1

BELEDİYELERDE İŞ SÜRECİ TASARIMINDA

AÇIK KAYNAK KODLU

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE

MOBİL UYGULAMALAR

1Can AYDAY, 2Aysun GÖÇMEZ, 2Levent SABAH, 2Nefise YAMAN,

3Ömür Aşıkoğlu, 3İ. Halil Umur

1Anadolu Üniversitesi TÜRKİYE

Tel: 532 373 94 33 E-Posta cayday@cvm.com.tr

2 CVM Coğrafi Veri Modelleme San. ve Tic. Ltd. Şti. Eskişehir/TÜRKİYE

3 Odunpazarı Belediyesi Eskişehir/TÜRKİYE

ÖZET

Bu çalışmada belediyecilikte klasik yöntemler ile

işleyen süreçlerin Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Açık

Kaynak Kodlu Mobil Uygulamalar kullanılarak

işlevselliğinin arttırılması amaçlanmıştır.

Açık Kaynak Kodlu Yazılım (AKKY); yazılımın

kaynak kodunun incelenmesine ve değiştirilmesine

olanak sağlayan, hızlı, güvenilir ve ücretsiz bir

yazılım modelidir. Esneklik, performans, lisans

maliyetlerinden tasarruf, belirli bir firmaya bağımlı

olmama ve açık standartlara uygunluk gibi pek çok

avantajı bulunmaktadır. Eğer teknik açıdan yeterli

olanaklara sahip olunursa, hem zaman hem de parasal

açıdan büyük kazançlar ve başarılar elde edilebilir.

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yazılım

konusunda bu yöne doğru bir gidiş gözlenmektedir.

İspanya, İtalya, Fransa ve İngiltere’de yaklaşık 10 yıl

önce başlayan ve gelişen bu yazılım modeli son

yıllarda Türkiye’de de önem kazanmaya başlamıştır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), bir taraftan çok

sayıda konumsal veriye gereksinim duyan bir

yöntem, diğer taraftan ise bu sistem için kullanılan

yazılımların çok pahalı olması, bu konuda çalışanları

açık kaynak kodlu yazılımlara yönelmelerine neden

olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

CBS, Açık kaynak kodlu yazılımlar, mobil veri

toplama uygulamaları

SUMMARY

Purpose of this paper is to improve the functionalities

of processes that working with classical methods in

the municipalities by using open source code

geographical information systems and open source

code mobile applications.

Open Source Code Software: A fast, reliable and free

software model that allow review and replace source

code of applications. It has many advantages like

flexiable, performance, saving on licence cost, not

being connected to a particular firm, compliance with

open standarts. If technically adequate facilities

owned, large gains in terms of both time and money

and success can be achieved. All over the world as

well as software development in Turkey is observed a

tendency in this direction. Spain, Italy, France and

England began about 10 years ago and the software

model developed in recent years has gained

importance in Turkey.

Geographical Information Systems (GIS); in one

hand it is a system that need huge amount of spatial

data, on the other hand the software used for this

system to be very expensive deviates the GIS

applicants to the open source code GIS softwares.

Keywords

GIS, Open Source Code Software, Mobile Data

Collection Applications

2

GİRİŞ

Akıllı telefon ve tablet gibi mobil cihazların

kullanımın giderek yaygınlaşması ile birlikte bu

cihazlara uygun çok sayıda yazılım geliştirilmektedir.

Belediyecilikte mobil yazılımların kullanımı, sahaya

yönlendirilecek ekiplerin koordinasyonu, sahadan

ekiplerin geri bildirim yapacağı verilerin hızlı bir

şekilde belediye merkezi sunucularına aktarılmasıyla

birlikte devamlı olarak güncel verilerle beslenen

veritabanları ile klasik iş süreçlerinin daha hızlı

işletilmesi sağlanmaktadır.

Bunun yanında kullanımı giderek yaygınlaşan bir

diğer konuda coğrafi bilgi sistemleridir. Mobil

cihazlar yaygınlaşmadan önce bilgisayar üzerinden

yada koordinat verisi elde etmek için kullanılan GPS

cihazlarıyla sınırlı olan koordinat verisi elde edilmesi

mobil cihazların yaygınlaşması ile birlikte

artmaktadır.

Verinin elde edilmesinin yanısıra, elde edilen verinin

doğruluğu ve güncelliği de önemlidir. Güncel ve

doğru veri ile karar vericiler için hayati önem taşıyan

raporlamalar ve karar vericinin hayal gücüne bağlı

olarak çok sayıda konumsal analiz yapılabilmektedir.

KLASİK İŞ SÜREÇLERİ İLE ÖNERİLEN İŞ SÜREÇLERİNİN KARŞILAŞTIRILMALARI

Şekil 1 de gösterilen iş akış şemasına göre parklardan

veya belediye birimlerinden gelen arıza bildirimlerine

göre süreç başlatılmaktadır. Su arızası örneğinde

belirtildiği gibi gelen arıza bildirimi ilgili birime

iletilmektedir. Ekip arızanın meydana geldiği bölgeye

gidip ek olarak depodan malzeme istenmesinin

gerekliliğini değerlendirdikten sonra arızayı

gidermekte ve park bahçeler müdürlüğü teknik

büroya haber vererek süreci sonlandırmaktadır.

