Click here to load reader
Upload
drmedicine
View
3.033
Download
44
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Lexion Dr. Edmond Zaimi
Citation preview
Konsiderata te Pergjithshme mbiTriazhin
Dr Shk Edmond ZAIMI Urgjenca e Semundjeve te
Brendeshme, QSUT”Nene Tereza” Tirane04/13/2023
Përcaktime
• Triazhi - konsiderohet si momenti i parë i njohjes dhe vlerësimit te pacienteve sipas kritereve të percaktuara qartë mbi bazën e të cilave ju jepet perparësia e trajtimit.
• Nje mision i tillë realizohet nga personali mjekësor (mjek apo infermier) më me përvoje mbi bazën e protokolleve të paracaktuara në shërbim.
04/13/2023 E Zaimi
Nga fjala Franceze « trier » (Koha e Napoleonit)
• te zgjedhesh• te dallosh midis• te klasifikosh
Baron Dominique Jean Larrey, nje kirurg i famshem francez, ka meriten kryesore ne futjen e ketij nocioni
Origjina
04/13/2023 E Zaimi
Cfare eshte triazhi ?
Nje sistem i perdorur nga personeli mjekesor apo i urgjencave per te racionalizuar burimet e kufizuara mjekesore kur numri i te semureve qe ka nevoje per kujdes i kalon burimet e disponueshme
04/13/2023 E Zaimi
Cfare eshte triazhi ?
Proçesi vlerësimit klinik që klasifikon pacientët përpara se të vendoset diagnoza dhe të jepet mjekimi i plotë. Ai bëhet i nevojshëm në rastin e një shërbimi të mbushur plot e përplot ose me burime të pakta, ku pacientët që kanë nevojë më shumë për ndihmë urgjente, kërkohet që të trajtohen të parët
04/13/2023 E Zaimi
TRIAZHI MJEKESOR
Percakton perparesite per shperngulje
Percakton perparesite e
transportit per ne spital
Percakton perparesite per trajtim
Siguron kujdes mjekesor te rasteve bazuar ne : - shkallen e demtimeve- nevojen per tu trajtuar- mundesine per te siguruar
mbijetese cilesore dhe aspektet funksionale
- mundesi sigurimi te kujdesit mjekesor
QELLIMET
Proces i vazhdueshem dhe dinamik :
Rivleresim
04/13/2023 E Zaimi
Objektivat e Sistemit Triazhimit
Të mbrojë të sëmurin në gjëndje kritike dhe pacientët që vijnë urgjent
Të rrisë kënaqësinë e pacientitTë shpërndajë në mënyrë
eficiente burimet.
04/13/2023 E Zaimi
Kush e kryen triazhin??
Mjek apo infermier, me njohuri tё mira profesionale dhe rol tё vecantё qё tё jetё nё gjёndje tё:
• Grumbullojё tё dhёnat e pacientit• Vleresojё shkallёn e pёrparёsisё• Japi ndihmёn e duhur mjekёsore• Japi informacion tё saktё dhe tё
vlefshёm
TRIAZHI04/13/2023 E Zaimi
9
Pason vleresimin infermieristik, qe tregon kohen maksimale te pritjes per tu
vleresuar nga mjeku apo rivleresim infermieristik
Shkalla e gravitetit
Pason vleresimin mjekesor dhe percakton kohen maksimale te nevojshme per te kerkuar dhe per te kryer procedurat
diagnostikuese dhe terapeutike
Shkallёt e pёrparёsisё
04/13/2023 E Zaimi
10
Elementi kryesor per TRIAZHIN
KOHA
SI TA SHKURTOJME KOHEN E
VENDIMARRJES?
METODOLOGJIA SHKENCORE E MBLEDHJES DHE ANALIZES SE TE DHENAVE
04/13/2023 E Zaimi
11
Procesi i vendimarrjes
Mbledhja e te dhenave
Perpunimi
Observimi, degjimi i problemit, vleresimi i parametrave
Analiza e te dhenave te grumbulluara. Perpunimi i indikatoreve duke perdorur
njohurite e fituara (udherrefyesit)Aplikimi i algoritmit te caktuar
Kodi i perparesise Vendimi
VerifikimiKontrolli i kodit (shkalles) te dhene dhe evolucionii shenjave dhe simptomave
04/13/2023 E Zaimi
12
NJE MBLEDHJE E MIRE E TE DHENAVE DHE NJE VLERESIM I SAKTE I SHENJAVE VITALE
nuk kane nevoje per aparatura shtese
Ne fazen e Triazhit : mblidh, perpuno dhe kodifiko
Krijim te shpejte te TREGUESVEqe udheheqin Procesin e vendimarjes
Per te percaktuar sa me shpejt prioritetin
04/13/2023 E Zaimi
Treguesit (indikatoret)
04/13/2023 E Zaimi
14
Cilet treguesTREGUESIT JETESOR (A.B.C.D.)
