Hiszpania – fiesta, sjesta i flamenco.

Marta Wyruch, I rok Architektury informacji.

• Hiszpania, Królestwo Hiszpanii – państwo w Europie Południowej, największe z trzech państw położonych na Półwyspie Iberyjskim.

• Na zachodzie Hiszpania graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii Gibraltarem, oraz przez Ceutę i Melillę z Marokiem. Na północnym wschodzie, przez Pireneje, kraj graniczy z Francją i Andorą.

• W skład Hiszpanii wchodzą także Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim oraz tzw. terytoria suwerenne, w skład których wchodzą dwie hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej (enklawy), Ceuta i Melilla, oraz liczne niezamieszkane wyspy po śródziemnomorskiej stronie Cieśniny Gibraltarskiej, takie jak enklawy będące częściami prowincji Kadyks i Malaga: Chafaryny, Alborán czy Perejil. Do Hiszpanii, a dokładniej do Katalonii, należy także otoczone przez terytorium francuskie miasteczko Llívia. Najdalej wysuniętym na północ punktem kraju jest przylądek Estaca de Bares w Galicji, na południe – Punta Saltos na kanaryjskiej wyspie Hierro, na wschodzie –Punta Esperó na Minorce.

• Nazwa Hiszpania wywodzi się od nazwy Hispania, którą Rzymianie nadali części Półwyspu Iberyjskiego. Alternatywną nazwą była Iberia – nazwa preferowana przez greckich pisarzy w odniesieniu do tej samej przestrzeni, wywodziła się ona od rzeki Iber lub od słowa, które Grecy słyszeli od miejscowych ludów, również na południu półwyspu. Jednakże fakt, że termin Hispania jest terminem łacińskim doprowadził do sformułowania kilku teorii na temat jego pochodzenia.

• Hiszpania jest dziedziczną monarchią parlamentarną. Do 19 czerwca 2014 roku królem był Jan Karol z dynastii Burbonów. Wstąpił na tron w 1975 roku po śmierci generała Francisco Franco. Król, mimo iż cieszy się ogromnym autorytetem w społeczeństwie (nawet wśród komunistów), zwłaszcza po udaremnieniu próby zamachu stanu 23 lutego 1981, nie ma w swych rękach żadnej realnej władzy. Mianuje szefa rządu, który zawsze wywodzi się ze zwycięskiego ugrupowania. W wyjątkowych sytuacjach może wygłaszać orędzia do narodu. Jest również najwyższym dowódcą wojska.

• Obecnym królem Hiszpanii jest Filip VI, zaś królową Letycja.

• Władza ustawodawcza jest zapewniona przez parlament – dwuizbowy, sąd lub Zgromadzenie Narodowe, składa się z Kongresu Deputowanych z 350 członków, wybieranego w wyborach powszechnych na okres 4 lat i Senatu, składającego się z 259 członków, z których 208 jest bezpośrednio wybieranych przez ludzi i 51 mianowanych przez regionalne legislatury, na okres również 4 lat.

• Premierem Hiszpanii jest od 2011 Mariano Rajoy.

• Nauczanie jest bezpłatne i obowiązkowe dla dzieci w wieku 6–14 lat. Nauka w szkole podstawowej (Educación Primaria) trwa 6 lat, w szkole średniej (Educación Secundaria) również 6 lat w dwóch cyklach: I – 4-letni (Educación Secundaria Obligatoria lub ESO), będący kontynuacją szkoły podstawowej i II – 2-letni (Bachillerato), przygotowujący do studiów i zakończony maturą (Prueba de Acceso a la Universidad, PAU lub potocznie selectividad).

• Hiszpania jest krajem wyżynno-górskim (około 90% obszaru zajmują wyżyny i góry). Centralną część kraju zajmuje wyżyna zwana Mesetą Iberyjską, która wznosi się średnio do 600 m n.p.m. Góry Kastylijskie dzielą ją (najwyższy szczyt Almanzor – 2592 m n.p.m.) na dwie części: Starą i Nową Kastylię. Mesetę otaczają góry: od północy Góry Kantabryjskie z najwyższym szczytem Torre de Cerredo (2648 m n.p.m.), od północnego wschodu Góry Iberyjskie z kulminacją Moncayo (2313 m n.p.m.). Na granicy z Francją rozpościerają się niedostępne Pireneje z kulminacją Aneto (3404 m n.p.m.), które wraz z Górami Iberyjskimi i niższymi Górami Katalońskimi otaczają nizinną Kotlinę Aragońską.

