1

٭ی آیبوٶ

1در کشور ها و چالش ها ریشه های بحران

و

جستجوی راهیافت های سازنده

:آشبن وهویيبی ائشالٳ ٽ هاي یي يی ٵا اوؼبڇ، :ا ث ڈ ډی وي مبیه یبيیبٽبث سىبٽی

ٽ ث ی ياوڂی . ٽ ا سٻ ځیىي ،ثب ي ثى هى ا ثىاش ډبوىي ذبیبن يی دییه ثیه اڅمچچی

ي ي سىييان ٭ة هاي اٵشبى ی بدبٽشبن ٥بڅجبن،ث ىز ثب ىیڂ ي هاي ٵزدی ع ي ډع ي يكز

!. يىثبی ا هن يان هاي ي

ى ٽى؟ ؿ ثبی ؛ثشجبٻنی ي يځب دی ٽ وى مڂبن ډ٦ف از، ایه از ٽ ثای دیڂیی ا ایه

ىيڅز : اځوی اای ډی ى ٽ م ى یټ وپش يػ ډشٻ ىاوينځ یبٵز بی ،ى دبن ث ایه د ي ٽىوی یټ ىيڅز ثیب ثی ٽٶبیز، ډبٵیبیی ي وبٽبڇ ي ثيوبڇ از ٽ اىاډ ٽب آن ث یؾ ي ث ډچلز ٽ

ا كڄ ایه از ٽ یټ . ی ٵبػٮ دی هاي ٵزى ر اىاډ ٽب آن، ٽ ث ي ویز ػبډٮ ػبویىیڂ ٽبى ث اشوان .یټ سؼث وبٽبڇ وجبیي سپا ى .ث ډیبن ثیبیي ثب جی ساومىي ډچی ي ٵاځی ىيڅز بڅڈ

ثب ڈ ا ىاوي ٽ ي ى ٽڄ سبة ي سان آن ډڂ ډىڇ اٵٲبوشبن ي ػبډٮ ثیه اڅمچچی ایه پیجبیی !یي از

ثای هى بی، ا ىز ىاىن ٵز بی ٥الیی ځىب سلمڄ ٽىىي ٽ ثب ىڂیه یمی ا ؿىيیه بڃ آځب

ي ثثبى ٵشه یبی بی ثیه اڅمچچی ا ى ٶز بڃ ي اويی ځش ث دز ډی ٽي؟ ىيڅز بی ي ډچز بی

سىب آٱب ٽب ،ثب جی ساومىي څیٵا ځی ڇ ي يی ٽب آډين یټ ىيڅز بڅڈم ډی ىاویڈ ٽ ى ایه كبڃ،

ثلان بیی ي ث ي ؿبڅ ب ي ثب ثب ڈ ډچی ڈ ث ډیبن آیي، ٵاځی ي ځب ىيڅز بڅڈ .و دبیبن آن .از

. ىندىؼ وڇ ٻ يهاي ثى ٽ وبځی ثبیي ثب آن ىز

1ى بڅن 2006از ٽ ویىي ى بڃ یی ى ياٹ٬ ډشه بی ىي وىاوی ،آوـ ى اثه ٽشبثا ډی هاویي.

ثب سػ ث ډجډیز ي بی ډٽ ډ٦بڅٮبر اشاسییټ يار اډ هبػ ى ٽبثڄ ایاى ومى ثى ٽ ٽىٶان

. ډی ځىى دیټثب سػ ث سلالر اهی ٽىن ثب يیای ثىیبىی ي ثبوڂی ٽچی امیز آن،

2

ثلان ب ی یبثی ؿبڅ ب ي ر ایه ثبیي ى ځبڇ وو ،ثلان ب ؿبڅ ب ي ث ایه ينيه از ثای ؿی

ص ڇثلان ب ډیاؿبڅ ب ي ثلان بی ځوبځوی يث از ٽ مبی ا ایه ؿبڅ ب ي ٽ ډب ثب .ځىى

ى ٭ بی یبز ڈ وبوش یی ٽ یڈ ٽىوی وبدوش ي ځش ب از ي مبی ڈ ثآیىي یبز بی

. زىاهچی ي یبز هبػی ىاش ا

ثب شبة ث ی ىىډىياوځىیي از، « ثی دبیبن»ى اي١ب٫ ٽىوی، اٵٲبوشبن ٽ ىځی یټ ػىڀ ٵبیی

ىالیڄ ىاهچی ڈ ى دچی ىالیڄ هبػی، يه از، ایه ٽب . ثځز وبدی دی ډی يى یټ ثلان څٲوي ي

ډڂ ثب ایه ڈ، ځب ػبډٮ ثیه . ٽ از ىاى ٽ ډمشیه آن ١ٮٴ ډيییز ىيڅز ي ىاډى یبثی ٵبى ى

اٵٲبوشبن ى اجىبی بن ثبوڂی ػيی ومبیىي، ى ڈ بو ػچځیی ا يٹ٫ ٵبػٮ آیىي اڅمچچی ي ىيڅز

. ز

ى ىي دى ،ثلان بیی ا ٽ ٽ ثب آن ي ث ي ازؿبڅ ب ي ىاى ي از سب عى ایه وجش سال ث ه

ثی ثڂییڈ ث ثیش ث ځو سیٶی اػیمىاهچی ي

ی یبثی وب ث ىؼبی ب ي وب ث بډبوی ب ي ٵایبٵشی ثای »ٽشبة آيی از ٽ ډب ؿىيی دی ى ىبیبن یب

ى ډبیڄ دىاهشیڈ ٽ ثب ډبیڄ ډ٦ف ي ى ایه اط دینیټ ش ثی ث «ثيوٵز ا سىڂىبب ي ثه ثز ب

ى ياٹ٬ ٽشبثا ىز ىاش اىاډ ٽشبة ٹجچی ي ى ث ځیوي ډ١٭بسی از ٽ ثىب ث ىالیچی ى . وىیټ ىاوي

.ٽشبة دییه ثبسبة ویبٵش ثىوي

ډ٦بڅت ثبسبة یبٵش ى ایه اط ىڂبڇ وڂب ى دبیبن، یټ وپش ىیڂ ا بیبن یبىآيی ډی ىاوڈ ي آن ایه ٽ ؿن

ا ایه ي، .واوی ب ى و٪ ځٵش ي ثى، و سبڅیٴ ٽشبة، ثهی ا ډبه ا ٹچڈ ثب اٵشبى ثىثای نآن

ثب سػ ث ایه ٽ آډي از،« ......»ي ىين مبی ا ډ٦بڅجی ٽ ا آطب بی ديڂان ثځٵش ي از

ثيين ٽ ډبه اچی آډي از ٽ ا ایه ثبثز ا اڄ آطب ى ٽبثڄ ډبوي ي ثىي ٽىن ث آن ب ىشی وياڇ،

. دی د ډی هاڈ

ثب ىيى ي ذب

3

بحران در پهنه داخلی کشور -1

: ثي از ؿبڅ ب ي ثلان بیی ٽ ٽ ثبآن ي

بىی، ثلان بی دیـیي ي ىځڈ اػشمب٭ی، اٹزؿبڅ ب ي ٽ ډب ى ا سبین ډٮب ي ویه هی ثب

ثلان ب ث ځو ډشىبية ى ث بیی ډٮیىی ا ؿبڅ ب ي ایه . ٵىڂی ي یبی ىز ث ځیجبن ثى از

ياوڂی، د . سبین، ثب٭ض ثي ٵبػٮ ځىیي ي ٽ ا ثای ؿىيی ى ٽبڇ ی يی ي ثيثوشی ٵي ثى از

ثوشبو ډب ى ؿىیه ىي ي . ا ىیڂ سپا ځىیي ازا ٵيٽ سٵبن بی اػشمب٭ی، ىي ثب ث ٽیي ي ة

. سچڄ ثب٥چی ځىان شیڈ

یپی ا يیځی بیی اٵٲبوشبن، داځىيځی ثبىيځبن آن ى ى بی سىڀ ي ىا ي ځځب بی ٽشبوی ىا

ایه داځىيځی، . يا بهش ازى ا ډیبن ډىڇ آن يویى مڂاییځا ي ىي اٵشبى از ٽ ى ىاای سبین

ثبىيځبن ٽ ا ا ڈ ىي وڂ ىاش ي ډػت دي هى ٵىڀ بی ثش ي، ٽ ا ا جپ بی

ػبوی ثبځبوی ىي وڂ ىاش ي ډیى ديیي آیی ٵىڀ ډچی ى ثځیوي م هى ٵىڀ ب ا ډلييى

ثیبثبوی –ا ډٹٮیز ػٲاٵیبیی هى ٽ ٽ یټ ډیه ٽشبویث كت سبىٳ، ایه اډ ة. ځىاویي از

ىي اٵشبى ياٹ٬ ى ٹچت ٹب آیب ٽ ډیى ٽمشی ثای مڂایی ثب يويبی ثٿ سبیوی ىاش از، مواوی

ن ي ا میه ي ڈ ثى ٽ اٲبڃ اٵٲبوشبن ى ىاای سبین ٽب بى یی وجى از ي ٽ ځبیب. ىاى

. ػبوڂبیبن ثیبی ا ا دب ى آيى از

اٵٲبوشبن ٽی از ىشی ٽ ى ىاای ي ب، ډپالر كڄ وبي ٵاياوی ى آن يی ڈ ٵاڈ آډي ي

ى ياٹ٬، ایه ٽ . دش بی ثځی ا الی بی ډشاٽڈ وب ث ىؼبی ب ي وب ث بډبوی ب اوجبز ځىیي از

ډبوىي ثلان بی اٹشبىی، ثلان ډيییز، ثلان بی ځوبځن اػشمب٭ی . ثلان بی ډشٮيى ي دیـیي از ىځی

ٽ ډب ى ایه وجش، ث ثی ثهی ا ایه ثلان ب ډی .... ، ي(٭يڇ ا٭شمبى) ؿن ثلان یز، ثلان ثی ثبيی

.دىایڈ

: ثلان ىيڅشيای

: كان ىيڅشی ىایڈؿب و٫ ة»ا ىیيځب سییټ

ثلان چ٦ -

ثلان ډي٭یز -

( ٽٶبیز ي ساوبیی)ثلان ٽبآډيی -

4

«ثلان مجشڂی ووجڂبن -

ی یبثی وب ث ىؼبی ب ي وب ث » ؿن ى ٽشبة ث ثی ثلان ډي٭یز ډی دىایڈثیش ى ایه ػب، سىب

ي ى ياٹ٬ ثلان ٽٶبیز ي ساوبیی)ث ثلان ٽبآډيی « ابډبوی ب ي ٵایبٵشی ثای ثيوٵز ا سىڂىبب ي ثه ثز

.ث سٶیڄ دىاهش ایڈ ي ثلان مجشڂی ووجڂبن (ډيییز

: ثلان ډي٭یز

: ىییي ایشن ا سیی دىاان ثىبڇ یبز، و٫ ډٺجڅیز ي ډي٭یز ا ثای یڈ ب ٹبیڄ ي از»

ډي٭یز ایيئڅیټ .1

ډي٭یز بهشبی .2

2ډي٭یز ویشی .3

ث ایه اب، ى ډي٭یز ایيئڅیټ، و٪بڇ یبی ډمظڄ سمبڇ هاز ب، يٳ ب ي آډبن بی ا٭٢بی ػبډٮ

سچٺی ي ي ډٮیب هثی ي ثيی ډىڇ ى ؿىیه ػبډٮ ث اب ډیان سٺة ي ىڅجشڂی ث و٪بڇ ایيئڅیټ ػبډٮ

ٿ ى ي و٪بڇ ىي ٹ٦جی ډ٦ف ثى از ي ى ٭ كب١ ٽ ایه و٫ ا ډي٭یز، ثیش ى ٵ٢بی ػه. از

ىيڅز ب ث ایه و٫ ډي٭یز ثیب ٽموڀ ي وی هاوي اوي، اسپبی« ایيئڅی ىایی»ثهی آن ا ٭

. از

ى ډي٭یز بهشبی، یټ ش اڃ ي ٹاویه ى ياځای ٹير ي ا٭مبڃ ٹير يػى ىاى ٽ ث دبی میه

ػب ایه وبىب ى ایه. ڃ ي ٹاویه، ډىڇ ا٭شجب بهشبب ي وبىبی كپډشی ا دیٵش ي ا آن ا٥ب٭ز ډی ٽىىيا

. ي بهشببی ٹبووی ي ول ٭مچپى آن بز ٽ یثىبی كٶ٨ ي اشما ډٺجڅیز و٪بڇ ا دی یی ډی ٽىىي

يى، ا٭شجب و٪بڇ سب كي یبىی ياثش ث جان ي ى و٫ ڇ ډي٭یز ٽ ډي٭یز ویشی وبډیي ډی

ویز بی ثػش یی از ٽ ى و٪ ډىڇ ٹبثڄ ا٭شمبى ثى ي ث اسپبی ك٢ آن ب ى ىيڅز اٹياډبر ي

. ٭مڄ ٽىبی كپډشی ى ثیه ٭بډ ډىڇ دیٵش ي ٹبثڄ اػا ډی ځىى

از، ىي و٫ ىیڂ یٮىی ډي٭یز بی بهشبی ي ٳ و٪ ا و٫ ووز ډي٭یز ٽ سٺیجب ډىم ي

اڅجش ثب ایه سٶبير ٽ ډي٭یز بهشبی ى . ویشی ٽىن ى ػاډ٬ اډيی ډڇ ي ډشيايڃ ډی ثبي

2: ځي ىیڂ ډي٭یز ا ث و٫ ډی ىاوىي.

ىشی -1

ٹبووی -2

ٽباډبسیټ -3

5

ٽبی سٮ یبٵش ٽ ى آن ب وبىبی یبی ي اػشمب٭ی ٥ی بڅیبن ډشمبىی سظجیز ي اوي، وٺ ابی ي

وي يڅی ى ٽبی ػبن ډی ٽ ى ډی وبی ي سٮ ٹا ىاوي ي ث ا٦الف ٽچیيی ا ثبی ډی ٻ

هاوي ډی وي، ایه ویز بی ثػش ي جان ي یب ث سٮجی ىیڂ ووجڂبن « ي ث سٮ»یبی ٽبی

.ػبډٮ شىي ٽ وٺ ډڈ ي كیبسی ا ث ٭ي ىاوي

اوی شىي ٽ ث جت ثهىای ا ثهی هچز بی يی ډى سػ ٭بډ ٽ -ایه ووجڂبن آډيان اػشمب٫

: ډىڇ ٹا ډی ځیوي، ى ایه ډى، اٵال٥ن ػبډٮ ا ث ٥جٺ سٺیڈ ډی ٽىي

اٽظیز ډىڇ ٽ سڅیيٽىىيځبن شىي، -1

وبن ا ثبان ي ػىڂبيان ٽ ا هبی ؼب٭ز ي ػىڂؼیی ث ډی ثوي ي كپڈ ٹچت ى ثين ا -2

ىاوي

ي ٥جٺ ڇ ٵیچٵبن ي كپیمبن ٽ ث جت هچز ب ي ٵ٢یچز بی ٭ٺالوی ى ا ػبډٮ ٹا ډی ... -3

.ځیوي

و٪یبر ػيیي ٽ ثیش سبطی دی ا آای اٵال٥ن از ي ث و٪یبر ووج ځایبو ي یب اڅیشیڈ ر ىاوي،

. ىڇ ٭بىی ىوجبڅ ي سٺیڈ ډی ٽىىياػشمب٫ ا ث ىي ځي ووجڂبن دی ي ي ډ

ث ي، ٹا ځٵشه ؿىیه اٵاىی ٽ ا هبی يی ثهىا شىي، ى ا ڇ یبی ډٺجڅیز ٭مډی

ى ایه اي١ب٫، ىڂبډی ٽ ٽ ى كي . كپډز ي ى وشیؼ كٽز ث ی سٮ ډ٦مئه ا س٢میه ډی ٽىي

یز بی بهشبی ي ٹبووی از ٽ ػبځیه ډي٭یز بی ٵىی ډی ى ډ٦چة سٮ دیيا ٽى، ایه ډي٫

(. ىي ځا ي وبدبیيا از -آڅمبوی وبډياػبډٮ ىب -ٽ ث ځٶش ډبٽ يث)

ى ياٹ٬، ى ایه دي، ي٩یٶ اچی ووجڂبن، جان اكاة ي ػیبن بی یبی ي ثځبن ٹډی ي ډجی ایه

ي٭یز ي اٹشيا ىيڅز ډٽی ي سٮي هبڅبو ي ډوچبو ى ډلیز جی ىيڅز، از ٽ ثب اٵای ډ

ى سب ثيیه ډػت ٽب ډٳ ډىبث٬ ثیز اڅمبڃ ي یى بی كثی بن ػز ٽت يٵبىای بی ٱیىيڅشی ځىن

3.«يٵبیی ٽ ٵاڈ ځىىيیچ ډیى سٮ ي ڀ

؟ىډي٭یز ي ٽب ىا بی ثب ٽياڇ یټ ا ایه اوا٫ ثلان اىيڅز ڇدی ٽ ډ٦ف ډی ځىى، ایه از ٽ

3 2006، ؿبح يار اډ هبػ اٵٲبوشبن، بڃ ایه څی، ٵچىبډ ډ٦بڅٮبر اشاسییټی.

6

ا ث ثب وب ث بډبوی ب ي وب ث ىؼبی ب ي ث ي . ځبی آىڇ ى ډی ډبوي ٽ ؿ ثڂیي ،اش ى ٹیى ٽ

ىؿب ثیمبی بی ډشٮيى ثای ثیمبی ٽ ة یډو ي ىايی شیڈ ي ىځی ثلان بی ډشٮيى، ىاىن وو

از ي ڈ ث ثیمبی ڄ ډجشال «ٵچغ»ٹچجی ىاى ي ڈ ث ځٶش ثبو یالی ٽچیىشن ٭ب١ ثیمبی ٽ ڈ -از

ي سپبڅیٴ ٵيومب ياوی ي ىاى...ثیمبی ي ي ڈ ثیمبی پ ي ا٥ ي ثماز ي ڈ ثیىبیی ي ىایی ا ثب ڇ

ث ٹڃ ډٮيٳ ي ټ ڈ ى ىاىن آن اثا وبساوی ډی ومبیيكبٷ سیه حٽ ث ىا از ٽبی؛...٭جی

!. «٭الػ ىز ٵالسن ث ویبیي» ثیمبی از ٽ

: ثلان و٪بڇ یبی

: ىایڈ ووز ثبیي ىیي ٽ ډب ؿڂو و٪بڇ یبی

:ٵبیى ؿب و٫ و٪بڇ ا سوی ډی ىي. و٪بڇ یبی یټ ديیي اػشمب٭ی از»ییټ، ىیيځب را

.اڇ بی سسبڅیش ٽ ى آن ډبٽز ز، اډب ٹبثز ویزو٨ -

ډبٽز سى یی ٽ ثیش )و٪بڇ بی ىډپای ددڅیشی، ی یب ومبیی ٽ ى آن ډبٽز ز -

.ى مـ و٪بڇ بیی، ٹير ى ىز یټ ځي هب از. اډب ٹبثز ویز( اوٶٮبڅی ي ثیؼی از

. اډب ډلييى. ځو و٪بڇ ب اٵين ث ډبٽز سب كيی ڈ ٹبثز ز ى ایه -و٪بڇ بی ج ىډپای -

و٪بڇ بی ىډپاسیټ ٽ ى آن ث ځٶش ي، ډبٽز ډىڇ ى اىا اډ، ابی سیه ډ٫١ از ي ث -

ځٶش الٻ، اٵين ث ډبٽز، كبٽمیز ٹبون ي ډٮیبب ي ا بی ډو ايڅیز ىاى ي ث دىياز

اثر بڃ ث آن از ٽ ى ایه ځو و٪بڇ ب، . ، ٹبثز آاى ي ډبٽز اچی سیه ډبڅ از«انووج ځای»

كي ىډپایځب ڈ ډبٽز ثبي ي ڈ ٹبثز، . ٹبثز آاى ووجڂبن -ٹبثز ث ډبٽز ډٺيڇ س از

. اٽظی ډی ى

:ث ځٶش آڅمويي، و٫ و٪بڇ یبی ىایڈ

ى و٪بڇ بی ډلييى . ٽ ى ایه ځو و٪بڇ ب ډىڇ ثیش ى يشب ب ويځی ډی ٽىىي -و٪بڇ بی ډلييى -1

سىب ؿیی ٽ ډی هاىي ایه از ٽ ىيڅز . ډىڇ و سٹٮی ا ىيڅز ىاوي ي و ؿیی ا آن ډی هاىي

. سىب ث آوبن وبوي

اډب وٺ اوٶٮبڅی ىاوي ي . ڇ یبی ؿ ازى ایه ځو و٪بڇ ب، ډىڇ ډی ىاوىي ٽ و٪ب -و٪بڇ بی سجٮی -2

آډیز، هوز، سجبځایی، ٭يڇ ا٭شمبى، ډت ځایی ي ثبن ځایی . اكب ډی ٽىىي ٽ وٺی وياوي

. ا هیبر ایه و٪بڇ از

ڈ اٵاى آځبی ي ثىاز ډو . كبٽڈ از ىډپاسیټو٪بڇ بی ډبٽشی ٽ ى آن ا بی -3

. اوبیی بی هى ثبي ىاويىاوي ي ڈ ث س

7

ډبڅ یی ٽ ى ثاث ډب ډ٦ف از، ایه از ٽ سٮییه ومبییڈ ٽ ى ٽ ډب ؿڂو و٪بډی كبٽڈ از ي ى

آیىي ؿڂو و٪بډی ثبیي ىاش ثبیڈ؟

ډ٦چٺ ي ) ، بی(اڃیبشی یویشب، ویم یبشی، دبڅمبوی ي دبڅمبوی ٵي)ىیيځب بهشبی، و٪بڇ ب ا ث یبشی ا

. سٺیڈ ډی ومبیىي...( هالٵز، اډبر ي)ٽاسیټ يسی و٪بڇ بی ایيئڅیټ يي وی( ډي٥

ى اډیپب، و٪بڇ یبشی ى كبڅی . ډی ثبي ثایىي یټ ٽذی ثىای وبٹ ا و٪بڇ یبشی اډیپبو٪بڇ ٽىوی ډب

یټ ٹا يػى ىاى ي اځبن بی ډلچی ٹير اوشوبثی ٽبایی ىاى ٽ ى ٽ و٪بڇ ٵياڅی كبٽڈ از ي سٶټ

ا ىیيځب اىای ایبڅز هىځىان ي ا ىیيځب . از ي ځوب ا ٹير اػایی ثیب ثبالیی ثهىا اوي

سؼث وبن ىاى ٽ و٪بڇ ٽىوی ٽبایی وياى ي ثیىځی ي وبساوی آن ثای ث ي، . اٹشبىی هى ٽٶب ازاىاډ كبٽمیز و٪بڇ ٽىوی ٽ ا ثب ثلان و٪بڇ یبی ي . اي١ب٫ ي اكاڃ ٽىوی يه ځىیي ازٽ ى

. ث ي هاي ځىاویي

«و٪بڇ ویم یبشی»یب «و٪بڇ یبشی ډوشچ٤»ثشیه و٪بڇ ثای ٽ ا ىیيځب ویىي، ى اي١ب٫ ي اكاڃ ٽىوی

ى ؿىیه و٪بډی ڈ یی ػم ىایڈ ي . ا و٪بڇ ىي ىاٽش ولیت ازاز ٽ ثشیه اڅڂی آن ثای ٽ ڇ

ٹير یبی ا ى یټ ٽ ؿىي دبؿ ا ڈ ي ا٭٪ڈ ٽ یټ ىاای ؿب ډٮبين اوي ٽ ث ځو اٵٺی

-یبی اػشمب٭ی ي -ٽ ا ىیيځب اىای ث ؿىي ك اٹشبىی ،ى ؿىیه و٪بڇ. ىیيځب سجبی سمظیڄ ډی ومبیىي

االف ٹبون ،ثای يی ٽب آيىن ؿىیه و٪بډی .اډىیشی سٺیڈ ي ي اځبن بی ډلچی ٹير اوشوبثی ډی ثبىي

. ايڅیز ب ث مب ډی يى ا وببیی بی ٵاياوی ىاى، ٽبشی ب ي ٽىوی ٽ ابی

: ثلان ډيییز

ایه ځو، ډی ى ىيڅز ا ث یټ . از« یڇ اىایاځبن»ا ىیيځب ٭چڈ ډىؼمىز ي اىډىشاین، ىيڅز یټ

ىشڂب ثىي از ى یټ اوبن، یپی ا اځبن بی ٽچیيی ؿن ډٲ، ٹچت، ، ؿڈ، . اوبن سجی ومى

. ى ىيڅز وی میه ځو از. آن ځب سمبڇ ثين ا ٽب هاي ډبوي. ا٭بة یب ىشڂب ځای یب سىٶی ٽب وپىي

. آن ځب م ؿی ا ٽب هاي اٵشبى. ځب یپی ا اځبن ب ىز ٽب وپىيثىي از

ځب . مبن ځو ٽ اځبویڇ اوبن ث ځو بډویټ ٽب ډی ومبیي، ىيڅز وی ث اب بډوی ٽب ډی ومبیي

ځب ى یټ ٽىر، ػب . ٹا ثبي ډظبڅی ى ډیى ثیبيیڈ، ډی سان ىيڅز ا ث یټ ځي ډیٺی سجی ومى

وا ا ث ػبی دیبو وا ي دیبو وا ا ث ػبی ػب وا، ځیشب وا ا ث ػبی آځه وا ي آځه وا ا ث ػبی

ثڂمبیڈ؛ يه از ث ػبی آىڀ بی ىڅىا ي ياوذي، ب د ىڂبډ ي ٽ ٽىىي ي ىڅوای ا ... ځیشب وا

ى ىيڅز وی . ٽ ثب ىیين آن ٽىر ث ڈ هاي هى ي ىويځبن بڅه ا سٻ هاىي ځٶز هایڈ ىیي

8

ځب یبز بی ٽبىی ىز وجبي ي ٽبىب ىز ث ػببی بن ځمبش وى، وجبیي اوش٪بی . ؿىیه از

. ػ ا ثڈ هىن بډوی و٪بڇ ىاز

ډی سان . ى ػبیڂبی ٹا ثڂیى ٽ بیشڂی آن ا ىاش ثبيثشیه ٽب ى یټ ٽ آن از ٽ ٻ

یجبیی سبع . بی ثیبی ثب ايشبىی ث ٽب ٵش ثبي ٽ ا ث ىییڈ بی یی مبوىي دىياز ٽ ى آن ځ

با ي كشب اځ ى -ځب ىاو ث ػبی هى وجبي. ى آن از ٽ ځ ى ػبی هى وبویي ى

. یجبیی سبع یبن ډی ثیىي -بىڂیه ث ػبی سبٻ سبع، ث دز یب ٽىب آن وبویي ى

مبن ځو ٽ اوبن ث ٭ىان یټ اځبویڇ وي، آن ى ډٮ سيیي ځويبی ځوبځن ٹا ىاى ي آیت

ا يٹشی بڅڈ ي لز دىياش ډی ى ٽ م دی از ي ث ډاٹجز ي يٹبی دیش ي ىډبن ىایمی ویب ىاى ي سى

ا٭٢بی ثين ا الډشی ثهىا ثى ي ى یڈ ډٮیىی مبىڀ ٭مڄ ومبیىي ي ځو ثی سػی ي ڄ اوڂبی

بی ثی مب يثي ډی ځىاوي، ي ىز ا میه ي ڈ از ٽ هيايويځب وه ىی ٵډى يی ا ثب ىای

؛ میه ځو، ىيڅز وی ؿوبن یټ «ب ا ومبوي ٹا ىځ ٭٢ – ىى آيى يځبؿ ٭٢ی ة»: از ٽ

اځبویڇ، سىب ى ر ٵٮبڅیز مبىڀ ي بڅڈ ثىن م ا٭٢بی آن ډی ساوي ىز ٽبایی ىاش ثبي ي

ی ساوي آن ا ثب مبوىي اوبن دیش ث دشبی ي یيځی ویب ىاى ي ٽؿپشیه ثی سػی ي ڄ اوڂبی ڇ

ی ىيڅشی ىز ٽب وپىي، ث ډياٷ (ب اځبن)ب ا ٭٢( اځبوی)ډوب٥ار ثځی يثي ومبیي ي ځب ٭٢ی

بی آن و سىب ومی ساوي ٽبا ثبي، ثڄ وی یا آن ا ثب يى ځثب هيايويځب وه ىی، ىځ ٭٢

. يدبی ي ٵيیی يثي ډی ومبیيبی ػيی ي كشب ه٦ ٳ ب ي دب ځی ځیوشڂی

ب يٹبی ومبیي، ب ي ثیمبی ب ا ډی ساوي ى ثاث ځو ځوي ا ایه ي، سىب دبى ي ويايیی ٽ ىيڅزي « ډچلز بالی»ث ٭پ، ثځشیه ٵيٽبشی ى ىيڅشيای،. بیش بالی ي ذىن ٽب ث اچ ډی ثبي

ى یټ وه، ث یؾ ي . بی اثای ي سبىٵی از ي ذىن ٽببی ٽچیيی ث ىز ووج« ديی ډجب»سىب ي سىب بیش بالی از ٽ ډی ساوي ٽبيان ا ث . ډچلز ي ډالك٪ ى ىشڂب اػایی ډؼب ویز

. ډىڃ ډٺى ثبوي

ثىیبىی ىاز، دىبجی مب ثیبی ا ٽبىببن یپی ا ٭اډچی ٽ ى ىاډى یبثی ثلان ډيییز ى ٽ، وٸ

ي سپىٽار ب ث هبع، ث يی ث ايدب ي اډیپب ى بڃ بی ػىڀ ثى ٽ ٽ ا ثب ٹل٤ اڅػبڅی ثی بثٺ

. يثي ځىاویي، ث ځو یی ٽ سب ث اډي دیبډيبی آن ډل از ي بیي بڃ بی بڃ اىاډ یبثي

9

ډٮؼن ډٽجی از ا ی ب، ي ب ي . ، و٪بڇ اىای ٽ، و٪بډی از وز وبب ي وب ث ىؼبایه ځو

و٪بڇ بی ځوبځن ٽ مـن اوجبشء ثی ي س ا مؼی و٪بڇ بی وڂبوڀ هىومبیی ډی ٽىي ي سبٵش یی

. ػيا ثبٵش یی از ا و٪بڇ ډين ډيییشی ایغ ى ػبن

: آییثلان وبٽب

: ا ىیيځب بهشبی، ىيڅز ث ٭ىان یټ اځبویڇ اىای، ىای ثو یب ث ٭جبر ىیڂ ىشڂب از

ىشڂب ٹبووڂای -

ىشڂب اػایی -

ىشڂب ٹ٢بیی -

ى ځش، ځبی اال . اشیه ثى ایڈ( دبڅمبن)ث ځو ىشی، ډب ځمىياو سبٽىن ٵبٹي ىشڂب ٹبووڂای

ان وياش ایڈ ي ځبی ڈ آوـ ٽ ڈ ث وبڇ دبڅمبن ث ډیبن آډي از، سىب ومبیی ي بهشڂی ي ٵډبیی دبڅڈ

. ثى از

سب . «ؿ كبػز ث ثیبن از –ؿیی ٽ ٭یبن از»آوـ ډث٣ ډی ځىى ث ٹ ٹ٢بیی، ثبیي ثی دى ځٶز ٽ

ڇ، ایه از ٽ ىشڂب ٹ٢بیی ډب ما یټ ىشڂب ػبیی ٽ ث هب٥ ىایڈ ي ث یبى ډی آيیڈ ي ډی ثیىی

ډب ىىډىياو ٽمش ٹ٢بسی ىاش ایڈ ٽ ىاای سلیالر ٭بڅی كٵ یی ي . ٵبي،آڅى ي وب ث ىؼب ثى از

. ى یټ وه، ٹ ٹ٢بیی ډب ا ٽبآیی ثبیش ثهىا وجى از. الكیز ثبیش ثبىي

.ش از ى و٪بڇ ٹ٢بیی ٽ االكبر ثىیبىی ر ځیىثب سػ ث ایه ډبیڄ، ثبی

سب ػبیی ٽ ث یبى ىایڈ، ىشڂب اػایی ډب دیش ث اب ډالك٪ ي ډچلز . كبڃ ډی دىایڈ ث ٹ اػایی

ى پچڂیی ىشڂب . بیش بالی ثى از -سپیڄ ي از ي ؿیی ٽ ما وبىیي ځٵش ي از

-سٮي ث و٪بڇ ي ډلبٵڄ ډٮیه ي آوـ ٽ ٽمش ډ٦ف ثى از -ی ٽ ما یټ ډٮیب ډ٦ف ثى ازاػای

. سو ي ٽبىاوی ي آځبی

يه سیه ىڅیڄ ایه وبٽبډی یټ ؿی . ایؼبى و٪بڇ -بی اٵٲبوشبن م ى سلٺٸ یټ آډبن وبٽبڇ ثى اوي ىيڅز

ث ځو ىشی، ى ٽ . وياشه كه اوشوبة جان ا ی ىیڂب ا یټ ي ډچلشی ثىن ىيڅز -از

بی ٵپی ي ځىاوىيځبن ث ىڅیڄ ١ٮٴ ډيییز ي بی اثای ي ډلبٵ٪ ٽب ډچ٤ ثى اوي سب ووج ما ووج

اى وبساوی ي وبثهىای ا هیبر څیيذی، وياشه ٵىڀ ٽب ي وياشه سٶپ یشمبسیټ، ډٵٸ ث ایغ

بهشه یشڈ سىب آوڂب ډمپه از ٽ ػبڃ ىاای سٶپ یشمبسیټ، ثهىای ا ساومىيی . و٪بڇ وڂىیي اوي

بی دیٵش اىډىشاین ي ډىؼمىز ي ساوبیی بی هبػی، ډيییز ویيډىي ي ډين، آىبیی ثب و٪بڇ ػچت ٽمټ

10

ځب ي هىبڇ ث دبی ډٮیببی بیش بالی ى ا ٽببی ایؼبى یشڈ، ىڅی ي ٵياٽب ي وځا، ثب سٺا ي دی

بی سػیق ىاىن ډچلز -ى یټ وه، ثځشیه ډبو٬ ث ا ایؼبى و٪بڇ ى ٽ. ٽچیيی ځمبش وي

. بی اجىی ي ډچی ثى از ډٺ٦ٮی ي ځا ث ډچلز

ىشڂب سٺىیىی یب اال . ٵبي ي ٱی كٵ یی ثى ازهة، ډی ثیىیڈ ٽ ىشڂب ٹ٢بیی ډب یټ ىشڂب آڅى،

. يػى وياش از ي یب ومبیی ي ٵبٹي ٽبایی ثى از ي ىشڂب اػایی ڈ ډچلشی ي ٱی سوی ي ىډبوي

. بیی ډلپڇ ث وبثىی ي وڂوی ثى اوي ب ي ؿىیه و٪بڇ يه از ٽ ؿىیه ىيڅز

. ؿیی ٽ سبٽىن ث آن دىاهش وي از -بی اٵٲبوشبن ثبٵشبی ىيڅز كبڃ ډی دىایڈ ث وبٽبآیی

: ث دىيا ډب ىيڅز ىای ډپبویڇ از –ا وڂب ثبٵشبی

ډپبویڇ ډسی یب سمیڈ ب -

ډپبویڇ سمیمڂیی یب اػایی -

بی ٽىشڅی ي ثبىاوي ډپبویڇ -

ث « بډبوی ب ي ٵایبٵشی ثای ثيوٵز ا سىڂىبب ي ثه ثز بی یبثی وب ث ىؼبی ب ي وب ة»ډب ى ٽشبة

سىب ث .ا ایه ي، ى ایه ػب ث آن ومی دىایڈ. سٶیڄ ى ثب وببیی ایه ډپبویڇ ب ى ٽ دىاهش ایڈ

ىایڈ؛ ػبی یبىآيی ایه وپش ثىي ډی ٽىیڈ ٽ ى ٽ ډب ث ٱڈ ایه ٽ یټ څپ ډبي ي يی ډبي

هبڅی از ي ث میه دیمبو ډپبویڇ بی ٽىشڅی ډبيان ٽبىب ثای جی ث يی ى ٭ یبز هبػی

دی ٽ ډ٦ف ډی ځىى ایه از ٽ ځب ډڂ، .ٵبٹي الكیز بی اػایی از وبسان ي ډب ي ثبىاوي

ی ٽبایی وياش ثبي، ؿ بوی ث ٽبډیبثی ي دیيی ىاى؟ ىيڅشی و ا ىیيځب بهشبی ي و ا ىیيځب ثبٵشب

: ثلان ٭يڇ ا٭شمبىبیی از ٽ ث بن ډیبو سب ي دى ػبډٮ ا دىبوی ډی ا ثيهیڈ سیه ثلان« ثی ثبيی ث یپيیڂ»ثلان

ثی ا٭شمبىی ث ابن ډىڇ، ا دیبډيب ي آطب ء ؿیځی ي ٱچج ٵىڀ »ث ځٶش یپی ا اويیمىيان، . هى

