John CrombezHoe komt Crombez uit de schaduw van De Wever?

Het blijken lastige tijden voor progressieve politici. We hebben hen het voorbije jaar van asiel en terreur amper gehoord. Niet dat ze zwegen, maar als ze spraken lieten ze geen indruk na. Zo stellig en overtuigd rechts was in zijn analyse, zo suf en aarzelend was links. Alsof ze niet konden bijbenen wat er allemaal aan het wankelen ging over de open, tolerante en multiculturele maatschappij. Dat viel des te meer op omdat Bart De Wever er namens de N-VA niet heimelijk over deed dat hij niets minder dan een opinieoorlog voerde. Inzet daarvan was niet in de eerste plaats oplossingen op de agenda te krijgen, maar het monopolie te nemen op de analyse en de taal. Wie aangrijpend weet te beschrijven wat de chte problemen zijn waarmee we kampen, wie erin slaagt te vertolken wat de kiezer cht denkt, heeft meteen ook de discussies beslecht over de oplossingen. Ook als dat radicalere oplossingen moeten zijn.Het is niet al te overdreven om te stellen dat het nog prille voorzitterschap van John Crombez (SP.A) pas nu echt voet aan de grond zet. In een interview in deze weekendkrant maakt hij duidelijk waar hij staat in het moeilijkste debat voor zijn partij, dat over migratie. Misschien heeft dat niet alleen zo lang geduurd omdat de kwestie socialisten diep verdeelt, maar ook omdat Crombez het met zijn standpunt moeilijk heeft om uit de schaduw van De Wever te komen. Zelfs de analyse over waar links faalde, deelt hij met De Wever: links heeft te lang gezwegen over migratie. Links heeft verbloemd. Links was veel te soft. Nu dreigt het te ontploffen. Dat een socialistische voorzitter vijftien jaar na Het multiculturele drama van Paul Scheffer en eindeloze discussies nog altijd een biecht over parler vrai wil afleggen, tekent het trauma.Niet dat daarmee de hele opinieoorlog op links verloren is. Gewapend bestuur schuurt tegen de vezels van zelfs de meest flinkse socialist. Maar hier staat een socialistische leider die wir schaffen das te voluntaristisch vindt en daarmee de facto de maakbaarheid van de diverse samenleving niet tot zijn project verklaart. Een progressieve droom over waar een open samenleving heen kan, legt het bij hem af tegen nuance, pragmatische oplossingen en beter bestuur waar die samenleving nu vastloopt. Een bevlogen ideoloog zal Crombez nooit worden.Socialisten die zich daarbij ontheemd voelen, kunnen zich nog warmen aan de politieke tactiek. Bart De Wever verder naar rechts duwen, naar een flank waar de opinieoorlog met de uiterst-rechtse concurrent nog niet beslecht is en ook riskanter is. Maar schermen met de marge van de democratie is een uitgesleten pad. Neen, veel glorie ligt niet in het verschiet.Karel Verhoeven in De Standaard, 13 augustus 2016 p. 2

Ik verbloem niets meer

Veiligheid, terreur, migratie: het is niet meteen de corebusiness van de socialisten. Maar SP.A-voorzitter John Crombez laat zich niet langer in de hoek duwen. Een uitgebreid gesprek, met de voeten vooruit. Ook veel linkse mensen zijn de toon kotsbeu waarop jonge moslims verkondigen wat hier de norm moet zijn.