Şekil 1 Afyon Belediyesi Park Bahçeler Müdürlüğü

Elektrik Arızaları İş Akış Şeması [1]

PARKLARDAN

YADA BELEDİYE

BİRİMLERİNDEN

SU İLE İLGİLİ

ARIZA BİLDİRİMİ

GELMESİ

SU ARIZA BİRİMİNE

BİLGİ VERİLSİN

ARIZA YERİNE

GİDİLMESİ

DEPODAN

MALZEME

İSTENMESİ

GEREKİYOR

MU?

ARIZANIN

GİDERİLMESİ

PARK BAHÇELER

MÜDÜRLÜĞÜ

TEKNİK BÜROYA

HABER VERİLMESİ

DEPODAN

MALZEME

ALINMASI

E

H

3

Şekil 2 Önerilen Süreç

Önerilen süreç tasarımında ise coğrafi bilgi

sistemlerinin gücü ve mobil uygulamaların hızı ile

süreç optimizasyonu sağlanabilir. Arıza bildirimi

için hazırlanacak bir web arayüzü ile hem kullanıcılar

arıza bildirimlerini anlık olarak ve konuma dayalı

olarak verebilirler, hem de yöneticiler anında

bildirimleri görerek daha hızlı müdahale de

bulunabilirler.

Arıza bildirimi için web arayüzünü kullanacak kişiler

arızanın detaylarını belirtip ayrıca aynı form üzerinde

bulunan harita aracılığıyla tam olarak arızanın

bulunduğu koordinatı seçer. Arıza kaydı oluşturur.

Arıza kaydı sisteme eklendiği anda ilgili birim

yöneticisine arıza bildirimi gelir. Yönetici arızanın

detayına göre ilgili ekibe iş emri oluşturur. İş emri

oluştururken arızanın olduğu bölgeye yakın bulunan

mobil veri ekibi varsa öncelikli olarak bu ekibi atar.

Sahada bir çok ekip varsa ve de iş yüklerine veya

bulundukları konuma göre yönetici en uygun ekibi

tespit eder ve arızayla ilgilenmesi için o ekibi atar.

İş emrini mobil cihazları üzerinden alan ekip arızanın

bulunduğu alana gider. Gerekli tespitleri yapar.

Depodan malzeme gerekiyorsa gereken malzeme

detaylarını tablet üzerinden işler ve belediyedeki ilgili

birime gönderir. Aynı şekilde malzeme istediğini alan

diğer ekipde direkt olarak sahadan konumunu aldığı

arıza ekibine gereken malzemeleri ulaştırır.

Depodan malzeme gerekmiyorsa ekip arızaya

müdahale eder. Tablet üzerinden yapılan işlem

detaylarını ekler. Fotoğraf çekimi yapar. Ve kayıt

işlemini sonlandırır. 3G bağlantısı ile anında

belediyeye veriyi gönderir.

Sahadan gelen verinin detayına bakan yöneticinin

onayı ile iş emri sonlandırılır. Yada düzenleme

yapılarak ekip tekrar bilgilendirilir.

Sahadan bu şekilde toplanan sözel ve konumsal

veriler ışığında coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak

konumsal analizler yapılabilir. Yöneticiler çeşitli

analiz, yorumlama ve raporlama yapabilir.

Yıllık, aylık, haftalık, günlük olarak hangi

bölgelerde ne tür arızalar meydana geldi?

Arızaların meydana geldiği bölgeler ile

altlık olarak kullanılacak katmanlar arasında

bağlantı kurulabilir. Örnek olarak bölgelerin

jeoloji haritaları, su seviye haritaları, fay

hatları, litolojik alanları, deprem noktaları

katmanları arıza bildirimlerinin olduğu

noktalar ile eşleştirilerek aralarında bir ilişki

olup olmadığı üzerinde yorumlamalar

yapılabilir.

Harita üzerinde seçilen bir noktanın,

kullanıcının belirleyeceği bir yarıçap değeri

ile oluşturulan alan içinde kaç arıza

meydana gelmiş, arızaların türleri neler gibi

sorulara yanıt bulabilir.

Bununla birlikte mobil cihazlar ile elde edilen veriler

ile ekipler ve / veya kişiler üzerinde performans

analizi yapılabilir.

Ekiplerin arızaların zorluk derecesine göre müdahale

süresi, ortalama müdahale süreleri gibi analizler ile

performansları değerlendirilebilir.

Önerilen diğer bir süreçde ise sosyal yardım işleri

müdürlüğünün evde yaşlı bakım hizmetleri iş

sürecinde vatandaşın talebi yada belediyenin tespiti

ile bakıma muhtaç kişilerin tespiti ile süreç

başlatılmaktadır.

