GENEL İLETİŞİM

İLETİŞİM SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ

• İletişim süreci, bir dizi süreçte gerçekleşen iki aşamada incelenebilir.

• Kaynaktan hedefe ileti akışı• Hedeften kaynağa ileti akışı

2

• Birinci Aşama: Kaynaktan Hedefe İleti Akışı

Bu aşama, belli bir iletişim durumunda kaynak olan kişinin iletisini hazırlayıp üretmesi, hedefe gönderilmesi ile ilgili süreçleri içeren aşamadır. Bu süreçler aşağıdaki gibi belirtilebilir.

• Anlamlandırma / yorumlama süreci• Kodlama ve gönderme süreçleri

3

• Anlamlandırma Süreci• Kaynak, iletişimde bulunmak istediğinde /

zorunda kaldığında, önce kime neyi iletmek durumunda olduğunu değerlendirecek, sonra iletilerini zihinsel olarak oluşturacaktır. Kaynağın amacını, hedefini özelliklerini, kısaca iletişim durumunu ve bu durumda kendi konumunu anlamlandırıp, yorumlaması sürecinde referans çerçevesi belirleyici olacaktır

4

• Referans çerçevesi, kişinin gerçekleri algılayışı ve değerlendirişi ile ilgilidir. Referans çerçevesi denem alanı (iç etkenler) ile iletişim ortamı (dış etkenlerden) oluşur. Denem alanı iletişim gerçekleştiği ortamın koşullarından bağımsızdır. Kişinin geçmiş yaşantıları, değer, tutum ve inançları, özgürlük vs gibi psikolojik gereksinimlerinden oluşur.

5

• İletişim ortamı ise iletişimin gerçekleştiği ortamın koşullarına göre değişen etkenleri kapsar. Bulunulan yerin ışık durumu, çevrenin kalabalık ve gürültülü olup olmayışı, kaynağın o andaki psikolojik halleri, hedefle arasındaki uzaklığın fiziksel ve kültürel yönden uygun olup olmaması, hedefin hal ve tavırları gibi etkenler iletişim ortamını belirleyen dış etkenlerdendir.

6

• Kodlama ve Gönderme Süreçleri• Bu süreç, önceki süreçte kaynağın, zihinsel

olarak oluşturduğu düşünceleri / iletileri başkaları tarafından algılanabilir ve anlaşılabilir sistemlerine dönüştürmesi ve onları göndermesi sürecini içerir.

7

• Kaynak iletilerini kodlarken öncellikle hedefin özelliklerine, iletişim durumunun koşullarına ve kendi amaçlarına uygun kanal; araç ve simge sistemini seçecektir.

• Sözlü kodlama(konuşma dili), iletişimde başvurabilecek kodlardan yalnızca biridir.

8

• Yazı, yüz ve vücut hareketleri ile, çizimle, dokunma ile kodlama gibi yöntemler, durum bağlı olarak tek başına ya da birkaçı birlikte kullanılabilecek kodlardır.

• Seçilen kod, aynı zamanda gönderilme sürecinde kullanılan kanal ve aracın da seçimi demektir.

9

• İkinci Aşama: Hedeften Kaynağa İleti Akışı• Bu aşama, belli bir iletişim durumunda

hedef/alıcı olan kişinin iletileri alması ve bunlara tepki göstermesi ile ilgili süreçleri içerir. Bu süreçler

Algıla ve kod aça süreçleriYorumlama süreciKodlama ve geri bildirim sürecidir.

10

Algılama ve Kod Açma Süreçleri

• İletişimde algılama, iletişimin hedef / alıcı tarafından –duyu organları aracılığıyla- farkına varılması sürecidir. Bu süreç algılayan kişinin özelliklerine olduğu kadar uyarıcıların niteliklerine de bağlı olarak gelişir.

11

• Diğer bir deyişle, hem kişinin referans çerçevesi, hem de iletilerin hedefin alıcı kanallarına uygun olup olmaması algılamanın temelini oluşturur. Örneğin, görmeyen bir için görsel iletiler uygun nitelikte uyarıcılar değildir.

12

• Dikkat, hedefin/alıcının içinde bulunduğu ortamda duyularını uyaran değişik birçok uyarıcılar arasından birine/bazılarına özel bir ilgi duymasıdır. Bu nedenle dikkat iletişimde algılamanın başlangıcıdır. Bunun ilk koşulu ne türden olursa olsun iletilerin yöneldikleri kişinin duyum eşiğini şiddet, büyüklük, hız, yinelenme sayısı gibi fizik özellikleriyle aşabilmesidir.

13

• Kod açma algılarına sürecinde iletilere dikkat çekilen hedefin / alıcının algıladığı işaretleri zihinsel olarak anlamlı simgelere dönüştürmesi sürecidir. Hedef/alıcı bu süreçte algıladığı iletileri çözümleyerek ham biçimde zihninde yeniden oluşturur. Böylece algılanan iletiler bellekte var olan düz anlamları düzeyinde çözümlenerek anlamsız uyarıcılar olmaktan çıkarlar.

14

• Örneğin Çince bilmeyen biri için Çince bir konuşma ileti niteliği taşımaz. Kısaca kod açma sürecinde işaretler, ilgili oldukları kodlar bağlamında simgelere ve aralarındaki ilişkilere göre anlamlı iletilere dönüştürülürler.

