Beatriz Calzadilla

1

orrialdea1. Energia-iturria ….................................................................. 22. Energia-iturri motak ………………………………………………………………. 33. Energia-iturri berriztagarriak

Energia hidraulikoa ………………………………………………………………….. 4-5Eguzki-energia …………………………………………………………………………..6-8Energia eolikoa ………………………………………………………………………….9-11Biomasa …………………………………………………………………………………….12-14Energia geotermikoa ………………………………………………………………...15-16Marea-energia …………………………………………………………………………..17-18

4. Energia-iturri berriztaezinakIkatza ………………………………………………………………………………………….19-20Petrolioa …………………………………………………………………………………....21Gas naturala ………………………………………………………………………………22-23Uranioa ……………………………………………………………………………………….24-25

5. Bibliografia ………………………………………………………………………………..26

Energia duen ingurune natural edo ingurune artifizial oro da energia-iturria, eta energia hori atera eta erabil dezakegu. Iturri horietan dagoen energia kantitateari energia-baliabidea esaten zaio.Energia-iturri bateko energia kantitatea baliabidetzat hartzeko, beharrezkoa da eskura egotea eta hura ustiatu ahal izatea.

2

Energia-iturri motak

Energia-iturri berriztagarriak

• Etengabe berritzen diren energia iturriak dira.

• Haien jatorri nagusia Eguzkiaren energiaren fluxu jarraiatua da.

Energia-iturri berriztaezinak

• Gizakiaren denbora-eskalan berritzen ez diren energia iturriak dira.

• Lurrean dute jatorria.

Mareen mugimendua

Eguzkia

Uranioa

3

Energia hidraulikoa:

Ibaietako urtegietan pilatutako uretatik lortzen da.

Energia hau antzinatik ezaguna da errotak eta sutegiak mugiaraztekoerabiltzen baitzen. Erabilera modernoa XX. Mendetik aurrera hasi zen, zentral hidroelektrikoak eraikitzen hasi zirenean elektrizitatea eskuratzeko.

Urtegiko ura askatzen denean, turbina batean zehar igarotzen da. Turbina hori sorgailu elektriko bati akoplatuta dago, eta turbina biratzen denean, sorgailuak elektrizitatea sortzen du. Hortaz, pilatutako uraren energia potentziala aldatu eta energia zinetiko bihurtzen da, eta azken batean, energia elektriko.

4

Asturiaseko zentral hidroelektrikoa

Zentral hidroelektrikoak

Alde onak Alde txarrak

Sortutako energia elektrikoa garraiatzeagarestia da.

Energia sortzeko erabil daitekeen urkantitatea eguraldiaren araberakoa da.

Urtegiak egiteko, urez bete behar diraoso lur-hedadura zabalak, eta horrekeragin larriak ditu ingurunean.

Presagaina apurtzeko arriskua dago.

5

Uraren energia potentziala energia elektriko bihurtzen duten instalazioei zentral hidroelektrikoak esaten zaie.

Oso mantentze-lan gutxi behar dute eta ustiapen-kostu txikia dute.

Ez du ez hondakinik ez kutsatzailerik sortzen

Urtegiek uholdeak kontrolatzen laguntzen dute.

Eguzki energia

Modu termikoa

Fluido bat berotzeko erabiltzen da eguzki energia.

Kolektore izeneko tresnetan gertatzen da.

Lortzen den energia etxebizitzetan ur beroa eta berokuntza iazteko erabiltzen da.

Modu fotovoltaikoa

Eguzkitik iristen den energia zuzenean energia elektriko bihurtzen da.

Siliziozko gailu berezi batzuk erabiltzen dira: panel fotovoltaikoak.

Lortutako energia etxeetan zuzenean erabil daitake, edo sare elektriko nagusian sartu.

6

Eguzki energia Eguzkitik iristen da, erradiazio elektromagnetiko gisa.Egun, energia hori bi modutan erabil daiteke zuzenean: modu termikoan eta modu fotovoltaikoa.

Modu termoelektrikoa

Eguzkia erabiltzen duten energizentraletan ematen da teknologia hau.

Eguzkiaren argia ispilu kopuru handiaerabiliz kontzentratzean datza.

Ispilu dorre batera zuzentzen

Alde onak

• Iturri agorrezina da, gizakiaren denbora eskalan.

• Energia garbia da. Ez du ez zaratarik ez substantzia kutsatzailerik sortzen.

• Hura mantentzeko lana oso merkea da.

• Egun erregai fosilekiko dugun energia-mendekotasuna txikitzen du.

Alde txarrak

• Zenbait faktore baldintzatzendute haren erabilera.

• Ez dago ura metatzerik, eta berehala aldatu behar da.

• Eskala handian erabili ahalizateko, biltze-sistemak behardira, eta sistema horiek lur-azalera handiak hartzendituzte.

