Telekomünikasyon şebeke yönetimi

TTG Int. LTD Proprietary & Confidential Page 1 of 63

DikilitaşMah. Dilek Sok. No: 10 Kat 3, Beşiktaş, 34349, Istanbul, Turkey Tel: +90 212 327 0757 Pbx Fax: +90 212 327 0760TTG UluslararsıLTD / Registered Office: as above / Registered Number in Turkey 461414-408996

www.ttgint.com

Makale

Telekomünikasyon ŞebekeYönetimi

TŞY-TMN

HazırlayanMehmet BEYAZ

TTG Uluslararsı, L.T.D.www.ttgint.com

1/29/2008



www.ttgint.com



www.ttgint.com

İçindekiler

Telekomünikasyon Şebeke Yönetimi.......................................................................................... 1

TŞY-TMN ............................................................................................................................................... 1

TELEKOMÜNİKASYON ŞEBEKE YÖNETİMİ........................................................................................................ 6

TŞY-TMN .................................................................................................................................................. 6

Giriş......................................................................................................................................................... 7

TMN’nin Gelişimi ................................................................................................................................ 8

TMN Nedir?........................................................................................................................................... 9

TMN Standart Kurumları............................................................................................................... 10

Şebeke Yönetimi, Sistemler Yönetimi, ve TMN ....................................................................12

Sistemler Yönetimi Fonksiyonel Alanları.................................................................................13

TMN Yönetim Katmanları.............................................................................................................. 14

Özet....................................................................................................................................................... 16

TMN ve Telekomünikasyon Şebekeleri.................................................................................... 17

TMN Mimarisi .....................................................................................................................................17

TMN Fonksiyon Blokları.................................................................................................................18

TMN Fonksiyonel Bileşenleri ........................................................................................................20

Fiziksel Mimari .................................................................................................................................. 23

Ara yüzler ........................................................................................................................................... 25

Enformasyon Mimarisi ................................................................................................................... 27

Paylaşılan Yönetim Bilgisi .............................................................................................................27

İYB&T (İşletme, Yönetim, Bakım, ve Tedarik) .....................................................................29

OAM&P (operations, administration, maintenance, and provisioning) ....................... 29

MŞY-CNM/ Customer Network Management ........................................................................30

MŞY (CNM) Fonksiyonel Mimarisi .............................................................................................. 31

CNM Fiziksel Mimarisi ve Ara yüzleri........................................................................................ 32

MŞY Yönetim Hizmetleri ................................................................................................................33

ANSI-TabanlıCNM........................................................................................................................... 34



www.ttgint.com

Uyumluluk .......................................................................................................................................... 35

Özet....................................................................................................................................................... 36

TMN Yönetim Hizmetleri ve TMN Fonksiyonları................................................................... 37

Giriş....................................................................................................................................................... 37

TMN Yönetim Hizmetleri................................................................................................................37

SMFA’ların Haritalamasıve TMN Yönetim Fonksiyonu Küme Grupları........................ 42

Yönetim Fonksiyonu Kümeleri ve Yönetim Fonksiyonları.................................................43

Performans Yönetimi (PY) ............................................................................................................43

Performans Takibi............................................................................................................................ 44

Performans Yönetim Kontrolü.....................................................................................................44

Performans Analizi .......................................................................................................................... 45

Hata Yönetimi....................................................................................................................................46

GKD-RAS Kalite güvencesi........................................................................................................... 46

Alarm Gözetleme .............................................................................................................................46

Hata Yerinin Belirlenmesi .............................................................................................................47

Hata Düzeltme .................................................................................................................................. 47

Test Etme ........................................................................................................................................... 48

Sorun Yönetimi .................................................................................................................................48

Konfigürasyon Yönetimi ................................................................................................................49

Şebeke Planlama ve Mühendisliği .............................................................................................49

Kurulum............................................................................................................................................... 49

Hizmet Planlama ve Müzakere ................................................................................................... 50

Tedarik/Sağlamak (Provisioning) .............................................................................................. 50

Durum ve Kontrol............................................................................................................................ 51

Ücretlendirme (Hesap) Yönetimi ............................................................................................... 52

Kullanma Ölçümü ............................................................................................................................ 52

Tarife Belirleme/Fiyatlandırma ................................................................................................... 53

Tahsilatlar ve Finans ...................................................................................................................... 53



www.ttgint.com

Kurum Kontrolü................................................................................................................................ 54

Güvenlik Yönetimi ........................................................................................................................... 55

Önleme ................................................................................................................................................55

Tespit.................................................................................................................................................... 55

Kirlilik ve Düzeltilmesi.................................................................................................................... 56

Güvenlik Yönetimi ........................................................................................................................... 56

Uygulama Notları.............................................................................................................................57

Özet....................................................................................................................................................... 62

Referanslar .........................................................................................................................................63



www.ttgint.com

TELEKOMÜNİKASYON ŞEBEKE YÖNETİMİ

TŞY-TMN

Telekomünikasyon pazarındaki liberalleşme ve küreselleşmenin bir sonucu olaraktelekomünikasyon endüstrisinde yoğun bir rekabet yaşanmaktadır. Telekomünikasyonhizmet sunucularıiçin rekabet avantajlarısağladığıiçin TMN’in önemi giderek artmaktadır.TMN ile ilgili çok fazla malzeme olmasına rağmen, TMN’in değişik yönlerini kapsamlıbirbiçimde anlatan iyi bir doküman maalesef bulunmamaktadır. Bu makale farklıstandartların TMN ile nasıl ilişkilendirilebileceği üzerinde durulmuştur. Kurum yâdakuruluşlar tarafından desteklenen “standartlara” dayalıbir TMN çalışmasından kaçındım.Ayrıca, çok kısa bir süre sonra modasıgeçecek olan üreticiye özel ürünlerden de uzakdurdum. Önde gelen üreticilerin oluşturduğu ittifaklar kısa sürelerde değişmekte olupbunlara daha fazla önem vermek TMN’nin genel olarak kapsarken uygun görülmemektedir.



www.ttgint.com

Giriş

Telekomünikasyon Şebekesi Yönetim –TŞY, (TMN- Telecommunications ManagementNetwork) kavramı yoğun rekabet ortamından ötürü telekomünikasyon hizmetsunucularının hayatta kalabilmeleri için vazgeçilmez bir konuma gelmiştir. Bir çok ulusiçin yeniden düzenlemeler ve küreselleşme telekomünikasyon hizmet sunucularınınçalışmalarında önemli değişikliklere neden olmuştur. Karmaşık düzenlemelerle korunanbir çok hizmet sunucu birden bire daha tutarlıve iyi hizmetlerin daha ucuza sunulduğu birrekabet ortamı ile karşı karşıya kaldılar. Yeni düzenlemeler ve küreselleşmedenkaynaklanan baskılara ek olarak ses ve görüntü de dahil olmak üzere farklıdijital verilerinaktarımına olan talep bant genişlik gereksinimlerini arttırmıştır. Ayrıca Telekomünikasyonşebekeleri farklıkonfigürasyonlardaki bilgisayar ağlarına da entegre olmak zorundadır.Internet hizmetlerinin telekomünikasyon arenasında da etkisi görülmektedir. Görüntülüve Internet telefonlarının kullanılmaya başlayacağıgünler çok yakın görünmekte. Farklıtürdeki verileri daha hızlıbir biçimde taşıyabilecek bu yeni gereksinimleri karşılamak içinyeni teknolojiler geliştirmek ve mevcut teknoloji ve protokollerde de yeniliklerin yapılmasıgerekmektedir. Yeni teknolojilere örnek olarak farklıDijital Abone Hatlar (DSL- DigitalSubscriber Line) teknolojisini verebiliriz. Bu sayede senkronize optik şebeke (SONET-Synchronous Optical Network), Senkronize Dijital Hiyerarşi (SDH- synchronous digitalhierarchy), ve Senkronize olmayan Transfer Modu (ATM- Asynchronous Transfer Mode)geliştirilmişve farklıdüzeylerde uygulamalara başlanmıştır. Bu şekilde bir çok yerde eskidüze telefon hizmetinden (POTS- Plain Old Telephone Service) yenisine geçiştelekomünikasyon hizmet sunucular tarafından hızlıbir biçimde gerçekleştirilmiştir. Çokkapsamlıtelekomünikasyon ve bilgisayar şebekeleri üzerinden sunulan farklıhizmet veteknolojiler yönetim sorununun önemini daha da arttırtmaktadır. Bunun sonucu olarakTMN bu telekomünikasyon bilgisayar hizmetlerinin düzenli ve başarılı bir biçimdesunulmasıkonusunda önemli bir yere gelmiştir.



www.ttgint.com

TMN’nin Gelişimi

Telekomünikasyon, bilgisayarlar ve televizyonda gelişmeler yaşanırken TMN’in önemi degiderek daha da artmaktadır. Ayrıca telekomünikasyon arenasının içersinde de telefonhizmet sunucuların verdiği hizmetlere de bir çok yenisi eklenmiştir. Bunun sonucundatelekomünikasyon hizmetlerinin sunulmasıesnasında kullanılan ekipmanlar da gelişmekteve daha karmaşık bir hal almaktadır. Ses, görüntü ve veriyi daha yüksek hızlardasunabilme yeteneği de kritik bir gereksinim halini almıştır. Buna ek olarak fiber optik vekablosuz iletişim de kendilerine özgü bir karmaşıklık ve POTS’dan çok farklıve yüksekhızların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Günümüzde ve gelecekte, iletişim santrallerisadece ses yerine bir çok farklıekipman ve veri ile işyapmak zorunda kalacaktır. Bu farklıve karmaşık ekipmanlar şebeke ve kaynakların kontrolünü son derece zor bir görev halinegetirecektir. Bu nedenle, TMN farklıdüzeylerdeki karmaşık ekipmanlarla farklıverihızlarında farklıveri türleri ile ilgili çalışmalarda karşılaşılan problemleri çözme konusundaçare olarak görülmeye başlamıştır. Daha önceleri telekomünikasyon endüstrisindekişebeke yönetimi çoğu zaman mal sahipliği ile ilgili idi. Üreticiye bağımlıveya kullanıcıyakapalı(Proprietary) ile ilgili bu tür çözümler telekomünikasyon hizmet sunucularınınsınırlıhizmetleri ve sınırlıbir coğrafi kapsama alanlarıiçin yeterli ve iyiydi. Yasal vekoruyucu düzenlemelerden ötürü, telekomünikasyon hizmet sunucular yeni teknolojileriuygulamak için vakit ayırabiliyorlardı. Yeni teknolojik çözümler uygulanabiliyor vebaşlatılabiliyordu. Bununla birlikte, ABD önderliğindeki bir çok ülkede, yasaldüzenlemelerdeki değişiklikler bu senaryoyu büyük ölçüde değiştirdi. Bunun sonucundatelekomünikasyon hizmet sunucularıarasında acımasız bir rekabet ortamıoluştur. Ayrıcadüzenlemelerdeki değişiklikler önde gelen telekomünikasyon hizmet sunucularının kendiürünlerin alanlarınıgeliştirmesine neden oldu. Bunun sonucunda bu hizmet sunucularkendi ülke sınırlarının dışına da göz atmak zorunda kaldılar. Küreselleşme yünündeki bueğilim rekabetin de artmasına neden oldu. Hizmet verilen alanlardaki rekabet her geçengün daha da şiddetlendi. Örneğin bir çok telekomünikasyon hizmet sunucusu telefonhizmetlerine ek olarak Internet bağlantısıgibi ek hizmetler sunmaya başladılar. Ayrıcatelsiz yada çağrıhizmetleri gibi farklıservislerin bir arada sunulmaya başlandığınıgözlemliyoruz. Bu açıklamalardan da anlaşılacağıüzere telekomünikasyon endüstrisindeönemli bir paradigma kaymasıyaşanmaktadır. Kapalısistemler ile ilgili şebeke yönetimçözümleri bu paradigma kaymasının ortaya çıkardığısonuçlara cevap verme konusundasınırlıbir konumdadır. Kapalısistemler şebeke yönetimi farklıteknolojiler ve şebekeyönetim çözümleri arasında ortak çalışabilme imkanınısunamamaktadır. Bunun sonucuolarak da standart şebeke yönetim çözümlerine olan ihtiyaç hayati bir önem kazanmışolup bunun acilen gerçekleştirilmesi gerekir. Bazıkapalı sistemler şebeke yönetimsistemleri Bırakıt Sistemleri sınıflandırmasıaltına dahil edilebilir. Bununla birlikte bırakıtşebeke yönetim sistemleri şebeke yönetim çözümleri sağlanmasıkonusunda yeni birsorunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu tür bırakıt çözümleri için yüksek düzeydebir yatırım yapılmıştır. Şu anda çalışmakta olan ve bir çok yatırım yapılmışolan çözümleribir kenara atmak oldukça zordur. Bu bırakıt sistemlerinin yeni standart şebeke yönetimçözümleri ile birlikte var olmasınıgerekli kılar.



www.ttgint.com

TMN Nedir?

Telekomünikasyon endüstrisinde, TMN gevşek olarak kullanılan bir terim olup her türlüşebeke yönetim çözümlerini kapsar. Bununla birlikte ayrıntılıolarak ele almak gerekirse,TMN sadece Uluslar ArasıTelekomünikasyon Biriliği-Telefoni (ITU-T) şebeke yönetimstandartlarına uygun olan ve bunlarıkarşılayan şebekeğ yönetim çözümlerini elealmaktadır. TMN telekomünikasyon şebekelerinin yönetimi için kademeli bir yapıyıöngörmektedir. TMN telekomünikasyon şebekelerindeki kaynakların izlenmesi, kontrolüve takibi ile ilgilenmektedir. Kaynaklar hizmetleri sunan bir sistemin bileşenleridir. Bukaynaklar ekipman, yazılım, donanım, yada müşteriler olabilir. Telekomünikasyonşebekeleri gelişmişAkıllıŞebekeler-AK (IN) da kapsamaktadır. TMN fonksiyonlarındanbazılarıaşağıda belirtilmiştir:

Sistem bileşenleri ile ses, görüntü, grafik görüntü, Internet verisi vb. iletimi ileilgili farklıdonanım ve yazılımların uzaktan yönetimi.

İstenen hizmetlerin müşteriler tarafından konfigürasyonu ve talep edilebilmesi içinkolay bir ara yüz sağlamak. Müşteriler için sağlanan ara yüz son kullanıcıyadamüşterilerin farklıbeceri düzeylerini de dikkate almalıdır.

Kullanılan kaynaklar ve son kullanıcılarla ilgili sorunların giderilmesi için birotomasyon sistemi oluşturma. Otomasyon, şebekelerin kendi sorunlarınıdüzeltmesi ve gidermesini de kapsar.

Farklışebekelerde esgiden gelen ekipmanlarıve protokollerin yeni ekipman veprotokoller ile entegrasyonu ve yönetimi. Bu telekomünikasyon endüstrisindesürekli olarak ortaya çıkan gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda son dereceönemlidir.

Telekomünikasyon şebeke bileşenleri telefon hatlarımızda kullanılan her türlüekipmanıkapsar. Bu bileşenlerden bazılarıaşağıda belirtilmiştir:

Uzak dijital terminaller Genel ve özel şebekeler, mobil şebekeler da dahil İletim terminalleri İletim sistemleri İşletim sistemleri ve bunların çevre cihazları Dijital ve analog santraller Alan şebekeleri Akıllışebekeler Devre ve paket-anahtarlışebekeler Sinyal terminalleri ve sistemleri Hamil hizmetleri ve tele hizmetler Santral ekipmanı Yönlendiriciler ve geçişyolları

Donanıma ek olarak yazılım da telekomünikasyon ekipmanlarının fonksiyonelliğiniarttırmak için kullanılmaktadır. Bu yazılımın da yönetilmesi gerekir. Bu kategoriye yazılım



www.ttgint.com

uygulamalarınıda dahil edebiliriz. TMN uygulamalarının da düzgün biçimde çalışabilmesiiçin yönetilmesi gerekir. Kullanıcılara sunulan hizmetler arasında kaynak ve hizmettedariki de yer almaktadır. TMN’in rolü durağan olmayıp ilgili hizmetleri sağlamak içinkullanılan hizmet ve ekipmanlar için yeni müşteri gerekliliklerini de geliştirmeyi gerektirir.Buna bir örnek vermek gerekirse, daha önceleri telefon hizmetleri sadece ses iletimi vetelefon hizmetinin sunulmasından ibaretti. Ancak günümüzde ses, dijital veri, görüntü veİnternet ve İntranet verilerinin taşınmasıiçin aynıtelefon hatlarına yada kablosuz iletişimhizmetlerine gereksinim duyulmaktadır. Daha hızlıveri gereksinimini karşılayabilmek içinkurulmuş olan ATM, SDH ve SONET gibi protokoller vardır ve farklıDSL teknolojileriortaya çıkmaktadır. Bu nedenle TMN bu yeni protokolleri ve teknolojileri de kapsamakzorundadır.

TMN Standart Kurumları

TMN çözümlerinin ITU-T standartlarınıtakip ettiğini daha öncede söylediğimizden şimdi deTMN üzerinde etkili olan standart kurumlarına bir bakalım. Uluslar ArasıStandardizasyonOrganizasyonu (ISO) şöyle bir standart tanımlamıştır: “Standartlar malzeme, ürün, işlevve hizmetlerin kendi amaçlarına uygun olmasınıtemin etmek için sürekli olarak kural,kılavuz yada özellik tanımıolarak kullanılacak olan teknik özellikler yada diğer teknikkriterleri içeren belgelenmiş anlaşmalardır.” Farklı standart türleri bulunmaktadır.Endüstri standartlarıüzerinde durulurken, iki ana türden bahsedilebilir. Bunlardan biri fiiliendüstri standardıdiğeri ise resmi standarttır. Kullanıcıkitlesinin büyük bir kısmıyadaüreticilerin çoğunluğu aynıteknik özellikleri kabul eder yada kullanırsa bu tür tekniközellikler fiili endüstri standartlarıolarak adlandırılır. Bu fiili endüstri standartlarıbirendüstride ortak kurumları oluşturan ve standart kurumları tarafından geliştirilenkılavuzlara uygun ürünler üreten önde gelen oyuncular tarafından geliştirilirler.