John Crombez is met vakantie, maar daar is weinig van te merken. Enkel die gebruinde teint verraadt een licht vertraagd ritme. Maar zomer of niet, de politiek gaat door. De aanslagen, de coup in Turkije. Het racistische Facebookincident. Elke dag is er wel iets. Of vindt iemand het nodig ideetjes op te gooien die de gemoederen verhitten.In het cultuurcaf De Grote Post in Oostende praten we over datgene waarover de socialisten, dixit Crombez, te lang gezwegen hebben. Het migratiedebat, dat als een slechtzittend pak om de partij heen slobbert. Het klimaat van angst en terreur speelt in de kaart van rechtse en populistische partijen, die bij elke aanslag forsere taal hanteren.Voor de socialisten ligt het moeilijker kleur te kiezen. Gewrongen als ze zijn tussen de links-progressieve loftsocialisten die resoluut de humane kaart trekken, en de traditionele arbeidersachterban die migranten eerder zien als een bedreiging. Niemand weet wat de socialisten nu echt denken.John Crombez countert, met klem. Je kunt je standpunten niet mathematisch afwegen om elk deel van je achterban te behagen. Zeker niet als de dingen zo moeilijk liggen als vandaag. Dan moet je duidelijk zeggen waar je voor staat. Ik doe al een jaar niet anders, ook al krijgt het weinig weerklank.De socioloog Mark Elchardus, toch zowat de huisideoloog van uw partij, windt er geen doekjes om: links is te lang naef geweest. In landen als Polen of Hongarije heeft het falen van de socialisten de mensen in de handen van populisten gedreven.Crombez: Hij heeft gelijk als hij zegt dat we te lang gezwalpt hebben. We hebben de fout gemaakt vijftien jaar te vaak te zwijgen over migratie en veiligheid. Ik heb gezworen dat niet meer te doen. Ik verbloem niets meer. Ja, we hebben meer veiligheidsmaatregelen nodig. Ik ging akkoord met het langer in voorarrest houden van terreurverdachten. Ik vind ook dat we het beroepsgeheim van de OCMWs in deze dossiers moeten aanpassen. Je zou denken dat dat moeilijk ligt voor een socialist, maar ik heb het decreet daarover zelf geschreven. Ik ontken niet langer dat er problemen zijn met sommige migranten. Onze standpunten zijn duidelijk. Maar ook: gematigd, en soms letterlijk dubbel.Is dat niet net het probleem?Dat vind ik niet. Neem de oorlogsvluchtelingen: die moet je helpen. Het zijn mensen in nood. Tegelijk zeggen we: er zijn grenzen. Internationale afspraken moeten verhinderen dat er nog miljoenen meer naar Europa komen. Ik weet dat dat voor sommigen in mijn partij moeilijk ligt. Maar we stellen wel vast dat we vandaag al moeilijkheden kennen met integratie.U vindt dus dat we de Conventie van Genve, die stelt dat iedereen die op de vlucht is voor oorlog of vervolging recht heeft op asiel, moeten herbekijken.Neen. Maar die Conventie is er gekomen naar aanleiding van de jodenvervolging. De realiteit is nu anders. Wat mij vooral stoort, is dat er over deze vluchtelingencrisis nog steeds geen deftig debat is gevoerd in Europa. Die stroom is al jaren bezig. Het is pas toen er problemen rezen aan de grens met Griekenland, dat hij zichtbaar werd. Dan pas schoot iedereen in paniek. Je krijgt alleen zwart-witopties voorgeschoteld. Voor of tegen pushbacks? Dat is flauwekul. Het gaat niet over mensen terugduwen op zee, maar over de vraag hoe we hen menswaardig kunnen opvangen in de regio. Of hoe we ze kunnen hervestigen met luchtbruggen.HypocrietU werd openlijk teruggefloten door uw partij toen u het bewuste plan van uw Nederlandse collega Diederik Samsom daarover bijtrad. Het beeld dat bleef hangen was: Crombez wil mensen terugsturen naar Turkije.Als je na jaren zwijgen met concrete standpunten komt, kan het wel eens botsen, ja. Dat heeft geen twee dagen geduurd. Ik heb trouwens duidelijk gezegd dat ik tegen pushbacks was. Ik was vooral blij dat eindelijk iemand met een plan kwam. Het cynisme van Europa is stuitend. We vonden het ok om mensen die op eigen houtje naar hier kwamen, te herverdelen. Waarom is het dan niet ok hierover een deal te sluiten met Turkije, zodat die mensen hun leven niet meer hoeven te riskeren? Waarom zou het terugbrengen