Tregojne probleme jetesore
TREGUESIT E PERGJITHSHEM Tregues te vuajtjes
(shkalla e dhimbjes, te vjella/gjakderdhje, T.Trupit)
TREGUESIT SPECIFIK KRYESORLidhen drejtperdrejt me simptomat kryesore
TREGUESIT SPECIFIK DYTESOR Lidhen jo drejtperdrejt me simptomat kryesore
AMPLE, mosha, faktoret e riskut, evolucioni i shenjave dhe sintomave
04/13/2023 E Zaimi
Treguesit jetesore
04/13/2023 E Zaimi
16
TREGUESIT JETESORE
A= airway (Rruget e frymemarjes)
C= circulation (Qarkullimi i gjakut)
B= breathing (Frymemarja)
D= disability (Gjendja mendore)
04/13/2023 E Zaimi
17
TREGUESIT JETESORE
A= Airway
Rruget e ajrit dhe kolona cervikale
PYETJE
A flet pacienti ? ( rruget e ajrit te lira )
Si flet ? (disfoni, afoni, nuk artikulon …)
C’fare thote ? (i axhituar, orientohet, i qarte…)
04/13/2023 E Zaimi
18
TREGUESIT JETESORE (vazhdim)
A= Airway
Rruget e ajrit dhe kolona cervikale
vleresohen:• Zhurmat respiratore• Prania e trupave te huaj • Sibilancat, zeri ngjirur• Gjendja e ndergjegjes• Axhitacioni
04/13/2023 E Zaimi
19
TREGUESIT JETESORE (vazhdim)
B= Breathing
Funksioni frymemarjes
PYETJE
A merr fryme pacienti?
Si merr fryme? (perdor muskujt ndihmes, pozicioni…)
Shpeshtesia e frymemarjes a ka ndryshuar? (dhimbje, vuajtje, ankth….)
C’fare ngjyre kane lekura dhe mukozat? (cianotike, fryrje te jugulareve..)
04/13/2023 E Zaimi
20
TREGUESIT JETESORE (vazhdim)
B= Breathing
Funksioni frymemarjes
vleresohen:• Frekuenca respiratore• Levizjet e gjoksit • Simetria/ asimetria • Prania e dhimbjeve• Jugularet, jane apo jo te fryra• Cianoza, ka apo jo
04/13/2023 E Zaimi
21
TREGUESIT JETESORE vazhdimC= Circulation
Funksioni i Qarkullimit te Gjakut
PYETJE
Preket apo jo, pulsi radial, c’fare karakteristikash ka?
Lekura eshte e ngrohte apo e ftohte? (normo- hipo-hipertermike)
Lekura eshte me djerse apo jo? (te ftohta apo te ngrohte)
A eshte pacienti i axhituar?
A ka gjakderdhje te dukshme ?
04/13/2023 E Zaimi
22
TREGUEST JETESOR vazhdimC= Circulation- Q Gjakut
vleresohen:• Frekuenca kardiake
pulsi radial i pranishem, i dobet ->PA ≥ 90pulsi femoral i pranishem, i dobet ->PA= 60-80 pulsi karotid i pranishem, i dobet ->PA= <60
• Rimbushja kapilare >2 sec’• Fryrja e jugulareve• Cianoza / zbehja• Djerset e ftohta• Hemoragjite e dukshme• gjendjet e axhitacionit
04/13/2023 E Zaimi
23
TREGUESIT JETESOR vazhdim
D= Disability
Gjendja neurologjike dhe koshienca
PYETJE
A eshte pacienti i qarte dhe i orientuar?
A ka shenja axhitimi dhe konfuzioni? (ndiq A.V.P.U)
A ka mundesi te jete hipoksik?