Resmi standartlar uluslar arası, bölgesel yada ulusal standart kurumlarının çalışmasısonucu ortaya çıkar. Bir çok durumda, bu standart kurumlarıarasında yakın bir ilişki veişbirliği bulunmaktadır. Ayrıca, uluslar arası ve bölgesel kurumlar ulusal standartkurumlarına da üyedirler. Bu standart kurumlarıarasındaki işbirliğini geliştirmek vegüçlendirmek için kasıtlıolarak yapılmaktadır. Uluslar arasıTelekomünikasyon Birliği(ITU) ve ISO uluslar arasıstandart kurumlarından bazılarıdır. Amerikan Ulusal StandartlarEnstitüsü (ANSI) da ulusal standart kurumlarına bir örnek olarak gösterilebilir. Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) 1906 yılında kurulmuştur. IEC elektrotekniksinyalizasyon alanında öncü bazıçalışmalar gerçekleştirmişolup şu anda da elektrik veelektronik mühendisliği standardizasyonu ile ilgili öngörülerde bulunmaktadır. ISO 1947yılında kurulmuş olup bir çok uluslar arasıorganizasyonu ve resmi yada gayri resmikurumu bünyesinde bulunmaktadır. ISO, IEC ile yakın ilişki içersindedir. Ortak birISO/IEC teknik komisyonu olan JTC1 bilgi teknolojisi ile ilgili standardizasyonu belirler.Sistemler yönetim arenasında, ISO ve IEC bilgisayar ve telekomünikasyon sektöründe dekabul gören bir çok standardıbelirlemişlerdir..

ITU genel merkezi Cenevre İsviçre’de bulunmaktadır ve 1947’den bu yana BirleşmişMilletler (UN) içersinde özel bir bölüm olarak yer almaktadır. Telekomünikasyonstandardizasyon kısmıITU-T olarak bilinmekte olup daha önceleri Uluslar arasıTelefon ve



www.ttgint.com

Telgraf Danışmanlık Komisyonu (CCITT) olarak adlandırılmıştır. ITU-T globaltelekomünikasyon şebekeleri ve hizmetleri ile ilgili standartlarıbelirler. ITU-T tavsiyeleriTMN içersindeki öncelikli ilgi alanlarıdır. TMN standartları genel olarak jenerik veteknoloji/hizmete özel alanlar olarak ikiye ayrılmıştır. Jenerik standartlar birden fazlateknoloji yada hizmete uygulanabilir. Bunlar ISO ve IEC tarafından belirlenmektedir. Bujenerik ISO/IEC standartlarıaynızamanda ITU-T tarafından da kabul edilmiştir. Örnekvermek gerekirse, ISO/IEC 10165-4, Yönelten Objeler için Yönetim Kılavuzu (GDMO),aynı zamanda ITU-T X.722 olarak da adlandırılmıştır. Bununla birlikte, ITU-T’nintelekomünikasyon standartlarıüzerindeki çalışmalarının bir sonucu olarak ortaya çıkan birçok TMN-ile ilgili özel standartlar da bulunmaktadır. Avrupa TelekomünikasyonStandartlar Enstitüsü (ETSI) teknik alt komisyonlardan oluşan bir sistem dahilinde çalışanAvrupa standartlar organizasyonudur, Bu alt komitelerden biri olan NA4 şebeke mimarisi,işlemler ve bakım ilkeleri ile performanstan sorumludur. Diğer bir alt komisyon olan ETSITM2 trafik yönetiminde etkin rol oynar. ETSI, NA4 ve TMN standartlar etkinliği üzerindeodaklanmışolup ITU-T için girdiler sunar. ETSI’nin Mobil İletişim için Global Sistem (GS)standartlarıkablosuz iletişimi için yaygın olarak kabul edilen TMN standartlarıolup bir çokAvrupa ülkesinde uygulanmaktadır. ABD’deki Telekomünikasyon Endüstri Birliği (TIA) veElektronik Endüstrisi Birliği (EIA) bir araya gelerek telekomünikasyon standartlarınıbelirlemişlerdir. Belirlene bu standartlar ABD Standartlar Kurumu olan ANSI tarafındanuyarlanmıştır. T1 telekomünikasyon endüstrisi için standartlarıbelirlemek için kurulmuşolan ve ANSI tarafından kurulmuşolan komisyondur. T1M1, T1 içersinde yer alan bir altkomisyon olup TMN standardizasyonu ile ilgilenmektedir. T1M1 temel olarak mevcut ITU-T standartlarının uyarlamasınıyapar. ITU-T standartlarıbelirlenmemiş olan alanlarda,T1M1 ITU-T için girdi sunar. Japonya’da, telekomünikasyon standardizasyon faaliyetleriTelekomünikasyon Teknoloji Konseyi ve Telekomünikasyon Teknik Komisyonu tarafındangerçekleştirilmektedir. Telekomünikasyon Teknoloji Konseyinde TMN üzerimde çalışan birgrup bulunmaktadır ve bu grup ITU-T için girdi sağlar. Telekomünikasyon TeknikKomisyonu Japon telekomünikasyon standartlarının belirlenmesi ve yayınlanmasındansorumlu olup ilgili TMN standartlarıüzerinde araştırma yapan bir çalışma grubunasahiptir. Internet arenasında, Internet Etkinlikleri Kurulu (IAB) Internet standartlarıileilgili etkinlikleri büyük ölçüde yönlendirmektedir. Internet Mühendisliği Görev Gücü (IETF)IAB içersinde yer alan bir alt grup olup Internet ile ilgili protokol ve standardizasyonetkinliklerinin geliştirilmesinden sorumludur. Şebeke yönetimi perspektifindenbakıldığında, Basit Şebeke Yönetim Protokolü/Sürüm 1 (SNMPv1). SNMPv2 ve SNMPv3yönetim protokollerinin geliştirilmesi IETF’nin ön önemli katkılarından biridir. Burayakadar belirttiğimiz ulusal ve uluslar arasıstandart kurumlarına ek olarak firma bazlı birçok konsorsiyum bulunmaktadır. Bu konsorsiyumların da TMN üzerinde önemli etkilerivardır. TMForum (Telekom Yönetim Forumu) bu tür kurumlardan biridir. TMForu’muglobal bir konsorsiyum olup 210’den fazla önde gelen hizmet sunucu ve tedarikçi (TTGUluslararsı LTD bir TMForum üyesidir) üyesi vardır ve bu üyeler OSI ve TMNstandartlarının uygulanmasında önemli rol oynarlar. TMForum’unun farklıOMNI Noktabaskılarıvardır. Her bir OMNI Nokta baskısışebeke yönetim uygulamalarının özelgereksinimlerini yönlendirmeyi hedefler. Her bir baskıstandartlarıaçıklar ve yazılımgeliştirme araçlarıve uygulama ve sorun giderme kılavuzlarınıiçerir.

Obje Yönetim Grubu (OMG) 1989 yılında kurulmuş olup kar amacıgütmeyen birkurumdur ve 800’den fazla üyesi olan diğer bir sektörel konsorsiyumdur. OMG’ninmisyonu yazılım endüstrisi için teknik olarak uygulanabilir, ticari açıdan gerekli veüreticiden bağımsız özellikler ve standartlar geliştirmektir. Esas olarak obje-merkezli



www.ttgint.com

yazılım üzerine odaklanmaktadır. Kurumun sektöre önemli katkılarında birisi Ortak ObjeTalep AracıMimarisi (CORBA) için teknik özelliklerin geliştirilmesi olmuştur. OMG aynızamanda obje merkezli veri tabanıalanında da son derece etkindir ATM Forumu da700’den fazla üyesi olan uluslar arasıbir konsorsiyumdur. Ana misyonu ATM ürün vehizmetlerinin ATM ile ilgili ortak standartlar belirleyerek geliştirilmedir. Kurumunbelirlediği özellikler ATM sektöründe yaygın olarak kullanılmaktadır. Masa Üstü YönetimiGörev Gücü (DMTF) gibi bir çok farklıkonsorsiyumlar da bulunmaktadır. DMTF masa üstübilgisayarlar ve diğer masa üstü ürünlerin geliştirilmesi, desteklenmesi ve bakımıkonularında çalışmalar yapmaktadır. Bu grup 1992 yılında bilgisayar sektöründe öndegelen firmalar tarafından kurulmuştur. Günümüzde DMTF bilgisayar sektöründe liderkonumundaki bir çok firmayıbünyesinde bulundurmaktadır.

Telekomünikasyon Enformasyon Teknolojisi Şebeke Mimarisi Konsorsiyumu (TINA-C)faaliyetlerine 1992 yılında başlamıştır. TINA-C telekomünikasyon şebeke operatörleri,telekomünikasyon hizmet sunucular, telekomünikasyon donanım ve yazılım üreticileri vetelekomünikasyon araştırma kurumlarının bir araya gelmesi ile kurulmuştur. NTT, Bellcore,ve British Telecom TINA-C’nin kurucu üyeleridir. TINA-C’nin esas amacı yenitelekomünikasyon şebeke bilgi altyapılarıve hizmetlerinin piyasaya sokma maliyetlerininbir çok oyuncu ve bir çok üretici bulunan bir ortamda azaltılmasıdır. Ayrıca Bellcore gibitelekomünikasyon standardizasyonu ile etkin olarak ilgilenen kurumlar da vardır.Bellcore’un geçmişinden ötürü, ABD’deki bir çok Bell şirketi Bellcore belgelerini takipetmektedir. Bu noktada bir uyarıbildirimi ve bazıaçıklamaların yapılmasıuygun olabilir.Yukarıda belirtilen standart kurumları, konsorsiyumlar ve endüstri gruplarına ek olarakişleri standartlara dayalı olan bir çok farklı organizasyon, konsorsiyum ve kurumbulunmaktadır. Bu kurumların yapmışolduğu işlerden burada bahsedilmeyecektir. Bir çokdurumda bazıkonsorsiyumların gerçekleştirdiği işler TMN arenasında uzun vadede önemliölçüde etkili olmaktadır. Bunun dışında sektör bazında oluşturulan bazıkurumlar vekonsorsiyumlar kısa süreli olarak varlıklarınısürdürdüklerinden ötürü telekomünikasyonendüstrisi üzerinde etkili olamamışlardır. Bazıdurumlarda mülkiyet standartlarıda “sektörstandartları” olarak adlandırılmıştır. Bu faktörler dikkate alındığında bu tür bir çokkonsorsiyum ve kurumu birlikte dışlamayıtercih ediyoruz. Sadece mutlak düzeyde önemliolan yerlerde bu tür kurumlara atıfta bulunulmuştur.

Şebeke Yönetimi, Sistemler Yönetimi, ve TMN

Şebeke yönetiminde tek bir terminoloji kullanılmamakla birlikte farklıüreticiler vestandart kurumları benzer etkinlikler için farklıterimler kullanmaktadırlar. Internetarenasında, şebeke yönetim terimi son derece yaygın olarak kullanılmaktadır. Elektrik veElektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE) şebeke yönetimini bağımsız olarak kendisinindüzey yönetimi için yayınladığıstandartlar için kullanmaktadır. OSI ve IBM sistemleryönetimi terimini bu durumlar için kullanmaktadır. Bir çok şebeke yönetim fonksiyonuTMN kapsamında yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında şebeke yönetimi ve TMN’in ikiside şebekeler ve hizmetler yönetimi anlamına gelmektedir. Bununla birlikte TMN’demüşterilere sunulan telekomünikasyon şebekeleri, ekipman ve hizmetler üzerindeodaklanılır. Ayrıca TMN dünyasında standart kurumlarının etkisi daha fazladır ve telefonoperatörleri katıulusal ve uluslar arasıdüzenlemelere uymak zorundadır. Bu nedenle bir



www.ttgint.com

çok TMN aracıbelirli bir standart türüne bir şekilde yada bir diğerine uygun olmalıdır.Burada “bir şekilde” hızlıbir biçimde gelişen mobil iletişim arenasında ABD’deki bir çoküreticinin kendisine ait protokollere sahip olmalarından ötürü kullanılmıştır. ABD’deki bazıfirmalar Bellcore belgelerini takip ederken bir çok Avrupa ülkesinde GSM standartlarıtakipedilmektedir. Telekomünikasyon sektöründe, son kullanıcıkonfigürasyonlarıve hizmetleride TMN’e dahil edilmiştir. Bu nedenle hizmet ve kaynak tedariki gibi veri iletişim şebekeyönetiminde bulunmayan terimler ortaya çıkmaktadır.

Sistemler Yönetimi Fonksiyonel Alanları

OSI sistemler yönetimi arenasında, sistemler yönetimi fonksiyonel alanları-SYFA(SMFA’lar) çok sık kullanılan bir terimdir. Genel sistemler yönetimi fonksiyonu birbirindenkolayca ayırt edilebilen daha küçük şebeke yönetim fonksiyonlarına ayrılmıştır. Sistemleryönetimi fonksiyonlarının bu şekilde SMFA’lara ayrılmasıOSI tarafından gerçekleştirilir.SMFA’lar konfigürasyon yönetimi, hata yönetimi, performans yönetimi, üçrenlendirmeyönetimi ve güvenlik yönetimidir. Bu SMFA’lardan her birinin ne anlama geldiğine birbakalım.

Konfigürasyon yönetimi hatalıolanlar da dahil olmak üzere kaynakların yerleştirilmesi içinkullanılır ve kaynakların ve bunlara ait detayların kaydıtutulur. Konfigürasyon yönetimiöncelikli olarak sistem ve hizmetleri çalışır durumda tutmak için destek hizmetleri sunar.Konfigürasyon yönetimi ile ne anlatılmak istendiğinin açıkça belirtilmesi gerekir. Bazıdurumlarda bu terim ekipman konfigürasyonu ile eşanlamlıkullanılmaktadır. Sistemleryönetiminde ve TMN’de konfigürasyon yönetimi ekipman konfigürasyonundan farklıdır.

Konfigürasyon yönetimi görüntü yönetimi, topoloji yönetimi, parametre yönetimi, yazılımyönetimi, envanter yönetimi ve tedariki gibi alanlarıkapsar.

Hata yönetim öncelikli olarak telekomünikasyon şebekesi ve çevre cihazlarındaki sıra dışıçalışmanın tespiti, analiz edilerek izolasyonu ve bunların düzeltilmesi üzerinde durur. Butür sıra dışıçalışma davranışlarıarasında hizmet kalitesinin düşmesi yada hata durumlarıda dahil edilebilir. Etkin bir hata yönetimi bu tür hataların veri tabanına kaydedilmesinigerektirebilir. Genel olarak hata yönetimi problem raporlama ve tespiti, problem teşhisi,problem düzeltme ve problem takibi gibi alanlarıkapsar.

Hata Kartıveya Numarası(Trouble Ticket) uygulamasıproblem takibinde yaygın olarakkullanılan uygulamalardan biridir.

Performans yönetimi performans verilerinin toplanması, performans verilerinin analizedilmesi, problemlerin rapor edilmesi ve performans verilerinin gösterimi vebiçimlendirilmesi gibi alanlarıkapsar.

Performans yönetimi aynızamanda kaynakların etkinlik davranışıve değerlendirilmesi ilede bağlantılıdır.



www.ttgint.com

Ücretlendirme yönetimi kaynakların kullanımı, verilerin kontrollü toplanması ve bukaynakların kullanımıile ilgili ücretlendirme gibi alanlarıkapsar. Kaynakların kullanımıiçinücretlendirme işlemi aynızamanda faturalandırma olarak da adlandırılmaktadır.

Güvenlik yönetim fonksiyonlarıgüvenlik ihlallerinin tespit edilmesi; güvenlik ihlallerinintakip edilip raporlanması; ve güvenlikle-ilgili şifreleme, anahtar yönetimi ve erişim kontrolgibi hizmetlerin oluşturulması iptal edilmesi ve yürütülmesi gibi faaliyetleri kapsar.Sistemlerle ilgili şifre ve gizli anahtarların dağıtılması da güvenlik yönetiminingörevlerinden biridir.

TMN Yönetim Katmanları

Herhangi bir şey karmaşık bir hal aldığında, fonksiyonların parçalara ayrılmasıson derecenormal bir uygulamadır. Bilgisayar ve telekomünikasyon alanında bu katmanlara ayırarakgerçekleştirilmektedir. Aynıprosedür TMN için de uygulanmaktadır. Her bir katmanınkendine ait fonksiyonlarıve rollerinin yanısıra katmanların alt ve üst ile bağlantılarıiçinkurallar vardır. Üstteki bir katmanının kapsamıaşağıdakinden geniştir. Bu nedenleaşağıdaki katmanların belirli fonksiyonlarıyerine getirirken üstteki katmanlar artandüzeyde daha fazla bir grup fonksiyondan sorumludur. FarklıTMN katmanlarıiçin yönetimfonksiyonel katmanlarıterimi kullanılmış. TMN fonksiyonel katmanlarışunlardır (Şekil 1-1):

İşYönetim Katmanı(BML- Business management layer)



www.ttgint.com

Hizmet Yönetim Katmanı(SML- Service management layer) Şebeke Yönetim Katmanı(NML- Network management layer) Şebeke Element Yönetim Katmanı(NEML- Network element management layer) Şebeke Element Katmanı(NEL- Network element layer)

TMN fonksiyonlarının yukarıda belirtilen şekilde parçalara ayrılması adım ve adımuygulamayıkolaylaştırır. Her bir katmanın rol ve fonksiyonunu yukarıdan aşağıyainceleyelim.

