View
0
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
2. ULUSAL YAPI KONGRESİ VE SERGİSİ
YAPI ÜRETİMİ, KULLANIMI VE KORUMA SÜREÇLERİ
3-5 HAZİRAN 2015, ANKARA
TMMOB MİMARLAR ODASI ANKARA ŞUBESİ
Koruma alanında sosyal medyanın rolü EYLEM KAZIL AYDOĞDU
1*
ÖZET
Tarihi yerleşimlerde değerlendirmelerde bulunurken, somut
değerlere soyut değerlerle anlam kazandırmak için koruma ve
planlamanın farklı aşamalarında yerel katılımın sağlanması
gereklidir. Katılımın sağlanabilmesi için özellikle sosyal paylaşım
siteleri etkin bir şekilde kullanılabilir. Bu çalışma sosyal bir
paylaşım sitesi olan Facebook’un koruma ve yönetim planı aracı
olarak kullanılabilirliğini inceleyen bir çalışmadır. Bu kapsamda,
yerli halktan gelen veriler ile arazi çalışmalarında elde edilen
veriler Facebook kullanılarak bütünleştirilmiş, halkın katkılarıyla
katılımlı bir yönetim planlaması süreci gerçekleştirilmeye
çalışılmıştır. İnceleme alanı Muğla İli, Yatağan İlçesi’ne bağlı
Eskihisar (Stratonikeia) Köyü’dür. Çalışmanın birinci bölümünde
Facebook ile interaktif olarak elde edilen bilgi ve belgeler
planlama sürecinde değerlendirilmek üzere Facebook üzerinde
toplanmıştır. İkinci bölümde alana ilişkin değerlendirme
yapılabilmek ve geleceğe yönelik vizyon ve stratejiler
geliştirebilmek için tartışma platformu yaratılmıştır. Sonuç olarak
bu çalışmada Facebook aracılığıyla yerel halkın katılımı sağlanarak
Eskihisar’ın evrensel değerleri yeniden tanımlanmaya çalışılmış,
Facebook’un koruma ve yönetim planlaması çalışmalarında bir
araç olarak kullanılabilirliği değerlendirilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Sosyal medya, Facebook, koruma, planlama,
yerel halk
1 Dr. Mimar, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Muğla Kültür Varlılarını Koruma Bölge Kurulu, Emirbeyazıt
Mah. Üçler Sok. No:42 Menteşe Muğla; Tel: (0252)2130151; eylemaydogdu06@gmail.com
Koruma alanında sosyal medyanın rolü
2
1. GİRİŞ
Tarihi yerleşimlerin büyük bir kısmı eski çağlardan beri iskan edilmiş,
günümüzde halen yerleşime konu olmaya devam eden alanlardır. Bu sürekli
yerleşim düzeni, zaman içinde alana hakim olmuş ve bugün varlık gösteren
tüm medeniyetlerden arda kalan arkeolojik, mimari, geleneksel ve doğal
değerlerin bir arada olduğu farklı bir karaktere bürünmüştür. Dolayısıyla
inceleme ve değerlendirmelerde bulunurken sadece somut değerlerin değil
soyut değerlerin de araştırılarak, bunların bir arada değerlendirilmesi
sonucunda oluşturulacak bağlamın ortaya konulması gereklidir.
Somut değerlerin soyut değerlerle entegrasyonunun sağlanarak
anlamlandırılabilmesi için modern teknolojilerin kullanılması, bunun için de
koruma ve planlamanın farklı aşamalarında bu teknolojilerin kullanımıyla
yerel katılımın sağlanması gereklidir. Katılımın sağlanabilmesi için özellikle
düşük maliyetli modern dijital teknolojiler etkin ve efektif bir şekilde
kullanılabilir. Quebec Deklarasyonu’nda da belirtildiği üzere bu teknolojiler
özellikle yerli halkın katılımının sağlanmasıyla, alanın ruhunun sürekli
olarak güncellenerek belgelenmesi ve çeşitlendirilmesi noktasında kolaylık
sağlayan araçlardır [1]. Buna karşılık, günümüzde hemen hemen herkesin
kullandığı bir teknoloji olan sosyal medya, akademik çevrelerden henüz
yeterli ilgiyi görememiş, böyle kolay erişilebilir ve kullanılabilir bir aracın
bilimsel çalışmalarda kullanılabilirliği henüz test edilmemiştir.
Sosyal paylaşım servisleri sosyal ilişkilerin oluşturulduğu ve yansıtıldığı
online servis, platform ve sitelerdir. Sosyal paylaşım siteleri ise bunlar içinde
en popüler servislerdir. Bu popüler sitelerden bazıları Facebook, Twitter,
MySpace, ve Linkedln’dir. Facebook bunlar içinde en yaygın kullanıma
sahip sosyal paylaşım sitesidir.
