Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

LỜI CẢM ƠN

Thân chào quý thầy cô và các bạn, trong quá trình học tập mình có nghe qua loại

sợi có tên là Sisal (hay sợi Dứa dại) – một loại sợi được tạo ra từ loại cây trồng

công nghiệp khá phổ biến ở nhiều quốc gia nên muốn giới thiệu cho các bạn cùng

kham thảo. Và đây cũng là đề tài tiểu luận mà mình muốn hoàn thành để kiểm tra

lại kiến thức đã học của môn Vật Liệu May. Mình xin chân thành cảm ơn sự hướng

dẫn tận tình của thầy Huỳnh Văn Trí cùng với những ý kiến trực tiếp từ các bạn của

mình trong thời gian hoàn thành bài tiểu luận này. Nếu có chỗ nào sai sót rất mong

thầy cô và các bạn nhiệt tình đóng góp để mình có thêm kinh nghiệm cho những bài

tập sau. Xin chúc mọi người có nhiều sức khỏe để làm việc thật tốt!

1

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

ĐÁNH GIÁ CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

TP Hồ Chí Minh, ngày….tháng….năm….

2

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

MỤC LỤC

Trang

Lời cảm ơn ………………………………………………………………………… 1

Đánh giá của giáo viên hướng dẫn ……………………………………………….... 2

Mục lục ……………………………………………………………………………. 3

Chương 1: Giới thiệu đề tài ……………………………………………………… 5

1.1 Lí do chọn đề tài ……………………………………………………………... 5

1.2 Nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………………………... 5

1.3 Bố cục của đề tài …………………………………………………………….. 5

Chương 2: Nội dung ……………………………………………………………... 6

2.1 Giới thiệu sợi Sisal…………………………………………………………... 6

2.1.1 Nguồn gốc phát triển …………………………………………………… 6

2.1.2 Đặc điểm, tính chất …………………………………………………….. 7

2.2 Quá trình sản xuất sợi Sisal …………………………………………………. 10

2.3 Ứng dụng của sợi Sisal ……………………………………………………... 13

2.3.1 Trong truyền thống …………………………………………………… 13

2.3.2 Trong sản xuất giấy và bột giấy ……………………………………… 14

2.3.3 Trong dệt may ………………………………………………………... 14

3

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

2.3.4 Sản xuất nhựa và cao su vật liệu tổng hợp …………………………… 15

2.3.5 Sử dụng chất thải Sisal ……………………………………………… 15

2.4 Lợi ích và hạn chế của Sisal với môi trường ……………………………….. 16

2.4.1 Lợi ích ………………………………………………………………… 16

2.4.2 Hạn chế ……………………………………………………………….. 16

2.5 Triển vọng của Sisal trên thị trường ………………………………………... 17

Chương 3: Kết luận …………………………………………………………….. 18

3.1 Ý nghĩa thực tiễn từ kết quả nghiên cứu ……………………………………. 18

3.2 Kiến nghị ……………………………………………………………………. 18

Tài liệu kham khảo ……………………………………………………………... 19

4

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

CHƯƠNG 1:

GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI

1.1 Lí do chọn đề tài: Con người từ xưa đến nay đã tạo ra rất nhiều loại vật liệu nhằm tạo nên những

sản phẩm có giá trị phục vụ cho sản xuất cũng như cuộc sống hon ngày của

mỗi người. Góp phần làm hiện đại hóa đất nước, đem lại lợi ích cho người sử

dụng.

Trong ngành dệt may cũng vậy, chúng ta đã nghiên cứu, tìm tòi để trồng

và khai thác ra nhiều loại cây công nghiệp lấy sợi giúp cung cấp nguồn vật

liệu tạo ra nhiều sản phẩm gần gũi với mọi người.

Ở đề tài này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về sợi Sisal (hay còn gọi là sợi Dứa

dại) nhằm giúp cho mọi người có thêm hong tin về loại vật liệu này bên cạnh

đó là các công dụng to lớn mà loại sợi này mang lại, đây cũng chính là lí do

mà đề tài này muốn truyền tải.

1.2 Nhiệm vụ nghiên cứu:

Bài tiểu luận muốn giới thiệu về vật liệu Sisal thông qua các đặc điểm, tính

chất, quá trình khai thác và sử dụng nhằm hiểu thêm các đặc tính của chúng

so với các vật liệu khác để có hướng lựa chọn sản phẩm phù hợp.

1.3 Bố cục của đề tài:

Bố cục bài tiểu luận này được chia thành 3 chương kèm theo phần tài liệu

kham khảo. Trong đó 3 chương gồm: Chương 1: giới thiệu đề tài; chương 2:

nội dung (giới thiệu, quá trình tạo sợi, ứng dụng, lợi ích – hạn chế, triển vọng

trên thị trường của Sisal); chương 3: kết luận (ý nghĩa thực tiễn và kiến nghị).