İşYönetim KatmanıŞebeke Planlama -İYKŞP, operatörler arasındaki anlaşma ve stratejikplanlama gibi yönetici-düzeyindeki faaliyetlerle ilgilenmektedir. İYKŞP-BML en üstte yeralan katman olduğu için kurum düzeyindeki yönetimden sorumludur. İYKŞP-BMLfonksiyonlarının genel hedeflerin belirlenmesi ve takibi konusundaki işleri detaylarınuygulanmasından daha fazladır. İYKŞP-BML katman fonksiyonlarınıgerçekleştirmek içinİYKŞP-BML diğer TMN yönetim katmanlarıile etkileşim içersinde olmalıdır.

Hizmet Yönetim Katmanımüşteri ara yüzünü sağlar. HYK-SML hizmet tedariki; yenihesaplar açma; hesap kapama; faturalandırma ile ilgili olanlar da dahil müşterişikayetlerine çözüm bulma,; hata raporlama; ve Hizmet Kalitesi ile ilgili verilerin (QoS)tutulmasıgibi işleri gerçekleştirir.

Yönetim KatmanıBusiness

Management Layer

Hizmet KatmanıService

Management Layer

Şebeke KatmanıNetwork

Management Layer

Şebeke KatmanıNetwork

Management Layer

Şebeke katmanıNetworkElement Layer



www.ttgint.com

HYK-SML katman fonksiyonlarıfiziksel kimliklerin yönetimini içermez.

Şebeke Yönetim Katmanı-ŞYK tüm şebekenin yönetimi ile ilgilenir. Şebekenin uçtan ucabir görüntüsünü sunar. HYK-NML verileri daha aşağıda bulunanaŞebeke Element YönetimKatmanı-ŞEYK-NEML’den alır ve verileri sentez ederek anlamlıtoplam -şebeke-düzeygörüşleri oluşturur. HYK-NML standart ara yüzler kullanarak diğer katmanlarla iletişimkurar. Bu katman İşletim Sistemi-İS (OS) fonksiyonlarına tekabül eder. ŞEYK-NEML’imüdüre karşılık geliyor kabul edersek, HYK-NML katmanımüdürün müdürü olarakgörülebilir.

Şebeke Element Yönetim Katmanı- ŞEYK örneğin bir kablo merkezine bağlı birtelekomünikasyon şebekesiıgibi bir alt şebeke işinin yönetimi için kullanılır. Bu katmanda,katmanda bulunan şebeke elementlerinden gelen veriler analiz edilerek anlamlıbirbiçimde yorumlanarak alt şebeke takip ve kontrol edilir. Herhangi bir alt şebeke genelşebekenin bir alt kümesi olduğundan, ilgili veriler tüm şebekedekii görüşleri entegrasyonuiçin HYK -NML uygulamalarına aktarılır. Bazıdurumlarda ŞEYK-NEML Element Yöneticisiolarak da adlandırılmaktadır. ŞEYK-NEML, HYK-NML ve Şebeke elemanları-ŞE-NE’lerarasında bir geçişkatmanıdır. Eğer çok sayıda şebeke yönetim fonksiyonlarıŞEYK-NEMLüzerinde yoğunlaşırsa, HYK-NML’den beklenen fonksiyonellik bağıl olarak azalacaktır. Bunedenle şebeke yönetiminin makul bir biçimde ŞEYK-NEML ve HYK-NML arasındapaylaşılmasıgerekir. Şebeke element katmanı-ŞEK-NEL TMN için anahtardır. Bir aracıgibihareket eder. Bu yazılım yada donanım bileşeni yönetilmesi gereken fiziksel kimliklerdebulunmaktadır. ŞEK-NEL fonksiyonlarından bazılı performans verilerinin toplaması,kendinden teşhis, alarm takibi ve alarm verilerinin toplanması, trafik verilerinintoplanması, adres çevirimi, protokol dönüşümü, verilerin dönüşümü, ve verilerin analizidir.Bu nedenle TMN fonksiyonlarıyukarıda belirtilen şekilde beş katmana bölünmüşolupuygulamalarda metinsel tarz bölünmeler takip edilmeyebilir. Ayrıca telekomünikasyonşebekelerinde giderek artan yeni taleplerden ötürü, yeni fonksiyonlar dikkatliceuygulanmalıve gerçekçi bir uygulama bakışaçısıizlenmelidir.

Özet

Bu girişbölümünde makalenin kalan kısmıhakkında genel bilgiler verilmiştir. Bu nedenleTMN’nin ne olduğu ve TMN’nin neden telekomünikasyon endüstrisinde önemli olduğuüzerinde durduk. TMN telekomünikasyon endüstrisinde kesin ve net olarak tanımlanmışbir terim olmadığıiçin TMN’nin gerçekte ne olduğunu ve TMN’in kapsamınıinceledik. Dahasonra TMN ile ilgili standardizasyon kurumlarından bahsettik. Bazıterimler gelecekbölümlerde sıklıkla kullanılacağından, yönetilen obje, yönetilen obje sınıfı, yönetimenformasyon modeli, müdür, aracı, ve farklıTMN katmanlarıgibi terimler bu başlangıçaşamasında tanımlanmıştır.



www.ttgint.com

TMN ve Telekomünikasyon Şebekeleri

Şekil 1-2’de TMN ve TMN tarafından yönetilen telekomünikasyon şebekesi arasındakiilişki gösterilmiştir,

TMN telekomünikasyon şebekeleri ve hizmetlerinin sunulması, kurulumu, sürdürülmesi,işletimi ve yönetimi için bir yönetim destek planısunar. TMN’in kapsamıOSI SMFA’larınsunulmasından daha geniştir. TMN mimarisi çok basit yada çok karmaşık olabilir. Örneğinçok az sayıda ekipmanıyöneten tek bir işletim sistemi (OS) yada Şekil 1-2’deki gibi dahafazla sayıda işletim sistemleri-OS’ler ve geniş karmaşık telekomünikasyon şebekeleriolabilir. Bir işletim sistemi-OS yöneticiye karşılık gelir; bu konuya daha detaylıolarakdeğineceğiz. Bir telekomünikasyon şebekesi analog, dijital, yada kablosuz iletim vedestek fonksiyonlarıiçin ekipmanlar gibi bir çok farklıbileşeni içerebilir. Bu ekipmansantral sistemleri, çoklayıcılar, sinyalleme terminalleri, ön uç işlemciler, dosya kontrolcihazları, dosya sunucular, baz istasyonları, ana çerçeveler, transmisyon ve benzeriolabilir.

TMN Mimarisi

TMN mimarisi farklıtelekomünikasyon şebeke bileşenlerinin işbirliği içersinden genelyönetimini tanımlar. TMN dizayn ve gelişiminin daha kolay olmasınısağlamak içinherhangi bir telekomünikasyon şebekesinin yönetimi daha kolay anlaşılabilen veyönetilebilen parçalara ayrılır. Bu farklıTMN bileşenleri daha sonra TMN bileşenleriarasından uygun bir koordinasyon ile toplam TMN fonksiyonelliğinde bir araya getirilir. Bukonu göz önünde bulundurulduğunda, TMN mimarisi genel olarak üç farklıbileşendenoluşur:



www.ttgint.com

Fonksiyonel mimari Fiziksel mimari Enformasyon mimarisi

Bunların her birini ayrıntılıolarak inceleyeceğiz.

Fonksiyonel Mimari

TMN fonksiyonel mimarisi bir TMN değer kümesini farklıfonksiyon bloklarına böler. TMNfonksiyonel mimarisindeki her bir fonksiyon bloğu belirli bir TMN yönetim fonksiyonunugerçekleştirir. Fonksiyon blokları duvarlarda kullanılan tuğlalara benzer. Fonksiyonbloklarını farklı şekillerde bir araya getirerek, en karmaşık düzeydeki TMNfonksiyonelliğini elde edebiliriz.

TMN Fonksiyon Blokları

Fonksiyon Bloklarının bazılarıŞekil 1-3’de de görülebileceği gibi TMN sınırlarının içindeyada dışında olabilir. Değişik Fonksiyon Blok türleri aşağıda verilmiştir:

İşletim Sistemleri Fonksiyonu-İSF (OSF- Operations systems function ):Telekomünikasyon şebeke ve TMN bileşeninin kendisi için yönetim ve planlamafonksiyonlarısunar. Dört OSF Fonksiyon Bloğu vardır—bunlar element OSF,şebeke OSF, hizmet OSF, ve işOSF—sırasıyla element yönetim katmanı, şebekeyönetim katmanı, hizmet yönetim katmanı, ve işyönetim katmanıfonksiyonlarınıdesteklemek için (Şekil 1-3). Burada herhangi bir OSF’nin daha üst yada düşükdüzeydeki OSF’lerden bir q3 referans noktasıile ayrıldığıgörülmektedir. Diğerdeğer kümelerindeki ortak bir OSF yada OSF’ler x referans noktaları ileayrılmışlardır.

Şebeke Element Fonksiyonu-ŞEF (NEF- Network element function): TMNtarafından takip ve kontrol edilir. Telekomünikasyon şebeke bileşenleri yönetimamaçlıbir yada daha fazla NEF Fonksiyon Bloklarıile temsil edilirler.

Çalışma İstasyonu Fonksiyonu-ÇİF (WSF- WorkStation function ): yönetimbilgilerinin insan kullanıcılar tarafından görülmesine imkan tanır. Bu yönetimverilerinin F ara yüz formatında G ara yüz formatına çevrilmesini de kapsar.

Aracılık Fonksiyonu-AF (MF- Mediation function): Fonksiyon Bloklarının farklıreferans noktalarıolduğunda yönetim bilgilerinin değişimi için bir tür geçişyolu



www.ttgint.com

MF Fonksiyon Bloklarıyönetim bilgilerini depolayabilir, değiştirebilir, yönlendirebilir, adresharitalamasınıgerçekleştirebilir, filtreleyebilir, eşik belirleyebilir ve yoğunlaştırabilir.

Q Adaptör Fonksiyonu QAF- (QAF): Yönetim bilgilerinin TMN referansıile TMNreferansıolmayan noktalar arasında çevrilmesini sağlar. Bu nedenle Şekil 1-3’deQAF’ın bir kısmıTMN sınırlarının dışındadır.1.3



www.ttgint.com

TMN Fonksiyonel Bileşenleri

Her bir fonksiyon bloğu fonksiyonel bileşenler içerir. Fonksiyonel bileşenler temel inşaattuğlalarıdır. Örneğin NEF fonksiyon bloğu NEF-MAF, DSF, DAF ve SF gruplandırılarak eldeedilir (her bir terimle ilgili açıklama için aşağıdaki tanım listesine bakınız).

Fonksiyonel bileşenleri olan OSF fonksiyon bloğuna başka bir örnek de Şekil 1-4’teverilmiştir. Farklıbazıfonksiyonel bileşenleri şunlardır:



www.ttgint.com

Yönetim Uygulama Fonksiyonu-YUF (MAF): Bir yada daha fazla yönetim hizmetleriiçin fonksiyonellik sağlar. MAF aynızamanda yönetim bilgilerini de içerir. Herhangibir MAF MF, OSF, NEF, ve QAF gibi TMN Fonksiyon Bloklarına destek için başka birTMN Fonksiyon Bloğuna dahil edildiğinde

Şekil 1-4

bunlar sırasıyla MF-MAF, OSF-MAF, NEF-MAF ve QAF-MAF olarak adlandırılır.

Aracılık Fonksiyonu Yönetim-AF uygulama fonksiyonu-AFUF (MF-MAF): FM’debulunur ve FM’in yönetim ve aracılık rollerini destekler.

İşletim Sistemleri Fonksiyonu-İSF—yönetim uygulama fonksiyonu-İSYUF (OSF-MAF): Basitten karmaşığa yönetim fonksiyonlarını destekler. OSF-MAF’lardabulunan yönetim fonksiyonlarından bazılarıalarm ilişkilendirme, sorun takibi,istatistik, performans analizi ve benzeri.



www.ttgint.com

Şebeke Element Fonksiyonu-ŞEF–yönetim uygulama fonksiyonu-ŞEYUF (NEF-MAF): NEF’te bulunur ve aracırolünü destekler.

Q Adaptör Fonksiyonu-QAF–yönetim uygulama fonksiyonu-YUF (QAF-YUF/QAF-MAF): QAF’te bulunur ve yönetici ve aracırollerini destekler.

Bilgi Dönüşüm Fonksiyonu (BDF-ICF): Bilgi modellerini bir biçimden diğerinedönüştürmek için mekanizmalar sunar. Bilgi modellerinin dönüşümüne gereksinimduyulduğundan MF ve QAF içersinde ICF gereklidir.

İşİstasyonu (İİ) Destek Fonksiyonu (İİDF/WSSF):İİF-WSF yönetim fonksiyonunungerçekleştirilmesi için gereklidir.

KullanıcıAra Yüzü Destek Fonksiyonu (KADF-UISF): Kullanıcıbilgisini TMN bilgimodeline aktarır yada bunun tam tersini gerçekleştirerek bilginin insan makine arayüzünde görüntülenebilir bir formatta gösterilmesini sağlar. İnsan-makine arayüzü bir İşİstasyonu ekranı, bir yazıcıyada başka bir cihaz olabilir.

Mesaj İletme Fonksiyonu (MİF-MCF): Yönetim bilgilerinin bir protokol kümesinikullanan çiftler arasından aktarılmasınısağlar (Şekil 1-5). Bu protokol kümesininbir OSI yedi- katman küme olmasıgerekmemektedir. MCF fiziksel ara yüzüneihtiyaç duyan tüm Fonksiyon Bloklarıiçin gereklidir. Bir MCF Şekil 1-5’teki gibi birVeri İletişim Fonksiyonuna (VİF-DCF) bağlanabilir ve temelde bir bilgi taşımamekanizmasısunar.

VİF-DCF: yönlendirme, kurma ve birlikte çalışma fonksiyonlarınısunar. DCF 1 den3’e kadar olan OSI katmanlarınıyada bunların eşdeğerlerini sunar. DCF kapasitesinoktadan noktaya linkler, Yerel Alan Şebekeleri (YAŞ-LAN’lar), geniş alanşebekeleri (GAŞ-WAN’lar), ve Dahili Çalışma Kanalları(DÇK-EOC’lar) olabilir.

Dizin Sistem Fonksiyonu (DSF-DSF): TMN için dizin desteğinin gerçekleştirilmesiiçin gereklidir. TMN’de kullanılan dizin ITU-T X.500 dizin belgesine (Referans 2.10)dayanmaktadır. Dizin hizmetlerinin farklıalanları için bir çok ITU-T tavsiyesiolduğu unutulmamalıdır. Bir dizin birleştirme detayları, uygulama bağlam detayları,güvenlik detayları, yönetilen objeler listesi, desteklenen yönetilen objeler ve bunungibi alanlarda ilişkilendirme yapabilecek sistemlerle ilgili bilgi içerir. Dizinler ayrıcadizinleri çalıştıracak olan giriş ekleme, giriş silme, giriş arama ve girişlerideğiştirme gibi fonksiyonlarıda içerir..

Dizin Erişim Fonksiyonu (DEF-DAF): Dizinlere girmek için gereklidir. OSF içingerekli olduğu gibi bazen dizin kullanıp kullanmadıklarına bağlıolarak WSF, MD,QAF, ve NEF için de gerekebilir.

Güvenlik Fonksiyonu (GF-SF): Fonksiyon Bloklarının güvenliği için gereklidir. Güvenlikhizmetleri kimlik doğrulama, erişim kontrolü, verilerin gizliliği, veri bütünlüğü vetanımama durumunun olmamasıdır. Bu güvenlik hizmetleri ile ilgili detaylar ITU-T X.800(Referans 2.11)’de verilmiştir.



www.ttgint.com

Şekil 1-5

Referans Noktaları. Kavramsal sınırlarla ayrılmış olan Fonksiyon Bloklarıreferansnoktalarıolarak adlandırılır (Şekil 1-2). Şekil 1-2’de görülebileceği gibi , q, f, x, g, ve mreferans noktalarıbulunmaktadır. İki tür q referans noktasıbulunmakta olup bunlar q3 veqx’tir. g ve m referans noktalarıTMN ve TMN dışısınırlarıbelirler.

Fiziksel Mimari

Fiziksel mimari fiziksel sistemler üzerindeki Fonksiyon Bloklarıve bunlar arasındaki arayüzlerin uygulanmasınıifade eder. Fonksiyon Bloklarının fiziksel sistemler üzerindekiuygulamalarıkarmaşık TMN sistemleri geliştirilebilecek bina bloklarıolarak düşünülebilir.Bina bloklarıarasında yönetim bilgilerinin değişimi için bu bina bloklarıbirbirine biriletişim yolu ile bağlanmalıve her bir bina bloğunun benzer bir ara yüzü ve iletişim yoluolmalıdır. Fiziksel mimari bileşenleri (Şekil 1-6) şunlardır:

İşletim sistemi (İS-OS/Operating System): Telekomünikasyon şebekelerininçalışma, yönetim, bakım ve sunulmasıile ilgili bilgi işemeyi destekler. İşletimsistemleri normal hayattaki yöneticilere benzer. Şekil 1-6’da sadece bir OSbulunmaktadır. Bir TMN sınırlarıiçersinde sadece bir OS bulunacağıgibi bir kuralyoktur: birbirine bağlıbirden fazla OS bulunabilir. Şu bir gerçektir ki TMN işyükügenişbir telekomünikasyon şebekesi için ağır olduğunda dağınık mimari gerekir.Bunun sonucunda da Şekil 1-1’de de görüldüğü gibi birden fazla OS, kullanılır.

