35
Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle nowych przepisów prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego adw. Sylwia Kilińska apl. adw. Rafał Mierkiewicz

Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle nowych przepisów prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnegoadw. Sylwia Kilińskaapl. adw. Rafał Mierkiewicz

Page 2: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

1.Prawo upadłościowe i restrukturyzacyjne – obszary zmian

29 kwietnia 2016 r. RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2

Page 3: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Przyczyny zmian w prawie upadłościowym i naprawczym

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 329 kwietnia 2016 r.

Przewlekłość i nieefektywność postępowań upadłościowych

Zdecydowana większość postępowań upadłościowych prowadzonych w opcji

likwidacyjnej

Znikoma skuteczność przepisów o postępowaniu układowym

i naprawczym

Page 4: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Obszary zmian w upadłości i restrukturyzacji

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 429 kwietnia 2016 r.

• Ustawodawca, dostrzegając dotychczasowe wątpliwości w wykładni przesłanek niewypłacalności, zdecydował się na ich dostosowanie do potrzeb obrotu.

Zmiana definicji niewypłacalności

• Celem postępowania jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika poprzez umożliwienie mu restrukturyzacji.

Wprowadzenie czterech autonomicznych typów postępowań restrukturyzacyjnych

• Zmiany mają na celu ułatwienie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od dłużnika, który wbrew obowiązkowi nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie.

Modyfikacja zasad odpowiedzialności za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości

Page 5: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

2.Zmiana definicji niewypłacalności

29 kwietnia 2016 r. RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 5

Page 6: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Niewypłacalność „płynnościowa”przed 1 stycznia 2016 r.

• Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Niewypłacalność „płynnościowa”od 1 stycznia 2016 r.

• Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

• Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

29 kwietnia 2016 r. RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 6

Page 7: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Niewypłacalność „bilansowa”przed 1 stycznia 2016 r.

• Dłużnika będącego osobą prawną lub „ułomną” osobą prawną uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Niewypłacalność „bilansowa”od 1 stycznia 2016 r.

• Dłużnik będący osobą prawną lub „ułomną” osobą prawną jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

• Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez ww. okres ponad 24 miesięcy.

29 kwietnia 2016 r. RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 7

Page 8: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

3. Nowe postępowania restrukturyzacyjne

29 kwietnia 2016 r. RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 8

Page 9: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Nowe postępowania restrukturyzacyjnePostępowanie

o zatwierdzenie układuPrzyspieszone postępowanie układowe

Postępowanie układowe

Postępowanie sanacyjne

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 929 kwietnia 2016 r.

O ile upadłość przewidziana jest dla dłużników niewypłacalnych, to postępowania restrukturyzacyjne mogą być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub

zagrożonego niewypłacalnością.Przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja

ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Page 10: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Postępowanie o zatwierdzenie układu

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1029 kwietnia 2016 r.

• Dla przedsiębiorców, którzy mogą uzyskać porozumienie z wierzycielami bez udziału sądu (w praktyce dłużnicy posiadający niewielu wierzycieli).

Dla kogo?

• Jeżeli suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Kiedy może być stosowane?

• Przedsiębiorca jest upoważniony, ale i obowiązany do samodzielnego zbierania głosów wierzycieli nad układem – w tym celu zawiera umowę z doradcą restrukturyzacyjnym (po zatwierdzeniu układu ten staje się nadzorcą sądowym).

• Dłużnik zachowuje zarząd własny nad całym majątkiem.• Procedura jest możliwie szybka, efektywna i odformalizowana.

Najistotniejsze zasady

Page 11: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Przyspieszone postępowanie układowe

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1129 kwietnia 2016 r.

• Dla przedsiębiorców, którzy, choć nie są w stanie bez udziału sądu porozumieć się z wierzycielami, to z drugiej strony ich zadłużenie nie wskazuje na głęboką niewypłacalność, a większość ich zobowiązań nie jest sporna.

Dla kogo?

• Jeżeli suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. W odróżnieniu od postępowania o zatwierdzenie układu, wymaga ingerencji sądu na wcześniejszym etapie.

