista kwota budżetu projektu

zł/projekt

Wykres 12. Częstość wartości kosztów kwalifikowanych (budżetów projektów) oraz średnia, minimalna i maksymalna wartość oraz odchylenie standardowe.

Projektodawcy wykorzystali niemalże w całości środki na realizację projektów zaplanowane w budżetach. Średnio udało im się wykorzystać 88% przyznanych środków przy niewielkiej wartości odchylenia standardowego wynoszącej 16,8%. Co prawda pojawił się projekt niezrealizowany, w którym wykorzystano jedynie 4,9% zaplanowanego budżetu projektu, jednak z drugiej strony w innym wykorzystano 115,5% w stosunku do wartości planowanej. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

Średnia Odchylenie standardowe Minimum Maksimum

1,000,000

2,000,000

3,000,000

4,000,000

5,000,000

6,000,000

711,202.7

806,149.9

75,616.0

4,946,740.0

607,776.7 672,034.1

3,939.8

3,916,258.7tys.

zł/pr

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 110% 120%0

Wykres 13. Częstość występowania stosunku wartości kosztów kwalifikowanych (budżet projektu) [zł] rozliczonych w sprawozdaniu końcowym do wartości kosztów kwalifikowanych projektu zaplanowanych we wniosku o dofinansowanie projektu.

Średni koszt przypadający na jednego beneficjenta w ramach projektu był wysoki i wyniósł na poziomie planowania 7,6 tys. zł. Na poziomie realizacji okazał się jeszcze wyższy i wyniósł 8,1 tys. zł. Należy jednak zauważyć, że projekty charakteryzowały się znacznym zróżnicowaniem w omawianej kwestii, o czym świadczy poziom odchylenia standardowego (6,2 tys. zł. na poziomie planowania oraz 7,3 tys. zł na poziomie realizacji).

Wartość kosztów na jednego beneficjenta w przeważającej ilości projektów oscylowała w przedziale od 2 tys. zł do 10 tys. zł. Wartość minimalna wyniosła 0,2 tys. zł (jednak odnosi się ona do projektu niezrealizowanego), natomiast wartość maksymalna wyniosła nawet 40,5 tys. zł. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

114.5%

Planowana kwota na osobę

Rzeczywista kwota na osobę

zł/os.

Wykres 14. Struktura wartości wydatków na 1 beneficjenta [zł] oraz średnia, minimalna i maksymalna wartość oraz odchylenie standardowe.

Postanowiliśmy również zweryfikować, czy występują zróżnicowania wysokości wydatków na jednego beneficjenta w zależności od tego, do jakiej kategorii dany projekt był adresowany. Pomijając projekty uwzględniające wsparcie dla osób niepełnosprawnych okazało się, że najbardziej kosztowne były te adresowane do osób bezrobotnych (w tym długotrwale).

Ze względu na największą ilość tego typu beneficjentów można stwierdzić, że koszt na jednego beneficjenta odnoszący się do tej kategorii w dużym stopniu determinował zarazem wysokość kosztów na poziomie ogólnym.

Najmniej kosztowne okazały się projekty skierowane do młodzieży (w tym absolwentów). Jest to uzasadnione tym, że wsparcie adresowane do osób młodych charakteryzowało się jednak większą prostotą. W przypadku osób młodych, chociaż również zagrożonych wykluczeniem społecznym, w wielu przypadkach nie było konieczności przeprowadzania skomplikowanych i zarazem kosztownych działań aktywizacyjnych. Ponadto część osób młodych wymagających bardziej kompleksowych a zarazem kosztownych form wsparcia została zakwalifikowana przez projektodawców do kategorii „inne”, w której to kategorii średni koszt przypadający na jednego beneficjenta był zbliżony do średniego kosztu na poziomie ogólnym. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

7,634.56,213.9

40,535.5

8,140.8 7,257.6

38,055.5

zł/os

ciętn

e ogó

y niep

ełnos

nci, d

ący s

y dług

ale be

zro...

i Inni

zież d

o 25 r

oku ż

y zare

jestro

10,000

8,2847,862 7,712

6,4606,060

8,516 8,3557,902

Planowe wydatki na 1 osobęRzeczywiste wydatki na 1 osobę

zł/os

Wykres 15. Przeciętna wartość wydatków na 1 beneficjenta [zł] objętego projektem.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania wniosków o dofinansowanie projektów oraz

Przeciętną wartość wsparcia przypadającą na jednego beneficjenta przeanalizowaliśmy również w odniesieniu do rodzaju udzielonego wsparcia. Okazało się, że najbardziej kosztowne były projekty zakładające doradztwo dla osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. W tym przypadku średni koszt na jednego beneficjenta był dwukrotnie wyższy od średniego kosztu na poziomie ogólnym i wyniósł na poziomie planowania 15 092 zł oraz na poziomie realizacji 16 804 zł.

Pozostałe najbardziej kosztowne formy wsparcia założone na etapie planowania, takie jak elastyczne lub alternatywne formy zatrudnienia, opiekun w trakcie aktywizacji zawodowej oraz praktyki zawodowe nie wystąpiły na etapie realizacji projektów. Kosztowne (aczkolwiek zbliżone do średniej) okazały się projekty zakładające poradnictwo zawodowe, szkolenia oraz pomoc w poszukiwaniu pracy. Zaskakujące jest to, że jedną z najmniej kosztownych form wsparcia okazało się przygotowanie zawodowe w miejscu pracy. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

Elasty

czne lu

b alter

ne for

my z..

ztwo d

la osób

rzając

ych...

trakci

e akty

wizacj

i zawo

Prakty

ki zaw

nictwo

dowe Szk

olenia

c w po

szukiw

aniu p

Subsyd

iowani

e wyda

tków z

wiązan

Subsyd

iowani

e wyda

tków z

wiązan

ych...

Rekrut

acja p

ników

enie n

c prac

Staże

Pośre

dnictw

o prac

Przygo

towani

e w mi

ejscu.

Stypen

dium n

a wyró

e szan

s e...

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

15,62315,092 14,905

13,411

7,886 7,783 7,769 7,544 7,267 7,117 6,863 6,806 6,689 6,6535,908

16,804

8,116 7,765 8,2305,253 5,411 4,704 5,254

6,0746,637 6,439

zł/oso

Wykres 16. Wartość wsparcia przypadająca na 1 beneficjenta w zależności od rodzaju udzielonego wsparcia.

Znamienne jest to, że zakładając wartość wsparcia na średnim poziomie 8 tys. zł/os. oraz przyjmując zakładaną konieczność pomocy 200 tys. osobom szczególnego ryzyka (wartość docelowa analizowanego wskaźnika) – niezbędne byłoby przygotowanie alokacji na poziomie 1,6 mld zł, a więc 4 razy więcej niż zaplanowano na Działanie 1.59. Stąd osiągnięcie 33% wartości docelowej wskaźnika i tak wydaje się być dobrym wynikiem.

Jak już wcześniej wspomniano, kryteria wyboru projektów w ramach Działania zostały skonstruowane w taki sposób, by wybierane były projekty o charakterze jak najbardziej kompleksowym. Konsekwencją takiego podejścia było to, że projekty wybrane do realizacji, miały przede wszystkim charakter jakościowy. Przy czym przez projekty o charakterze jakościowym rozumiemy takie, w których w pierwszej kolejności koncentrowano się na zapewnieniu odpowiedniej jakości oferowanego wsparcia. Z kolei projekty ilościowe miały na celu skierowanie wsparcia do jak największej liczby beneficjentów ostatecznych. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.9 alokacja na działanie 1.5 SPO RZL wyniosła 100,4 mln euro, a więc ok. 400 mln zł.