Veri İletim Şebekesi (VİŞ-DCN/Data Communication Network): OS ile OS, OS ileNE, WS ile OS, ve WS ile NE arasında yönetim bilgilerinin değiştirilmesi içinkullanılan yönlendirme ve aktarım özellikleri vardır. DCN, DCF fonksiyonelbileşenini destekler ve sadece 1’den 3’e kadar OSI katmanlarıiçin destek sunar.ANSI T.210 (Referans 2.12) bir ÇıkışYolu Şebeke Elementini (ÇYŞE-GNE) bir DCNolarak tanımlar. Bir GNE de yönlendirme ve aktarma özelliklerine sahiptir. Buradaaktarma verilerin bir ağdan diğerine gönderilmesi anlamına gelir. Bu işlemdeherhangi bir veri format dönüşümü yapılmamaktadır. OSU protokol kümesinin



www.ttgint.com

destek katmanına göre köprüler, yönlendiriciler, yada şebeke röleleri aktarıcıolabilir. Örnek olarak tekrarlayıcılar bağlantısağlarken röleler bunu OSI fizikselkatmanında gerçekleştirir.

Şekil 1-6

Aktarım Device (AD-MD/Mediation Device): Bir röle yada çıkışyolu fonksiyonunugerçekleştirir. Herhangi bir MD, protokol dönüşümü, mesaj dönüşümü, sinyaldönüşümü, adres çevirimi ve yönlendirme gibi fonksiyonlarıiçeriri. MD’lerin ayrıcafonksiyonların gerçekleştirilmesi, bilgi işleme, verilerin depolanmasıve verilerinfiltrelenmesi gibi bilgi işleme fonksiyonlarınıgerçekleştirmesi gerekebilir.

İşİstasyonu (İİ-WS/WorkStation): Yönetim verilerine erişim için bir sisteminoperatörleri gibi insan kullanıcılara izin veren girişyada çıkışnoktası. Bu sistemlernormalde ana çerçeveler, Unix bazlıişistasyonlarıyada Windows NT kullanan IntelPC’ler gibi veri işleme sistemleridir. İnsan kullanıcıların MD’ler ve OS’lerden alınanyönetim verilerini yorumlayarak bu verileri raporlar aracılığıyla bilgisayarekranlarında sunmalarıgerekir..



www.ttgint.com

Şebeke Elementi (ŞE-NE/Network Element): Akıllıdır. Telekomünikasyonşebekelerinin bir parçasıolan NEF fonksiyonlarınıgerçekleştiren bir öğe, öğelergrubu yada bir telekomünikasyon ekipmanıNE olarak adlandırılır. NE’ler aracılarabenzer ve birer NEF fonksiyon bloğuna sahip olup Q ara yüzünü desteklerler. Birsonraki bölümde Q ara yüzlerini ele alacağız. NE’ler aynızamanda F ve X arayüzleri için de isteğe bağlıdestek sunabilirler. NE fonksiyonelliği mikro işlemcilerve yazılım tarafından gerçekleştirilir. TMN standartlarınıdesteklemeyebilen bırakıtNE’ler Q adaptörleri ile TMN ortamına bağlanırlar.

Q Adaptör (QA/Q Adaptor): TMN dışıverileri TMN veri formatına yada bunun tersiyönünde değişimi gerçekleştirirler. Örnek olarak TMN dışıveriler standart olmayancihazlardan TL1/MML mesajlarıolabilir. Bu TL1/MML mesajlarıCMIP verilerinedönüştürülür ve DCN’ye aktarılır. CMIP verilerinin benzer ancak ters yönde OS’denTL1 mesajlarına dönüştürülmesi TMN dışı ortam için uygun olup bu dagerçekleştirilmektedir.

Ara yüzler

Fonksiyonel mimarideki referans noktalarına bir göz attık.Bu referans noktalarıfizikselsistemlerde uygulandığında, ara yüzlere dönüşürler. İki yada daha fazla bina bloğuarasında alışverişi yapılacak olan yönetim bilgileri için bina bloklarıile benzer ara yüzlerarasında bir iletişim yolu olmasıgerekir. Bir ara yüz bir protokol süiti ve protokolüzerinden taşınan mesajlardan oluşur. Bu mesajlar bir bilgi modelinde tanımlananobjelerin yönetilmesi ile ilgili bilgileri içeren mekanizmalardır.

Q Ara yüzü. Q ara yüzü bir referans noktasında kullanılır. Bununla birlikte bir Q ara yüzüQ3 ara yüzü yada Qx ara yüzü olabilir. Q3 ARA YÜZÜ. Q3 ara yüzü TMN dünyasında çok sıkkullanılan bir ara yüzdür. Tam bir OSI yedi-katmanlıküme kullanır. ITU-T tavsiyelerindenQ.811 (Referans 2.2) ve Q.812 (Referans 2.3)’te atıfta bulunulan ara yüzleri kapsar.Q.811’de fiziksel ara yüzlerle ilgili detaylar, veri iletişim katmanıve şebeke katmanındanbahsedilirken Q.812 OSI kümesinin üst katmanlarıiçin standartlarıtanımlamaktadır. QxARA YÜZÜ. Bir çok durumda tam bir OSI yedi katmanlıkümeye gerek yoktur. Tam bir OSIyedi katmanlıkümeyi desteklemek için fazladan fazlaca masraf gerekmektedir. Budurumu ortadan kaldırmada Qx ara yüzü son derece faydalıdır. Bu nedenle NE’lerinyediden daha az tam OSI katmanlarıkullanmasımümkün olan durumlarda, Qx ara yüzüyeterlidir. Daha önce de gördüğümüz gibi Q3 ara yüzü tam yedi OSI katmanınıkullanmaktadır.

X Ara yüzü. X ara yüzü farklıTMN’lerdeki OS’leri birbirine bağlamak yada TMN’i diğerşebeke yönetim sistemlerine TMN-benzeri ara yüzleri ile bağlamak için kullanılır. OS’lerfarklıkonfigürasyonlar kullanarak bağlanabilir. X ara yüzü Şekil 1-7’de gösterilen işbirlikçiyönetim modelinde gösterildiği gibi OS’leri çiftler halinde bağlamak için kullanılabilir.OS’ler arasında Şekil 1-7’de gösterilen orak yönetim modelinde gösterildiği yöneticidenaracıya bir ilişki de olabilir. X ara yüzü diğer TMN’ler ile yönetim bilgilerinin alışverişinigerçekleştirirken protokol kümelerine ek olarak güvenlik gerekliliklerine de ihtiyaç duyar.



www.ttgint.com

Şekil 1-7

F Ara yüzü. F ara yüzü veri iletişim ağlarınıkullanarak İşİstasyonu OSF ve MF’lerarasındaki bağlantıile ilgili fonksiyonlarıdestekler. Kullanıcılar TMN verilerine F ara yüzüüzerinden ulaşırlar (Referans 2.5).

M Ara yüzü. M ara yüzü m referans noktasına tekabül eder. Bu TMN sınırlarının dışındayer almaktadır. M ara yüzü QAF ile TMN dışında yönetilen kimlikler yada TMNstandartlarına uymayan yönetilen kimlikler arasında bağlantıyısağlar.

G Ara yüzü. G ara yüzü g referans noktasına tekabül eder. G ara yüzü TMN’nin birparçasıolarak görülmemektedir. G ara yüzü bir İşİstasyonundaki insan kullanıcıarayüzüne erişim için kullanılır. Herhangi bir insan kullanıcıTMN bilgilerine G ara yüzüüzerinden erişebilir.



www.ttgint.com

Enformasyon Mimarisi

Enformasyon Mimarisi OSI sistemler yönetimi ve X.500 prensiplerinin TMN’ye nasıluygulanabileceğini açıklar. Enformasyon Mimarisi TMN tarafından yönetilecek olankaynakların yönetilen objeler (GDMO/ Guidelines for the Definition of Managed Objects )için tanımlarla ilgili kılavuzlar kullanılarak gerçekleştirilmesini ve Soyut Söz Dizimi bir(SSD.1-ASN.1/ abstract syntax notation 1)’i tanımlar. Enformasyon Mimarisi TMNçözümleri sunarken obje-merkezli bir yaklaşım izler. Yönetici ve aracılar yönetimprotokollerini kullanarak aracılar tarafından kontrol edilen kaynaklar hakkındaki yönetimbilgilerini alıp verirler. TMN’deki bu protokoller CMIP (Common Management InformationProtocol ) ’ye dayanmaktadır. Bununla birlikte bazıdurumlarda, yönetim bilgisinin alınıpverilmesi dosya transferi, erişim ve yönetim (FTAM/ File Transfer, Access, andManagement) protokolleri kullanılarak gerçekleştirilir.Yönetim bilgilerinin iki yönü vardır. Bunlardan biri yönetim bilgisinin nelerden oluştuğudur.Yönetilecek olan kaynaklar ve kaynaklar üzerinde gerçekleştirilebilecek yönetim işlemleribir yönetim bilgi modelinde yer alır. Bunlar uygulama-düzeyindeki etkinliklerdir. Yönetimbilgisinin bir diğer önemli yönü de b yönetim bilgisinin nasıl aktarıldığıdır. Yönetim bilgisitransferi DCF ve MCF’ler yardımıyla kümeler kullanılarak gerçekleştirilir.

Paylaşılan Yönetim Bilgisi

Yönetim Bilgisi açık bir sistemin diğer bir açık sistemde yönetim işlemlerinigerçekleştirmesi için gerekli olan yönetim bilgisi olarak tanımlanmaktadır. Bir yönetici vearacının iletişim kurabilmesi için yönetici ve acente ortak bir yönetim bilgi gövdesinipaylaşmalıdır. Bu ortak yönetim Bilgisi Paylaşılan Yönetim(BPY) bilgisi (BPY-SMK/SharedManagement Knowledge) olarak da bilinmektedir. Bu iki insanın birbiri ile iletişimkurabilme kabiliyeti ile aynıdır. Bunun gerçekleşebilmesi için dil yada ilgi alanlarıgibiortak noktaların olmasıgerekir. Paylaşılan yönetim bilgisi aşağıdakileri de kapsar:

Uygulama bağlamıgibi protokol bilgisi

TMN Fonksiyon Bloklarıgibi fonksiyon bilgileri

Yönetilen obje sınıflarıyada yönetilen obje durumlarıgibi yönetilen obje bilgisi

Desteklenen fonksiyonlarla ilgili sınırlamalar ve fonksiyonlar ile yönetilen objelerarasındaki ilişkiler.

Benzer isim sınflandırması.

Yönetim bilgisi iki sistem arasında transfer edilmeden önce benzer isin sınırlamalarıSMKiçin de oluşturulmalıdır. Bazıdurumlarda bunun için birbiri ile iletişim içersinde bulunan ikisistem arasında görüşme yapılmasıgerekebilir. Birbirine bağlısistemler arasındaki SMKfarklıolabilir (Şekil 1-8). Örneğin A sistemindeki yönetici ile B sistemindeki aracıarasındafarklıbir tür SMK bulunurken, B sistemindeki yönetici ile C sistemindeki acente arasındakiSMK tamamen farklıolabilir. Bununla birlikte B sistemindeki aracıve yönetici arasındakiyönetim protokolleri tamamen dahili bir meselidir.



www.ttgint.com

Şekil 1-8



www.ttgint.com

İYB&T (İşletme, Yönetim, Bakım, ve Tedarik)

OAM&P (operations, administration, maintenance, and provisioning)

İYB&T-OAM&P Referans 2.12’de açıklanmıştır. OAM&P kategorileri Şekil 1-9’dagösterilmiştir. OAM&P’nin daha iyi anlaşılabilmesi için OAM&P OSI sistemler yönetimifonksiyonlarına göre haritalandırılmıştır (Şekil 1-9). Şimdi her bir OAM&P kategorisiniayrıntılıolarak inceleyeceğiz.

İşletme-Operasyonlar telekomünikasyon hizmetlerinin son kullanıcıyada aboneleresunulmasıile ilgili faaliyetlerdir. Operasyonlar trafik yönetimi ve faturalandırmayıdakapsar. Ücretlendirme yönetiminin faturalamanın da ötesinde fonksiyonları içerdiğiunutulmamalıdır. Benzer şekilde performans yönetimi de trafik yönetiminin ötesinde birçok farklıfonksiyonu içerir.Yönetimi hizmetlerin müşteri yada aboneler etkin bir biçimde sunulmasıve hizmetgereklilikleri kalitesinin sağlanmasıiçin gerekli olan fonksiyonlarıifade eder. Yönetimtrafik yönetimi ve şebeke Yönetimini de kapsar. Şekil 1-8’de de görülebileceği gibi trafikyönetimi ve şebeke yönetimi OSI performans yönetiminin bir parçasıdır.

Bakım faaliyetleri hataların tespiti, hataların yerinin belirlenmesi ve hataların giderilerekbirimin belirli bir duruma geri getirilmesinden ibarettir. Bakım düzeltici bakım ve koruyucubakım

Şekil 1-9’da



www.ttgint.com

olmak üzere alt gruplara ayrılabilir. Düzeltici bakım oluşan herhangi bir arıza sonrasındanormal operasyonlara geri dönmek için yapılan bakım faaliyetleridir. Diğer taraftankoruyucu bakım olasıhatalarıortaya çıkmadan önce önlemek ve takip için kullanılanprosedürlerdir. Koruyucu bakımın amacıhataların en aza indirilmesidir. Koruyucu bakımyapılmasına rağmen hatalar engellenemeyebilir ve bu durumda düzeltici bakım devreyegirer. Bakım Şekil 1-9’da gösterilen fonksiyonlarıiçerir.

Tedarik telekomünikasyon hizmetleri için farklı telekomünikasyon kaynaklarınınkullanılabilir hale getirilmesi için gerçekleştirilen yönetim faaliyetleridir. Tedarik kaynaktedariki ve hizmet tedarikinden oluşur. Kaynak tedariki kaynakların son kullanıcılarınhizmet taleplerini karşılayacak biçimde kullanılmasıanlamına gelir. Hizmet tedariki hizmetve özelliklerin son kullanıcılara zamanında sunulmasıile ilgili faaliyetlerdir.

MŞY-CNM/ Customer Network Management

Bir telekomünikasyon şebekesinin harici kullanıcılarına şebekeyi belirli bir ölçüde kontroletme görüntüleme imkanısunulabilir. Bu özellik Müşteri Şebeke Yönetimi (MŞY-CNM) ilesağlanabilir. Telekomünikasyon hizmetlerinin küreselleşmesi ile hizmet sunuculardaki arayüzler maliyet ve müşteriler tarafından kolayca kullanılabilmesi açısından birbirinin aynıolmalıdır. Ayrıca bu ortak müşteri ara yüzlerinin ülkeler içersinde ve uluslar arasıdüzeydede aynıolmasıda son derece önemlidir. Bu nedenle CNM’deki mevcut standartlarüzerinde yoğunlaşmak gerekir. Uluslar arası düzeyde ITU-T standartlarının yerinegeçebilecek başka bir standart bulunmamaktadır. Bu önemli nokta mercek altındaalınarak CNM ile ilgili ITU-T standartlarına bir göz atalım. Bununla birlikte CNM X.160(Referans 2.6), X.161 (Referans 2.7), X.162 (Referans 2.8), ve X.163 (Referans 2.9)’tekiITU-T standartlarının genel veri ağları(PDN’ler) için özel olarak tasarlandığınıunutmamakgerekir. Ayrıca bu standartlar bazıdeğişiklikler yapılarak diğer şebeke teknolojilerineuygulanmak için yeterince jeneriktir. CNM kümesi TMN dışıortamdadır ve son derecegenişbir konudur. Bu nedenle CNM üzerinde kapsamlıdurmayıp sadece genel bir bakışsunacağız. CNM ile ilgili ITU-T tanımınıtamamlamak için CNM ile ilgili ANSI standartlarınadaha üst bir düzeyden bakacağız. CNM müşteriler ve şebeke hizmet sunucular arasındasunulan hizmetlerle ilgili yönetim bilgi alış verişini tanımlar. Bu müşteriler şebekehizmetlerine abone olanlar yada genel şebekenin belirli bir kısmınıyöneten özel şebekeyöneticileri olabilirler. CNM’de kullanılan yönetim bilgisi hizmet sunucular tarafındanşebekelerin yönetmek için kullanılan normal yönetim bilgisinden daha sınırlıdır.Müşterilere sunulan CNM bilgisi daha çok hizmet tedariki ile ilgilidir.



www.ttgint.com

MŞY (CNM) Fonksiyonel Mimarisi

CNM fonksiyonel mimarisi Şekil 1-10’da gösterilmiştir. CNM fonksiyonu ile müşterininyönetim fonksiyonu arasındaki sınır CNM referans noktasıdır. CNM referans noktasıXreferans noktasına haritalanabilir. Bu makalenin önceki bölümlerinde X referansnoktasından bahsetmiştik. CNM fonksiyonu OS fonksiyonu ile aynıdır. CNM fonksiyonuaşağıdaki Fonksiyon Bloklarınıiçerir:

MŞY bilgisi (CNM information): Hizmet yönetimi ile ilgili bilgileri içerir ve bir müşterilereşebeke hizmetleri ile ilgili görüşsunar.

Erişim kontrol (Access control): Şebeke tarafından yetkili müşterilere sunulan hizmetlereerişimde sınırlamalar yapmak için kullanılır.

MŞY uygulama (CNM application): Aracıolarak çalışır ve CNM hizmetlerini uygular.

Şekil 1-10



www.ttgint.com

Haritalama (Mapping): Müşteriyle ilgili yönetim bilgisi sunar. Daha önce de belirtildiği gibimüşteriyle ilgili yönetim bilgisi hizmet sunucunun kullandığıyönetim bilgisinin bir altkümesidir.

