Atractie en intieme relaties

2008 - 2009

Bram Buunk Pieternel Dijkstra

Wat wil de man?

Verschil tussen de sexes

Dilemma Stel, je hebt een serieuze relatie, en je voelt

je sterk verbonden aan je partner. Stel je voor dat je erachter komt dat je partner interesse had in een ander. Wat zou je het ergst vinden?

A Als je erachter komt dat je partner een diepe emotionele band met die ander is aangegaan

B Als je erachter komt dat je partner sex heeft gehad met die ander.

Evolutionair psychologische visie

Mannen meest jaloers bij seksuele ontrouw; Waarom? mogelijkheid dat in kind van iemand anders geïnvesteerd wordt

Vrouwen meest jaloers bij ‘emotionele’ ontrouw; Waarom? kans dat de man haar verlaat en zijn ‘resources’ aan een andere vrouw besteedt

0102030405060708090

100

Sexuele vs emotionele ontrouw

vrouwen

mannen

Perc

enta

ge d

at

sexuele

on

trou

w

het

erg

st v

indt

Mars & Venus? Yankelvich studie

Heb jij liever:

Een koopje m.b.t. kleding

OF

Fantastische sex

Mannen = 14%; Vrouwen= 46%

Mannen = 76%; Vrouwen = 41%

Nog meer Mars en Venus? Hoe intelligent moet een potentiele ‘date’ zijn?Hoe intelligent moet een potentiele ‘date’ zijn?

DATEDATE SEXSEX STEADYSTEADY MARRIAGEMARRIAGE

Inte

llige

nce

En dat is nog En dat is nog duidelijker voor duidelijker voor “one-night stands”“one-night stands”

Women

Men

Minimaal gewenste intelligentie Minimaal gewenste intelligentie Minimaal gewenste intelligentie Minimaal gewenste intelligentie

Wat heb je te verliezen?

Deze resultaten suggeren dat vrouwen Deze resultaten suggeren dat vrouwen selectiever worden wanneer de kans op selectiever worden wanneer de kans op zwangerschap toeneemtzwangerschap toeneemt

En dat mannen selectiever worden wanneer En dat mannen selectiever worden wanneer relaties aanspraak op hun “resources’ relaties aanspraak op hun “resources’ kunnen maken kunnen maken

Maar dat tegelijkertijd zij minder selectief Maar dat tegelijkertijd zij minder selectief zullen worden wanneer er “low investment zullen worden wanneer er “low investment reproductive opportunity” (!) isreproductive opportunity” (!) is

DATEDATE SEXSEX STEADYSTEADY MARRIAGEMARRIAGE

Inte

llige

nce

En dat is nog duidelijker En dat is nog duidelijker voor “one-night stands”voor “one-night stands”

Women

Men

Nog meer: “Wil jij met mij…

Stappen?” Naar mijn appartement?” Naar bed?”

Go outGo out Go to apartmentGo to apartment Go to bedGo to bed

Vrouwen

Mannen

% “

Ja”

zegg

ers

00

2020

4040

6060

8080

100100

Ongeveer helft Ongeveer helft van beide sexes van beide sexes “ja” tegen ‘date’“ja” tegen ‘date’

Geen enkele Geen enkele ♀ zei ja tegen sexzei ja tegen sex

♂ zeiden sneller ja zeiden sneller ja tegen sextegen sex

(Clark & Hatfield, 1989)

Nog meer …

Waar letten Mars en Venus op? Parental investment: mannen en vrouwen

letten op verschillende kenmerken (Buss) Mannen letten meer dan vrouwen op kenmerken

die duiden op vruchtbaarheid en gezond nageslacht: fysieke kenmerken, jeugdigheid

Vrouwen letten meer dan mannen op kenmerken die duiden op mogelijkheid van man om te zorgen voor moeder en kind: macht, rijkdom, ambitie

Contactadvertenties!

-20-20

10s10s

00

-10-10

10s10s

2020

1010

00

-10-10

20s20s 30s30s 40s40s 50s50s 60s60s

2020

1010

-20-20

20s20s 30s30s 40s40s 50s50s 60s60s

LEEFTIJD MANLEEFTIJD MAN LEEFTIJD VROUWLEEFTIJD VROUW

VE

RS

CH

IL V

AN

LE

EF

TIJ

DV

ER

SC

HIL

VA

N L

EE

FT

IJD

Oudste voorkeurOudste voorkeur

Jongste voorkeurJongste voorkeur

Kenrick & Keefe, Behavioral & Brain Sciences, (1992).