Koruma ve yönetim planlaması alanında sosyal paylaşım siteleri, somut ve
soyut bilgiye ulaşmak ve bunları bütünlemek için kullanılan, web tabanlı
basit sistemler olarak değerlendirilebilir. Bunlardan biri olan Facebook, bir
alana yönelik bilgiyi toplamaya, paylaşmaya ve analiz ederek
değerlendirmeye yarayan bir araç olarak ele alınabilir. İçeriğindeki interaktif
platform sayesinde halkın katılımıyla elde edilen somut ve soyut bilgi ile
fikir alış verişi alanın üniversal değerini tanımlamak, korumak ve
sürdürebilirliğini sağlamak adına kararlar geliştirmek için süreci beslemek
amacıyla kullanılabilir.
E. K. Aydoğdu
3
Bu çalışma sosyal bir paylaşım sitesi olan Facebook’un koruma ve yönetim
planlama aracı olarak kullanılabilirliğini inceleyen bir çalışmadır. Bu
kapsamda, alanı korumak ve yaşatmak için farklı kaynaklardan özellikle
yerli halktan gelen veriler ile arazi çalışmalarında elde edilen veriler
Facebook kullanılarak bütünleştirilmiş, halkın katkılarıyla katılımlı bir
yönetim planlaması süreci gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.
2. FACEBOOK’UN ESKİHİSAR’IN KORUNMASI VE
YAŞATILMASI İÇİN KULLANIMI
İnceleme alanı olarak seçilen yerleşim Muğla İli, Yatağan İlçesi’ne bağlı
Eskihisar (Stratonikeia) Köyü’dür (Şekil 1-2). Çalışmanın birinci bölümü
yönetim planlaması mantığına uygun olarak Eskihisar’a ilişkin veri toplama
aşamasını oluşturmaktadır. Bu bölümde Facebook yardımıyla alanla ilgisi
olan birçok kişiden interaktif olarak elde edilen bilgi ve belgeler planlama
sürecinde değerlendirilmek üzere Facebook üzerinde toplanmıştır. Bunun
için ilk olarak Facebook’ta “Eskihisar için ne yaptın!” adlı bir grup kurulmuş
ve alandaki belli lokasyonlara ve yapılara ilişkin fotoğraflar eklenmiştir.
Yerel halktan birkaç kişi Facebook üzerinden gruba davet edilmiş, bu birkaç
kişi başkalarını davet etmiş, zincirleme şeklinde gerçekleşen davetler sonucu
grubun toplam üye sayısı 16.03.2015 tarihi itibariyle 761’e ulaşmıştır
(Şekil3). Çoğunlukla Eskihisar’la aralarında manevi bir bağ kurmuş olan
grup üyeleri zaman içinde alana ilişkin hatıra, fotoğraf, video vb. bilgi ve
belgeyi paylaşmaya başlamış, paylaştıkça veri akışı artmıştır (Şekil 4-5).
Böylece halkın belleğinde belgelenmemiş bir biçimde var olan ve ellerinde
hatıra olarak kalmış, zamanla kaybolup gitmesi muhtemel sayısız bilgi ve
belge kayda geçmiştir.
Şekil 1. Yerleşim haritası
Koruma alanında sosyal medyanın rolü
4
Şekil 2. Yerleşimin uydu görüntüsü
Şekil 3. Facebook’ta “Eskihisar (Stratonikeia) için ne yaptın!” grubu sayfası
Şekil 4. Grup sayfasında paylaşılan bir fotoğraf ve ilgili yorumlar
E. K. Aydoğdu
5
Şekil 5. Grup sayfasında paylaşılan bir fotoğraf ve ilgili yorumlar
Şekil 6. Grup sayfasında paylaşılan bir fotoğraf ve ilgili yorumlar
Bu aşamada Facebook üzerinden gelen bilgi ve belgeler eş zamanlı olarak
belli başlıklar altında sınıflandırılarak bilgisayar ortamında depolanmıştır.
Genel olarak elde edilen bilgi ve belgelerden sonra, hakkında veri elde
edilen parseller tek tek ele alınmış ve oluşturulan tablolarda o parsele ilişkin
gelen bilgi ve belge sınıflandırılmıştır (Şekil 7-8). Veri toplanan parseller
ayrıca harita üzerinde işaretlenmiştir. Böylece Facebook aracılığıyla elde
edilen coğrafik referanslı bilginin yoğunluğu harita üzerinde gösterilmiştir
(Şekil 9).