5

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

CHƯƠNG 2:

NỘI DUNG

2.1 Giới thiệu về Sisal:

2.1.1 Nguồn gốc:

- Khái niệm: Sisal là loại xơ có từ thiên nhiên

(tên khoa học là Agave sisalana) của họ Agavoideae.

- Xuất xứ: Là loại cây có nguồn gốc không rõ

ràng, trong thế kỉ 19, việc trồng Sisal đã lây lan sang

nước Florida đến những hòn đảo ở Caribê vả Brazil,

ngoài ra còn ở các quốc gia bên Châu Phi, đặc biệt là

Kenya và Châu Á.

- Vào năm 1517, đây là thời điểm bùng nổ của vận tải biển nên sự cần thiết

của dây thừng là rất lớn, sợi Sisal trở thành một ngành công nghiệp phát triển

mạnh mẻ vả rộng lớn. Tiếp tục bùng nổ vào cuối thế kỉ 18 nhờ vào sức mạnh đáng

kinh ngạc của các chất xơ.

6

PHÂN LOẠI KHOA HỌC:

Loài: Thực vật

Nhánh: Thực vật hạt kín, cây một lá mầm

Thứ tự: Asparagales

Gia đình: Asparagaceae

Phân họ: Agavoideae

Chi: Agave

Loài: A.sisalana

Tên nhị thức:

Agave sisalana

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

- Vào đầu thế kỉ 19, Yucatan là quốc gia xuất khẩu 80.000 tấn Sisal mỗi năm,

chiếm 90% vật liệu sử dụng dây thừng khô trên thế giới.

- Việc trồng để làm thương mại loại cây này đã được thực hiện lần đầu tiên ở

Brazil vào cuối năm 1930 và cũng xuất khẩu lần đầu vào năm 1948. Trong đó

Brazil và Trung Quốc là nguồn cung cấp chính về Sisal.

2.1.2 Đặc điểm, tính chất:

- Đặc điểm:

+ Sisal là loại cây vùng nhiệt đới vì nó

thích hợp với ánh nắng mặt trời và nhiệt độ trên 25

độ C , là một thành viên của gia đình xương rồng.

Thân cây phát triển đến khoảng 3 feet (0.9 mét) về

chiều cao, đường kính khoảng 15 inch (38 cm). Lá

cây phát triển dày đặc với hoa ở giữa, lá cứng có vị

bùi, với màu lá từ xám chuyển sang xanh lá cây

đậm, mỗi lá dài 2 – 6 feet (0.6 – 1.8 mét), chiều

rộng nhất của lá từ 4 – 7 inch (10 – 18 cm).

+ Sau khi trồng được 4 – 8 năm, các cây trưởng

thành sẽ cho ra hoa ở trung

tâm với chiều cao đạt khoảng

20 feet (6 mét). Hoa màu

vàng, dài khoảng 2.5 inch (6

cm) và có mùi khó chịu, hình

thành các cụm dày đặc ở 2 đầu nhánh, cây sẽ chết khi hoa phát triển hoàn toàn.

7

Lá cây dài 0.6 – 2 mét

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

+ Cây dễ phát triển

trong đất đai với hệ thống

thoát nước tốt và khí hậu ấm

áp, đặc biệt là vùng ẩm ướt,

để nhân giống người ta lấy

cây con hoặc thân rễ (thân

ngầm) đem giữ trong vườn

ươm từ 12 đến 18 tháng đầu

tiên. Tuy vậy, phương pháp này không có khả năng cải thiện di truyền.

- Tính chất:

+ Sợi Sisal đặc biệt bền nhưng độ bền giảm nhiều khi tiếp xúc với nước hay

độ ẩm, xơ của nó không phù hợp để làm vải mặc vì không có độ mịn, láng bóng.

+ Dễ nhuộm màu và ăn màu rất tốt so với các loại

sợi tự nhiên.

+ Hoàn toàn phân hủy sinh học, không có thuốc

trừ sâu hay phân hóa học sử dụng trong trồng trọt.

Đối với sợi Sisal: Sợi Sisal thường có màu

trắng kem, sợi bóng giống như các loại sợi quang hay

dây cước, chiều dài 40 – 50 inch (100 – 125 inch),

đường kính 0.08 – 0.15 inch (0.2 – 0.4cm).

