KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG PHẦN MỀM NGUỒN MỞ TRONG NGHIÊN CỨU & GIẢNG DẠY TẠI CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG Ở VIỆT NAM HỘI THẢO: ỨNG DỤNG PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ TRONG GIÁO DỤC VÀ QUẢN LÝ THƯ VIỆN, ĐÁP ỨNG CÁC YÊU CẦU TRONG ĐÁNH GIÁ, KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG VÀ XẾP HẠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG. LIÊN CHI HỘI THƯ VIỆN ĐẠI HỌC PHÍA BẮC - ĐẠI HỌC VINH, 12/09/2014 NGƯỜI TRÌNH BÀY: LÊ TRUNG NGHĨA VĂN PHÒNG PHỐI HỢP PHÁT TRIỂN MÔI TRƯỜNG KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ BỘ KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ Email: [email protected]Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/ http://letrungnghia.mangvn.org/ Trang web CLB PMTDNM Việt Nam: http://vfossa.vn/vi/ HanoiLUG wiki: http://wiki.hanoilug.org/
1. KH NNG NG DNG PHN MM NGUN M TRONG NGHIN CU & GING DY TI
CC C S O TO I HC V CAO NG VIT NAM HI THO: NG DNG PHN MM M NGUN M
TRONG GIO DC V QUN L TH VIN, P NG CC YU CU TRONG NH GI, KIM NH CHT
LNG V XP HNG TRNG I HC, CAO NG. LIN CHI HI TH VIN I HC PHA BC - I
HC VINH, 12/09/2014 NGI TRNH BY: L TRUNG NGHA VN PHNG PHI HP PHT
TRIN MI TRNG KHOA HC & CNG NGH B KHOA HC & CNG NGH Email:
[email protected] Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/ Trang web CLB PMTDNM Vit Nam:
http://vfossa.vn/vi/ HanoiLUG wiki: http://wiki.hanoilug.org/
2. NI DUNG 1. Lch s v nh ngha phn mm t do & ngun m 2. Cc im
mnh, yu, c hi v thch thc ca PMTDNM 3. M hnh pht trin PMTDNM v vai
tr ca gio dc 4. Gio dc PMTDNM l sng cn cho an ninh quc gia 5. Danh
sch PMTDNM trong gio dc v bo mt 6. Ti nguyn gio dc m 7. Tng lai: Hc
tp chung ton cu 8. Tm tt 9. Thng tin v ti liu tham kho
3. 1. Lch s v nh ngha PMTD -1 - Nhng nm 1960 - my tnh ln
Mainframe - phn mm l t do - 30/09/1969 IBM tuyn b s bn phn mm t
1970 - 1984: Richard Stallman ri AI Lab ca MIT, m d n GNU - Mc ch
ca GNU: Xy dng h iu hnh t do - GNU is Not Unix - 1991, Linus
Torvalds, tuyn b v h iu hnh t do tng t Minix - 03/1994 phin bn
Linux v1.0 ra i - Nhn Linux mang giy php GPLv2 - H iu hnh GNU/Linux
= Nhn Linux + cc tin ch GNU - nh ngha PMTD vi 4 quyn c bn: (1) T do
s dng (2) T do phn phi (3) T do nghin cu v ty bin sa i (4) T do phn
phi bn phi sinh - PMTD l ni v cc quyn t do, khng ni v tin - Qu Phn
mm T do FSF (Free Software Foundation)
4. 1. Lch s v nh ngha PMNM -2 - 1998 OSI (Open Source
Initiative) ra i - nh ngha PMNM 10 im ca OSI. Xem:
http://opensource.org/osd - nh ngha PMNM tng t nh vi PMTD, nhng:
(1) c nhng ni lng hn v 't do' (2) nng v yu t k thut v thc dng hn
(3) nhn mnh hn v tnh khng phn bit i x - M hnh kinh doanh da vo dch
v - ht nh PMTD PMTDNM = PMTD + PMNM PMTDNM c ngun gc t nc M, t cc
cng ng hn lm nghin cu ca mt s i hc, c bit l California Berkeley!