0 1,000,000 2,000,000 3,000,000 4,000,000 5,000,000 6,000,0000

budżet projektu [tys. zł]

Projekty ilościowe

Projekty jakościowe

Wykres 17. Korelacja pomiędzy liczbą beneficjentów a budżetem projektu.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania wniosków o dofinansowanie projektów oraz

Powyższa analiza pokazuje, że projekty miały charakter kompleksowy – większe nagromadzenie projektów ma bowiem miejsce przy dolnej linii wskazującej na projekty jakościowe.

Wpływ na stopień osiągnięcia wartości docelowych wskaźnika mogło mieć również pojawienie się oszczędności w projektach. W przypadku pojawienia się znacznych oszczędności można by zakładać, że budżety projektów zostały zaplanowane niezbyt dokładnie, co w konsekwencji mogło by wiązać się z koniecznością zakontraktowania środków, które następnie nie byłyby wykorzystane. Z drugiej strony pojawienie się oszczędności na odpowiednie wczesnym etapie realizacji projektu mogłoby być wykorzystane na objęcie wsparciem większej liczby beneficjentów ostatecznych, co skutkowałoby zwiększeniem stopnia osiągnięcia wartości docelowej wskaźnika. Dlatego też projektodawców biorących udział w badaniu CATI zapytaliśmy, czy w realizowanych przez nich projektach pojawiły się oszczędności oraz czy zostały one skonsumowane, a jeżeli tak, to w jaki sposób.

Okazało się, że w przypadku ponad 60% badanych oszczędności pojawiły się. 1 projektodawca na 4 stwierdził, że w realizowanym przez niego projekcie, oszczędności nie pojawiły się. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Podczas realizacji projektu pojawiły się oszczędności w budżecie

Podczas realizacji projektu nie pojawiły się oszczędności w budżecie

Wykres 18. Pojawienie się oszczędności w budżecie projektów podczas realizacji.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

W przypadku ponad połowy projektodawców, u których pojawiły się oszczędności (36% ogółu badanych) oszczędności zostały wykorzystane na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów ostatecznych. W przypadku pozostałych 25% ogółu badanych projektodawców powstałe oszczędności nie zostały wykorzystane na powiększenie grupy docelowej. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Powstałe oszczędności zostały wykorzystane na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów os-tatecznych

Powstałe oszczędności nie zostały wykorzystane

Wykres 19. Wykorzystanie powstałych oszczędności na wsparcie dodatkowych beneficjentów ostatecznych.

Główną przyczynę niewykorzystania oszczędności na skierowanie wsparcia do dodatkowej grupy beneficjentów ostatecznych stanowiło to, że oszczędności pojawiły się w końcowej fazie realizacji projektu (12 wskazań), w związku z tym było już zbyt późno na objęcie wsparciem dodatkowych osób.

Z innego powodu

Nie wiedzieliśmy, że jest taka możliwość

Powstałe oszczędności były zbyt małe, by wsparciem objąć dodatkowych beneficjentów ostatecznych

Zdecydowaliśmy się na przeznaczenie powstałych oszczędności na inne działania w projekcie

Nie bylibyśmy w stanie zrekrutować dodatkowych beneficjentów ostatecznych

Oszczędności pojawiły się w końcowej fazie realizacji projektu (nie było już czasu na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów ostatecznych)

0 2 4 6 8 10 12 14

Wykres 20. Przyczyny nie wykorzystania powstałych oszczędności na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów ostatecznych.

Pozostałe przypadki nie były zbyt liczne i były spowodowane bądź to brakiem możliwości rekrutowania dodatkowych beneficjentów ostatecznych (5 wskazań), bądź przeznaczeniem powstałych oszczędności na inne działania w projekcie (4 wskazania), zbyt małą kwotą powstałych oszczędności, by możliwe było ich wykorzystanie na objęcie wsparciem dodatkowych osób (również 4 wskazania). 2 badane osoby odpowiedziały, że nie wiedziały, że istnieje taka możliwość. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres powyżej.

2.4.2.Uzyskana liczba beneficjentów ostatecznych, którzy zakończyli udział w projekcie zgodnie z zaplanowaną dla nich ścieżką

Przyczyną braku osiągnięcia wartości docelowych wskaźników na poziomie Działania mogły być również rezygnacje rekrutowanych beneficjentów z udziału w projekcie.

W związku z powyższym weryfikacji poddaliśmy stosunek liczby beneficjentów, którzy zakończyli udział w projekcie zgodnie z zaplanowaną dla nich ścieżką uczestnictwa w projekcie do liczby beneficjentów ostatecznych zaplanowanych we wniosku o dofinansowanie.

Na podstawie uzyskanych danych można stwierdzić, że średnia liczba beneficjentów biorących udział w projekcie była nieznacznie niższa od liczby planowanych beneficjentów (91,9%), chociaż pojawił się projekt, w którym osiągnięto zaledwie 22,8% zakładanej wielkości grupy docelowej. Jednak w innym projekcie osiągnięto aż 190%. Poziom odchylenia standardowego wyniósł 22,8% i może być określony jako niezbyt wysoki. Oznacza to, że w większości przypadków osiągnięta wartość grupy docelowej w ramach projektów nie różniła się istotnie od wartości zakładanej. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 110% 120% 130% 140% 150% 160% 170% 180% 190% 200%0

Wykres 21. Częstość występowania stosunku liczby beneficjentów ostatecznych, którzy zakończyli udział w projekcie zgodnie z zaplanowaną dla nich ścieżką uczestnictwa do liczby beneficjentów ostatecznych zaplanowanych we wniosku o dofinansowanie.

Średni

lenie s

tandar

dowe Mi

22.8% 26.0%

190.0%

Pytania badawcze do rozdziału:Jaki był stopień osiągania planowanego wskaźnika liczby odbiorców ostatecznych w projektach realizowanych w ramach Działania? Czy stopień ten ulegał zmianie w trakcie okresu realizacji Działania?Jaki wpływ na niski stopień osiągnięcia wskaźnika miała liczebność grupy odbiorców ostatecznych wynikająca z wniosków o dofinansowanie, na podstawie których zawarto umowy o dofinansowanie (a więc planowana przez projektodawców), a jaki – nieosiąganie planowanej liczebności odbiorców ostatecznych przez projektodawców?

Przedstawione powyżej dane są zbieżne z danymi dotyczącymi beneficjentów, którzy przerwali udział w projekcie. W większości przypadków liczba rezygnacji nie przekraczała 10%. Rezygnacje powyżej 40% zdarzały się stosunkowo rzadko. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%0

Wykres 22. Częstość udziału beneficjentów, którzy przerwali udział w projekcie w całkowitej liczbie beneficjentów, którzy rozpoczęli udział w projekcie.

Uzupełnienie powyższych danych stanowią wyniki badania CATI, które wskazują, że rezygnacje miały miejsce w odniesieniu do 74% projektów. Projekty, w których rezygnacje nie pojawiły się, stanowiły jedynie 19% badanych. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Podczas realizacji projektu pojawiły się przypadki rezygnacji beneficjentów os-tatecznych z udziału w projekcie

Podczas realizacji projektu nie było przypadków rezygnacji beneficjentów ostatecznych z udziału w projekcie

Wykres 23. Pojawienie się przypadków rezygnacji beneficjentów ostatecznych z udziału w projekcie.