بیی ٽ ى وبیز ډی ساوىي ڂبٳ. بی اػشمب٭ی ي ٵىڂی ډی ثبي ب ي ؿىيدبؿڂی دیيای ي ځش ڂبٳ

يػى ؿىي . ٷ ىىي( يیبيیی آشی وبدی ویيبی اػشمب٭ی ى ثاث یټ ىیڂ)ػبډٮ ا ث ی ٹ٦جی ين

ډٮمال ؿىيدبځی ٵىڂی، ث . ىڀ یبی ثيثیىی ي ثی ا٭شمبىی ثى اويبی اػشمب٭ی، ایؼبى ٽىىي ٵ دبځی

بی اػشمب٭ی ډوشچٴ ډی اوؼبډي ي ثيثیىی ي ثی ا٭شمبىی ا سٺیز ډی ٽىي ي ا ٭يڇ سٶبڈ یب ء سٶبڈ ډیبن ځي

بی ٭ی ا ڂبٳيػى و. ایه ي، ډبو٬ ٭مي یی ث ا ډبٽز یبی ي ٹبثز یبی ث يػى ډی آيى

بی آشی وبدی ى ػبډٮ، ډبو٬ يڃ ث اػمب٫ ٽچی ى ثب اياٳ ويځی یبی ځىیي ي ا سپیه ؿبؿة

« .الڇ ثای مذیی، ډبٽز ي ٹبثز ػچځیی ډی ٽىي ي ث اشٺا و٪بڇ یبی ٱی ٹبثشی یبی ډی بوي

11

. بی ىيڅز ٹا ځیى جىا ایه ي، ثبیش از ثبيبی ى ي ا

: ثلان بی ىي ځا

ا ډكچ ځا، ثیش ى « ٭ج»بی وبی ا ثلان». ث ثبي ثیبی اٽبىببن ډب ى ډكچ ځا ث ډی ثیڈ

بی اػشمب٭ی ي ٵىڂی از، ایه ى كبڅی از ٽ و٪بڇ بی اٹشبىی ي ى ډكچء ثٮيی ثلان آٱب ثلان

بی اځ و٪بڇ یبی ا طجبر الڇ ثهىا وجبي، ډمپه از ثلان. ا یټ طجبر ىيوی ثهىا ثبي یبی

ساوي ٭بډڄ بی یبی یټ ٽ ډی ثىب ث ایه، كٶ٨ طجبر یبی ى وبى. اٹشبىی ډىؼ ث ثلان یبی ى

« .سٺیز ٽىىي سٮء اٹشبىی ى ىي ځا ثبي

: ي٭یز سمیڈ ځیی٭يڇ ڇثلان

سمیمڂیی ى ػاډ٬ دیٵش، یټ يوي ٭چمی از ٽ ثدبی ځىآيی »ث ځٶش ىاٽش ډلمى ی٬ اڅٺچڈ

ا٥ال٭بر، سؼی ي سلچیڄ ىاى ب، دی ثیىی، ىؼ يایبوز بی ځوبځن ي ثب وبو بی ىیڂ، ثب اػمب٫

ځوبځن ثب سبوی ي ثيين شبثىځی اوؼبڇ ډی ځیى ي سمیڈ ٽبىببن ي سػ ث ىیيځب بی بن ى ډاى

ځو سمیمڂیی هىاو ي سپيی ى سمیمڂیی ا . ځیويځبن ى ثاث ٹبون ډؤيڃ ي دبوڂ ډی ثبىي

. «ی جان ي ووجڂبن اثای ډي٭یز وياش ي ډٮمال دیبډي بی وبځای ث ما ډی ىاش ثبي

یی ين بڇ آي ډبیڄ، ځى آيی، سؼی ي سلچیڄ ين ا٥ال٭بر ي دیـیي ين ي ؿىي الی ث ػبوی ثب سػ

بی ثبیش ا اوج ا٥ال٭بر ىز ىاش ي ځاشه آن ى ىش ىيڅشمىان ي جان ا٥ال٭بر ي اوؼبڇ ثىاز

ی ي یبز هبػی ي وی ىٵب٭ی ي اډىیشی ي ب ى مز ىی ي یبشڂای ي سٮییه ىٽشیه ي اشاسیی ډڄ ٽ

. اٹشبىی ي اػشمب٭ی ث اوي از

یی ٽ ث ب ى ىشڂب هبی ث اولب ى آیي، ث ځو ا وڂب ډيییشی، ثيسیه كبڅز ایه از ٽ الكیز

بٽز ىاىن ىیڂان ى ىڅیڄ ١ٮٴ ډيییز، و هى ساومىيی ث ځیی ثیى ا آن ا ىاش ثبىي ي و ٹي ڇ

ب ي ا ایه ي، ثبیش از ثای ځش دبیڂب ډي٭یز ىيڅز، ډیان ي كييى ي ؿبؿة الكیز. آن ا

. ب ډٮیه ځىى ډپچٶیز

ثای ػچځیی ا ىاډى یبثی . بیی ى سب ي دى ٽ شیڈ ځمىياو ى ایه اياه بي ديیيآیی بیيځی

. یی ى و٪ ځٵش ى بیی دیڂیاو ثبیي سيثی ب، ایه بیيځی

. ى ایه ػب ث یپی ا ثلان بی اػشمب٭ی ډی دىایڈ ٽ ډی ساوي سب ي دى ػبډٮ ډب ا ا ڈ ثياوي

: ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډويثلان ا٭شیبى ي

12

. وڂی ػبډٮ ثی ثى ازبی ډی از ٽ ا ذیي ىڇ سبین ځیجب ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ا ديیي

آوـ ثیب ىى آي از، ایه از ٽ اډي ث یټ ه٦ ثٿ ػبوی ډجيڃ ځىیي از ٽ الډز ػبډٮ

بیی د ا دبیبن ػىڀ ػبوی ىيڇ، ػبویبن بي ي ي اٵين ا٭شیبى ث ډاى ى بڃ. ٽىي ػبوی ا سيیي ډی

بی وبىاػبن ډی ث ایه ٽب، ډیى ب آن ځىیي سب ٽ. اوي ا ثى بی ايدبیی ي اډیټ ډوي ى ٽ

يه . بی ٱثی بى ومبیىي ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ي ثیبيوي ي ثای ث ىز آيىن ا، آن ا ث ٽ

ى ایه ٽب ىز بی ډبٵیبیی بډبويی ي ا وي، وی بی ٱثی ٽ ى جپ بی سجپب هى ٽ از ثبوي

. ىاوي

ى . ثای ډ٦بڅٮ ایه ديیي ډځجب، ثبیش از ا سٲیی ػٲاٵیبی ٽز، سڅیي ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي آٱب ومبییڈ

سب ایه ٽ ػىڀ ډٮيٳ سیبٻ ث آن . ي وىڈ، ٽ ؿیه ث ثځشیه ٽشا سیبٻ ډجيڃ ځىیي ثى

ى . ٿ ػبوی ىيڇ، ډٽ طٺڄ ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ث سٽی اوشٺبڃ یبٵزب، د ا دبیبن ػه دبن. دبیبن ىاى

ث . ى دىؼب ي ز، اشبوجڃ دبیشوز ٹبؿبٷ ډاى ډوي ثى ي ى یمبی ثشی ثای ډٮشبىان ى آډي ثى

ثچټ »ٽ اشبوجڃ ٽب ث ػبیی یي ثى . ب ث ی آن يان ثىوي یی ٽ یچی ا ډٮشبىان ايدبیی ي ذی ځو

ب ډوب آڅمبن ٽ ى ډٮ ه٦ ػيی ٹا ىاشىي، ثب ااوی ياڇ –بی ايدبیی ٽ. څٺت ځٵز« سوبىي

ي ا٭شجبار ث سٽی ي ياى آيىن ٵب ساوشىي ځچیڈ ٽز ي سڅیي ډاى ډوي ا ا ایه ٽ ثؿیىىي ي اوشدڃ

.ډیى ا ث يی ٹبؿبٹـیبن ي ىاځان ډٿ سىڀ س بهزاويای ٽبا ځشى، ڈ ثب ا

یی ؿن ٭اٷ ي ی ي بی ٭ثی بی ایان ي ٽ آن ځب ٽز، سڅیي ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ا سٽی ث ٽ

اډب ث يی ى ایان، ىيڅز يٹز ٽ ٽ ا ا ایه وڂب وز آیت دی ایبثی . ایز ٽى( ثیير)څجىبن

بی ثبځبوی ډاى ډوي آٱب ٽى ي ساوز ى ٽسبمير آن ا یی ا ى ثاث ثبوي ی ٽى، ډجب وشبوڇ

. ثؿیىي

: ب ٽز، سڅیي ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ث ؿىي ډٽ ىیڂ ده ځىیي دبن

( الي -سبیچىي -بی ثډب ٽ)ډظچض ډیبومب -

ىپىڀ -

يب ٽچمجیب بی اډیپبی السیه ډو ٽ -

بی هشڂی وبدی اوشدڃ ى ى شبى، د ا آن ٽ ډاٽ یبى ي ا ثب ډب٭ی دیش ػبډٮ ػبوی ي سال

بی هى ساوشىي ىڈ ٽثىي ي ىاډى ٽز، سڅیي ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ا سىڀ بوي ي ٭مال آن ا ا ٽ

ډب يان ځىیي ي ثیش ى ډىب٥ٸ ډی دبٽشبن ي اٵٲبوشبن ډشمٽ ثؿیىىي، ایه یڄ ثىیبى ثاٵڂه، ث ی ډى٦ٸ

. ځىیي

13

ب ىيڅز دبن. ى دبٽشبن، ثیش، د ا ٽىسبی ػىاڃ ١یبء ثى ٽ ٽز ي سڅیي ډاى ډوي ځش دیيا ومى

ػىاڃ ١یبء ی ٵب ػبډٮ بی ى شبى، ىيڅز ى بڃ. دبٽشبن وی وبځی ي ىاډى آن ا ا ٽ هى ثؿیىي

بی دیڈ، ٹجبیڄ ډی ثبن ى وشیؼ ثمجبان. ػبوی وبځی ث ثمجبان وا ډی ي ي ث آس ىن ٽشاب دىاهز

یپی ا هاویه ٹجبیڄ ى ډبن ٽبډڄ ث اٵٲبوشبن –ث ا٭شا ځىوي ي ډچټ يڅی هبن ٽٽی هیڄ اٵیيی

س ين ػىاڃ ١یبء، ثبځبوی ډاى ډوي ث ىز ىي ثبوي اٵشبىٽ ث دبی ا٥ال٭بر ب، د ا ٽ دبن. ځیوز

یپی ی دشی یپی ا يیان ىاهچ -ي ياثش ث ىي كة ثٿ آن ٽ بی ځيی ٱثی ځٶش ډی بو

. دیه دبٽشبن ي ىیڂی ی دشی یپی ا يیان ا٭٪ڈ آن ٽ ثى

بی ځيی، ى ډبن ىاٽش وؼیت وىیټ ث ثیز سه ډاى ډوي ى ځش ی بی بو ثىب ث ځا ى اٵٲبوشبن،

ایه ډٺيا ى ډبن كبٽمیز ډؼبيان ث ىيي سه . ٽىشڃ ثهی ا اكاة ډؼبيان ى وا ډی سڅیي ډی ځىیي

ى ډبن ٥بڅجبن ٽ ٽز ي . ا٥ٸ سڅیي ډی ځىیيي ثیش ى واكی ػالڃ آثبى ي دپشیب ي ىیڂ ډه یي ٽ ځٶش ډی

د ا يیپب . سه یي 3600سڅیي ډاى ډوي یپ ا دبٽشبن ث اٵٲبوشبن اوشٺبڃ یبٵز، وبځبوی ث ٹڈ وؼډی

سه 4200آډين ىيڅز ډٹز ث ځو ڂٶشی ثاوڂیی ث ٱڈ سمیڈ ػيی ىيڅز ى ډجب ثب ډاى ډوي، ث ٹڈ

« الڃ ٥الیی»ثی ډػت ویز ٽ وا ډی اٵٲبوشبن ي دبٽشبن ا وا . یي از 9200ي ٽىن ث یبٵز اٵای

. ډی هاوىي

بی ى وى سبػیپشبن، ى ٵٱبو اثیپشبن، ؿـىشبن، بی بڃ ومی ىاوڈ، ؿٺي ىز هاي ثى، ځب هياى

بی ٽىشبن سٽی ي ي وی وبآاډی( وبځوی ٹ ثبٯ) ٹ ثبٯ ٽشبویبی آثبیؼبن ي اډىشبن ث ىځیی

ثب ٽب سڅیي ډاى ډوي ى دبٽشبن ي . بی یځاليی دییه ا ث ډبڅ ډاى ډوي ث٤ ثيیڈ مـىبن وبآاډی

ثىي ٽاؿی ث ٽیيي یب اٵای سڅیي آن ى اٵٲبوشبن، ا اوشٺبڃ ډاى ډٿ آٵیه ا ٽیيي آاى دبٽشبن ا

ث ؿـىشبن ي ٹ ثبٯ ٽذیهبی ٹاٹشبن ي ىیبی ثیبثبن -ياىی ٵٱبو اثیپشبن –ډٿ ا سبػیپشبن

ي ا آن ػب ث ٽىشبن سٽی ي ا آن ػب ث یځاليی ي ا ا يى هبو ىيوبی ث ( آثبیؼبن ي اډىشبن)ٽشبوی

. ايدب سٲیی ډی ىاى

بی ډاى ډوي ڈ ا یی ى ػیبن ثى ي ٽبيان بی وؼی ػىڀ -یی ٽ ډی ثیىیڈ، ى ا ایه ٽبوبڃ یب ث ځو

كبڃ ٽ ٽیيي ثب ڈ سٲیی ډی ىاى از ي ځٶش . ث ايدب اوشٺبڃ ډی یبٵز( ىاالن یب ىچی)ا میه ٽیيي

ب ى ډی ٽیيي یب ډٿ ٽب یبٵش از وي ډی يى، ډی ثیىیڈ ٽ سىبڃ ى ا ا ٹ٦ ث ثىي آډشىاڇ ډی

بی ثمى ا ث ثبځبوی ډاى ډوي ث٤ ثيڈ، اډب ثی ث ي، ومی هاڈ ػىڀ. ي سٺیجب ٵيٽ ٽى از

یی بی وؼی ډوي ػىڀیا ث ځو ڂٶشی ثاوڂیی ډی ثیىیڈ ٽ ى ډی ا اوشٺبڃ ډاى . اسجب٣ ڈ ومی ىاوڈ

. ب ٵيٽ ٽى يان ثى ي ثب سٲیی ډی، ػىڀ

14

ی ٽ ٽ ى اث٦ ثب ډاى ډوي ثب آن يثي از، ایه از ٽ ىآډي وبی ا سڅیي ي ثبځبوی ډاى دباىٽ

ا ایه ديیي، ٽبډال ٿ. از( ؿىي ڈ وبډي٫ ي ٱی اوبوی)ډوي ى اٵٲبوشبن، ډڈ سیه ٹچڈ ىآډي ٽ

ی ٽه ى ي یب ث دیمبو ؿمڂی ىڈ ٽثیي ى، سا ىآډيبی يشبییبن ي ث يی ٵډبويبن ډلچی ٽ ا

ياوڂی، ڈ ٽبوی ٽ ىآډي ىیڂی ػ . ایه ډيٻ وبن ډی هوي ي ى ٽڄ ىآډي ٽ، ث ير دبییه ډی آیي

وي ي وی ٽبوی ٽ ىآډيبی بی ا ایه وبكی ىاوي، وبځی ىز ث اچل سڅیي ي ثبځبوی ډاى ډوي ويا

ث يی ىاڅبی ثبىآيى یيییىی ي سپیڄ « هٶش»ثى ي ثب دیب بهشه ي ثیيا بهشه ي ځش ثبويبی ډچق

٫ ى ٽ ث ير سی ثبويبی ػيیي، ث وی ي سباع ي ىیڂ ا٭مبڃ هالٳ هاىي دىاهز ي ایه ځو اي١ب

. هاي ځىیي

ا ی ىیڂ، ځب ػچ ایه ٽب ځٵش وى، يه از ثبڈ، ڈ ى سا ٽ ي ڈ ى سا ػبوی، ثب

. دیبډيبی وبځای يثي هایڈ ثى

ىش بی ٹبؿبٹجان ي یبی -ي ث ي ث سان ډبڅی ي ى وشیؼ و٪بډی ي ځش وٶ اػشمب٭یى سا ٽ،

ډی ا ی آوبن ثبال ... ثبويبی سجپب اٵيى ي ي ث میه دیمبو، ډیان ػىبیبر، ثپبی ب ي وٺ٠ كٺٷ ث ي

و٪بډی بن ي اٵين از ي ىيڅز ډٽی ي ث -ٽ سان یبی ثډی یی ي يه از پبٳ ډیبن ویيبی يى

ایه ى كبڅی از .ډی يى ی ځیوشڂی ي وب ث بډبوی ثیش ي ثځز وبدی١ٮٴ، ٵاهش ځىیي ي ٽ ة

ا ٽ ى ٶز بڃ ځش، اجى سلپیڈ دبی بی یټ ىيڅز ویيډىي ي ډشمٽ يی ىز ثى ي ډیچیبىب ىاڅ

. از ثای آن یى ي ثى ي ایه هى یپی ا دباىٽ بی ثلان اٵٲبوشبنیبی بی ػبوی

سب، م ي ى بو بی ځيی ٱثی ډٺبالسی ى ثب ىز ىاشه ثچىيدبیڂبن ي جان ىيڅز اٵٲبوشبن ي

ا٭٢بی هبوى بی آوبن ى ثبځبوی ډاى ډوي ث ؿبح ډی ي ي ٵز بیی ا ٽبوی ٽ ى ایه سؼبر

.. ىز ىاوي، اٵب ډی ځىى

یا ا . ٽ ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ډػى ثبي، وبډمپه از ى ٽ اډىیز سبډیه ځىى ا ی ىیڂ، ډبىاډی

یټ ، ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي سىب ى ر اىاډ وبآاډی ب ى ٽ ډی ډی ثبي ي ٹبؿبٹجان ابب ى ثی

ډىي ك٢ سٶىڀ ى ػبډٮ ډی ثبي ي اډىی یىٶ٬ اوي ي ا ی ىیڂ، ٽز، سڅیي ي ثبځبوی ډاى ډوي، ویب

. ډبىاډی ٽ ثبځبوی ډاى ډوي ثبي، ثیب ىا هاي ثى، يوي ػم٬ آيی اچل ث وشیؼ ثي

وبځٶش دیياز ٽ ى ډٺیب ػبوی، ا٭شیبى ي ثبځبوی ډاى ډوي اثٮبى ځشى یی یبٵش ي ث یټ ډٮ٢ڄ ػبوی ډجيڃ

ي، ډی سان ځٶز ٽ ایه ډپڄ، یټ ډپڄ سىب ىاهچی وجى، ثڄ ډپڄ یبی ي ځچثبڃ ا ایه.هاي ځىیي

دی ٽ ډ٦ف ډی ى، ایه از ٽ ؿڂو ډی سان ا ایه ديیي ڇ بیی یبٵز؟ . ػبوی از

15

ب٭ی بىٹبو ي ثی ؿیی ٽ سىب ثب ڇ -ا ىیيځب ډب، يه از، ډبىاډی ٽ اډىیز ي طجبر ى ٽ سبډیه وڂىى

آالیبو ػبډٮ ػبوی ي دیڂیی یټ اپب ياٹٮجیىبو یبی ډمپه از، ىا از ثشان ى ډجب ثب ایه ديیي

یوشه یټ ثوبډ م ػبوج از سب -ا هىياو. ډڂ سىب سبډیه اډىیز ثىي ویز. هبومبن ث اويا دیي ځىیي

ث ځو یی ٽ ثو . ثيیڄ اشیه ثب سوی ثىػ الڇ ا ی ػبډٮ ػبوی سبډیه ځىىثای يشبییبن ډٮیز

ا٭٪ڈ ایه ثىػ ياٹٮب ث ىش يشبییبن ي سٮ ډىب٥ٸ ډليڇ ي سٮ ویبٵش ٽ ٹا ځیى ي آوبن ا دىاهشه ث

ځی ا ډىبث٬ ډبڅی سویی ىاى ي ثای ىىډىياو سب ٽىن ثو ث. ٽز ي ثبځبوی ډاى ډوي ثی ویب ځىوي

ډجب ثب ٽز ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي ا ی ثبويبی هبػی ي ثپبان ىاهچی ث یٲمب ثى ي ي ث يشبییبن

ي ا میه . ثیىایی ٽ ا ثي كبىط وبځی ث دىاهشه ث ایه ٽب وبيا ځىیي اوي، ث ا٦الف ا ځبي ٱييى یي از

وڂىیي ایڈ ي اځ ثهىب ي ٵشببی دباىٽي ڈ از ٽ ځمىياو سب ٽىن ډٵٸ ث ځىن ځ ایه

. ػبډٮ ػبوی ي ىيڅز ډب ى ډیى سٲیی ثىیبىی ویبثي، ووایڈ ي

: ثلان سٮ ى اٵٲبوشبن

اسجب٣ ډیبن سٮء . ىی ي اوبوی یټ ػبډٮسٮ ٭جبر از ا ثیى بی ث ځیی ا ویيبی ثبڅٺ ډب»

یبی، ٶز اڄ طبثز ا ث ٭ىان ډیى بی ١يی سٮ ى ىاهڄ ٽ -اٹشبىی ي ډشٲیبی ٵىڂی

ساوبیی بی ٵپی، بډبويی یبر كبٽم، سػ ث ٭چڈ، و٪ڈ، : ایه ٶز اڄ ٭جبسىي ا. ډٮٵی ډی ٽىىي

« .وی، و٪بڇ آډی ي ٵىڀ اٹشبىیآاډ اػشمب٭ی، و٪بڇ ٹبو

سٮ ث يی بډڄ كٽز ا ياث٤ ىشی ي . اچی سیه يػ سٮ، ایه از ٽ ومبیبوڂ سلڃ ى ػبډٮ از

. ٭بىار ي ڇ اػشمب٭ی ا ي بی ىشی ثهى ثب ثياز ي آډ ي دي، ث يبی ثیب ډين از

ن ٭بډڄ سلڃ ػبډٮ، دیبډي بی يىی ا ػز سٮییه وٺ٦ سمٽ سال بی ډث٣ ث وڂیشه ث سٮ ث ٭ىا

ډب مـىبن ا ثلان سوی ي ډپڄ سٮ . سٮ ي وی سٮییه ؿڂوڂی بډبويی ٵایىي ٽمټ ث آن ىاى

. یبٵشڂی وغ ډی ثیڈ

سٮ ثبیي ٭میٸ س . يڅز ىیبٵز ٽىىي ثبيسٮ سىب ومی ساوي، ډ٫١ ځٶشڂ ډیبن ىيڅز بی ايا ٽىىي ي ى

ثب ػة ایه ځي ب، ٵایىي سييیه . ثبیي ځي ب ا ى ػبډٮ ډيوی ىځی ي دشیجبوی ٽىي. ا ایه ب ثبي

ؿیی ٽ ثای دبیيای ډٺجڅیز اػشمب٭ی . اشاسیی ډمپه از ثشاوي ډػت سٮي ي ډبٽز ىډپاسیټ ځىى

4«.ىسٮ ١ير ىا

4 اٹشبىی، ؿبح ایانٵچىبډ ډ٦بڅٮبر یبی ي .

16

ث ځو یی ٽ ىیي ډی ى، يوي ځا یټ ٽ سٮ ځا ا سٮ ياثش ث سٮ ډشٺڄ، ډشم ي دبیيا

. يوي ثیب دیـیي، ىا ي كبی از ٽ ډشچڇ جی آځببو ي وبىیى ين ډبٽز از

ځی ثدبیی ياث٤ ثب وبى بی هبػی ٽمټ ىز یپی ا ؿبڅ بیی ٽ ى ثاث ىيڅز ٹا ىاى، ؿڂن

. ىىي ي يایز ٽىن ػیبن بی ٵاډچی ى یټ ډٮجی از ٽ ثآيى ين اياٳ ثببی ا ثسی ثوي

ي ایه ډبډڃ ا ٥یٸ ٥كیی یټ یبز ىاهچی سٮ وبیڄ ډی آیي ٽ بډڄ ډی ى ث سبی وبى بیی ٽ

. ٿ بى ي اشاسیی سٮ اٹشبىی ا ا سلالر یبی ىاهچی، ډشٺڄ بىسٮ ي ىډپای ا مبه

ث ي، ڈ ىيڅز اٵٲبوشبن ي ڈ وبى بی ٽمټ ٽىىي سال ىاوي ث يوي اائء ٽمټ ب ی٦ء ثیشی

ث وب ث ىؼبیی وبى بی هبػی ثب يیپى ث ١ٮٴ ډيییز ي ٵبى ى ىشڂب ىيڅز ي ثب سػ. ىاش ثبىي

ث٭پ، ىیيځب ىيڅز اٵٲبوشبن ایه . بی ډػى، سػیق ډی ىىي، ٽمټ ب ا ی هى آوب ر ثڂیى

. از ٽ ٽمټ ب ثبیي ثب ډبٽز ډشٺیڈ ي ی و٪ ىيڅز اوؼبڇ ځیى

: ثلان بی سٮ»: څه دبی ث آن از ٽ ثلان بی سٮ ي وبی ٭جبسىي ا

ث ډیاوی . یٮىی ى ىػ ووز ٵى اكب ثپىي ٽ ث ډچشی ياكي ي ٽی ياكي سٮچٸ ىاى: كان یزة .1

ا ی ىیڂ، و٪بڇ بی سٮ یبٵش . ٽ ایه ك سٺیز ډی ى، یبز ى آن ػبډٮ سٮ یبٵش ډی ى

ى سٮچٸ هب٥ ىاش ثبیڈ، ثيين ایه ډب ډی ساویڈ ث ډچز ي ٽ ه. ڈ ایه ك ا ى اٵاى سٺیز ډی ٽىىي

. ٽ ٹي وٶی ي ٥ى ىیڂان ا ومبییڈ

ث ٭ىان ډمشیه ٽه –ډي٭یز ث ایه ډٮىبز ٽ ا٭شجب ي ك ٹير یټ ىيڅز: ثلان ډي٭یز .2

مـىیه ك اهشیبار كپډز . آیب ىشی از، ٽبیډبیی یب ٹبووی بهز یبی ا ٽؼب وبی ډی ى ؟

ثای ډظبڃ، ؿ ٽی ډی ساوي یی ىاوڂب ا سٮییه . ی ډى ثلض از ٽ ثبیي سٶپیټ ي ډو ىن

ا ی ىیڂ، ډلييىء . يیب ٽ ٽ ي ثیش ثى آیب يی سلیالر ٭بڅی ؟ اشبىان ىاوڂب؟. ٽىي

سٶیلبر ي ځډی بی ىاوؼیبن ډظال آیب ډی ساوي ى څجب دیين ي و٫ اهشیبار اي سب ؿ اويا از؟

وی ىهبڅز ثپىي؟

ډمپه . وٶ ثب ٹير ډشٶبير از، ؿ ثیب آىڇ بیی ٽ ٹير ٵايان ىاوي، يڅی وٶ اويٻ: ثلان وٶ .3

كشب ث ىشیبان هى ڈ وٶ ؿىياوی وياش . يڅی وٶ و از یی یټ ىاوڂب ډي٭یز ىاش ثبي،

مـىیه . ٽ ثلان وٶ ٭میٸ ډی ى، وٶ ډٮىی، ٵپی ي اهالٹی ي اػایی ا ډیبن ډی يى ىڂبډی. ثبي

ث وه ىیڂ ډی سان ځٶز ثلان وٶ ث ډٮىبی ياع و٪بڇ ډيییز اٹ٦ب٭ی وی از ٽ یشڈ اىا دبؿ

وٶی ث دبؿ ي ي ٽ ځو ٽ ىڅ هاز، ى ك ٽبی هى ٭مڄ ډی ٽىي ي ډٻ

.ډلی٤ ي ډلالر وياى

17

یب اػای ډوشچٴ . ډیان يٵبٹی از ٽ ډىڇ ډیبن هى ي ىيڅز ك ډی ٽىىي :ثلان ډبٽز ي یڂبوڂی .4

ىيڅز ي كپډز ډیبن هىبن ث ؿ ډیان يٵبٷ ي یپذبؿڂی ىاوي؟ آیب و٪بڇ ى اڄ و٪بڇ ٵئىاڅی، اٹ٦ب٭ی

اڅجش الڇ ث س١یق ٹ یټ ؿیی ث ىشبيى ب هى ا ثوي؟ي یب سیڅيای از ٽ ٽ ى ډى٤

از، و٪بڇ ٵئىاڅی ثب و٪بڇ ٵياڅی ٽ ٭يڇ سمٽ از ي څیپه يكير ي اوؼبڇ ىاش ي ډى٦جٸ ث ډایه

ثىب ث ایه، ومی سان دی ا ځشه ا ډكچء ٹبوویز ي دی ا ٹاڇ . ىٹیٸ ٹبووی ډی ثبي؛ ډشٶبير ازى یټ و٪بڇ ٵبٹي يٵبٷ . ٵبٷ ي ميڅی ډىڇ ثب یپيیڂ ي ثب ىيڅز؛ لجز ا ډٺالسی ؿن ٵياڅیڇ ٽىي

ثىب ث ایه، ډىبث٬ ډچی ث ىشی . ٵڈ يىٻ هى، ٭مڄ ډی ٽىي ٽ ػب ٹير ىاى ث كت ډىبٵ٬،

.سأډیه ومی ځىى« ډىبٵ٬ ډچی»سی٬ ومی ى ي ى یټ ٽچم

٥ی يوي وبی مبی ث طير بی ىڂٶز ډی ىي، ى كبڅی ٽ ځيی ىیڂ ډاػ ثب :ثلان سی٬ .5

ډ٦ف ي ي و٪بڇ بی ٱثی 1929ایه ثلان ى ٱة ث٦ اه د ا بڃ . ٵٺ ي سىڂيشی ډی ځىوي

وي ث ثلان االف ىشمى ب ي ٱی ٮی ٽى االف ٹاویه ٽب، ، ثب سٮمیڈ ي ځش ثیم بی اػشمب٭ی

.يوي 5سی٬ طير ى ػبډٮ ٱچج ومى ي ياى ډكچ ىيڅز ٵب

ثىب ث ایه، بهز یبی سٮ یبٵش بهشی از ٽ ثشاوي ایه ثلان ب ا ى كي هى كڄ ٽىي ي دز

ایه ثلان ب پز ى ٱی ایه ر، و٪بڇ بی اػشمب٭ی ٵبٹي ؿىیه بهز یبی سٮ یبٵش ى ثاث . ثڂاى

. هاىي هى

بی هىياو ي داځمبسیټ ى ؿبؿة یټ اشاسیی ب، یبشڂای ث ثبي ډب، ثشیه يٹبی ى ثاث ثلان .ډچی ٵایبی از

: ثلان ډػىیز بهشب دبسیمویبڃ ى ٽيه از ٽ . دبسیمویبڃ ى ٽ از ثځشیه ډپچی ٽ ثب آن يثي شیڈ، م ډػىیز بهشب

بهشبپىی ٽبی از ث ىا ي ډبوج ي ویبډىي ډجب ٵىڂی ىاډير ي دیش ي ساوٶب ٽ ډشچڇ

. ډب٭ی ػمٮی يىٶپان ي ٵیوشڂبن ي م ویيبی دیي ي آځب ډب از

يوی بیی ى بهشب ىشی ػبډٮ ديیي آى ٽ ث ٱڈ وبٽبډی، ى آٱب ي ثیشڈ، اډبن اهلل هبن سال يیي ىځٿ

. ىشبيىبی بیبن سػی ىاز

5 Welfare State

18

هچٸ ث ٽمټ يی دییه ٽیي ىځىیی بی ثىیبىی یی ى ىډپاسیټى ى شبى ي ثیشڈ، كة

ثب ایه . وشی ػبډٮ يثي ځىیيبهشب دبسیمویبڃ ث ډیبن ثیبيى ٽ ثب ىیڂ ثب ډٺبيډز يیي ا ی ویيبی

ڈ، ث ٱڈ ایه ٽ كة یبى ي ثىبث ىالیڄ ځوبځن ىاهچی ي هبػی، پز هى، ساوز ثیبی ا دبی

. بی و٪بڇ دبسیمویبڃ ا ىڈ ٽثي

ا ڈ ثب يی ٽب ډڂ ة. ثب يی ٽب آډين ډؼبيان ي ث يی ٥بڅجبن، ػبډٮ ىيثب ث ی دبسیمویبڅیڇ ي آيى

ىىډىياو، ث ٱڈ ډب٭ي . آډين و٪بڇ و، د ا سلالر یبىڈ ذشبډج، ډیى ثای سلالر ثىیبىی ٵاڈ ځىیي

بڃ ځش، وشاوشیڈ ث ځو بیي ي ٶز ي اويیثىن ډیى ي ث ٱڈ ایه ٽ ىشبيىبیی ڈ ىاش ایڈ، ى

. شب ثىایڈثبیي ځبڇ بی اشای ى ایه ا

سؼث سبیوی وبن ډی ىي ٽ یپی ا ىالیڄ دبثػبیی بهشب دبسیمویبڃ ى ٽ، ثش ثىن ػبډٮ، اٹشبى ي

ا ایه ي، ډی سان ځٶز ٽ ایبٵز ډط ثای آن، ځىن ؿ ی٬ س ىيا بی . ٵىڀ ډب ثى از

. یبن بی اٹشبىی آن ث ی ٽبی مبی ډی ثبيٽ ث ی ػبن هبع ي وی ثب ٽىن

هچٸ وبن ډی ىي، ثای ىډپاسیټث ځو یی ٽ سؼث بی سبیوی ىي اډبن اهلل هبن، ىاييى هبن يكة

ىڈ پشه بهشب دبسیمویبڅی ث ویيی ثیب ثځی ویب از ٽ ٽ

ؿىي ى ىي كبٽمیز كة . اييى هبن، ؿىیه ویيیی ثیب پىىي ثىى ىي بی اډبن اهلل هبن ي ى. وياى

هچٸ ث ځو ډى٭ی ث یبی يی دییه ویيی ثځی ثای ایه ٽب ٵاڈ ځىیي ثى، ډڂ ىډپاسیټ

ځشى ىای ى آن ثى ٽ ایه ویي ثب ډٺبيډز ث ثبب ثځشی ا ی ویيبی ىشی ػبډٮ ٽ ا دشیجبوی

. ػبډٮ ػبوی ثهىا ثىوي، يثي ثى

ى و٪بڇ ػمی االډی ٽىوی، ویيیی ٽ بڅز ایه ٽب ا ث ٭ي ىاى، ثیب وبسان ي داځىي از ي ث

، ا ایه ي. ىا هاي ساوز ى ثاث ویيبی آثيیي، ډىؼڈ ي ساومىي ىشی دبسیمویبڃ ٽبی ا دی ثى

ډڂ، ثب ایه م، اډي ىیڂ آش آش . دبځیی ىيثب و٪بڇ دبسیمویبڃ ى آیىي وىیټ دی ثیىی ډی ى

ىيا بی ٽ ث ی ػبن ثیين ځى ي از ي سىب ځز ډبن ثب پیجبیی ي آشڂی هاي

. آة ومبیي ثباوي ي ایه بهشب ا« يییه»ساوز دبی بی

19

خارجی سیاست در پهنه بحران -2

ى ځڂب « ایان»اٵٲبوشبن ٽی از ىاای ډٹٮیز ثیب كب ػیدڅیشیټ ٽ یپؼب ثب ایان ى ٵالر ٹب

( ى ډیبن ؿیه، آیبی ډیبو؛ ٹٶٺب، سٽی، ویمٺب ىي ي هچیغ ٵب ي ٷ ډیبو)بهشببی ػیدڅیشیپی آیبیی

ى ياٹ٬، اٵٲبوشبن ي ایان ا ىیيځب ػیدڅیشیټ مبوىي دچ بی یټ ىيا اوي . ياٹ٬ ځىیي از ى ػىة آیب

ٽ ث ی آیبی ډیبو ي ٹٶٺب ي ویمٺب ي ػی ومبی ٭ة ثب ډی وي ي ؿوبن دچی اوي ډیبن مبڃ ي ػىة

. ډیبو ىاى اٵٲبوشبن كیظیز ٽٴ ىز ا ى ثاث دىؼ ب ى آیبی. آیب

-ٽبی الڃ ثیيوی)اىاډ یمچىي -ا یپؼب ثب ایان، دبٽشبن ي ىي اٵٲبوشبنػیدڅیشیز بی اډیپبیی

، ځش اشاسییټ ډىبٵ٬ ایبالر ډشلي ي اوڂچی 1915ډی مبوي ي ث اب ٹا ىاى ډلډبو ډٮيٳ ( بكچی

ي وی مبی ا ػیدڅیشیز بی )ز ٽ ػیدڅیشیز بی يی دییه ایه ى كبڅی ا. ٽڄ وبس ډی ىاوىيى ي

اٵٲبوشبن ا اىاډ بهشب بسچىيی آیبی ډیبو ي ځش اشاسییټ ىشی يی ( ايآیبیز يی ي ايدبیی

ػیی ا یمچىي ي ى ایه ځو، اٵٲبوشبن ى وٺ بی ػیدڅیشیز بی اسالوشیز ي سبالٽایز . ډی دىياوي