Trch on phim: Software Wars (Chin tranh Phn mm)
5. 2. Cc im mnh, yu, c hi & thch thc * Nhiu im mnh ca
PMTDNM c bit ph hp cho gio dc! Xem gii thch chi tit hn: Cc ro cn i
vi vic ng dng PMTDNM v cc cch thc cng tc vt qua.
6. 3. M hnh pht trin v vai tr ca gio dc -1 Cng ng nhng ngi s
dng tham gia vo tin trnh pht trin ca PMTDNM a ra cc yu cu tnh nng,
bo co li... Ngi s dng cng nhiu cng tt Tt nht l trong khu vc gio dc
o to! Ngi lnh o Ngi ng gp Ngi tiu dng Vi cc d n ngun m: khng Ngi s
dng th khng Ngi ng gp khng Ngi lnh o khng PMTDNM!
7. 3. M hnh pht trin v vai tr ca gio dc -2 Cng ng PMTDNM * Cc
lp trnh vin ct li * Cc lp trnh vin - m rng * Cc lp trnh vin - trin
khai * Cng ng ngi s dng Cng ng mt d n PMNM thng l ton cu ch khng
phi l ca ring 1 quc gia! H sinh thi ngun m * Khu vc nh nc * Khu vc
t nhn - cc cng ty * Khu vc cc i hc - vin nghin cu * Cc lp trnh vin
- tch hp h thng Vi cng ngh m: Ton cu ha c ngha l cng ng ngun m Vit
Nam pht trin cng v khng tch ri khi cng ng ngun m th gii! Hp tc quc
t l quan trng! * Khu vc gio dc va l ngun cung ng cc lp trnh vin, va
l kho ngi s dng (Vit Nam c hn 20 triu ngi trong gio dc), va l thnh
phn khng th thiu ca h sinh thi ngun m Cc i hc lm nng ct, hp tc vi
doanh nghip l quan trng cn s h tr ca khu vc nh nc!
8. 3. M hnh pht trin v vai tr ca gio dc -3 Tui trung bnh cc lp
trnh vin (LTV) phn mm khong 27, p o l 21-24, trong : Cc LTV tham
gia phong tro PMTDNM: * Trung bnh: 18-25; Ni bt: 21-23; ~ 60% tui
20; 20% di 20 & 20% trn 20 tui; * 70% cc LTV c gio dc i hc; 30%
trong cc trng ph thng; hu ht l nam; * 1/3 s cc LTV nm trong khu vc
gio dc; 2/3 cn li nm trong cc cng ty; * 20% s cc LTV khng chuyn v
CNTT; * Khu vc gio dc l ni tt nht xy dng & duy tr bn vng cc cng
ng ngun m, i mi sng to da vo tri thc m & pht trin tim lc quc
gia! * OpenRoad, d n PMTDNM u tin Vit Nam c 4 khu vc tham gia, do B
KHCN iu phi; hng ti pht trin ng m hnh PMTDNM th gii. * Hin OpenRoad
ang Pha 3 vi s tham gia ca 7 trng i hc; Lin chi hi Th vin i hc Khu
vc pha Bc (NALA); 7 cng ty CNTT thnh vin ca VFOSSA; 1 n v ca B
KHCN; * OpenRoad tp trung ch yu vo 2 lnh vc: Gio dc & Bo mt
thng tin; * Cc i hc hng u v PMTDNM: California Berkeley (giy php
BSD, ci ni ca Unix v Internet th gii), MIT (giy php MIT), Carnegie
Mellon...
9. 4. Gio dc PMTDNM l sng cn cho an ninh QG -1 ATAN thng tin
& h thng = Phi hiu bit, khng Phi tin tng!
10. 4. Gio dc PMTDNM l sng cn cho an ninh QG -2 ATAN thng tin
& h thng = Phi hiu bit, khng Phi tin tng!