Chociaż dane te wydają się niepokojące, jednak w powiązaniu z danymi uzyskanymi na podstawie analizy wniosków o dofinansowanie projektu i sprawozdań, należy stwierdzić, że w zdecydowanej większości przypadków rezygnacje miały charakter jednostkowy i na poziomie Działania nie

17.0% 15.2%

wpływały istotnie na obniżenie stopnia osiągnięcia wartości docelowej wskaźnika.

W związku z tym można stwierdzić, że przyczyny braku osiągnięcia wartości docelowej wskaźnika na poziomie Działania nie stanowiły rezygnacje beneficjentów z udziału w projektach.

Przedstawiony powyżej wniosek potwierdzają odpowiedzi na pytanie, czy rezygnacje z udziału w projekcie skutkowały koniecznością zmniejszenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu i aneksowania umowy. W zdecydowanej większości przypadków konieczność taka nie wystąpiła, ponieważ wystarczającym środkiem zaradczym okazało się posiadanie listy rezerwowej. Innym środkiem zaradczym zastosowanym przez projektodawców było przeprowadzenie rekrutacji uzupełniającej. Konieczność obniżenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu wystąpiła w przypadku 16% badanych i była spowodowana głównie tym, że rezygnacje pojawiały się na tyle późno, że zwolnione miejsce nie mogło być już uzupełnione przez osoby z listy rezerwowej. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

Tak, ponieważ nie mieliśmy listy rezerwowej

Tak, ponieważ liczba osób na liście rezerwowej okazała się niewystarczająca do uzupełnienia miejsc powstałych w

wyniku rezygnacji

Tak, ponieważ rezygnacje z udziału w projekcie pojawiły się na tyle późno, że niemożliwe było ich uzupełnienie

Tak, z innego powodu

Nie, ponieważ mieliśmy przygotowaną listę rezerwową

Nie, ponieważ przeprowadziliśmy rekrutację uzupełniającą

Nie, z innego powodu

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Wykres 24. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Czy przypadki rezygnacji z udziału w projekcie skutkowały koniecznością zmniejszenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu oraz aneksowania umowy?”

Główną przyczyną rezygnacji beneficjentów ostatecznych z uczestnictwa w projekcie było podjęcie pracy (32% wskazań).

Chociaż podjęcie pracy zostało ujęte jako rezygnacja, to faktycznie tej przyczyny przerwania udziału w projekcie nie należy traktować jako porażkę, lecz wręcz za sukces.

Ponadto pojawiały się takie przyczyny jak choroba, brak zainteresowania/niska motywacja, poważne problemy osobiste, powrót do nałogu, wyjazd czy problemy z dojazdem. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

Problemy z dojazdem

Wyjazd

Nałóg (alkoholizm)

Poważne problemy osobiste

Brak zainteresowania, niska motywacja

Choroba

Podjęcie pracy

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Wykres 25. Główne przyczyny rezygnacji beneficjentów ostatecznych z udziału w projekcie.

Liczba beneficjentów ostatecznych, którzy rozpoczęli udział w projekcie jest nieco wyższa od liczby beneficjentów ostatecznych zaplanowanych we wniosku o dofinansowanie i wyniosła średnio 113%. Jest to spowodowane dwoma czynnikami. Pierwszy polegał na tym, że informacje dotyczące realizacji odnoszą się do wszystkich beneficjentów ostatecznych, którzy rozpoczęli uczestnictwo w projekcie (czyli również tych, którzy przerwali swój udział, jak również tych, którzy zostali przyjęci do projektu z listy rezerwowej). Wystąpienie drugiego wiązało się z tym, że projektodawcy niekiedy zwiększali liczbę beneficjentów ostatecznych projektu m.in. dzięki pojawieniu się w ramach projektu oszczędności.

Studium przypadku: projekt Stowarzyszenia Inicjatyw Lokalnych (SIL)

Projekt „Przemóc niemoc – ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej w powiecie lubartowskim” realizowany przez Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych SIL w Lubartowie zakładał udzielenie wsparcia 50 osobom długotrwale korzystającym ze świadczeń pomocy społecznej oraz długotrwale bezrobotnym (powyżej 24 miesięcy). Działania skierowane do tej grupy docelowej zakładały m.in. grupowe oraz indywidualne warsztaty psychoterapeutyczne, grupowe i indywidualne warsztaty socjoterapeutyczne oraz grupowe i indywidualne warsztaty psychologiczne, a także doradztwo zawodowe i prawne z dziedziny prawa karnego, administracyjnego i cywilnego. Po rozpoczęciu realizacji projektu odbyło się również spotkanie integracyjne uczestników projektu połączone ze zwiedzaniem Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.

W trakcie realizacji projektu okazało się, że powstały oszczędności związane z wydatkami na beneficjentów (zwrot kosztów dojazdu, wyżywienie), dzięki czemu przesunięto wolne środki na dodatkowe 120 godzin indywidualnych socjoterapii i psychoterapii oraz 40 godzin indywidualnego doradztwa zawodowego – zwiększając wsparcie dla tych uczestników projektu, którzy potrzebowali większej pomocy niż inni. Możliwe było zatem sprostanie potrzebom wszystkich beneficjentów ostatecznych projektu, dzięki czemu projekt zakończył się sukcesem. Inni podopieczni stowarzyszenia czekają z niecierpliwością na kolejne edycje projektu, aby skorzystać z szansy, jaką dano ich kolegom, by odmienić swoje życie.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Wykres 26. Struktura występowania stosunku liczby beneficjentów ostatecznych, którzy rozpoczęli udział w projekcie do liczby beneficjentów ostatecznych zaplanowanych we wniosku o dofinansowanie.

Dane uzyskane na podstawie analizy wniosków o dofinansowanie projektu oraz sprawozdań z ich realizacji są zbieżne z danymi uzyskanymi za pomocą badania CATI, na podstawie których można stwierdzić, że

113.3%

338.0%

średnia liczba beneficjentów biorących udział w projekcie była nieznacznie wyższa od liczby planowanych beneficjentów i wyniosła 106%. Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

Średnia

Odchylenie standardowe

Minimum

Maksimum

0% 40% 80% 120% 160% 200% 240%

Wykres 27. Stosunek liczby beneficjentów rzeczywiście biorących udział w projekcie do liczby planowanych beneficjentów.

Chociaż rekrutację grup docelowych, które mogły zostać objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL można określić jako trudną, to na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że projektodawcy nie odnotowali większych trudności na poziomie rekrutacji beneficjentów ostatecznych.Dlatego też można stwierdzić, że przyczyn braku osiągnięcia zakładanego poziomu wartości docelowych wskaźników na poziomie Działania 1.5 SPO RZL nie stanowiły trudności w rekrutacji beneficjentów ostatecznych.