وٺ بی ػیدڅیشیز بی بسچىيی ي ايآیبیی، ػیی ا بسچىي آیبی ډیبو ث مب ډی يى ي یڂبو ٽ

ایه یپی ا ىالیچی از . ػبن از ٽ اشبس ػیدڅیشیټ آن سب ٽىن ث ځو وبیی ډو وڂىیي از

ا یټ ي ٽ ( اوڂچی ي اډیپب) آیچىيی -بی ویيبی یمچىيی ٽ ؿا اٵٲبوشبن دیش ٽبا ٽبٽ

. ا ی ىیڂ ثى از ي ث ځمبن ٵاين ى آیىي وی هاي ثى( يی)بسچىيی

ؿ، ى ډیبن ٽبی . اشاسییټ ډٹٮیز ثیب كبی یبٵش از اډي اٵٲبوشبن ا وڂب ػیدڅیشیټ ي ػی

. ي ډٳ ٽىىي اوی ٹا ىاى سڅیي ٽىىي

ثب سػ ث ایه ٽ دشىیبڃ ثهی ا ٽب ثای يیاوڂی ى اٵٲبوشبن ثیب ثبال از ي ى ٭یه ډبن ٽ ډب ثىب

ث ډٹٮیز كب ػیدڅیشیټ، ثی ىٵب٫ سیه ي آیت دیسیه ي وبسان سیه ٽ ػبن از، یبز هبػی

وبځٶش .اال یبز هبػی یټ ٽ ا ػیدڅیشیټ آن سٮییه ډی ٽىي. یب ي بوي ثبيډب ثبیي دیش د

دیياز ٽ ثوبډ یی ى یبز هبػی، ثب سػ ث اي١ب٫ ياٹٮی ى دى یبز بی ػبوی ي ډى٦ٺ یی ي ثب

ډڂ ى . ډی ځیى ایبثی وٺ ٹير ب ي ساومىيی بی بن ي ثب ىو٪ىاز ډىبٵ٬ ډچی ٽ ر

ٽ یبز پبوياان ازي ځيی ډىبٵ٬ آډىياو وی ي ٽبی ػبن ڇ، ثیش ایه یڈ ب ي چیٺ ب

ى ٽبی ػبن . ى ىیڂ ٽبی ػبن، یبز هبػی اىاډ یبز ىاهچی از. ب ا سٮییه ډی ومبیي. ا میه ي ڈ از ٽ دیش ىؿب ثلان شىي .يو ثى ازثبٿ ایه ٹ٢ی می (ث يی اٵٲبوشبن )ڇ

ثب )ایه ى كبڅی از ٽ ډىبجبر ډب . ٽ ډب ثب ٽ ػبن، وىیټ ث ا ٽیچډش ډ ډشٻ ىاى

20

ى بڅ ثب ثهی ا ٽبی مبی ى سا ثبیش ویز ي ثب ثهی ى ڈ( سػ ث ١ٮٴ ىشڂب ىیذچمبی ډب

ى ياٹ٬، اٵٲبوشبن ػی یی از ى ډیبن اٹیبو ٽبیی ٽ سب ٽىن وشاوش از ثب . یی ا اثبڇ دیـیي از

. ځوبځن، ډىبجبر آډبوی سبډیه ومبیي آن ب ثىب ث ىالیڄ

ى ٭ .ازسلڃ اي١ب٫ ى دى ٽ، ډى٦ٺ ي ػبن، ث ٭ز ي ث ځو ىاډبسیټ ي ث ىځىیی

: یبز هبػی اپب ډی ساوي ى ثاث اٵٲبوشبن يػى ىاش ثبي

اپب اسلبى اشاسییټ ثب اډیپب ي وبس -

اپب دیڂیی یټ یبز ثی٦ٵبو ډظجز ي ٵٮبڃ ي ي آيی ث یبز ىشی اٵٲبوشبن -

اپب دیشه اٵٲبوشبن ث بوڂبی -

: سلبى اشاسییټ ثب اډیپب ي وبساپب ا -1

ثآډي ي ى یمبی ( د دبيی)ث ځو یی ٽ ا كبڅز اث ٹيسی . اډیپب اډي ویيډىيسیه ٽ ػبن از

مـىبن ثب ىاشه . اډیپب، ا وڂب و٪بډی، ثځشیه ٹير ػبن از. سجب ومى از( ٵاٹير)یټ ډڂبدبي

آډي وبهبڅ ډچی، ویيډىيسیه ٽ اٹشبىی ػبن ي ىيډیه ٹير اٹشبىی ػبن د ا سیچین ىاڅ ى 12

اډیپب مـىبن یټ اډذاسی ثٿ ا٥ال٭بسی . ايدبی ثبهشی از ٽ یټ دىؼڈ اٹشبى ػبن ا ى ىز ىاى

. ػبن از

يه از ا . ى ي ویبډىي ٽمټډیچین وٶ ځى،ٽی از يیان ي ىډبن 33-26اٵٲبوشبن وبىا ثب

. ٽی ٽ ث اٵٲبوشبن ثیشیه ٽمټ ب ا ومبیي، ثشیه ىيز آن ازىیيځب ىيڅشی،

ا ایه ي، ؿن ایبالر ډشلي ٽىن ثیشیه ٽمټ ب ا ث اٵٲبوشبن ډی ومبیي، ثی ځٶشڂ، ثشیه ىيز اٵٲبوشبن

ا ایه . ثبٵشب ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ثیشیه ڈ ا ى اٵٲبوشبن ىاىا ی ىیڂ، ایبالر ډشلي ى . از

. ي، ډڈ سیه ډشلي ىيڅز اٵٲبوشبن از

دبی ډىبٹ٬ اٵٲبوشبن ي اډیپب ثب ڈ ځ هى ي 2001ةد ا يیياىبی یبىڈ ذشبڇث ثبي ثهی ا آځببن،

. يػى وياى یوبس ٽبویي ي از ي ا ثځز اډیپب ي سییټ ثبث ٽبا مپبی بی اشاٽ ایه

اډي وبس ى اٵٲبوشبن ك٢ ځشى ىاى ي يی هبػ اٵٲبوشبن ثب اډیپب ٹا ىاى مپبی بی ،ؿ از

ياث٤ ثب اٵٲبوشبن ى ٫ا دباىٽ بی یبز هبػی یپیډڂ، ثب ایه ڈ .ومى از اشاسییټ اډ٢ب

يه ویزي وبس ایه از ٽ ٹا ىاى مپبی بی اشاسییټ ثب اډیپب ي ثب وبس سب ٽىن دب ى ا از

يی ا ٱی ٹبووی ا٭الڇ الكیز دبڅمبن ٽ ٹا ىاىی ا ٽ ا ی يی هبػ یی ٽ هى میه دبڅمبن

21

ډڂ ٵبٹي ا٭شجب از؛ ث سیت هاي بویي؟ ، يی اډ٢ب ٽىيٽى ي ثبب ا٭الڇ ىاش از ٽ ىيی ٻ

. يی هبػ آیىي ا و ایه ٹا ىاى ا اډ٢ب ومبیي ،ایه ٽ ثب يی ٽب آډين ىيڅز و

ا ی ىیڂ، مبی ا ډلبٵڄ يی، ؿیه ي ایان، ث ځو ٱی می اډیپب ي ى ٽڄ وبس ا ډشڈ ث ء

آوبن ث اډیپب اڅاڇ ډی آيوي ٽ ث ثبو ډجب ثب ډاى ډوي ي سيیڈ ثیه . ٽىٶاو ثه ډی ومبیىياشٶبى ا

اڅمچچی ياى اٵٲبوشبن ي ي ٽىن ى دی اسلبى اشاسییټ ثب ایه ٽ ي بهشه دبیڂب بی اشاسییټ ثای

« ثبسالٷ»ي، دىبوی ى دی ډجيڃ بهشه اٵٲبوشبن ث یټ ا ایه . د بی آیىي ث ی آیبی ډیبو ي ایان از

اٵڂىيځی، ثب یى ثیب ي ثای اډیپب اوي سب ىځی یټ ػىڀ ىا ډير ٵبیی ځىیي ي اوؼبڇ، ثب

. سچٶبر ىڂیه وبځی ث سٻ ایه ٽ ى

ن می اډیپب ي وبس، ایه بډبن دی ا يی ي ثىب ث ا٭شاٳ ثیبی ا ډيال ث ثبي مبی ا ٽبىببن

ٽىن د ا يی ٽب آډين ايثبډب، اوؼبڇ . ٽب آډين ايثبډب اشاسیی ډوی ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن وياز

يه از ځز ډبن وبن هاي ىاى ٽ ایه . اشاسیی ػيیي اډیپب ى ٹجبڃ ډبڅ اٵٲبوشبن ا٭الڇ ځىیي

. ؿ اويا ډط هاي ثىاشاسیی سب

ث ي، سب ٽىن یبز بی اډیپب ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن ى بی ػىڀ ٭اٷ ٹا ىاز ي يه وجى ي پڄ

ػيی ثب اډیپب ي وبس ياى ځٶشڂ ى سب ث ځو ځوث 6ډبسب ىيڅز آیىي ثبیش از .ػيا ي ډی ىازٻ

. ٽىوی، ثی ا ایه ثیب ىا ازٽؼيا ي ډی اىاډ ي١ٮیز . ځیی ومبیىي ډیڈوبیی ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن س

اوؼبڇ اٹياډبر ی ث ىؼ ٽبىببن،ځب، وبس ډمڈ از ثب اٵٲبوشبن ياى اسلبى ػيی ځىى، آن ځب،

:اػشىبة وبدی از

كي اٽظ وٶ 250000 -300000ى اٹڄسمیڄ ویيبی ډچق، ا٭ڈ ا اىي، دڅی ي اډىیز ث سٮياى ف -

ثای ى بڃ آیىي 500000

ډچق بهشه ایه ویيب ثب الف بی ډين ا ػمچ چیپدشبی سديا، ادیمببی ػىڂی ي ساوذسی ي -

ډیچیبى ىاڅ 2سب ډ ث ثبی ػىڀ اٵابی ډپی ي ی كي اٹڄ بالو

ٽ ث پڄ (ډیچیبى ىاڅ ى بڃ 2كي اٹڄ ث ډیان )ثای اٵٲبوشبن ( و ومبیی)اای ٽمټ بی اٹشبىی ياٹٮی -

. دي ب ى يالیبر ٽ ٭بىالو سٺیڈ ى

ىيڅز اٵٲبوشبن ٽب ى ډبي ډچپی ثای 5000ځیڄ كي اٹڄ -

6ىڀ ي ٵ ىیذچمبی ٽىوی ډب ٽ ث اب آػىيا بی ویىيڅز ٽىوی ي يٹشی ډی ځییڈ ىيڅز آیىي، ث ایه ډٮىب از ٽ .

. ؿىیه ٽبی ا وياى ساومىيی ،دی ثى ډی ى ډٮبډچ

22

7ډبي ثای ٽب آډی اىيی اٵٲبوشبن 5000ځیڄ ىز ٽڈ -

8وٶ ثای دبيای ا ډبی اٵٲبوشبن ي دبٽشبن 100000ث ډیان كي اٹڄ وبس يبی و٪بډیثبال ثىن مب وی -

، اډیپب ي وبس ډی ساوىي يی ډٵٺیز وجی ى اٵٲبوشبن ىؼ وز اٵای ىز ثب دیبى بهشه ایه اشاسیی

دبیی دبیڂب بی اشاسییټ ٭چی ث ٣ ایه ٽ اويی ة ثب مپبی ٽبی مبی ي آن ڈ. ومبیىي

ى ٽبی ډی ا ا ث ىي ثیٶڂىىي ي سىب م ویيی هى ا ثای ىڈ ٽثیين سيیڇ ي سىييی

. ثڂىاوىي سمٽڇثبر ى اٵٲبوشبن صي آيىن دبٽشبن

ثىيب ا ى و٪ اٵٲبوشبن ثوی ا ایه ؿىیه ث ډی آیي ٽ آٹبی ايثبډب ى اشاسیی سب اډیپب ى ٹجبڃث ي،

.9ځٵش از

: اپب دیڂیی یټ یبز ثی٦ٵبو ډظجز ي ٵٮبڃ ي ي آيی ث یبز ىشی اٵٲبوشبن -2

آن ځب دیوي ي یب ى دیبى بكشه آن وبٽبڇ وي،ن ث ر ٽبډڄ اپب ووشیه ا ځب اډیپب ي وبس ى ٽڄ

. اي ډبوي سب یبٵز یبی یی ا ا بی ىیذچمبسیټ دی ځٵش ىا ىیڂی وو

ي ىیڂ ډؼبډ٬ ثیه اڅمچچی يٳ وبیی ایه ٥ف آن هاوي ثى سب ٽىٶاو ثیه اڅمچچی یی ی و٪ بډبن ډچڄ

ن ي ٽبی ثځا ځىى ي ى آن ا اډیپب، ٽبی ايدبیی، يی، ؿیه، ىي، دبٽشبن، ایان، سٽی، ػبدب

ى ایه ٽىٶاو مب ا٭الڇ ځىى ٽ اٵٲبوشبن یټ ٽ ثی٦ٳ از ي ث اشاٻ ٭ثی ى٭ر ث ٭مڄ آیي ي

ٽىىيځبن س٢میه بی ػيی ي می یی ىاڃ ث ثی٦ٳ ثىن اٵٲبوشبن ي يی آيی ث یبز ىشی ثی٦ٵی ډظجز

. ي ٵٮبڃ ٽ ىاى ى

ى اٵٲبوشبن ث ځو ػيی ٽب یبٵش ي ث ػبی آن ویيبیی ا وبسا ویيبی ى ایه ر، ثبیش از ڈ

ثب ایه . ٽبی االډی ډیبو ي، ػبدبن، ٽیب، ي ٽبی ىیڂ ياى ي ى وا ډی ثب دبٽشبن ډشٺ ځىوي

77

ث . ث ثیز ا وٶ ډی ىثىب ث ثهی ا ډياٻ بیبن یبىآيی از ٽ مب ډشبان يی ى بڃ بی ى شبى .

ا ځیڄ ډشبان ثىب ث ىالیڄ اډىیشی ثبي ثهی ا ٽبىببن، یپی ا څٲ بی ػيی ٱثی ب ى اٵٲبوشبن ایه ثى از ٻ

.ثب ډی ىوي8ډڂ ىای ایه از ٽ ى ٭مڄ دیبى بهشه ایه ثوبډ . وبځٶش دیياز ٽ ا ىیيځب سییټ م ایه ب ځڂب هاي ثى.

ان ٽیين ثبی ث ایه ىڂیه ا هاي ب ثب یى ي سچٶبر ىڂیىی ث ما هاي ثى ٽ يه ویز ٱة سب ؿ يٹز سبة ي س

ىاز؟9 ډڂ . ىڈ ٵچىبډ ډ٦بڅٮبر اشاسییټ ؿبح ومىیڈبی وڈ ي یڈ ي ى مب ثىډ٦ف ومى 2006ډب ایه ډ٦بڅت ا ى بڃ .

. ٽی ى آن ىڂبڇ ث آن سػی وپى

23

يی، ؿیه ي ایان وی ى ٽب، ث ٽبی ٭٢ بډبن بوڂبی وٺ ثاثی ثب ٽبی وبس ىاى ي ي ث

. دیبى ى ى اٵٲبوشبن« بوڂبی -مپبی وبس»یٮىی ى ياٹ٬ ٥ف .اٵٲبوشبن وٺ ثبیش ىاى ى

ىڂبډی ٽ ایه ٽ س٢میه بی ثبیش ا ث ىز ثیبيوي، ىیڂ وبځی وواىي ثى ا یبز بی همبو

ایه ځو، دبٽشبن سؼیي ي ي ډیيان ډبو آن ٽ . ىوهدشیجبوی ٻ ياٹ٬ اډیپب ي ى دبٽشبن ى ثاث اٵٲبوشبن

يه از، دبٽشبن ثيين كمبیز بی ډبڅی ډلبٵڄ . ى ثڈ ىن يوي چق ى اٵٲبوشبن سىڂش هاي ځىیي

ٹبى ث اوؼبڇ ،ي سان و٪بډی ي اٹشبىی ثیؼىڀ ي كمبیز بی یبی ډپ -ډٮیه ٭ثی ي یبی بی یبی

ځب ایه اسلبى ى ڈ پىي، دبٽشبن سىب ډبوي ي ٽبی ا دی ثى وواي . ٽبی ى ثاث اډیپب ویز

. ساوز

ى ر، ثبیي س٢میه بی ثبیش یی ثای سٺیز ویيبی و٪بډی ي اوش٪بډی اٵٲبوشبن ا ػبډٮ ػبوی ځٵش

ث ځو ػيی ث يوي چق اٵٲبوشبن ٽبویي ى، ث اب ٹا ىاىبی دییه ځب دبی يی ي ایان . ى

. اٵٲبوشبن ثب يی، آن ٽ وی ث سٺیز ویيبی ډچق ٽ هاي دىاهز

:اپب دیشه ث بوڂبی -3

ایه ٽبىببن . وڂبی ثذیويىمبی ا ٽبىببن ث آن اوي ٽ اٵٲبوشبن ای ىیڂی وياى ؿی ایه ٽ ث ب

:ثای ایه ٽب ىي ىڅیڄ ډی آيوي

ثب سػ ث ٵبیی ثىن ػىڀ اٵٲبوشبن، ثب سػ ث ډوبڅٶز ي اٵين ٽبی ډى٦ٺ ثب ك٢ ىا -

ي اٵای ډپالر ىاهچی سچٶبر ي اٵين ویيبی وبسډوبع ي ډير وبس ى ایه ٽ ي ثب سػ ث

د ا ثبځز ویيبی وبس، . ٽب اوؼبڇ، ؿب یی ػ سٻ اٵٲبوشبن وواىي ىاز، ایه بن

ث يی ځب اډیپب ثب دبٽشبن ى ډیى ډبیڄ اٵٲبوشبن ث سٶبڈ ) ډیان ډياهچ دبٽشبن ى اډ اٵٲبوشبن

ٽب ثبي، ؿب یی ػ ي ى ایه ر، كپډشی ٽ ى اٵٲبوشبن ث . اٵای هاي یبٵز( ثي

. آيىن ث بوڂبی وواي ىاز

ي ىييشبن ایان ي ى دی آن ثب دیشه. ؿیه، يی ي ٽبی آیبی ډیبو ا٭٢بی بوڂبی اوي -

ډبڅ ث . ث ایه بډبن، ځیى ىیڂی ثای اٵٲبوشبن ػ دیشه ث بوڂبی ومی ډبوي 10اوؼبڇ دبٽشبن

ډڂ ځيی ا آځببن ث آن اوي ٽ . ر ٽ بوڂبی ٽىن یټ بډبن ثیش اٹشبىی از ایه ا

10

ثىیبىځایی ي سىييیى ٽ ایه ٽ ث ځو وبیی ثب ثذیبوڂبی سىب ى سی كب١ از دبٽشبن ا ث هبواى هى .

ه از يى اي١ب٫ ي اكاڃ ٽىوی، . ي ث سيیغ ا اډیپب ي ٽبی ٭ثی ٵبچ ثڂیى االډی ي ٹبؿبٷ ډاى ډوي يىا٫ ځیي

ي ثب سػ ث ځڇ ایان ان ى آیىي ا ځب ياثشڂی دبٽز ىي ي ي ؿیه یډڂ، ثب ساومىيی ي اٵين اٹشبى. ؿىیه ٽبی اډپبن وياى

ي ي اٵين یب ي اٵای وٶ دبٽشبن ي وی س٢ٮیٴ ين اٹشبىی اډیپب ث يی ثب سػ ث يی ٽب آډين ىي ا ػيیي ى

ن ٽب، سمبیڄ دبٽشبن اډیپبی ػىثی ي ځش بوڂبی ي ثب ث س ٽیين هبی اویشیټ ٽبی ٭ثی ي اٵای وٶ ى آ

.ث ځو ٥جیٮی ى دیشه ث بوڂبی ٵایىي هاي ثى

24

یا يه از ٽ . څٺ یی ډجيڃ ځىى ثای دیمبن اسالوشیټ مبڅیاى آیىي وىیټ ډی ساوي ث يو ثب

ومی . شا ىاىدیوي وبځشىی ي ا ٻاډي ډ١٭بر اٹشبىی ثب ډ١٭بر اډىیز، اوی ي اشاسیی

سان س ومى ٽ ٽی ٭٢ ٽياډیه دیمبن اٹشبىی اشیه، و ومبیی ثبي، ثی آن ٽ ډالك٪بر

. یبی ي اشاسییټ آن دیمبن ا ى ىؼ وڂیى

ى ا ث ي، ث ثبي مبی ا ٽبىببن، ثبیش از سب اٵٲبوشبن ى آیىي ى ډیبن بوڂبی ي وبس ځیى ه

ى اي١ب٫ ٽىوی، يه از ٽ ځای ث . ىاش ثبي ٽ ٽياڇ یټ ډی ساوي ثیش ډىبٵ٬ ډچی آن ا سبډیه ومبیي

. ځب اي١ب٫ ى دى ػبوی سٲیی یبثي، ثبوڂی ى ایه ځیى وبځی هاي ثىډڂ . ی وبس ايڅیز ىاى

ىياڇ كبڅز . ا ایه اپب ث ځو ػيی ي وبیی ثځیي ى آوـ ٽ ثیب ډڈ از، ایه از ٽ ثبیي یپی

.ٽىوی ث ى ٽ ویز ي وبډمپه از

ى ایه . ي ثيى يه از، ثيسیه كبڅز آن هاي ثى ٽ اډیپب ٽچیي اىا اٵٲبوشبن ا ىيثب ث دبٽشبن ثذبى

اٵشبىن ػىة ث -ى ایه ىبی. ثی وبځی هاي ثىر، سؼی ډٹز اٵٲبوشبن ث ىي ثو مبڅی ي ػىي كة يكير ثي مبڃ ث ىز ویيبی ډشٻ ػمٮیز، ػه اكاة سىي ي االډیىز ٥بڅجبن ي ویيبی

ى ایه كبڅز، ثشیه ا، . ى ياٹ٬، سپا مبن هياىبی سایټ بڃ بی ى وى ي ثیشڈ هاي ثى. بوڂبی ډی ساوي ث دبٽشبن ٵببی ثبیش ا ياى ثیبيى سىب ای هاي ثى، یابوڂ ځای ث

ځب اډیپب يی سمیڈ ث ثين ٵشه ا اٵٲبوشبن ثڂیى ي ىڂبڇ ثآډين ٽچیي اٵٲبوشبن ا ث دبٽشبن ثذبى،

.وواي ىاز ىيڅشی ٽ ى مبڃ يی ٽب ثیبیي، ای ػ ځای ث ی بوڂبی

: وبساوی ىشڂب ىیذچمبی ٽ

. ى ىیذچمبی،ځبی یټ ز، یټ ثهى، ا٩ب یټ ػمچ ي یټ ٽچم ثب٭ض كاىص وبځا ډی ځىى

( ٽبډ) يیځڃ -ډٮيٳ از ٵشبىن یټ وبډ ا ی ىيڅز ٵاو ث ىيڅز آڅمبن ٽ ى آن ى ډیبن ىي ػمچ

ان ث ٭ىان ابوز ث ٽ آڅمبن ایبثی ځىیي ي ډػت ػىڀ ډیبن ىي ٽ آڅڈ ٵاډ ي ثى، ا ی

ډٮيٳ از ٽ اځ ثیىی ٽچئدبسا اويٽی . ر ىاى« ػىڀ يیځڃ»ځىیي ثى ٽ ى سبین ىیذچمبی ث وبڇ

ای هى ډب از ٽ م ډظبڃ ثب ىیڂ ى ډیى، ا سبین ىیذچڈ. ثچىيس ډی ثى، يڃ ا ث ډ كمچ ومی ٽى

ډبػ څٶ٪ی ډیبن ىاييى هبن ي ثوٴ ډی ثبي ٽ ث ځٶش مي ٱص ى ىیيا ثب يی ى ډپ م ىاى ي

اځ ى ایه ىیيا، ىاييى هبن ثب ثوٴ ثب هوز . ډػت ى ٽشب ي ثثبىی ي يیاوی ى ٽ ځىیي

ا ایه ي، ثبیز ى یبز هبػی . ځو ىیڂی ٹڈ ډی هىثهى ومی ٽى، بیي اډي سبین ٽ ډب ة

. ثیب ډلشب٣ ثى

25

ډبوی ىا ډلمي وٮیڈ هبن ځٶش ثى، یبز هبػی اٵٲبوشبن ث ٽبى ثوي یی ډی ډبوي ٽ وجبیي يی ىڇ یب څج

ثی ؿن ي ؿا ىز ا ډی ثى ي یا ځب يی څج ثان آن ىز ٽیي ى،. ثان آن ث ٭ز ىز ٽیي

ث دیمبو ٽ ٭ز ثبال ثبي ي ثيين ىٹز ي سػ يی آن ىز ٽیي ى، ث مبن دیمبو هڈ ٭میٸ س

د ثش از ىز ا يی دچبی څڈ ٽبى ث آشڂی ثپیڈ سب . هاي ثى ي هویی ثیش هاي ي

یه ځٶش ب ى ډیبن ىیذچمبر بی بثٺ ىا ؿوبن دیپبن یبز هبػی ى يار هبػ، ا. ىز ډب ا وجى

بی بثٺ ىا ث آن از ٽ ځىاوىيځبن یبز هبػی ىیذچمبریپی ىیڂ ا . اٵٲبوشبن دیٵش ي از

یي ا ٹير ډبو ث ثبن ىیڂ، ثب. اٵٲبوشبن ثبیي ډبوىي بثن یب ډبی ثبىي سب ٽی وشاوي آن ب ا ى ىز ثڂیى

ى ٱی آن، ى سىڂىببیی ځی هاىي ٽى ٽ ثيوٵز ا آن ثیب . ي ډیيان ٭مڄ ثیب ٵاهی ثهىا ثبىي

. ىا هاي ثى

ځب ى ٽی ثی اډىیشی ثبي، ځب ى ٽی ي٬١ اٹشبى وب ث بډبن ثبي، : ى یبز یټ ډلټ ز

اػشمب٭ی یب یبی ثب ؿبڅ بی ىڈ دیـیي ي ى ڈ سىیي ي ث ي ځىى یب ځب ى ٽی اي١ب٫

ى )وبهىىی ډىڇ ا ىيڅز ي اٵين ى، سىیيی ومی سان ٽى ٽ ډىبء ابی م ایه وب ث ىؼبی ب

ى ٭ بی یبز بی وبىشی ٽ ا ی یبشمياان -سىب یټ ؿی ډی ساوي ثبي( دچی بی ٭چڄ

. یبز ىاهچی ي هبػی ا٭مبڃ ډی ځىى

یبز هبػی ساوبیی ٵپی ي ٩ٵیز كٶ٨ ډىبٵ٬ ډچی ى يیبيیی ثب ىیڂ ٽب ى ٭ ثیه اڅمچچی ډی »

ځب . ى یبز هبػی، ډٺبثچ ثب سيیياسی ٽ ثبڅٺ ي ثبڅٶٮڄ ٽ ثب آن ب يثي از، ثیب ډڈ از. ثبي

ٽبا یبز بی ػبوی ا ث ثبای سجی ومبییڈ، ډی ى ځٶز ٽ ٭جبر از ا هیي ډىبٵ٬ ډچی ي ٵي

. سيیيار ى ثبا ياث٤ ثیه اڅمچڄ

ا ب ي ثبيب، ډیى بی سبیوی ي ٵىڂی، اويی ب ي :٭اډڄ سبطیځا ث یبز هبػی ٭جبر از ا

ىبهز ا وبىبیی ٽ ى یبز ... بن، ډپالر ىاهچی، ویببی و٪بڇ، بهشب و٪بڇ ي ثىاز بی یبز ىب

ډبوىي ٹ اػایی، ٹ سٺىیىی، اشوجبار، اٵپب ٭مډی، وبىبی . ځای هبػی سبطی ىاوي، ثیب ډڈ از

. و٪بډی، ځي بی یىٶ، اكاة یبی ي ډبوىي آن

یبشمياان ثیش . ىاشه ثبن ډشٻ ډیبن ىاومىيان ي یبشمياان ازیپی ا ؿبڅ بی ٭مي، ن

ډی اويیىي، ى كبڅی ٽ ي ډىبٵ٬ وی ي ځيی هى داځمبسیټ ي ډٺ٦ٮی ث يی اياٳ ٽسبمير

ى ایه ػب، ؿڂوڂی ډاو ډیبن یبشمياان ي . ىاومىيان يی اشاسیی بی ثچىي ډير ٵپ ډی ومبیىي

مىيان ا ډمشیه ډبیڄ از ي ث دیمبو ٽ ى ایه سان ين ډشوبن ثیش ثبي، یبز هبػی ىان

ووز يی ثیشبویب ٽ اىا كمچ ث -ثای ډظبڃ، ى ػىڀ ٭اٷ وجى دىبوی یی ډیبن سوی ثچ. ډٵٸ س از

26

ى وشیؼ ثیشبویب ا . ث ځٶش بی آوبن يٹٮی وڂاز٭اٷ ثى ي ٽبىببن یبز هبػی ثیشبویب يان ثى ٽ ثچ

. ىځی یټ ػىڀ ٵبیی ىاډير ځىاویي ٽ دبیبن آن ا دیيایی ویز

ٹير ډؼم٫ ساوبیی بیی از ٽ ثای یټ . یپی ا ډبیڄ ډڈ، ډٶڇ ٹير ډچی ى یبز هبػی از

ایيئڅی، و٪بڇ، ٭اډڄ : ي ث ٭اډڄ ی اشا از ٽ اډپبن ډی ىي یبز بی هى ا دیبى ومبیي

. اػشمب٭ی، ٭اډڄ یبی، ٭اډڄ ػٲاٵیبیی، ٭اډڄ و٪بډی ي ٭اډڄ اٹشبىی

اٵاى ي وبىبی یيهڄ ى یبز هبػی سبطی . ٭اډڄ، اي١ب٫ ي اكاڃ هبػی وی ث یبز هبػی ډط اوي

. و٪بڇ ثیه اڅمچچی ڈ ثیب ډڈ اوي ىیيځب بی و٪بڇ كبٽڈ ي. ٵايان ىاوي

یپی ثځشیه ؿبڅ بی یبی اٵٲبوشبن ایيئڅی ىځی یبشمياان ي وىیپی ثی ا كي آوبن ث

. ٽبی هبػی ثى از

یبز هبػی ىڂبډی ډٵٸ از ٽ ډیبن ایه ىي . یبز ځای ي یبز بی ىي ؿی ډشٶبير از

داځمبسیڇ، ډي٭یز، ٽبایی، دیایی، یبڅیڈ، ىؼ : یبشڂای ث ؿىي اڄ اشا ثبيمبىڂی ثبي ي

... ي

یپ ٽب ى آن ىیذچمبی ډب ٽ ٵى ي ثی ٽٶبیز ىشڂب ادی ٽ دیش ډ٦ف ثى از ایه از ٽ

شا ثى ي ث ډىبٵ٬ ډچی یؾ ثبیی ىاى ومی ا ډجب ديی ي ٭ٺي ځبیی ، ٵىڀ ډٮبډچ،ث ډل ډىبٵ٬ وی

ى، ؿ اوش٪بی ډی سان ىاز؟ وشیؼ يه از هاثی ډىبجبر ثب م ٽبی ػبن ا ػمچ وىیپشیه

.... ىيشبن ډب

: ى ایه ػب وڂبی ډی اٵڂىیڈ ث ياث٤ ٽ ثب ٽبی یيهڄ ى ډبڅ اٵٲبوشبنث ي،

: شبن ي اډیپباٵٲبن -1 اډیپب، ثب سػ ث امیز اشاسییټ اٵٲبوشبن، ثىب ث ایبثی ٽبىببن، ث ىالیڄ ځوبځن ث ایه ٽ ٭الٹ

: ى ایه ػب ثهی ا ایه ىالیڄ ا ډی آيیڈ. ډىي از ي ى آن ك٢ ىاى

ی ډجب ثب سيیڇ ثیه اڅمچچی ي كمبیز ا ي څیجاڅیڈ ى ػبن، ثا ىډپایاډیپب ث ٭ىان ثځشیه كبډی -

ىيڅز و اٵٲبوشبن ى دیبى بهشه ثوبډ بی ى ٭ بی سٮ یبی، اٹشبىی ي اػشمب٭ی ي وی سٮ

ى اٵٲبوشبن، هى ا ث ٭ىان ٭٢ی ا ػبډٮ ثیه اڅمچچی ډشٮي ډی ىډپایاوبوی ي سلپیڈ اشٺالڃ ي سبډیه

ي څیجاڅیڈ ى اٵٲبوشبن، ایه ٽ ډی ساوي ث بن يیشیىی، و٪بڇ بی سسبڅیشب ىډپایيی ثب دی. ىاوي

. ٽبی ډى٦ٺ ا ث ؿبڅ ثپي

27

از، اډیپب ا ايایڄ ى ىي آن ى اثیپشبن 4ٹاٹشبن ي ىي یاویڇ ػبن ى 17ثب سػ ث ایه ٽ -

ن ثى از ٽ ى وىیپی ثځشیه ٽبن بی یاویڇ ػبن یټ ىيڅز ىيز ي شبى ث ایه ، ډشمبیڄ ث ای

. و یټ ىيڅز ډوبڈ ي ډشمبیڄ ث يی. ډشلي ىاش ثبي

ثب سػ ث ویب يیي ث وٶز ي ځب ي ثب سػ ث ٽبٽ بی ػبوی ث . اډیپب ثب ثلان ػيی اوی يثي از -

. ي ویيډىي ى ډى٦ٺ ى مبیڂی ٽبی آیبی ډیبو ازك٠ دی اوی ى ډى٦ٺ، ى

ثىیبىځایی االډی ى دبٽشبن، ځب اډیپب ى اٵٲبوشبن ك٢ وياش ثبي، ایه سىييی ي ثب سػ ث ي -

ډىب٥ٸ ثى ي ثىیبىځایی اٵٲبوشبن ا وی ى هى ډی دیـي ي آوڂب م ثىیبىځایبن ػبن ى اٵٲبوشبن ډوب ى

. ثب ٹجبیڄ الو ډی ځیوي ي ډی ساوىي ډىبٵ٬ اډیپب ا ى ا ػبن ثب ؿبڅ بی ثیب ػيیی يثي بوي

ك٢ اډیپب ى ډوب ى وا ډی ي ى ياٹ٬ ى ه٤ ډٺيڇ ػىڀ ثب ثىیبىځایی ي سيیڈ ثیب ثای آن

. ٽ ډڈ از

ٽشبن ثب ؿیه، ځب ډیه اٵٲبوشبن ى ىز یټ ىيڅز ياثش ث دبٽشبن ثبي، ثب سػ ث ځش ياث٤ دب -

ؿیه و سىب ا ا دبٽشبن ث هچیغ ٵب ا دیيا ډی ٽىي، ثڄ ثب ى اهشیب ىاشه اٵٲبوشبن ا ٥یٸ دبٽشبن،

ك٢ اډیپب ى اٵٲبوشبن ا ایه ي،. ډشٺیمب ى ا ډ بی ػىثی ٽبی آیبی ډیبو ډی ځبیي

یڂبو يیچ یی از ٽ ػچ یبثی ؿیه ث یټ ډیه ث ډڈ ا ىیيځب ػیدڅیشیټ ي ػیاشاسییټ ا ډی

. ى ایه ٽب، سٺیجب م ٽبی ثٿ ػبن ي ډى٦ٺ، ډىبی دبٽشبن ثب اډیپب مبىڀ اوي. ځیى

ډبىاډی ٽ ویيبی اډیپب ى ٭اٷ ك٢ ىاوي، ایه ٽ . ٭ة ىاىاډیپب ك٢ ویيډىيی ى ػی ومبی -

. وبځی از ثای ثبىاشه ایان ي ډلييى بهشه ځش دیبیی آن ى ٭اٷ، ى اٵٲبوشبن ك٢ ىاش ثبي

ىز ډبٵیبی ثب سيايڇ اشٺا یڈ ٥بڅجبن، ٽز ي سڅیي یيییه اٵای ډی یبٵز ي سؼبر ػبوی یيییه ى -

ى ایه كبڃ، . ثىیبىځای دبٽشبن ډی ثى ٽ م یى بی هاثپبی بی آوبن ا ى ا ػبن سمیڄ ډی ٽى

ياثشڂی اٹشبىی دبٽشبن ث اډیپب ٽب دیيا ډی ٽى ي ایه ٽ، ثی ویب ا اډیپب ډی ساوز ډىبجبر هى

ا ك٢ اډیپب ى اٵٲبوشبن، ىز ثىیبىځایبن ډجی دبٽشبن ي وی ة. ا ثب ؿیه، ا٭اة ي ایان ځش ثوي

. ځي بی ياثش ث سيیڈ ثیه اڅمچچی ا اٵٲبوشبن ٽسب ځىیي

ا وڂب ػیدڅیشیټ ي ػی . ك٢ اډیپب ى اٵٲبوشبن، ػچ سپڄ وبیی ځش ايآیبیی ا ډی ځیى -

و٬ ى ثاث سپڄ وبیی ایه ځش، ٽبی دبٽشبن ي سٽی ثىوي ٽ اشاسییټ، ى ځش ثځشیه ډب

ى دی ځای سٽی ث ی اسلبىی ايدبیی ي ځای دبٽشبن ث ی . ډشليان اچی اډیپب مى ډی يوي

ثځشیه ډبو٬ ى ؿیه ي ٽبی ٭ثی ي ى ایه اياه مـىبن ایان، اٵٲبوشبن ډی ساوي ا وڂب اډیپب ث ٭ىان