11. 4. Gio dc PMTDNM l sng cn cho an ninh QG -3 Microsoft
Vietnam: Ti thng 02/2014, Vit Nam vn cn 5.513.411 my tnh chy
Windows XP 13 nm tui. - Ri ro bo mt - Khng cn dch v h tr - Li h
thng do thiu phn mm - Kh nng tng thch PM km Thc t: Microsoft dng
hon ton h tr k thut cho Windows XP v Office 2003 t 13/05/2014! Nguy
him: Li an ninh vnh vin khng c v!; L vt trung gian gy ly nhim phn
mm c hi cho cc my tnh, cc mng khc! T duy sai: c mt l thng cho mo
chui qua ri ngh chut, b, gin... s khng chui qua c! ht h tr Windows
XP ton cu 08/04/2014!
12. 5. Danh sch PMTDNM trong gio dc & bo mt -1 Danh sch 82
PMTDNM s dng trong gio dc o to nc Anh, bn cp nht ngy 03/01/2014. 1.
E-Learning: Moodle, Sakai CLE, Apereo OAE, Canvas, Gibbon. 2. Chp
bi ging/Podcast: OpenCast Matterhorn, CamStudio, Audacity, . 3.
Ging trc tuyn/Webinar/d xa: OpenMeetings, BigBlueButton, . 4. Dng
Video: MediaGoblin, Plumi, Kaltura.; 5. To ni dung tng tc: Xerte.
6. Tc gi sch in t: Apache OpenOffice, LibreOffice, NeoOffice,
Sigil, TeX v cc ty bin. 7. Qun l sch in t: Calibre. ; 8. Tc gi cng
tc: Etherpad, Gobby, Owncloud Documents. 9. nh gi cao cp: Rogo (trc
kia l TouchStone). ; 10. H s in t: Mahara. 11. Phn mm bng trng tng
tc: OpenSankor. ; 12. Qun l lp hc: iTALC. 13. H thng th vin tch hp:
Koha, LibLime Koha, OpenBiblio. 14. c danh sch: LORLS. ; 15. Qun l
b su tp s: Islandora. ; 16. ng dng di ng cho sinh vin: Molly. ; 17.
Kin trc chuyn nghip: Archi. 18. H thng thng tin qun l/H s sinh vin:
A1 Academia, SchoolTool, OpenStudent. 19. Cng c m nhc: Audacity,
Ardour, Rosegarden, Hydrogen, MuseScore, Gregorio, Ubuntu Studio,
64 Studio, Musix. 20. Sn xut phim/truyn thng: KDEnlive, PiTiVi,
Blender, Avidemux, OpenShot, Cinerella-cv. 21. Sn khu/Kch: Q Light
Controller, Soundboard, Celtx, Fountain. 22. Ngh thut/Nhip nh: The
GIMP, Darktable, UFRaw, Inkscape. 23. Thit k v cng ngh: Scribus,
Blender, QCAD, LibreCAD, FreeCAD. 24. in ton: Eclipse, NetBeans,
MonoDevelop, Scratch, Ruby, Python, PHP, Lazarus. 25. Tm l hc:
PsyScope, PEBL. ; 26. Cc ch v a l: gvSIG Educa, GRASS GIS, JUMP
GIS. 27. Thit k k thut: Open Circuit Design. 28. Nghin cu tn ngng:
The SWORD Project, Zekr Quran. 29. Thng k ton hc: R Commander,
SageMath (http://oss.ly/5b, http://oss.ly/5c,
http://oss.ly/5d).