8

Thuốc nhuộm dễ dàng, dễ ăn màu

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

Ta có bảng phân tích sau:

a) Thành phần hóa học của Sisal sợi quang:

Cellulose 65%

Hemicelluloses 12%

Lignin 9.9%

Waxes 2%

Total 100%

b) Xác định các Sisal sợi quang

Tên sợi Loại sợi Phản ứng cháy Màu Sau khi đốt

Sisal Sợi Cellulose Nhạy khi thắp

sáng, đốt cháy

Xám tro Giống đốt giấy

hoặc cỏ

(Nguồn: www.textilelearner.blogspot.com)

9

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

2.2 Quá trình sản xuất sợi Sisal:

Một cây Sisal có tuổi thọ từ 7 – 10 năm và thường sản xuất ra 200 – 250 lá để sử

dụng, mỗi lá chứa trung bình khoảng 1000 sợi, các sợi thường chỉ chiếm khoảng

4% trọng lượng cây. Sợi được chiết xuất bởi một quá trình được gọi là bóc vỏ cơ

khí, khi đó lá sẽ bị nghiền nát và đập bởi các con

lăn để loại bỏ phần bột, giữ lại phần sợi. Ở Đông

Phi, nơi sản xuất thường nằm trên vùng đất rộng

lớn, lá được vận chuyển đến một nhà máy bóc vỏ

chính, các chất xơ sau đó được sấy khô, chải và

đóng kiện xuất khẩu. Quá trình làm khô nhân tạo

được biết sẽ mang lại kết quả tốt hơn so với phơi

nắng, nhưng nó không khả thi ở các nước đang phát

triển, nơi chủ yếu sản xuất ra Sisal.

10

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

(Nguồn: www.tectonicablog.com)

Trong môi trường sản xuất ở đông bắc Brazil, Sisal chủ yếu được trông bởi các hộ

gia đình và chất xơ được chiết xuất bằng việc sử dụng Raspadors di động thay cho

nước. sợi được làm sạch bằng cách đánh răng. Sợi khô được máy chải kĩ và được

sắp xếp vào các lớp khác nhau theo nhóm kích thước. Năng suất bình quân của các

sợi khô là khoảng 1 tấn/ha, trong đó ở Đông Phi có thể đạt 4 tấn/ha. Sau đây là

bảng liêt kê sản lượng Sisal ở một số nước năm 2007:

11

Máy sấy Sisal Máy xay

Nơi phơi sợiMáy chải sợi tự động

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

Sản xuất Sisal năm 2007 

(nghìn tấn)

 Brazil 113,3

 Tanzania 36,9

 Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc 34.0

 Kenya 27,6

 Madagascar 9.1

 Haiti 2.2

 Nam Phi 1.6

Tổng số thế giới 240,7

Nguồn: FAO sợi thống kê Bulletin

(http//: www.princeton.edu)

2.3 Ứng dụng của sợi Sisal:

2.3.1 Trong truyền thống:

12

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

Dùng làm dây xe, dây thừng, sợi và được dệt thành thảm, các loại đồ thủ

công mỹ nghệ khác nhau. Mặc dù có sự cạnh tranh từ sợi tổng hợp đã làm suy yếu

nhu cầu Sisal trong các ứng dụng truyền thống nhưng ngày nay với nhu cầu tiêu

dùng mới cho sợi tự nhiên đã giúp cho thị trường Sisal ngày càng mở rộng.

2.3.2 Trong sản xuất giấy và bột giấy:

Sisal có chứa một tỉ lệ cao cellulose trong bột giấy, là nguyên liệu sản xuất

lớn cho giấy và các – tông với đặc tính thấm cũng như độ bền cao đem lại chất

13

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

lượng cao cho sản phẩm giấy. Độ xốp của nó có thể sử dụng làm các bộ lọc giấy

thuốc lá và những thứ như túi trà.

2.3.3 Trong dệt may:

Chủ yếu được sử dụng làm vải đánh bóng kim loại vì nó đủ mạnh để đánh

bóng và đủ mềm để không làm xước hay trầy kim loại.

Trang trí cho trang phục theo thời trang ở một số nước,phần lớn là Châu

Phi và Mĩ La – tinh, ngày nay nó có thể xem như một “mốt” mới.

(Nguồn: www.annaluks.blogspot.com)

14

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

Sisal còn có thể thay thế hoặc tăng cường sợi thủy tinh nhằm giúp củng cố

nhựa trong xe ô tô, tàu thuyền, đồ nội thất, bể chứa nước và ống dẫn.

Sisal cũng có thể sử dụng làm tăng sức mạnh trong hổn hợp xi măng cho

sự phát triển của nhà ở giá thấp và để thay thế amiăng trong tấm lợp và phanh

miếng đệm.

2.3.4 Sản xuất nhựa và cao su vật liệu tổng hợp:

Sisal có tiềm năng như tăng cường polymer (nhựa nhiệt dẻo, thermosets

và cao su) vật liệu tổng hợp, sử dụng trong các linh kiện ô tô và đồ nội thất rất phổ

biến. Ngoài ra, còn là vật liệu tốt nhất làm bảng phi tiêu.