van mensen naar het land van herkomst of naar een veilig derde land een pushback zijn? Leg mij dat eens uit.Omdat Turkije geen veilig land is, misschien?Natuurlijk is Turkije geen veilig land. Net daarom moet je internationale akkoorden sluiten om veilige plaatsen te creren in de regio, waar vluchtelingen beschermd worden door het internationaal recht. Nu zitten ze in kampen waar amper voedsel is, nauwelijks verzorging en onderwijs. Natuurlijk trekken ze verder. Die stroom is ook onze verantwoordelijkheid.Ik pleit voor een actief migratiebeleid, met luchtbruggen om mensen selectief te laten overkomen. Niet alleen degene die in een bootje stappen. Canada doet dat: het heeft al 50.000 mensen opgenomen. Europa heeft lang gepalaverd over 160.000 hervestigingen, waar amper iets van in huis gekomen is. Die leiders trekken de deur van de vergadering achter zich dicht en zeggen: je men fiche. Onwaarschijnlijk hypocriet vind ik dat.Te softJe hoort vaak dat de sociaaleconomische en levensbeschouwelijke breuklijnen in onze samenleving achterhaald zijn. Dat de nieuwe politieke tegenstelling zich kristalliseert rond de tegenstelling tussen een open of een gesloten samenleving. Waar bevindt uw partij zich daar?Nergens, want die analyse klopt niet. Het is niet open f gesloten. Neem het vrij verkeer van personen in Europa: zeer open. Alleen zijn de gevolgen, vooral door sociale dumping, schandalig. De schade van jobs die sneuvelen bij kmos of transportbedrijven omdat arbeiders vervangen worden door goedkopere Oost- of Zuid-Europese krachten, is immens. Daar piept niemand over, want het laat grote bedrijven toe woekerwinsten te maken. Dezelfde partijen die pleiten voor gesloten grenzen aan de rand van Europa, zijn wel voor volledige economische openheid. Het gaat niet over open of gesloten, maar over de vraag hoe je je maatschappij eerlijk organiseert.Niemand kan consequent volhouden dat hij voor of tegen de globalisering is. Je moet die aanvaarden, maar de uitschuivers ervan aanpakken. Tegen sociale dumping bestaat wetgeving. Alleen wordt ze niet toegepast. En met internationale verdragen kun je de vluchtelingencrisis beheersen. Het moet voor iedereen rechtvaardig blijven. Daar ligt mijn kompas.Dat is een complexere boodschap dan vlakaf zeggen: wir schaffen das.Dat is zo. Met populistische verklaringen de angst aanwakkeren, is misdadig. Maar uitspraken doen die de oorzaken van die culturele angst negeren, zoals Angela Merkel doet, is ook niet goed. We hebben oorlogsvluchtelingen, maar ook economische migranten die nooit ingeburgerd zijn. Er is de terreurdreiging, deels van mensen die hier geboren zijn. En er is het risico dat met de vluchtelingen extremisten meereizen. De situatie is te gelaagd om zomaar te zeggen: we kunnen het wel aan.Er zijn problematische gevallen. Daar moeten we kordater tegen optreden. Snoeihard zijn tegen discriminatie, maar ook voor migranten die na jaren of zelfs decennia de basiswaarden van onze maatschappij niet aanvaarden. Over de gelijkheid tussen man en vrouw kan geen discussie bestaan. De realiteit is dat een deel van onze migranten extreme radicalisten zijn, die het daar moeilijk mee hebben. Dat kan niet langer. Geen wild cards meer. Je kunt niet zeggen: ik wil hier wel leven, maar dit en dat van uw maatschappij staat mij niet aan. Ik geef toe: we zijn daar lang veel te soft in geweest.Bart De Wever komt wel regelmatig naar buiten met een fors standpunt. De rest moet dan in de achtervolging.(cynisch) Les pieds dans le plat, en hopen dat er genoeg stof opstuift: dat is de succesformule van de moderne politiek. Het is de stijl van de Hongaarse populist Viktor Orban, van Geert Wilders, en van Bart De Wever. Ze kramen zinnen uit - ik noem het niet eens voorstellen - die nergens op slaan. Weet u wat gewapend bestuur betekent? Ik niet. Bart De Wever zou moeten weten dat een burgemeester nu al mensen kan laten arresteren, in overleg met het parket. Of wil hij verder gaan, zodat burgemeesters zonder tussenkomst van justitie mensen kunnen vastzetten? Op basis van welke criteria gaat hij dat doen? Het is