13. 5. Danh sch PMTDNM trong gio dc & bo mt -2 Danh sch 75
PMTDNM s dng lm cng c an ninh thng tin: 1. Chng spam: ASSP,
MailScanner, SpamAssassin, SpamBayes, P3Scan, ScrolloutF1. 2. Chng
virus: ClamAV, ClamTK, ClamWin Free Antivirus. 3. Sao lu: Amanda,
Areca Backup, Bacula, Clonezilla, FOG, Partimage. 4. Trnh duyt:
Chromium, Firefox, Tor. 5. B sung cho trnh duyt: Web of Trust
(WOT), PasswordMaker. 6. Xa d liu: BleachBit, Eraser, Wipe, Darik's
Boot and Nuke. 7. Chng mt d liu: OpenDLP, MyDLP 8. M ha: AxCrypt,
Gnu Privacy Guard, GPGTools, gpg4win, PeaZip, Crypt, NeoCrypt,
LUKS/ cryptsetup, FreeOTFE, TrueCrypt. 9. H iu hnh: BackTrack
Linux, EnGarde Secure Linux, Libert Linux, LPS, NetSecl, SELinux,
Tails, Whonix. 10. iu tra php l: The Sleuth Kit/ Autopsy Browser
11. Gateway / Thit b qun l cc mi e da thng nht: Untangle Lite,
ClearOS, Endian Firewall Community, Sophos UTM Home Edition. 12. D
tm thm nhp tri php: Open Source Tripwire, AFICK. 13. Tng la mng:
IPCop, Devil-Linux, IPFire, Turtle Firewall, Shorewall, Vuurmuur,
m0n0wall, pfSense, Vyatta 14. Gim st mng: Wireshark, Tcpdump/
libpcap, WinDump/WinPcap. 15. Ph mt khu: Ophcrack, John the Ripper,
PDFCrack. 16. Qun l mt khu: KeePass Password Safe, KeePassX,
Password Safe, WinSCP, FileZilla. 17. Xc thc ngi s dng: WiKID. 18.
Lc web: DansGuardian. 19. Trnh kha phn mm gin ip: Nixory.
14. 5. Danh sch PMTDNM trong gio dc & bo mt -3 Hng trm d n
PMTDNM vi cc chng loi khc nhau trnh s gim st t nh ca NSA.
BlackDuck: D kin ti nm 2015 c 1.8 triu d n PMTDNM (trong c cc d n
chuyn v gio dc v bo mt thng tin & h thng) vi 100 t dng lnh v 10
triu ngi tham gia pht trin trn ton th gii.
http://prism-break.org/en/all/
15. Tuyn b ca Hi ngh OER Th gii, 20-22/06/2012, do UNESCO t chc
ti Paris, Php, khuyn co 1. Khuyn khch nng cao nhn thc v s dng OER.
2. To thun li cho cc mi trng s dng CNTT-TT. 3. Tng cng pht trin cc
chin lc v chnh sch OER. 4. Thc y hiu bit v s dng cc khung cp php m.
5. H tr xy dng nng lc v s pht trin bn vng cc t liu hc tp cht lng.
6. Khuyn khch cc lin minh chin lc v OER. 7. Thc y pht trin v p dng
OER trong cc ngn ng v ng cnh vn ha khc nhau. 8. Thc y nghin cu v
OER 9. To thun li pht hin, tm kim s dng v chia s OER. 10. Thc y vic
cp php m cho cc t liu gio dc c to ra t ngn sch nh nc. Xut bn truy
cp m (Open Access Publishing) 6. Ti nguyn gio dc m - OER -1
16. 6. Ti nguyn gio dc m - OER -2 Mc t do cc giy php CC Mt s
khi nim: 1. Min cng cng No Rights Reserved 2. Gi li mt s quyn Some
Rights Reserved 3. Gi li tt c cc quyn All Rights Reserved
17. 6. Ti nguyn gio dc m - OER -3 Tn gi M t URL Wiki Commons Hn
13 triu tp hnh nh, m thanh, a phng tin. C ng dn ti nhiu d n khc nh:
Meta-Wiki, Wikibooks, Wikispecies, Wikisource , Wiktionary,
Wikiversity, ... http://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page Ti
nguyn gio dc m Gn 40.000 ti nguyn cc kha hc t ph thng 12 lp ti cao
ng, c giy php m, s dng t do. http://www.oercommons.org/ Th vin m Hn
1 triu u sch cc loi. http://openlibrary.org/ Sch gio khoa m Ni ng k
v tp hp cc ng dn ti cc d n, cc kho sch gio khoa m.
http://www.opentextbook.org/ My tm kim cc tp ch m Cng truy cp cc tp
ch in t m ca i hc M Krishna Kanta Handiqui. im khi u tm kim v s cc
tp ch m khc trn th gii. http://www.oajse.com/ V s cc ti nguyn gio
dc m - c vn bn, hnh nh, m thanh v a phng tin - vi cc giy php CC sn
c trn Internet s dng t do, c bit trong khu vc gio dc; Hu nh ton b
bng ting nc ngoi!