. ایه ا ایبثی ځىى

اډیپب ى ايدب، ٽبی ٭ثی ي سٺیجب ى ا ػبن ( يػ)ثب سػ ث ایه ٽ ى بڃ بی اهی ایمیغ -

ى ایه ىډپایدبییه آډي از، ډٵٺیز اډیپب ى اٵٲبوشبن ډوب سبډیه اډىیز ي طجبر ي وبىیى بهشه

ى ياٹ٬، مبن ځو ٽ ىاٽش هچیڄ . ى ي ىشبيى اډیپب ى ٭ ػبوی ي یبز هبػی ازٽ، یڂبو ة

. ډٵٺیز اډیپبز -ٶی ٽجی دییه اډیپب ى ٽبثڄ ثب ب ا٭الڇ ىاش از، ډٵٺیز اٵٲبوشبن -اى

28

ثب ایه . ىي ٽ ي ث ځش ىاىث ي، اٵٲبوشبن ث ياث٤ هى ثب اډیپب ثبی ثبالیی ډی ىي ي ياث٤ ډیبن

ڈ، ثهی ا ٽبىببن ث آن اوي ٽ ياث٤ ىي ٽ ثبیي ى یټ ؿبؿة ډٮیه كٺٹی ٹا ځیى ي كييى ي

. طٲ آن يه ځىى

: ي١ٮیز اډیپب ى دى یبز ػبوی

یټ یشڈ یټ ٹ٦جی ډجيڃ ځىیي د ا ٵيدبی يی دییه ى ى وى، ػبن ى ياٹ٬ ا یشڈ ىي ٹ٦جی ة

ؿىي، سان و٪بډی يی ث ٭ىان یټ اث ٹير و٪بډی . ي ى ى وى اډیپب ث ٭ىان سىب اث ٹير سجب ٽى

ؿ ى ایه بڃ، ىآډي وبهبڅ . ػبی ثى، اډب ى ٭ اٹشبىی يی ومی ساوز مبيى اډیپب ثبي

یٮىی ى . ډیچیبى ډی یي 5000ى كبڅی ٽ ىآډي اوجبش اډیپب ث . ډیچیبى ىاڅ ثى 500 یيی ( اوجبش)

ډیچیبى ىاڅ 3500ثب )اٵشبى، ثچپ ا ٽبی ىیڂ ډبوىي ػبدبن يی و سىب ا ػبیڂب ىيڇ ٵي. ثاث يی

، ٵاو، اوڂچشبن، بڅىي، ی، ایشبڅیب (ڃبمبن ډیچیبى ىاڅ ىآډي ى 1500ثب )، آڅمبن (بڃمبن ىآډي ى

. ٭ٺت اٵشبى( بڃ مبن ډیچیبى ىاڅ ىآډي ى 500ثب ثی ا )، ؿیه (ډیچیبى ىاڅ 1000 یټ ثی ا )

. آپبا ىیي ډی ي ٽ ػبن ىیڂ یټ ٹ٦جی ویز 2000ى بڃ . اىاډ دیيا ٽى 2000ایه ي١ٮیز سب بڃ

٭ىان یټ ٹير ثٿ اٹشبىی سجب ٽى ٽ د ا ايدبی ٱثی، اډیپب ي ػبدبن، ػبیڂب ى ایه بڃ، ؿیه ث

يی، د ا یټ ى ٽى، ثب ویيی ڂٵی آٱب ث ي ٽى ي ث ٭ز . ؿبڇ ا ى ػبن ا هى ځىاویي

ا ٵبچ ثڂیى ي ى یمبی یټ ػبډٮ ايدبیی ى دی آن ي سب ا اډیټ. ى دی اكیبی وٺ اث ٹير ين ثآډي

. ٹير ډشٺڄ سجب ومبیي

: ث ي، ى دبیبن ى ووز ي ثیز ي یپڈ آای ویي ى ػبن ا ؿىیه ډی سان ایبثی ٽى

( اث ٹير اٹشبىی ي اث ٹير و٪بډی) یب اث ٹير ٽبډڄ ( ٵا ٹير)ډڂب دبي –اډیپب -1

اث ٹير و٪بډی –يی -2

اث ٹير اٹشبىی –يدبیی ػبډٮ ا -3

اث ٹير اٹشبىی -ؿیه -4

. ى ایه ػب، ثبیي یبىآيی ٽى ٽ ىآډي وبهبڅ ٽبی ٭٢ ػبډٮ ايدبیی، اويٽی ا اډیپب ثیش از

ځب ى آیىي، ػبډٮ ايدبیی ځش ثیش یبثي ي ٽبیی ؿن ی، ٽبی اپبويیىبيی ي ايدبی

ی ا ى بهشب هى بډڄ ځىاوي، سان اٹشبىی آن وجز ث اډیپب ثیب ثیش هاي ي ي ى ٹی ي سٻ

ى ٽڄ، ٽىن ايدبی ٱثی ووشیه ٹير اٹشبىی . یمبی یټ ډڂبدبي یب ٵا ٹير اٹشبىی سجب هاي ٽى

ا ثیشبویب ى و٪ ىاى ثب بهشه ؿىي ډو. اڅجش، ايدب وی ى دی سٺیز ساومىيی و٪بډی هى از. ػبن از

مـىبن، آڅمبن وی ى بڃ بی اهی، ى دی سٺیز . ٽشی ثٿ ادیمبث، ویيی ىیبیی هى ا سٺیز ثوي

29

اډب ى كيی ویشىي ٽ ثب . اوڂچشبن ي ٵاو، ىي ٹير و٪بډی ثٿ ايدب شىي. ویيبی و٪بډی هی از

. ٹبی ثبىييی ي اډیپب ٹبثڄ ڇ

اڅجش، ډی سان ځمبن ثى ٽ يی ثب سػ ث ساوبیی بی ثبڅٺ یی ٽ ىاى، ډی ساوي سب یټ ى ىیڂ ثب ىشیبثی

ڈ و٪بډی ي ڈ )ث سا بی ثبالس اٹشبىی ي ثب اوشیڂاین ثب ٽبی ډشٺڄ مى ث یټ اث ٹير ٽبډڄ

. ډجيڃ ځىى( رٵاٹي)یب یټ ډڂبدبي ( اٹشبىی

ى ى بڃ آیىي، ؿیه هاي ساوز ث یټ اث ٹير و٪بډی ډجيڃ ځىى . ٭یه ډبڅ ى ثب ؿیه يٷ ډی ٽىي

.ي ى ياٹ٬ یټ ډڂبدبي ى

، یټ د (اډیپب)ایه ځو، ى دبیبن ى ووز ي ثیز ي یټ، ډب ى ػبن یټ ډڂب دبي یب د دبيٽبډڄ

ى ى . ىایڈ( د دبي اٹشبىی)ي ؿیه ( د دبي و٪بډی)يی : ي ىي د دبي( يدبا)دبي اٹشبىی

ايدبی ثبهشی، اډیپب، يی . ىاش ثبیڈ( ډڂب دبي)آیىي، اوش٪ب ډی يى ػبن ؿىي ٹ٦جی یی ثب ؿىي ٵاٹير

.ؿیه، ىي ي ثایڄ( ثب ٽبی ډشٺڄ مى)

: ٽ ویيډىي ػبن ٭جبر هاىي ثى اى ى آیىي، ى

. اډیپب، ؿیه، ىي، ثایڄ، يی، ػبدبن، آڅمبن، اوڂچی، ٵاو، ٽبوبىا

،ایشبڅیب، بڅىي، ی، ٽیبی ػىثی، ثچؼیڈ، آشاڅیب، اذبویب: ٽبی ىیڂ ویيډىي ػبن ٭جبر هاىي ثى ا

. ایان سٽی ي ،اوشبیه

يدبی يی، اډیپب ثب م سان ٽیي هالی ديیي آډي یی وبی ا ٵيدبی يی ا ػبن ث د ا ٵ

ا ایه ي، ى دی وڂوی یڈ وؼیت ى اٵٲبوشبن، سؼی یځاليیب، سٳ ٭اٷ، ك٢ ى . ٭ز د ومبیي

.ىازسب اوشوبثبر اډیپب اىاډ ٽ ځٵز ى ياٹ٬، یټ و٫ ٵبيى دبڅیی ا دی. آیبی ډیبو ي ډبوىي آن ثآډي

.كبڃ د ا يی ٽب آډين ىډپار ب ي ايثبډب ىیي ى ؿ ډی ى

: ي١ٮیز اډیپب ى ٭اٷ

ثب )، ٽى ویه (ىي یب اٽظیز ا سپیڄ ډی ىىي 60 -65ٽ)ډیه ٭اٷ ډشپڄ ا ثو یٮ ویه

. از( ىي ثبىيځبن ا ډی بوي 15يى ي ثب ا٭اة ىی ډت ٽ ډى٦ٺ ة)ي سپیز ( ىي ثبىيځبن 15

یٮیبن ٭اٷ ثیش ا وڂب ډجی ډشمبیڄ ث ایان اوي ي ثب اډیپب . ىي ىیڂ ا بی ځي ب سپیڄ ډی ىىي 5

ځی ث ایان ي وی ٽىبی ٭اٷ، ثیش هاشب هىډوشبی یب ٵياڅیڇ اوي ي ثب سػ ث ياثز. ب وياوي

ا٭اة ىی ډت یب سپیشی ب ٽ . ىاشه ځای بی وبیوبڅیشی ي یبڅیشی ډیبو ؿىياوی ثب اډیپب وياوي

ياڇ وی ا میه سجب از، ثب سػ ث ىاشه اويی بی يیي وبیوبڅیشی ي یبڅیشی ي وی ثب سػ ث ایه ٽ

ى دچی ایه ب، ثىب ث ثهی ا ډىبث٬، ڈ . اوياهش از، ثب اډیپب آپبا ى شی اوياډیپب آوبن ا ا ٹير ة

30

. ٭اٹی ب ا ى ثاث اډیپب ثډی اوڂیوي -ایان، ڈ ی ي ٵچ٦یىی ب ي ڈ ویيبی ٭ثی ډوبڅٴ ثب اډیپب

. ان ثی ٥ٳ وش ثبىيومی سان ثبي ٽى ٽ يی ي ؿیه ى ایه ځیيىا ث ٭ىان سمببؿی

اډب ث ي، ثب سػ . ایه ځو، اډیپب ى ٭اٷ بوی ثای دیيی ى یټ ػىڀ ٵبیی ى ىا ډير وياى

ث ایه ٽ ٭اٷ ى ځش یټ ٽ ياثش ث يی دییه ي ىمه اډیپب ي ى آیىي یټ ٽ ىز ٽڈ

ٽڄ ډی سان ځٶز ٽ اډیپب سب اويا یی ساوش از ډٵٺیز ىاش هاي ثى، ىي ثی ٥ٳ ىډپار ي آاى

. ثبي

بیى ػىڀ سب ٽىن ث ي. آوـ ډث٣ ث ٭اٷ ډی ځىى، اډیپب ث سمبڇ ډٮىب ى یټ ثبسالٷ ځی اٵشبى از

. ډیچیبى ىاڅ ى از

یٮیبن ثیش ى ٷ ي ػىة ٽ ى بیی .ىای ډبڅ ٭اٷ ى ثبٵشب سجبی دیـیي آن ٽ از

ى ډبی ایان ي -ٽىب ى مبڃ ٹی ي مبڃ ٽ. ؿن ث، وؼٴ،ٽثال ي ثٲياى ثى ي ثب ىاوي

سپیشی ب، ى ػىة ٽ ى ډىب٥ٸ ڈ ډ ثب ٭ثشبن، اىن . سٽی ى ډىب٥ٸ وٶز هی ٽشبوی ث ډی ثوي

ٽىب ىا٭ی ػيایی های ىاوي ٽ ایه ٽب ثب ډوبڅٶز يیي ایان ي ث يی سٽی ي . ثب ىاوي ي ی ثى ي

ا میه ي ڈ از ٽ ٽىب ٽ . ا ایه ي، اډیپب ث هب٥ سٽی ومی ساوي ٽبډال ث آوبن سپی ومبیي. ثي از

د ډی سان ځٶز ٽ ډیبن ٽى ب . ا، مىایی ومبیىيثیش اويی بی اىیپبڃ ي ؿذی ډبٽیشی ىاوي، ثب اډیټ

ٽىبی ٭اٹی ثب ٽىبی سٽی ٽ وی ثیش دیي اويی بی ؿذی اوي .ي اډیپبیی ب وبثبيی يیي يػى ىاى

ي ٽىبی ایاوی دیويبی سجبی، واىی، ٵىڂی ي ثبوی ىاوي ي ثیب ىا از، ثب ( ٻ.ٻ. كة ح)

آوبن . ي٬١ سپیشی ب ٽ وی ثیش وبیوبڃ یبڅیز اوي ي ا ٹجیچ ياڇ كیه، يه از. ي وياډیپب م

ډبوی، . ا ایه ي، ى ىمىی ډشٺیڈ ثب آن ٽ ٹا ىاوي. آن ڈ ث ىز اډیپب. ا ٹير ٽىب ى ي اوي

٭اٷ ثىوي، ث ٹير آيى ي ثب دشیجبوی ٭٪یڈ ث يی دییه ث ي وی سپیشی ب ا ٽ یټ اٹچیز ى

ٽ اٽظیز ىاوي، -يه از ى اي١ب٫ ٽىوی، بوی ى ثاث اڄ سی٬. 11وز ٭اٷ كبٽڈ ځىاویي

. وياوي ي وبځی ثبیي ث یټ وٺ ىز ىيڇ ثىي ٽىىي

اسیټ ى ایه ٽ دی ثيى، ثبیي ثسی دباىٽ ډبڅ ٭اٷ ىآن از ٽ ځب اډیپب ثب ي بی ىډپ

سؼث وبن ىاى از ٽ ٽبی ٱثی ى ډاى . یٮیبوی ٽ ث ير ی سبطی ایان شىي -یٮیبن ا ثذیى

ډظبڃ . ا ثثبى ىاى از ىډپایؿیی ٽ ث ثبي ثهی ٽبىببن آثيی -مبوىي ث ىډپای يٹ٬ وڂاش اوي

11

ىڅیڄ ایه ٽب يی آن ثى ٽ ى ى بی ز ي ٶشبى ي ځش ى ایان یڈ بىبی اىا اډیپب ٵډبويایی ډی .

ٻيی ٽب آيىن ی وي،ایه ي؛ سىب ای ٽ ثای يی ډی ډب ؿن یٮیبن ٭اٷ ث ځو ىشی ډشمبیڄ ث ایان ثىوي، ا. ٽى

میه ثى ٽ ى آځب یڈ ىیپشبسی ثٮظی ى ٭اٷ ٵډبن ډی اوي سب ایه ٽ ا .ر و٪بډیڂ ىی ى ٭اٷ ثىىىيڅز ث

.ی اډیپب وڂن ي

31

یه اډ، اوشوبثبر اڅؼای ي ٵچ٦یه از ٽ ډى ووز ثب ٽىسبی و٪بډی ثب كمبیز ٵاو ي ډى ىيڇ بی ثب ا

ا ایه ي، ثیب ىا از ٽ اډیپب ثشاوي ث . ثب سلیڈ كمب ا ی ٽبی ٱثی يثي ځىیي از

ى از، ایه از سب ى ډبیڄ ٭اٷ ى سىب ای ٽ ثای اډیپب ډبن. ى ٭اٷ ىؼ ومبیي ىډپایدیيی

ث ځو یی ٽ ثهی ا بو –«ٱىبیڈ»ځبڇ ووز، ثب ايدب ي بیي ڈ يی ي ایان ٽىب آیي ي آوبن ا وی ى

. یټ ثبى -ځيی ایاوی ډی ځیىي

اډير ي هویه دی اي١ب٫ ى ایه ٽ ث ير ث ی ثلان څٲوي یټ ػىڀ ډجی ي سجبی ٵبیی ى

ى هى اډیپب ي ى ايدب ى ډیبن ډشليان آن اډیپبیبز بی ٭اٹی . ډی يى ي دبیبن ٽب ى يه ویز

ثهی ا ډلبٵڄ ٱثی ث آن اوي ٽ ىډپار ب اډیپب ؿب یی ػ . ٽ ث ثبى وپ يیي ځٵش ي از

مبی.آن اوي ٽ ثيين كمچ ث ایان، ډبڅ ٭اٷ ا كڄ ىیڂی وياى ځيی ڈ ث. ىنثیين ين ا ٭اٷ ويا

. ا ياىا ث سٻ ىي ٽ ٭اٷ ي اٵٲبوشبن ځىاوي اډیپبث ایه ثبيوي ٽ اوؼبڇ ػىڀ بی ٵبیی ىیڂ،

ی ومبی ٭ة ډڂ ځي ىیڂ ث آن اوي ٽ اډیپب ٳ و٪ ا آن ٽ ؿ اسٶبٹی ى ایه ىي ٽ ي ى ٽڄ ػ

م ثيي، ى یؾ ای٦ی كب١ ث سٻ ډى٦ٺ وواي ځىیي ي ث٭پ ى دی ا٭مب دبیڂب بیی ى ډى٦ٺ

. هاىي ثآډي

ثځشیه ٽبی ٭اٷ ا یپی ایه ٽ: ډ٫١ ث ى دبیبن یبٵشه ػىڀ ى ٭اٷ ٽمټ ډی ٽىيىي سىب ډڂ،

سيايڇ ي١ٮیز ٽىوی ث ى اٹشبى ة ث وٶز ایه ٽ، ٯ ي اٵين وٶز هی ػبن از ي ثب سػ ث ویب

ٽش بی ػىڀ ث ىز اډیپبیی ب مبډ٫١ ىيڇ ایه از ٽ ثب اىاډ ػىڀ ي ٥جٮب اٵای . ٱة ومی ثبي

ی وٶز ډػت هڈ ثیش ډچمبوبن ى ا ػبن ي ث يی ٽبٽ ث ثی ا یټ ډیچین وٶ یي از،

ثځشیه ٽ سڅیي ٽىىي -يىی٫هی ٭ة ډی ځىى ٽ ى ٽڄ اډىیز ػی سمبی ٭ة ي ث يی ٭ثشبن

ایه ٽ وز ثیمب از ي ٭ثشبن د ا يی ادبىآن ڈ ى اي١ب٭ی ٽ . هب٥ ډی اوياىڇوٶز ا ث

. ؿبڅ بی ثٿ آثشه

: ي١ٮیز اډیپب ى ػبن ٭ة

آوـ ا ٽ ثای ػبن ٭ة ډی سان . بڃ بی اهی، ػبن ٭ة بي ىځىیی بی ؿمڂیی ثى ازى

: ث ٭ىان به ایبثی ٽى، ىي ؿی از

ي وبیوبڅیڈ ٭ثی -

ي ثىیبىځایی االډی -

اییڄ ٽ ثب آن یپی ایه ٽ ا٭اة ى ثاث ا. آوـ ډػت ي وبیوبڅیڈ ٭ثی ځىیي از، ىي ٭بډڄ از

.ىيڇ ك٢ ویيډىي اډیپب ى ػی ومبی ٭ثشبن. ىمىی سبیوی ىاوي، اكب كٺبر ډی ٽىىي

32

ثیش ٭ة ب ثب هى ؿىیه ډی ىؼىي ٽ ډچز ٭ة ثب يب ډیچین وٶ، ثب ى ىز ىاشه ځش ػیدڅیشیټ

ى ي ى ٱة ویمی ا ٹب اٵیٺب ا ى ث ډی ځیى، ثب ثځی ٽ ا ډبی ایان ي هچیغ ٵب ى ٷ آٱب ډی

سبین ي ٵىڀ ي سمين ثٿ ي ى ىز ىاشه ثځشیه ځىؼیى بی وٶشی ػبن ى ي ثیز ي یپڈ، ى

. ڈ اشٺالڃ وياى ي ى ثىي اشٮمب ٱة از

څ ى اډیپب ي ؿىي ي ډیچیبى ىاڅ ى ايدب ډیچیبى ىا 1500ثیبی ا ا٭اة ثب آن ٽ ث دبی ثهی ا ډىبث٬

ځش ا ایه ب، ثای ثیبی ا ا٭اة ٹبثڄ ىٻ . ډبی ىاوي، ى ڈ ى وبىای ي ى ث ىی ث ډی ثوي

اډیپبیی . ډیچیبى ىاڅ ثيپب از 220طيسمىيسیه ٽ ٭ثی ا اډیپب –ویز ٽ ؿا ٭ثشبن ٮىی

ذشبډج ثب آىڀ سىيی 11ػبن ٭ة د ا سٳ ٭اٷ ث ىز ویيبی اډیپبیی ي يیياىبی شیی ى

ایه اډ ى دچی وبیوبڅیڈ ٭ة ٽ ثیش الی بی دڅيا، يىٶپان ي ٭ة . آٱب ث ځش ومى از

ډیبن الی بی ډیبو ي وبىا ى بی ثبىي ى ٱة ث آن ډشمبیڄ اوي، ډىؼ ث ځش ثىیبىځایی االډی ى

. ٽبی ٭ثی ځىیي از

ثب سػ ث ویبډىيی ياٵين اډیپب ث وٶز ي ثب سػ ث ٹبثز ٵایىي ث ډى٦ٺ، اډیپب وبځی از ى

ىيان ى. ٽبی وٶز هی ډى٦ٺ ٽ ث ځو ىشی ثب ایه ٽ ىيشی ىاوي، ك٢ ىڂیه و٪بډی ىاش ثبي

ایان، دبٽشبن، ااییڄ ي سٽی، ډیه بی وٶز هی ٭ثی ا ى ؿىج : ػىڀ ى، ؿب ٽ اىا اډیپب

د ا دیيی اوٺالة . ایبثی ډی ٽىوي« اوياڇ ډى٦ٺ»ٽبىببن، وٺ ایه ؿبٽ ا ؿوبن . هى ىاشىي

ډڂ ى ایه اياه، ثب . ٭ي ااییڄ، سٽی ي دبٽشبن ځاش ي االډی ایان، ثبی ٽىن ایه وٺ ٽمبٽبن ث

سػ ث وىیپی اشاسییټ دبٽشبن ث ؿیه، ا٭اة ي ایان، ي وىیپی سٽی ث ػبډٮ ايدبیی ي اٵای ياثشڂی

ن كٶ٨ یڈ ایه ٽ ث يی، وٺ ایه ىي ٽ ٽموڀ ي ي سىب ااییڄ از ٽ ډبوي از ٽ ي٩یٶ آ

ى ډٺبثڄ، ٽبی ډوبڅٴ ااییڄ ثای ډجب ثب آن ٽ . بی ډػى ي ػچځیی ا اىیپبڅیڇ االډی از

: ا ؿىي اڇ ٵب ٽب ډی ځیوي

سلیڈ وٶشی -

سيیي و٪بډی ثب اٵای ثویين ث سان ډی هى -

كمبیز ا ډجبار ډىڇ ٵچ٦یه ى ثاث ااییڄ -

-ثبٽ»از یبىآي ځىیي ٽ ثىب ث ایبثی ثهی ا ٽبىببن، یپی ا ىالیڄ ٽیين، څڅ بوبیی وٶز ثبیش

سب يی ي سٽی ډاٵٺز ومى . ث ٱڈ اٹشبىی وجىن آن، ویببی يیي اویشیټ ااییڄ ثى از« ػیبن

. اوي، ځب يی ا ثای ااییڄ ثبوىي

:ى ٽبی آیبی ډیبوي١ٮیز اډیپب

33

دبیڂب بی و٪بډی څؼشیپی ي ٹٱیشبن اثیپشبن. ياث٤ اډیپب ثبٽبی آیبی ډیبو ؿىيان يه ویز

اثیپشبن ى . ىيىني ٵ٢بی هى ا ث يی ادیمببی اډیپبیی ډييى ا٭الڇ وڈ ثشىياډیپب ا ى ډیه هى

ډشٻ هی ا ثب يی ث ( ډبو)ا ٵيدبی يی دییه، ووشیه ډبی ایه اياه ثای ووشیه ثب د

.ا اوياهز

ث اٵٲبوشبن بوی ، ٹاٹشبن ي سبػیپشبنایه ځو، اډیپب سىب یټ ٽیيي ىاى ٽ ا ا سٽی، آثبیؼبن

ا دی ثڂیوي، ى ي ٹٱیشبن ا اثیپشبن ځب، ث ىڅیچی یپی ا ایه ٽب ٵشب مبوىي ة. ډی ومبیي

ثيسیه اي١ب٫ آن هاي ثى ٽ ځب ى ؿىیه اي١ب٭ی . اٵٲبوشبن ثب ي٬١ ثیب ىای يثي هاي ځىیي

ا ایه ي، ث . اڅجش، ؿىیه ؿیی ٽمش ډلشمڄ ث و٪ ډی ي -دبٽشبن وی ٹچمي هى ا ث يی اډیپب ثجىيى

. ى ثبالسیه سا وڂياوي سبػیپشبن ٵٲبوشبن از سب ياث٤ هى ا ثب آثبیؼبن ياډیپب ي ا

:اډیپب، ااییڄ

يٳ ا ث ډیبن آيىن . ث ډیبن آډي 1948ااییڄ ٽی از سب سپیڄ ٽ د ا ػىڀ ػبوی ىيڇ ٽ ى

ډىبث٬ وٶشی هبيډیبو ي دب وڂياشه یڈ بی ایه ٽ، ایؼبى دبیڂب ي سوش هیی ثى ثای ٱة ى ٽىشڃ ث

. ياثش ث ٱة ي ػچځیی ا هى ٽبی ډشوبڈ

يی هبػ اوڂچی د ا دبیبن ػىڀ ػبوی ىيڇ ډجىی ث ایه ٽ یىان -٥ف ایؼبى ااییڄ ثب ا٭الډی ثبڅٶ

ایه ځو، ډبی . ن ډیه ثووي، یوش يثبیي بكت ىيڅز وي، ي ثای ایه ٽب ثبیي ى ډیه ٵچ٦ی

ى اشبی دیبى ومىن ایه . ىڂٶشی ى ىش یىاوی ځاش ي ٽ هابن ثبځز ث ډیه ٵچ٦یه ثىوي

٥ف، ى آٱب، ٽز بی سؼبی یىی ث ٵچ٦یه ای ځىیيوي ي ذ ث آشڂی ثب اشوياڇ ٽبځ ي

ذ ثب . ډىي یىی ا ا ػبن، ثای هى ػبی دبیی ى ډیه ٵچ٦یه ثب ومىويډىي ي ىاٽش ي ٽب

یټ ثوبډ ا دی ٥اكی ي، ی مڂیىی ا ث ب ي يشببی ثی ىٵب٫ ٵچ٦یىی آٱب ومى ي ثب ث

ىځبن آن، ٵچ٦یىیبن ا ا آس ٽیين هبو ب ي ٽشاب ي ٽشه ي همی ومىن ي ثشه ى ب ا وٶ ا ثبه

ا آن يځب سب . ډیه بی آثبیی بن اويوي ي بڅى یټ ىيڅز یىی ا ث ىي دبی سجب ي ډت یوشىي

. ٽىن، ساىی آياځبن ٵچ٦یه ي وجى بیی ثو ډىڇ آن ثای ث ىز آيىن آاىی ي ىيڅز اىاډ ىاى

ا ايڅیز بی اډیپب ي ايدب ثى ٽ ډىبٵ٬ آن ب ا ډی سان ث -ى هبيډیبو ى ىيان ػىڀ ى، كٶ٨ ااییڄ

:ځو ی ى ثىيی ٽى

كمبیز ا كپډز ااییڄ -1

ٽىشڃ ث ػیبن وٶز هبيډیبو -2

.ٽىشڃ ث ځش ایيئڅی ٽمویڈ ي وٶ يی -3

34

ٽىشڃ ث ځش وبیوبڅیڈ ٭ة -4

ویبىځایی االډی ا٭ڈ ا ػىج اهان اڅمچمیه ي يبثیزٽىشڃ ث ځش سىييی ي ة -5

كٶب٩ز ا یڈ بی اىا ٱة ى ٽبی ٭ثی -6

ى بڃ بی ى ز، اډیپب ػىڀ اٵابی ثیبی . اٵای ډی یبثي 1955ٽمټ بی اډیپب ث ااییڄ ى

ن بڃ ب ٽ ايع دبځیی وبیوبڅیڈ ٭ة ث ى ای. ا ػمچ ادیمببی ٵبوشڇ ث ىش ااییڄ ډی ځاى

جی ػمبڃ وب ي دبځیی اكاة وبیوبڅییشی ثٮظی ى ٭اٷ ي ی ي وی اب٭ اويی بی ډبٽیشی ى

ډیبن ٵچ٦یىی ب ث مب ډی يى، ػىڀ بی هویىی ډیبن ا٭اة ي ااییڄ م ډی ىي ٽ ث دیيی ااییڄ ډی

ذ سب . ا٭اة ي ااییڄ، ٽمټ اډیپب ث ااییڄ ى ثاث اٵایی ډی یبثي 1968ػىڀ ي ى. اوؼبډي

3ٽمټ بی ثال٭ بالو اډیپب ث ااییڄ، يی ڈ ٵش ث . ډیچیبى ىاڅ ډی ي 170ث ثی ا 2003بڃ

. یی ث ااییڄ ازډیچیبى ىاڅ ډی وي ي ایه ث ٱی ا ٽمټ بی ىيڅز بی ايدب

:ىالیچی ٽ ٽىن اډیپب ثای كمبیز ا ااییڄ ىاى، ٹا ی از

څیجاڃ ى هبيډیبو ىډپایكمبیز ا یڂبو -1

ا اشاسییټ يی ایه ٽ ثای اډیپب ي ى ٽڄ ػبن ٱة -2

ٽىشڃ ث ػیبن وٶز هبيډیبو -3

ٽىشڃ ث ځش وبیوبڅیڈ ٭ة -4

ث ځش سىييی ي ثىیبىځایی االډی ا٭ڈ ا ػىج اهان اڅمچمیه ي يبثیزٽىشڃ -5

كٶب٩ز ا یڈ بی اىا ٱة ى ٽبی ٭ثی -6

ػچځیی ا هى ٽبیی ؿن ؿیه، ػبدبن، يی، ىي ي ایان ى ډى٦ٺ -7

ا اشاسییټ 1991یب 1989ثب ایه م، ثیبی ا ٽبىببن ث آن اوي ٽ د ا دبیبن ػىڀ ى

: ػبن ډی بیم ا یوشی یڂبځ ډی ځیي. ااییڄ دبییه آډي

. ااییڄ وشاوز ى ػىڀ دىبوی ٽبی ٽىي -

ا ایه ي، اډیپب ى ایبثی امیز ااییڄ ىؿب . ااییڄ وشاوز ا ٺ٣ یڈ ب ى ایان ػچځیی ٽىي -

. اشجب ځىیي از

: ى ث ىاوي بيا كشمی از ىډپاییا سٮیٴ دیا ا . اشیه ویز ىډپایااییڄ یټ -

كپډز ډىڇ ا ی ډىڇ ث ډىڇ -1

اكشاڇ ث آاىی ثیبن، آاىی ډت ي بی آاىی ب -2

اكشاڇ ث كٺٷ ث ي كٺٷ ابی اوبوی -3

ى كبڅی از ٽ ااییڄ ثب ٽیين ىیا اډىیشی ثب دىبی ىي ډش ي ایه . ى ااییڄ، ىي ٭ى آن يػى وياى

ډیچین ٭ة ٵچ٦یىی ػي ااییڄ مى ؿىي. ىیا ػيابی اٵاى یټ ډچز ا ثدب ىاش از -ثچىيی ډش

35

ثب یټ ٵچ٦یىی ځب یټ ااییچی. ثب ایه ڈ، یؾ يوي ااییچی كٸ اىياع ثب ٵچ٦یىی ب ا وياى. ډی وي

. ایه ب ډٲبی كٺٷ ث اوي. اىياع ومبیي، ثبیي هبٻ ااییڄ ا سٻ ځیي

ى ایه ػب، ث ی بی كمبیز اډیپب ي ى ٽڄ ٱة ا ااییڄ ډی دىایڈ ي ى ځبڇ ووز، ث وٺی ٽ ػاډ٬

ىيی . ثی ا م اٹاڇ ىیڂ از ٵٮبڅیز بی یبی یىان ى اډیپب. یى ى دى یبز اډیپب ىاوي

يػى ىاى 12ځي الثی 50000ى اډیپب ثی ا . ىي از 85-80ای ىىيځبن یى ى اوشوبثبر اډیپب

ځي یىی ا ى 5000از ٽ ثی ا « ای دبٻ»یپی ا ایه ځي ب . ٽ ثیش آن ا یىان سپیڄ ډی ىىي

ى ٽىڂ، . ٽىڂ ى یبز هبػی وٺ ابی ا ثبی ډی ٽىي. ٭٢ ىاى 60000هى ځىؼبویي از ٽ

ثای ډظبڃ، دبيڃ . ځب ٽی ډوبڅٴ ااییڄ وه ثڂیي، ثیب اډپبن ىاى ٽ ٽی هى ا ا ىز ثيي

یىان ٵىيی، ٽ ثبی ا یب ٭ٵبر دشیجبوی ومى ثى، ا ی ای دبٻ ى ي ي دبن ب ٽشبثی ا ى ثب

ای دبٻ . ا٭٢بی ځي ای دبٻ ثای ٽىڂ ډه ب بی ثیبی ډی ىىي ي دیش ٵب ډی آيوي. وز

سبطی الثی بی یىی ث يی ى . ثب كپډز ااییڄ ث يی ثب كة اشڂای څیپڃ، دیويبی وىیپی ىاى

ای دبٻ ساوش از ا ثیبی ا ى ٽىڂ . زډیى ٽمټ بی اٹشبىی ث ٽبی هبػی ثیب ا

.ثیبٵیىي

ځش ا ایه، . ى ٽىڂ، یىان ؿڄ ٽی ىاوي. ى اډیپب، ومبیىيځبن ٽىڂ م بڅ اوشوبة ډی وي

سه ا جان یىی 5000از ډشمڄ ث « ٽىٶاو» -الثی ىیڂ. ډیلیبن یىځا وی وٺ ٭مي ىاوي

وی )« ډلبٵ٪ ٽبان و» -ځي ىیڂ ٱی یىی. ىاوي... ٽبیی ٽ ياث٤ وىیپی ثب يڅٶيیؾ، ىیټ ؿیىی ياډی

ٽ ا ثی ا ی بڃ ث ایه ٵٮبڅیز ىاوي، ځيی اوي ایي آڅیز ٽ ى یبز ثیش ا ( ٽىياسیز ب

ىي بو بی 40. ثٿ م یى اوي ى اډیپب، ډبی ىاان. ي بی وز اٵای ث ډی ځیوي

ا ډؼچ بیی از ٽ يدیټ « سبیڈ»ډؼچ . ا یىان آشاڅیبیی سجب از -اډیپبیی ی سبط يدیټ ډبڅټ

. ډبڅټ آن از

دی ٽ ډ٦ف ډی ځىى، ایه از ٽ ؿا ډیلیبن ثىیبىځا ا ااییڄ كمبیز ډی ٽىىي؟ ى دبن ثبیي ځٶز

آډبن آییه «-٭ ٹيیڈ»ا٭شٺبى ث شبهی ډیق ى ٽشبة ډٺي . آییىی ي ثبيی از -یپی ا ٭چڄ اچی ٽ

ى٭ر یىان ث ډلیز ا آډبن بی ثىیبىځایبن ډیلی از سب ثشاوىي آوبن ا ث آییه ډیق . ډیلیز از

. ی ازیين ث ثیز اڅمٺي آډبن ثٿ ثىیبىځایبن ډیق. ى٭ر ومبیىي

ٽمویڈ، وی څیجاڅیڈ ي : ى ډبن ػىڀ ى، ػىڀ ٹير ډیبن ډپشت ثى. ىڅیڄ ىیڂ، یبی از

ى ىڂبڇ څپٽی يی دییه ث اٵٲبوشبن، ډلبٵ٪ ٽبان و ساوشىي وی څیجاڅیڈ ا ډشڈ . ثىیبىځایی االډی

12

ی ٵب، ځي بی وٶالثی ا ىچی دبڅمبن ځٵش ي از، ث ډٮىبی ځي ب -

36

ی ا ى ثاث ٽمویڈ ث اوڂیوي ي وجى ثی اډبوی ا سب پز ث بپبی ثب ٽمویڈ ومى ي ثىیبىځایی االڇ

. آن ي ٵيدبی يی دی ثجوي

ػبڅت ایه از ٽ ویٽىياسیز ب ى ػج ػبوی ١ي يی ساوشىي ؿیه، ثىیبىځایی االډی، يبثیڈ ي

هچٸ ایه اسلبى ىډپاسیټي ىيڅز كة ا ث ځو ډى٭ی ثب هى م ي مىا ثبوي ٽ يی ب« یٮیڈ»

يه از یپی ا ىالیڄ ىځی بهشه يی ب ى ػىڀ اٵٲبوشبن ایه ثى . ډی هاويوي« اسلبى وبډٺي»ا

ٽ ثای يٹبی ػی ومبی وٶز هی ٭ة ثبیي م ٭ىب وبثبة ي سىيي ٭ة، ا٭ڈ ا اهان اڅمچمیه ي يبثین