Środkiem zapobiegawczym na wczesnym etapie realizacji projektu, pozwalającym na uzupełnienie miejsc zwolnionych w wyniku rezygnacji z uczestnictwa w projekcie jest tworzenie listy rezerwowej. Stąd też projektodawców zapytaliśmy, czy lista taka została utworzona na potrzeby realizowanego przez nich projektu. Zdecydowana większość (ponad 80%) udzieliła odpowiedzi pozytywnej. Tylko w jednym przypadku na dziesięć lista rezerwowa nie została utworzona. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Na potrzeby realizacji projektu stworzono listę rezerwową

Na potrzeby realizacji projektu nie stworzono listy rezerwowej

Wykres 28. Tworzenie listy rezerwowej na potrzeby realizacji projektu.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

Najczęściej na liście rezerwowej znajdowało się nie więcej niż 20 osób. Niemalże w 2 przypadkach na 5 badanych lista rezerwowa nie była zbyt liczna i zawierała nie więcej niż 10 osób. W przypadku nieco ponad 20% badanych lista rezerwowa liczyła od 11 do 20 osób. Pojawiały się również przypadki, w których lista rezerwowa zawierała ponad 50 osób (5%). Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Lista rezerwowa liczyła 1-10 osób

Lista rezerwowa liczyła 51 osób i więcej

Wykres 29. Lista osób zapisanych na listach rezerwowych.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że w większości przypadków lista rezerwowa nie była na tyle duża, by możliwe było objęcie wsparciem znacznie większej liczby osób.Innymi słowy zaplanowanie przez beneficjentów większej liczby osób mogłoby grozić nie zrealizowaniem zakładanej wielkości grupy docelowej.

Zapytani o występowanie barier w rekrutacji beneficjentów ostatecznych w większości beneficjenci stwierdzili, że bariery takie nie pojawiły się. Nieco ponad 40% badanych wskazało występowanie trudności, co, biorąc pod uwagę specyfikę grupy docelowej, należy ocenić jako niewielki odsetek.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Na etapie rekrutacji beneficjentów ostatecznych napotkano na trudności

Na etapie rekrutacji beneficjentów ostatecznych nie napotkano na żadne trudności

Wykres 30. Napotykanie barier podczas rekrutacji beneficjentów ostatecznych projektu.

Określając rodzaje trudności, z jakimi spotkali się podczas rekrutacji, projektodawcy najczęściej wskazywali na niskie zainteresowanie projektem ze strony potencjalnych beneficjentów. Chociaż na pytanie dotyczące poprawności zdefiniowania grupy docelowej zdecydowana większość projektodawców udzieliła odpowiedzi pozytywnej, to z drugiej strony aż 22% projektodawców zgłaszających z trudności w rekrutacji projektów wskazało, że były one spowodowane zbyt restrykcyjnymi kryteriami uczestnictwa w projekcie. Z kolei 12% wskazało na trudności w dobraniu odpowiednich kanałów informacyjnych umożliwiających dotarcie do grupy docelowej. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Niskie zainteresowanie projektem ze strony potenc-jalnych beneficjentów ostatecznych

Zbyt restrykcyjne kryteria uczestnictwa w projekcie

Trudności w dobraniu odpowiednich kanałów in-formacyjnych umożliwiających dotarcie do grupy docelowej

Zbyt duża grupa beneficjentów ostatecznych zaplanowana w projekcie

Nietrafnie dobrana grupa docelowa

Niewystarczające środki na działania informacyjne

Wykres 31. Rodzaje występujących barier podczas rekrutacji beneficjentów.Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=42].

Większość projektodawców próbowała przeciwdziałać pojawiającym się trudnościom w rekrutacji poprzez indywidualne zachęcanie uczestników (16 wskazań), 10 badanych zwiększało natężenie, czas trwania lub formę akcji promocyjno-informacyjnej, zaś 9 nawiązywało współpracę z innymi instytucjami takimi jak ośrodki pomocy społecznej

czy urzędy pracy. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

Przedłużenie rekrutacji

Nawiązanie współpracy z innymi instytucjami, np. pomocy społecznej, urzędami pracy itp.

Zwiększenie natężenia, czasu trwania lub formy akcji promocyjno-informacyjnej

Indywidualne zachęcanie uczestników np. poprzez rozmowy z pedagogiem, psychologiem itp., dodatkowe usługi

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Wykres 32. Rodzaje działań podejmowanych w celu radzenia sobie z pojawiającymi się trudnościami.

W 9 przypadkach napotkane trudności podczas rekrutacji beneficjentów ostatecznych skutkowały koniecznością zmniejszenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu oraz aneksowaniem umowy, co przy specyfice grupy docelowej nie jest wartością wysoką. Rozkład udzielonych odpowiedzi ilustruje wykres poniżej.

0 5 10 15 20 25 30 35

Nie napotkano takich trudności

Napotkano trudności podczas rekrutacji skutku-jące zmniejszeniem liczby beneficjentów i anek-sowaniem umów

Wykres 33. Trudności napotykane podczas rekrutacji skutkujące koniecznością zmniejszenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu oraz aneksowania umowy.

Chociaż pojawiły się przypadki, w których trudności związane z rekrutacją beneficjentów skutkowały koniecznością zmniejszenia grupy docelowej w ramach projektów, to były one na tyle nieliczne, że nie wpłynęły istotnie na możliwość osiągnięcia wartości docelowych wskaźnika na poziomie Działania.

2.4.3.Poziom osiągnięcia wskaźnika po realizacji projektów

Chociaż błędy w oszacowaniu wartości docelowej wskaźnika wynikała z jednej strony z braku dostępnych danych, na podstawie których oszacowanie takie mogło być przeprowadzone, z drugiej zaś z braku doświadczenia w planowaniu tego typu przedsięwzięć, to na stosunkowo wczesnym etapie wdrażania programu możliwe było dokonanie korekty zakładanej wartości docelowej.

Skorygowane oszacowanie mogłoby zostać dokonane na podstawie danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie projektów przyjętych do realizacji. Jednak możliwość przeprowadzenia poprawnego oszacowania była uwarunkowana sprawnym funkcjonowaniem systemu monitorowania rzeczowego projektów oraz zdolnością tego systemu do agregowania danych na poziomie Działania.

Niestety na podstawie informacji udzielonych od pracowników systemu zarządzania i wdrażania SPO RZL można stwierdzić, w trakcie realizacji Działania nie był prowadzony bieżący i systematyczny monitoring stopnia osiągania wskaźnika. Dane dotyczące stopnia osiągnięcia wskaźnika pojawiły się dopiero w końcowej fazie realizacji Programu, gdy było już za późno na wprowadzanie jakichkolwiek modyfikacji.

W związku z tym, że nie posiadano bieżących informacji odnośnie stopnia osiągania wartości docelowych wskaźnika, to też nie prowadzono analiz przyczyn niewystarczających postępów w osiąganiu wskaźnika.

W schemacie pozakonkursowym został osiągnięty wyższy poziom wskaźnika niż w schemacie konkursowym, jednak trudno jest w sposób jednoznaczny wskazać przyczyny takiego stanu rzeczy. Z pewnością OHP realizujące projekty w schemacie pozakonkursowym były dobrze przygotowane do realizacji projektów, gdyż projekty te wpisywały się w działania wcześniej już realizowane przez tę instytucję. Być może projekty realizowane w schemacie pozakonkursowym adresowane do młodzieży charakteryzowały się większą łatwością w realizacji, jednak w tym przypadku należy być ostrożnym w wyprowadzaniu zbyt pochopnych wniosków. Dlatego też wskazanie jednoznacznych różnic pomiędzy przyczynami osiągania wartości wskaźnika w schemacie konkursowym i pozakonkursowym wydaje się niemożliwe.

Pytania badawcze do rozdziału:Czy w trakcie realizacji Działania był prowadzony bieżący i systematyczny monitoring stopnia osiągania wskaźnika?Czy w trakcie okresu wdrażania Działania 1.5 prowadzone były analizy przyczyn niewystarczających postępów w osiąganiu wskaźnika?Czy istniała zależność pomiędzy osiąganiem wskaźnika produktu, a osiąganiem wskaźnika rezultatu oraz wskaźnika wpływu? Jeśli tak, jak ona była skorelowana?Czy można wskazać różnice w przyczynianiu się do osiągania wskaźnika między schematem konkursowymi i pozakonkursowym?Czy daje się zidentyfikować przykłady, w których wskaźnik liczby osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka był wysoki? Jeśli tak, jakie były przyczyny sukcesu?