Contact advertenties van jonge mannen laten geen voorkeur voor

jongere partner zien

Vrouwen van alle leeftijden vragen man van of ouder

dan eigen leeftijd

Huwelijken laten gelijk patroon zien

Maar ouderen mannen prefereren partners jonger

dan zichzelf

Contact advertentiesContact advertenties

Willen vrouwen alleen status? Voorkeur van vrouwen voor status i.p.v.

fysieke aantrekkelijkheid hangt af van ovulatie cyclusOver het algemeen, preferen vrouwen statusTijdens ovulatie, preferen vrouwen eigenlijk

attractieve, symmetrische, ‘sex-typed’ kerels Overspel ‘rates’ nemen toe tijdens

ovulatieWaarom?

Toch in het algemeen… Competitie tussen mannen op basis van

status, macht en rijkdom (‘De mijne heeft status’)

Competitie tussen vrouwen op basis van uiterlijk, jeugdigheid (‘miss-verkiezingen’; gebruik van make-up, “beperkt houdbaar”)

Echter! Uit een studie van Campbell, Graziano, & West,

(1995) blijkt dat dominantie in een man alleen van belang is wanneer hij ook aardig is

Jensen-Campbell, Graziano, & West,

1995 In een studie lazen vrouwen over een man die: niet dominant (“niet assertief” “rustig” “stil”) was

of dominant (“assertief” “dapper” “spraakzaam”)

In een studie lazen vrouwen over een man die: niet dominant (“niet assertief” “rustig” “stil”) was

of dominant (“assertief” “dapper” “spraakzaam”)

De man werd verder gepresenteerd als: Onaardig (“onbeschoft” “egoïstisch”

“competitief”) of Aardig (“attent” “meewerkend” “sympathiek”)

De man werd verder gepresenteerd als: Onaardig (“onbeschoft” “egoïstisch”

“competitief”) of Aardig (“attent” “meewerkend” “sympathiek”)

Resultaten Jensen-Campbell, et al.

niet dominant dominant

niet dominant dominant

99

55

33

11

OnaardigOnaardig

77

wenselijkheid als

een afspraakje

wenselijkheid als

een afspraakje

AardigAardig

Als de man onaardig, was vonden vrouwen hem onwenselijk als afspraakje

Als de man onaardig, was vonden vrouwen hem onwenselijk als afspraakje

Onafhankelijk van of hij dominant was of niet

Onafhankelijk van of hij dominant was of niet

Jensen-Campbell, et al.99

55

33

11

OnaardigOnaardig

77

AardigAardig

Als hij aardig was vonden vrouwen hem wenselijk als afspraakje

Als hij aardig was vonden vrouwen hem wenselijk als afspraakje

wenselijkheid als

een afspraakje

wenselijkheid als

een afspraakje

En zijn wenselijkheid nam toe als hij ook dominant was.

En zijn wenselijkheid nam toe als hij ook dominant was.

niet dominant dominant

niet dominant dominant

De rol van context: ‘Excitation transfer’

Mensen proberen verhoogde fysiologische arousal te verklaren d.m.v situationele aanwijzingen (Schachter & Singer)

In sommige situaties zijn er zowel positieve als negatieve cues (ambiguïteit), welke kan leiden tot misattributie van arousal

Dutton & Aron, 1974, brug experiment:

Resultaten Brug experiment

Sexuele inhoud verhalen

0.8

2.47

0.61

1.41

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Mannelijke interviewer Vrouwelijke interviewer

Enge brug

Geen enge brug

Resultaten Brug experiment

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

stevig wankelbrug

man

vrouw

% mannen wat terugbelt voor extra info% mannen wat terugbelt voor extra info

Echter!

Kenrick & Cialdini exptMannen rennen 15

sec. of 2 min.DAN zien ze meteen

video van:• Zeer aantrekkelijke

vrouw• Niet aantrekkelijke

vrouw 0

2

4

6

8

10

15 sec 2 min

attractief Niet attractief

Dus arousal zorgt voor versterking van aanwezig

respons: Mooi wordt mooier en Lelijk wordt lelijker!!!

Dus ‘mooi’ is goed?

Onderwijzers beoordelen mooie leerlingen als slimmer (Clifford & Walster, 1973)

Aantrekkelijke mensen worden meer geholpen; handtekeningen ophalen (Chaiken, 1979)

Rechters delen lagere straf uit aan aantrekkelijke mensen (Downs & Lyons, 1991)

Moeders zijn meer ‘responsive’ ten aanzien van mooie baby’s ! (Langlois et al, 1995)

Aantrekkelijke mensen verdienen meer (Hamermesh & Biddle, 1994)

Wat is aantrekkelijk?