7

8

Panel fotovoltaikoak

Siliziozko eguzki-zelula

Energia eolikoaEnergia zinetiko mota bat da, eta haizearen mugimenduakeragiten du. Lurraren gainazaleko zenbait lekuren artekointsolazio-aldeen ondorioz sortzen da. Energia hori zuzeneanerabil daiteke, edo aldatu eta beste energia mota batzuk lordaitezke.

Historian zehar, hianbat guazatarako erabili dute gizakiekenergia eolikoa: ontziak mugitzeko, haize errotak mugitzeko, uraponpatzeko, zereala ehotzeko…

Guar egun, haizearen energia zinetikoaz baliatzeko erabiltzendiren tresnak airesorgailuak dira.

Airosorgailuek hegal handiak dituzte, eta haizearen idarrariesker biratzen dira. Biraketa-mugimendu hori barne-sorgailubati transmititzen zaio, eta sorgailu horrek energi elektrikobihurtzen du haizearen energia mekanikoa. Azkenik, sortutakoenergia elektrikoa sare elektriko nagusian sartzen da.

9

Alde onak

Haizea ez da agortzen, eta doakoa da.

Airesorgailuek instalazio- eta mantentze-kostu txikiak dituzte.

Errendimendu handia lortzen da.

Egun erregai fosilekiko dugun energia-mendekotasuna txikitzen du.

Alde txarrak

Aldizkakoa eta ausazkoa da, haizearenmendean dagoelako.

Ekoizpena eskaria baino handiagoadenean, ezin da metatu.

Airesorgailuak arriskutsuak dirahegaztientzat.

Parke eolikoek lur-eremu handiak behardituzte, eta ez dago lur horiek besteezertarako erabiltzerik.

Airesorgailuek eragina dute paisaian.

Interferentziak sortzen ditu radarretan, telebistan, irratian…

10

11

Hegalendiametroa

Hegalak

Gondola

Dorrea

Biomasa

Biomasa animalia- edo landare-jatorriko materia organikoa da. Izaki bizidunen eraldaketa naturaletik edo artifizialetik lor daiteke.

Biomasatik lor daitekeen energiari biomasaren energia deritzo. Zuzeneko errekuntzaren bidez lortzen da, edo hura beste erregai motaren bat lortzeko aldatuz.

12

13

Biomasaren energia hiru modutan lortzen da:

1. Hazkunde bizkorreko eta energia-eduki handiko landare-espezieak landuz.2. Zenbait jardueratan sortzen diren hondakinak aprobetxatuz.3. Zenbait landare espezie kimikoki edo biologikoki aldatuz, energia-produktuak

lortzeko

Biomasatik energia ateratzen hasi aurretik, beharrezkoa da zenbait prozesuegitea, besteak beste, trinkotzea eta lehortzea.Egun, biomasak hiru erabilera nagusi ditu: gasa lortzeko erabiltzen da, eta bero-energiaeta energia elektrikoa lortzeko.

14

Hondakin gutxi sortzen ditu, eta, gainera, biodegradagarriak dira.

Biorregaiek erregai fosilek baino gutxiago kutsatzen dute.

Biomasaren zati gehiena giza jardueratan sortutako hondakinak dira

Alde onak

Alde txarrak

Energia-errendimendu txikia du.

Fresko dagoenean, bolumen handia hartzen du; beraz, zaila da hura maneiatzea eta garraiatzea.

Energia geotermikoa

Energia geotermikoa lurrak ematen duen beroa da. Bero hori lurrazpiko arroketako elementu erradioaktiboen desintegrazioak sortutako beroa da nagusiki.

Energia hori erabili ahal izateko, lurraren gainazala zulatu behar da. Lurrak bere barnean bero erreserba ikaragarria du.

Beste hainbat energia-iturri bezala, energia geotermikoa era aspalditik ustiatu izan da. Duela 3500 urte etruskoek ur termalak erabiltzen zituzten azaleko gaixotasunak tratatzeko, erlaxaziorako, eraikinak berotzeko, gai kimiko erabilgarriak eskuratzeko eta landare –hazkuntzarako.

Egun, eremu bolkanikoetan eta ur termaletako eremuetan erabiltzen da Lurraren barruko beroa, berokuntzarako eta igerilekuen klimatizaziorako.

Energia geotermikoa geografikoki mugatuta dago; gure planetarako eskualde gutxitan aprobetxa daiteke.

15

Alde onak

Ez du hondakinik sortzen, eta agortezinada, gizakiaren denbora eskalan.

Zenbait herrialdetan, errentagarria da, energia elektrikoa sortzeko.

Alde txarrak

Hobi geotermikoak aurkitzea zaila eta garestia da.

Ustiatzea eta mantentzea oso garestia izan daiteke.

16

Marea-energia

Itsasoko uraren mugimendutik lortzen den energia da.

Zenbait lekutan, mareagorako ur-mailaren eta mareabeherakoaren artean, zenbait metroko aldea dago. Alde horren ondorioz, ura energia zinetikoa izan dezake, eta horri eker, elektrizitatea ekoizteko aukera dago.

17

Energia-iturri garbia da.

Ez du hondakinik sortzen.

Ia agrrezina da.