CNM Fiziksel Mimarisi ve Ara yüzleri

Şekil 1-11’de CNM fiziksel mimarisi açıklanmıştır. Şekilde de gösterildiği gibi müşterilerinyönetim sistemi ile hizmet sunucunun CNM sistemi arasında ya CMIP (CNMc) ara yüzükullanan bir müşteri şebeke yönetimi yada EVD -EDI /Electronic Data İnterchange (CNMe)ara yüzü kullanan bir müşteri şebeke yönetimi olabilir. CMIP protokolleri kullanan CNMcara yüzü kullanır ve interaktif ve gerçek zamanlıizleme uygulamalarının takibi içinfaydalıdır. CNMc ara yüzü gerçek zamanlı/senkronize olmayan bir bildirim, obje merkezlidestek ve OSI sistemler yönetimi yazılımınıseçme özelliklerine sahiptir.

Şekil 1-11

CNMc ara yüzündeki yönetim bilgisi de dahil daha fazla bilgi için bakınız Referans 2.8.CNMe ara yüzü Elektronik Verileri Değişimi (EVD-EDI) mesajlarınıMesaj GöndermeHizmetleri (MGH-MHS/ Message Handling Services) ile birlikte bir destekleme protokolüolarak kullanır. CNMe ara yüzü bir müşteri ile hizmet sunucu arasında anlaşmayükümlülüğü gibi gerekliliklerden ötürü alınıp verilen verilerin denetlenmesi gerektiğidurumlar için son derece faydalıdır. EDI mesajlarıISO 9735, Yönetim, Ticaret ve Nakliyeiçin Elektronik Veri Değişimi (EDIFACT/ Electronic Data Interchange for Administration,Commerce, and Transport)—Uygulama Düzeyi Söz Dizimi Kurallarında tanımlanmıştır.



www.ttgint.com

MHS ITU-T Tavsiyesi F.400/X.400, Mesaj Gönderme Hizmetleri: Mesaj Gönderme Sistemive Hizmet Genel bakıştan ibarettir. CNMe ara yüzü müşterilerin yönetim sistemi ile hizmetsunucunun CNM sistemi arasında iletişim için depolama ve gönderme bilgisini kullanır.CNMe ara yüzü mesajların tamponlanmasına, posta kutularının kullanılmasına ve iletişimhatalarına karşıkorunmaya imkan tanır. Posta kutularının kullanılmasıCNM müşterisi ilehizmet sunucusu arasında herhangi bir ilişki kurulmasına ihtiyaç olmamasından ötürüavantajlıdır. CNMe ara yüzü hakkında daha fazla bilgi için X.163 (Referans 2.9)’a bakınız.CNMe ara yüzü üzerinden geçen yönetim bilgisi X.163’te de tanımlanmıştır.Hizmet sunucular ile yönetim bilgisi değişimi için ara yüz arasında şebekeden şebekeyeyönetim (ŞŞY-NNM/ Network-to-Network Management) yer almaktadır. NNM ara yüzüstandart değildir. Hizmet sunucular yönetim bilgisinin NNM ara yüzü üzerinde değişimiiçin kendi protokollerini seçebilirler. Şekil 1-11’de iki CNM hizmet sunucu hizmetmüşterilerin yönetim sistemi görülmektedir. Genelde bir müşteri yönetim sistemi bir CNMhizmet sunucudan hizmet alır. İki hizmet sunucunun dahil edilmesi ile ilgili güdülemeNNM ara yüzünün açıklanmasıdır.Şekil 1-11’de müşterilerin yönetim sistemi yönetici rol faaliyetlerini gerçekleştirir vemüşteriye ait alana yerleştirilmiştir. Hizmet sunucunun CNM sistemi aracırolünü destekler.Yönetici ve acente arasında bir yada daha fazla ilişki olabileceğine dikkat edin.

MŞY Yönetim Hizmetleri

MŞY-CNM yönetim hizmetleri müşterilere hizmet sunucular tarafından CNM ara yüzleriüzerinden sunulur. CNM yönetim hizmetleri TMN yönetim hizmetlerinin bir alt kümesidir.Daha önce gördüğümüz gibi CNM ara yüzleri CNMc yada CNMe olabilir. CNM yönetimhizmetleri aşağıdaki şekilde gruplandırılabilir:

Hata yönetimi (Fault management): alarm bildirim hizmeti, hata geçmişi hizmeti,sorun raporlama hizmeti, döngü oluşturma hizmeti, ana bilgisayar test hizmeti veprotokol takip hizmetini içerir.

Üçretlendirme yönetim (Accounting management): faturalama hizmet, detaylıhesap hizmeti, kota kontrol hizmeti ve gerçek zamanlıücretlendirme bilgisihizmetini içerir.

Konfigürasyon yönetimi (Configuration management): konfigürasyon talep hizmeti,yeniden konfigürasyon hizmeti, sipariş hizmeti, iptal hizmeti, sistematik aramayönlendirme hizmeti ve envanter talep hizmetini içerir.

Performans yönetimi (Performance management): trafik bilgisi hizmeti, hizmetbilgisi kalitesi hizmeti ve ağstatik hizmetini içerir.

Güvenlik yönetimi (Security management): şifre değiştirme, hizmet ve erişimhaklarının tanımlanmasıhizmeti ile ilgilidir.

CNM destekleme hizmetleri (CNM supporting services): Hizmet istek fonksiyonunugerçekleştirir. Hizmet istek fonksiyonu bir müşteri yönetim sisteminin hizmettedariki talebinde bulunmasına yada hizmet sunucu tarafından kullanılabilmesineimkan tanır.



www.ttgint.com

FarklıCNM yönetim hizmetlerine kısaca bir göz attık; bu konuda daha faza bilgi içinbakınız X.161 (Referans 2.7).

ANSI-TabanlıCNM

CNM Müşteriler telekomünikasyon hizmetindeki şebeke yöneticileridir. CNM’in OSIsistemler yönetimi fonksiyonlarına haritalamasıŞekil 1-12’de gösterilmiş olup buradagösterilen CNM bileşenleri:

Konfigürasyon yönetimi: telekomünikasyon hizmetlerini sunarken kullanılan ağlarve ekipman için uygulanır. Konfigürasyon yönetimi aşağıdaki fonksiyonkategorilerini de kapsar:

o Hizmet kurma: Bir hizmet siparişinin alınması, hizmet siparişin başlatılması,hizmet siparişdurumunun kontrol edilmesi, hizmet siparişinin değiştirilmesi,bir hizmet siparişinin iptal edilmesi ve ortak referanslıhizmet siparişleri gibihizmet siparişi ile ilgili faaliyetlerle ilgilenir. .

o Hizmet yeniden konfigürasyonu: Centrex içersinde bir dizin yakalama grubu(DHNG) üyesinin ekleme yada silinmesi gibi görevlendirmelerdedeğişiklikler yapma yada yeniden düzenlemelerle ilgilidir.

o Hizmet bilgisi: Sunulan hizmetlerle ilgili devre ve telefon numaralarınınlistelenmesi ile ilgilidir. Ayrıca, ağkaynaklarının kullanılabilirliği, kaynaklarınkapasitesi vb. planlama amaçlarıiçin bilgi edinme becerisini sağlar.

Şekil 1-12



www.ttgint.com

Performans Yönetimi (PY): Aşağıdakilerden oluşmaktadır:

• Trafik Ölçüm Raporlama Özelliği: Çizelge ve rapor oluşturma, silme vedeğiştirme becerisi ile ilgilidir.

• Performans Takip Özelliği: Şebeke kaynaklarının durumunu öğrenip bunudeğerlendirebilme özelliğini ifade eder. Performans takip özelliği gerçek zamanlıperformans takibi ve gerçek zamanlıperformans takibi için değişim kriterleri ilekütük kaydıperformans verileri, performans verilerinin geri kazanılması veperformans verileri kütük kayıt kriterlerinin değiştirilmesini de içerir.

Hata yönetimi: aşağıdakileri de içermektedir:

• Alarm Gözetleme: Alarm raporlama, alarm kayıtlarının tutulması, kayıt altınaalınan alarmların yeniden gözden geçirilmesi, alarm kayıt tutmada değişiklikler veperformans azaltma ile ilgili diğer faaliyetlerle ilgilidir.

• Test Etme: kaynakların test edilmesi ve hataların izolesi ile ilgili faaliyetler grubuile ilgilenmektedir. Bu faaliyetlerden bazılarıtestlerin çizelgesinin belirlenmesi,kaynakların test edilmesi, testlerin iptali ve testlerle ilgili raporlarla ilgiliparametrelerde değişiklik yapılmasıdır.

• Sorun Yönetimi: Sorun biletleri ile ilgili faaliyetlerle ilgilidir. Bu faaliyetler sorunagirme, sorun durumunun takibi (trouble tickets), sorun bilgisinin iptali ve farklıtürde sorun raporlarınıalmayıda kapsar.

Ücretlendirme Yönetimi: Faturalama bilgisi, fatura ödeme, kullanım verileri vefaturalama farklılıklarının giderilmesi ile faturalama ile ilgili diğer faaliyetlerleilgilenir.

Güvenlik Yönetimi: Güvenlik denetim tatbikatlarıve alarmların, erişim güvenlik venormal duruma dönüşönlemlerinin yönetimi ile ilgilidir.

Uyumluluk

Uyumluluk ortak çalışabilme için son derece önemlidir. Ortak çalışılabilirlik için protokoller,verilerin formatlarıve uygulama ortamlarıbirbirine benzer olmalıve bu şekilde farklıplatformlarda geliştirilen uygulamalar birlikte çalışabilmelidir. Bir üretici tarafındangeliştirilen bir uygulama farklı bir üreticinin benzer bir uygulaması ile birlikteçalışabilmelidir. Örneğin iki elektronik posta sistemi bu sistemlerin hangi üretici tarafındangeliştirildiğine bakılmaksızın birlikte çalışabilmelidir.



www.ttgint.com

Mümkün olduğu ölçüde standartlar uygulama konusunda ayrıntılara girmezler; ayrıca bazıalanlarda standartlar bulunmamakta yada tam değildir. Bunun sonucu olarak dauygulamada bazı varsayımların yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte bu türvarsayımlar uyumlu olmayan uygulamalar doğurabilmektedir. Bu sorunu gidermek içinherhangi bir uygulamanın standartlara uygun olup olmadığıaçık ve net olarak belirtilmelive kontrol edilmelidir. Bir standardın ITU-T tavsiyeleri gibi standartlarda belirtilenözelliklere gerçekten uyup uymadığınıkontrol etmek uyumluluk testi ile gerçekleştirilir.Uyumluluk testinin en önemli yönlerinden birisi de uygulamanın bir durumlar kümesi vebu durumlar arasında geçişler olarak tanımlanmasıdır; bu şekilde protokol özellikleri veuygulamalarısonlu durumda makineler (FSM’ler). olarak modellenebilir. Uyumluluktestlerinin nasıl gerçekleştirileceğine dair ITU-T tavsiyeleri bulunmaktadır. Bunlara ekolarak bir çok protokol özelliğinin sadece uyumluluğa ayrılmışkısımlarıbulunmaktadır. Bunedenle ortak çalışılabilirlik önemli olduğunda, kapsamlı uyumluluk testleriningerçekleştirilmesi gerekir. Uyumluluk çok genişbir konudur. Bir çok standart belgesindeve kitabında uyumluluğa ayrılmışözel bölümler bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için bubelge ve kitaplara başvurunuz

Özet

Bu bölümde TMN’in temel tanımlarıaçıklanmıştır. Farklıtürdeki TMN mimarilerini özelliklede fonksiyonel mimari, fiziksel mimari ve enformasyon mimarisini inceledik. Bunlara ekolarak ara yüzler ve bununla yakından ilgili olan referans noktalarıhakkında da bilgiverilmiştir. Ayrıca OAM&P’nin farklıbileşenleri de tanımlanmıştır. Bu açıklamalar genelolarak ANSI standartlarına dayandırılmıştır. TMN'Deki kullanıcıara yüzlerinin incelenmesison derece önemlidir. Bu açıdan bakıldığında müşteri şebeke yönetimi (CNM) üzerindeoldukça az durulmuştur. Bu bölümde üzerinde durulan genel veri şebekelerdeki CNMasverileri şebekeleri kullanılarak bu SDH, ISDN, ve ATM gibi protokoller üzerine kurulutelekomünikasyon şebekeleri için geliştirilebilir. Ortak çalışılabilirlik bakış açısındanuyumluluk önemli bir konudur. Bu nedenle uyumlulukla ilgili kısa bir tanımıda bu bölümedahil ettik.



www.ttgint.com

TMN Yönetim Hizmetleri ve TMN Fonksiyonları

Giriş

Veri iletişimi ve telekomünikasyonla ilgili şebeke yönetiminde bazıtemel farklılıklar sözkonusudur. Telekomünikasyonda şebeke yönetiminin kapsamıdaha geniş ve oldukçafarklıdır. Bazıönemli farklılıklar tedarik, alarm gözetleme ve trafik yönetimi ile ilgikullanıcıaktivitelerinde görülmektedir. Bu kısmen telekomünikasyon sektöründeki sıkıyasal düzenlemelerden kaynaklanmaktadır. Bunun sonucu olarak TMN için daha fazlaşebeke yönetim fonksiyonelliği gerekmektedir. M.3000-serisi belgeler temel TMNbelgeleridir. Bu belgeler farklıTMN mimarilerini, ara yüzleri, yönetim hizmetlerini vefonksiyonlarıtanımlarlar. Daha önce TMN mimarisi ve ara yüzleri üzerinde durmuştuk; bubölümdeyse farklıTMN yönetim hizmetleri ve TMN fonksiyonlarıüzerinde duracağız. TMNstandartları açısından bakıldığında, telekomünikasyon yönetim şebekesi yönetimhizmetleri (TMN-MS’ler) ITU-T Tavsiyesi M.3200 (Referans 3.1)’de tanımlanmıştır. TMNyönetim fonksiyonlarıITU-T Tavsiyesi M.3400 (Referans 3.2)’te tanımlanmıştır. TMNyönetim hizmetleri ve TMN yönetim fonksiyonlarının genel yapısıve birbirleri ile olanilişkileri ITU-T Tavsiyesi M.3020 (Referans 3.3)’de açıklanmıştır. Ayrıca M.3020 TMNkullanıcılar, yönetim hizmetleri, yönetim fonksiyonları, operasyonlar, eğilimler, bildirimlerve yönetilen obje sınıflarınıbir araya getirir.

TMN Yönetim Hizmetleri

TMN-MS’ler kullanıcıbakış açısına göre modellenmiştir. Bunlar bir telekomünikasyonşebekesi için operasyonlar, Yönetim, Bakım ve Tedarik (YBvT-OAM&P) konularında desteksunar. Bir TMN-MS farklısistemler içersinde yer alabilir ve standardizasyonun bir parçasıdeğildir. TMN-MS’lerin hiyerarşisi Şekil 1-13’de gösterilmiştir. TMN-MS, TMN yönetimfonksiyonu küme gruplarına bunlar da TMN yönetim fonksiyonu kümelerine bölünmüştür.Bir TMN fonksiyon kümesi iki yada daha fazla TMN yönetim fonksiyonunu içerir. TMN-MS’ler ile TMN fonksiyonlarıarasındaki hiyerarşik ilişkilerde, bir TMN fonksiyonu TMN-MS’in en küçük parçasıve TMN fonksiyonu da en düşük hiyerarşik düzeydir. TMN yönetimfonksiyonlarıgibi temel bina bloklarınıbir araya getirerek en basitten karmaşığa TMNuygulamalarınımodüler biçimde oluşturabiliriz.



www.ttgint.com

Şekil 1-13

Bu en basitten en karmaşığına evler inşa etmek yada basit tuğlalardan ve harçmalzemesinden yapıştırma ve destekleme malzemeleri kullanarak bina kompleksleriyapmak gibi bir şeydir. Bir TMN yönetim fonksiyonu küme grubu başka bir özel örneğebakalım. Alarm gözetimi bir alarm raporlama fonksiyon kümesi, bir alarm özet fonksiyonkümesi, bir alarm olay kriter fonksiyon kümesi, bir alarm gösterge yönetim fonksiyonkümesi ve bir kütük kontrol fonksiyon kümesinden oluşur. Alarm raporlama fonksiyonkümesi kendi içersinde bir rapor alarm fonksiyonu, bir alarm raporlama fonksiyonugizleme/izin verme, bir istek alarm rapor yol fonksiyonu, bir durumsal alarm raporlamafonksiyonu ve bir yön alarm rapor fonksiyonu bulundurur. Bir yada daha fazla TMNyönetim fonksiyonları ile Bir TMN-MS sağlanabilir. TMN yönetim fonksiyonlarıTMNSistemler Yönetimi (SY-SM/System Management ) hizmetlerine haritalanmışolup bu TMNSM hizmetleri Şekil 1-14’de görüldüğü gibi yönetilen objelerle yönetim bilgisin alışverişiyaparlar. TMN SM hizmetleri arasındaki yönetim bilgisi alış verişi CMIS hizmetlerikullanılarak bir yada daha fazla yönetilen obje üzerinde bir dizi operasyonlar vebildirimlerle yapılır. Performans takip gibi TMN yönetim fonksiyonlarıgenellikle bir yöneticiyada İS-OS içersinde bulunur. Bu yönetim fonksiyonlarıile ilgili veriler aracılar yada ŞE-NE’lerden ŞE-NE’ler ve İS-OS arasında mesaj alış verişleri ile toplanır. Mesajların buşekilde alış verişi yönetim protokolleri kullanılarak gerçekleştirilir. Genellik TMN’deyönetim protokolü CMIP’dir.



www.ttgint.com

Şekil 1-14

OYİSE (CMISE/ Common Management Information Service Element) hizmetleri; M-GET, M-CANCEL-GET, M-SET, M-ACTON, M-CREATE, M-DELETE ve M-OLAY-RAPOR’dur. CMISEhizmetlerini. Yöneticiler ve aracılar arasında mesaj alışverişi alternatif olarak FTAMüzerinden CMIP kullanarak da gerçekleştirilebilir TMN SM hizmetleri (Şekil 1-15) kütükkontrol fonksiyonları, olay rapor yönetim fonksiyonları, güvenlik denetim denemefonksiyonlarıve benzeri bir yada daha fazla OSI sistem yönetim fonksiyonlarıtarafındansağlanır. Bizim konumuzla ilgili OSI özellik belgeleri 10164 serisidir. Bu bölümde yönetimhizmetlerinin sadece özeti verilmiştir. Daha fazla bilgi için Referans 3.1’e bakınız. Ayrıca,M.3400 Eki her bir yönetim hizmeti ile ilgili akışdetaylarınıvermektedir.Yönetim hizmetlerinin detaylarıaşağıda verilmiştir:



www.ttgint.com

Şekil 1-15

Müşteri Yönetimi (Customer administration): Müşteri gereksinimlerininkarşılanmasıve telefon hizmeti verilen müşterilerle görüşmelerle ilgilenir. MüşteriYönetimi hizmet ve özellikler gibi telefon hizmetleri ile ilgili bu tür verileri şebekeyönetimine göndererek müşteri gereksinimlerini karşılamayıhedefler. Bu MShizmet tedarik yönetimi, konfigürasyon yönetimi, hata yönetimi, ücretlendirmeyönetimi, şikayetler yönetimi, hizmet kalitesi yönetimi ve trafik ölçüm yönetiminiiçerir. Müşteri Yönetim fonksiyonlarından bazılarıhizmetlerin aktif hale getirilmesi,hizmetlerde değişiklik yapmak için müşteri istekleri, hizmet durumu ve şebekekaynakları hakkında bilgi edinmek için müşteri istekleri ve sorun biletmekanizmasına müşteri sorunlarının raporlanması.

