1

Branżę budowlaną czekają duże wyzwania związane z kumulacją prac w nadchodzących latach

Warszawa, 17 października 2017 r.

22

• Spadek sprzedaży w 2016 r/r:

• ok. 12% dla spółek zaliczanych do indeksu WIG BUD,

• ok. 0,2% dla spółek notowanych i ujętych w rankingu (10 spółek),

• ok. 2,7% dla 15 największych spółek z rankingu.

• Spadek wartości polskiego rynku budowlanego w 2016 roku o 6,9% r/r w cenach stałych1).

• Zmiana sprzedaży 1 poł. 2017 r/r:

• Spadek o ok. 7,7% dla spółek zaliczanych do indeksu WIG BUD,

• Wzrost o ok. 1,74% dla spółek notowanych i ujętych w rankingu (10 spółek).

• Poprawa wyniku na sprzedaży2) dla spółek WIG BUD:

• z 8,61% do 8,75% w 2016 r/r;

• do 9,75% w okresie 1 poł. 2017 roku.

• Pod koniec 2016 roku ruszyła kontraktacjach projektów infrastrukturalnych w obszarze drogowym oraz kolejowym (stan na wrzesień 2017 roku):

• PKP PLK podpisała umowy o wartości 21 mld PLN, zrealizowano kontrakty o wartości 5 mld PLN z łącznej kwoty ok. 66 mld PLN w ramach KPK 2014-2023.

• GDDKiA podpisała kontrakty o wartości ok. 55 mld PLN z łącznej kwoty ok. 196 mld PLN w ramach PBDK.

Strona publiczna stoi przed wyzwaniem opracowania długoterminowej strategii utrzymania infrastruktury drogowej i szynowej.

• Istotnym wyzwaniem dla branży budowlanej jest pozyskiwanie pracowników.

Spadek rynku w 2016, odbicie w 2017, umiarkowany optymizm, ale wyzwań nie brakuje – co mówią dane finansowe?

1) 6,1% w cenach bieżących, GUS lipiec 20172) Marża brutto, przed kosztami zarządu

1

2

3

4

5

6

7

33

Ranking spółek budowlanych w Polsce pod względem przychodów w roku 2016

Lp. Nazwa firmyZmiana do rankingu

2015

Przychody 2016(w tys. zł)

Przychody 2015(w tys. zł)

Zmiana nominalna2016 vs 2015

Zmiana procentowa

2016 vs 2015

1 Grupa Budimex (1)5 572 290 5 133 994 438 296 8,5%

2 Skanska S.A.* (-1)3 793 600 4 430 900 -637 300 -14,4%

3 Grupa Strabag (0)3 423 635 3 847 423 -423 788 -11,0%

4 Grupa Polimex-Mostostal (0)2 668 221 2 548 575 119 646 4,7%

5 Grupa PBG (0)1 987 014 1 798 815 188 199 10,5%

6 Grupa Erbud (0)1 789 776 1 715 418 74 358 4,3%

7 Grupa Mostostal Warszawa (2)1 403 102 1 275 431 127 671 10,0%

8 Grupa Trakcja (-1)1 381 173 1 329 180 51 993 3,9%

9 Grupa Unibep (1)1 249 239 1 242 860 6 379 0,5%

10 Grupa PORR (-2)1 109 738 1 294 204 -184 466 -14,3%

11 Grupa Elektrobudowa (0)971 480 1 242 830 -271 350 -21,8%

12Warbud S.A.

(1)930 435 1 106 860 -176 425 -15,9%

13Grupa Mostostal Zabrze

(N)792 312 759 624 32 688 4,3%

14 Mota - Engil Central Europe S.A. (0)786 886 949 576 -162 690 -17,1%

15 Grupa Mirbud (N)773 993 760 816 13 177 1,7%

Suma28 632 894 29 436 505 -803 611 -2,7%

Średnia1 908 860 1 962 434 -53 574 -2,7%

Źródło: sprawozdania finansowe analizowanych spółek*W ubiegłorocznym rankingu prezentowano dane wszystkich spółek Grupy Skanska działających w Polsce

44

Przychody wygenerowane przez spółki budowlane notowane na GPW w 1 pół. 2017 osiągnęły poziom 9,15 mld PLN (spadek o 7,7% r/r).