18. 6. Ti nguyn gio dc m - OER -4 26/09/2012, 3 ti liu ca Vin
hn lm Cng ngh M - FTA (Free Technology Academy), giy php GFDL, CC
BY-SA c dch xong sang ting Vit v xut bn trn mng Internet.
16/4/2013, ti liu 'Sch ch dn tham chiu POSTGRESQL 9.0' ca nhm pht
trin ton cu POSTGRESQL c dch xong sang ting Vit v c xut bn trn
Internet. 14/03/2014, PostgreSQL 9.0.13 cc phn I. Sch ch dn v II.
Ngn ng SQL c dch xong v c xut bn trn Internet. Tt c cc ti liu trn u
c t 1-2 giy php ti liu t do, cho php ngi s dng sao chp, phn phi,
pha trn... min l tun theo giy php.
19. 7. Tng lai: Hc tp chung ton cu - GLC Tng lai: Hc u? (1) Nh
trng; (2) Ni lm vic; (3) Ngoi x hi; * Chia s, M, T do, Tin cy -
SOFT (Share, Open, Free, Trust) s l tt yu * i vi M th cn bin (1)
& (2) thnh GLC (Global Learning Commons) * Hc tp m trong gio
dc: Kim sot hc tp ca c nhn vi cc kha hc trc tuyn m i chng - MOOC
(Massive Open Online Courses) l la chn * Mng hc tp c nhn tr thnh
quan trng nht cho (2)
20. 8. Tm tt 1. Lch s ca PMTDNM gn lin vi cc nhm cng ng ti cc
trng i hc - vin nghin cu, khi ngun t M. 2. PMTDNM c trc c khi chng
c gi l PMTDNM, l ci r ca ton b ngnh phn mm th gii v ca Internet. 3.
M hnh pht trin cho thy cng ng chnh l s sng ca tng d n PMTDNM, n c
hnh thnh t nhng ngi s dng, ngi ng gp v ngi lnh o d n. Ngi s dng cng
nhiu cng tt, tt nht trong khu vc gio dc! 4. ATAN thng tin v h thng
thng tin ngy nay i hi mi quc gia phi thay i t duy, t xy dng ni lc,
cch duy nht l qua gio dc v M ni chung, PMTDNM ni ring. 5. Gio dc
trong tng lai chc chn s i vi M. Kh nng ng dng PMTDNM trong nghin cu
v ging dy ti cc c s o to i hc v cao ng Vit Nam chc chn thc hin c, d
hin c nhiu kh khn, thch thc.
21. 9. Thng tin & ti liu tham kho 1. Gii thiu phn mm t do.
2. Cc ro cn i vi vic ng dng PMTDNM v cc cch thc ... 3. Hiu bit v m
hnh pht trin ngun m. 4. Ngc ln dng trn: Tng cng cho s pht trin ngun
m. 5. Bo co tnh hnh quc t v phn mm ngun m nm 2010. 6. Cc dng cng
ng. 7. Khng ni n np. Edward Snowden, NSA v nh nc gim st. 8. APT1 -
Pht hin n v gin ip khng gian mng ca Trung Quc. 9. Chng trnh gin ip
ca NSA trn khng gian mng. 10. Windows XP sau ngy ht h tr k thut ton
cu, 08/04/2014. 11. Cc bi trnh by nhn L k kt Pha 3 d n OpenRoad ...
12. Cc d n PMTDNM chng li s gim st t nh ca NSA. 13. BlackDuck: Tng
lai ca ngun m nm 2014 v nm 2013. 14. Gio dc m v ti nguyn, giy php t
liu m. 15. M - chng ta s lm vic, sng v hc tp nh th no trong tng
lai. 16. H thng t vn ca OSS Watch - nc Anh - v PMTDNM. 17. Lot bi v
cc giy php CC trn tp ch Tin hc & i sng. 18. Mt s video clip v
PMTDNM.
22. Cm n! Hi p L TRUNG NGHA Email: [email protected]
Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/ http://letrungnghia.mangvn.org/
Trang web CLB PMTDNM Vit Nam: http://vfossa.vn/vi/ HanoiLUG wiki:
http://wiki.hanoilug.org/