ایه كٺیٺز ىڂبډی يه ي ٽ . ٵ٭ی ثیين ا ػی ومب ډٲڃ بهش ډی يويى یټ ػىڀ ډيٳ ٽىىي

ج يی كب١ ځىیي ذبیبن يی ا ا اٵٲبوشبن ٵا هاوي ي ى ډیى يی -یی اوييدٳ 1982ى

ىوي، ثڄ ډیان ٽمټ ډڂ اډیپبیی ب و سىب ډاٵٺز وټ. ٽب آيىن یټ ىيڅز ٵاځی ثب ٱة ياى ځٶشڂ ځىى

وبځٶش دیياز ٽ ایه ٽب ٽبډال ثب ډ٬١ دبٽشبن ٽ ا ػىڀ اٵٲبوشبن ى . ب ث جان ډؼبيان ا ثبال ثىوي

٭ة ث یټ ډیه وٶز هی ایه ځو، وىیټ ث ى ثلان ػی ومبی . ٵايوی ډی ثى، مبىڂی ىاز

سىييان ٭ة ث ػبی ىځی ين ثب ااییڄ ي ث اويای ىيڅز بی هى بن، ٵاٵڂىی ي ي ٽشبویىي اٵشبى

. ى اٵٲبوشبن يوي« ٽمویڈ»ىځی ػىڀ ثب

د ا ٵيدبی يی ي هز ثثشه ایيئڅی ٽمویڈ ا دى ٽبٽ بی ایيئڅیټ ػبوی، ىځیی

ثبیش یبىآيی از ٽ ػبی ىثشبن . ثب ير آٱب ځىیيویٽىياسیڈ ي ثىیبىځایی االډی : ډیبن ىي ډپشت

ځٵش از ٽ ثی آن ٽ ثب ایه ىي ایيیڅی ث ځو ډشٺیڈ ىډپاییبڃ -ډبٽیشی ا ى ایه ٭

، ځای ىډپایځای ي اٵين ؿذی بی دییه ث یبڃ .ىځی ى، ث دیبیی بی یبی اىاډ ډی ىي

ث دیيی یين ویيبی ؿخ ىاای ځای بی . ز ٽ بیي آیىي یبی ػبن ا ا و ٹڈ ثويویىی ا

. ى ايدب، ديیي وی از ىډپاییبڃ

ٵیچٳ آڅمبوی از، ث دبی اب٥ی یوبوی ثىب ي از ٽ و سىب -وئٽىياسیڈ ٽ ثىیبىځا آن اشاي

اى هى ا وؼبر ىي، ثڄ ػبن ا وی ي آډبو اهالٹی ا ثبى ي هیشه ىايی ي ٭٪مز بڅز هى ډی دىي

« ډچز ثس آڅمبن»ا ث ػبی « ډچز ثی و٪ی اډیپب»ا میه ي، ا٦ . ٹير ي سپىڅی ا ث ومبی ثڂاى

ٽبی ىیڂ ػبن ثب ٽبثى ة ىډپایدىاهشىي ٽ ٽىن ایيیڅی ډچ٤ ث ىيڅز اډیپب از ٽ يي

. ي بی وز اثای ا اپببی آن از

ى آٱب، ویٽىياسیز ب ث آن ثىوي ٽ وی څیجاڅیڈ ثىیبىبی اػشمب٭ی ػبډٮ ا ٵي ډی دببوي ي ؿن ډل

ى ى ي ډمپه از آن اوبوڂایی از، ثب٭ض آن ډی ځىى ٽ ػبډٮ ى ثاث هىهای بی ٵىځایی دی

ا ایه ي، ث ډجب ى ثاث . از، پز ثوى« اوبن ٥ا ویه»ى ثاث ٽمویڈ ٽ ٮب آن بهشه

يی اډ هبػ يٹز اډیپب ى دی دی اڄ –ى آن ىڂبڇ، ىی ٽیىؼ. ویڅیجاڅیڈ آٱب ومىوي

37

ویٽىياسیز ب ثب ډشڈ بهشه . 2-ي بڅز 1-اډ٢بی بڅزمیز ډبڅمز آډی ثب يی ب ثى ي اىا

ویڅیجاڅیز ب ث بپبی ثب ٽمویڈ، ٮب ػىڀ ى ثاث ٽمویڈ ا ىاى ي ثب اىای ا ډبٽز

ثىیبىځایبن ډجی یىی ي ډیلی ى یبز، ثهالٳ ویڅیجاڅیز ب ٽ ډوبڅٴ ځو ډياهچ ډت ى

وبډى ډى و٪ -ثىوي، ساوشىي ثب ٽبویين ثىیبىځایبن ډیلی ث دبی ىييٷ بی ای، يوبڅي یڂبنیبز

. هى ا ى اوشوبثبر آٱب ى شبى ث یبز ػمی اډیپب ثبوىي

–دبیبن سبین دیيی ٽمویڈ ثى، ثای ٵٽ یبډب، -ا ىیيځب سییټ، مبن ځو ٽ ثای ډبٽ دبیبن سبین

یب « و٪ڈ ویه ػبوی»ثدبیی -ٽمویڈ، ثای ډلبٵ٪ ٽبان و «-اډذاسی ار»دیيی ویڅیجاڅیڈ ي دبیبن

ي ىډپای، دبیبن ډبٽیڈ، دبیبن ویڅیجاڅیڈ، دبیبن یبڃ «ث ٹای كپډز ػبوی ث جی ایبالر ډشلي»

« اسدیب»یبی ا آځببن، ا ایه ٽ بڅى ایيیڅیټ و٪بڇ اډیپب ا و٭ی ث. دبیبن ثىیبىځایی االډی از

سپیڄ ډی ىي، ثیب وڂان شىي ي ا جان وډلبٵ٪ ٽب ایه ٽ ث وشی اوشٺبى ډی ( آډبن هیبڃ دىااو)

آهیه ج يی وی ث ایه ٽبا دیز ي ډلبٵ٪ ٽبان و ا ث ثبى -ى ایه اياه ډیوبییڄ ځثبؿٴ. ٽىىي

. سىيسیه اوشٺبىب ځٵز

ي ىډپایثب ث ځیی اثای ا . ياسیڈ ث ثىیبى يیب، ثبو ػیی ي ا٦ بی اشا ازٵچٶ ویٽه

ثیبی ا ډىشٺيان ث ایه ثبي ي اوي د ا يی ٽب آډين ډلبٵ٪ ٽبان . يي آن ثب ی بی وز اثای

ا . ى ػبن ى كبڃ وڀ ثبهشه از ىډپاسیټ، ىیڂ ا بی ىډپایو ى اډیپب، ثب اثای ين

ا ػبوی ىاى ي ىډپایيه از . ا ىز ٵش از ىډپایبی څیجاڅڇ وی ٺ٣ ومى ي ا٭شجب

ثبیي ا ثش ٵىڂی ي اػشمب٭ی آن ىډپای. ثیب ه٦وبٻ از ىډپایا ایه ي، ثبی ثب . ویب ثیز از

. ى ٽبی ػبن ڇ ى آشبو پز از ىډپاین، ؿىیه وشیؼ ځیی ډی ومبیىي ٽ ایه ډىشٺيا. ثهیى

: ث ي، ث دىيا ثهی ا هجځبن، یبز اٵٲبوشبن ى ٹجبڃ ااییڄ ا ډی سان ؿىیه وشیؼ ځی ومى

میز ثىبىي ي ى دی آن ىیڂ ډڂ ځب هى ٵچ٦یىی ب آن ا ث . اٵٲبوشبن ااییڄ ا ث میز ومی ىبي

ىیي وی ٽبی ٭ثی وی ث ؿىیه ٽبی ىز یبوي، ډبوٮی ثای ث میز ىبهشه آن ٽ ا ی اٵٲبوشبن

. وواي ي

: آیىي ډىبجبر اٵٲبوشبن ثب اډیپبسبن آډيوي، ػبډٮ ػبوی ى ثهی ا ديڂان ث آن اوي ٽ ىڂبډی ٽ ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ث اٵٲبو

ث دبی « آن ب»ي ب، ؿیىی ب ي ایاوی ب ډی ىاوشىي ٽ . ډبڅ اٵٲبوشبن ا مبن آٱب بىٹبو ثهى وىمى

اډیپب ي ايدب ثب ك . ا ایه ي كشب ٽمټ ڈ ٽىوي ي هبډ وشىي. هى ث ی ىاډڂب اٵٲبوشبن ډی آیىي

سٶبى ا ډیى ث ىز آډي ي ث ځیی ا اٵٲبوشبن ث ٭ىان سوش هی ث ی آیبی ډیبو، ي ٥م٬، ى دی ء ا

ځب ى آٱب، ا ياٹز ٽب ځٵش ډی ي، ثبیي كشمب اٵٲبوشبن ثی ٥ٳ ا٭الڇ . ډلب ایان ي ي ؿیه ثىوي

38

ٷ سى از ي اوی ي ډوی ثى يٱة سى . ډڂ و ٱة ى ایه ٽب سمبیڄ وبن ىاى ي و ٷ. ډی ي

.«ثبسالٷ» اوشٺبڇ ي ىځی بهشه كیٴ ى یټ ػىڀ ٵبیی ىاډير ي ى یټ وه ى

ىز . ډڂ، ى مبن آٱب، ډسپت اشجب ځىیي. ث ي، ٱة ى ډبڅ ا ي ب وز اٵای ٽب ځٵز

ځیڄ ٹ٦ٮبر یب ياكيبی ډلييى -وٴ ډسپت ځىیي ثىويډسپت مبن اشجبی ٽ يی ب ى ډبن ث

آن ب آپبا ویيی ٥بڅجبن ي ياٽى ٽبی ډى٦ٺ ا ى . يه ثى ٽ ایه ىؼ ىز وجى. ث اٵٲبوشبن

ٱة، ى اٵٲبوشبن ا مبن آٱب ثب یټ ډٮبىڅ . ٹجبڃ ك٢ ىاډير ویيبی هبػی، ىز ٽڈ ځٵش ثىوي

ډىبث٬ سمیڄ سيیڇ از ٽ ثیش سىييان ٽبی (-X) يثي ځىیي ٽ ى آن ډؼڃ ايڃ آن ډؼڃ

سب ډبوی ٽ ډىبث٬ سمیڄ سيیڇ ٹ٬٦ وڂىى، ډلبڃ از ٽ ډجب ثب سيیڇ ث دیيی . ٭ثی هچیغ ٵب اوي

. شبن ث هبٻ اٵٲبوشبن ازسؼی، آډ ي ځیڄ ىز اٵڂىبن ا هبٻ دبٻ (- y)ډؼڃ ىيڇ. ثي

ىي وٶ 45. ىي از 100 -دبٽشبن ٽی از يپش ا ىیيځب اٹشبىی ٽ وم سڇ ى آن

ا ایه ي، ډبىاډی ٽ یڄ دڃ . دبٽشبن ی ه٤ ٵٺ ويځی ډی ٽىىي ي ثی ا ویمی ا ثبىيځبن آن ثی اى اوي

یٮىی ډبىاډی ٽ ایه ډؼڃ كڄ وڂىى، ډلبڃ . ػچ سيیڇ ځٵش ى ث دبٽشبن ای از، وبډمپه از

ډشبٶبو ویيبی ائشالٳ ثیه . یٮىی سب ؿم ثىي وى، ثىي ٽىن دبییه آن وبډمپه از. از ډبڅ كڄ ځىى

آن ڈ . ان اويثب ي بی وز اثای ډشڅڃ ي وبډڈ ي څ( z) -اڅمچچی ى اٵٲبوشبن ځڇ كڄ ډؼڃ ڇ

ایه ى كبڅی از ٽ ى بڃ بی ځش، سػ ػيی . ى كبڅی ٽ ثب ياكيبی ډلييى ياى ٽبا ځىیي اوي

اسی ٽ ى وجى ثب ویيبی سيیڇ ثیه اڅمچچی، ثب ىز هبڅی ث . یی ث سؼی ي آای اس اٵٲبوشبن وىمى اوي

. ډیيان ٵش از

ثهی ث آن اوي ٽ ثبیش از اډیپب ي ايدب ثبیي ث دبٽشبن ٵب ثیبيوي سب آن ٽ ا ياىا ث ثای كڄ ډبڅ،

اډپبوبر اډیپب ي ث يی ايدب ى ٵب آيىن ث ډڂ . ػچځیی ا ځیڄ ىز اٵڂىبن ث اٵٲبوشبن بوي

ثیبيوي، دبٽشبن ثیش ث ی ؿیه، ایان ي يی ي یا ث دیمبو ٽ ث دبٽشبن ٵب . دبٽشبن ډلييى از

ا ی ىیڂ، ث میه دیمبو وٺ ویيبی سىيي ى دبٽشبن ثیش . وی ٽبی ٭ثی ډشمبیڄ هاي ځىیي

. هاي ي

اٵای : ىاى اډیپب ى ډیى ډىبجبر ثب اٵٲبوشبن ا ى دی يث ي، ث ځو یی ٽ ى ثبال ځٶشیڈ،

ؿمڂی ك٢ و٪بډی ي اٹشبىی؛ سٶبڈ ثب يی، ایان ي ؿیه ي سبډیه اشبس ثی٦ٵی ایه ٽ؛ ي یب ٽىب

.يه از ا ىای ب ي سجٮبر هى ا ىاى. آډين ثب دبٽشبن

: اٵٲبوشبن ي ايدب -2

39

ٵيیی ىیا . و ػبوی، دب ث ډكچ سب یی ځازايدب، د ا ٵيدبی يی ي سلالر یبی ى د

ى ځش، د ا دبیبن ػىڀ ػبوی ىيڇ، ايدبی ثبهشی . ثڅیه ي اسلبى ىي آڅمبن، وٺ٦ ٭٦ٶی ى ایه ډكچ ثى

.ث ٭پ، ايدبی هبيی ی ی٦ يی دییه ثى. بډڄ دیمبن اسالوشیټ مبڅی یب وبس ث جی اډیپب ثى

د ا ٵيدبی يی، ٽبی ايدبی هبيی یپی، دی ىیڂی ا ی بی يی هبع يوي ي ا

ى دچی ایه سلالر، ٽبی ايدبی ثبهشی وی ا اډیپب ٵبچ ځٵشىي ي . یڈ بی ٽمویشی بیی یبٵشىي

.اډی ځىیيويى دى بی یبی، اٹشبىی ي و٨« اشٺالڃ»ى دی ىشیبثی ث

:ٽىن ى ايدب ىي ځای يػى ىاى

ډشلي میڂی اډیپب ٹا –ځای ىشی ساو اسالوشیپی ٽ ى ا ایه ځای ډبوىي می اوڂچشبن -1

. ىاى

ی ؿن اٻ یاٻ ي ى ایه اياه یځای دبن ايدبییشی ٽ ى ا آن ٵاو ي ىيځچیز ب -2

. ځبى يى ٹا ىاى ؿنن یبڃ ىډٽار بی آڅمب

ثبیش از هب٥ وبن ځىیي ٽ د ا ٵيدبی يی، ثیبی ا یبشمياان يی ڈ اىا ځای

. ايدبیی ى دى یبی شىي

ىڅیڄ اچی ایه ځي، . اىاان ځای ساو اسالوشیپی، ٽمبٽبن اىا مبىڂی ډیبن ايدب ي اډیپب شىي

ایه ب ث آن اوي ٽ . مبوی ٵىڂی، مشجبی ي ىاشه ډىبٵ٬ ډشٻ ثب اډیپب ث يی ى ٭ ثبځبوی از

. ډچلز ايدب ى اسلبى ثب اډیپب از

اىاان ځای ايدبیی ٽ ث ځو ياٵيوی ویي ډی ځیوي، ث آن اوي ٽ د ا سلالر اهی ي سٳ ٭اٷ

اډیپبیی، ٭ مپبی بی ايدب ي اډیپب ث دبیبن یي از ي ىیڂ مذیمبوی ثب اډیپب ا ی ویيبی

اٹشبىی ي ځش ویه اډىیشی -ىی ثای ايدبییبن وياى ي ثش از ايدب ى دی آای اىيځب ویه یبی

هى از ي كب١ ویز ثای ايدب می ى ایه ځي ث آن اوي ٽ اډیپب سىب ى دی سبډیه ډىبٵ٬ آډىياو. ځىى

ا ایه ي، ث ايدبییبن از ٽ ثای كٶ٨ ډىبٵ٬ ٭چیبی هى، ا یټ ثب یپيیڂ . سٺیڈ ٭بىالو اوی ٹبیڄ ى

ډشلي ي ي ځش ياكي ايدبیی ا ث ډیبن آيوي ي ا ی ىیڂ، ثای سبډیه ویببی اویشیټ ايدب ثب يی

ی ا سپیڄ ىىي ٽ ویيډىيس ا اډیپب ( ٵا اث ٹير) ي ي ثب مڂایی ویه اشاسییټ د ډڂبدبي م

ايدبځایبن ث آن اوي ٽ ثای مبی ا. ثبي ي ثشاوي ثب آن ى ٽبٽ بی ػبوی ٹبثز ي مـمی ومبیي

هبي ډیبو ي ىیبی ٽذیه، ثبیي ؿ یٮش وىیټ ين ث ٽبی وٶز هی ایان ي ٭اٷ ي ى ٽڄ ډى٦ٸ

ډڂ ثهی ىیڂ، ثب سػ ث اهشالٵبر ى ا بی ثبيی ي ٵىڂی، سىب . سٽی ا ث اسلبىی ايدبیی ثپبوىي

. هابن اسلبى ثب سٽی اوي، و دیشه آن ٽ ى یټ بهشب دبن ايدبییشی

40

يی ثوی ا ايدب از ي ؿن ايدب . ایي ثب يی ياى یټ اسلبى اشاسییټ ځىىث ثبي ايدبځایبن، ايدب ة

ى آیىي ا وڂب اوی ياثش ث يی ډی ځىى، ثبیي ا میه اٽىن ثب آن ٽ یټ اسلبىی ثٿ ايدبیی ث

ځب ډبی ي . یبی ثیبایيو٪بډی ي -يػى ثیبيى ي ى ثاث اډیپب ي ؿیه یټ ځش ویيډىي اٹشبىی

سپىڅی ايدب ثب ډىبث٬ اوی ي سان و٪بډی يی ث ڈ ثذیويوي، ىیڂ اډیپب ي ؿیه كٵی ثای ىن ى ثاث

. مـن یټ ايدبیی وواىي ىاز

ايدب هاي يی ا وڂب اٹشبىی دیشبسیه ٽ 2027ث دبی دی ثیىی بی ٽبىببن ٱثی، سب بڃ

ؿن ډبیڄ . آیىي ثػش هاي ثى« ایبالر ډشلي ايدبیی»آن ځب، وٺ يی ث ٭ىان څیي ايدب ى . ځىیي

اویشیټ ثب ډبیڄ اشاسییټ ځ هى از، اشيالڃ ایه ځي ایه از ٽ ث ى ايدب هاي ثى سب ا

. ی مبىڀ بىمیه اٽىن مشڂیی یبی هى ا ثب ي

ى ایه ډیبن، مبی ا یبشمياان ايدبیی ث آن اوي ٽ ايدب ثبیي ثب دیڂیی یټ یبز آځببو ي اوؼبڇ

ایه ځو، ايدب ث ىي ای كٶ٨ اسلبى دبن . ثڂیى« ىيیيوز»ډبوبی یٽبو، ڈ ا اډیپب ي ڈ ا يی

. ایی ٹا ځٵش ازاسالوشیڈ یب آای اىيځب ايح

ثب اډیپب ... ى اډیپب، ځيی ا یبشمياان ث ایه اوي ٽ اسلبى ثهی ا ٽبی ايدبیی ؿن اوڂچی ي

ډڂ ثهی یبشمياان ٽبٽش . ثىي از ي ویبی ویز اډیپب ىشبيىبی ػبوی هى ا ثب ٽی سٺیڈ ٽىي

ى . آن اوي سب اډیپب ث ثبیی ٽ ي از مذیمبوبن ىشی هى ا وڂياىي ٽى ٽب ډبوىي ىی ٽیىؼ ة

. ٱی آن وبس ا ڈ هاي ځیوز ي اډیپب ث یټ ٽ ىػ ىيڇ ډجيڃ هاي ځىیي

هى ٽ -ث ي، آیىي وبن هاي ىاى ٽ ايدب اسلبى ساو اسالوشیڈ ا كٶ٨ هاي ٽى یب ایه ٽ ثب يی

. د ډڂبدبي ايدبیی ا ى ثاث اډیپب سپیڄ هاي ىاى -ػیی ا ايدب از

اڅجش ى ایه . يه از، يی ثیش ډشمبیڄ ث دی یی یټ بهشب ٵاځی ايآیبیی ثب ايدب ي آیب از

ی ي ايدبی ٷ ي وی بهشب، ٽبی آیبی ډیبو ي ٹٶٺب ي ٽبی ىیڂی ؿن ٽبی اپىيیىبي

ځب، ايدب ٽمبٽبن اسلبى . ايٽاییه، ثالي ي ډچيايیب ي مـىبن سٽی ي ایان ي ىي وی ٽز هاىي ىاز

ډىبی )و ثځیىي ي یب ث یټ ډڂبدبي ايدبیی ( ٵا اثٹير)ىشی دبن اسالوشیڈ ا ى یمبی یټ دډڂبدبي

ر، ثای يی ای ومی ډبوي ػ ایه ٽ ثب ؿیه ي ٽبی آیبی ډیبو ي ٹٶٺب ثىي ٽىي، ى آن ( يی

ؿىي، ثب سػ ث اهشالٵبر ٵىڂی ي . دډڂب دبي سب آیبیی ا سپیڄ ىي -ي ایان ي كشب ىي ي دبٽشبن

ډير ب ډیبن ايدب ي آیب ډبو ث ي، يی. وی ډىبٵ٬ ډشٶبير، ش یی ؿىیه اىيځبی ثیب ىا از

41

مبن ځو ٽ . هاي ٽى ي ډىش٪ هاي ډبوي سب ايدب ث ؿ ای هاي ٵز سب سمیڈ وبیی ا اسوب ومبیي

. ايدب وی ډير ب ډیبن اډیپب ي يی ډبو هاي ومى

ى آیىي . وبث٬ اوی ى ىز ىاىمـىبن ثبیش از یبىآي ځىیي ٽ يی اڇ ث ویيډىيی ا ؿن ڇ

ثب ځز . ايدب ىشىڂ اوی يی هاي ثى ي ث میه ىڅیڄ، يی ډی ساوي دیش ايدب ا ی ٵب ثڂیى

ډبن، ياثشڂی اویشیټ ايدب ث يی ثیش هاي ځىیي ي ايدب ا وبځی هاي ځىاویي ى دى بی یبی

ایه ي١ٮیز، يه از ٽ ى یبز بی ػبوی سبطیار هى . اثز اشاسیی بی يی ثيىی بی ى

. ا هاي ىاز ي یياز ٽ ث اٵٲبوشبن وی سبطی هاي ومى

ډیچیبى ىاڅ ثب يی ثای ٽیين څڅ بی بوبیی ځب ثش 5ى ایه اياه، آڅمبن ٹاىاى ثځی ا ث ا

. زا

اڅجش، ډی سان یټ ػبن ىي ٹ٦جی ا وی س ٽى ٽ ى آن . ى ر، ػبن آیىي ؿىي ٹ٦جی هاي ثى

-ى ایه ر، ډل اٵٺی دبی. آای یبثياا ٹب ايآیب ى یټ دډڂب دبي ى ثاث دبن اډیټ

ىچی ا ی ىیڂ سپڄ هاي -سان -ٽدیپىڀ ا یټ ي ډ -سٽی ي ډل ٭مىی ډپ –ډپ

. یبٵز

اسلبى ساو اسالوشیټ ى آشبو . ى دی ػىڀ ٭اٷ، ډیبن ٽبی ايدبیی ٭٢ وبس ي اډیپب پبٳ اٵشبى

. ځیوشڂی ٹا ځٵز ي اهشالٳ و٪ ډیبن اډیپب ي اسلبىی ايدبیی يیي ځىیي

ای هى ى دى یبز ػبوی ي ي ىيثب ى دی مڂایی ثب ايدب ثآډي سبځی ب، اډیپبیی ب ډشػ څٲ

ث ىز آيى ى ٭اٷ ا ثب ايدب سٺیڈ ومبیي ي ى ىیڂ ػبب ڈ ثای ايدب ث « ٱىبیڈ»اډیپب كب١ از، . اوي

ٮىی یپی ا ایه ځو اډ٢بی ٹا ىاى ډیچیبى ىاڅی ثیب ىډىي ٵاو ي ٭ثشبن . ا٦الف ياو ىي

. ياو ب از

ى ایه ٽىٶاو، اډیپبیی ب ثای ايدبیی ب . اډیپب،ٽىٶاو څىين ا آٱبی ډی ىاوي ثای ؿىیه مڂایی یی

ى اٵٲبوشبن وٺ ثاثی ٹبیڄ يوي ي ایه ٽىٶاو ا اڅڂیی ډی ىاوىي ثای مپبی بی مبوىيی ى ٭اٷ ي

. ى ایاناكشمبال ى آیىي

ى ياٹ٬، . ا امیز ثیب ثبالیی ثهىا از( ځٶشڂبی ايدب ي اډیپب)ثب سػ ث میه ډبڅ، وز يیبوب

ځا ث ایه از ٽ ایبالر ډشلي اډیپب اوؼبڇ ىٻ ٽى از ٽ ث سىبیی ومی یبز بی اهی ايثډب

ث ډشليان ايدبیی وز ویب ىاى ي ى ياٹ٬، ایه وز ى اشبی د ساوي ى ذ یبی ػبن ثآډي ومبیي ي

ځب، ياٹٮب، اډیپب ي ايدب ثشاوىي . ٽىن ىبیی از ٽ ى ىي ی اىيځب ساو اسالوشیټ ديیي آډي ثى

42

لى یبی ػبن ثب ڈ ثبن ډشٻ ثیبثىي، ډی سان بي ثهی ا سلالر سب ىاډبسیټ ي ٱی ډىش٪ ى

. ثى

ػبډٮ ايدبیی وی ى يوي ثببی اٵٲبوشبن وٺ . ث ي، اٵٲبوشبن ث ياث٤ هى ثب ايدب ثبی ثیبی ډی ىي

ثبیش از یبىآي ځىیڈ . اوي یی ىاى ي ياث٤ ډیبن اٵٲبوشبن ي ٽبی ػبډٮ ايدبیی ي ث ځش ىاى

مپبی ىاډير اشاسییټ ثب ٽبی ٭٢ دیمبن وبس ثای سبډیه اډىیز ي طجبر ى ٽ اٵٲبوشبن هابن

. ٽ از

: اٵٲبوشبن ي دبٽشبن -3ياث٤ اٵٲبوشبن ثب دبٽشبن، ا مبن آيان ایؼبى ایه ٽ، ث ډیه بی دشن ویه ي ثچؽ ویه آن ی

. ه٤ ىیوي، وبما ثى از

ٽبیی ثىوي ٽ ى دبٽشبن وٶ -ا بڃ بی ػبى، ایان، اډیپب ي اوڂچی ي سب ػبیی ڈ ااییڄدی

ث ځو . ډڂ ى ىيان ػبى، وٶ ؿیه، ٽبی ٭ثی ي كشب يی ى ایه ٽ اٵای یبٵز. ثیب ىاشىي

ي ىبی٬ ىٵب٭ی دبٽشبن ډبوىي ىبی٬ اسمی، یی ٽ اكاة ثىیبىځای دبٽشبن ى ٽڄ ی سبطی ا٭اة ٵشىي

ا ایه ي، ٽىن دبٽشبن ى ډیبن اډیپب، ؿیه، . ډپبی، ادیمببی ي ډبوىي آن یپ ث ؿیه سٮچٸ ځٵز

. ا٭اة، ایان ي يی ى ډبو از

ى ی، ثهی ا . ٵٲبوشبن ازاډیپب ثىب ث ىالیڄ ثیبی،ځيځبن یبز بی دبٽشبن ى ډى٦ٺ ي ث يی ى ا

: ایه ىالیڄ ا ث ډی مبیڈ

. ىاشه ٽىشڃ ث ػىڀ اٵابی ش یی دبٽشبن ٽ ثیش ث یبی ؿیه بهش ي از -1

ػچځیی ا ثهى ش ډیبن ىي ي دبٽشبن -2

ػچځیی ا ځش سپىڅی سڅیي الف بی ش یی ا ی دبٽشبن -3

االډی ى دبٽشبن ي ػچځیی ا ث ٹير یين آن ب ٽىشڃ سىييان -4

. دشیجبوی ا ك٢ ویيبی ائشالٳ ى اٵٲبوشبن ٽ ثيين مپبی دبٽشبن وبډمپه از -5

ډال ٭جیياهلل، ډال ىاى اهلل ي ډال : ٽىشڃ ث دیبیی بی سىييان االډی اٵٲبوشبن ي جان ثچىيدبی ٥بڅجبن -6

وی ى ډىب٥ٸ ډی اٵٲبوشبن ٭م ى دبٽشبن ي

ك٢ ى یټ ډى٦ٺ كب اشاسییټ ى وىیپی ډبی ؿیه، ىي، اٵٲبوشبن ي ایان -7

اډیپبیی ب ى مبن بڃ ث دبی ثهی ا ځا ب، . ثیبيىثبیش ا ایه ي، اډیپب ومی ساوي ث دبٽشبن ٵب

یيوي ٽ سىب ىڂبډی ډی ساوىي ى اٵٲبوشبن ث دیيی ىز یبثىي ٽ بی ووز ييى ث اٵٲبوشبن ث ایه وشیؼ

43

ا ایه ي، یبز اډیپب . ي ثيو ىيڅز ى اٵٲبوشبن سٲیی ياى ثیبيوي (ڈ و٪بډی ي ڈ یبی) ى جی دبٽشبن

ى ٩ب ث ٽ ىي از سٲیی ثيو ٹير ثى -سٲیی جی ي ى اٵٲبوشبن -بڃ اهی، ى دبٽشبن ؿىيى

يه از، ث . ازث وبٽبډی اوؼبډیياډب ایه دیيی ډٹز ثى ي يډی ى ځٶز ى ياٹ٬ .اډیبثی یي ازٻ

ډٹٴ ډا٬١ ىډپای سلپیڈ ویبٵش ثڄ ث ٭پ ٽموڀ س ځىى، ى دبٽشبن دیمبو ٽ وٺ و٪بډیبن

.ډی ځىى ي ایه هى ثځشیه دبىاٽ ٹير ى دبٽشبن ازسٺیز ثیش ي سىي يان ثىیبىځایبن

ثىب ث ایبثی ثهی ا ٽبىببن، دبٽشبن، ا یټ ، ا اډیپب ى اای دشیجبوی ا آن ٽ ى ٹجبڃ ډجب ثب

يبی ىیڂ سيیڇ ي ډبڅ اٵٲبوشبن ډى ډی ځیى ي ا ی ىیڂ، ثای ثیين اوين اډیپبییبن ا م ٽ

دبٽشبن مـىبن، ثای ث ىز آيىن اولب ث ثبځبوی یيییه . ډوبڅٴ ك٢ اډیپب ى اٵٲبوشبن، ثبع

اٵٲبوشبن ي دیيا ومىن ٭مٸ اشاسییټ ى ثاث ىي، ویب ث اٲبڃ كي اٹڄ ویمی ا اٵٲبوشبن ىاى ي ایه اشاسیی

. ځىان وواي ځىیيایه ٽ از ٽ ث یؾ ي ا آن، ي

دبٽشبن، ى آیىي، يه از ومی ساوي ثب سػ ث ي ؿمڂیی ٽ ىي ىاى، ى ىا ډير ثب آن ٽ

ا ایه ي، ډی ٽي ثب ځش مپبی بی اشاسییټ ثب ؿیه ي ایان ي دىبوی ثب يی ي ػبن . ٹبثز ومبیي

میه اٽىن، دبٽشبن ثىي ځاى ا ث ٽمټ ؿیه ا٭مب ومى . ډبیي١ٮٴ اشاسییټ هى ا ػجان ن ،٭ة

. ډیچیبى ىاڅ ډی ي ٽ ا ياڇ ؿیه سمیڄ ځىیي از 6-4 ځٶش ډی ى ٽ یى بهشه ایه ثىي ث . از

ډىبث٬، ؿیه ى مـىبن ثىب ث ځا ثهی ا. ث اب ٹا ىاى، ٹا از ؿیه اىا ثىي ا ى ىز ىاش ثبي

ٹا ثى ایه ثىي ى . و٪ ىاى دبیڂبی ثای ی ىیبیی بی اسمی هى ثای ٽىشڃ هچیغ ٵب ى ځاى ثبى

ډڂ ثب ڈ ثىب ث ىالیڄ وبډٮچډی . ځبی یبثي 2006ذ ٹا ي ى ډب ػالی . ا اويای ځىى 2005بڃ

. ث سٮیٸ اٵشبى

ا ىاىبی ؿىي ډیچیبى ىاڅیی ٽ ثب دبٽشبن ثش از، بهز ي ب سبیبر اسمی، ٽبهبو بی ؿیه ث اب ٷ

، ادیمببی ي ىیڂ سبیبر ډڈ دبٽشبن ا ى ىز ىاى ي (ډټ بی بیه ي ٱی)ډټ بی

یی ٽ ث پش هی ا ػمچ ياڇ یټ ډیچیبى ىاڅ) ډیچیبى ىاڅی دبٽشبن 60 -30ثو ثٿ ياڇ بی

. ایه ځو، ډی هاي ا ٥یٸ دبٽشبن ث هچیغ ٵب ا دیيا ومبیي. ، ا ىاى از(ایه ياځا ځىیي از

1.6ډڂ ى ایه اياه، وبو بیی ا ٽموڀ ين ياث٤ ىي ٽ ث ؿڈ ډی هى ي ؿىي دي ؿیىی ث ډیان

آځببن ىڅیڄ ایه اډ ا ٵببی اډیپب ي وی ا . كبڃ سٮچیٸ ٹا ځٵش ازډیچیبى ىاڅ ثىب ث ىالیچی ى

. ٭ثشبن ٮىی ي اډبار ي ىیڂ ٽبی هچیغ ا ایبثی ؿیه ث هچیغ ٵب ډی ىاوىي

ا میه ي، ثهی ا ډلبٵڄ . يه از، یبز بی ؿیه ى ٹجبڃ دبٽشبن ثای اډیپب هبیىي ویز

شبوی، اډیپب ا ډشڈ ډی ومبیىي ٽ ث ٽمټ ىي ي ثهی ا ډلبٵڄ اٵٲبوی ى دی دسى بهشه اي١ب٫ ى دبٻ

44

اٵٲبوشبن ا ډشڈ ث هاثپبی ى ایبڅز ،ٽب كشب ث ػبیی ٽیي ي از ٽ دبٽشبن.ثچؿشبن دبٽشبن از

ٽب ى يى سلز ٵب آيىن دبٽشبن از سب ى مـىبن ثهی ا ډلبٵڄ ث آن اوي ٽ اډی. ثچؿشبن ومى از

ا ی ىیڂ، دبٽشبن ثب سپی ث یبی بی ثی ىی . یبز بی هى ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن ي ؿیه ثبوڂی ومبیي

ؿیه، يی، ایان ي ٽبی ٭ثی ډوب ډلبٵڄ ډٮیىی ا ٭ثشبن ٮىی ى اٵٲبوشبن ى ثاث اډیپب ٭مڄ

ډٺبډبر اٵٲبوی ا مبن آٱب، هاشب اٵای ٵب اډیپب ث دبٽشبن اوي ي ٵببی ٽىوی اډیپب ا . ډی ومبیي

. ثىي ومی دىياوي

. ډلبٵڄ ډٮیىی ى دبٽشبن ډی هاىي سب اډیپب ا اٵٲبوشبن ثیين يى سب سؼبر ػبوی یيییه ا ث ىز ځیوي

مـىبن كچٺبر . ایه ر ډی ساوي ډبثٺ سچیلبسی ى ثاث ىي ا دی ثجىث دىيا آوبن، دبٽشبن سىب ى

دبٽشبن . ډٮیىی ى دبٽشبن ډی هاىي سب ٽچیي یبز بی اډیپب ا ى ډى٦ٺ ػىة آیب ا ى ىز ځیوي

یه ډی ساوىي ویببی ٽىن ثب سػ ث ویيډىي ين يی ي ؿیه ي ثب سػ ث ایه ٽ ایان، ٽبی ٭ثی ي ؽ

ىشىڂ ي ډلشبع 90 -50اٹشبىی ي وی سچیلبسی آن ٽ ا ثآيى بوي، ىیڂ ډبوىي بڃ بی ى بی

ا ایه ي، ثب ىٻ ډٹٮیز هی ث اډیپب ٵب ډی . اډیپب ویز ي ویب ؿىياوی ث آن ٽ اكب ومی ومبیي

ایه كچٺبر دبٽشبوی اشيالڃ ډی ومبیىي ٽ . ډ ایه ٽ ا ث دبٽشبن ثذبىآيى سب ا اٵٲبوشبن ثیين ي ي ا

آن ب ىي . ىآيى ي اډىیز ا ى آن سبډیه ومبیي ٽىشڃدبٽشبن سىب ٽی از ٽ ډی ساوي اٵٲبوشبن ا سلز