15

Yorumlama Süreci

• Bu süreç, hedefin/alıcının kod açma sürecinde düz anlamlarını oluşturduğu iletileri referans çerçevesinde göre bir kez daha anlamlandırdığı süreçtir. Örneğin “gençlere karar ve seçimlerinde özgürlük tanımak gerekir” iletisinin farklı dünya görüşüne sahip kişiler üzerinde bıraktığı etki gibi.

16

Kodlama ve Geri Bildirim Süreci

• Geri bildirim (feedback), alıcının algıladığı ve yorumladığı iletilere sözlü, sözsüz her türlü tepki verme sürecidir. Alıcı, kendisine ulaşan iletilere yaptığı yorumlandırmalar çerçevesinde yanıt verir, yani bir tutum davranış değişikliği gösterir.

17

İletişimin Gerçekleştiği Alan: Ortak Referans Çerçevesi

• Aynı dili konuşuyor olmak ve aynı ülkede yaşıyor olmak da her zaman kaynakla hedef arasında iletişim gerçekleşebileceği anlamına gelmez. Değişik kültür çevrelerinden gelen, değişik yaşantılara sahip insanlar sözde aynı dili kullandıkları halde gerçek bir iletişim kuramayabilirler.

18

• Aynı dili konuşuyor olmak ve aynı ülkede yaşıyor olmak da her zaman kaynakla hedef arasında iletişim gerçekleşebileceği anlamına gelmez. Değişik kültür çevrelerinden gelen, değişik yaşantılara sahip insanlar sözde aynı dili kullandıkları halde gerçek bir iletişim kuramayabilirler.

19

• İletişimin gerçekleşebilmesi, hedefle aralarında anlaşabilmeleri sağlayacak ortak bir anlamlandırma alanının bulunmasına bağlıdır. Bu ortak alan iletişimde taraf olan kişilerin referans çerçevelerinin kesiştikleri noktalarda ortaya çıkar. Bu alana ortak referans çerçevesi (ortak tecrübe alanı) denir.

20

İLETİŞİM MODELLERİ

• İletişimi, işleyişini tarif eden pek çok yol olmakla birlikte, başlıca modellerden dördü üzerinde durulacaktır.

21

Tek Yönlü İletişim (Eylem) Modeli

• Bu model mesaj gönderen üzerinde odaklanmıştır. Bir kişi (gönderen) bir diğerine (alıcı) bir mesaj gönderir ve alıcı bu mesajı alır. Doğrusal model olarak da adlandırılan bu modelde mesaj gönderenden alıcıya ulaşır ve sonrası yoktur.

22

• Kısaca tek yönlü olarak işler. Modelde bu geribildirim ve y etkileşim yer almamaktadır. Zaman zaman bu model kullanılmasına rağmen etkinliği sınırlıdır. Komutanın askerlerine direktif vermesi, güvenlik şefinin astlarına görev nöbet çizelgesini söylemesi tek yönlü bildirim örnekleri sayılabilir.

23

Karşılıklı Çift Yönlü İletişim Modeli

• Karşılıklı iletişim modelinde, eylem modeline yeni bir eleman eklenmekte, yani kaynaktan gönderilen mesajı alan alıcı, mesajı gönderene biri başka mesajla karşılık vermektedir. Yani geribildirim elemanı modele dahil edilmektedir.

24

• Ancak burada bir sıra söz konusudur. Önce kaynak mesajı gönderir, bu aşama tamamlandıktan sonra alıcı çözümlediği bu mesaj karşılığında yeni bir mesaj kodlayarak geri bildirimde bulunmaktadır. Yani iletişim A dan B ye, B den A ya sonra yine A dan B ye şeklinde devam etmektedir.

25

Etkileşimli Model

• Eylem ve karşılıklı iletişim modellerinde öne çıkan “etki-tepki”, “neden-sonuç” ilişkisi iletişim eylemi yerine, etkileşimli modelde, iletişim tarafları eş zamanlı olarak mesaj alıp verebilmektedir.

26

• Modeldeki temel varsayım, iletişimden tarafların kaçınamayacağı, tek doğrultuda değil de bir çok doğrultu da iletişimin sürekli devam edeceği düşüncesidir. Mesaj gönderme ve mesaj alma ayrı ayrı faaliyetler değildir; eş zamanlı ortaya çıkan eylemlerdir.

27

Uzlaşmacı İletişim Modeli

• Bu modelde, temel odak noktası iletişim taraflarının kafasında meydana gelenler yani, “anlamın yorumlanması” konusudur. Bu bağlamda, alıcı iletişimin edilgin tarafı olmayıp kendi gerçekliğini kendi kafasında yaratmaktadır.

28

• Mesaj gönderenin alıcıdan beklentisi, alıcının gerçekliği ve ürettiği anlamla örtüşmeyebilir. Anlamın müzakeresi olarak tanımlanan bu ilişkide, mesajı gönderenin mesajı alana “ne anladığını”, mesajı alan ise gönderene “ne anlatmak istediğini” sormak ve böylece uzlaşmak durumundadır.

29