Kiedy może być stosowane?

• Postępowanie daje dłużnikowi natychmiastową ochronę przed toczącymi się egzekucjami.

• Dłużnik zachowuje zarząd własny nad całym majątkiem.• Procedura trwa około 2-3 miesiące i cechuje się ograniczoną ingerencją sądu.

Najistotniejsze zasady

Page 12: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Postępowanie układowe

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1229 kwietnia 2016 r.

• Dla przedsiębiorców, którzy są dopiero zagrożeni niewypłacalnością, jak i dla tych już niewypłacalnych, ale z perspektywą na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa i wygenerowanie zysku, który wystarczy przynajmniej na pokrycie kosztów postępowania.

Dla kogo?

• Dla dłużników, których suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania – tym różni się od dwóch uproszczonych procedur.

Kiedy może być stosowane?

• Postępowanie daje dłużnikowi natychmiastową ochronę przed toczącymi się egzekucjami, a ponadto umożliwia zawieszenie (na maksymalnie 3 miesiące) egzekucji prowadzonych przez wierzycieli rzeczowych.

• Zachowuje możliwość pozostawienia zarządu w rękach dłużnika.• Postępowanie cechuje się ścisłą kontrolą sądu upadłościowego.

Najistotniejsze zasady

Page 13: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Postępowanie sanacyjne

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1329 kwietnia 2016 r.

• Dla przedsiębiorców, którzy nie są w stanie osiągnąć porozumienia z wierzycielami w drodze pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych (zazwyczaj o wysokim zadłużeniu oraz z potrzebą istotnej restrukturyzacji przedsiębiorstwa).

Dla kogo?

• W przypadku przedsiębiorstw niewypłacalnych, które warto ratować, gdy jedyną ku temu drogą pozostaje głęboka restrukturyzacja, także w sferze zatrudnienia.

Kiedy może być stosowane?

• Postępowanie dające dłużnikowi „ostatnią szansę” na uratowanie przedsiębiorstwa przed upadłością, pozwalając m.in. na restrukturyzację nie tylko zobowiązań, ale i majątku, zatrudnienia czy na odstąpienie od niekorzystnych umów.

• W uzasadnionych wypadkach możliwe jest pozostawienie dłużnikowi zarządu (ograniczonego jednak do czynności zwykłego zarządu).

Najistotniejsze zasady

Page 14: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

4. Odpowiedzialność dłużnika za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie

29 kwietnia 2016 r. RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 14

Page 15: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Podstawy odpowiedzialności w związku z niezgłoszeniem wniosku o

ogłoszenie upadłości

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1529 kwietnia 2016 r.

• Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie

art. 21 Prawa upadłościowego

• Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za zobowiązania spółki w razie bezskuteczności egzekucji

art. 299 Kodeksu spółek handlowych

• Odpowiedzialność karna za niezgłoszenie wniosku o upadłość pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki

art. 586 Kodeksu spółek handlowych

• Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka organu lub pełnomocnika przedsiębiorcy

art. 373 Prawa upadłościowego

Page 16: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Przesłanki odpowiedzialności z art. 21 Prawa upadłościowego

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1629 kwietnia 2016 r.

Zawinione zdarzenie powodujące szkodę

(niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości z winy dłużnika)

Związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem

a szkodą

Szkoda(uszczerbek pomiędzy hipotetycznym

zaspokojeniem wierzyciela w postępowaniu upadłościowym

a rzeczywistym stopniem zaspokojenia)

• Wniosek musi być zgłoszony skutecznie (nie może zostać zwrócony, odrzucony ani oddalony).

• Ciężar dowodu spoczywa na wierzycielu.

• Chodzi o związek przyczynowy pomiędzy niezgłoszeniem wniosku a uszczerbkiem wierzyciela.

• Ciężar dowodu spoczywa na wierzycielu.

• Domniemywa się, że szkoda obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności wierzyciela wobec dłużnika – domniemanie to może obalić dłużnik.

