გეოგრაფია

ვაშლოვანში არსებული ბუნებრივი პირობებისსპეციფიკური ხასიათი განაპირობებსორიგინალური ფლორის არსებობას. ხმელეთის ასეთმცირე ფართობზე მცენარეულიტიპების ესოდენსწრაფი ცვლა საქართველოს არცერთ სხვა კუთხეში არშეინიშნება. მრავალფეროვანი ბუნებრივიკომპლექსების მოქმედების შედეგად, ამ მცირესიმაღლის სხვაობის (ჰიფსომეტრიული ამპლიტუდის) მქონე რეგიონში, ჩამოყალიბდა მკაფიოდგამოკვეთილი ხუთი მცენარეულიტიპი: ნახევარუდაბნო, არიდულიმეჩხერი ტყე, სტეპი და ფოთლოვანი ტყე. გარდა ამისაგამოიკვეთა ოთხი ინტრაზონურიტიპი: კლდეთა ქსეროფიტები,ჭალის, ანუ მდინარისპირა ტყეები, მთისწინების ძეძვიანი და კირქვიანის მცენარეულობა.

ნახევარუდაბნოს მცენარეულობაში გამოიყოფა ავშნიან-უროიანიდა ავშნიან-ჩარანიანი ფორმაციები,

ბუჩქბალახები: ავშანი ჩარანი ყარღანი წითელწვერა

ღვიიანი ფორმაციის შემქმნელი სახეობებია ხემაგვარა ღვიები: შავი ღვია da მრავალნაყოფა ღვია

ღვიიან-საკმლისხიანების ფარგლებში მცირე ფრაგმენტებად წარმოდგენილია

ბროწეული კოწახური მაყვალი თურანულა

საკმლის ხე ხემაგვარი ღვიები ქართული ნეკერჩხალი თელა

მდინარე ალაზნის პირა ჭალის ტყის ძირითადი შემქმნელი სახეობებია

ჭალის მუხა ვერხვები იფანი რცხილა

ერთეულებად შემორჩენილია

კაკალი ზღმარტლი შინდანწლა

ნაკრძალი სახეობრივი მრავალფეროვნებით ხასიათდება. ამ ფარდობითად მცირე ტერიტორიაზეგავრცელებულია 46 სახეობის ძუძუმწოვარი, 135 სახეობის ფრინველი, 30 სახეობის

ქვეწარმავალი და ამფიბია, 16 სახეობის თევზი, უამრავი სახეობის მწერი და უმარტივესი (ამუკანასკნელთა სრული სახეობრივი შემადგენლობა ჯერ კიდევ დაუდგენელია)

დათვი ფოცხვერი მგელი გარეული ღორი

სვავი ორბი ფასკუნჯი ხოხობი

ხმელთაშუაზღვის კუ დასავლური მახრჩობელა აზიური თვალტიტველა ხვლიკი

გრძელფეხება სცინკი გიურზა ოთხზოლიანი მცურავი

ჯუმას ყურე არწივის ხეობა ტახტი-თეფას ტალახისვულკანი

1. V საუკუნის ციხე-ქალაქი ხორნაბუჯი 2. V საუკუნის წმინდა ელიას მთის ნამონასტრალი

3. 4. საროველის სახელობის ტაძარი