• Północną część kraju porastają lasy liściaste, zaś na południu dominują lasy iglaste. Na południu i w środkowej części kraju występuje roślinność śródziemnomorska z enklawami wiecznie zielonych lasów z dębem korkowym, oliwką i pinią. Na suchym obszarze południowo-wschodnim rośnie trawa stepowa, głównie ostnica mocna. W górach występują piętra roślinne. Na Wyspach Kanaryjskich roślinność jest swoista, z dużym udziałem endemitów, m.in. z draceną smoczą, roślinami gruboszowatymi i wawrzynowatymi.

• Podobnie jak w przypadku flory tak i w faunie znajdujemy tu przedstawicieli środkowoeuropejskiej i północnoafrykańskiej fauny. Na północy kraju przeważają gatunki środkowoeuropejskie. W Pirenejach można spotkać dzikie świnie, wilki, kozice czy rysie. Z ptaków drapieżnych spotkamy orły i sępy. W górach centralnej części Hiszpanii występują lisy, borsuki, krety i różnorodne gryzonie. W tym samym rejonie, na stepowych nizinach występują zające, króliki i populacja różnorodnych gryzoni. Na południu Hiszpanii występują reprezentanci północnoafrykańskiej fauny, zwierzęta takie jak jeżozwierz, przepiórka, łasica pospolita, szakal oraz wiele gatunków jaszczurek. Na Gibraltarze występuje jedyny gatunek małp europejskich – magota gibraltarska. Rzeki kraju obfitują w różnorodne gatunki ryb takie jak: pstrągi, łososie – w rzekach w regionie Kantabrii, płocie czy świnki. W przybrzeżnych rejonach mórz napotkać można tu dorsze, makrele i tuńczyki. Miejscowe zwierzęta, nie spotykane gdzie indziej w Europie, to m.in. żeneta i koziorożec pirenejski. Licznie występują tu ptaki.

• Klimat Hiszpanii jest zróżnicowany, od chłodnego i deszczowego na północnym zachodzie, po gorący i suchy na równinach Andaluzji. Wynika to z ukształtowania terenu. Centrum kraju charakteryzuje się klimatem kontynentalnym. Jest to teren otoczony pasmami górskimi, w związku z czym nie dociera tam wilgotne powietrze i jest bardzo sucho. Występują duże amplitudy temperatur dziennych, jak i rocznych. Latem na całym obszarze kraju z wyjątkiem północnego wybrzeża, jest gorąco i słonecznie. Średnie temperatury wynoszą 12 °C w styczniu i 25° w lipcu, roczna ilość opadów sięga 250 mm. Madryt, leżący na wysokości 660 m, ma średnie temp. 5 °C w styczniu i 24 °C w lipcu. Północ kraju jest terenem zdecydowanie wilgotnym. Występują tam spore opady, a temperatury są umiarkowane. Niewielkie amplitudy miesięczne wskazują na łagodne zimy (od 6 °C do 10 °C) i chłodne lata (średnio poniżej 22 °C). Obszar wybrzeża na wschodzie i południu kraju przejawia cechy klimatu śródziemnego z wpływem klimatu morskiego, im bardziej na południe tym bardziej gorący klimat. Jest to teren raczej suchy, z gorącym latem (ponad 22 °C) i łagodną zimą (od 6 °C na północno-wschodnim wybrzeżu do ponad 10 °C na południu).

• W Hiszpanii status urzędowego ma język: kastylijski (potocznie zwany hiszpańskim) oraz regionalnie także: kataloński, baskijski i galisyjski. Zgodnie z zapisem w konstytucji Hiszpanii, każdy obywatel tego kraju ma obowiązek znać język kastylijski.

• Język kataloński jako urzędowy występuje w Katalonii i na Balearach. Poza tym używany jest w Pasie Zachodnim (Aragonia) i w comarce Carche na terenie Murcji. Na terenie wspólnoty autonomicznej Walencja, używany jest wariant języka katalońskiego – walencjański. Język galicyjski jako urzędowy występuje tylko w Galicji. Ponadto używany jest w prowincjach León i Zamora, jednak nie ma tam statusu urzędowego. Język baskijski jako urzędowy występuje w Kraju Basków i na północy Nawarry. W gminach doliny Arán w katalońskiej prowincji Lleida, obowiązuje język aranejski, wariant oksytańskiego.

• Sjesta – krótka drzemka we wczesnych godzinach popołudniowych, często po obiedzie. Taki okres snu jest wspólną tradycją w niektórych krajach (głównie w basenie Morza Śródziemnego), zwłaszcza w słoneczny dzień.

• Fiesta - hiszp. słowo oznaczające imprezę, uroczystość lub przyjęcie.

