İKLİMLER VE İKLİMLER VE İNSANLARİNSANLAR

İklim sizin yaşantınızı İklim sizin yaşantınızı nasıl etkiliyor? Örnekler nasıl etkiliyor? Örnekler

veriniz.veriniz.

Kutup ikliminde Kutup ikliminde yaşasaydın hayatında yaşasaydın hayatında

neler değişirdi? neler değişirdi? Niçin?Niçin?

Sibirya’nın Geyik ÇobanlarıSibirya’nın Geyik Çobanları

EVENLEREVENLER

• Evenler, Orta Sibirya’da Evenler, Orta Sibirya’da yaşayan yerli halklardandır.yaşayan yerli halklardandır.

• Dünyada Ren geyiği Dünyada Ren geyiği çobanlığını ilk defa çobanlığını ilk defa yapmakla övünürler.yapmakla övünürler.

• Orta Sibirya’da kışları -40 Orta Sibirya’da kışları -40 dereceye varan soğukta ve dereceye varan soğukta ve dağlık bölgede yaşarlar.dağlık bölgede yaşarlar.

• Evenler, ağaç kütüklerinden Evenler, ağaç kütüklerinden yaptıkları evlerde veya geyik yaptıkları evlerde veya geyik derisinden yaptıkları çadır-derisinden yaptıkları çadır-larda kalırlar.larda kalırlar.

• Bölgede bütün topraklar Bölgede bütün topraklar kışın buz tutar.kışın buz tutar.

• Kısa süren yaz aylarında ise Kısa süren yaz aylarında ise topraklar bataklığa dönüşür.topraklar bataklığa dönüşür.

• Bu yüzden bölgede tarım Bu yüzden bölgede tarım yapılamadığı için Evenlerin yapılamadığı için Evenlerin başlıca gelir kaynakları başlıca gelir kaynakları geyik çobanlığı ve avcılıktır.geyik çobanlığı ve avcılıktır.

• Evenler, yabani hayvanları Evenler, yabani hayvanları tuzak kurarak avlarken balığı tuzak kurarak avlarken balığı ise kışın buz tutan göl ve ise kışın buz tutan göl ve akarsularda açtıkları akarsularda açtıkları deliklerden tutarlar.deliklerden tutarlar.

• Sibirya’nın soğuğunda Sibirya’nın soğuğunda bölgede avladıkları ayı, bölgede avladıkları ayı, porsuk, tilki gibi hayvan porsuk, tilki gibi hayvan kürklerinden yaptıkları kürklerinden yaptıkları giysiler ile geyik derisinden giysiler ile geyik derisinden yaptıkları paltolar sayesinde yaptıkları paltolar sayesinde kat kat giyinerek korunurlar.kat kat giyinerek korunurlar.

• Kıyafetleri kalın olduğundan Kıyafetleri kalın olduğundan ve işlerini yaparken devamlı ve işlerini yaparken devamlı hareket ettiklerinden hareket ettiklerinden üşümezler.üşümezler.

• Fakat iş yaparken çok fazla Fakat iş yaparken çok fazla enerji harcadıkları için enerji harcadıkları için işlerine ara verdiklerinde işlerine ara verdiklerinde çok fazla yemek yerler.çok fazla yemek yerler.

• Evenler, seyahatlerini iki geyiğe Evenler, seyahatlerini iki geyiğe çektirdikleri kızakta yaparlar.çektirdikleri kızakta yaparlar.

• Seyahate giderken yanlarına Seyahate giderken yanlarına yedek geyik ve kızaklar da yedek geyik ve kızaklar da alırlar. Böylece yorulan alırlar. Böylece yorulan geyiklerini en arkadakiyle geyiklerini en arkadakiyle değiştirerek yol alırlar.değiştirerek yol alırlar.

Evenlerin yaşadığı bölgede Evenlerin yaşadığı bölgede çoban ve avcılar dışında çoban ve avcılar dışında

bir ekonomik faaliyet bir ekonomik faaliyet yapılır mı?yapılır mı?

Neden?Neden?

Yaşadığınız yerde kızakla Yaşadığınız yerde kızakla taşımacılık yapılır mı?taşımacılık yapılır mı?

Neden?Neden?

• Evenler, kendi dillerinden başka Evenler, kendi dillerinden başka yüzyıllarca Yakut (Saha) Türkle-yüzyıllarca Yakut (Saha) Türkle-rinin kontrolünde yaşadıkların-rinin kontrolünde yaşadıkların-dan Yakut Türkçesi ve son dan Yakut Türkçesi ve son yüzyılda Rus egemenliğinde yüzyılda Rus egemenliğinde kaldıklarından Rusça kaldıklarından Rusça konuşurlar.konuşurlar.

Evenlerin yaşadığı bölgede Evenlerin yaşadığı bölgede yaşasaydınız hayatınızda yaşasaydınız hayatınızda

neler değişirdi?neler değişirdi?

Evenlerin yaşadığı yerde Evenlerin yaşadığı yerde neden motorlu taşıtlarla neden motorlu taşıtlarla

ulaşım yapılamaz?ulaşım yapılamaz?

BİLGİ NOTUBİLGİ NOTU

• Dünyanın en soğuk yeri Antarktika’da Dünyanın en soğuk yeri Antarktika’da Polus Nedostupnosti’dir. (-58,7 derece)Polus Nedostupnosti’dir. (-58,7 derece)

• Dünyada ölçülen en düşük sıcaklık Dünyada ölçülen en düşük sıcaklık Antarktika’da Vostokta’da ölçülmüştür. Antarktika’da Vostokta’da ölçülmüştür. (1983 yılında -89,2 derece)(1983 yılında -89,2 derece)

• Dünyada en büyük sıcaklık farkı Dünyada en büyük sıcaklık farkı görülen yer Sibirya’nın Verhoyansk görülen yer Sibirya’nın Verhoyansk şehridir.şehridir.

KUTUP İKLİMİKUTUP İKLİMİ

• Karlar ve buzullarla kaplı kutup Karlar ve buzullarla kaplı kutup bölgelerinde görülür.bölgelerinde görülür.

• Sıcaklık ortalaması bütün yıl Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0°C’nin altındadır.boyunca 0°C’nin altındadır.

• Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, hatta da-ha altına iner.hatta da-ha altına iner.

• Yağışlar son derece az ve Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir.kar şeklindedir.

• Bu iklim tipinde bitki örtüsü Bu iklim tipinde bitki örtüsü yoktur.yoktur.

• Kutup iklimi, Kuzey Kutbu Kutup iklimi, Kuzey Kutbu çevresinde Grönland çevresinde Grönland Adası'nın iç kısımlarında ve Adası'nın iç kısımlarında ve Antarktika'da etkilidir Antarktika'da etkilidir

0

40

80

120

160

200

O Ş M N M H T A E E K A

-55

-45

-35

-25

-15

-5

5

Yağış mm Sıcaklık °C

• Kutup bölgelerinde deniz Kutup bölgelerinde deniz yüzeyinin donmasıyla yüzeyinin donmasıyla oluşan geniş buz örtülerine oluşan geniş buz örtülerine bankizbankiz denir. denir.

• Karalarda oluşan ve koparak Karalarda oluşan ve koparak denize düşen buz dağlarına denize düşen buz dağlarına ise ise aysbergaysberg adı adı verilmektedir.verilmektedir.