Page 17: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. (art. 299 k.s.h.)

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1729 kwietnia 2016 r.

Art. 299 k.s.h. § 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu (…) wierzyciel nie poniósł szkody.§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu.

Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 k.s.h. ma charakter subsydiarny, co oznacza, że może się zaktualizować dopiero wówczas, gdy egzekucja przeciwko

samej spółce okaże się bezskuteczna.

Page 18: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Granice odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h.

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1829 kwietnia 2016 r.

czasowa

przedmiotowa

podmiotowa

Page 19: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. – granica czasowa

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 1929 kwietnia 2016 r.

• Członkowie zarządu spółki ponoszą odpowiedzialność na podstawie art. 299 k.s.h. od chwili ich powołania do zarządu. Odpowiedzialność członka zarządu w odniesieniu do zobowiązań przyszłych ustaje z chwilą złożenia przez niego w sposób prawidłowy oświadczenia o rezygnacji z pełnionej funkcji.

• Odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu, którzy pełnili funkcję, gdy niezaspokojona przez spółkę wierzytelność powstała (nawet jeśli była niewymagalna), a jednocześnie byli w składzie tego organu w czasie właściwym do zgłoszenia spółki do upadłości (wyrok SN z 8 grudnia 2010 roku, V CSK 172/10, LEX nr 677904).

Przykład:A został powołany do zarządu: 01.05.2012 r.Zobowiązanie powstało: 01.04.2014 r.A złożył skuteczną rezygnację: 15.04.2014 r.Termin zapłaty upłynął: 30.04.2014 r. Czy członek zarządu A ponosi odpowiedzialność za zobowiązanie?

Page 20: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. – granica czasowa

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2029 kwietnia 2016 r.

Czy ponosi odpowiedzialność członek zarządu podejmujący dalsze działania w imieniu Spółki, który złożył rezygnację, a nie został wykreślony z rejestru przedsiębiorców?

„Jeżeli dana osoba po złożeniu rezygnacji– z racji tego, że pozostaje ona wpisana w rejestrze jako członek zarządu spółki – nadal podejmuje działania w imieniu spółki, to oceny w świetle całokształtu okoliczności wymaga ustalenie, czy per facta concludentia nie doszło do porozumienia między rezygnującym członkiem zarządu a spółką co do dalszego pełnienia funkcji przez członka zarządu, np. do czasu powołania nowego członka zarządu. Odmienne stanowisko stwarzałoby bowiem możliwość unikania odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. poprzez formalne składanie rezygnacji mimo nadal faktycznego wykonywania czynności.” (wyrok SN z 3 listopada 2010 r., V CSK 129/10, Biul. SN 2011, nr 1, poz. 12)

Odmienne stanowisko:

„Za członka zarządu nie można uznawać osoby, której mandat wygasł, a która nadal faktycznie wykonuje obowiązki przynależne członkowi zarządu). W takim przypadku złożenie rezygnacji przez członka zarządu powinno natomiast podlegać ocenie pod kątem czynności mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) bądź czynności pozornej (art. 83 k.c.).” (stanowisko WSA w Olsztynie wyrażone na gruncie regulacji art. 116 ordynacji podatkowej w wyroku z 23 lutego 2012 r., I SA/Ol 739/11, LEX nr 1117515).

Page 21: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

granica przedmiotowa

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2129 kwietnia 2016 r.

„Szkoda, której wyrównania może się domagać od zarządu wierzyciel spółki w razie jej bankructwa, obejmuje tylko straty spowodowane spóźnionym zgłoszeniem upadłości. Inaczej mówiąc, nie wszystko, co wierzycielowi należało się od spółki, jest stratą, za którą odpowiada zarząd.” (wyrok SA w Warszawie z dnia 27 listopada 2007 roku, VI Aca 884/07).

„Szkoda, o której mowa w art. 299 § 2 in fine k.s.h. odpowiada różnicy w potencjale majątkowym spółki, jaka wystąpiła, a do jakiej nie doszłoby, gdyby we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości.”