Chociaż wartość docelowa wskaźnika ‘Liczba osób zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, objętych Działaniem’ została osiągnięta jedynie na poziomie 32,8, to z drugiej strony należy przyznać, że:

Kompleksowość realizowanych projektów zaowocowała wysokim poziomem wskaźników rezultatu oraz wpływu. Wskaźnik rezultatu ‘% osób, które ukończyły Działanie’ został osiągnięty na poziomie 108,1% wartości zakładanej, natomiast wskaźnik wpływu ‘% osób, które podjęły dalszą naukę lub pracę w okresie 6 miesięcy po zakończeniu udziału w programie aktywizacji” osiągnął poziom aż 263,3% wartości zakładanej.

Szczegółowe dane zostały zamieszczone w tabeli poniżej.

Tabela 1. Wartości osiągnięte na dzień 30 czerwca 2008 roku oraz % osiągnięcia zakładanej wartości dla poszczególnych wskaźników Działania.

Rodzaj wskaźni

Wskaźnik Zakładana

wartość docelow

Wartość osiągnięt

a na 30.06.200

% osiągnięcia wartości planowan

ejProdukt Liczba osób zaliczanych

do grup szczególnego ryzyka, objętych Działaniem

200 000 65 690 32,8

Rezultat % osób, które ukończyły Działanie

69% 74,6% 108,1

Wpływ % osób, które podjęły dalszą naukę lub pracę w okresie 6 miesięcy po zakończeniu udziału w programie aktywizacji

30% 79% 263,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych monitoringowych IZ SPO RZL.

Analizie poddaliśmy również czas trwania projektu (planowany i rzeczywisty). W ramach Działania 1.5 SPO RZL projekty były realizowane przeciętnie przez 507 dni kalendarzowych. Okres trwania realizacji projektu był nieznacznie dłuższy od czasu planowanego, który wynosił 473 dni kalendarzowe. Czas trwania realizacji projektu był dość zróżnicowany, o czym świadczy odchylenie standardowe wynoszące 172 dni na etapie realizacji projektów oraz 170 na etapie planowania. W większości przypadków realizacja projektów trwała nie krócej niż 8 miesięcy i nie dłużej niż 24 miesiące (najkrótszy projekt został zrealizowany w ciągu 152 dni, zaś najdłuższy w ciągu 1 126 dni. Rozkład danych ilustruje wykres poniżej.

iesięc

Planowany czas trwania projektu

Rzeczywisty czas trwania projektu

Wykres 34. Planowany i rzeczywisty czas trwania projektu [w miesiącach].Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania wniosków o dofinansowanie projektów oraz

Analizując terminy rozpoczęcia i zakończenia realizacji projektów można stwierdzić, że w odniesieniu do przeważającej części przypadków projekty zostały rozpoczęte i zakończone zgodnie z terminami założonymi we wnioskach o dofinansowanie.

-100 -8

-20 0 20 40 60 80 100

Wydłużenie czasu realizacji projektu

Opóźnienie momentu rozpoczęcia real-izacji projektu

Wykres 35. Wydłużenie czasu realizacji projektów i opóźnienie momentu rozpoczęcia realizacji projektu [w dniach].

Jedynie w nielicznych przypadkach terminy te uległy przesunięciu. Rozkład danych ilustruje wykres powyżej.

170 152

172 152

2.4.4.Bariery i trudności w osiąganiu wartości docelowej wskaźnika

Podsumowując podstawową przyczyną braku osiągnięcia wartości docelowej wskaźnika, było jej przeszacowanie. Biorąc pod uwagę kompleksowość projektów realizowanych w ramach Działania, osiągnięty faktyczny poziom można określić jako odpowiedni. W najlepszym wypadku możliwe było osiągnięcie wartości docelowej wyższej jedynie o kilka do kilkunastu procent.

Czynniki takie występowały niemalże na każdym etapie realizacji projektów. Doskonałe źródło informacji odnośnie problemów, z jakimi spotykali się projektodawcy stanowiły sprawozdania z realizacji projektów. Główne trudności wskazywane przez projektodawców były następujące:

Problemy beneficjentów ostatecznych natury zdrowotnej (słaba kondycja fizyczna i psychiczna, choroba alkoholowa),

Problemy z motywacją do uczestnictwa w projekcie, Rezygnacje z uczestnictwa w projekcie, Trudności w samodyscyplinie, Osadzenie w zakładzie karnym, Beneficjenci rekomendowani przez ośrodki pomocy społecznej,

traktowali uczestnictwo w projekcie jako obowiązek, którego niespełnienie mogłoby skutkować odebraniem zasiłku,

Nieufna postawa wobec beneficjentów ze strony pracodawców/trudności w zachęceniu pracodawców do przyjmowania beneficjentów ostatecznych do udziału w projekcie,

Problemy w kontaktach z instytucjami pomocy społecznej, Konieczność spełnienia kryterium dwuletniego nieprzerwanego

okresu zarejestrowania w urzędzie pracy, Brak możliwości rekrutowania odpowiedniej ilości kobiet uchodźczyń, Problemy z frekwencją, Trudności w rekrutowaniu osób długotrwale bezrobotnych /

konieczność rozszerzenia kategorii beneficjentów o osoby długotrwale korzystające ze świadczeń opieki społecznej,

Konieczność przedłużenia naboru beneficjentów ostatecznych ze względu na niskie zainteresowanie,

Problemy z rekrutacją beneficjentów ostatecznych projektu spowodowane tym, że została ona przeprowadzona w okresie wakacyjnym,

Źle oceniona postawa i zachowanie trenera przez beneficjentów, Rezygnacje osób prowadzących, Problemy z kontaktem z niektórymi beneficjentami ostatecznymi

projektu w formie preferowanej przez potencjalnych pracodawców (brak dostępu do emaila, telefonu).

Pytania badawcze do rozdziału:Jakie bariery i problemy wpłynęły na osiągnięcie tak niskiego poziomu ww. wskaźnika?W jaki sposób radzono sobie z pokonywaniem barier i problemów wpływających na poziom przedmiotowego wskaźnika?

Słabą stroną systemu zarządzania i wdrażania Działania 1.5 SPO RZL był brak funkcjonowania monitoringu rzeczowego, co uniemożliwiało podejmowanie odpowiednio wczesnych działań prowadzących do korekty błędnie określonej wartości docelowej wskaźnika.

3. Wnioski i rekomendacjePodczas badania ewaluacyjnego, dzięki dogłębnej analizie przyczyn i skutków nieosiągnięcia zakładanego poziomu wskaźnika ‘Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem’ w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka SPO RZL na lata 2004-2006 – i skonfrontowaniu różnych punktów widzenia, a także przy wykorzystaniu własnej wiedzy i doświadczenia, zidentyfikowano następujące wnioski i rekomendacje z badania:

Tabela 2. Wnioski i rekomendacje z badania.Lp. Wniosek będący

podstawą sformułowania rekomendacji

Treść rekomendacji Adresat rekomendacji

Stopień ważności i charakter

Czas realizacji

Sugerowany termin wdrożenia

Metody wdrożenia

Metody weryfikacji wdrożenia rekomendacji

Zasoby niezbędne do wdrożenia rekomendacji

Przewidywane efekty wdrożenia rekomendacji

MONITOROWANIE POZIOMU OSIĄGANIA WSKAŹNIKA 1. Szybkie wprowadzanie

zmian w systemie wdrażania zwiększających skuteczność osiągania wartości docelowych wskaźników możliwe jest tylko wtedy, gdy poziom osiągania tych wskaźników jest na bieżąco monitorowany.