Hurbileko ekosistemetan eragina izan dezake.

Bakarrik erabil daiteke baldintza egokiak dituzten kostaldeetan.

Energia-errendimendu txikia du.

Goi-mailako teknologia behar da , eta hori garestia da.

Alde onak Alde txarrak

Marea-energiaren zentralak

18

Kargenkanala

urtegia

Itsaso zabala

Operaketa zonaldeaMarea gora

Ikatza

Ikatza aspaldi hasi zen eratzen. Duela milioika urte, landare-hondakinen kantitate handiak luperatuta geratu ziren sakonera gutxiko eremuetan. Pilatutako landare-hondakin horiek, zenbait presio- eta tenperatura-baldintzatan, ikatz bihurtzen joan dira, milioia urtean zehar.

Lau ikatz mota daude: antrazita, harrikatza, lignitoa eta zohikatza.

19

antrzita % 86-98 24-35

harrikatza %45-86 23-33

lignitoa %25-42 10-20

zohikatza < %25

Karbono-ehunekoa

Bero-ahalmena(MJ/kg)

20

Ikatza gauza askotarako erabiltzen da:- Erregai gisa erabiltzen da, zentral termikoen energia elektrikoa lortzeko.- Etxean erabiltzen da: berokuntzan, sukaldean…- Lehegai gisa erabiltzen da, zenbait produktu lortzeko.

Ikatza aire zabaleko meategietan erauz daiteke, edo ehunka metroko sakonera daudenmehatzeetatik. Mehatzeetatik ateratzeko, lurpeko meategiak erabiltzen dira.

Espainako zentrak termikoak

Petrolioa

Egungo energia-iturririk erabiliena da. Ikatza baino erregai hobea da, bero-ahalmena handiagoa duelako.

Petrolioa olio mota bat da, beltza, lingirdatsua, mundu-ekonomia hankazgoratzen duena. Leku orotan dago petrolioa, modu likido, solido edo gaseosoan: arnasten dugun airean, atmosfera atmosferikoan, autoen isurietan gure hondartzan eta itsasoan, jaten ditugun tomate letxu eta abarretan, edaten ditugun freskagarrietan…

Duela milioika urte sortu zen, itsas hondoan itsas mikroorganismoak metatzen. Mikroorganismo horiek petrolio bihurtu ziren, ondoz ondoko buzin- eta kareharri-geruzen azpian, eta zenbait presio- eta tenperatura-baldintzatan.

Petrolioa erregai gisa erabiltzen da, bai eta ongarriak, plastikoak, pinturak eta abar egiteko lehengai gisa ere.

21

Gas naturala

Gas nahaste bati esaten zaio gas naturala. Nahaste horretan, metanoa dago proportziorik handiena.

Gas naturalak petrolioren jatorria bera du, baina hura baino presio- eta tenperatura-baldintza handiagoetan dago.

Naturatik lortzen den moduan erabiltzen da, baina likidotu egin behar da.

Gas naturala kontsumo-lekuetaraino garraiatzeko, gasbideak erabiltzen dira, besteak beste. Behin kontsumo-lekuetaraino garraiatuta, gas-egoerara aldatu behar da berriro, eta hori lurruntzeko instalazioetan egiten da.

22

23

Gas naturala gero eta gehigo erabiltzen da.Gas naturalaren erreserba handiak daude, baina, energia baliabide berriztaezina denez, egungokontsumo-erritmoan jarraituzko gero, aurki agortuko da.Ikatza eta petrolioa ordezka ditzake ia haien erabilera guztietan:

- Sukaldeetan eta berogailuetan.- Erregai gisa, zenbait ibilguetan.- Zentral termikoetan, energia elektrikoa ekoizteko erabiltzen da.

Uranioa

Uranioa atomo ezegonkorreko elementua da. Atomo horiek hautsi edo fisiona daitezke. Energia nuklearra sortzeko oinarrizko erregai gisa erabiltzen da uranioa.

24

Zentral nuklearra

Zentral nuklearra energi nuklearretik elektrizitatea sortzen duen istalazio industriala da.

Zentral nuklearretan, fisio nuklearreko erreakzioen bidez hausten dira uranio atomoak. Prozesu horretan askatzen den energia ura berotzeko erabiltzen da. Tenperatura altuan, ura lurrundu egiten da, eta lurrunak turbina bat mugitzen du. Horrri esker, energia elektrikoa sortzen da.

Zentral nuklearrek ez dute atmosfera kutsatzen; hala ere, hondakin erradiaktibo asko sortzen dituzte. Hondakin horiek kaltegarriak dira osasunerako eta ingurumenerako.

25

Lemoizko zentral nuklearra

http://geografiamungia.wordpress.com/2010/05/28/energia-iturriak/

26

http://6mailakobloga.blogspot.com/2009/02/blog-post_10.html

http://es.wikipedia.org/

http://images.google.es/

http://www.zientzia.net/

http://wikimaitenatu.wikispaces.com/

Natura zientziak 2 DBH liburua

http://hiru.com