Przykład: 10.000,00 zł wysokość zobowiązania Spółki,5.000,00 zł potencjał finansowy spółki w chwili właściwej do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości,5.000,00 zł wysokość szkody, granica odpowiedzialności członka zarządu.

Page 22: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

granica podmiotowa

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2229 kwietnia 2016 r.

Odpowiedzialnymi na podstawie art. 299 k.s.h. są obok członków zarządu jedynie likwidatorzy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 roku, III CZP 143/07, LEX nr 346311 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2010 roku, III CZP 91/09, Biul. SN 2010, nr 1, poz. 12). Członkowie zarządu i likwidatorzy wobec wierzycieli spółki odpowiadają solidarnie.

Odpowiedzialności z tytułu art. 299 k.s.h. nie ponoszą członkowie innych organów, na przykład rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, ani osoby trzecie, w tym prokurenci i pełnomocnicy.

Zgodnie z art. 151 § 4 k.s.h. wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Spółki – czy wspólnik będący jednocześnie członkiem zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania Spółki na podstawie art. 299 k.s.h.?

Page 23: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

bezskuteczność egzekucji jako przesłanka odpowiedzialności

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2329 kwietnia 2016 r.

„Wierzyciel chcąc skierować egzekucję do majątku członka zarządu spółki, nie musi udowadniać poniesienia jakiejkolwiek szkody związanej z niezłożeniem lub opóźnionym złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Wystarczające będzie, że wykaże bezskuteczność egzekucji z majątku spółki.” (wyrok SA w Krakowie z dnia 31 stycznia 2013 r., I Aca 1367/12).

„Bezskuteczność egzekucji” jest stanem, w którym z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (wyrok SN z 17 czerwca 2011 r., II CSK 571/10, LEX nr 847124). Ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu (orzeczenie SN z 26 czerwca 2003 r., V CKN 416/01, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 129), np.:

1. postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności egzekucji,

2. wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony z powodu braku wystarczającego majątku spółki na pokrycie kosztów postępowania (art. 13 ust. 1 i 2 Prawa upadłościowego);

3. postępowanie upadłościowe zostało umorzone, z tego powodu że majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 361 pkt 1 Prawa upadłościowego).

Page 24: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

bezskuteczność egzekucji jako przesłanka odpowiedzialności

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2429 kwietnia 2016 r.

Stwierdzenie bezskuteczności egzekucji na dzień zamknięcia rozprawy

„Bezskuteczność egzekucji nie jest staniem niezmiennym, a wobec tego należy ustalić, czy taką bezskuteczność egzekucji roszczenia powoda można stwierdzić także na dzień zamknięcia rozprawy.” (wyrok SN z 8 grudnia 2006 r., V CSK 319/06).

„Decydujące znaczenie dla oceny zasadności powództwa z art. 299 k.s.h. ma stan majątkowy spółki – dłużnika, istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.” (wyrok SA w Poznaniu z 21 lutego 2013 r., I Aca 36/13)

UWAGA! „Nieuzyskanie przez wierzyciela zaspokojenia ze względu na niepodjęcie w stosownym czasie egzekucji przeciwko spółce, choć egzekucja była możliwa, zwalnia członka zarządu od odpowiedzialności na podstawie art. 299 k.s.h., albowiem wierzyciel nie wykazał, iż egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna.” (wyrok SN z 16 listopada 2011 r., V CSK 515/10, LEX nr 1108523).

Page 25: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

zwolnienie się przez członka zarządu z odpowiedzialności

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2529 kwietnia 2016 r.

Zgłoszenie wniosku ogłoszenie upadłości lub spowodowanie wydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego/o zatwierdzeniu układu we właściwym czasie

Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub niespowodowaniu wydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego/o zatwierdzeniu układu we właściwym czasie

Brak szkody po stronie wierzyciela pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydaniu postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego/o zatwierdzeniu układu we właściwym czasie

Page 26: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

właściwy czas na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości/wszczęcie restrukturyzacji

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2629 kwietnia 2016 r.