Monitorowanie powinno być prowadzone od początku okresu wdrażania danego programu, priorytetu czy działania. Punktem wyjścia powinno być prognozowanie stopnia osiągnięcia wartości docelowych wskaźników prowadzone na podstawie danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie projektów ocenionych formalnie, przyjętych do realizacji, realizowanych i zrealizowanych.

MRR oraz IZ wszystkich programów operacyjnych

Wysoki z uwagi na konieczność zrealizowania w pełni wskaźników programu

6 miesięcy Połowa okresu programowania (połowa 2010 roku)

Wprowadzenie procedur bieżącego monitorowania poziomu wskaźników

Raporty monitoringowe

System informatyczny generujący zestawienia wskaźników w ocenionych formalnie, wybranych, realizowanych i zrealizowanych projektach

We wstępnej fazie wdrażania możliwe będzie określenie, jakie jest prawdopodobieństwo osiągnięcia zakładanych wartości docelowych wskaźników.Możliwość szybkiej reakcji na słabe osiąganie poziomu wskaźników w programie

OKREŚLANIE SYSTEMU ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY WSKAŹNIKAMI2. Analiza poziomu

osiągnięć różnych wskaźników wykazała znaczące rozbieżności pomiędzy różnymi wskaźnikami (produktu i rezultatu) oraz w ramach grup wskaźników (np. 33%, 108%, 263%).

Określanie wartości docelowych poszczególnych wskaźników z osobna nie wystarczy. Należy również zbadać całościową spójność zestawu wskaźników, które opisują dany typ projektu – może się bowiem okazać, że realizacja projektów

MRR (jednostka ewaluacyjna IZ POKL)

Wysoki z uwagi na konieczność osiągnięcia wszystkich wskaźników programu

6 miesięcy Niezwłocznie (z uwagi na rozpoczęcie wdrażania programu i możliwe wykorzystanie alokacji przed weryfikacją

Zaplanowanie badania wykorzystującego różne metody scenariuszowe i prognostyczne (wykorzystanie

Raport z badania ewaluacyjnego

Zasoby własne lub instytucja zewnętrzna dysponująca doświadczeniem w weryfikacji wskaźników programu

Zmniejszenie różnic w poziomach wskaźników uzyskiwanych w poszczególnych Działaniach (wyrównany poziom i dynamika osiągania

Okazuje się zatem, że system wskaźników Działania nie jest spójny wewnętrznie i nie opisuje tych samych typów projektów

przyczynia się do osiągania w większym stopniu jednych wskaźników kosztem innych.

poziomu osiągnięcia wskaźników)

modeli projektów i określanie potencjalnych produktów i rezultatów przy założonym budżecie)

wszystkich wskaźników)

Źródło: opracowanie własne.

4. Załączniki 4.1. Załącznik nr 1 | Scenariusz indywidualnego wywiadu

pogłębionego

Osoba prowadząca wywiad:

Szanowny Panie/Szanowna Pani,

Reprezentuję firmę PSDB sp. z o.o., która na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzi „Badanie wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006”

Celem badania jest zdiagnozowanie problemów i barier będących przyczyną osiągnięcia niskiej wartości wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006.

Z punktu widzenia celów badania, niezmiernie istotne jest zapoznanie się z opinią osób, które brały udział w procesie ustalania lub monitorowania wskaźnika objętego badaniem.

Jednocześnie, chciał(a)bym zagwarantować, że wszelkie informacje uzyskane w trakcie wywiadu, który trwać będzie około pół godziny, posiadać będą charakter poufny i stanowić będą podstawę dla przygotowania wniosków i podsumowań, które zostaną opracowane w sposób gwarantujący anonimowość Pana/i wypowiedzi.

Zacznijmy od pytania o charakterze ogólnym. Co Pana/i zdaniem było główną przyczyną lub co mogło znacząco wpłynąć na osiągnięcie tak niskiego poziomu wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem, w ramach Działania 1.5 SPO RZL?

Czy osiągnięcie niskiego poziomu wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem wynikało jeszcze według Pana/i z jakichś innych przyczyn? Jeżeli tak, to z jakich?

W jaki sposób przebiegał proces definiowania tego wskaźnika oraz w jaki sposób określono wartość docelową wskaźnika (w oparciu o jakie dane)? Czy Pana/i zdaniem proces definiowania wskaźnika oraz określania jego wartości docelowej przebiegał w sposób poprawny? Czy wskaźnik został określony adekwatnie do celów Programu oraz Działania? Czy wskaźnik został właściwie oszacowany? Na podstawie jakich danych oszacowano taką wartość wskaźnika? Czy wartości docelowe były realne do osiągnięcia w momencie jego ustalania? Czy wartość docelową wskaźnika można było oszacować w sposób jeszcze bardziej dokładny? Jeżeli tak, to w jak to można było zrobić? Jaki wpływ nieosiągnięcie zakładanej wartości docelowej wskaźnika miało na stopień realizacji celów Działania oraz Programu?

W jaki sposób przebiegał proces monitorowania tego wskaźnika? Kiedy dowiedzieli się Państwo o braku możliwości osiągnięcia zakładanej wartości docelowej wskaźnika? Czy podejmowali Państwo jakieś działania, by zwiększyć poziom wskaźnika? Jeżeli tak, to jakie to były działania oraz jaki był ich skutek? Jeśli nie, jakie były przyczyny braku zmian? Czy kryteria wyboru projektów zmieniały się w czasie pod wpływem analiz poziomu osiąganego wskaźnika? Czy kryteria wyboru projektów prowadziły do wyboru projektów w najwyższym stopniu realizujących zakładane wskaźniki, jeżeli tak, to w jaki sposób?

Czy szczegółowa definicja grupy docelowej sformułowana w Uzupełnieniu Programu była prawidłowa? Czy wsparcie w ramach Działania zostało skierowane do odpowiedniej grupy docelowej?

W jakim stopniu osiągnięcie niskiego poziomu wskaźnika wynikało z planowanej przez Wnioskodawców liczby odbiorców ostatecznych we wnioskach o dofinansowanie, na podstawie których zawarto umowy, a w jakim stopniu wynikało to z nieosiągnięcia przez projektodawców zakładanej liczby odbiorców ostatecznych w zrealizowanych projektach? Jaki jest szacunkowy odsetek projektodawców, którym nie udało się osiągnąć zakładanej liczby odbiorców ostatecznych w zrealizowanych projektach? Czy wystąpiły przypadki projektów, w których wskaźnik liczby osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka był wysoki? Czy zdarzały się przypadki projektów, w których osiągano wyższą liczbę odbiorców ostatecznych od zakładanej w projekcie na etapie podpisywania umowy? Jeśli tak, jakie były przyczyny sukcesu?

Czy Pana/i zdaniem poziom osiągnięcia wskaźnika był różny w zależności od tego czy projekty były realizowane w trybie konkursowym czy też pozakonkursowym? Jeżeli tak to z czego wynikały te różnice?

Czy Pana/i zdaniem wsparcie oferowane w ramach Działania było nastawione na kompleksowość projektów czy też było realizowane pod kątem jednorazowych form wsparcia?