Koruma alanında sosyal medyanın rolü
8
Şekil 9. Facebook aracılığıyla elde edilen coğrafik referanslı bilginin yoğunluğunu
gösteren harita
E. K. Aydoğdu
9
İkinci bölümde alana ilişkin belli bir değerlendirme yapılabilmesi ve
geleceğe yönelik vizyon ve stratejiler geliştirebilmek için interaktif
katılımcılardan Facebook üzerinden Eskihisar’la ilgili görüş ve önerilerini
paylaşmaları istenmiştir. Bunun için Facebook’un anket oluşturma özelliği
kullanılarak grup sayfasında bir dizi anket sorusu oluşturulmuştur (Şekil 10-
12). Sonuçlara bakıldığında; katılımcıların alanın sahip olduğu değerin
farkında olduğu, bu biraradalığın korunması gerektiği bilincinde olduğu,
arkeolojik eserlerin korunması konusunda gerekli duyarlılığın bulunduğu
anlaşılmış, ancak Eskihisar’ı korumak için yeterli ilgi ve kaynak aktarımının
olmadığı, yerleşim olarak belli ihtiyaçları karşılayamıyor olduğu, yerel
halkın ekonomik kalkınmasının göz ardı edildiği ve koruma süreci dışında
bırakıldığı konusunda görüşler ortaya çıkmıştır.
Şekil 10. Facebook üzerinde oluşturulan bir anket formu ve cevaplar
Şekil 11. Facebook üzerinde oluşturulan bir anket formu ve cevaplar
Koruma alanında sosyal medyanın rolü
10
Şekil 12. Facebook üzerinde oluşturulan bir anket formu ve cevaplar
E. K. Aydoğdu
11
3. SONUÇ (1 satır boşluk)
Kültürel miras üzerinde yaşayanların bilgisine başvurmadan ve fikirleri
alınmadan gerçek anlamda anlaşılamaz ve değerlendirilemez. Koruma
planlamasında alanının gerçek kullanıcılarının bilgi, önerileri ve dilekleri
önemli bir veri olarak ele alınmalıdır. Özellikle arkeolojik, mimari, çevresel
ve geleneksel değerlerin bir arada bulunduğu komplekslerin korunmasında,
planlama ve yönetim sürecinde yerel halkın bilinçlendirilerek katılımının
sağlanması kritik bir gerekliliktir.
Çalışmada Facebook yardımıyla Eskihisar köyü ile herhangi bir ilişkisi olan
ancak bir araya gelemeyen kişilerin katkılarıyla köyün evrensel değerleri
yeniden tanımlanmaya çalışılmıştır. Bu süreçte alanın yönetim planlamasıyla
korunması ve yaşatılmasına yönelik veri toplama ile problem, zorluk ve
fırsatları tanımlama (SWOT Analizi) aşamasında tartışma platformu
yaratılmıştır. Böylece bugüne kadar halkın katılımını sağlamak için kullanıla
gelmiş geleneksel metotlardan daha ucuz ve zaman kazandıran, bir o kadar
da çoğunlukla göz ardı edilmiş yerel çevrelerin dikkate alındığı bir metot
geliştirilmeye çalışılmıştır. Facebook kullanımı ile yazıya dökülemeyen her
türlü duygu ve düşüncenin grup sayfasında arşivlenmesi sağlanmıştır. Yazılı
belgelerin herhangi bir şekilde yok olması ve ya tahrip olması olasılığına
karşın Facebook sanal ortamda her türlü bilgi ve belgenin arşivlenebilmesi
için bir ortam yaratmıştır. Facebook’un bir araç olarak koruma ve
planlamaya olumlu katkılarının yanı sıra bazı dezavantajlarının da
bulunduğu göz ardı edilmemelidir. Bunlardan biri bu aracın web sitesi
niteliğinde olması yani web temelli olması sebebiyle gelecekte kullanımının
ortadan kalkabileceği olasılığıdır. Bunun için grup sayfasındaki her bilgi ve
belgenin ayrı bir veri tabanında ya da veri depolama aygıtında yedeklenmesi
gerekmektedir. Bir diğer dezavantajı da birçok sözlü kaynaktan elde edilen
bilgi gibi bu kanalla elde edilen belgelendirilemeyen bilginin de başka
araçlar yardımıyla doğrulanması (triangulation) zorunluluğudur.
TEŞEKKÜR
Bu çalışmada emeği geçen sayın Prof. Dr. Gül ASATEKİN, Yrd. Doç.
Güliz Bilgin ALTINÖZ ve Prof. Dr. Gediz URAK’a çok teşekkür
ederim.
Recommended