. وشڃ ٹبیڈ ومبیي ي اډىیز ا سبډیه ومبیي٥بڅجبن ا ډظبڃ ډی آيوي ٽ دبٽشبن ساوش ثى سٺیجب ث سب اٵٲبوشبن ٻ

آن ب ث اډیپب اڅاڇ ډی آيوي ٽ ىشبيى م كمبر ي سال ب ي ػبوٶبوی بی دبٽشبن ا یپ ى

اٵٲبوشبن ثثبى ىاى ي ٽی ا ٽ ٽبډال اڇ بهش ي ى آن و٪ڈ آىیىی ا ث يػى آيى ثى ي ى آن ثٿ ا

. هى ىڈ ي ثڈ بهش از« ډى ثی»ی هى، ثب څپٽی ثٿ سپبن وڈ

ك٢ ىا ډير . اٵٲبوشبن ا وياى ٽىشڃا ی ىیڂ، دبٽشبن ث اډیپب يا ډی ىي ٽ آن ٽ ساوبیی

یه آن ٽ اډیپب ا ى اٵٲبوشبن وبډمپه ایبثی ومى ي ا یى ىڂیه ػىڀ، ثيوبڇ ين اډیپب ي سچٶبر ىڀ

دبٽشبن مـىبن ث اډیپب ٽیين ىیای ا یڈ هبىا ا ى اډشياى ا ډ ىي ٽ . یبىآيی ډی ومبیي

« ىیابی»دیىبى ډی ومبیي ٽ يه از ثای اډیپب يب ډیچین ىاڅ یى ى ث هاي ىاز ي ایه ځو

هی ا ډلبٵڄ اٵٲبوی یبز ىیابی ا سالی ا ی دبٽشبن ة. ث ير ا ی اٵٲبوشبن ى ځىیي از

. ثای ډي٭یز ثویين ث ه٤ ىیوي ایبثی ډی ومبیىي

دبٽشبن . ځش ا ایه، دبٽشبن بالو يب ډیچین ىاڅ ا اډیپب ثبثز دبجبوی ا ډبی ډشٻ دڃ ډی ځیى

وٶ ىیڂ ا وی ډشٺ 20000شبن ډشٺ بهش از ي ى و٪ ىاى ویي ى ډبی اٵٲبن 80000ڈ اٽىن

ډٺبډبر دبٽشبن ډی ځیىي ٽ ى وجىب ډیبن ویيبی دبٽشبوی ي سىييان ډجی ى وا ډی ثی ا . بى

ان ډجی ا ډڂ ثهی ا آځببن، وجى ویيبی دبٽشبوی ثب سىيي. سه ا ذبیبن ایه ٽ ػبن ثبهش اوييب

45

ثهی ا آځببن اٵٲبوی ث آن اوي ٽ دبٽشبن ى . ایبثی ډی ومبیىي« ػىڀ ځی»ومبیی هاوي ي آن ا ؿوبن

اډ ډجب ثب سيیڈ بىٷ ویز ي ٭مال ٽب بیبن سػی ثای ىڈ ٽثیين دبیڂب ب، دبڅیڂن بی آډی

، ثهی ا ډلبٵڄ ډٮیه ي ویيبی اشوجباسی دبٽشبن ث ځو دىبوی ثب ث٭پ. ي اٽمبالسی آن اوؼبڇ وياى از

آځببن . ٥بڅجبن ي اڅٺب٭ي ي ىیڂ ویيبی سىيي ډجی دبٽشبن ا ػمچ ځيبی يبثی مپبی سىڂبسىڀ ىاوي

سان ى اٵٲبوشبن اٵٲبوی ث آن اوي ٽ ډبىاډی ٽ ؿم بی سيیڈ ى دبٽشبن هپبویي وى، ىا از ة

. ث دىيا آوبن، ثبیش از سب ثبويبی ىز اٵڂه ى ىين هبٻ دبٽشبن ى ڈ ٽثیي ى. ثب آن ډجب ومى

مـىبن آيا بیی ث ځ ډی يٽ ځیب دبٽشبن یبز بی هى ا ثب ایان ى ٹجبڃ ثیين اوين اډیپبیی

ځٶش ډی ى ٽ ىي ٽ ث ساٵٺبر ا٭الڇ وبي یی ى ډیى مبی . ثبيب ا اٵٲبوشبن، مبىڀ بهز

ؿىیه دىياش ډی ى ٽ يٳ دبٽشبن، ث ىز آيىن ځب اان ا ایان ي . یبز بی هى ىز یبٵش اوي

یپبیی ب ا اٵٲبوشبن دىاهز یى ٽیين ه٤ څڅ ځب ا ایان ث دبٽشبن ا ی آن ٽ ى اای اوين اڇ

ي وی ایه ٽ و سىب ا یين ځب ایان ث ىي، ثڄ مـىبن ا یين ځب سٽمىشبن ث آن ٽ ػچځیی ځىى،

. ثبي

ا ی ىیڂ، ثب ٵشه ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ا اٵٲبوشبن، بیي ىز ٽڈ ویمی ا اٵٲبوشبن ي بیي ڈ ٽبثڄ ث

ایه ځو، ىیي ډی ى ٽ . ن ثیٶشي ي ایه ٽ ى ثاث ىي ا ٭مٸ اشاسییټ ثهىا ځىىىز دبٽشب

. دبٽشبن ځ ا یبز بی همبو هی ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن ىز وواي ٽیي

ی اډیپبیی ب ؿىیه دىياش ډی ى ٽ سمبډی سال ب. اډیپب، ډیيان ٵاهی ثای ډبو ى ثاث دبٽشبن وياى

ثای سٮی٠ یب كي اٹڄ ی ٵب ځٵشه دبٽشبن ثای سٲیی دبڅیی آن ٽ ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن سب ٽىن ثی وشیؼ

.ډبوي از ي س ومی يى، ث ٽياڇ وشیؼ یی ثي

ث څىين ي ا آن ػب ؿىي، اډیپبیی ب وا یٴ ا ٽ ى ٭ثشبن ٮىی ى سجٮیي ث ډی ثى، ا ٭ثشبن

يٳ اچی اډیپب ایه ثى ٽ .ث اډیپب ثىوي ي ذ ډیى ا ثای اسلبى يی ثب هبوڈ ثیى٪ی ثس ٵاڈ آيىوي

ي ث ٽش ين ثبو ثس ث ىز ىز اٵڂىبن ډڂ ایه ٽب ای ث ىی وجى .ثبو ثس ا ث ٹير ثبوىي

د ا ٽش .ډٿ ثس ا ؿوبن ډٿ اشاسیی اډیپب ى ډى٦ٺ هاويوي ٽ مبی ا ٽبىببن اوؼبډیي

ډڂ، ایه سىب یټ ومبی از ؿن اي ا ٹير ياٹٮی ثهىا . ين ثس، يی ىای ث ٹير یي

ا ث ىشی اډیټ .ي االډڂایبن ث جی وا یٴ از ث جی ٽیبوی ٹير اچی ى ىز و٪بډیبن. ویز

ثیبيى، اډپبن ویيځٵشه ثىیبىځایبن ٵب .آی. ا. ث يی ث بډبن آی و٪بډیبنډی ىاوي ٽ ث دیمبو ٽ ث

. سىيي االډی ثیش ډی ى

46

دی، آيا بیی ى دبٽشبن ىیي ډی ي ٽ ځیب اډیپب ى و٪ ىاى ث ٽمټ ىي ث دبٽشبن كمچ بڃ ؿىي

وبيځبن ىیبیی اډیپب ى و٪ ىاى ث ٽمټ . ، ایبالر ثچؿشبن ي ىي ا ا دیپ آن ٽ ػيا ومبیيومى

مـىبن ٽمبوييبی اډیپبیی ث ٽمټ ٽمبوييبی ىيی ثبیي ى یټ . ویيبی ىیبیی ىي ایه ٽب ا اوؼبڇ ىي

مـىبن آيا بیی ىیي ډی . ا هىظی ومبیىيكمچ ثٷ آب ٽىشڃ ویيبی اسمی دبٽشبن ا ى ىز ځٵش ي آن

ي ډجىی ث ایه ٽ ځیب ثای اوؼبڇ ایه كمالر، ٹا از مبی ا ویيبی ىيی ث ډىب٥ٸ ډی اٵٲبوشبن ي

ج ػمب٭ز –ٹب١ی كیه اكمي: ى دی ایه آيا ب، ىي سه ا سىييان ډجی دبٽشبن. دبٽشبن ډشٺ ځىوي

ج ػمٮیز اڅٮچمبی االډی دبٽشبن ا٭الډی بیی بى ومىوي ٽ ؿیی ډبوىي -څی ٵ٢ڄ اڅكمهاالډی ي ډ

آوبن ث ديی ډٳ يا ىاىوي ٽ ثبیش از سب ثوی ا . ا٭الڇ ػبى ى ثاث اډیپب ا سيا٭ی ډی ومى

وی ٵاهاوی ا دو ومىوي سب ډىڇ ثای ویيبی دياٵىي ایی دبٽشبن ا ى ډبی اٵٲبوشبن ډشٺ بهش ي

. آډبى ځىوي( ىييان ي یىان ي اډیپبییبن)ػبى ثب ٽٶب

آوـ ى اث٦ ثب دبٽشبن ډی سان ځٶز، ایه از ٽ وٶ ٭ثشبن ٮىی ي ىیڂ ٽبی هچیغ ٵب ى ایه

يالوب ٵ٢ڄ اڅكمبن ی وٶ ډٮىی ي ډبڅی ډلبٵڄ ډٮیه ویيبی سىيي دبٽشبوی ډبوىي ڇ. ٽ ث ثیب از

مـىبن ىيڅز دبٽشبن ي ډوب اس آن ٽ ث ير ی سبطی ي وٶ ا٭اة، ډوب . ٹا ىاوي ٭ة

مبی ا آځببن ث آن اوي ٽ دبٽشبوی ب ؿىبوی ٽ سپىڅی ي ىاو ش یی ا ث . ٭ثشبن ٮىی از

. ا ٵيهش اوي، ى اای دڃ ځاٵی ایه سپىڅی ا ث ٭ثشبن وی ٵيهش اويایاوی

ایه ځو، ډی سان ؿىیه ثىاز ومى ٽ دبٽشبن ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن یټ اشاسیی سييیه ي ي ډى٪ڈ ىاى ي ث

االر هبيی ي ػىثی آن ي ىز ٽڈ ایسٳ ا ٽ :یؾ ي ا آن ي ځىان ویز ي آن ٭جبر از ا

: ى ایه اشب، دبٽشبن ډی ٽي سب . ي يی ٽب آيىن یټ ىيڅز سىيي ډجی ىز وبوي ى ٽبثڄ

ػىڀ ى اٵٲبوشبن، ځب ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ى اٵٲبوشبن ډبويځب وي، ثای ایه ویيب ث یټ ػىڀ -

. ٵبیی ي ياوی ىاډير ډجيڃ ځىى

. یى ػىڀ ثای ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ثبال ثيى -

. سچٶبر ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ثبال ثيى -

ثیىځی ػىڀ ى اٵٲبوشبن ث آوبن طبثز ځىى -

ث ځو یی ٽ ي، ویيبی ثیه اڅمچچی ا ى ىاډير يٳ اشاسییټ دبٽشبن ى وبیز ایه از ٽ

ي ثبځبوی ػبوی ډاى ډوي ٵٲبوشبن ومبیي ي هى ثب اٲبڃ ایه ٽ ث ٭مٸ اشاسییټ آډبویياىا ث سٻ ا

.ىز ثیبثي

47

:ډپڄ ٥بڅجبن ي ياث٤ اٵٲبوشبن ي دبٽشبن

وٺ »ى ډٺبڅ . سٺیڈ ډی ومبیىي« ډیبو ي»ي « سىي ي»ى یټ ى ثىيی ډشٮبٳ س، ٥بڅجبن ا ث ىي ځي

ث و « ابڅز»ث ٹچڈ اىډى ىيی ؿی ى بیز اوشوشی ،«ىی بی دیيا ي دىبن ي سيیڇ ي ى دبٽشبن

ث يىی س١یق ىاى ٥ف ډی ځىى،ڇایه ځ ؿا ؿىیه ى ثىيی یی . یي از، ىالیڄ ایه ځو ى ثىيی

: ي از

شبن ؿڂو سأډیه هاي ي؟ ایه ئاڅی ثى ٽ ى ډىبٵ٬ دبٽشبن ى اٵٲبن: ځىى ډ ؿی ث ایه ئاڃ ث ډی»

ا ی ډلبٵڄ یبی ي اډىیشی دبٽشبن ډ٦ف ۱۳۸۰بی اډیپب ثای كمچ ث اٵٲبوشبن ى بڃ ثلجك ایوی

ى آن ىڂبڇ، اډیپب ث ير ث كمبیز دبٽشبن ثای ٽة ٥بڅجبن ي اڅٺب٭ي ویب ىاز ي ث ایه وپش ڈ .ي

یبىی ډشلمڄ ي از ي اځ ٹا ثبي دبٽشبن ى ىی ٥بڅجبن یى آثبى ثای پڄ ياٹٴ ثى ٽ االڇٽبډال

ساوشىي ث ب ډی اډیپبیی .مپبی ٽىي، ایه مپبی ثبیي ډبث اایی ىاش ثبي وڂوی ٥بڅجبن ثب اډیپب

:آثبى ث پڄ دبن ىىي سٺب١بی االڇ

بیی ا ٽ ث ىڅیڄ بی بالو هى ث دبٽشبن ا اٵای ىي ي ى ٭یه كبڃ سٮياىی ا سلیڈ اډیپب ٽمټ »-1

. یی دبٽشبن ٭چی ایه ٽ ي٬١ ٽى ثى، څٲ ومبیي بی ش آډبی

. آثبى ياث٤ كى ىاش ثبىي ياىڂشه یأر كبٽم ػيیي اٵٲبوشبن ا ياىا ٽىي سب ثب االڇ -2

. آثبى ا ى ثوی ا بهشب ٹير یڈ ٽىي سه ویيبی ٥ٵيا االڇياىڀ-3

ايڃ ایه ٽ . آثبى ثیه ىي ډ٫١ سٶپیټ ٹبئڄ ي ثى ځیى ووز اځ ؿ ثای دبٽشبن ىډىي ثى، اډب االڇ

ػبی ىیڂی ي ٽ ى مپبی ایه ٽ ثب اډیپب ٭چی ٥بڅجبن ثوی ا مپبی اډىیشی ىي ٽ ٹچمياى ډی

ا ایه ي ياىڂشه ثبیشی ث ٳ مپبی دبٽشبن، . ساوز اسٶبٷ ثیٶشي ي ى ډى ځي ىیڂی وی ډی

ىيڇ ایه ٽ دبٽشبن ى اٵٲبوشبن ډىبٵ٬ ډشٺیڈ ي كیبسی ىاى ي اځ ٥بڅجبن ا . بیی ا ث ایه ٽ اائ ىي ٽمټ

ثىب ث . یبی اٵٲبوشبن ا ډىبٵ٬ دبٽشبن كمبیز ٽىي، يػى وواي ىازثیه ثيوي، یؾ ویيیی ٽ ى بهشب

آثبى ث ير دبٵبی ىاز ٽ ث ډب ث اای مپبی ثب اډیپب ى ٹ٢ی اٵٲبوشبن ى ىاهڄ اٵٲبوشبن ایه، االڇ

. دىاهش ى

ي ٹير ا ى اٵٲبوشبن ٹج٢ ٽى ثىوي یا ى آن ىڂبڇ ىي ٿ. ځیى ىيڇ ڈ ثای دبٽشبن ا٥میىبن ثو وجى

ځي ووز ائشالٳ مبڃ ثى ٽ دبٽشبن ا كبډی ٥بڅجبن ي . ٽ ا ٹ٢ب ىي وجز ث دبٽشبن ثيځمبن ثىوي

ب هى ا بډبويی ب ثىوي ٽ ى ػیبن ڇ ي اٵٲبن ډچز ځي ىيڇ وبیوبڅیز.ٽىوي ىمه هى ٹچمياى ډی

ایه ځو، یؾ یټ ا . اى٭بی ا١ی ي سبیوی ٭چی دبٽشبن ىاوي« ىیوي»ایه ب وی ث ه٤ ٽى ثىوي ٽ

ځٵز، ثای دبٽشبن ا٥میىبن ساوز كشب اځ اډیپب ڈ ى دز ډبػا ٹا ډی ومی( ػبویه ٥بڅجبن)ایه ىي ویي

48

هی ا ویيبی يٵبىا ث دبٽشبن ى بهشب یٮىی ك٢ ة: ډبوي ځیى ڇ ثى یی ٽ ډی سىب ځیى. ثو ثبي

ډىشی ٵٺ٤ آن ىش ا . ویيبی يٵبىا ث دبٽشبن ا ثبیي ٭ميسب ى ډیبن ٥بڅجبن ػشؼ ٽى. یبی اٵٲبوشبن

. ځا ٥بڅجبن ٽ ایيئڅیټ شىي ي و ډچی

وب٥ٸ كيی ي ٹجبیچی دبٽشبن ا ځیی دشوشبن ثٿ شىي ٽ ثوی ا ڇ ځاب ث ير هابن پڄ ډچی

اويیىي، م ػب ا ډیه ثاىان ډچمبن ث٭پ، ډجین یٮىی آن بیی ٽ ایيئڅیټ ډی. ى بډڄ ډی

ایه مبن ؿیی از ٽ .هاوىي ي څا اال ٹبئڄ ث يػى ډ ډیبن ىي ٽ االډی دبٽشبن ي اٵٲبوشبن ویشىي ډی

اډىیز ي ا٥ال٭بر اس دبٽشبن، ٮی ٽى از ث٦ ثیب ٩یٴ ٥اكی ٽىي سب ا یټ آی، بډبن . ا. آی

بی الڇ ا ثای ث ځیی ا اٵٲبوشبن ث ب ا ث ٵاډی ذبى ي ا ی ىیڂ ډیى اى٭بی سبیوی اٵٲبن

. ٭ىان ٭مٸ اشاسیټ دبٽشبن ى ثاث ىييشبن ٵاڈ ٽىي

آثبى ياى ډٮبډچ ب ٹبو٬ ٽىىي ثى ي څا ياىڂشه سمیڈ ځٵز ثب االڇ ب ثای اډیپبیی شبویس١یلبر دبٻ

دیى ٽ ثوی ا ویيبی يٵبىا ث دبٽشبن ياى بهشب یبی اډیپب ډی: ډأڅ ایه ځو ډ٦ف ي .ى

ى ډى ایه . ډ٦ف ي «ي ٥بڅجبن ډیبو»كض اډب ؿڂو ي ى ډٺبثڄ ؿ ؿیی؟ ا ایه ػب ثى ٽ ة. اٵٲبوشبن وي

ځٵش ي ایه ویيب ى ٹبڅت ٽ ؿڂو ویيبی يٵبىا ث دبٽشبن ى بهشب یبی اٵٲبوشبن ياى وي، سمیڈ

. ب ىي اثشپب ډڈ ا ر ىاىوي ى كٺیٺز دبٽشبوی. ي ياى بهشب یبی وي ٥بڅجبن ډیبو

. ي سٺیڈ ومىوي اڅجبن سٶبير ٹبئڄ يوي ي آن ب ا ث ىي ىش سىيي ي ډیبوایه ٽ ډیبن ٣ ايڃ

آثبى ثب اڅٺب٭ي ډوبڅٴ ب ا٭الڇ ٽىوي ٽ االڇ ایه ٽ ډیبن ٥بڅجبن ي اڅٺب٭ي سٶبير ٹبئڄ يوي ي ث اډیپبیی ىيڇ

، آن ثو ا ویيبی يٵبىا ث اویڈ ي وه ډی د يٹشی ا ٥بڅجبن ډیبو. ٽىي اډب ا ٥بڅجبن ىٵب٫ ډی. از

ایه ویيب . ثبىي دبٽشبن شىي ٽ ىاای دبیڂب اػشمب٭ی وجی ى ډیبن ثوی اا ٹاڇ ىي ٥ٳ ه٤ ىیوي ډی

. دیى ایيئڅیټ ثى ي ا اٵپب ي ٭ٺبیي ػمٮیز ٭چمبی االڇ سأطی ډی

ى وياى ػ آن ٽ ثای سػی اٵپب ٭مډی ډمپه از ي ي سىي ي یؾ سٶبيسی يػ ى ياٹ٬، ډیبن ٥بڅجبن ډیبو

. ثٮ٢ی ا ان اچی ٥بڅجبن ډظڄ ډال٭م ا ا أ ایه ویي كٳ ٽىىي

ي ياى بی ډىٶی ٽ ا و٪ اٵپب ٭مډی ىاى، دیٵش از ٥بڅجبن ډیبو ى كبڃ، اډیپب ث ٱڈ ثبسبة

. ڇ ى ٹجبڃ ىیبٵز اډشیبار یبىی ا دبٽشبن ر ځٵش ازاډب ایه ډ. بهشب یبی اٵٲبوشبن وي

. ووشیه اډشیب ٭جبر از ا ػچت مپبی دبٽشبن ثای ٽة ثٺبیبی اڅٺب٭ي اډب اډشیبار ثٮيی ډمش شىي

ن اٹياډبر ا ي ث بهز ٹير ى اٵٲبوشبن یپی ا ای اډیپب ا دبٽشبن هاش از ى اای ييى ٥بڅجبن ډیبو

یی دبٽشبن ا ث ىش اډیپب ٹا ىي، بی ش اائیڄ ا ث میز ثىبي، و٪بر ث الف: اوؼبڇ ىي

الىن ا ىشڂی ي سلیڄ اډیپب ىي، ثه ابډ

49

ى ث ٽچی ویيبی هبػی ا ٽ ى ابر ٥بڅجبن ي اڅٺب٭ي شىي، آاى ٽىي، ثٺبیبی ٥بڅجبن ا هچ٬ الف ٽه

ډٮچڇ ویز ٽ دبٽشبن ث ٽياڇ یټ ا ایه ٣ ب سه . یی ٽ آطبی ا سلٻ و٪بډی آن ب ثػب ومبوي ځو

آی دبٽشبن ځي ا ٵیت ىاى از ي ثب ایه ثبی . ا. يڅی آوـ ډچڈ از ایه ٽ آی. ىاى از

.ٽىي ډی

ٽىي، ث مبن ډیان وی ډبن ډیان ٽ ثب اډیپب مپبی ډیآی ا آی ث . ب شىي اډیپبیی ووشیه ځي،

ب ي ا٥ال٭بر ىز ث ٥بڅجبن ا ډلبی ا٥ال٭بر وبىز ث اډیپبیی. ٽىي ٥بڅجبن ا يایز ي جی ډی

. آی از. ا. اچی ٭مچپى آی

ب ى ٽبن ك٢ ىاوي ي ٽبییىاوىي ٽ ؿا اډی ياٹٮب ډىڇ دبٽشبن ومی. ډىڇ دبٽشبن شىي ىيډیه ځي،

یی بی ش ب ډلبٽم ى ي ؿا وبډ و٪بډی دبٽشبن یٮىی الف ؿا اس دبٽشبن ثبیي س٤ اډیپبیی

ىاوىي ىيڅز بن ى دز دى ؿ ي ی ثب ډىڇ دبٽشبن ومی. ایه ٽ ثبیي سلز ٽىشڃ اډیپب ثبي

... ب ىاى ي اائیچی

اځ ؿ ٭اډڄ یبىی ى ٹثبوی ين ډىڇ اٵٲبوشبن وٺ ىاش يڅی بډبن . ډىڇ اٵٲبوشبن از ځي،ډیه

. اډىیز ي ا٥ال٭بر اس دبٽشبن ووشیه وٺ ا ى ٵالٽز ي ی يی ایه ډىڇ ثبی ٽى از

آی ایه . ا. ومى یبز آی ووشیه. ي ٽبډال ډى از ب ي ومى یبز ٵٷ ى ٹ٢ی ٥بڅجبن ډیبو ػچ

ي ا ث اوؼبڇ ٽبٽىبی یبی ياىاش از ي ٮی ومى ثب ایوی ثب از ٽ ا یټ ٥بڅجبن ډیبو

. ب ي كشب ٵیت ىيڅز ٽبثڄ آن ب ا ياى بهشب یبی ٽىي اډیپبیی

اڅجبن سىيي ډٮيٳ شىي، ډچق ومى ا ی ىیڂ، ثای ٭مچی ومىن ایه ىبی، ثوی ا ٥بڅجبن ا ٽ ث ٣

بی ٱیىيڅشی ي كشب ویيبی اډیپبیی، آن ب از سب ثب ا٭مبڃ هوز ٭چی ىيڅز ي ډىڇ اٵٲبوشبن ي وی بډبن

ي ثای ڈ اٽىن ؿب ویيی اچی ثب اياٳ ډوشچٴ ا ٥بڅجبن ډیبو .ا ث دی ای٤ دبٽشبن ياىا ٽىي

ب ثای ځٵشه دبٽشبوی. دبٽشبن، اډیپب، ثوی ا ان ٹجبیڄ ي ٽی: ٽىىي ٹير كمبیز ډی ييى ث بهشب

دیی هى ي سظجیز اي١ب٫ ى اٵٲبوشبن، كبډي ب ثای ٽب آیت می ا ٹير ى اٵٲبوشبن، اډیپبیی

ػمی اوشوبثبر ثٮيی یبز ٽی ثای ػچځیی ا پبٳ ى ډیبن اٹاڇ ي ى وشیؼ سظجیز ډٹٮیز هى ى

ب ثای اٵای ٹير ٹجیچ یی هى ى ثاث ٹیت ڈ ٹډی هى ي اوؼبڇ ثوی ا ان ٹجبیڄ یٮىی ٱچایی

. ب یٮىی اكمي ایی

اډب ډأڅ ایه . ثبي اځ ىٹز ىاش ثبیڈ، يٳ اچی ؿب ویيی یبى ي سال ثای و٭ی ډاو ٹير ډی

ب ا اٵٲبوشبن هز هاي ثز؟ طجبسی آیب ثب ييى ٥بڅجبن ى پچی ا آن ث بهشب ٹير، ثیاز ٻ

ىیڀ ػبن اٵٲبوشبن ا ثبیي ما ى ىػ كار »: ػىاڃ ١یبء ى یپی ا ػمالر ډٮيٳ هى ځٶش ثى

50

سان اډیي ٵٲبوشبن ثبي، ؿڂو ډیيٹشی ؿىیه ٭جبسی څك یبز هبػی دبٽشبن ى ا .«ډوی وڂ ىاز

ىاز اي١ب٫ اٵٲبوشبن ي بډبن دیيا ٽىي ي ډىڇ ډ٪چڇ ایه ٽ يی آاډ ثجیىي؟

ؿىبوـ ث ٱڈ سال بی ىيڅز ډجىی ث سیٸ ٥بڅجبن ى ڈ ځیی ډشٺیڈ ى دي یبی ي آډبىځی ثای

آوبن الف ث ډیه وڂاش ي ي ث كمالر بن ث ٭چی سٶی٠ ڈ ثیش آوبن ى ډؼم٫ بهشببی ىيڅشی،

.« كبٽمیز ٽىوی ي ى ی ؿش دبٽشبن ځش ډی ىىي،ٽ ایه هى ثب٭ض سی م ډىڇ اٵٲبوشبن از

ػيا ا ایه ب، ڈ اٽىن مب ثیبی ا ا٭٢بی ثچىيدبی كة االډی ٽ ځیب ا جی كة ثیي ثبىي، ى

ى بی ثبالیی ىيڅز ػب ځٵش ي ٽی بی ٵاياوی ا ى ىز ىاوي ٽ ایه ٽب وی ث ډی ځىى ث ډبٽز

. ىاىن ویيبی اىا دبٽشبن ى ىيڅز اٵٲبوشبن

: سىييی االډی ى دبٽشبن

ډالك٪ ( دبٽشبن) سان ػیبن ٵپى االډى ٭مي ا ى ایه ٽ ى یټ سٺیڈ ثىيى ٽچى ي ٭مډى، ډى »

( دی ا سؼی ث ىي، دبٽشبن ي ثىڂالى)ومىٽ ډىب ايڅی سمبډى آن ب، ى سٶپ االډى ث ىي ثٿ

. ځىى ثډى

( 1762 -1703)اهلل ىچى يڅى بى ب ثىیبىځایى اٵا٥ى از ٽ ی ى اٵپب ي اويی ، ػیبن ػیبن ايڃ

ا ا ، ى آٱب یټ و٢ز ٵپى ٵىڂى ثى ٽ االف اٵپب ىیىى ي هاٵبر ىایى اهلل ب يڅى و٢ز .ىاى

-1746)اډب د ا اي، د ب ٭جياڅٮی ». ثى ويځى ػبډٮ ډچمبوبن ىي، يٳ ابى هى ٹا ىاى

ى ي ٭چی سجيیڄ ٻ ، آن ا ث یټ ػىج اػشمب٭ى یبى (1831 -1781)ب امب٭یڄ -ا ي و ( 1824

اهلل، ث وبڇ يڅى ب ىيڇ ٹن وىڈ، یپى ا ٭چمبى ثػش دیي و٢ز ى ویم « .چ٦ اوڂچشبن ډ٬١ ځٵشىي

ا ى يشبیی ث میه وبڇ، ى « ىیثىي»ډي ډٮيٳ ( ڇ1867)ؼی 1284ډلمي ٹبڈ وبوسى ى بڃ

.اسب داىی ىي ثىیبوڂاى ٽى ایبڅز

ځز ٽ سب اډي، ث اٵاى سلیڄ ٽى ى آن ػب ي سجيیڄ ث یټ ډپشت ٵپى يی ث سيیغ « ىیثىيى» ډي

وشڂی ي ىٹیٸ ځاان ایه ډي، كىٶی بی ثىیبن . ا٥الٷ ډى ى« ىیثىيى»یب ياثش ث ٥ سٶپ آن ٭ىان

آن ډي .... ٽىوي ة ٽالډى اٮی ي ډبسیيی ډى ډى اويیى، ث ٭ٺبیي ي ډا ثىوي ي ى ډجبىى سٮچیڈ ي ػڇ

هى ٹا ىاى ي ىاو بى ػيیي ا ا ډاى ىى مز»ب، سؼيیي كیبر ٭چڇ ٽالډى ى ىي ډچمبن ا يػ

«.هى كٳ ٽى

٭چمبى ياثش ياثش ث آن ثب مپبى سٮياىى ا ډپشت ىیثىيى د ا ایه ٽ وڀ یبى وی دیيا ومى، ٭چمبى

د ا سؼی ىي ي ث يػى . ث يػى آيىوي 1919ا ى بڃ « ػمٮیز اڅٮچمبى ىي»ىیڂ، ځي ث ػىبف بى

ػمٮیة اڅٮچمبى االڇ، ٵٮبڅیز بى هىا ى دبٽشبن ٽىوی اىاډ »اوٮبثى آن، سلز ٭ىان آډين دبٽشبن، به

51

ډجى ډالوب ثی اكمي ٭ظمبوى ث كة یبى -ى ډؤ ػيیي هىج ث « ػمٮیة اڅٮچمبى االڇ». ىاى

. ب سجيیڄ ي ىیثىيى

اڅكمبن ي جى ػىبف اٽظیز ا ډالوب ٵ٢ڄ. ي اٹچیز سٺیڈ ځىیي از ایه كة، اډي ث ىي ځي اٽظیز

شن سجب شىي ي ا څلب٧ ٵپى، ایه ىي ج، ىي ح.جى ػىبف اٹچیز ا ډالوب می٬ اڅلٸ ث ٭ي ىاى

٥ٵياان وز ٹآن ي ىز ي ی هچٶب ي لبث ي ډٮشٺي ث و٪یبر ٭چمبى چٴ ي ډوبڅٴ ثب اػشبى ي سؼيى

. ىا از ٥بڅجبن ثیب ٭میٸ ي ی ثب ځي « دشن سجب ىیثىيى»ياث٤ ایه ىي ج. يوي ث مب ډى

سبډق از ٽ ثب اويٻ ( 1979 -1903)شبن، ػیبن ډالوب اث اال٭چى ډىيىى ٵپى ى دبٻ ىيډیه ػیبن

ٱڈ ایه ٽ ویشى ثىیبى ځا ي سب كييىى ډالوب ډىيىى ث .ى ایه ٽ وبډیي« اهاوى»سان آن ا ػیبن ډى

يى ایه، ډیبن اويی ي ي اهلل ىچى ى ي ىڈ ډیالىى از؛ اډب ثب يع ډشبط ا اٵپب االكى ب يڅى

ثهى وٺبىاو ثب سبین ي ډىيىى ډٮشٺي ث . ى اڅٮچمبى االڇ سٶبير یبىى ډبي ډى یبى اي ثب ػمٮیة

ډىيىى ى . وبڇ ثى از( سئٽاى ػمى)« ػمى اڅى»االډى، ا االڇ ثى ي ى ثب و٫ كپډز

اي ث و٪بڇ ؿىي كثى ي . ثبي و٭ى دی ي بى ډٮب ى و٪بڇ یبى ٱبٵڄ ومى ځى، ا ٽىب سٶپ چٶى

ومى ي ډى ا ى كپډز ىیىى سؼی ډى ىاى ډين بى ىيڅز آاى ا٭شٺبى ٽبډڄ ىاش ي اشٶبى ا ی اوشوبثبر

دیمىوي، اډپبن ډى ن ايڅی االڇسوی ىاىن اٵاى ډى ا٥میىبن ى ډلی٤ ډب، ثب آن اى ٽ ډچمبوب»: ځٶز

…وياى

ػمب٭ز »ځي ډیالىى 1941ډىيىى ى بڃ « ...هى، ا بیى ا ث ٽب ثیڈ ثىب ث ایه، ثبیي ٥جٸ ډٺش٢یبر ډبن

. آیي ایه كة، اډي ثځشیه كة االډى ى دبٽشبن ث مب ډى . ا ثىیبوڂاى ومى« االډى دبٽشبن

.ا ٹب١ى كیه اكمي ث ٭ي ىاى« ػمب٭ز االډى»وى ٽى جى

كیه اكمي ٥ٵيا يكير االډى ي ډجب ثب وٶ ٵىڀ ٱثى از، اډب ي ډجباسى اي ٽبډال ٹب١ى

آډی ي ٱی اوٺالثى ثى ي سلڃ ٵپى ٵىڂى ا ٹجڄ ا و٫ سلڅى ى و٪بڇ یبى،الڇ ي ١يى ډى ډبڅمز

كپمشیب ٹیب كمبیز ډى ى ىيان ػبى اٵٲبوشبن ا ػمٮیز االډی ي كة االډى « ػمب٭ز االډى». مبى

.ومى

یي اكمي هبن اڅڂى . از(1898 -1817)االډى ى دبٽشبن ػیبن یي اكميهبن ډیه ػیبن

اػٮ ډشٺیڈ ي ثيين يا٦ ث ٹآن ثاي ډٮشٺي ث ډ. از ډچمبن څیجاڃ ى ډلبٵڄ يىٶپى دبٽشبن ىبهش ي

یي . ىاى ىبى ىیه ډى سىیي ٹا ډى ا ى ډىج٬ « اػمب٫»ي « ىز»٭ىان ثشیه ا ىبهز ىیه ثى ي وٺ

. ومى ځایى ي ٵچٶ ٥جیٮى ي وىڈ ايدب ٹاىاز ي ٹآن ا سٶی ٭چمى ډى اكمي هبن ی سبطی ډپشت ٭ٺڄ

یي اكمي هبن، اوڂی ځای ٱثى ځایبو . يیځى ى سٶپ اكمي هبن، ځای اي ث وځایى ٱة ثىډمشیه

ډچمبوبن يىٶپ .ځا ثب اي ځىیي ياوؼبڇ اي ا ډشڈ ث اسياى ي اولاٳ ا ىیه ومىوي هډز ډچمبوبن ىز

52

ا اىاان ػیبن ڇ ث مب ( څى وياویڈا یټ كة ٵب ڇ اځ آن)« ډچڈ څیڀ»ىاوڂبى ي سب كييىى

.يوي ډى

ث ولى ی ى اٵپب ٭چمبى ډچمبن ىي ى ىيان ایه ػیبن ٵپى، مبن ٥ى ٽ اب ځىیي، یټ

اهلل، ډىب بى االكى ب يڅى اويی. ځز اهلل ثډى ثیشبویب ىاز ٽ ٭ميسب ث اٵپب ب يڅى چ٦ سلز

ىاى، اهلل ا سپیڄ ډى يڅى اډب آوـ دبی ياٹٮى اويی ىیىى ب . دیيای ځای بى ډشٮيى ي ډوشچٴ ى ویمٺب ي

. يبثیز ٽى ثى، سب آوؼب ٽ ىيڅز اشٮمبى ثیشبویب اي ا ډشڈ ث يبثیز ځى یب ثىیبى ځایى ا و٫ ډبث چٶى