2.3.5 Sử dụng chất thải Sisal:

Phụ phẩm từ Sisal có thể được sử dụng để làm khí sinh học, nguyên liệu

dược phẩm và vật liệu xây dựng. Các phế thải còn lại sau khi lấy sợi nếu hủy đi rất

lảng phí nên để khai thác giá trị kinh tế của vật liệu này (lên tới khoảng 15 triệu

tấn/năm), Quỹ chung cho hàng hóa (CFC), UNIDO và các ngành công nghiệp Sisal

Tanzania đã tài trợ để thành lập nhà máy đầu tiên sử dụng chất thải để sản xuất khí

sinh học Sisal, quá trình nhiệt điện và phân bón. Qua đánh giá cho thấy 75% năng

lượng sản xuất có thể phân phối cho các khu dân cư ở nông thôn và 25% được sử

dụng trong chế biến.

2.4 Lợi ích và hạn chế của Sisal với môi trường:

2.4.1 Lợi ích:

15

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

Trong vòng đời, sisal hấp thụ nhiều khí carbon hơn nó tạo ra. Trong quá

trình chế biến, nó chủ yếu tạo ra chất thải hữu cơ và phế liệu lá có thể được sử dụng

để tạo ra năng lượng sinh học, sản xuất thức ăn gia súc, phân bón và nhà ở sinh thái

Materialand. Hơn nữa, các rừng Sisal giúp giảm xói mòn đất thông qua hệ thống rễ

bám sâu rộng và đóng góp việc quản lí lưu vực. Vùng trồng Sisal được ví như hàng

rào bảo vệ giữa vùng đất trồng với những kẻ xâm nhập.

2.4.2 Hạn chế:

Trồng Sisal ban đầu gây ra suy thoái môi trường bởi vì các đồn điền sẽ

thay thế rừng tự nhiên nhưng nhìn chung vẫn ít gây tổn hại hơn nhiều loại hình

nông nghiệp khác. Nước thải từ quá trình bóc vỏ gây ô nhiễm nghiêm trọng nếu nó

lưu thông vào kênh rạch.

16

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

2.5 Triển vọng của Sisal trên thị trường:

Sisal có một tương lai đầy hứa hẹn không chỉ vì những cách sử dụng mới của

sợi này mà còn vì nhận thức rằng chúng là loại sợi tự nhiên thân thiện với môi

trường. Thông báo này đã được phổ biến rộng rãi trong Năm Quốc tế sợi tự nhiên

trong năm 2009. Được công nhận là một nguồn tài nguyên có giá trị và đa dạng,

đầy tiềm năng.

17

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

CHƯƠNG 3:

KẾT LUẬN

3.1 Ý nghĩa thực tiễn từ kết quả nghiên cứu:

Công nghệ kĩ thuật ngày nay càng phát triển mạnh kéo theo đó là những sáng

kiến vô cùng độ đáo mà con người đã tìm ra, không những cải thiện đời sống của

người dân mà còn tạo ra những vật liệu mới, công cụ mới và một cuộc sống mới

hoàn hảo hơn. Cũng giống như Sisal, từ một loại thực vật cứng và khô thì qua bàn

tay chế tác của con người, nó đã trở nên có giá trị, biến thành nhiều loại mặt hàng

có ích cho người sử dụng.

3.2 Kiến nghị:

Sau khi tìm hiểu về những thành tựu mà vật liệu Sisal mang lại thì tôi thấy phần

lớn Sisal vẫn chưa được ứng dụng nhiều trong ngành thời trang, có lẽ vì nó quá khô

khan nên sẽ không phù hợp trong việc làm vải may trang phục nhưng nếu dùng

trong trang trí họa tiết thì sẽ tạo nên sự mới lạ cho trang phục hơn, hiện ứng dụng

này chỉ áp dụng cho thời trang ở một số nước nhưng tôi mong sẽ được phổ biến ra

ngoài thêm nữa.

18

Tiểu luận Vật liệu may Hồ Thị Xuân Tuyền

TÀI LIỆU THAM KHẢO

* http//: www.worldjute.com (mục 2.1)

* http//: www.textilelearner.blogspot.com (mục 2.1)

* http//: www.britannica.com (mục 2.1)

* http//: www.princeton.edu (mục 2.1, mục 2.2, mục 2.4)

* http//: www.tectonicablog.com (mục 2.2)

* http//: www.fao.org (mục 2.3, mục 2.4)

* http//: www.tourimex.com (mục 2.1)

* http//: www.annaluks.blogspot.com (mục 2.3)

19