Internet Erişiminde Sansür: Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi

Censorship in Internet Access: An Evaluation for Turkey

Arş. Gör. Şahika Eroğlu – Arş. Gör. Tolga Çakmak

Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

{sahikaeroglu, tcakmak}@hacettepe.edu.tr

Internet Erişiminde Sansür: Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi

Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu

Etik: Kuram ve Uygulama

3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye

İçerik• İnternet Sansürü

• Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi

• Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanması ve İnternet Sansürüne Yönelik Çalışmalar

• Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına Yönelik Yasal Uygulamalar

• Sonuç ve Öneriler

Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama


İnternet Sansürü

• Bilgi ve Web teknolojilerindeki gelişim

• Bilgi kaynaklarının ve bilginin bulunduğu ortamlar

• Bilginin kolay üretimi ve paylaşımına yönelik fırsatlar

• İnternet ve İnternet Erişimi

• Donanıma yönelik gelişmeler

• Bilgisayarlar, laptoplar, tabletler, akıllı telefonlar, saatler…

• Düşünce özgürlüğü ve etik konularındaki gelişmeler

• Evrensel bildirgeler ve İnsan haklarına yönelik raporlar



İnternet Sansürü

• Sansür,

• düşün ve sanat ürünleri,

• siyaset, din, dil ve açık saçıklık gibi gerekçeler

• üretim, dağıtım, ödünç verilme veya satılmasına yönelik yasaklama veya engelleme (Kızılkan, 1988)

• İnternet Sansürü,

• İnternet’teki bilgilere erişmeye veya bilgi koymaya yönelik (Internet Sansürü, 2013)



İnternet Sansürünün Boyutları

• Teknik

• Yasal

• Engellenen içeriğe erişime yönelik çabalar

(Binns, 2012)



İnternet Sansürü - Gerekçeler

• Gerçek cinayet ve otopsi görüntüleri

• Çocuk porno filmleri,

• Madde bağımlılığına özendirici içerik,

• Siyasi içerik,

• İntihara teşvik

(Köse ve Özen, 2010; Şamlı ve Konak, 2011).

(



Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi



(TÜİK, 2013)

Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi



Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi• Internet kullanımı;

• 2004 - %7,5

• 2008 - %33,1

• 2006 - ADSL

• Internet kullanımı;2007 - %29 / 2012 - %45

• Geniş bant internet kullanımı > 20 milyon

• 3G

• Yaklaşık 150 internet servis sağlayıcısı (%81’i Türk Telekom)



(Opennet Initiative, 2014)

(Freedom on the net, 2013)

Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına

Yönelik Yasal Girişimler

• 5651 Sayılı Kanun – 2007

• Kartepe İlkeleri

• 2007 yılına kadar engellemeler TCK maddelerine göre gerçekleştirilmekte;

• Anayasanın 13. Maddesi ile çelişki

• Kullanılan yöntem: DNS sınırlaması

• Yöntemin yetersizliği



(Gök, 2012)

Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına

Yönelik Yasal Girişimler

• 2014 yılındaki engellemeler

• Öncelikle DNS daha sonra IP engellemeleri

• Çözüm olarak VPN ve Zenmate gibi uygulamalar

• İstatistikler

• 2012 => 1115 web sitesi

• 252 (%23) mahkeme kararı

• 863 (%77) TİB re’sen verilen idari kararlar

• 2014 => 40851 web sitesi

• 2027 (%5) mahkeme kararı

• 36405 (%89,4) TİB re’sen verilen idari kararlar

• 950 (%2,3) savcılık tarafından verilen kararlar



Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına Yönelik Yasal Girişimler

Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına Yönelik Yasal Girişimler

Türkiye’nin İnternet Erişimine Yönelik Profili

• Opennet Initiative

• Hedefli filtreleme;

• politik, sosyal ve internet araçları,

• belirli bir kategoride spesifik engellemeler,

• internet trafiğinin tek bir altyapı sağlayıcısı aracılığıyla gerçekleştirilmesi

• internet ile ilgili politikaların gözden geçirilmesi gerekliliği

• Freedom House – 2012 ve 2013 yılları

• kısmen özgür ülkeler

• Google ve Youtube’dan içerik kaldırmaya yönelik taleplerdeki artış



Türkiye’nin İnternet Erişimine Yönelik Profili

• Bilimsel Çalışmalar;

• Yöntem ve yasal uygulamaların yetersizliği

• 5651’de yer alan kavram ve sınırların net olarak tanımlanmamasından kaynaklanan olumsuzluklar

• Yeni düzenlemeler: 6518 sayılı Torba yasa teklifi çerçevesinde yapılan düzenlemeler;

• Erişim Sağlayıcılar Birliği’nin kurulması

• Yer sağlayıcılar, içerik sağlayıcılar ve erişim sağlayıcıların birliğe üye olma zorunluluğu,

• Engelleme süreçlerinin kolaylaştırılması ve yürütmeye verilen yetkiler

• Engelleme yöntem ve tekniklerinin artırılması (DNS, IP engelleme gibi)

• TİB Başkan ve personeline yargılama zırhının getirilmesi

• Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi ve hızlı içerik engellemelerine yönelik yürütmeye verilen yetkiler

• Hizmet sağlayıcıların trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere saklamaları gerekliliği



Sonuç ve Öneriler• 2007 yılındaki yasal düzenlemelerle yeni bir boyuta geçiş

• Raporlara göre;

• Teknolojik gelişmelere uyum iyi olmasına rağmen internet erişimine yönelik engellemelerde yasal uygulamalar açısından iyileştirme ve gözden geçirme gerekliliği

• Son dönemdeki düzenlemelere yönelik çekinceler

• Servis sağlayıcılara yönelik tekelleşme çekincesi

• Kullanılacak yöntem ve tekniklere yönelik muallak ifadeler

• Özel hayatın gizliliği ile ilgili sınırların net olarak belirlenmesine yönelik gereklilik

• Kısıtlamaların düşünce özgürlüğü kavramıyla çelişebilecek boyuta gelebileceğine yönelik kuşkular

• Sınırları net olarak çizilmemiş ifadelerin Kartepe ilkeleri çerçevesinde de belirtilen orantılık ve ölçülülük ilkelerine uyum konusunda şüphelerin doğması



Censorship in Internet Access: An Evaluation for Turkey

Arş. Gör. Şahika Eroğlu – Arş. Gör. Tolga Çakmak

Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

{sahikaeroglu, tcakmak}@hacettepe.edu.tr

Internet Erişiminde Sansür: Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi

Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu

Etik: Kuram ve Uygulama