Şebeke Tedarik Yönetimi (ŞTY- Network provisioning management): Yeni vegeleneksel hizmetleri müşteriler etkin ve aktif bir biçimde sunmak için gerekli olanişlem yönetim fonksiyonlarınıiçerir. Yeni kaynak yada özellikleri sunmak içinmevcut kaynak kapasitesinde bir artırıma gidilmesi gerekebilir.

İşGücü Yönetimi (İGY Workforce management): Bakım, tamir ve kurulum içingereken uygun saha personelinin istihdamından sorumludur. Bu MS müşteriye aitalanlarda saha personelinin istihdamından da sorumlu olabilir.

Tarife, Ücretlendirme ve Hesap Yönetimi (TüvHY-Tariff, charging, and accountingadministration:)): Müşterilerin faturalama ve hesap yönetimi ile ilgili tüm işlerigerçekleştirir. Fonksiyonlardan bazıları müşterilerin belirli aralıklarlafaturalandırılması; ödenmemiş faturalar için önlem almak; ve hatalar da dahilolmak üzere faturalandırma ile ilgili müşteri şikayetlerinin çözümlenmesi, müşteritercihlerine bağlıolarak tarife değişiklikleri, trafik analizi kullanarak sahteciliktespiti vb. Yeni müşteriler için faturalandırma ve ücretlendirme işlemleribelirlenmelidir. Tarife, ücretlendirme ve hesap yönetimi aynızamanda ölçme vetest kullanımını gerektirir. Faturalandırma hizmet aktif olarak verilmeyebaşlandığında başlar ve gerekli kağıt işleri de hizmetle birlikte başlatılmalıdır.



www.ttgint.com

Hizmet ve Şebeke Performans Yönetim Kalitesi(HŞPYK- Quality of service andnetwork performance administration ): Müşteriler iletim kalitesi iyi ve belirli birperformansıolan tutarlıtelekomünikasyon hizmetlerine ihtiyaç duyarlar. QOS veşebeke performans yönetimi araştırma, mülakatlar, analiz ve testlerle köknedenlerin giderilmesini de içerir. Bu MS’in bazı fonksiyonları trafik kalitegüvencesi; performans kalite güvencesi; ve Güvenilirlik (Reliability),Kullanılabilirlik (Availability) ve Sürdürülebilirlik (Survivability) (GKS-RAS) kalitegüvencesidir. NE’lerden gelen hata yerinin belirlenmesi, şebeke hata yerininbelirlenmesi ve hizmet çıkışrapor bilgileri RAS kalite güvencesi için girdi oluşturur.

Trafik Ölçüm ve Analiz Yönetimi (Traffic measurement and analysisadministration): Bazen bir şebekedeki trafik yükü planlanandan fazla yada azolabilir. Ayrıca yeni hizmetlerin eklenmesi trafik modelinde değişikliğe nedenolabilir. Bu tür senaryolarda, aşırıyoğunluk yada az kullanma sorununun çözümüiçin bir trafik yönetim işlemi gerekir. Trafik Yönetimi trafik ölçüm işlemini de içerir.

Trafik Yönetimi (Traffic management): Telekomünikasyon kaynaklarındaki aşırıhatalar ve yetersizlikler, trafik yükündeki anormal artışlar vb sonucunda ortayaçıkan mevcut trafik sorunlarınıçözmek için düşünülmüştür. Trafik yönetimi içinperformans takip ve performans yönetim fonksiyonlarıgerekir.

Yönlendirme ve Numara Analiz Yönetimi (Routing and digit analysisadministration): Bir santraldeki yönlendirme bilgisinin doğrulanmasıtablolardakiyönlendirme bilgisinin değiştirilmesi ve bir zaman çizelgesindeki yönlendirmetablolarının anahtarlanmasıiçin gereklidir.

Bakım Yönetimi (Maintenance management): Şebekedeki herhangi bir kaynaktahata yada arıza tespit edildiğinde bir hata numarasıverilir. Arıza/ problemdüzelteme açılmış olan hata numarasıtakip edilerek gerçekleştirilir. Buradahatalar arasındaki ortalama süre de yardımcıolabilir. Bakım yönetimi proaktifbakım, şebekede tespit edilen sorun, hata yerinin belirlenmesi ve hata düzeltmeyide kapsar.

Güvenlik Yönetimi (Security administration): Santraller, müşteriler ve faturalamave hesap bilgisinin güvenliği ile ilgilidir. Bunun yanısıra müşteri ayrıcalıklarınınbelirlenmesi ve değiştirilmesi, güvenlik ihlallerinin tespiti ve güvenlik ihlallerininönlenmesi için alınacak tedbirleri de kapsar.

Lojistik Yönetimi (Logistics management): Telekomünikasyon hizmetlerininmüşterilere sunulmasıve telekomünikasyon şebekesindeki ekipman ve kaynaklarınkullanılabilirliğini arttırmak için gereklidir. Malzeme yönetimi öğelerin tedarik edilipbunların iletim ekipmanlarında ve telekomünikasyon şebekesindeki diğerekipmanların zamanında kullanıma hazır bulundurulmasından sorumludur. Lojistikyönetimi kaynakların gereken zamanlarda kullanılarak müşterilerin ve dahilitaleplerin maliyet faktörünü de göz önünde bulundurarak karşılanabilmesine imkantanır.

TTG Int. LTD Proprietary & Confidential Pa


www.ttgint.com

SMFA’ların Haritalamasıve TMN YönetimFonksiyonu Küme Grupları

Makalenin başında gördüğümüz gibi SMFA bir OSI sistemler yönetim terimidir. Bu terimTMN’de de popülerdir. Şekil 1-16’te farklıSMFA’ların farklıTMN Yönetim Fonksiyonu KümeGruplarında haritalamasıgösterilmiştir. Aşağıdaki bölümlerde her bir TMN yönetimfonksiyonu küme gruplarınıayrıntılıolarak ele alacağız.

TMN

ge 42 of 63

Şekil 1-16



www.ttgint.com

Yönetim Fonksiyonu Kümeleri ve YönetimFonksiyonları

Bu bölümde TMN yönetim fonksiyonlarının şebeke yönetiminde ne kadar geçerli olduğunuinceleyeceğiz. TMN yönetim fonksiyonları ITU-T Tavsiyesi M.3400, TMN YönetimFonksiyonlarında tanımlanmıştır. Buraya dahil edilen malzeme M.3400 hatlarındamodellenmiştir. Her bir bireysel fonksiyon kümeleri ile ilgili detaylar için detaylıtanımlariçeren M.3400’e bakınız.

Performans Yönetimi (PY)

En önemli performans yönetim fonksiyonlarından biri performansla ilgili verilerintelekomünikasyon şebekeleri ve ekipmandan toplamadır. Bu veriler şebekeelemanlarından yönetici yada OS ile toplandıktan sonra, veriler analiz edilmelidir.Performans verileri, verilerle ilgili raporlar özellikle de kağasite sorunlarıdahil olmaküzere tanımlanmalıve sorunlar düzeltilmelidir. Performans yönetimi aynızamanda trafikyönetimini de kapsar. ITU-T Tavsiyesi Q.823 (Referans 3.6) bir çok yönetilen obje sınıfınıtanımlar. Bunlar trafik yönetim uygulamalarının tasarlanmasında kullanılmalıdır.Performans yönetimi aynı zamanda QoS ile ilgili verilerin toplanması ve QOS’ingeliştirilmesi ile de ilgilenir. Ayrıca performans yönetimi performansla ilgili NE konularıileilgilenir. Buradaki açıklamalarda, NE’ler bir yada daha fazla NE’yi ifade eder. QoS bilgitransfer hızı; sistem hata olasılığı, depolama hatasıve iletim kesilmesi; ve gizli olarak varolma gibi özelliklerle belirlenir. QoS hizmet erişim noktasında ölçülebilir ve is kullanıcıtarafından algılanabilen etkilerle nicelleştirilebilir.QoS TMN’de önemli bir faktördür. QoS aşağıdaki parametreler için uygulanabilir:

Müşteri bağlantısının kurulması Müşteri bağlantıyenilenmesi Müşteri bağlantıkalitesi Faturalama bütünlüğü Sistem durum geçmişlerine ait kütüklerin tutulmasıve incelenmesi. Hata yönetimi

ile işbirliği yaparak bir kaynakla ilgili hata kaynaklarının belirlenmesi Konfigürasyon yönetimi ile işbirliği yaparak yönlendirme ve yük kontrol

parametrelerinin değiştirilmesi QoS parametrelerini takip etmek için testler gerçekleştirme.

Bununla birlikte, bir çok konu performans verilerinin toplanmasıile ilgilidir. Örneğinperformans verileri kısa aralıklarla toplanırsa, şebeke trafiği artarak şebeke performansınıetkiler. Diğer taraftan çok az veri toplanırsa, bu verilerin kullanılabilirliği ciddi ölçüde zarargörür. Bu nedenle performansla ilgili verilerin toplanmasında gereken özen gösterilmelidir.



www.ttgint.com

Performans Kalite Güvencesi

Performans kalite güvencesinin fonksiyonu müşterilerin performans yönetimi ile ilgiliihtiyaçlarının karşılanması için gereken proseslerin kurulmasıdır. Performans kalitegüvencesi aşağıdaki fonksiyon kümelerine sahiptir:

QOS performans hedef belirleme QOS performans değerlendirme Şebeke performans hedef belirleme Şebeke performans değerlendirme Abone hizmet kalite kriteri Şebeke Elemntleri (ŞE) performans değerlendirme Veri bütünlük kontrolü

Performans Takibi

Performans Takip (PT) fonksiyonu bir sistem, şebeke yada hizmet aktivitesindekiperformansla ilgili verileri sürekli olarak toplar. PT alarm gözetlemeden tamamen farklıdır.Alarm gözetleme akut hata durumlarıile ilgiliyken performans takip alarm gözetlemetarafından tespit edilemeyen çok değişik oranda yada kesikli hata durumlarıüzerindedurur.

PT aşağıdaki fonksiyon kümelerini kapsar:

Performans takip politikası Şebeke performans takip olay ilişkilendirme ve filtreleme Verileri toplama ve yönlendirme Devreye-özel verileri toplam Trafik durumu Trafik performans takibi ŞE eşik aşma uyarıişlemi ŞE trend analizi Performans takip verileri toplama Tespit, sayma, depolama ve raporlama

Performans Yönetim Kontrolü

Performans yönetim kontrolü bir telekomünikasyon şebekesinin performansının kontroledilmesinden sorumludur. Şebeke trafik yönetimi trafik yönlendirmeyi ve aramalarınişlenmesini de içeren trafik kontrolünü de kapsar. Transmisyon performansıeşiklerinbelirlenmesi ve performans verilerinin toplanmasıgibi fonksiyonlarıiçerir. Performansyönetim kontrolü aşağıdaki fonksiyon kümelerini de içerir:



www.ttgint.com

Şebeke trafik yönetim politikası Trafik kontrolü Trafik yönetimi Performans yönetimi Trafik kontrolünün gerçekleştirilmesi Denetim raporlama

Performans Analizi

Performans analizi, kurumdaki performans verilerinin analizi ile ilgilenir. Aşağıdakifonksiyon kümelerini destekler:

Performans geliştirme için tavsiyeler İstisna eşik politikası Trafik tahminleri Müşteri hizmet performans özeti Müşteri trafik performans özeti Trafik istisna analizi Trafik kapasite analizi Şebke performans sınıflandırması ŞE performans sınıflandırması ŞE trafik istisna analizi ŞE trafik kapasite analizi



www.ttgint.com

Hata Yönetimi

Hata yönetimi bir telekomünikasyon şebekesi ve onun ortamının işletimini etkileyenanormal durumların tespiti ve giderilmesinden sorumludur. Hata yönetimi bunun yanısıraGKD-RAS kalite güvence ölçümlerini de içerir. Etkin bir hata yönetim hataların bir veritabanı kütüğünde tutulmasını gerektirir. Hata yönetim fonksiyonel alanı gelecekbölümlerde sunulan hata yönetim fonksiyonu küme gruplarınıda kapsar.

GKD-RAS Kalite güvencesi

GKD-RAS kalite güvencesi hata yönetimi ile ilgili fonksiyonların güvenilirliği ve gerekenekipmanların tasarımıile ilgili kılavuzlarıbelirler GKD-RAS kalite güvencesinde aşağıdakifonksiyon kümeleri de yer almaktadır:

Şebeke GKD-RAS amaç belirleme Hizmet kullanılabilirlik amaç belirleme GKD-RAS değerlendirme Hizmet dışıraporlama Şebeke hizmet dışıraporlama ŞE hizmet dışıraporlama

Alarm Gözetleme

Alarm gözetleme ŞE hatalarının gerçek zamanlıtakibi ve sorgulanmasına imkan tanır.Herhangi bir ŞE’de hata olduğunda bu hata bazıdurumlarda hatanın yapısıve ciddiyetdüzeyi ile birlikte rapor edilir. Herhangi bir ŞE’de herhangi bir istihbarat varsa, yöneticiyada İşletme Sistemi-İS(OS’ye) hatanın detaylarıile ilgili bir mesaj gönderilir. Basitdurumlarda, ŞE sadece hatanın meydana geldiğini belirtir. Bu hata detaylarıhatameydana geldiğinde rapor edilebileceği gibi gelecekte kullanılmak üzere kayda daalınabilir. Bir hata sonucu verilen bir alarm ŞE içersinde diğer bazıyönetim işlemlerininbaşlatılmasına neden olabilir. Bu noktada, bir alarm ile olay arasındaki farklılıklarınbelirlenmesi uygun olacaktır. Alarm bir sorun durumunu gösteren özel bir durumunbildirilmesidir. Bir alarm herhangi bir hatayıifade edebilir yada etmeyebilir. Olay birobjenin global durumunu ifade eden özelliklerden en az birini değiştiren anlık bir olgudur.Bu durum değişikliği geçici yada kalıcıolabilir ve alarm gözetleme yada performans ölçümfonksiyonelliği ile takip edilebilir. Olaylar spontane yada planlanmışraporlar oluşturabiliryada oluşturmayabilir. Alarm gözetleme için bir ŞE alarmların gerçek zamanlıyada planlıbir biçimde takibine imkan tanımalıve ŞE alarm durumlarının sorgulayabilecek biçimdeayarlanmalı ve geçmiş alarm bilgilerinin kaydedilmesine ve yenilenmesine imkantanımalıdır. Alarm gözetleme için ayrıbir ITU-T Tavsiyesi (Referans 3.5) bulunmakta olupbu da alarm gözetleme tasarlanırken dikkate alınmalıdır. Alarm gözetleme aşağıdakifonksiyon kümelerini içerir:



www.ttgint.com

Alarm politikası Şebeke hata olay analizi, ilişkilendirme ve filtreleme dahil Alarm durum modifikasyonu Alarm raporlama Alarm özet Alarm olay kriterleri Alarm gösterge yönetimi Kütük (log) kontrolü Alarm ilişkilendirme ve filtreleme Hata olay tespiti ve raporlama

Hata Yerinin Belirlenmesi

Bir hata oluştuğunda, bunun yerinin belirlenmesi gerekir. Bunun için noktasal problem vebunun nedenleri için testler yapılması gerekebilir. Bu fonksiyonellik hata yerininbelirlenmesi fonksiyonunda tanım kümesidir. Hata yerinin belirlenmesinde aşağıdakifonksiyon kümeleri bulunmaktadır:

Hata yerinin belirlenmesi politikası Parametrelerin doğrulanmasıve bağlantısallık Şebeke hata yerinin belirlenmesi ŞEs hata yerinin belirlenmesi Teşhislerin çalıştırılması

Hata Düzeltme

Hata düzeltme hatalıekipmanların tamir edilmesi yada bu değiştirilmesinden yadaherhangi bir hata tespit edildikten sonra yedekteki ekipmanları kullanarak hatalıekipmanların değiştirilmesinden sorumludur. Bu alan otomasyon açısından gelişmeye açıkolup bu şekilde telekomünikasyon hizmet sunucularının verimliliği arttırılarak müşterimemnuniyeti de sağlanabilir. Hata düzeltmede aşağıdaki fonksiyon kümeleri yeralmaktadır:

Tamir işlevlerinin yönetimi Müşteri ile tamir için düzenlemeler yapmak Tamir gücü için planlama yapmak ŞE hata düzeltme Otomatik yenileme



www.ttgint.com

Test Etme

Ekipmanın özelliklerinin kontrol edilmesi yada devrelerinin analizi için test edilmesi rutinolarak yapılır. Yönetim uygulama herhangi bir ŞE’den gelen istekleri alarak testlergerçekleştirip bunların sonuçlarınıraporlamadan sorumludur. Testler ve test sonuçlarınınişlenmesi ŞE’de gerçekleştirilir. Bu test sonuçlarıderhal yada daha sonra yönetimuygulamalarına gönderilebilir. Başka bir test yönteminde, yönetim uygulama istekleriŞE’ye test için erişebilir. Asıl testler ve işlemler yönetim uygulama tarafındangerçekleştirilebilir. Test etme aşağıdaki fonksiyon kümelerini içerir:

Test noktasıpolitikası Hizmet testi Devre seçimi, test ilişkilendirme ve hata yerini bulma Test süit seçim,i Test erişim şebeke kontrolü ve düzeltilmesi Test erişim konfigürasyonu Test devre konfigürasyonu ŞE test kontrol fonksiyonu Sonuç ve durumu raporlama Test erişim yol yönetimi Test erişim

Sorun Yönetimi

Sorun Yönetimi hata numaraları(forumları) tarafından oluşturulan sorun raporlarının idariyönüyle ilgilidir. Sorun raporlarımüşteriler tarafından rapor edilen sorunlardan yadaproaktif ekipman hata tespit kontrollerinden ötürü düzenlenir. Sorun Yönetimindeaşağıdaki fonksiyon kümeleri yer almaktadır:

Sorun rapor politikası Sorun raporlama Sorun rapor durumunda değişiklik bildirimi Sorun bilgisi sorgulama Sorun bilet oluşturma bildirimi Sorun formu (Trouble ticket) yönetimi



www.ttgint.com

Konfigürasyon Yönetimi

Konfigürasyon yönetimi ŞE’lerden verilen toplanması, verilerin ŞE’leri sunulmasıveŞE’lerden veri toplanmasıüzerinde kontrolün sağlanmasıgibi alanlarıkapsar.