Czy działania podejmowane przy realizacji projektów odpowiadały zidentyfikowanym problemom i realnym potrzebom grupy docelowej?

Czy chciał/a by Pan/i coś jeszcze dodać? Czy pozostały jeszcze sprawy dotyczące tematu badania, które Pana/i zdaniem warto przytoczyć lub poruszyć?

Dziękuję, to było ostatnie pytanie.

4.2. Załącznik nr 2 | Kwestionariusz wywiadu telefonicznego z beneficjentami

Dzień Dobry! Nazywam się (imię i nazwisko osoby prowadzącej wywiad). Reprezentuję firmę PSDB sp. z o.o., która na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzi „Badanie wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006”. Państwa instytucja realizowała projekt w ramach tego Działania. Czy mógł(a)bym rozmawiać z osobą odpowiedzialną za realizację tego projektu? [ank.: jeżeli tak, to kontynuować wywiad z właściwą osobą, jeżeli nie – przerwać wywiad (właściwa osoba to taka, która potrafi udzielić informacji odnośnie przebiegu realizacji projektu]. Chciał(a)bym zaprosić Pana/Panią do udziału w badaniu, którego celem jest zdiagnozowanie problemów i barier będących przyczyną osiągnięcia niskiej wartości wskaźnika Liczba osób zaliczonych do grup szczególnego ryzyka objętych działaniem w ramach Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006. Pana/i odpowiedzi posłużą wyłącznie do celów statystycznych i przyczynią się do sformułowania rekomendacji wskazujących możliwe sposoby podwyższania jakości i sprawności oceny i wyboru projektów. Pana/i udział w badaniu będzie w pełni poufny oraz gwarantujący anonimowość Pana/i odpowiedzi. Czy zgadza się Pan/Pani wziąć udział w badaniu?

Część A. Wprowadzenie – informacje ogólne

Pytanie A1.

W jakiego rodzaju typ/y projektu wpisywał się realizowany przez Państwa projekt?Ankieter | czyta kafeterię (możliwość wielu odpowiedzi)

Warsztaty obejmujące diagnozowanie potencjału zawodowego osób z grup szczególnego ryzyka, możliwości jego rozwoju oraz podnoszenia kwalifikacji tych osób

Szkolenia dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, mające na celu przezwyciężanie problemów, którymi osoby te są obarczone, kształcące umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach i prowadzące do zwiększenia samodzielności

Szkolenia i warsztaty edukacyjno-wychowawcze na rzecz młodzieży trudnej mające na celu powrót do nauki w celu zdobycia zawodu i usamodzielnienia się oraz zapobiegania wśród ludzi młodych dysfunkcjom społecznym, takim jak alkoholizm, narkomania, przestępczość

Subsydiowanie zatrudnienia osób bezrobotnych powyżej 24 miesięcy na otwartym rynku pracy

Nie wiem/nie pamiętam (nie czytać) → przejść do pytania A2

Pytanie A1a.

Dlaczego zdecydowali się Państwo na realizację takiego typu/takich typów projeku?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (pytanie otwarte)

………………………………………………………………………………………………………

Pytanie A2.

Do jakich grup zagrożonych wykluczeniem społecznym było adresowane wsparcie w ramach realizowanego przez Państwa projektu?Ankieter | czyta kafeterię (możliwość wielu odpowiedzi)

Osoby długotrwale bezrobotne Alkoholicy i narkomani, którzy poddają się procesowi leczenia lub ukończyli go nie

później niż rok przed przystąpieniem do projektu Bezdomni Osoby opuszczające zakłady karne najpóźniej rok przed przystąpieniem do

projektu Uchodźcy z problemami z integracją ze społeczeństwem Młodzież wychowująca się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach

zastępczych Osoby w wieku 15 – 24 lat, które nie uczą się, nie pracują i nie są zarejestrowane

jako bezrobotne Osoby w wieku 15 – 24 lat, które uczą się, ale sprawiają trudności wychowawcze i

mają poważne kłopoty w nauce Osoby w wieku 15 – 24 lat, które Pochodzą z rodzin ubogich, zagrożonych

dysfunkcjami społecznymi lub wchodzące w kolizje z prawem Innych. Jakich?

………………………………………………………………………………………………… Nie wiem/nie pamiętam (nie czytać) → przejść do pytania A3

Pytanie A2a.

Dlaczego zdecydowali się Państwo na skierowanie wsparcia do tej grupy/tych grup?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (pytanie otwarte)

………………………………………………………………………………………………………

Pytanie A3.

Ile osób zaplanowano do objęcia wsparciem w momencie podpisania umowy, czyli przed rozpoczęciem realizacji projektu?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (w przypadku trudności z podaniem dokładnej

liczby poprosić, o dane przybliżone)

………………………………… osób

Pytanie A4.

Ile osób faktycznie objęto wsparciem w ramach zrealizowanego projektu?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (w przypadku trudności z podaniem dokładnej

liczby poprosić, o dane przybliżone)

………………………………… osób

Część B. Skuteczność rekrutacji beneficjentów ostatecznych

Pytanie B1.

Czy na potrzeby realizacji projektu została utworzona lista rezerwowa osób chcących wziąć udział w projekcie?Ankieter | czyta kafeterię

Tak Nie → przejść do pytania B2 Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) → przejść do pytania B2

Pytanie B1a.

Ile osób w przybliżeniu liczyła lista rezerwowa? W przypadku istnienia kilku list rezerwowych proszę o podanie łącznej liczby osób. Proszę brać pod uwagę tylko te osoby, które nie zostały objęte wsparciem w ramach projektu.Ankieter | czyta kafeterię (możliwość 1 odpowiedzi)

1-10 osób 11-20 osób 21-30 osób 31-40 osób 41-50 osób 51 osób i więcej Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać)

Pytanie B2.

Czy na etapie rekrutacji beneficjentów ostatecznych projektu napotkali Państwo na jakieś trudności?Ankieter | czyta kafeterię

Tak Nie → przejść do pytania C1 Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) → przejść do pytania C1

Pytanie B2a.

Na jakie trudności napotkali Państwo podczas rekrutacji beneficjentów ostatecznych projektu?Ankieter | czyta kafeterię (możliwość wielu odpowiedzi)

Trudności w dobraniu odpowiednich kanałów informacyjnych umożliwiających dotarcie do grupy docelowej

Niewystarczające środki na działania informacyjne Niskie zainteresowanie projektem ze strony potencjalnych

beneficjentów ostatecznych Nietrafnie dobrana grupa docelowa Zbyt restrykcyjne kryteria uczestnictwa w projekcie Zbyt duża grupa beneficjentów ostatecznych zaplanowana w

projekcie Inne, jakie? ……………………………………………………

Pytanie B2b.

Jakiego rodzaju działania podejmowali Państwo w celu radzenia sobie z pojawiającymi się trudnościami?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (pytanie otwarte)

………………………………………………………………………………………………………

Pytanie B2c.

Czy trudności, na jakie napotkali Państwo podczas rekrutacji, skutkowały koniecznością zmniejszenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu oraz aneksowania umowy?Ankieter | czyta kafeterię

tak nie Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać)

Część C. Efektywność realizacji projektów

Pytanie C1.

Czy podczas realizacji projektu pojawiły się oszczędności w jego budżecie?Ankieter | czyta kafeterię

Tak Nie → przejść do pytania C2 Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) przejść do pytania

Pytanie C1a.