een vrijbrief voor burgemeesters om te zeggen: die staat mij niet aan, ik sluit hem op. No way!Angst is een goed glijmiddel voor dat soort ideen. Alles beter dan nog meer aanslagen.Bart De Wever haakt in op het buikgevoel van een deel van de bevolking. Maar het is volksverlakkerij. Hij is de belangrijkste politicus van Belgi - hij heeft meer impact dan de premier. Maar hij gebruikt die impact om de grondbeginselen van de rechtsstaat te vertimmeren, zonder dat hij zijn macht gebruikt om te doen wat wettelijk mogelijk is. We zijn twintig maanden na de aanslag op Charlie Hebdo en nog hebben we geen performante databank om inlichtingen over potentile terroristen te delen. Onze veiligheidsdiensten schreeuwen om meer expertise. We hebben Salah Abdeslam vijf keer laten lopen. Vijf keer! We moeten dringend meer investeren in veiligheid. Er wordt niets gedaan om de financiering van extremisme vanuit het buitenland droog te leggen. Er wordt veel te weinig genvesteerd in de politie. Veiligheidsmensen hebben hun buik vol van slogans over gewapend bestuur. Die willen meer armslag.Betekent meer armslag ook: politiemensen toelaten hun wapen mee naar huis nemen?Ja. Ik begrijp waarom minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon die maatregel neemt. In het verleden hebben we dat nog gedaan. Het is een noodmaatregel, die inspeelt op de onveiligheidsgevoelens van politiemensen. Maar het blijft delicaat. Dit moet tijdelijk zijn.OngelijkheidUw law-and-order-discours zou zo uit de rechtse ideendoos kunnen komen. In welke mate verschilt uw visie over veiligheid wezenlijk van die van de N-VA of de liberalen?(laconiek) Ik stel vast dat zij aan het roer zitten, maar de ideen niet toepassen. Is dat manifeste onwil? Los daarvan zie ik een wezenlijk verschil: ik pleit voor realistische maatregelen. Geen voorstellen waarbij je buiten de fundamenten van de rechtsstaat treedt.U zegt dat Bart De Wever zijn impact misbruikt. Vindt u zijn oproep voor een gewapend bestuur en een Patriot Act ook gevaarlijk?Ja. Politici die de terreur misbruiken om de grondrechten aan te passen, zijn geen democraten. Er waren de voorbije decennia voorbeelden genoeg in Europa en Noord-Afrika van hoe dat mis liep. Anderzijds: ik geloof nooit dat je dit zomaar door het parlement krijgt. De Vlamingen willen niet dat politici straffe quotes uitbraken, maar dat ze hun verantwoordelijkheid nemen. Ze willen een veilige, rechtvaardige en warme maatschappij. Zijn we in oorlog? Komaan zeg!Is dat beeld overtrokken?Natuurlijk. Je kunt alleen in oorlog zijn met een volk of een staat. Tenzij Bart De Wever IS erkent als een staat, kun je dus niet met hen in oorlog zijn.De Franse president Franois Hollande blijft dat nochtans ook herhalen.Ik ben niet milder voor hem. Ik mag hopen dat ze niet bedoelen dat we in oorlog zijn met een volk. Dat zou pas erg zijn. We worden aangevallen door terroristen. Soms zijn dat mensen uit onze maatschappij. Je moet dus in eigen rangen ingrepen doorvoeren. Dat kan perfect binnen het kader van de wet. Die gast die in Verviers liep te roepen dat alle christenen moesten worden uitgemoord: die kun je oppakken. Het is verboden haat te zaaien en op te roepen tot moord. Haatpredikers in moskeen: daartegen kun je ingrijpen. We hebben alleen geen databank over die mensen. Ik viel bijna van mijn stoel toen ik dat hoorde. Als teruggekeerde Syristrijders van Vilvoorde naar Brussel verhuizen, verdwijnen ze van de radar. Dat houd je toch niet voor mogelijk? De basics van het beleid zijn er niet. Er is vooral communicatie.