ځیوي ي ا څلب٧ ىٶى، ى ډچمبوبن دبٽشبن ا ى ثډى ٽڄ، اٽظیز ٭مي ایه ػیبن ٵپى االډى ث ٥

ځبو ا ػیبن بى اډب ثب يػى ایه سٺیڈ ثىيى .ثبي ثځیوي اىبٳ كيى، ىاوڂبى ي ثباى ډى

٣ ث ډيا ىیىى ثىيى ىیڂى وی يػى ىاى ٽ ډث ٵپى االډى ى ایه ٽ ٽ ػىج ٭مډى ىاز، سٺیڈ

ډجى،ثیب ر ي میز سٺیڈ ثىيى ىيڇ ى ه ډلبٵڄ كيى ي. ى ي ٭چمب ي يكبوین ډجى ډى

.ثبي ٹبثڄ سػ ډى

٭مي ي ٭چمبى ىیىى ىشى، ا څلب٧ ځای بى ٽالډى ي ٵٺى ث ىي ځي ى ایه سٺیڈ ثىيى اهی، اٽظ ډيا

ى )ایه ىي ځي، ومبیىي ىي و٫ سٶپ ٽالډى ي ٵٺى. « ثیچى» ي ځي« ىیثىيى»ي ځ: وي ي ډڈ سٺیڈ ډى

ىیثىيی ب ا و٪ . ډشٺچى وی ځىیيوي از ٽ یټ ث سيیغ ىااى كة یبى( ؿبؿة ٵٺ كىٶى

بى االډى، كبیز یبىى آن ب ډبوىي يبثیز، ى ثاث بی ٵٷ. اوي يبثیز دیيا ٽى ا٭شٺبىى، جبز ٽچى ث

ثیشى ىاش ي ا دیى اډب ثیچی ب كبڅز اوٮ٦بٳ ;ىىي یى اائ ډى سٶی يی « سكیي ي ٻ»وبن ىاى ي ا

ثیچی ب سب كييىى، ځای بى. ىىي ي ډٲبی ثب ډ اائ ومى ځب سٶی وشڂیاو یؾ« سكیي ي ٻ»

.یٮى ډى اويیىي وىیټ ث ٽالڇ « ايڅیبء اهلل»ي ى ا٭شٺبى ث ٵیبو ىاوي

ډپشت ثیچى ى ياٽى ». ثى( 1921 -1856)ثیچى ثىیبىځا ډپشت ثیچى، وى ث وبڇ اكمي ١بهبن

ثىيى اهلل، ب امب٭یڄ ي ٭چمبى ىی ثب ٭ٺبیي ىیىى ب يڅى ػىج ډلمي ثه ٭جياڅبة ي ى ډوبڅٶز ث وجز

ث جى ډالوب ب اكمي واوى « ػمٮیة اڅٮچمبى دبٽشبن»یبى ایه ډپشت ى دبٽشبن، ځي ومبیىي. ديیيا ي

آیي ي ىااى مب ډى ث« ىیه مى»ى دبٽشبن ٽىوى، ومبیىي « ىیثىيى»ډپشت . ثبي ي ٭جياڅشب ویبى ډى

.اٽظیز ى ډیبن ډچمبوبن اڄ ىز از

ث يی ى ىي ى اهی، ي ىیثىيی ب ث ;از ٥ٵياان ىیثىيى ى ایه ٽ، ما ى كبڃ اٵای ثى

بى يی٬ ٭ثشبن ي مـىیه كمبیز بى ىيڅز ا آن ىڅیڄ ي ثىیبى ځایى االډى ى ډى٦ٺ ي ډبی ځاى

:٭جبسىي ا ى دبٽشبن ش ث ډپشت ىیثىيى سیه ځي بى ياة ٭مي. ثیشى یبٵش از ب، ٭ز

53

ىیثىيى ي ىااى ایه ػىبف، ډشٮچٸ ث ډپشت. « اڄ كيیض»ي ػمٮیز « لبث ذب »، « ػمٮیة اڅٮچمبى االڇ»

ػمٮیة » سىب سٶبير ایه ػىبف ى ایه از ٽ . ياكيى شىي ٭ٺبیي ډبث ي ٮببى یپبن ي كبډیبن هبػى

ر یټ كة یبى ياى لى یبى ٽ ث جى ٵ٢ڄ اڅكمبن ي می٬ اڅلٸ، ث« اى االڇاڅٮچڈ

. اوي و٪بډى ي ٵىڂى ي آيى ث سسیت ث ٵٮبڅیز بى« اڄ كيیض»ي « ذب لبث»ٽ ، ى سى ځىیي

.ثبي ډىمبىڂى ىاهچى ایه ځي ى ډجب ٭چی ډوبڅٶبوبن ثیب ٹبثڄ سع

ثب ځي وبډجى اسجب٣ سىڂبسىڂى ىاى ي ا كمبیز بى ډٮىى ي ډبىى ي كشب اوبوى م آن ب ػىج ٥بڅجبن

ث ىڅیڄ ٭اډڄ ٵىڂى، « االڇ ػمٮیز اڅٮچمبى»ى ٭یه كبڃ، ایه اسجب٣ ثب . ثهىا ثى از ى ایه ؿىي بڃ

. ى ى ٭مڄ ثی ا ىي ځي ىیڂ ثى ي زیب ثبوى ي سجبی ي وی سؼث

ثچؿشبن ي كي ٽ ډ٥ه اچى سجب ثى ي ى ایبڅز بى اڅلٸ، ىي دشن اڅكمبن ي می٬ ډالوب ٵ٢ڄ

اٵٲبوشبن، اث٦ سبیوى ىییى ٥الة ٭چڇ ىیىى. آیي، ىااى وٶ ؿمڂی شىي دشن بى دبٽشبن ث مب ډى

. اوي ا ډيا ىیثىيى ى ویمٺب ىي ىاشاى ة

، اٽظ ٥الة اڄ ىز اٵٮبوشبن ثاى 1947وبڇ دبٽشبن ى بڃ دی ا سؼی ىي ي ث يػى آډين ٽى ث

ا سب ىي ي »: ځیي ٭ی اكمي ىيى ى ایه ثب ؿىیه ډى .ٵشىي اىاډ سلیڄ ث ډيا ىیثىيی ى ىي ډى

ى ىيان ډالوب « .ث ىیثىي آډيوي اٵیٺب، ډبالیب، آیبى ډٽى ي ایان ث ه اٵٲبوشبن ډلالوى وةا ع

آیي، ډيا ىیىى یبىى مب ډى ٽ یپى ا ٭چمبى وڄ ىيڇ ډپشت ىیثىيى ث ( 1921 1850)ډلمى اڅله

ػىبف )كيیض ا ایه ىي، ډيا ډشٮچٸ ث اڄمډبن ة. كي دبٽشبن، سبی ي ثب سٶپ ىیثىيى ى ایبڅز

ي ډياى ا ى اسٻ، اٽ»ٱثى ث ٵٮبڅیز بى هى اٵيىوي كي مبڃ وی ى ایبڅز ( ىیڂ ياثش ث ىیثىي

« .ایؼبى ٽىوي …ي ى ى ٽى

كي ا ىي ث ایبڅز د ا ث يػى آډين ٽ دبٽشبن، ثیشیه ٥الة اڄ ىز اٵٲبوشبن، ډی هى ا

اسجب٣ كي دبٽشبن ػىثى ي ٹى اٵٲبوشبن ٭ميسب ثب ډيا ایبڅز ایبڅز بى . مبڃ ٱثى دبٽشبن سٲیی ىاىوي

ثچؿشبن دبٽشبن اسجب٣ ثٹا ٽ ثب ډيا ایبڅز ى كبڅى ٽ يالیبر ػىة ٱثى ي ٱثى ایه. ثٹا ٽى

. ن ى اٵٲبوشبن، ا ایه ډبن ث ثٮي ٽبډال ډل ازوٶ ډيا دبٽشب. ومى

. دش سػم ځىیي، ؿبح ي ث اٵٲبوشبن دو ځىیي آطب ٭چمبى ثٿ ىیثىيى ا ٭ثى ي اىي ث

وٮمبوى، وٺ ډمى ى ایه اډ ىاش ي سػم ٭یاڅكمبن یٶى ا ډشػمبن ډٮيٳ آطب چیمبن وييى ي جچى

.اوشب یبٵز 1350ي 1340ى بى اي ى

سٶپ ىیثىيى ا ایه ډبن ث سيیغ ياى اٵٲبوشبن ځىیي، اډب ثیڂبوڂى آن ثب ىیه مى اٵٲبوشبن، ډبو٬ ا بى ځ

اٵٲبوشبن ى ثب وٶ سٶپ ىیثىيى ٽبىب ٵاوی ډبئڄ -اڅی يا . ځىیي ډٺجڅیز آن ى ٦ق يی٬ ډى

54

ا ٥الة اٵٲبوى ث ډياى ، ثیبى 1947ثٮي ا سؼی ىي ى بڃ »: ویي ثڄ ا اوٺالة ؿىیه ډى ى ٽ ى ٷ

ي آن ب ٭ميسب دشن ي ثٮ٢ب وشبوى . ٱثى ایؼبى ي ثى، ٵشىي كي مبڃ ٽ ى وىیټ آن ب ى ایبڅز

ث اٵٲبوشبن، ى ډٺبثڄ سٳ وڂبڇ ثبځزثهى ا آوبن ث ایيیڅى اڄ كيیض ځيیيوي ي . ثيهبوى ثىوي

. ډجب ٽىوي ي ډت كىٶى

وبډیيوي، څپه آن ب، هى ا ډى« يبثى»كىٶی ب ډٮمال آن ب ا . ومىوي ډظال یبر بى ډلچى ا يیان ډى

ٵ ډپشت ىیثىيى ى ي ډيا سلز ن اسجب٣ ٵپى ثیه ٥الة ي ٭چمبى اٵٲبوشبن ا یټ« .هاويوي ډى چٶى

ایه اسجب٣، سب ٹجڄ ا ىيان ػبى، . بى ځش ٽڈ ي ثی ثٹا ثى از دبٽشبن ا ی ىیڂ، ى ٥ڃ ى

.آڅىى ث هىځٵز كبڅز ٥جیٮى ي آاډى ىاز، اډبد ا آٱب ػبى، وبځبن ىځځن ي ي يوي شبة

دبٽشبن ي ٭ثشبن سمیڈ ځٵشىي ث ػبى كمبیز ا اكاة ډیبوشبة ایه يوي ډبوى ثیش ډل ځىیي ٻ

.ٽىىي ى ٹ٢ی اٵٲبوشبن، ا اكاة سىيي االډى كمبیز ي االډى

ثب دشاو ډبڅى ي یبى ٹى، ٥ف بى ثىیبىى ي االڇ ي اڄ كيیض د ا میه ډبڅ ثى ٽ ػمٮیز اڅٮچمبى

ي ډؼبيان اٵٲبوى يى ىز ځٵش ي ثب كچ ډىيى سمبڇ، ثاى اػاى ٽبډڄ آن ياى ډبػان ىاډيسى ا ثاى

بى ډبڅى ي ٵپى ډؤبر هیی ٭ثشبن، اٵين ث سٮ ثوبډ ثب كمبیز بى « اڄ كيیض». ٭مڄ يوي

.اٵٲبوشبن وی ياى ٵٮبڅیز ځىیي آډى هى ى ىاهڄ دبٽشبن، ي ى يالیز بى ٹى

ث جټ ىيڅز « اډبر بیى»ى يالیز بى ٽى ي ثيهبن ي ډىب٥ٸ وشبن مبڅى، اىاان اٵٲبوى اڄ كيیض

سلیڄ ( كي دبٽشبن ایبڅز)اٵ٢ڄ ٽ اثشيا ى ىیثىي ي ذ ى اٽ ډڅى .يبثى ٭ثشبن سبی ومىوي

. ٷ ىاى يبثیز ا ث ٽى ثى، د ا ثبځز ى ډى٦ٺ اچى هى، ٹجیچ هى

ثيهبن ایؼبى ٽى، ي ى اډبر يبثى هى ا ى ( shariqi)یٺى یپى ا بځىان ډڅى اٵ٢ڄ ث وبڇ ډڅى

.وبى ا ى ى دیؾ ثىیبن« ٽى ډي طچظیه دیبي، ىيڅز يبثى ٽى ډڅى ػمیڄ اڅكمبن سلیڄ

: یی باډیپب ډ ي ځث ثبدبٽشبن ي ثبی

ث ثبي ثهی ا آځببن، ډلبٵڄ ډٮیىی ى دبٽشبن ى ایه اياه سال ىاوي اډیپب ا ډشٺب٭ي بوي ٽ ایه ٽ

ىډپایاډیپب ومی ساوي ا اٵٲبوشبن ثای ٽبی آیبی ډیبو يیشیه . ػىڀ ا ى اٵٲبوشبن ثبهش از

ي ب ىي ثب ث آیبی ډیبو . او ثب پز يثي ځىیي ازیبز بی اډیپب مـىبن ى آیبی ډی. ثبى

اډیپب ومی ساوي ثب سپی ث . ثبځش اوي ي ځڇ سلپیڈ ډا٬١ هى ي دی ځٵشه ٵبيى دبڅیی ى اٵٲبوشبن اوي

ب ٽبی ا ىيڅز ٽىوی اٵٲبوشبن ي ثب ي بیی ٽ ى ایه ٽ دی ځٵش از، ى ثاث اشاسیی ي

ایه ډلبٵڄ مـىیه ىڅیڄ ډی آيوي ٽ ایان ث ٭ز ى كبڃ دیٵز از ي ثب ځز ي ساومىي . دی ثى

55

. س ډی ځىى ي دب ث دبی ایه ساومىيی، ثای اډیپب ي ااییڄ ى ٭اٷ ي اٵٲبوشبن ىىبی ثیبی هاي آٵیي

. ٵٲبوشبن ثیش ډی ځىىث يی وٶ آن ٽ ي سب ي ى ا

ث دىياز ایه ډلبٵڄ، ثای ػچځیی ا ایه ثبهز، ثبیش از سب اډیپب ث ٭ز ػىڀ ى ثاث ٥بڅجبن ا

ث ) ډشٹٴ بهش ي ثب آوبن ياى ډٶبم ي ډاٽ ځىى ي ثو ثٿ ٭ىب سپىٽار ي ٱثڂای ١ي دبٽشبن

ر اوي ي ث ػبی آوبن ثوی ا ٥بڅجبن ا ی وبڇ ٥بڅجبن ډیبو ي ي وی ثوی ا ا ا ىيڃ (ی دشن ب اٯيی

مـىبن ثبیش از سب . اىاان كة االډی ي ىیڂ اكاة دشن سجب ډؼبيان ا ى ٹير ډبٽز ىاى

اهشب ىيڅز ځىاویي ىی ډت مز مبڃ ا وی ثب ىاىن اډشیبار ىي ثب ياى ډشٮت ثو بیی ا ډؼبيان

يبثیز ي اهاویز یټ ىيڅز ډشٮت ىی ا يه از ث ٽمټ ىيڅز بی بڅى ي ایه ځو، ى اٵٲبوشبن ث

٭ة هچیغ ٵب ى ثاث ىيڅز یٮ ایان آاز سب ایان ا ا ډبی هبيی ایه ٽ ډلب ومى، ثب

. ي ا ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن هىظی ځىاويسيیي ػيی يثي بهش ي ثوبډ بی آن ٽ

ڂبٳ بی ډػى ډیبن ياث٤ اډیپب ي ٽبی ٭ثی ا ٽ ى ا ىیيځب سییټ وبځٶش دیياز ٽ ایه ٽب،

ا ی ىیڂ، . بڃ بی اهی ي ث ٵام ين ىاى، ىي ثب ث بڅى ایاوی شیی ي یٮ شیی د هاي ٽى

ا ث ؿبڅ ي ایبڅز یه یبوڀ ؿیه هاي ساوز ثب ىیڂ طجبر ى ٽبی آیبی ډیبوؿىیه ىيڅشی

ىیي ډی . ٽبویي ي ى ثاث وٶ ي ب ى ػمی بی آیبی ډیبو ي اٵٲبوشبن ي وی دبٽشبن ایشبىځی ٽىي

ا سػ ث ایه ٽ اٵٲبوشبن ساوبیی ٽىشڃ ى ٽ ایه ډلبٵڄ ث ډيالن ډى٦ٺ یی وبس دیىبى ومى ثبىي ٽ ة

يالیبر ډی ثب دبٽشبن ا وياى، ثبیش از اډىیز ایه يالیبر ث دبٽشبن ياځا ځىى ي كشب ياڅیبن ایه يالیبر

. !ا ی دبٽشبن سٮییه ځىى

ي یوز ي م ى ٽ ها ىډپایيه از، ځب اډیپب ثب ایه ٥ف ډاٵٺز ومبیي، آثيی

ځش ىاشیڈ، ثثبى بیى بڃ ... ا ػمچ آاىی ثیبن ي ىډپاسیټىشبيىبیی ٽ ى ډیى آاىی بی

و سىب يىٶپان اٵٲبوشبن، ثڄ وی يىٶپان ٽبی ډى٦ٺ ثبي هى ا ث ػبډٮ ػبوی ي . هاي ٵز

ى هبيډیبو ي آیبی ډیبو ثٿ یپ ا ىز ىډپایسه اډیپب ي ٥ف بی آن ٽ ډجىی ث دیبى بم

وبځٶش دیياز، ایه . ایه ثوبډ، ٽ ا ثب ىیڂ ىځی ػىڀ بی هویه ثی دبیبن هاي بهز. هاىي ىاى

ٽب ایان ي يی ا ث هاي اوڂیوز سب ثب ویيی ثیشی ثای ػچځیی ا يی ٽب آډين یټ ىيڅز سىيي

ة ي ډىب٥ٸ ډٽی ٯٽ ایه ٽب اډىیز مبڃ، ياثش ث دبٽشبن ي ا٭اة سىي يى اٵٲبوشبن ىز ث ٽب وي

. ځىیيای ين ػىڀ ى ٽ هاي ډػتثڈ هاي ى ي رٽ ا ث ي

56

ثو مبڅی ي ػىثی سؼی ى وبیز، ډی سان دی ثیىی ٽى ٽ ثب ایه ٽب، اٵٲبوشبن ثای ډير وبډٮچډی ث ىي

هاي ځىیي ٽ ى ػىة آن ویيبی ٥بڅجبن ي اكاة سىيي دشن ي ى مبڃ آن ائشالٵی ا ػمٮیز سبػیټ

. سجب ي ػىج ډچی اثیټ سجب كبٽڈ هاي ځىیي سجب، اكاة سی٬ ا

ث میه اچی ك٢ ى اٵٲبوشبن ٽ ىزا ثبو ىا سیه ٽب ثای اډیپب ى ایه ٽبا آن هاي ثى ٽ

ځىیي ي هاي ډليڇیٮىی ډجب ثب ٥بڅجبن ي اڅٺب٭ي ي ویيبی سىيي ىز اٵڂه ،ثبو ى ٽ ك٢ یبٵز

.یبی ډیبو ى ثٮي ىیذچمبسیټ ٹا هاي ځٵزآ ىیي يی ي ؿیه ي وی ٽبیا ایه وبكی ی ٵب

:ان ي ایاناٵٲبوز -4

اوى ىي ځب ػبن ي دىغ ثای ډظبڃ، ى ىي وٶز ػبن، . ایان ٽی از ثب هبی ثیب ثٿ ٥جیٮی

ثب سػ ثب ىاشه هبی ٭٪یڈ ي ډٹٮیز ػیدڅیشیټ ثیب ډڈ ي ثب سػ . ىي ډ ػبن ى ایه ٽ ٹا ىاى

از، ث ثبي مب ثیب ا ٽبىببن، ایان ى ى ىيڇ ي دیٵز بی یٮی ٽ ى ؿىي بڃ اهی ىاش

. ثیشڈ ى مب ٽبی ثس ػبن ىهاي آډي

ىاڅ اٵای دیيا ومى، 70-60 ٥ ډیبوڂیه ىاڅ ث 16ځش ثب سػ ث ایه ٽ ثبی وٶز ا بی ایان ى بڃ

ثىي ٭جب ا ډشٺیمب ثب سٽمىشبن دیوي -ش ا آه ثبٵٸایان ساوز ى بڃ ځ. ٭ز ي ؿمڂی ىاز

ث ځو یی ٽچی ثبځبوی ىي، . ػىة ث ىز ثیبيى –ىي ي كیظیز ٽ ٽچیيی ا ى ٽیيي مبڃ

ٽبی ك ػىة ٷ آیب، ٽبی ٭ثی ي اٵیٺبیی ي دبٽشبن ثب ٽبی آیبی ډیبو ي ٹٶٺب ا ا

. ویشی ایان ر ډی ځیىسا

ا وڂب ػیاشاسییټ، ایان ى بڃ بی اهی ث ىڅیڄ ىمىی یی ٽ ثب اډیپب ىاى، ثیب ثب ؿیه ي ډوب ثب

ایان ساوش از ى بڃ بی اهی، ډٺبىی ثٿ الف بی دیٵش ا ػمچ . يی وىیټ ي از

ایه ٽ مـىبن هى ث . ساومىي دياٵىي ایی ا يی ث ىز ثیبيى ي ډټ بی 29 -ادیمببی ډیڀ

. ىز یبٵش از 4-ٽیچډش ث وبڇ بة 2000سپىڅی سڅیي ډټ بی ډیبوجى سبٽشیپی ډیه ث ډیه ثب ثى

ی ٽیمیبیی ي ثیڅیپی ثهی ا ډىبث٬ ٱثی ډي٭ی شىي ٽ بیي ایان مـىبن دىبوی ډٺبىی ثیب ػىڀ اٵاب

. ىاش ثبي

مـىیه، آي بیی ىیي ډی ى ٽ ایه ٽ ز ىشڂب یب دسبة ډټ بی ډیه ث ډیه ثب ثى

ایان ى بڃ بی اهی مـىبن مب یبى ډټ بی . ٽیچډش ا ا ٽیبی مبڅی هیيای ومى از 2500

. ىیبٵز ومى ازبهز يی ا -ډیه ث ىیب

اٶبن ي و٪ى ایان، ى بڃ بی اهی، ث ٽمټ يی ویيځب اسمی ث ي وی ډٽ دي بی ش یی

ایه ډبڅ، ډػت . ااٻ ا ى آشبو ث ثىای ٹا ىاى از ي ى دی ىشیبثی ث هز ش یی از

57

اډیپب ا ىاى ایان دىبوی ا یاویڇ ٱىی ي ى بهز . ازاهشالٵبر يیي ډیبن ایان ي اډیپب ځىیي

ډمشیه ډشلي اډیپب ثب -ثب ىشیبثی ایان ث ػىڀ اٵابی ش یی ااییڄ. ٽالټ بی ش یی ٽب ثڂیى

ان ث ډی آیي سبٽىن، ٽچی ډب٭ی ډیبوؼیڂاو ايدبیی ب ىی وجویي ي ؿه. سيیي ػيیی يثي هاي ځىیي

ایاوی ب ؿىیه اشيالڃ ډی ٽىىي ٽ ثوبډ بی ش یی بن چق آډی از ي ایان ډبوىي . ٽ وواي ثویي

آډی ا اوی ش یی ا ىاى ي یؾ ٽ كٸ آن ا وياى ایه ٽ ا ا اډیپب ي ايدب كٸ ث ځیی چق

ا ىشیبثی ث ٭چڈ ي ىاو 21 ثبي ایاوی ب، ىڅیچی يػى وياى ٽ ډچشی ى ي ة. كٺٷ ٹبووی آن ډليڇ بى

. ډليڇ ځىى

اػب٫ ا٭مبڃ ډؼبار بی اٹشبىی ي اډب اډیپبیی ب ٽ ث ثوبډ بی ایاوی ب ډپٻ اوي، ى آٱب ى دی

ي، اډیپب ى دی آن از ٽ اځ ایان ا ثوبډ ث . ديوي ش یی ایه ٽ ث ای اډىیز بډبن ثآډيوي

. ى ثاث آن ٽ ډجبىر يىوز سی بی ش یی هى ىز وپي، ث ا٭مبڃ ډؼبار بی اٹشبىی

ث دبی ثهی ا . ث دبی ثهی ا ا٥ال٭بر، ډىيبن ي ٽبځان ٵىی يی ٽب ډی ٽىىي -ى ویيځب اسمی ث

ٻ ياكي ویيډىي دياٵىي ایی ډؼ ثب ډټ ب ي اىا بی دیٵش بهز يی جبي آمبن ځا ب، ی

ث )ث ځٶش ٽبىببن يی، ٽبایی ډټ بیی ٽ ا ویيځب دبيای ډی ٽىىي. ډى٦ٺ ا دبجبوی ډی ٽىىي

ایه ډټ ب . ډیپبیی ثیش از، ثبب ا ډټ بی مشبی دبسيیز ا( 300-ځمبن ٵايان ډټ بی ا

ادیمبی آن ا 15كیٴ، دیٵش ٵيوي ادیمبی 20ساومىيی آن ا ىاوي ٽ ى ر كمچ ایی، ا

ایه ځو، ػچ ځو كمچ ایی ا . وڂن ومبیىي( ٵيوي آن ا 12ث دبی ایبثی ډاٽ اشاسییټ ٱثی )

ا ی ىیڂ، وٶ ك٢ ي ب ى ث، ځو كمچ ا ی اډیپب . اییڄ ا ثڂیويی اډیپب ي یب ا

. یب ااییڄ ا ث ث ډىشٶی ډی ځىاوي

ثب ایه ڈ اډیپب ى ایه . ځو كمچ و٪بډی ااییڄ ث ایان، ثای ااییڄ كپڈ هىٽی ا هاي ىاز

ا ث ىش ویيی ایی 22-ى ا دیٵش سیه ادیمببی وڄ دىؼڈ اٳز ٵين ،ډبسٺيڇ ٧اياه ثای كٴ

ا میه ي از ٽ ایان . ٽ ثباڅٺ ث آن ٽ ساوبیی كمچ ایی ث ایان ا ډی ثوي ااییڄ ځاش از

ثى ي ساوبیی ٽ ا ٽبایی ثیب ثبال ثهىا بهز يی 300-دیٵش ا آيىن ډټ بی رى ث ى

. شبة ىاى ىاى، ار ثبالٽیچډشی ي اسٶب٫ 150ڃىن يٵی ا ى ٵب

ا ایه ي، كمچ و٪بډی اډیپب ث ایان . اډیپب وی ى ي١ٮی ویز ٽ ثشاوي ى آیىي وىیټ ث ایان كمچ ومبیي

. ى ٽسبمير ډىشٶی از

58

ٵٲبوشبن ي ٭اٷ ث ير ډوبڅٴ از ي آن ا سيیيی ى ثاث اډىیز ډچی ایان ثب ك٢ ویيبی اډیپبیی ى ا

ثهی ا ٽبىببن ٱثی ث آن اوي ٽ ډلبٵڄ سىيي ایاوی، دىبوی ویيبی سىيي دبٽشبوی ي اٵٲبوی . هى ډی ىاوي

. ا ى ثاث ویيبی اډیپب ى اٵٲبوشبن ث ډی اوڂیوي

آځببن ډی دىياوي ٽ ایان هابن ث . اشاسییټ اٵٲبوشبن ي اډیپب وڂان ازاسلبى ایه ٽ مـىبن ا

ىز آيىن سٮيار ػيی ا ػبوت اٵٲبوشبن ډجىی ث ایه از ٽ اٵٲبوشبن ى هبٻ هى دبیڂب بی

ىاوي، ى اهشیب اشاسییپی یی ا ٽ ثشاوي ٭چی آن ٽ اشٶبى ځىى ي یب آن ٽ ا ثب سيیي يثي ٿ

. اډیپب ٹا ويي

ى بڃ بی اهی وٶ اٹشبىی آن ٽ وی ځش یبٵش . ایان ى اٵٲبوشبن وٶ ٵىڂی ثیب ثځی ىاى

ډی سان ځمبن ى ٽ ثب ویيډىي ين ایان ا وڂب اٹشبىی، وٶ اٹشبىی آن ٽ ى اٵٲبوشبن اٵای . از

. هاي یبٵز

ى ثلان ش یی ایان، اډیپب ثب ثه . یبيیی ایه ٽ ثب اډیپب سبطی ث ډىٶی یی ث ډبیڄ اٵٲبوشبن ىاىي

اډیپب ث ویپی ډی ىاوي ٽ ځب ث ایان كمچ ومبیي، ایه كمچ ى دچی ػىڀ . ثز ي ث ي ځىیي از

الڇ ایبثی ځىیي ي ډی ساوي ث ٭ز ث یټ ػىڀ ډى٦ٺ اٵٲبوشبن ي ٭اٷ، ث ٭ىان ػىڀ اډیپب ى ثاث ا

. ىاډى بی ایه ػىڀ ډی ساوي ث ٭اٷ، اٵٲبوشبن، دبٽشبن، ی، څجىبن، ي ٵچ٦یه ٽبویي ى. یی ډجيڃ ځىى

الیڂب س٢میىی يػى وياى ٽ ىاډى ػىڀ ػی ومبی ٭ثشبن ا ى ث ځٵش ي ډىؼ ث كمالسی ث ؿب ب ي دب

ثی ځمبن، سيیڇ ثیه اڅمچچی ير . بی ٽبی ٭ثی ي ثش ين سىڂ ډ ي ى وشیؼ، بوبیی وٶز ځىى

یى بی اډىیشی ثیب ثبال . ثیشی هاي یبٵز ي ا ػبن ا ثب ىای بی ثیبی يثي هاي ځىاویي

. هاي ٵز

١ٮیٴ ين ایان ػىڀ ى، آن ٽ ا ډچ ث ایان ثب ډی ىاى ایه از ٽ ډمشیه ىڅیچی ٽ اډیپب ا ا فا .ثیب ىاډه هاي ىى ا ػبن ثیش ث ىاډبن يی ي ؿیه هاي اٵڂىي ي ىمىی ډچمبوبن ثب اډیپب ا

ى ٽ ثیڂمبن ډػجبر ی ىیڂ، یى ػىڀ ثای ډبڅی ىىيځبن اډیپبیی ث ى ب ډیچیبى ىاڅ هاي

. وبهىىی ي وبهىيی آوبن ا ٵاڈ هاي ځىاویي

ؿن ػىڀ ثب ایان ډمپه از ث یټ ػىڀ د ىاډى ډجيڃ ځىى، ثیڂمبن ث ير ثبی وٶز ا ى ثبابی

اوؼبډیي ي ػبوی ثبال هاي ثى ٽ ایه ٽب ثب ڈ ث ى يی ٽ یپی ا سڅیيٽىىيځبن وٶز از، هاي

ا ی ىیڂ، ؿن ػىڀ ث . ٹير و٪بډی آن ٽ هاي ځىیيعډػت سٺیز ٹير اٹشبىی ي ى وشی

ډى٪ ىڈ ٽثیين سان و٪بډی ایان ث ا هاي اٵشبى، د ا دبیبن ػىڀ، ایان وبځی هاي ځىیي ثای

59

ٽالن و٪بډی ومبیي ٽ ثب ڈ ایه ٽب ث ى اډیپب ػجان ساوبیی بی ىٵب٭ی هى ثب ىیڂ ا يی هیيبی

. ؿن ډػت سٺیز يی ډی ځىى .ویز

ا میه ي از . يه از ث ى يی ي ؿیه هاي ثى سب ثشاوىي اډیپب ا ىځی ایه ػىڀ ثب ایان ثبوي

دسبة ډټ بی ثیب دیٵش ډیه ث ىشڂب 30دی، يی بڃ ؿىي. ٽ ث ډچق بهشه ایان دىاهش اوي

شىي، ث ثبی ٽیچډشی 6ٽیچډشی ي ى اسٶب٫ 12ى ٵبچ ا ٽ ٹبى ث ىن و٫ ادیمب اڇ -ی سا

مـىبن يی مب ثیب ډټ بی ډیه ث ىیب ا ث ایان ىاى ٽ ایه . ډیچین ىاڅ ث ایان ٵيهز 700

. ٽاو بی هچیغ ٵب ي ػای ایاوی ى هچیغ ٵب ډشٺ ځىیي اوي ډټ ب ى

ووز، ایه ٽ . ثىب ث ایبثی ثهی ا ٽبىببن، ثیشیه سبطی ډىٶی ا ایه ػىڀ ډی ساوي ث اٵٲبوشبن ثڂاى

ث اٹشبى اٵٲبوشبن ث ٽ سبطی يیان ٽىىي یی ( ىاڅ 140-120)ثبی وٶز ىز ٽڈ ث ىي ثاث هاي یي

ىي ىیڂ، ایه ٽ ډمپه از ایان ثای ی ٵب ځاشه . ه ى ډڈ ډشبن ث ػب هاي ځاز

ای ين وبځبوی ىي يه از، . اډیپب ى اٵٲبوشبن، ىي ډیچین دىبڂیه اٵٲبن ا ى ایه ٽ ثیين ثاوي

ا ډی ساوي ىىبی ثیبی ثای ىيڅز اٵٲبوشبن ي ډشليان ٱثی آن ډیچین ثیوبومبن، ثی وز ي ثی يٿ

ث يی اډیپب، ثیبٵیىي ي ى ىا ډير اي١ب٫ اٵٲبوشبن ا ا وڂب اػشمب٭ی ثی طجبر ځىاویي ي ه٦ ایه ډی يى

یی ػىڀ، كمالر مـىبن ى ر ىٿ. ٽ ٽ ا ثب یټ اوٺالة اػشمب٭ی وبهاش ي وبځبوی يثي بى

ي وی دبیڂب بی ىیڂ ( اٶا)ا ی ایان ث دبیڂب بی ایی ثڂاڇ، ٹىيب، یىيوي ځشى ییډپی

مـىبن ډىشٶی وواي ثى ٽ اثٮبى ډياهچ ایان ى ثی طجبر بی اي١ب٫ ى . اډیپبیی ى اٵٲبوشبن اوش٪ب ډی يى

. یبثياٵٲبوشبن ث ځو ثی بثٺ اٵای

ث ٱڈ ایه ٽ ياث٤ ایان ي اٵٲبوشبن ى بڃ بی د ا وڂوی ٥بڅجبن ىيشبو ثى از، د ا اوشب

ا٭الډی ډشٻ مپبی بی اشاسییټ ډیبن اډیپب ي اٵٲبوشبن، ډٺبډبر ایاوی وبځبن سمیڈ ث ثبځىاویين

ا ایه ٽ ىيڅز اٵٲبوشبن مب ا٭الڇ ٽى ٽ ا٭الډی سىب ى دىبڂیىبن اٵٲبن ا هبٻ هى ځٵشىي، ډڂ د

. اشبی سبډیه اډىیز ى اٵٲبوشبن از ي ٭چی یؾ ٽ ډی ومی ثبي، ا سمیڈ هى ډىٳ ځىیيوي

. ثبځىاویين وبځبوی دىبڂیىبن اٵٲبن، ډی ساوز ډب ا ثب ؿبڅ بی ثیب ػيیی يثي ځىاوي

، ډىبجبر اٵٲبوشبن ي ایان ى بڃ بی ځش ث ٱڈ یټ ش وڂاوی بی آن ٽ ا ك٢ اډیپب ثب ایه ڈ

ى هبٻ اٵٲبوشبن ځڇ ثى ي ي ث اٵای ىاش از ي یبر بی ثچىيدبی ىي ٽ ثبىیي بیی ىيشبو یی

ى ٽىٶاو . ية اٽ وی ي ث ځ ىاىياث٤ ىي ٽ ى ؿبؽ. ىي ٽ ٭٢ اٽ اوي. ىاش اوي

. ډیچین ىاڅ ث ثببی اٵٲبوشبن ٽمټ ومبیي 560سٽی، ایان سٮي ذى ث ډیان

60

اٵٲبوشبن ى دی اسلبى . ىيڅز اٵٲبوشبن دیش ٽیي از ياث٤ هى ثب اډیپب ي ایان ا ػياځبو سٮیٴ ومبیي

ځ ثب ایان ث ٭ىان یټ ٽ مبی، مشجب، مٶىڀ ي مډیه، هابن ڇ. اشاسییټ ثب اډیپب از

ى ٭ٳ ياث٤ . ډىبجبر ویټ كه مؼای از ي ثب ایه ٽ ياث٤ هة اٹشبىی، سؼبی ي ٵىڂی ىاى

ایه . ثى ازثای ډظبڃ، ياث٤ ایان ثب ىي ي دبٽشبن دیش كه. ثیه اڅمچچی ؿىیه ومو بیی ٵايان از

مبن ځو ٽ ډوبمز ډیبن ىي ي دبٽشبن ډبو٬ . ىكبڅی از ایه ىي ٽ ما ثب ڈ ډوبمز ىاش اوي

ياث٤ هة ایه ىي ٽ ثب ایان وڂىیي از، میه ځو ڈ، ډوبمز ډیبن اډیپب ي ایان ومی ساوي ډبو٬

. سبن ي اډیپب ځىىياث٤ هة ډیبن اٵٲبوشبن ي ایان ي اٵٲبو

:اٵٲبوشبن، آیبی ډیبو ي يی - 5

ي ثب يی ي « یشڈ اډىیشی آیبی ډیبو»ى مبڃ اٵٲبوشبن، ٽبی آیبی ډیبو ٹا ىاوي ٽ ثب يی یپؼب ى

اسلبىی »٭٢ ثب سػ ث ایه ٽ ى ایه اياه ػمی بی ىياى ځبو . ؿیه ى بډبن بوڂبی بډڄ شىي

بىبډ ځش ډشٻ اٹشبىی ا اډ٢بء ومى اوي، ى بی دیمبن بی اډىیشی ي « ٽبی ډشٺڄ مى

یبی ایه ٽب ثب يی ډی سان ځٶز ٽ اٵٲبوشبن ث ځو ٱی ډشٺیڈ ثب يی ٽ یټ اث ٹير –و٪بډی

يی دییه، يی ث ٭ىان ٽ ش يی، ا ػبیڂب د ا ٵيدبی . و٪بډی از، مبی ځىیي از

د ا اډیپب ث دچ بی دبییه –یټ اث ٹير اٹشبىی اٵشبى ي ى ػځ ٽبی دیٵش ىٮشی ا دچ ىيڇ

ډڂ ثب ایه م، يی ث ٭ىان یټ اث ٹير و٪بډی ثبٹی ډبوي ٽ سبٽىن د ا اډیپب ىيډیه ٽ. ٺ٣ ومى