Czy powstałe oszczędności zostały przez Państwa wykorzystane na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów ostatecznych?Ankieter | czyta kafeterię

tak → przejść do pytania C2 nie Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) → przejść do pytania C2

Pytanie C1b.

Dlaczego powstałe oszczędności nie zostały przez Państwa wykorzystane na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów ostatecznych?Ankieter | czyta kafeterię (możliwość wielu odpowiedzi)

Ponieważ nie wiedzieliśmy, że jest taka możliwość Ponieważ powstałe oszczędności były zbyt małe, by wsparciem objąć

dodatkowych beneficjentów ostatecznych Ponieważ zdecydowaliśmy się na przeznaczenie powstałych

oszczędności na inne działania w projekcie, jakie? ……………………………………………………………………

Ponieważ oszczędności pojawiły się w końcowej fazie realizacji projektu (nie było już czasu na objęcie wsparciem dodatkowych beneficjentów ostatecznych

Ponieważ nie bylibyśmy w stanie zrekrutować dodatkowych beneficjentów ostatecznych

Z innego powodu, jakiego? …………………………………………………………………………

Czy podczas realizacji projektu pojawiały się przypadki rezygnacji beneficjentów ostatecznych z udziału w projekcie?Ankieter | czyta kafeterię

Tak Nie → przejść do pytania D1 Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) → przejść do pytania D1

Pytanie C2a.

Jakie były główne przyczyny rezygnacji beneficjentów ostatecznych z udziału w projekcie?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (pytanie otwarte)

………………………………………………………………………………………………………

Pytanie C2b.

Czy przypadki rezygnacji z udziału w projekcie skutkowały koniecznością zmniejszenia liczby beneficjentów ostatecznych projektu oraz aneksowania umowy?Ankieter | czyta kafeterię (możliwość 1 odpowiedzi)

tak, ponieważ nie mieliśmy listy rezerwowej tak, ponieważ liczba osób na liście rezerwowej okazała się

niewystarczająca do uzupełnienia miejsc powstałych w wyniku rezygnacji

tak, ponieważ rezygnacje z udziału w projekcie pojawiły się na tyle późno, że niemożliwe było ich uzupełnienie

tak, z innego powodu, jakiego? ……………………………………………………………

nie, ponieważ mieliśmy przygotowaną listę rezerwową nie, ponieważ przeprowadziliśmy rekrutację uzupełniającą nie, z innego powodu, jakiego?

…………………………………………………………… Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać)

Część D. Trafność zdefiniowania grup docelowych Działania 1.5 SPO RZL

Czy Pana/i zdaniem grupy docelowe, jakie mogły być objęte wsparciem w ramach Działania 1.5 SPO RZL zostały zdefiniowane w sposób poprawny?Ankieter | czyta kafeterię

Tak Nie → przejść do pytania D2 Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) → przejść do pytania E1

Pytanie D1a.

W jaki sposób powinny być zdefiniowane grupy docelowe w ramach Działania 1.5 SPO RZL?Ankieter | notuje odpowiedź respondenta (pytanie otwarte)

………………………………………………………………………………………………………

Część E. Planowanie wielkości grupy docelowej projektu

Jakie założenia przyjęli Państwo planując wielkość grupy objętej wsparciem?Ankieter | czyta kafeterię (możliwość 1 odpowiedzi)

Chcieliśmy objąć wsparciem jak największą liczbę osób Chcieliśmy zapewnić jak największą kompleksowość wsparcia Przyjęliśmy inne założenia, jakie? (nie czytać)

………………………………………………………………… Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać)

Gdyby jeszcze raz mieli Państwo przygotowywać zrealizowany przez siebie projekt w ramach Działania 1.5 SPO RZL, to jakie rozwiązanie przyjęliby Państwo odnośnie planowanej liczby osób objętych wsparciem?Ankieter | czyta kafeterię

Skierowalibyśmy wsparcie do zbliżonej liczby osób jak w zrealizowanym projekcie Skierowalibyśmy wsparcie do większej liczby osób jak w zrealizowanym projekcie Skierowalibyśmy wsparcie do mniejszej liczby osób jak w zrealizowanym projekcie Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać)

Ankieter | To było ostatnie pytanie. Dziękuję za rozmowę. Życzę Miłego Dnia!

4.3. Załącznik nr 3 | Wyniki badania CATI

Załącznik znajduje się w oddzielnym pliku MS Excel.

4.4. Załącznik nr 4 | Wyniki analizy wniosków projektowych i sprawozdań

Załącznik znajduje się w oddzielnym pliku MS Excel.

· Web viewRaport metodologiczny Moduł 1 Analiza dokumentów programowych Moduł 4 Moduł 5...

Documents

MODUŁ PRODUKTOWY

Moduł II: KOMUNIKACJA

KarGroup - II MODUŁ

Portal Leśno-Drzewny Moduł rdLP

Raport - ewaluacja współpraca ze środowiskiem. CEE-H w ... · II. ANALIZA I INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ 1. KONCEPCJA BADANIA – MODEL METODOLOGICZNY ... pamiętniki. Druga grupa

Cała instrukcja Wielokanałowy system pomiarowy i ... · A Moduł A, moduł sterujący: 3 wyjścia pompy i 4 wyjścia analogowe I Moduł I, moduł wejścia prądowego, 3x mA, 0/4

DUBAI - stagrameble.pl · 2 DUBAI. moduł 2 90 cm 102 cm moduł narożny R 85 cm 85 cm moduł 1BL 90 cm 76 cm moduł 2BL 90 cm 126 cm moduł 2BP 90 cm 126 cm moduł 1BP 76 cm fotel

KASIA – MODUŁ KATALOGOWANIA

Karty przedmioto w studio w niestacjonarnych pierwszego .... Przedmioty podstawowe... · A.13 Podstawy ekonomii dla inżynierów Moduł: Matematyka A.14 Analiza matematyczna A.15

ANALIZA DANYCH MODUŁ I, II LONDONSAM POLSKA Danych.pdf · Doświadczenie zawodowe Marcina zupryny obejmuje: Bank BPH w Warszawie, HypoVereinsbank AG w Monachium i UniCredit Global

: Analiza szeregów czasowych Kod ECTS Status przedmiotu ...we.uni.opole.pl/wp-content/uploads/2016/02/sylabusy_TI.pdfNazwa przedmiotu: Analiza szeregów czasowych Kod ECTS Moduł

DELTA MODUŁ EN

Międzynarodowy przewodnik metodologiczny po streetworkingu ... · po streetworkingu na świecie. Międzynarodowy przewodnik metodologiczny po streetworkingu na świecie 2 ... 2.2.4

Kategoria pogranicza jako problem metodologiczny (perspektywa

Jan Zak Aspekt Metodologiczny Prac Syntezujacych Pradziej SPOŁECZEŃSTW WIŚLAŃSKO-ODRZANSKICH Józefa Kostrzewskiego

OPH Moduł 1

ANALIZA DANYCH MODUŁ I, II LONDONSAM POLSKA, … · Doświadczenie zawodowe Marcina zupryny obejmuje: Bank BPH w Warszawie, HypoVereinsbank AG w Monachiumi UniCredit Global Information

SCHEMAT METODOLOGICZNY AKTUALZOWENEJ STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO 2007 - 2020

Portal Leśno-Drzewny Moduł Nadleśnictwo

GK ZHP sprawozdanie roczne ostateczne · Moduł I: Kierowanie ludźmi w praktyce oraz Moduł II: Motywowanie w działaniu. ..... 57 Moduł I: Kierowanie ludźmi w praktyce – szkolenia