(fel) Als je mij vraagt uitspraken te doen die op korte termijn applaus opleveren maar op lange termijn nefast zijn voor de maatschappij, pas ik. Wordt het dan moeilijker verkiezingen te winnen? Misschien.U hebt wel een verhaal nodig om de kiezer te overtuigen.We blijven naast veiligheid inzetten op onze corebusiness: de facturen en de pensioenen. Als de regering een belastingverlaging doorvoert door de btw op basisbehoeften zoals energie te verhogen, door geld te rapen in de sociale zekerheid en tegelijk de grootverdieners en multinationals te vrijwaren, zijn dat politieke keuzes. De mensen voelen dat aan den lijve. De ongelijkheid neemt toe. Veel Vlamingen krijgen het niet meer rondgefietst. Het is zomer, ik loop veel rond. Geloof me: voor velen is er, naast de vraag waar de volgende aanslag zal plaatsvinden, evenzeer de bezorgdheid of ze hun rekeningen nog kunnen betalen.Er is overigens wel een link met het migratiedebat: de schrik van de bouwvakker of de truckchauffeur dat zijn job straks wordt ingenomen door een goedkopere migrant. Leg het maar uit aan een 19-jarige bouwvakker die in een jaar tijd drie keer ontslagen is omdat hij vervangen werd door iemand uit Roemeni.Wat zegt zo iemand dan: Meneer Crombez, kuis ze alstublieft allemaal buiten?Natuurlijk! Dan zeg ik: ze mogen hier komen, maar tegen dezelfde voorwaarden als jij. Daar hadden ze lang begrip voor. Alleen geloven velen niet meer dat die correctie er komt. Het zal bloed, zweet en tranen kosten om die mensen ervan te overtuigen dat ons model van sociale bescherming en veiligheid overeind blijft voor hen.Vuil spelHebt u schrik dat het schisma tussen onze samenleving en haar migranten onrustwekkend groot wordt?Ik lig daarvan wakker, ja. Tussen nu en vijf jaar dreigt er in onze steden een bom te ontploffen. Je merkt een toenemende radicalisering, zowel bij moslims, als bij Vlamingen wier afkeer voor moslims toeneemt. Maar als je kort op de bal speelt, kun je dat beteugelen. De grondstroom in onze maatschappij blijft tolerant en humanistisch.Ondertussen gulpt de vreemdelingenhaat wel ongefilterd naar buiten. Uitspraken die vandaag getolereerd worden, waren tien jaar geleden not done.Het was ondenkbaar om het te zggen. Maar het leefde misschien wel. Veel mensen, ook linkse, zijn de toon kotsbeu waarop soms zeer jonge moslims verkondigen wat de norm moet zijn. Jongeren die op religieuze gronden dicteren dat een korte rok dragen niet kan, bijvoorbeeld. We hebben de laksheid tegenover dat soort uitspraken te lang verward met tolerantie en vrijheid van meningsuiting. Tolerantie moet van beide kanten komen. Dit gezegd: ik geloof niet dat er een probleem is met d moslims. De meerderheid van hen zijn moderne Vlamingen.U zei dat u resoluut voor de corebusiness van uw partij blijft gaan. Toch verliezen de linkse partijen, ondanks de crisis, overal in Europa terrein. Hoe verklaart u dat?We verliezen geen terrein, de stemmen raken versnipperd. Je ziet dat in Nederland met de opkomst van GroenLinks en de SP, in Griekenland met Syriza, in Spanje met Podemos. Mensen die de instellingen wantrouwen, kiezen voor nieuwe politici en nieuwe partijen in wie ze geloven omdat ze echt zijn. Anderzijds: wie doet het wel goed? In de laatste Vlaamse peilingen zaten zes partijen tussen de 11 en de 24 procent. Wij waren de tweede met bijna 16 procent. Niemand haalt nog monsterscores.Wat gaat u zelf doen om het vertrouwen in uw partij te herstellen?Voort doen zoals ik bezig ben. Inzetten op politici, zoals Meryame Kitir of Joris Vandenbroucke, die echt zijn. Ik heb om die reden ook de cumul afgeschaft. Als je gaat voor je kiezers, oefen je geen vier functies uit. En vooral: praten met de mensen. Je wint de harten niet terug met interviews of speeches, maar door te luisteren. In West-Vlaanderen zijn we er in 2014 in alle kantons op vooruit gaan. We deden ook nooit zoveel huisbezoeken als toen. Dat is geen toeval.De lokale verkiezingen worden uw eerste grote afrekening. In enkele rode bastions zit centrumrechts op vinkenslag om het roer over te nemen. Het migratiedebat kan daar een beslissende rol spelen.Dat besef ik: het wordt tastbaar in de wijken waar mensen samenleven. Maar ik zie ook dat lokale bestuurders die angst kunnen counteren met goed bestuur. Neem Gent: de mensen zijn doorgaans tevreden over hun stad. Hier in Oostende merk ik dat ook. En ja, de populisten zullen hard gaan. Alle trucs zijn goed. De politiek is veel vuiler geworden dan vroeger. Ze doen maar. Ik ga ervan uit dat de burger verstandig genoeg is om vuil politiek spel te doorzien.Ine Renson in De Standaard, 13 augustus 2016 p. 8

DS 13 augustus 2016