Spadek przychodów w 2016 wynika z opóźnienia inwestycji publicznych oraz odroczenia momentu rozpoznania przychodów

Źródło: sprawozdania finansowe analizowanych spółek

Źródło: sprawozdania finansowe analizowanych spółek

Przychody spółek budowlanych notowanych na GPW (WIG BUD) 6-mc 2014-2017 mld PLN

Przychody wyniosły 20,8 mld PLN w 2016 roku, a tym samym zmniejszyły się o 2,7 mld PLN r/r (spadek o 12% r/r).

9.2

9.79.9

9.2

I półrocze 2014 I półrocze 2015 I półrocze 2016 I półrocze 2017

21.9

23.5

20.8

rok 2014 rok 2015 rok 2016

Przychody spółek budowlanych notowanych na GPW w latach 2014 – 2016 w mld PLN

55

Czy trend poprawy marży brutto jest możliwy do utrzymania w perspektywie nadchodzących lat?

• Trend wzrostowy w latach 2014 - 2017

• Właściwa ocena i wycena ryzyk przez największe podmioty budowlane

• Efektywności organizacyjne

Źródło: sprawozdania finansowe analizowanych spółek

Średnia marża na sprzedaży spółek budowlanych notowanych na GPW – WIG BUD w okresie 2014 - 2017

7.2% 6.8%

8.4% 8.6%

9.4%8.8% 9.8%

30 czerwca 2014 31 grudnia 2014 30 czerwca 2015 31 grudnia 2015 30 czerwca 2016 31 grudnia 2016 30 czerwca 2017

66

• W 2016 roku kapitalizacja indeksu WIG BUD wzrosła o 22% od początku roku tj. o 2,1 mld PLN.

• Wartość indeksu WIG BUD rosła szybciej niż indeks WIG (30% vs 14%) w I kwartale 2017 roku.

• W marcu 2017 WIG BUD osiągnął maksymalną kapitalizację rynkową w wysokości 24,5 mld PLN.

• Kapitalizacja WIG BUD na 30 września 2017 wyniosła 15,5 mld PLN i wzrosła od początku roku o 3,5 mld PLN (tj. + 29%).

• W trzecim kwartale 2017 obserwujemy rozbieżność między indeksem WIG BUD (spadek) oraz indeksem WIG (wzrost).

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych S.A.

0

5

10

15

20

25

Kapitalizacja spółek budowlanych notowanych na GPW

(w mld PLN)

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych S.A.

W okresie 9 miesięcy 2017 roku indeks WIG BUD wzrósł o 9%, a

indeks WIG wzrósł o 24%

77

Kapitalizacja największych spółek budowlanych notowanych na GPW

Źródło: www.stooq.pl

36%

31%

40%

46%

2%

13%

16%

0%

8%

8%

3%

4%

4%

4%

6%

5%

3%

3%

4%

4%

3%

2%

3%

4%

3%

3%

4%

6%

42%

36%

25%

31%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

30września

2017

30 czerwca2017

31 grudnia2016

30 czerwca2016

Budimex S.A PBG S.A. Polimex-Mostostal S.A. Trakcja PRKiI S.A.

Elektrobudowa S.A. Unibep S.A. Rafako S.A. Pozostałe

88

62%

33% 31%

21%

61%

31% 29%26%

60%

22%27%

40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Kosztyzatrudnienia

Niedostatecznypopyt

Koszty materiałów Niedobórwykwalifikowanych

pracowników

VII 2015 VII 2016 VII 2017

W 2016 r. odnotowano spadek wartości rynku budowlanego

W okresie 8 miesięcy 2017 r. widać istotne odbicie

Źródło: GUS

Wielkość polskiego rynku budowlanego w latach 2011-2016 (mld PLN)

64.2 63.1 52.9 55.5 56.7 52.9

48.9 47.041.0 47.0 44.7 38.6

69.160.6

64.163.2 69.9

67.9

182.2170.6

158.0165.7 171.3

159.5

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Roboty budowlane specjalistyczne

Budowa obiektów inżynierii lądowej i wodnej

Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków

minus 6,9%

Bariery działalności dla przedsiębiorstw budowlanych

Styczeń-sierpień 2017: wzrost rynku budowlanego o 12,5% r/r

Nadal dobra koniunktura w zakresie budownictwa handlowo-usługowego, 9 mln m2 powierzchni biurowej na koniec 2016 r.Czy rynek jest już nasycony?