Şebeke Planlama ve Mühendisliği

Şebeke planlama ve mühendisliği fonksiyonu kapasitedeki artışve yeni teknolojilerinkullanılmaya başlanmasıile ilgili ihtiyaçların belirlenmesi ile ilgilenir. Ayrıca alternatifplanların geliştirilmesi ile de ilgilenir ve bu fonksiyonun çıktısıyeni teknoloji ve hizmetlerinuygulanmasıve tedariki için bir girdi olur. Şebeke planlama ve mühendisliği aşağıdakifonksiyon kümelerini içerir:

Ürün çeşitleri bütçesi Tedarikçi ve teknoloji politikası Alan sınırlarıtanımı Alt yapıplanlama Planlama ve mühendislik işlemlerinin yönetimi Talep tahminleri Şebeke altyapıtasarımı Erişim altyapıtasarımı Tesis altyapıtasarımı Yönlendirme tasarımı ŞE tasarımı

Kurulum

Kurulum fonksiyonu küme grubu telekomünikasyon şebekesi, ekipmanı ve ŞE’lerinkurulumundan sorumludur. Kurulum bunun yanısıra telekomünikasyon şebekesiningenişletilmesi yada küçültülmesinden; donanım ve yazılım kurulumu ve ilk verilerinyüklenmesi; ve tüm ekipmanların istenen şekilde ve gereksinimleri karşılayacak biçimdeçalıştığının test edilmesinden sorumludur. Kurulum aşağıdaki fonksiyon kümeleri ileilgilidir:

Tedarik Kurulum Yönetimi Kontrat imzalama Gayri menkul yönetimi Kurulumun müşteri ile birlikte ayarlanması Şebeke kurulum Yönetimi Malzeme yönetimi Planlama ve kurulum yönetimi Kurulum tamamlama raporu Yazılım yönetimi



www.ttgint.com

ŞE kurulum yönetimi Yazılımın ŞE’lere yüklenmesi

Hizmet Planlama ve Müzakere

Hizmet planlama ve müzakere yeni hizmetler, hizmetlerin geliştirilmesi ve hizmetlerleilgili özellikler ve hizmetlerin kesilmesi ile ilgilenir. Hizmet planlama ve müzakeredeaşağıdaki fonksiyon kümeleri yer almaktadır:

Hizmet planlama Hizmet özellik tanımı Pazarlama Satışişlemleri yönetimi Dışilişkiler Müşteri tanımlama Müşteri ihtiyaçlarınıtanımlama Müşteri hizmet planlama Müşteri hizmet özellikleri Çözüm öneriliri

Tedarik/Sağlamak (Provisioning)

Tedarik ekipmanların hizmet verebilmesini temin etmek için gerekli prosedürlerle ilgilenir.Buna kurulum dahil değildir. Tedarik aynızamanda birimin durumunu çalışıyor, hizmetdışı, beklemede, rezerve vb gibi ve diğer önemli parametreleri de kontrol edebilir. Ayrıcatedarik konusundan daha önce özetle bahsedilmiştir. Tedarik aşağıdaki fonksiyonkümelerini içerir:

Tedarik politikası Malzeme yönetim politikası Erişim yolunun belirlenmesi Rehber adres belirlenmesi Kiralık devre yolunun belirlenmesi Hizmet isteği Hizmet durum yönetimi Şebeke kaynak seçimi ve tahsisi Değişime açık devre tasarımı Erişim devre tasarımı Kiralık devre tasarımı Tesis tasarımı Bekleyen şebeke değişimlerinin yönetimi Şebeke bağlantıyönetimi



www.ttgint.com

Devre envanter bildirimi Devre envanter sorgulama ŞE konfigürasyon ŞE Yönetimi ŞE veritabanıyönetimi Tahsis edilebilir envanter yönetimi ŞE kaynak seçimi ve tahsisi ŞE yol tasarımı Hizmet özellikleri için program yükleme ŞE envanter bildirimi ŞE envanter sorgulama ŞE’lerde devam eden değişikliklerin yönetimi Parametre ve çapraz bağlantıların depolanması Hizmetlerin gerçekleştirilmesi ve depolanması Otomatik envanter

Durum ve Kontrol

Durum ve kontrol ŞE’lerin faaliyetlerinin takip ve kontrol edilmesi, bir ŞE’nin hizmetdurumunun kontrol edilip değiştirilmesi ve ŞE içersinde teşhis testleriningerçekleştirilmesinden sorumludur. Durum ve kontrol rutin bakımın bir parçasıda olabilir.Durum ve kontrol aşağıdaki fonksiyon kümelerine sahiptir:

Öncelikli hizmet politikası Öncelikli hizmet yenileme Mesaj gönderme sistemlerişebeke durumu Kiralanmışdevre şebeke durumu Transmisyon şebeke durumu ŞE durumu ve kontrolü Durum bilgisine erişim Durum değişikliklerinin ŞE’ler tarafından rapor edilmesi



www.ttgint.com

Ücretlendirme (Hesap) Yönetimi

Hesap yönetimi şebeke hizmet sunucu maliyetlerinin ölçülmesi ve şebeke hizmetleri veözelliklerinin kullanılmasından ötürü müşterilere ücretlendirme yapılmasından sorumludur.Hesap yönetimi fonksiyon küme gruplarının tanımıaşağıdaki bölümlerde yapılmıştır.

Kullanma Ölçümü

Müşterileri ücretlendirme ile ilgili bilgiler ŞE’lerden toplanır bir OS’de toplanır.ücretlendirme için veri toplama ve verilerin işlenmesi güvenilir olmalıve bazıdurumlardagerçek zamanlıolarak gerçekleştirilebilmelidir. Ayrıca daha sonra ortaya çıkabilecekihtilafların halli için faturalandırma kayıtlarının tutulmasıgerekmektedir. Kullanma ölçümüaşağıdaki fonksiyon kümelerini kapsar:

Kullanım ölçüm işleminin planlaması Kullanım ölçüm işleminin yönetimi Kullanım belirleme Hizmet kullanım ilişkilendirme Hizmet kullanım doğrulama Kullanım dağılımı Kullanım gözetleme Kullanım hata düzeltme Kullanım test etme Ölçme kuralıtanımlama Şebeke kullanım ilişkilendirmesi Kısa süreli kullanım depolama Uzun süreli kullanım depolama Kullanım birikim Kullanım doğrulama Kullanım verileri koleksiyonunun yönetimi Kullanım oluşturma



www.ttgint.com

Tarife Belirleme/Fiyatlandırma

A tarife kullanılan hizmetler için ücretleri belirlemek için kullanılan bir veriler kümesidir.Tarife hizmete, arama yapılan ve aranan noktalar, tarife dönemi ve arama gününe bağlıolarak değişebilir. Tarifede aşağıdaki fonksiyon kümeleri yer almaktadır:

Fiyatlandırma stratejisi Tarife ve fiyat Yönetimi Maliyetlendirme Ödeme politikası Özellik ücretlendirme Tarife/ücret bilgisine erişim Reyting kullanım Kullanım ücretlerinin toplanması

Tahsilatlar ve Finans

Tahsilatlar ve finans TMN fonksiyonel küme grubu müşteri hesaplarının yönetimi,müşterilerin ödeme tarihleri ve ödenecek tutar hakkında bilgilendirilmesi ve ödemelerintahsil edilmesi ile ilgilidir. Bu fonksiyon küme grubu aşağıdaki fonksiyon kümeleriniiçermektedir:

Faturalandırma işleminin planlaması Faturalandırma işleminin yönetimi Genel hesap işlemleri Genel defter Alacak hesapları Borç hesapları Bordro Menfaat Yönetimi Emeklilik Yönetimi Vergilendirme İnsan kaynakları Fatura bütünü Faturaların gönderilmesi Müşteri vergi yönetimi Alınan arama hizmet istekleri Faturaların depolanması Ödeme makbuzu Sorgulama cevap Tahsilatlar Müşteri hesap yönetimi Müşteri profil yönetimi



www.ttgint.com

Kurum Kontrolü

Kurum kontrolü kurumun mali açıdan uygun biçimde yönetiminden sorumludur. Ayrıcaçalışanların mali sorumluluklarının belirlenip temin edilmesi ve kurum ile sahipleri vealacaklılarıarasındaki fon akışlarının belirlenmesini de içerir. Kurum kontrolü kurumunmali açıdan düzgün bir biçimde işletilmesi için gerek görülen kontrol ve düzenlemelerinyapılmasınıda içerir. Kurum kontrolünde aşağıdaki fonksiyon kümeleri yer almaktadır:

Bütçelendirme Denetim Nakit yönetimi Artan öz kaynaklar Maliyet azaltma Karlılık analizi Mali raporlama Sigorta analizi Yatırımlar Varlık yönetimi Yükümlülüklerin takibi



www.ttgint.com

Güvenlik Yönetimi

Güvenlik yönetim sistemler arasındaki, müşteriler ve sistemler arasındaki ve dahilikullanıcılar ile sistemler arasındaki iletişim güvenliği ile ilgilidir. Güvenlik hizmetleri kimlikdoğrulama, erişim kontrol, verilerin gizliliği, veri bütünlüğü ve tanımamanın olmamasınıda içerir. Bu güvenlik hizmetleri ITU-T Tavsiyesi X.800 (Referans 3.8)’de tanımlanmıştır.Güvenlik hizmetleri aynızamanda olay tanımlama, güvenlik denetim deneme yönetimi vegüvenlik düzeltilmesi için de gereklidir. Yetkisiz kullanıcılar tarafından erişim ve önemliverilere izinsiz girme gibi güvenlik ihlalleri ilgili güvenlik ihlal takip katmanlarına raporedilir.

Önleme

Önleme fonksiyonu küme grubu yetkisizi kullanıcılar tarafından zorla sisteme erişimiönleme ile ilgilidir. Önleme ayrıca erişim kontrolünü de kapsar aşağıdaki fonksiyonkümelerine sahiptir:

Yasal gözden geçirme Fiziksel erişim güvenliği Koruma Personel risk analizi Güvenlik görüntüleme

Tespit

Tespit hem proaktif hem de olay sonrası gerçekleşen bir fonksiyondur. Sıra dışıaktiviteleri takip ederek olasızorla erişimlere karşısistemi korumaktan sorumlu olup hemtespit hem de takip zorlamalarını hesaba katmalıdır. Tespit aşağıdaki fonksiyonkümelerini içerir:

Gelir modellerindeki değişikliklerin araştırılması Destek elemanlarınıkoruma Müşteri güvenlik alarmı Müşteri profili oluşturma Müşteri kullanım model analizi Hizmet çalmaların tespiti Dahili trafik ve faaliyet model analizi Şebeke güvenlik alarmı Yazılım müdahale denetimi Destek elemanıgüvenlik alarm raporlaması



www.ttgint.com

Kirlilik ve Düzeltilmesi

Kirlilik ve düzeltilmesi zorla erişimin önlenmesi, hasarların tamiri ve zorla erişim yadaihlaller sonrasındaki düzeltmelerle ilgilidir. Kirlilik ve düzeltilmesi aşağıdaki fonksiyonkümelerini içerir:

İşverilerinin korumalıdepolanması İstisna rapor aksiyonu Hırsızlık hizmet aksiyonu Legal aksiyon Apprehending Hizmet zorlama düzeltilmesi Müşteri iptal yönetimi Müşteri verilerinin korumalıdepolanması Ayrılmışharici bağlantılar Şebeke zorlama düzeltilmesi Şebeke iptal listesinin yönetimi Şebeke konfigürasyon verilerinin korumalıdepolanması Ayrılmışdahili bağlantılar ŞE zorlamanın düzeltilmesi ŞE iptal listesinin yönetimi ŞE konfigürasyon verilerinin korumalıdepolanması

Güvenlik Yönetimi

Güvenlik Yönetimi güvenlikle ilgili politikaların ve güvenlikle ilgili verilerin yönetimi,planlaması ve idaresinden sorumludur. Güvenlik Yönetiminde aşağıdaki fonksiyonkümeleri yer almaktadır:

Güvenlik politikası Felaket düzeltilmesi planlama Yönetim korumaları Denetim deneme analizi Güvenlik alarm analizi İşbirliği verilerinin bütünlük değerlendirmesi Harici kimlik doğrulama yönetimi Harici Erişim kontrol yönetimi Harici sertifikasyon yönetimi Harici şifre ve anahtarlar yönetimi Harici güvenlik protokollerinin yönetimi Müşteri denetim denemesi Müşteri güvenlik alarm yönetimi Denetim deneme mekanizmasının test edilmesi Dahili kimlik doğrulama yönetimi Dahili erişim kontrol yönetimi Dahili sertifikasyon yönetimi



www.ttgint.com

Dahili şifreleme yönetimi Şebeke denetim deneme yönetimi Şebeke güvenlik alarm yönetimi ŞE denetim deneme yönetimi ŞE güvenlik alarm yönetimi ŞE’ler için anahtar yönetim Bir ŞE tarafından anahtar yönetim

Uygulama Notları

Şebeke yönetim çözümlerinin geliştirilmesi geniş olarak aşağıdaki kategoriler halindeyapılabilir:

Yönetici ve aracıların uygulanması gibi şebeke yönetimi temel altyapısınınsağlanması.

Şebeke yönetimi uygulama çözümlerinin sağlanması. M.3020 (Referans 3.3)’teyönetim uygulamanın aynızamanda yönetim hizmetleri olarak da adlandırılmışolduğuna dikkat edelim. Örneğin sorun bilet uygulamasıgibi yeni bir şebekeyönetim fonksiyonelliği eklemek ve bunu yardım masasıözelliklerine entegreetmek istiyoruz. Bu durumda iki senaryo söz konusudur:Bu durumda hata formu ve yardım masasıözellikleri için mevcut olan yazılımpaketlerini almamız gerekir. Bu paketleri aldıktan sonra yazılım paketlerini entegreeder ve bunlarıbir organizasyonun özel gereksinimlerini karşılayacak biçimdedüzenleriz.

Bu şekilde mevcut şebeke yönetim uygulama fonksiyonlarında gelişmelersağlanmışolur. Bu durumda zaten bir şebeke yönetim uygulamasıkullanıyordukancak yeni özellikler ekleyerek uygulamanın fonksiyonelliğini geliştiriyoruz.Örneğin elimize hata formu ve yardım masasıözellikleri var. Şimdi hata formu veyardım masasıözelliklerine uygun tamir teknisyeninin otomatik olarak mesajlabilgilendirilmesi ve söz konusu sorunun tüm ayrıntılarınıbelirten bir e-postagöndererek teknisyenin hazırlıklıgiderek sorunu gidermesi temin edecek bazıotomasyon özellikleri eklenebilir.

Tüm durumlarda gelişmek için düşünülen etkinlik kullanıcıgereksinimlerinin toplanmadır.Kullanıcıgereksinimlerinden yola çıkılarak detaylıgereklilikler hazırlanabilir. Gereksinimlerdaha ayrıntılıve sabit oldukça tasarım ve gelişim aşamalarında daha az sorunla karşılaşılır.Bir çok TMN uygulamasında TMN çözümleri kolaylık olmasıve rahat bir gelişim için farklıaşama/sürümler için basamaklandırılır. Bu nedenle gereksinimler farklı aşamalaraayrılmalıdır. Gereksinimler listesinden tasarım, gelişim ve test etme çıkarılabilir.