. ویيډىي ػبن ا وڂب سان ډی مى ډی ى

ىي ثلان ى بڅ ىي وبډىبى ځا ا دز ځاز ي اٽىن ثب ٭ز ثیب 2000ث ي، يی ا بڃ

ر ثیب ثٿ اٹشبىی، يی ډی ساوي سب ى بڃ ىیڂ یټ اث ٹي دشىیبڃثب سػ ث . ثبالیی ي ث ي ىاى

ث ځو یی ٽ ساوبیی ٹبثز ثب اډیپب ي اسلبىی ايدبیی ا ا یټ ي ؿیه . ځىى( ٵا ٹير یب ډڂبدبي) ٽبډڄ

ثب ٽبی ىياى ځبو ٭٢ ػبډٮ « ځش اٹشبىی ډشٻ»اډ٢بی ٹاىاى . ا ا ی ىیڂ ىاش ثبي

. ٽبی ډشٺڄ مى، ایه يوي ا سی٬ هاي ومى

ث دبی ایه . ا وڂب و٪بډی، ٽبی آیبی ډیبو ثب يی بډڄ یټ دیمبن اډىیشی ي و٪بډی ىٵب٫ ىش ػمٮی شىي

ا ی ىیڂ، . ك٢ ىڂیه و٪بډی ىاوي ، ٹٱیشبن، ٹاٹشبن ي اثیپشبندیمبن، ویيبی يی ى سبػیپشبن

. از ٽ ا ځش ايآیب ا ی ځش ثى هى ىاىډشٸ( ثبڇ ػبن)ویيبی ډپی يی ى دبډی

يار هبػ اٵٲبوشبن ؿىي اډب . شبن كى ازٹاٷسٽمىشبن ي ،ډىبجبر اٵٲبوشبن ثب ٽبی سبػیپشبن

ثیش ى سیی دیش ا سٮ ډىبجبر ثب ایه ٽب وه ث ثبن ډی آيى، ث ىالیڄ ځىڂی اىا سٮ

یپی ا ىالیڄ ایه . زسى بیی ى ډىبجبر اٵٲبوشبن ي اثیپشبن ث ي،. ډىبجبر ثب ایه ٽ ب ویز

61

یی ػم اثیپشبن، وبآاډی ب ى -االڇ ٽیمٴ. سى ب وبآاډی ب ى اشبن اويیؼبن اثیپشبن ثى

ٵش اي ى اٵٲبوشبن ى اىيځب بی ىز اٵڂىی ی و٪ اويیؼبن ا وبی ا هى هاثپباوی اوڂبز ٽ ث ٿ

اي آپبا ىيڅز اٵٲبوشبن ي اډیپب ا آډبع هيوڀ بی هڈ آځیه هى . ىیي ثىويډثیبن هبػی آډ

اثیپشبن، ا٭الڇ ومى ٽ اډیپب ثبیي دبیڂب . ایه ځو، ډىبجبر اٵٲبوشبن ي اثیپشبن ىؿب سى ځىیي .ځٵز

ای څؼشیپی هى ا ا هبٻ اثیپشبن ثؿیىي ي آمبن آن ٽ ا ث يی ادیمببی اډیپبیی ي اٵٲبوی

. ثز

ډشلي ىشی -ى ىڂبډی ٽ ياث٤ ډیبن اٵٲبوشبن ي اثیپشبن ي ث سیځی ىاز، يی آپبا ػبوت اثیپشبن

ي سيیي آډیی اٵٲبوشبن ا ډشڈ ث ډياهچ ى اډ آیبی يی ىٵب٫ يی ثب څله يیي -ایاوٴ. هى ا ځٵز

مـىبن ىيڅز يی هاشب دىاهز ثی ا ى ډیچیبى ىاڅ ثيی بی ىيڅز بی دییه اٵٲبوشبن ث . ډیبو ومى

. يی ځىیي

ثای ډظبڃ، . ی ٽىويى دبن، ثهی ا ٽبډىيان ثچىيدبی ىيڅز اٵٲبوشبن ا٩بار يیي اڅچلىی ى ٹجبڃ ي

ى ٹجبڃ اٵٲبوشبن هاوي ي ا « ىی ػيیي يی»وىڂی يار ىٵب٫ اٵٲبوشبن، ا٩بار يی ىٵب٫ يی ا

ا٩بار وىڂی يار ىٵب٫، ثىب ث ایبثی ثهی ا ٽبىببن . ځىیي« ٱاډبر ػىڂی»آن ٽ هابن

. ا ىاز« ػهاوی»یبی، ثیش پڄ

، سىب ٽیيي ایی یی ٽ ثای ویيبی ائشالٳ ي ٹٱیشبن د ا ثش ين دبیڂب بی اډیپبیی ى اثیپشبن

ځو سٲیی . ث اٵٲبشبن از سبػیپشبن -آثبیؼبن -ٽیيي سٽی -ثیه اڅمچچی ا ػمچ اډیپب ثب ډی ډبوي

ٽ آثشه سلالر ىاډبسیټ اوي، ډمپه از ( ی آثبیؼبنث ي)ډ١ٮڂیی یبی ى یپی ا ایه ٽ

ى آن ر، . بوی ا ا سبػیپشبن ثیب ىي ي ځان از. دیبډيبی یبوجبی ثای اٵٲبوشبن ىاش ثبي

. سىب ا دبٽشبن ثبٹی ډی ډبوي ٽ يه ویز ؿ ٵشبی ا دی ثڂیى

ا یټ ، . ٹجبڃ ك٢ ویيبی اډیپبیی ى ډیه اٵٲبوشبن ىيځبو ثى از ى ایه اياه، ٵشب يی ى

يی یپؼب ثب ٽبی ٭٢ بډبن بوڂبی ث اای ػييڅی ا ی اډیپب ثای ثیين ثىن ویيبی بن ا

یپشبن ي ٹٱیشبن ث ث ځٶش مبی ا ٽبىببن ثش ين دبیڂب بی ایی اة ډى٦ٺ سبٽیي ومى از ي

ا آډبىځی اة يی ا ی ىیڂ، ډڂ،. يی اډیپبیی ب ثب ٽبيایی يی ا دز دى ر ځٵش از

. كمبیز ٽىيى اٵٲبوشبن ى ثاث ویيبی سيیڈ ثیه اڅمچچی ا وبس اى ومى از ٽ ډی سان

62

ثای ػچځیی ا هى ؿیه ث آیبی ډیبو ي اٵٲبوشبن ا ٥یٸ آوـ آپب از، ایه از ٽ يی ى آٱب

. 13دبٽشبن ي اٵٲبوشبن ي وی ا س ویيبی سىيي االډی ى ډى٦ٺ، ث ك٢ ډلييى اډیپب ى ډى٦ٺ سه ىاى

ثب آن ٽ آوـ ٽ يی ا وز ث ا اٵڂىي ثى، ایه ثى ٽ ثب ایبثی ٱی ډشٺیڈ ؿیه ى ډى٦ٺ وبځی

اډب اٽىن ٽ ىیڂ كبڅز ثلان ا دز ځاش از ي ىيثب ثبال ومى از، ومی . يیبي هاي ځىیي

. ساوي ك٢ ىا ډير اشاسییټ اډیپب ا ى اٵٲبوشبن ثذیى

ىيثب 2000اڃ د ا ( ى ى وى د ا ٵيدبی يی)يی د ا دز ځاشه یټ ى ثلان

يی مـىبن ى بڃ بی . ىي ث ٭ز ي ث سٮ ځاش از 7-6ي ث ي ځاش ي ثب ي ثی ا

ایبالر ډشلي ى سان ثب 2015اهی ثب ډبی ځای بی ٽالن، سان و٪بډی هى ا ثبال ثى ي سال ىاى سب

دیڂیی بیی ډاٽ ډ٦بڅٮبسی ٱثی ث آن اوي . ی وی ي ث ڂٵبیی ىاىاٹشبى ي. اشاسییټ ٹا ځیىٽبډڄ

يی ا وڂب سڅیي وبهبڅ یب اوجبش ډچی، ػبیڂب ووز ا ى ايدب ثڂیى ي ٽبیی ؿن 2027ٽ ى بڃ

ى آیبی ډیبو سظجیز يی ساوش از ثب ىیڂ ػبیڂب هى ا. اوڂچی ا دز ثڂاى ي آڅمبن، ٵاو

ثب ٽبی ٭٢ « ځش ياكي اٹشبىی»ثب اډ٢بی ٹا ىاى . ومبیي ي ى ياٹ٬ ٵبيى دبڅیی ا ا و دی ځیى

ىيثب ثب اٵٲبوشبن مبی ي 2006يی، ى ياٹ٬، ى بڃ ( مى)اسلبىی ٽبی ډشٺڄ ډشٻ اڅمىبٵ٬

. از

ثبر ډیبن اثیپشبن ي اډیپب، يی ساوش از ىيثب وٶ هى ا ى آیبی ډیبو ده ثب ثڈ هىن ډىب

يی ث ير ى دی سچیق ي سؼی ایه . بهش ي دبیڂب بی و٪بډی هى ى ایه ٽب ا و ٵٮبڃ بى

ثب ویيبی ډچق ایه ٽب ٽب ثب ػىڀ اٵابی ډين از ي ى ایه اياه ؿىيیه ډبو ډشٻ ا وی

. اوؼبڇ ىاى از

ایه بډبن ؿىي ٽىن یټ . ى ایه اياه، يی ي ؿیه ساوش اوي، بډبن بوڂبی ا ى ثاث وبس ٹا ىىي

ثب دیشه. بډبن اٹشبىی از، ډڂ ى آیىي وىیټ ډی ساوي ى یمبی یټ دیمبن یبی ي و٪بډی ثآډي ومبیي

ایان ث ایه بډبن ي بیي ڈ ى آیىي ىي، ډمپه از ایه بډبن ى یمبی یټ دیمبن سمبڇ ٭یب ي يو یی

ٽىن اٵٲبوشبن ث . سپیڄ ایه بډبن، اٵٲبوشبن ا ى ثاث ځیى ىای ٹا ىاى از. ى ثاث وبس سجب ومبیي

ی ٽ ډ٦ف ډی ځىى، ایه از ٽ آیب اٵٲبوشبن هاي ساوز ح. ٭ىان ٭٢ وب٩ ى بوڂبی ك٢ ىاى

ثب ك٢ ویيبی ائشالٳ ثیه اڅمچچی ي دبسىیخ اشاسییټ ثب وبس ث بوڂبی ثذیويى؟

13

وىیپی -ثىب ث ایبثی ثهی ا ٽبىببن ډبیڄ ډى٦ٺ یی ي یبز بی ػبوی، ىڅیڄ ٽىب آډين يی ي اډیپب ى ډبڅ اٵٲبوشبن .

ا اډیپب ي يی . ثى از ٽ ډػجبر وڂاوی ىي ٽ ا ٵاڈ آيى ثى 2001 -2000اشاسییټ ؿیه ي دبٽشبن ى بڃ بی

. ا ایبثی ؿیه ث ځىؼیى بی وٶشی ٽبی هچیغ ي آیبی ډیبو ثى

63

: اٵٲبوشبن ي ؿیه -6اوڂی دیٵز ڂٶشی ة. ٶشي ثاث ي ىاش ازي ثیشڈ 90 ىبڃ بی ؿیه، ٽی از ٽ ى

اډي ؿیه ا . ؿیه د ا يځىاوی ا اٹشبى ډشمٽ ىيڅشی ي دیز ىپبوڀ ث ایه ٽ آٱب ځىیي

ؿبډیه ٽ ډٺشي اٹشبىی -دی یب ىآډي اوجبش ډچی، د ا ایبالر ډشلي، ػبدبن يآڅمبن. ىی. ىیيځب ػی

ؿیه ا ىیيځب . ؿبډیه اٹشبى ػبن از -ي ػبدبنػبن ي ى یټ ایبثی ىیڂ، د ا ايدبی ٱثی، اډیپب

ىاڅ، دڅياسیه ٽ ػبن از ٽ ( سیچین ویڈ. یټ)ا ډیچیبى ي ویڈ هبی ای ثب ىاشه وىیټ ث یټ

. ػبدبن ا ٽ ى ځش طيسمىيسیه ٽ ث مب ډی ٵز، دز ځاز 2006ى بڃ

ث دبی دیڂیی ب ي دی ثیىی بیی ٽ ا . ىڃ ين ث یټ اث ٹير اٹشبىی ازؿیه ث ٭ز ى كبڃ ډت

ا وڂب سڅیي وبهبڅ یب اوجبش ډچی 2040یبی ٱثی اای ځىیي از، ؿیه سب بڃ -ی ډبر ٭چمی

ىاڅ ا اډیپب ( یچینى س)آن ٽ ى ا ډیچیبى GDPډیان 2050اډیپب ا دز ځاش ي ى بڃ

. ا ىیيځب و٪بډی وی ؿیه ث ٭ز ى كبڃ ساومىي ين از. ثیش هاي ځىیي

ث ځو یی ٽ يی ا دز ځاش ي د ا . ى بڃ بی اهی، ډٳ اوی ى ؿیه ثیب ثبال ٵش از

ؿیه ثب . یيا ٵچار ى ػبن ډجيڃ ځىیي ازمـىبن ؿیه ث ثځشیه م. اډیپب ػبیڂب ىيڇ ا ځٵش از

ثای ډظبڃ، ى ى وى . سػ ث ویيی اان ٽب، ث ٭ز ثبا بی ػبن ا یپی دی ىیڂی سوی ډی ومبیي

ى كبڅی ٽ ى ى ووز ي ثیز ي یپڈ یٮىی د ا . ي ثیشڈ، ؿیه ث ٭ثشبن اال بىاسی وياز

اډي ؿیه . ر آن ٽ ث ٭ثشبن ي ىیڂ ٽبی ٭ثی ث ى ب ډیچیبى ىاڅ ډی وي، بىا 2000بڃ

. ث ىيډیه یټ اٹشبىی ػبډٮ ايدبیی د ا اډیپب ډجيڃ ځىیي از

ٵٮبڅیز . ؿ از، ؿیه ٵٮبالو ث ٭ىان یټ ٹ٦ت ى ٹبثز بی ډى٦ٺ یی ي ػبوی دب ث لى ځاش از

: يڅی اٽىن ى ىي ٭ ډشجب ځىیي از. ی ؿیه ى ځش ثیش ػىج اٹشبىی ىيوی ىازب

ى ٭ ٹبثز بی اوی -1

ى ٭ ٹبثز بی یبی -2

آوـ ډث٣ ث ٹبثز بی ٭ اوی ډی ځىى، ؿیه ثب سػ ث ویببی ياٵين هى، ٹا ىاى بی ثځی ا

ا ػمچ ډی سان ا يی ي ٹاٹشبن . ٽىىي وٶز ي ځب ٭ٺي ومى از ي یب ى ىز ٭ٺي ىاىثب ٽبی سڅیي

ډیچیبى ىاڅی یی ا ثش از ٽ ث دبی 70ا ی ىیڂ، ؿیه ثب ایان ى ډیى هیي ځب ٹا ىاى ثٿ . وبڇ ثى

ډیچیبى ىاڅ ډی 100 ٭ اوی ثب ایان ث ٽڄ ډجچ ٹاىاىبی ؿیه ى .آن ځب ډبی٬ ا هیيای ډی ومبیي

. ي

64

ى ٭ یبی، ؿیه هابن دیشه ىيثب سبیان ث آن ٽ از ٽ ى ر سلٺٸ ایه آډبن، ث

ا ایه ي، . مبن ځو ٽ بوپبوڀ ا ىيثب ا اوڂچی ث ىز آيى. ساومىيی اٹشبىی اٵيى هاي ځىیي

ؿیه ٽ ډوبڅٴ ك٢ ثچىي ډير اډیپب ى اٵٲبوشبن وی از، ثای سلز . یپب اهشالٳ ػيی یبی ىاىثب اډ

: ٵب ځاشه اډیپب ا اڇ ٽب ډی ځیى

كمبیز ا ٽیبی مبڅی ٽ ث ٽمټ يی ي ؿیه ث سچیلبر ش یی ىز یبٵش از ي ى آشبو -1

. ازىشیبثی ث سپىڅی ډپی دیٵز

ا ثوبډ بی ش یی ایان ٱی ډشٺیڈ كمبیز -2

وٶ ى دبٽشبن ٽ ثىب ث ایبثی ثهی ا ٽبىببن ډبیڄ ډى٦ٺ، ا ٥یٸ وٶ ى دبٽشبن ي سٺیز -3

دىبوی ویيبی سىيي آن ٽ، ویيبی اډیپبیی ا ى اٵٲبوشبن ی ٵب ځٵش از ي اوش٪ب ډی يى

، یپی ا بو بی دبٽشبوی هج ىاى ٽ یټ دیبڃ . ا ثب ځز ډبن ثیش ي ثیش ځىىایه ٵ

ٵيوي ادیمبی اٽشبٵی ثی ویه ؿیه ى وىیپی ډ اٵٲبوشبن ي دبٽشبن ٭مچیبر ؿیټ بی ١ي

ایه هج وبن ډٺبډبر ؿیىی ي اٵٲبوی ياٽىی ث دن. ىيڅز اٵٲبوشبن ا ا ا يایز ډی ٽى از

. وياىوي

ى بڃ بی اهی، ياث٤ ؿیه ثب يی ثش ي از ي ىي ٽ ى ؿبؿة بډبن بوڂبی مپبی بی

مـىبن ډ١ٮڂیی بی ىي ٽ ى ٹجبڃ یبز بی اډیپب ى ډى٦ٺ مبىڂی ثیشی . وىیټ اٹشبىی ىاوي

سب سٮییه سٺیڈ ايٹبسی ثای ثیين ٽیين ویيبی اډیپبیی ا ډى٦ٺ ث ځو یی ٽ ؿىيی دی ها. یبٵش از

. ځىیيوي ي اهیا ډبو و٪بډی ډشٽی ا وی اوؼبڇ ىاىوي

سڅیي ومبیي 30 -وڄ ؿبڇ ٵيوي ادیمبی دیٵش 1000ٹا از ى ى بڃ آیىي، ؿیه ث ٽمټ يی

. ث ډیه ٹير و٪بډی ػبن ډجيڃ ځىى ي ایه ځو، د ا اډیپب ي يی

يٳ ا ایه ٽب، . ؿیه، میه اٽىن بالو ث ډیان ي ډیچیبى ىاڅ ى اډیپبی ػىثی ډبی ځای ډی ومبیي

ث يی ایه ډبی ځای ب ى . ایه از ٽ اشٺالڃ ٽبی اډیپبی ػىثی ا ى ثاث اډیپب سٺیز ومبیي

.ث یپی ا دىغ ٹير ثٿ اٹشبىی ػبن ى آیي 2040ډٽ از ٽ دی ثیىی ډی ى سب بڃ ثایڄ ډز

ث ځو یی ٽ ډیان بىار آن ث اٵیٺب ى . سا ثبځبوی آن ثب اٵیٺب ي ٽبی ٭ثی ي ث ثبال ٵشه ىاى

. ث ؿڄ ډیچیبى ىاڅ یي 2005بڃ

يه از . ؿیه ث ځو ىشی كى ي ىيشبو ثى از ي ي ث ځش ىاى ث ي، ياث٤ اٵٲبوشبن ي

اٵٲبوشبن ثبیي ثب سػ ث ایه ٽ ؿیه، میه اٽىن دڅيا سیه ٽ ػبن از ي ى آیىي وىیټ ث ثځشیه

65

ث . ىاش ثبي ٹير اٹشبىی ػبن ډجيڃ هاي ځىیي، ى ډیى ځش ياث٤ اٹشبىی ثب ؿیه، سػ ػيی

. ثبي ثهی ا ٽبىببن، ثبیش از آیىي ياث٤ اٹشبىی ىي ٽ ا اشاسییټ ایبثی ٽى

: اٵٲبوشبن ي ىي -7ډاٽ دیڂیی ٱثی ث آن اوي ٽ ىي . ثب آىڀ ي دشبثی ي ث ي ځاش از 2000ىي د ا بڃ

وڂب سڅیي وبهبڅ ډچی ػبیڂب ڇ ا ى ػبن ث ىز آيى یب كي اٹڄ ى ا 2040ثبڅٺ ډی ساوي ى بڃ

.ٹا ځیى( ؿیه، اډیپب، يی، ثایڄ ي ىي) مب دىغ ٽ ووز ػبن

: ى اي١ب٫ ٽىوی، ىي ثىب ث ىالیڄ ی هابن ىاشه ډىبجبر ثیب ویټ ثب اٵٲبوشبن از

یی ٽ ثب دبٽشبن ىاى، ا وٶ دبٽشبن ى اٵٲبوشبن وڂان از ي ډی ٽي سب ىي ثب سػ ث ٹبثز ىشی -1

.ػبی اډپبن ػچ ایه وٶ ا ثڂیى

. ىي دیش ثب اٵٲبوشبن ث ځو ىشی ډىبجبر ىيشبو ىاش از ي ى دی ځش ایه ياث٤ از -2

بی ثبالیی ٹبیڄ از ي اډىیز ي طجبر اٵٲبوشبن ا ثلض ډمی ىي ث سبډیه اډىیز ي اشٺا طجبر ى اٵٲبوشبن ة -3

. ى ٽبوشپز اډىیز ي طجبر ى ډى٦ٺ ایبثی ډی ومبیي

. ىي، ثب سػ ث ٹبثشی ٽ ثب ؿیه ى آیب ىاى، ا هى ؿیه ث اٵٲبوشبن ا ٥یٸ دبٽشبن وڂاوی ىاى -4

ا كب از ي وىیپی آن ٽ ا ثب اٵٲبوشبن ؿوبن يوء ىي ث وىیټ ين ډیبن ایان ي دبٽشبن ثی -5

ایه ى كبڅی از ٽ ياث٤ ډیبن ىي ي ایان ث ځو ىشی . ډشٺبثچی ثب وىیپی ایان ي دبٽشبن ایبثی ډی ٽىي

ثیز ي ثیب كى ثى از ي ىي ثب سػ ث ویببی اویشیټ هى ث ایان، ثب آن ٽ ٹاىاىی ث ا

ثب ایه ڈ، ىي ا ٽبیی از ٽ ى ٽبٽ بی ش یی ایان ي . دىغ ډیچیبى ىاڅ ث اډ٢بء بویي از

. اډیپب، ػبوت اډیپب ا ځٵش از

ىي ا یټ ، ثای ٽموڀ بهشه مپبی بی ؿیه ي . ىي، وجز ث یبز بی دبٽشبن ثیب كب از

ا ی ىیڂ، . ن اياه ثب ؿیه مپبی بیی ى ډیى بی ډوشچٴ ا ػمچ اشاسییټ ىاش ازدبٽشبن ى ای

ځش ا ایه ب، ث ٱڈ ایه ٽ . ث ځو ىشی ثب ایان ىيز از سب كمبیز ایان ى اولب دبٽشبن ى ویبیي

ا ي بىبډ ب ي ٹاىاىبی ډشٮيىی ىاى، ىي ث ځو ىشی ڈ دیمبن وىیټ يی از ي ثب آن ٽ دیمبن

ثای ٽموڀ بهشه مپبی بی و٪بډی دبٽشبن ي اډیپب، ثب ایه ٽ ډاٵٺشىبډ مپبی بی اشاسییټ

. ثش از

یپی ا ىالیڄ ىیڂ مپبی بی اشاسییټ ىي ي اډیپب، ځش ا مپبی ى ٭ اوی اسمی، مپبی

1000ى كييى 2010ډير يی ي ؿیه از ٽ ث ډجىبی آن ٹا از ؿیه ث ٽمټ يی سب بڃ بی ثچىي

يه از ٽ ى ایه ر، ؿیه ى یمبی ډیه ویيی ایی . ثبى 30 -ٵيوي ادیمبی دیٵش

66

ا ایه ي، . ن ثڈ هاي هىػبن د ا اډیپب ي يی سجب هاي ٽى ي سان اشاسییټ ډیبن ىي ي ؿی

ث ځمبن ثیب، یپی ا دی ٣ بی اډیپب ثای . ى دی ػة مپبی بی اشاسییټ اډیپب ثآډي از

بیي ډ١ٮڂیی اهی ٱی . مپبی بی اشاسییټ ثب ىي، دبییه آيىن سا ډىبجبر ایه ٽ ثب ایان ثبي

. ی ایان، ى دیوي ثب میه ډبڅ ثبيډىش٪ ىي ى ډبڅ ش ی

ایه ٹبثز ث ير، ډوب . ىي ي دبٽشبن، ىي ٽی اوي ٽ ا بڅیبن ىا ثب ڈ ى ٹبثز سچیلبسی ىاوي

ایه ى كبڅی از ٽ . ډیچیبى ىاڅ یى و٪بډی ىاى 20ىي بالو . ي ث اٵای ځاش از 2000د ا بڃ

ډیچیبى ىاڅ، 200ثای ډٺبی ثىػ و٪بډی يی بالو ) ډیچیبى ىاڅ از 7-6ی دبٽشبن ى كييى ثىػ و٪بڇ

ى بڃ بی اهی، ىي ث ډیان ډیچیبىب ىاڅ ػىڀ (. ډیچیبى ىاڅ ى بڃ از 7-4ډیچیبى ىاڅ ي ایان 50ؿیه

، ی ىیبیی، (ټ بی ثبڅشیټ ي ٹب دیمبثب پبی دسبة ډ)اٵا ا ػمچ ٽشی بی ډټ اويا

ا 31 -ي ډیڀ 29 -ي دیمبی ػىڂىي ا و٫ ډیڀ 30-ي 27 -ادیمببی ثمت اٵڂه دیٵش ا و٫

. يی هیيای ومى از

. ځش مپبی بی ىي ي اٵٲبوشبن ثای ډب ا امیز اشاسییټ ثهىا از

: ٽبی ٭ثی اٵٲبوشبن ي-8ى بڃ بی اهی، ډىبجبر اٵٲبوشبن ثب ٽبی ٭ثی ى ٽڄ كى ي هة ثى از ي ي ث ځش ىاش

ٽبی ٭ثی ٽمټ بی ثیبی ث اٵٲبوشبن ومى ي ى يوي ثببی اٵٲبوشبن وٺ اوي یی ا ثبی . از

. ومى اوي

ا ٽبىببن ى ډىبجبر اٵٲبوشبن ثب ثهی ا ایه ٽب ى ایه اياه اويٽی ثب ایه ڈ، ثىب ث ایبثی ثهی

. ىی ث ډبي ډی ي

. ػبن ٭ة ث ؿىي ىش ٽ ب سٺیڈ ډی ځىى

ایه . ٽبی ٭٢ ای مپبی هچیغ ٵب اوي ٽ ٽبی وٶز هی ي دڅيا اوي –ىش ووز -

ؿىي ى ىين ایه ٽب ډلبٵڄ هبی شىي ٽ ثب ك٢ اډیپب ى . وىیپی ىاوي ٽب ثب اډیپب ياث٤

ځٶش ډی ى ٽ ایه ډلبٵڄ دىبوی ث ویيبی ډوبڅٴ ثب ىيڅز اٵٲبوشبن ي . ډى٦ٺ، ډوب ى ٭اٷ ډوبڅٴ اوي

. اډیپب ا ٥یٸ دبٽشبن ٽمټ ډی ومبیىي

. ډبوىي ی، څجىبن، ؿبى، ىان ي څیجیب. اويىش ىیڂ، ٽبی ډوبڅٴ ثب اډیپب -

ؿن ډاٽ، . ىش ڇ، ٽبیی اوي ٽ ثیش ډشمبیڄ ثب ٽبی ايدبیی ډوب ٵاو ډی ثبىي -

. اڅؼای ي سو

ى ٽڄ، ػی ومبی ٭ة ث ىڅیڄ ډٹٮیز كب ػیدڅیشیټ ي ىاشه هبی ب اوی ا امیز ثځی

. ىا اويثه

67

ىي ديیي یی ٽ ىي ١ي اډیپبیی سچٺی ډی . ى ػبن ٭ة ڈ وبیوبڅیڇ ي ڈ ثىیبىځایی ى كبڃ ي از

. ځىى

ثب ایه م، اٵٲبوشبن ثبیي دیش ى دی سٮ ياث٤ ثب ٽبی ٭ثی ثبي ي سب ػبی اډپبن ا یبی بی آوبن

. از هبػی ٵٮبڅی ى ٹجبڃ ٽبی ٭ثی وياش ایڈډب ډشبٶبو سب ٽىن ی. ث ځیى

: اٵٲبوشبن ي سٽی - 9د ا . ى ىڂبڇ ايع ػىڀ ى، یپی ا ډشليان ػيی اډیپب ي وبس ى ډى٦ٺ مى ډی ي –سٽی ى ځش

یټ ، ثب ا. ٵيدبی يی، ى یبز هبػی ایه ٽ ځای بی سب یی آٱب ث ديیي آډين ومى

سػ ث ځش ػبډٮ ايدبیی ث ی ٷ، مب ثیبی ا یبشمياان سٽی اىا ٵبچ ځٵشه ا اډیپب ي

. ثیش و٪بډیبن ى ڈ اىاان ىشی اډیپب اوي -ثب ایه ڈ، مبی ا سٻ ب. دیشه ث ايدب اوي

ٽی ث ير ى سٽی دب ځٵش از ٽ اىا اوشیڂیه یب ا ی ىیڂ، ى بڃ بی اهی، وبیوبڅیڈ ر

مذیويی سٽی ثب ٽبی مشجب ى ٹٶٺب ي آیبی ډیبو ي آای یټ ځش ثٿ دبن ساویڈ یب دبن

ى دچی آن، ثب سػ ث ویبډىيی ياٵين سٽی ث وٶز، ځب، ؿة، ٱبڅىڀ ي ىیڂ ډىبث٬ . سٽیڈ اوي

يی ي ىیڂ ٽبی مى ا ثځشیه ثبابی . ی ياثشڂی آن ٽ ث يی ي ث اٵای ازان

ٽب ي ث اٵای از ث ځو یی ٽ ى بڃ ى یټ وه، ياث٤ ډیبن سٽی ي ایه. سڅیيار سٽی اوي

ٽىن . ثبځبوی سٽی ډجيڃ ځىیييی كشب ػبډٮ ايدبیی ا دز ځاز ي ث ثځشیه یټ 2008

. ډیچیبى ىاڅ ډی ي 40كؼڈ ډجبىالر ىي ٽ ث ډ

آوـ ا ٽ ډی سان ث ایه ب اٵيى، ایه از ٽ االډڂایبن سٽی اويی آای هالٵز االډی ث جی

. يی ٭ثی اوي سٽی ا ٵاډ وپى اوي ي اىا دیشه سٽی ث ػځ ٽبی االډی ث

اډب ى ایه ځی ي ىا، سىب اٹشبى از ٽ كٳ آه ا ډی . ى ياٹ٬، سٽی ډیبن ایه ؿب ځای ځىان از

ډی سان ځٶز ٽ سٽی، یـڂو ډىبٵٮی ى اډیپب وياى، ػ ایه ٽ ا آن ٽ ث هب٥ ډٹٮیز ثیب . وي

اډب ث٭پ، ى . هى ي ث هب٥ دبیڂب بی اډیپبیی دیش ىيیيوز ثڂیى كب ػیدڅیشیټ ي ػیاشاسییټ

2.5ڈ اٽىن سىب مب سٻ بی ثبىي ىایمی آڅمبن ث . ٽبی ايدبیی ډىبٵ٬ اٹشبىی ثیبی ىاى

. ٵ سومیه ډی وىيثهی ا ځا ب مب ياٹٮی سٻ بی ثبىي آڅمبن ا سب ؿب ډیچین ن. ډیچین وٶ ډی وي

ډیچیبى ىاڅ ډی 260ایه ى كبڅی از ٽ سا ثيی بی سٽی ث ٽبی هبػی ث دبی ا ځا ب ث

آوـ ډبی . ث ه آڅمبن ى اهشیب سٻ ب ځاش از –ي ٽ ثو ثٿ آن ا ثبوټ بی ايدبیی

ٽبی ػبن ڇ، ډٺبىی ثیبی ا دڃ بیی ٽ ا ی وڂاوی از، ایه از ٽ ډبوىي ثیبی ىیڂ ا

68

سٽی ياڇ ځٵش ي از، ا ی اڅیڂبی ډبڅی ایه ٽ ىي ثب ث هبع ثى ي ي ٹ ثبٹی ډبوي از ي

آډي ىاى ٽ ډیچیبى ىاڅ ا وبكی ػبوڂىی ى یسٽی بالو ثی ا . ایه ډىڇ سٽی اوي ٽ ثبیي آن ا ثذىاوي

ىا ویز س ٽىیڈ ٽ بالو ى یب . ٹچڈ ىشی ا ى بهشب ىآډي وبهبڅ ډچی ایه ٽ سپیڄ ډی ىي

ث وه ىیڂ، سٽی وبځی از ثو ثځی ا ىآډي بی . ثق ثيی بی سٽی ثاث ثب ایه ډجچ ډی ځىى

میه از ٽ ثیبی ا سٻ ب اډیيياوي ثب دیشه سٽی ث اسلبىی ثب سػ ة. ای هى ا ث ايدبییبن ثيي

. ايدبیی، ثو ثځی ا ایه ثيی ب ا ی ايدبییبن ثوى ى

ڈ اٽىن سٽی ا يی ٱبڅىڀ، وٶز ي . ا ی ىیڂ، ياثشڂی اویشیټ سٽی ث يی ي ث اٵای ىاى

. ی ي ىیڂ ٽبی مى ثبا هثی ثای سڅیيار سٽی ث مب ډی يويمـىبن ي. ځب ډی هى

ث ي، سٻ ب ى ي١ٮیز ٽىوی ى دی آن اوي ٽ ثب سػ ث وىیپی ػٲاٵیبیی، ویيی ٽب اان ي ىیڂ

ى ياٹ٬، ث . ٽ وٶ ومبیىي اډشیباسی ٽ ىاوي، سب ػبی اډپبن ا يیياى بی اهی اٵٲبوشبن ث ثىاوي ي ى ایه

. سٽی وٺی ىاى ي از ٽ ى ځش اډیپب ى ډبن ػبى ث دبٽشبن ىاى ثى

ث ٱڈ م ایه ب، ډىبجبر ډیبن ىي ٽ ي ث ځش ىاى ي سٽی ث اٵٲبوشبن ى ٭ بی ځوبځن

. كبی اچی یبز هبػی ٽ ازځش ياث٤ ثب سٽی، ا ڇ. ثببی آن ٽمټ ډی ٽىي

: اٵٲبوشبن ي یشڈ بی اډىیشی ډى٦ٺ یی -10امیز یشڈ اډىیز ډى٦ٺ یی ى ایه از ٽ ياث٤ ٽب ا ى سا ثبالس ا ٹبثز ي ىيشی ډشٺیڈ ث ائشالٳ

ث یشڈ اډىیشی ویمٺب ٹب ىاى ي ا اٵٲبوشبن، وىیپی ي اسجب٣ ډشٺیمی. ي سان ى ىين یشڈ ٷ ډی ىي

ی ىیڂ، ثب آیبی ډیبو ډسج٤ ډی ى ي ا ٥یٸ ایان ي ٽبی ٭ثی ث یشڈ اډىیشی هبيډیبو دیوي ډی

آوـ بیبن سػ از، بډڄ . ى ياٹ٬، اٵٲبوشبن ٽی ډسج٤ ثب یشڈ بی اډىیز ډى٦ٺ یی دیاډن از. یبثي

. یشڈ بی اډىیشی ومی ثبي ي ى ياٹ٬ ثی ىٵب٫ سیه ٽ ػبن ازیؾ یټ ا

ى كبڅی ٽ ثیش ٽبی ډى٦ٺ وڂ . اډىیز ډچی اٵٲبوشبن ثاب وڂ اډىیشی ىاهچی سٮیٴ ډی ى

ر، ا ډیبن اډىیز ډچی ى سا ىاهچی ث دبی ايڅیز بی سظجیز كبٽمیز ٵاځی ىيڃ .هبػی ى اډىیز ډچی ىاوي

ين ػبډٮ ي ىيڅز ا ى ث ىډپایثىاشه ٹير بی ډلچی ي ٽىشڃ ډوبڅٶبن ىيڅز ي سبډیه اډىیز ي دیجى

ىاى ي ى سا ډى٦ٺ یی وی مپبی ى ٽىشڃ ډب، ډجب ډشٻ ثب ډىبث٬ ي جپ بی سيیڈ ي ثىیبىځایی،

اډیه اډىیز ثای اوشٺبڃ اوی ي ډیى بی ثای ډبٽز ٽىشڃ ٽز ي جپ بی ٹبؿبٷ ډاىډوي ي ر

. ٽبی ډى٦ٺ ى ثببی اٵٲبوشبن ي ایؼبى ډپبویڈ بی مپبی ػمٮی ډى٦ٺ یی ډى و٪ از