• Walencja – miasto w środkowo-wschodniej Hiszpanii, nad Morzem Śródziemnym. Stolica prowincji i wspólnoty autonomicznej o tej samej nazwie. Trzecie co do wielkości miasto Hiszpanii, po Madrycie i Barcelonie, z liczbą mieszkańców wynoszącą 800 tysięcy wewnątrz centrum administracyjnego. Zespół miejski Walencji wykracza poza centrum administracyjne, z liczbą ludności wynoszącą 1 561 000. Cała metropolia ma około 2 miliony mieszkańców. Pod względem geograficznym Walencja położona jest pośrodku liczącej 930 km² żyznej niziny.

• Jest to ważny ośrodek przemysłowy, finansowy i kulturalno-naukowy. Posiada liczne zakłady przemysłowe, duże porty handlowe i pasażerskie, a także ważne węzły kolejowe (stacja València Norte), drogowe i lotnicze. Miasto ma status metropolii o znaczeniu globalnym.

• Grenada (Granada) – miasto w płd. Hiszpanii, w dolinie rzeki Genil , w Górach Betyckich, 237 tys. mieszkańców (2013). Stolica prowincji Grenada, w regionie Andaluzja. Ośrodek handlowy, przemysłowy i kulturalny. Jedna z najważniejszych miejscowości turystycznych w Hiszpanii, słynna z pięknego położenia, licznych zabytków i niezapomnianych krajobrazów. Szczególny urok Grenady polega na tym, że w ciągu kilku godzin można jeździć na nartach w górach Sierra Nevada, a potem kąpać się w Morzu Śródziemnym na Costa del Sol, oddalonym o ok. 70 km.

• Alhambra – warowny zespół pałacowy w Grenadzie w andaluzyjskim regionie Hiszpanii, zbudowany w latach 1232–1273 i rozbudowywany do XIV wieku. Jej rozbudowa trwała za panowania emirów z dynastii Nasrydów – Jusufa I i Muhammada V. Alhambra była twierdzą mauretańskich kalifów.

• Zabytek arabskiego budownictwa w Europie. Składa się z pałacu z kilkoma dziedzińcami i dekorowanymi salami, Alkazaby, Generalife – letniej rezydencji z ogrodami oraz z samych ogrodów znajdujących się na całym wzgórzu. Wewnątrz jest Patio de los Leones (podwórze lwów) z wodotryskiem opartym na 12 lwach; do dziedzińca tego przylegają 4 sale: jedna z nich, Sala de las Dos Hermanas (sala dwóch sióstr), zwana tak z powodu dwóch jednakowych płyt marmurowych w podłodze. Dziedzińce okolone cienistymi kolumnadami; wiele chłodnych zakątków, ogródki z płynącą wodą, na zewnątrz zaś balkony, z których roztaczają się widoki. Ornamenty przedstawiają wersety Koranu.

• Madryt – stolica i największe miasto Hiszpanii, położony w środkowej części kraju na Wyżynie Kastylijskiej u podnóża Sierra de Guadarrama nad rzeką Manzanares.

• Centrum administracyjne ma powierzchnię 606 km² i liczbę ludności 3,2 mln, natomiast region autonomiczny Comunidad de Madrid ma powierzchnię 8022 km² i liczbę ludności prawie 6,5 mln. Jest to trzecie co do wielkości miasto Unii Europejskiej (po Londynie i Berlinie) oraz trzeci co do wielkości monocentryczny obszar miejski w UE (po Londynie i Paryżu). Madryt jest siedzibą rządu, parlamentu, ministerstw, agencji i innych przedstawicielstw międzynarodowych, jak i też oficjalną rezydencją króla Hiszpanii.

• Kordob lub Kordowa – miasto w południowej Hiszpanii, nad rzeką Gwadalkiwir, stolica prowincji Kordoba, w regionie Andaluzja. Ośrodek przemysłowy, naukowy oraz turystyczny o znaczeniu światowym.

• Mezquita – przebudowany na katedrę meczet, jedno z najwspanialszych dzieł architektury islamu. Zajmuje teren o wymiarach 179x128 metrów otoczony murem z wieżą-dzwonnicą (dawnym minaretem, na którym wzorowano się w krajach islamskich). Budowany od 785 do końca X wieku na fundamentach świątyni rzymskiej i na murach istniejącej wówczas bazyliki Wizygotów. Po zdobyciu Kordoby przez chrześcijan, na środku sali modłów meczetu zbudowano w XVI wieku katedrę. Kiedy w 1526 cesarz Karol V przybył tutaj był wstrząśnięty tym widokiem i podobno powiedział: „zniszczyliście coś, co było jedyne w swoim rodzaju i postawiliście coś, co można zobaczyć wszędzie”. Wnętrze o wysokości 11,50 metrów, z 850 kolumnami połączonymi podkowiastymi łukami robi wrażenie labiryntu.