Test etme sistem testi, uyumluluk testleri ve kabul testlerini de içerir. Bu şebeke yönetimçözümleri geliştirmek için temel bir faaliyet akışıdır. Bu gelişim senaryosunun herhangi biryazılım geliştirmede karşılaşılan normal işlemlerle hemen hemen aynıolduğuna dikkatedin. Bununla birlikte telekomünikasyon sahasında yasal düzenleme ortamından ötürükalite gereksinimleri oldukça sıkıdır. Şimdi şebeke yönetim çözümleri sunarken özel birgelişim döngüsü ve kullanılan aktiviteleri inceleyebiliriz. İlk olarak yönetilecek olan



www.ttgint.com

telekomünikasyon kaynaklarıbelirlenerek bunların bir listesi hazırlanmalıdır. Ayrıcagereken yönetim bilgisi ve telekomünikasyon kaynaklarında gerçekleştirilecek faaliyetlerbelirlenmelidir.. Buradan bu kaynakların nasıl yönetileceğine dair bir gereksinimler listesihazırlayın. Gereksinimler listesinden de TMN yönetim hizmetleri ve yönetimfonksiyonlarının bir listesini hazırlayın. Daha önce yönetim hizmetleri ve yönetimfonksiyonlarının ne anlama geldiği üzerinde durmuştuk. Bu aşamadan sonra, bir yönetimbilgisi modeli geliştirin bu işlem aynızamanda obje modelleme olarak da bilinmektedir.Yönetim bilgisi modeli kaynaklar ile yönetim sistemleri arasındaki ara yüzleri tanımlamakiçin kullanılan bir yoldur. Bu yukarıdan-aşağıyaklaşım olarak da bilinir. Bu yaklaşımdafazla zaman harcanması gerekmekle birlikte obje sınıflarının alternatif bir biçimdetasfiyesine imkan tanımaktadır. Aşağıdan-yukarı yaklaşım, olarak biline diğer biryaklaşımda ise yönetilen obje sınıflarıkaynaklardan modellenir. Bu yaklaşımda zamandantasarruf sağlanır ancak karmaşık yönetilen obje sınıflarıoluşturmada kısıtlamalar vardırve yönetilen obje sınıflarının kolayca tasfiye edilmesine imkan vermez. GSM 12.00(Referans 3.8) yukarıdan aşağıve aşağıdan yukarıyaklaşımların bir araya gelmesiyleoluşturulan pragmatik bir yaklaşım önerir. Burada pragmatik yaklaşımdan kasıtlıolarakbahsediyoruz. Bunun nedeni yukarıdan aşağıve aşağıdan yukarıyaklaşımlar için ilginç biralternatif olmasıdır. Bilgi modellemedeki önde gelen etkinliklerden birisi de yönetilen objesınıflarının ilgili özellikleri, aksiyonları, davranışlarıve bildirimleri ile geliştirilmesidir. Bilgimodeli aynızamanda yönetilen obje sınıflarıarasındaki bilgileri de içerir. Kurum ilişki (E-R) diyagramlarıyönetilen obje sınıflarıarasındaki ilişkileri gösterir. Yönetilen obje sınıflarıtelekomünikasyon kaynaklarının yönetim yönlerini gösterir. Telekomünikasyon kaynaklarıgenellikle yönetilen sistemler içersinde yönetilir. Bilgi modeli kaynaklar ile yönetim sistemiarasındaki ara yüzü ve aynızamanda kaynaklarla yönetilen sistemler arasındaki mesajalışverişini tanımlar. ASCII, CMIP, SNMP, vb protokoller yönetim bilgisinin alışverişi içinkullanılabilir. Alışverişterimini özellikle yönetim bilgisi akışının bir yönetilen sistemden birkaynağa yada bir kaynaktan bir yönetilen sisteme olmasından ötürü özellikle kullandık.Yönetim bilgi modelinde herhangi bir kaynağın yönetim sistemine ne zaman ve nasılrapor yada cevap vereceği açıkça belirtilmiştir. Yönetim sisteminin bakış açısından,yönetim sisteminin bildirimleri nasıl alacağıve CMIS M-SET, M-GET ve benzeri yönetimoperasyonlarınınasıl gerçekleştireceği son derece açıktır. yönetim sistemi alınan bilgiyinasıl analiz eder ve standardizasyon işlemine dahil edilmeyen yönetim operasyonlarınanasıl cevap verir. Obje sınıflarıtasarlanırken bir çok farklıseçenek bulunmaktadır. Buseçeneklerden birisi ANSI standartları, GSM standartları, ITU-T Tavsiyelerinden M.3100ve X.721 standartlarda tanımlanan standart yönetilen obje sınıflarınıkullanmaktır.. Ayrıcabelirli faaliyetler için bir çok standart belgeler bulunmaktadır. Bu standart dokümanlaraynızamanda yönetilen obje sınıflarınıda tanımlar. Örneğin X.740 yönetilen obje sınıfgüvenlik Denetim Deneme Kaydınıtanımlar. Bu nedenle bu yönetilen obje sınıfıgüvenlikleilgili faaliyetlerin kaydedilmesi gerekiyorsa herhangi bir değişiklik yapmadan kullanılabilir.Bazıdurumlarda bu yönetilen obje sınıflarıbelirli bazıgerekliliklere cevap veremeyebilir.Bu gibi durumlarda birileri kendi özel obje sınıflarınıtanımlamalıdır. Eğer herhangi biriyönetilen obje sınıflarının mal sahipliği tanımlamasınıyapmaya kalkarsa, diğer bir kişi demiras hiyerarşisi ve kirlilik hiyerarşisini tanımlamalıdır. Yönetilen obje sınıflarınıntanımlanmasıASN.1 ve GDMO tanımlarıkullanılarak yapılır. TMN çözümlerinin Internetşebeke yönetimini kullanmasıdurumunda, Internet için SMI kullanılarak yönetilen objesınıflarıtanımlanmalıdır. Yönetim bilgi şemasıbilgi modelinden çıkarılmıştır. Bu biryönetilen sistem tarafından bir yönetim sistemine sunulan bilgi modeli görüntüsünü temsileder. Yönetim bilgisi şemasıinsan yaşlıbir sistemdeki yönetilen obje sınıflarıarasındakihiyerarşiyi bir yönetim sistemi ile görebilen tüm yönetilen obje sınıflarınıve bir yönetilen



www.ttgint.com

sistem ile yönetim sistemi arasında olasıher türlü bilgi alış verişini de kapsar. Objesınıflarının belirlenmesi için bir strateji uygulanmalıdır. Obje belirlemelerle ilgili aşağıdakitartışmalarda yönetilen obje sınıflarının tanımlanma biçimi obje durumlarınınoluşturulmasınıönemli ölçüde etkilemektedir. Obje durumlarının nasıl oluşturulduğunadair bazıörnekler üzerinde duralım. Bit Hata Oranı-BHO (BER) için kaynaklar üzerindegerçekleştirilecek olan testler için her bir ŞE ve işletim sistemi (OS) için , bir BHO-BERtest obje sınıf durumu gerekir. Bu bir OS’nin ŞE’lerin sayısıkadar BHO-BER obje sınıfdurumuna sahip olacağıanlamına gelir. Örneğin eğer üç ŞE, BHO-BER testine tabitutulacaksa, OS üç BHO-BER test obje sınıf durumunda sahip olacaktır (Şekil 1-17). Budüzenleme ile tüm ŞE’ler aynıanada NHO-BER testine tabi tutulabilir. BHO-BER test objesınıfıtasarımıOS’de BHO-BER test obje sınıfıiçin bir obje durumu olduğundan ve her birŞE’nin her bir BHO-BER test obje sınıfıiçin bir obje durumuna sahip olabilir. Bu durumdaBHO-BER testinin aynıanda sadece bir ŞE üzerinde gerçekleştirilmesi gerekebilir.

Şekil 1-17

Bununla birlikte kaynak üzerinde geri döngü gibi başka bir test de gerçekleştirilebilir. Budurumda ŞE ve OS (Şekil 1-17)’da farklıbir geri döngü test obje durumlarıkümesineihtiyacımız olacaktır. Obje durumlarıoluştururken son derece dikkatli olmamız gerekir.Eğer aşırıderecede fazla durum üretilirse, bu performansta düşmeye neden olabilir. Objedurumlarının sayısınıazaltmak için BHO-BER testi geri döngü testi ve geri döngü testineyönelik tekli yönetilen bir obje sınıfıoluşturabiliriz (Şekil 1-18). Bu durumda bir OS ve



www.ttgint.com

ŞE’de birer obje durumlarıkümesine ihtiyacımız olacaktır. Bununla birlikte bu tasarım birBHO-BER testinin ve bir geri döngü testinin aynıanda gerçekleştirilemediğinden birkısıtlamaya neden olur. Ayrıca herhangi bir yönetilen obje sınıfıkarmaşıksa ve çok fazlasayıda faaliyet gerçekleştiriyorsa, yönetilen obje sınıfının tasarım ve uygulamasındazorluklarla karşılaşılabilir. Bu gibi durumlarda, bir trade-off gerekir. Bilgi tasarımşemasına ek olarak , işlem türleri, dosya aktarımıvb. gibi iletişim gerekliliklerini debelirlememiz gerekir. Ayrıca genel çıktılar, güvenilirlik, adlandırma ile ilgili sınırlandırmalarve transite gecikme gibi gereksinimler de ortaya çıkabilir. Gereken iletişim kümesinin türüde bu aşamada belirlenmelidir.

Şekil 1-18

Örneğin bazıdurumlarda tam bir OSI yedi-katmanlıküme gerekmeyebilir. OSI yedi-katmanlıküme yerine yediden daha az katmandan oluşan kısmi bir OSI kümesi yönetimuygulamalarının gereksinimlerini karşılamak için yeterli olabilir.Bir performans yönetim uygulamasıgeliştirme durumunu ele alalım. Örneğin, performansyönetim için ITU-T Tavsiyesi M.3400, İşYükü Takip Fonksiyonu, X.739 (ISO 10164-11),Özetleme Fonksiyonu, X.738 (ISO 10164-13) ve Q.822, Q3 Ara yüzü için Tanım



www.ttgint.com

Performans Yönetim (Referans 3.4)’nın dikkate alınmasıgerekir. Performans yönetimi içingereken yönetilen obje sınıflarıstandartlarda tanımlanan yönetilen obje sınıflarının birkoleksiyonu olmalıdır. İşyükü takip fonksiyonu performans takibi için tarayıcı, monitörÖlçme cihazı, gösterge Monitörü, ana Monitör, hareketli Ortalama Ana Monitör, ewm AnaSapma Monitörü ve Ana Yüzdelik Monitör gibi obje sınıflarınıtanımlar. Benzer şekilde,özetleme fonksiyonunda tanımlanmışyönetilen obje sınıflarıgözlenen yönetilen objelerinbir yada daha çok özelliği hakkında özet raporlarının hazırlanmasında yardımcıolurlar.Özetleme fonksiyonunda tanımlanan yönetilen obje sınıfları: basit Tarayıcı, dinamikTarayıcı, dinamik Basit Tarayıcı, birleşik İstatistik Tarayıcı, heterojen Tarayıcı, TamponluTarayıcı, homojen Tarayıcı, ortalama Tarayıcı, ortalama Sapma Tarayıcı, en az en çokTarayıcıve yüzdelik Tarayıcı. İş yükü takip fonksiyonu ve özetleme fonksiyonu içinyönetilen obje sınıflarıilgili standartlar yada Referans 3.9’da tanımlanmıştır. Bu nedenlebunlarla ilgili daha fazla açıklama yapılmayacaktır. ITU-T Tavsiyesi Q.822 da performansyönetimi için yönetilen obje sınıflarınıMevcut veriler, Verilerin geçmişi ve Verilerin eşiklerişeklinde tanımlar. Mevcut Veriler Tarayıcının bir alt sınıfıdır. Mevcut Verilerle ilgili bir olaymevcut performans verilerini de içerir. Mevcut verilerin bir olayıtakip edilen yönetilenobjede bulunur ve bunu içeren yönetilen objenin performans verilerine sahiptir. Yönetilenobje sınıfıgeçmişverileri üstün bir alt sınıfıdır. Yönetilen objelerle ilgili geçmişVerilerinözellikleri bir kayıt aralığının sonundaki mevcut veri objesinin özelliklerinin bir kopyasıdır.Bunun sonucu olarak mevcut veriler bir kayıt aralığının sonunda geçmiş verilerinedönüşür. Mevcut verileri toplamak için yeni bir tarih verileri olayıoluşturulur. Yönetilenobje sınıfıeşik verileri performans takibi için eşik ayarlarınıdestekler. Eşik Verileri üstünbir alt sınıfıdır. Performans yönetim uygulamalarıgeliştirirken, performans verilerinintoplanacağıkaynakların belirlenmesi gerekir. Daha sonra performans verilerinin nasıl vene aralıkta toplanmasıgerektiğine karar verilmelidir. Burada standartlarda tanımlananobje sınıflarının yeniden kullanılıp kullanılamayacağının belirlenmesi gerekir. Eğerstandartlar gereksinimleri karşılamazsa, birilerinin kendi obje sınıflarını tanımlamasıgerekir. Referans 3.9 farklıSMFA’ların nasıl geliştirileceğine dair daha fazla bilgiiçermektedir. ŞE’ler bir yada daha fazla OS gerektirebilir. Eğer tek bir OS tarafındanyönetilen NE sayısıaşırıderecede fazlaysa, birden fazla OS gerekebilir. Bu durumdadağıtılmışşebeke yönetimi üzerinde durmamız gerekecektir. Başka bir durumda gerekenOS türü sunulacak yönetim fonksiyonlarına göre belirlenir. Daha önce gördüğümüz gibiOS eleman yönetimi, şebeke yönetimi, hizmet yönetimi, yada iş yönetim katmanfonksiyonlarınısağlayabilir. Örneğin faturalama ve müşteri destek gibihizmet yönetim fonksiyonlarıiçin bir hizmet yönetim OS gerekir. Uygulamadaki püfnoktalarından biri de verilerin ŞE’lerden bir OS’ye nasıl aktarılacağıdır. Performans verilerigibi bazıdurumlarda büyük miktarda veriyle iş yapmak gerekebilir. Bu performansverilerinin çizelge ile planlanmasıda önemlidir. Planlama için yönetilen obje sınıflarınınplanlanmasıX.746, Planlama Fonksiyonundaki yöntemlerden herhangi birini kullanabiliriz.Yada basit uygulamalar için, ŞE’ler sadece performans verilerini toplayarak bunlarıFTAMkullanan OS’lere aktarırlar.



www.ttgint.com

Özet

Bu bölüm yönetim hizmetleri ve yönetim fonksiyonlarını kapsamaktadır. Yönetimhizmetleri ve yönetim fonksiyonları ile ilgili ayrıntılıgörüşler sunulmuştur. Yönetimfonksiyonlarıkonfigürasyon yönetimi gibi sistemler yönetimi uygulamalarıiçin temeloluşturduğunda bu konularında açıklanmasıve haklarında bilgi sahibi olunmasıgerekir.Bu bölüm performans yönetimi örnek alınarak yönetim uygulamalarının nasılgeliştirileceğine dair uygulama detaylarıile bitmektedir.



www.ttgint.com

Referanslar

1. ITU-T Recommendation M.3200, TMN Management Services and2. Telecommunications Managed Areas: Overview, 1997.3. ITU-T Recommendation M.3400, TMN Management Functions, 1997.4. ITU-T Recommendation M.3020, TMN Interface Specification Methodology, 1995.5. ITU-T Recommendation Q.822, Stage 1, Stage 2 and Stage 3 Description6. for the Q3 Interface—Performance Management, 1994.7. ITU-T Recommendation Q.821, Stage 2 and Stage 3 Description for the Q3

Interface—Alarm Surveillance, 1993.8. ITU-T Recommendation Q.823, Stage 2 and Stage 3 Functional Specifications for

Traffic Management, 1996.9. ITU-T Recommendation X.800, Security Architecture for Open Systems

Interconnection for CCITT Applications, 1991.10. ITU-T, Management Framework for Open Systems Interconnection,

Recommendation X.700, 1993.11. ITU-T, TMN Management Functions, Recommendation M.3400, 1993.12. ITU-T, Principles for a Telecommunications Management Network,

Recommendation M.3010, 1993.13. ITU-T, Management Framework for Open Systems Interconnection (OSI) for

CCITT Applications, Recommendation X.700, 1993.14. ITU-T, Information Technology—Open Systems Interconnection—Systems

Management Overview, Recommendation X.701, 1992.15. ITU-T, Common Management Information Service Definition for CCITT Applications,

Recommendation X.710, 1991.16. ITU-T, Common Management Information Protocol Specification for CCITT

Applications, Recommendation X.711, 1991.17.ANSI, Operations, Administration, Maintenance, and Provisioning (OAM&P)—

Extensions to Generic Network Model for Interfaces between Operations Systemsacross Jurisdictional Boundaries to Support Fault Management (TroubleAdministration), T1.227, 1992.

18.ANSI, Operations, Administration, Maintenance, and Provisioning (OAM&P)—Services for Interfaces between Operations Systems across JurisdictionalBoundaries to Support Fault Management (Trouble Administration), T1.228, 1992.

19.S. Allamagny, S. Civanlar, and A. N. Kashper, Capacity Management in GlobalNetworking Project, in 1994 IEEE Network Oper. and Mgmt. Symp., Vol. 2, pp.530-543, 1994.

20. ETSI GSM 12.00 (ETS 300 612-1), European Digital Cellular TelecommunicationSystem (Phase 2), Network Management (NM): Part 1: Objectives and Structureof Network Management, 1996.

21.Udupa, D. K., Network Management Systems Essentials, New York: McGraw-Hill,1999.

22.NMF, Discovering OMNIPoint: A Common Approach to the Integrated Managementof Networked Information Systems, PTR Prentice Hall, 1993.

Software

Telekomünikasyon şebeke yönetimi