Spowolnienie w sektorze budownictwa drogowego i kolejowego, odbicie od II połowy 2016 r.Jak sektor poradzi sobie z kumulacją inwestycji w latach 2018-2021?

Problem z dostępnością wykwalifikowanych pracowników.Czy będzie brakowało rąk do pracy?

-6,6%

-13,7%

-2,8%

Bardzo dobra koniunktura w sektorze mieszkaniowym, rekordowa sprzedaż mieszkań w 2016 r. Jak długo utrzyma się dobra koniunktura?

99

W latach 2018-2021 nastąpi skumulowanie prac na kolei, planowane poziomy inwestycji nienotowane w przeszłości

Kluczowe fakty Wyzwania

Planowane prace w latach 2019-2021 przekroczą 10 mld PLN rocznie

• Dostępność pracowników, presja na płace

• Dostępność i koszt materiałów

• Wycena kontraktów a budżety inwestorskie

• Utrudnienia w ruchu pasażerskim i towarowym

• Koszt transportu towarów, m.in. kruszyw

• Wykreowanie rynku utrzymania infrastruktury po 2022

mld PLN %

Wartość KPK 66,4 100%

Zrealizowane * 4,9 7%

W realizacji / podpisane * 20,8 31%

Przetargi w toku * 13,2 20%

Planowane * 27,5 42%

Źródło: KPK, PKP PLK

Portfel zamówień (mld PLN) VI 2016 VI 2017

Torpol + Trakcja + ZUE 2,3 6,5

4.1

5.5

9.2

11.911.4

12.1

7.2

3.8

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Wydatki na inwestycje kolejowe (mld PLN)

Wykonanie Szacunki Prognoza

Stan torów 2014 2015 2016

Stałe ograniczenia w ruchu (km)

1 366 1 110 832

* Stan na wrzesień 2017

1010

4.28.5 9.5 9.9

13.216.0 16.1

21.419.1

27.5

5.2

3.0

6.29.1

9.1

8.5 7.41.3

0.8

0.4

9.411.5

15.7

19.0

22.324.5

23.5 22.7

19.9

27.9

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023-2025

Finansowanie wydatków na drogi krajowe w latach 2014-2023 z perspektywą do 2025 (mld PLN)

Środki krajowe Środki europejskie

Wyzwaniem na przyszłość będzie modernizacja dróg powiatowych i gminnych oraz zwiększenie środków na utrzymanie dróg krajowych

Kluczowe fakty

• Pogarszający się stan techniczny dróg krajowych w 2016 roku oraz dróg lokalnych

• Wdrożono szybszą ścieżkę rozstrzygania sporów na kontraktach drogowych

Wyzwania

• Dostępność pracowników, presja na płace

• Dostępność i koszt materiałów

• Wycena kontraktów a budżety inwestorskie

• Opracowanie programu i zapewnienie finansowania dla modernizacji dróg samorządowych

• Opracowanie długoterminowego programu utrzymania dróg krajowych

Źródło: PBDK

mld PLN %

Kwota wg PBDK1) 196 100%

Projekty zrealizowane/ w realizacji* 55 28%

Przetargi w toku* 28 14%

Sieć autostrad zrealizowana w ok. 81,5% (lipiec 2017)

1) Aktualizacja w lipcu 2017 roku, zwiększono alokację środków finansowych o 28 mld PLN* Stan na wrzesień 2017

1111

W 2016 roku rekordowa ilość sprzedanych mieszkań.W 2017 roku wg REAS oczekiwany dalszy wzrost o ok. 16%

Kluczowe fakty

• Niskie stopy procentowe

• Niska stopa bezrobocia

• Wzrastające płace

• Duże banki ziemi zbudowane przez firmy deweloperskie

• Wysoki popyt inwestycyjny

• Programy rządowe: MdM, Narodowy Program Mieszkaniowy

Wyzwania

• Możliwy wzrost stóp procentowych

• Rekomendacja S dotycząca rosnącego wkładu

własnego a dostępność kredytów hipotecznych

• Rosnące ceny gruntów, możliwe wzrosty cen

mieszkań a popyt

• Jak długo utrzyma się popyt inwestycyjny?