• Barcelona – miasto w północno-wschodniej Hiszpanii, nad Morzem Śródziemnym, około 120 km na południe od grzbietu Pirenejów i granicy hiszpańsko-francuskiej. Stolica prowincji o tej samej nazwie oraz wspólnoty autonomicznej Katalonii. Drugie co do wielkości miasto Hiszpanii, z liczbą mieszkańców wynoszącą 1 611 822 wewnątrz centrum administracyjnego. Zespół miejski Barcelony wykracza poza centrum administracyjne, z liczbą ludności wynoszącą 4 693 000, jest szóstym co do wielkości zespołem miejskim w Unii Europejskiej. Cała metropolia ma około 5 milionów mieszkańców. Założona jako rzymskie miasto w starożytności, w średniowieczu Barcelona stała się stolicą Hrabstwa Barcelony i Marchii Hiszpańskiej. Dziś miasto jest jednym z wiodących na świecie turystycznych, gospodarczych, targowo-wystawienniczych i kulturalno-sportowych centrów, stając się metropolią o znaczeniu globalnym.

• Sewilla – stolica i główne miasto Andaluzji, ośrodek administracyjny prowincji Sevilla, 700 tys. mieszk. Czwarte pod względem wielkości miasto Hiszpanii, nad Gwadalkiwirem, połączone żeglownymi kanałami z Atlantykiem. Uchodzi za stolicę andaluzyjskiego folkloru „flamenco”.

• Flamenco – zjawisko kulturowe, związane z folklorem andaluzyjskich Cyganów, obejmujące muzykę, śpiew, taniec, strój i zachowania. Jego tradycja pochodzi z Andaluzji, i tam do dziś można oglądać jego wykonanie. W 2010 roku flamenco zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

• Slides 3,4,5,7,9,10,12,13,14,16,17,20,25,27,31,35,37,38,40,42,46• Hiszpania, autorzy : https://tools.wmflabs.org/authors/?oldid=48323418• Źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Hiszpania• Licencja: Creative Commons BY-SA 3.0, (link do:https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl

)• Flaga Hiszpanii (slide 2), żródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Hiszpania#/media/File:Flag_of_Spain.svg     licencja: CC0 Public Domain• Herb Hiszpanii (slide 2), źródło : https

://pl.wikipedia.org/wiki/Hiszpania#/media/File:Escudo_de_Espa%C3%B1a_(mazonado).svg•  licencja: CC0 Public Domain• Tarragona, Spain (Slide 8), autor : Juan Antonio F. Segal, źródło : 

https://www.flickr.com/photos/jafsegal/29668447030/in/photolist-McGxEN-p7U1Um-pHiPNj-dprbB2-ocPaTo-Q1AVnH-drov8q-AmJNgj-dNUdj2-eHPo9e-bETjU2-oR4uuj-oKszHK-brY1kS-ppqaoz-p9jDpE-oKBnT2-eFeqvq-vjNeNq-pxNieM-frzp43-pp7WoM-p6YWhd-p8Vgvz-dnGU2r-e1t3JQ-fKmqfu-q6CDoU-fKmnHS-r3ybED-w4zkcy-xiEuBP-7nRbSV-dVqEMe-onWwGF-EhCzJh-An5cTX-9KUtsG-dXhKT x-pj5dFR-pPGspV-q1ZiLr-knnXAK-FKkFDo-wxq4Gp-udN72M-knoP5H-7JYEpL-pxbi1v-dotPS6 , licencja :(CC BY 2.0) (link do licencji : https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/ )

• Dolina Ordesy (slide 11), autor : lotokoto, źródło : https://pixabay.com/pl/dolina-ordesy-hiszpania-pyrenees-1692788/ , licencja CC0 Public Domain

• Arkady(slide 18), autor: uroburos, źródło : https://pixabay.com/pl/arkady-podcienia-%C5%82uki-podpory-462619/ , licencja: CC0 Public Domain 

• Alcudia, Majorka (slide 19), autor : stickfish, źródło : https://pixabay.com/pl/alcudia-majorka-abendstimmung-557267/ , licencja CC0 Public Domain

• Barcelona (slide 41), autor : JoaquinAranoa, źródło : https://pixabay.com/pl/barcelona-portu-catalonia-morze-890136/ , licencja CC0 Public Domain 

• Tancerze Flamenco (slide 47), autor : girochantal, źródło : https://pixabay.com/pl/tancerze-hiszpania-flamenco-995039/ , licencja CC0 Public Domain

• Flamenco el Soho Málaga (slide 48), autor : TVSpain , źródło : https://www.youtube.com/watch?v=6qCdQxHQjkE ,

• licencja CC BY https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ • Slides : 6,21,22,23,24,25,28,29,30,32,33,34,36,37,39,43,44,45 – fotografie własne - z podróży

2015 r.

Dziękuję za uwagę.