Sonraki aşamalarda yetkili kişiler talepde

bulunulacak kişiye gerekli belgelerin listesini

vermekte, kişi belgeleri hazırlayıp belediyeye

başvurmaktadır. Başvuru sahibinin durumu

değerlendirip uygun ise yardım işlemleri

yapılmaktadır.

4

Şekil 3 Trabzon Belediyesi Örnek İş Akış Şeması [2]

Önerilen süreçde ise öncelikli olarak belediyedeki

mevcut verilerin derlenerek bakıma muhtaç kişilerin

yoğun yaşadığı yerleşim yerlerinin tespitini yapılır.

Bu tespiti coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla il

genelinde yaşayan vatandaşların belli bir yaş

aralığında sınıflandırılarak ve de ikamet adresleri ile

eşleştirilerek il genelinde kümeleşme tespiti yapılır.

Ayrıca bölgelerin demografik durumları da göz

önüne alınarak bakıma yada yardıma muhtaç

olabilecek kişiler tespit edilir.

Sahada görevlendirilecek ekipler öncelikli bölgelere

gönderilir.

Ekipler mobil cihazlarda bulunan açık kaynak kodlu

yazılımlar aracılığıyla anlık olarak verisini

topladıkları ev halkının konumunu arkaplanda alır.

Bunun yanında mobil uygulama arayüzünde ihtiyaç

sahip adaylarının bilgileri kaydedilir.

Toplanan veriler değerlendirilmek üzere belediyede

de konumlu sunucuya gönderilir. Sunucu üzerinde

hazır bulunan web arayüzü, mevcut veritabanındaki

kişi bilgileri ile sahadan gönderilen kişi bilgilerini

karşılaştırır. Karar vericilerin belirlediği çeşitli eşik

aralıklarında tespit edilen kayıtlar detaylı olarak

incelenir ve uygunsa onaylanır.

Bu şekilde ihtiyaç sahiplerinin istekde bulunmasına

gerek kalmadan direkt olarak belediye tarafından

tespitleri yapılır.

Yerinde güncel verileri toplanır.

Konumsal verileri ile birlikte karar vericiler çok

sayıda analiz yaparak mevcut verilere göre

yardımların ihtiyaç sahiplerine ne kadar ulaştırıldığı,

bakıma muhtaç kişilerin yoğun olduğu bölgelere

yakın olarak çeşitli tesisler yapılmasının gündeme

gelmesi gibi ek faydalar sağlar.

SONUÇ

Yaygınlaşan mobil cihaz kullanımı ile birlikte güncel

verilerin elde edilmesinde hız kazanmak için bu

cihazlarla bütünleşik uygulamalar tasarlanmalıdır.

Tasarlanan uygulamalar açık kaynak kod şeklinde

oluşturulmalıdır. Bu şekilde belli bir ekibin

geliştirmesinden öte çok sayıda geliştiricinin

katkısıyla kısa sürede çok detaylı uygulamalar

oluşturulabilir. Yeni uygulamalara ilham verebilir.

Sözel bilgilerin yanısıra konumsal verilerin kullanımı

sayesinde açık kaynak kodlu coğrafi bilgi sistemlerini

kullanan kişiler tamamen hayal güçlerine bağlı olarak

çok çeşitli analizler yaparak toplanan güncel verilerin

anlam kazanmasını sağlarlar.

KAYNAKÇA

[1] http://www.afyon.bel.tr/tr/icerikdetay/81/95/park-

bahceler-mudurlugu-is-akis-semasi.aspx

[2]

http://www.trabzon.bel.tr/isAkis/SosyalYardim.html

ÖZGEÇMİŞ

Can Ayday, 1952 yılında Eskişehir’de doğdu.

İlkokulu Eskişehir Yeniyurt Koleji, orta ve liseyi

Eskişehir Maarif Kolejinde okudu. 1970 de ODTU

Jeoloji Mühendisliği Bölümüne girdi. Bu bölümden

1976 yılında Jeoloji Mühendisi unvanı alarak mezun

oldu. 1976-1982 yılları arasında MTA Enstitüsünde

çalıştı. 1982 yılında Anadolu Üniversitesi Maden

Mühendisliği Bölümünde asistan olarak göreve

başladı. ODTÜ’de 1980 yüksek lisans, 1989’da

doktora unvanı aldı. 1993 Doçent, 1999 Profesör

unvanı almaya hak kazandı. Anadolu Üniversitesi

5

Uydu ve Uzay Bilimleri Enstitüsünü kurdu. Şu anda

yine aynı enstitünün öğretim üyesi olarak görevine

devam etmektedir. Mühendislik jeolojisi, Uzaktan

Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri konularında çok

sayıda yurt içi ve yurt dışı yayınları, araştırmaları

bulunmaktadır. Evli ve bir çocuk babasıdır.