• Wpływ programu rządowego na sprzedaż mieszkań

deweloperskich

295

372410 425 434 444 453 450 462 475 487 514 516

550 575

Liczba mieszkań na 1000 mieszkańców w 2016 r.

7 810

11 11 10 10 11 1213 13

14 14 1514

18 1918

Liczba sprzedanych mieszkań w sześciu największych miastach w Polsce (tys.)

Źródło: Euromonitor, analiza Deloitte Źródło: REAS

1212

Z perspektywy spółek budowlanych

Brak wykwalifikowanych rąk do pracy będzie w najbliższej przyszłości głównym problemem naszej gospodarki, w tym w szczególności rynku budowlanego.

Kluczowe dla przyszłości rynku budowlanego w Polsce jest wypracowanie przez instytucje publiczne strategii i - związanego z jej realizacją - modelu usług w zakresie robót utrzymaniowych, których znaczenie będzie istotnie wzrastać w kontekście obecnego i przyszłego poziomu infrastruktury publicznej.

Z perspektywy firmy budowlanej kluczowe znaczenie ma zapewnienie jej dużego wolumenu kontraktów, których realizacja umożliwia pokrycie kosztów stałych, jakie dotyczą jej działalności.

Brak regularnej podaży dużych kontraktów na rynku kolejowym w latach 2014 oraz 2015 doprowadził do oparcia portfeli na kontraktach na niskich marżach. Materializacja nieoczekiwanych ryzykmoże w istotny sposób wpłynąć na kondycję finansową spółek, ale także na efektywność prowadzonych inwestycji.

W obecnej sytuacji rynkowej widzimy, że rośnie liczba odwoływanych przetargów przez inwestora publicznego z uwagi na fakt, iż ceny ofertowe przekraczają oryginalną wartość budżetu inwestorskiego.

W dużych przetargach kolejowych jednym z istotniejszych kryteriów poza-cenowych są deklarowane terminy zamknięć torowych. Te kryteria są właściwe, bo preferują firmy, które specjalizują się w budownictwie kolejowym.

Kształtowanie kryteriów poza-cenowych wokół okresu gwarancji i terminu realizacji powoduje pośrednio powrót do kryterium najniższej ceny, gdyż wszyscy uczestnicy biorący udział w postępowaniu przetargowym wskazują z reguły możliwy maksymalny okres gwarancji i najkrótszy okres realizacji.

1313

Kontakt

Łukasz Michorowski

Dyrektor w Dziale Audit & AssuranceZespół Nieruchomości i Budownictwa w Polsce

lmichorowski@deloittece.com

Tel: +48 22 511 03 97

Paweł Sadowski

Dyrektor w Dziale Doradztwa Finansowego

psadowski@deloittece.com

Tel: +48 22 511 02 81

Michał Kubik

Manager w Dziale Doradztwa Finansowego

mkubik@deloittece.com

Tel: +48 22 511 09 47

Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas.

Deloitte świadczy usługi audytorskie, konsultingowe, doradztwa podatkowego i finansowego klientom z sektora publicznego oraz prywatnego, działającym w różnych branżach. Dzięki globalnej sieci firm członkowskich obejmującej 150 krajów oferujemy najwyższej klasy umiejętności, doświadczenie i wiedzę w połączeniu ze znajomością lokalnego rynku. Pomagamy klientom odnieść sukces niezależnie od miejsca i branży, w jakiej działają. Ponad 244 000 pracowników Deloitte na świecie realizuje misję firmy: wywierać pozytywny wpływ na środowisko i otoczenie, w którym żyją i pracują.

Deloitte Central Europe to regionalna jednostka działająca w ramach Deloitte Central Europe Holdings Limited, członka Deloitte Touche Tohmatsu Limited w Europie Środkowej. Usługi świadczą spółki zależne i stowarzyszone z Deloitte Central Europe Holdings Limited, które stanowią odrębne i niezależne podmioty prawne. Spółki zależne i stowarzyszone z Deloitte Central Europe Holdings Limited to jedne z wiodących firm świadczących usługi profesjonalne; zatrudniają łącznie ponad 5000 pracowników w 41 biurach w 17 krajach Europy Środkowej.

© 2017 Deloitte Polska.