Objectief? Veel culturele overlap (bijv grote ogen, kleine neus, symmetrie), babies voorkeur voor aantrekkelijke gezichten

Of subjectief? Aantrekkelijkheid van lichaamskenmerken sterk verschillend over culturen, sterke modeinvloeden (tijd)

Aantrekkelijk?

Andere invloeden op attractie-oordeel Stemming Relatie of niet:

hoe meer liefde voor partner, hoe minder aantrekkelijk anderen (Johnson & Rusbult, 1989)

Mate van behoefte aan relatie (welke bijvoorbeeld stijgt tegen sluitingstijd; Pennebaker et al, 1979; Madey et al, 1996)

1

2

3

4

5

10 uur 12 uur half 2

relatie

geen relatie

Pratfall effect Kan je ook TE mooi

zijn? Trivia Bowl Expt

(Aronson): IV’s: Competentie

(hoog/laag); Blunder (niks vs koffie morsen)

DV: Aantrekkelijkheid vs onaantrekkelijkheid van de ander

Trivia bowl results

0

2

4

6

8

10

controle ‘pratfall’

attractief Niet attractief

Gelijkheid: Matching phenomenon

in demografische kenmerken in interesses, voorkeuren, waarden in attitudes in aantrekkelijkheid in persoonlijkheidskenmerken

Conclusie: “Het enige complementaire in attractie is sekse.”

Psychologische fenomenen die aantrekkelijk

beinvloeden Nabijheid, ‘mere exposure’ (Zajonc, 1968) ‘Hard to get’, maar selectief Fatal Attraction: aantrekkelijke eigenschappen

worden na verloop van tijd hoogst irritant (bijv. onschuldigheid, grappig)

Geheime relatiesextra arousal > misattributieonderdrukken van gedachten (Wegner, Lane,

& Dimitri, 1994) > preoccupatie

(Geheime) relaties en attractie

2.6

2.7

2.8

2.9

3

3.1

3.2

3.3

3.4

3.5

Attractie

geen contact

contact (nietgeheim)geheim contact

Definierende kenmerken van ‘Liefde’

PASSIEPASSIE

INTIMACYINTIMACY

COMMITMENTCOMMITMENT

Bereid om als liefde te definiëren, verbintenis

voor lange termijn

Hechte band, delen, steun

IntimiteitIntimiteit

••

PassionPassion••

Sternberg’s ‘Triangular Theory of Love’

Fysiologische arousal, verlangen samen te

zijn

• • Decision/Decision/CommitmentCommitment

Interpersoonlijke relaties en

welbevinden Myers: verband tussen positieve relaties en

geluk is een ‘deep truth’ de gelukkigste studenten zijn zij die tevreden zijn met

hun liefdesleven (Emmons, 1983) zij die genieten van hechte relaties met anderen,

kunnen beter omgaan met tegenslagen (Perlman & Rook, 1987)

Yuppies, die een hoog inkomen en werksucces verkiezen boven het hebben van goede vrienden of een vaste partner, zijn ongelukkiger (Perkins, 1991)

Wanneer mensen bij anderen zijn, ervaren zij de meest positive emoties (Csikszentmihalyi & Larson, 2000)

Huwelijk en geluk

mannenvrouwen

0

10

20

30

40

50

getrouwd

alleen

gescheiden

Perc

en

tag

e “

Heel g

elu

kkig

”

Langdurig: Wat krijgen we ervoor? Comfort en vertrouwen Sociale steun Het is gezonder Betrokkenheid vanuit de

man Moeder – kind band bij vrijwel

alle zoogdieren Bij 95 % van de zoogdieren

doet man vrijwel niets aan ‘opvoeding’

Mensen zijn uniek…

Wat als de relatie misloopt?

Beëindigen van romantische relatie één van de meest stressvolle gebeurtenissen in leven van mens

Volgt een 3-fasen patroon

PROTESTPROTEST

WANHOOPWANHOOP

AFSTANDAFSTAND

Poging om contact te Poging om contact te herstellenherstellen

Passiviteit en Passiviteit en hulpeloosheidhulpeloosheid

Gebrek aan zorg en Gebrek aan zorg en warmte naar ex-warmte naar ex-

geliefdegeliefde

Wie heeft er het meeste last van als het

misgaat? Mannen of vrouwen? Vrouwen beëindigen vaker een

relatie (2/3 van scheidingen) Mannen veel vaker last van

‘distress’ (vooral lange termijn) vaak als gevolg van gebrek aan sociale steun en gebrek aan ‘coping’ vaardigheden

Echter klopt voor studenten en ouderen. Maar ook het geval bij middelbaar? Waarom?

Distress by Sex in Three Age Groups

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

College (age 18-24) Perimenopause (age 38-45)

Elderly (age 68-75)

Age