„Właściwy czas na zgłoszenie wniosku o upadłość to moment, gdy członek zarządu wie, albo przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że spółka nie jest już w stanie zaspokoić w całości wszystkich wierzycieli, ale w części ma jeszcze takie możliwości.” (wyrok SN z 13 grudnia 2007 r., I CSK 313/07, LEX nr 479340).

W procesie przeciwko członkom zarządu wytoczonym na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., dokonanie ustaleń w przedmiocie prawidłowości czasowej złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości będzie zatem niejednokrotnie wymagało opinii biegłego na okoliczność:

ustalenia chwili właściwej dla złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w rozumieniu art. 21 p.u.n., a także stanu majątku Spółki w chwili właściwej dla złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wierzytelności przysługujących w tej dacie względem Spółki oraz wykazania, że biorąc pod uwagę tak ustalony stan rzeczy oraz kolejność zaspakajania wierzytelności z masy upadłości określoną przepisami prawa upadłościowego stopień zaspokojenia powoda byłby identyczny w sytuacji zgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki.(por. wyrok SA w Gdańsku z 22 marca 2013 roku, V ACa 69/13)

Page 27: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

brak winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości/niewszczęciu restrukturyzacji

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2729 kwietnia 2016 r.

Przepis art. 299 § 2 k.s.h. przewiduje domniemanie winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o upadłość we właściwym czasie; członkom zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansowy spółki i możliwość zaspokojenia długów (wyrok SN z 11 marca 2008 r., II CSK 545/07, LEX nr 385597).

Przykład: Członkowie zarządu zawarli umowę, w której określili zakres obowiązków każdego z członków zarządu. Zgodnie z postanowieniami umowy zakres obowiązków członka zarządu A nie obejmował prowadzenia spraw finansowych spółki.

1.Czy członek zarządu A ponosi odpowiedzialność na gruncie art. 299 k.s.h.?2.Czy członek zarządu A, powołując się na zawartą umowę pomiędzy członkami zarządu,

może skutecznie wykazać brak winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości?

Page 28: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. –

brak szkody po stronie wierzyciela

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2829 kwietnia 2016 r.

Pojęcie szkody w art. 299 k.s.h. rozumiane jest następująco: szkoda ta znajduje wyraz przede wszystkim w obniżeniu potencjału majątkowego spółki na

skutek doprowadzenia spółki do stanu niewypłacalności; niewystąpienie we właściwym czasie przez członków zarządu spółki z o.o. o ogłoszenie upadłości wywołuje szkodę jej wierzyciela, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a na skutek opóźnienia dochodzi do powstania wobec spółki nowych zobowiązań, które nie powstałyby, gdyby wniosek ten został złożony w terminie (wyrok SN z 4 lipca 2013 r., I CSK 646/12, LEX nr 1365595, wyrok SA w Warszawie z 2 października 2013 r., I Aca 52/13, LEX 1383551).

Przykład: 100.000,00 zł - zobowiązanie Spółki20.000,00 zł - potencjał finansowy Spółki w chwili właściwej do zgłoszenia wniosku

o upadłość? - wysokość szkody wierzyciela?

Page 29: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Odpowiedzialność karna za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 2929 kwietnia 2016 r.

• Kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 586 Kodeksu spółek handlowych

• Przestępstwo niezgłoszenia wniosku o upadłość spółki należy do kategorii przestępstw narażenia na niebezpieczeństwo – szkoda ani choćby niebezpieczeństwo jej wyrządzenia nie należą do znamion czynu zabronionego.

• Przestępstwo z art. 586 k.s.h. jest przestępstwem trwałym. Czas popełnienia przestępstwa z art. 586 k.s.h. rozpoczyna się pierwszego dnia po upływie dwutygodniowego terminu od powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki, a kończy z chwilą złożenia przez zobowiązanego wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ustania warunków uzasadniających upadłość spółki bądź utraty przez sprawcę statusu osoby zobowiązanej do zgłoszenia takiego wniosku (tak SN w postanowieniu z dnia 25 marca 2010 r., IV KK 315/09, Biul. SN 2010, nr 7, s. 14).

Trwałe przestępstwo narażenia abstrakcyjnego

Page 30: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej (art. 373 Prawa upadłościowego)

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 3029 kwietnia 2016 r.

Sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady

nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego,

spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby, która ze swojej winy, w szczególności:

będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo

faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie.

Pomimo zaistnienia przesłanek do zgłoszenia wniosku o upadłość i jego niezgłoszenia, sąd może oddalić wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności, jeżeli został złożony wniosek o otwarcie

postępowania restrukturyzacyjnego, a rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli jest nieznaczny.Przy orzekaniu zakazu sąd bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań,

w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.

Page 31: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Zbieg postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego

• Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest obowiązkiem dłużnika.

• Czas na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości to 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

• Złożenie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego albo

o zatwierdzenie układu to uprawnienie, a nie obowiązek dłużnika.

• Aby uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę, dłużnik powinien spowodować, że w ciągu 30 dni zostanie otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzony zostanie układ.

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 3129 kwietnia 2016 r.

W przypadku złożenia wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku o ogłoszenie upadłości, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek

restrukturyzacyjny.

UWAGA:Który z wniosków dłużnik powinien złożyć w obliczu trudności finansowych (niewypłacalności lub

choćby zagrożenia niewypłacalnością) celem uniknięcia odpowiedzialności?

Page 32: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Zbieg postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego

• Dla uniknięcia odpowiedzialności odszkodowawczej wystarczające jest wykazanie, że sam wniosek o ogłoszenie upadłości złożono we właściwym czasie.

• Dłużnik nie ponosi zatem ryzyka związanego z szybkością postępowania sądowego.

• W przypadku postępowań restrukturyzacyjnych czas rozpoznania wniosków przez sąd jest zróżnicowany i wynosi od tygodnia w postępowaniu o zatwierdzenie układu do nawet sześciu tygodni w postępowaniu układowym i sanacyjnym, o ile rozpoznanie wniosku wymaga wyznaczenia rozprawy.

• Ponadto, są to jedynie terminy instrukcyjne, a zatem w praktyce rozpoznanie wniosku może potrwać dłużej.

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 3229 kwietnia 2016 r.

Z ostrożności, w przypadku składania wniosku o zatwierdzenie układu albo o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, zaleca się jednoczesne złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości na wypadek

ewentualnego oddalenia wniosku restrukturyzacyjnego.Dlaczego?

Page 33: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Inne istotne zmiany w upadłości i restrukturyzacji

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 3329 kwietnia 2016 r.

• Możliwe jest zawarcie układu jedynie z największymi wierzycielami (zazwyczaj będą to podmioty finansujące działalność przedsiębiorcy lub główni dostawcy, jak np. banki czy leasingodawcy).

Układ częściowy

• Nowa procedura ma umożliwić sprzedaż całości lub części przedsiębiorstwa dłużnika lub składników tego przedsiębiorstwa na warunkach uzgodnionych pomiędzy inwestorem a dłużnikiem – warunki sprzedaży powinny zostać określone we wniosku składanym wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

Przygotowana likwidacja („pre-pack”)

• Wszczęcie postępowania upadłościowego, pomimo wyraźnego rozdzielenia upadłości i restrukturyzacji, nie oznacza braku możliwości zawarcia układu w ramach postępowania upadłościowego – w tym celu należy uprawdopodobnić, że układ zostanie przyjęty przez wierzycieli i wykonany.

Układ w upadłości

Page 34: Odpowiedzialność osobista członków zarządu w świetle prup i prrest

Dziękujemy za uwagę

RK LEGAL - RĄCZKOWSKI, KWIECIŃSKI ADWOKACI 34

Sylwia Kilińska

Adwokat

[email protected]

Rafał Mierkiewicz

Aplikant adwokacki

[email protected]