Si jane pupilat?
04/13/2023 E Zaimi
24
TREGUESIT JETESOR vazhdim
D= Disability
vleresohen:• Orientimi, koshienca dhe qartesia e mendimit• AVPU( Alert- zgjuar. Vocal- reagimi ndaj zerave. Pain- ndaj dhimbjes. Unconscius-koma.)• Pupilat• Axhituar apo jo
04/13/2023 E Zaimi
Treguesit e pergjithshem
04/13/2023 E Zaimi
26
TREGUESIT e RERGJITHSHEM ose te VUAJTJES (humorin)
Intensiteti i DHIMBJES
Prania e gjakderdhjes
Sasia dhe permbajtja e te vjellave
Ndryshimi i temperatures se trupit
04/13/2023 E Zaimi
27
TREGUESIT e PERGJITHSHEM ose te VUAJTJES (humorit)
menjehere
shpejt
ngadale
pret
Dhimbja Te vjellat Gjakderdhje Temperatura
8/10
5/7
2/4
0/1
35/41°
39- 40°
36.8
37- 38°
Pa nderprerje
Te perseritura
Te meparshme
Te referuara
Aktive e pa kontrollueshme
Aktive e kontrollueshme
Te referuara
Te meparshme
04/13/2023 E Zaimi
Treguesit specifik paresor dhe dytesor
04/13/2023 E Zaimi
29
INDIKATORET SPECIFIK PARESOR (KRYESOR)
PERSHKRIMI I SHENJAVE/SIMPTOMAVE QE KARAKTERIZOJNE MANIFESTIMIN
KLINIK TIPIK TE NJE PATOLOGJIE
NUK ESHTE E NEVOJSHME TE PERDOREN EKZAMINIME TE TJERA PER KODIFIKIMIN E PACIENTEVE
04/13/2023 E Zaimi
30
INDIKATORET SPECIFIKDYTESOR
NESE PERSHKRIMI I SHENJAVE DHE SIMPTOMAVENUK PERPUTHET PER MOMENTIN ME TABLLONE
KLINIKE TE NDONJE PATOLOGJIE
ESHTE E NEVOJSHME TE BEHEN EKZAMINIME ME TE HOLLESISHME
A.M.P.L.E
MOSHA
FAKTORET E RISKUT
ALERGJIMEDIKAMENTEPATOLLOGJINGRENIA E FUNDITEVENTE
04/13/2023 E Zaimi
31
Cdo tregues ka peshen dhe rolin e vet ne vleresimin e pacientit
Triazhi perfundon ne momentin qe treguesit
e gjetur jane me peshe te mjaftueshme per te percaktuar nje kod perparesie
04/13/2023 E Zaimi
Fazat e triazhit
04/13/2023 E Zaimi
33
Fazat e TRIAZHIT
Triazhi i shkalles se pare
Triazhi i shkalles se dyte
Vleresohen treguesit jetesore tek te gjithe pacientetKodifikohet me shpejtesi
Pasi kane kaluar triazhin e shkalles se pare vendoset kush do rivleresohet (duke perdorur udherefyesit per problemin) duke pare:
a) Treguesit jetesore
c) Treguesit specifik paresord) Treguesit specifik dytesor
b) Treguesit e pergjithshem
04/13/2023 E Zaimi
34
Triazhi i shkalles se Pare
Treguesit jetesor
Ndryshime neABCD
E kuqepo
jo
Triazh te shkalles se Dyte
Procesi i vendimarrjes
04/13/2023 E Zaimi
35
Situata te vecanta
TE MOSHUARIT
FEMIJET
Personat me probleme psiqike(alkolistet, te droguarit, psikolabilet)
Personat qe kane pesuar dhune
Grate shtatezana, lehonat, grate me probleme familjare
04/13/2023 E Zaimi
Rivleresimi
Ështe nje proces i rendesishem qe duhet tu sigurohet te gjithe pacienteve qe jane ne pritje te vizites nga mjeku
04/13/2023 E Zaimi
37
Kur behet rivleresimi
• Kur e gjykon infermierja e triazhit• Kur e kerkon pacienti apo
familjaret e tij• Kur kalon koha e parashikuar per
kontroll, sipas kodit qe i eshte dhene
04/13/2023 E Zaimi
38
OBJEKTIVAT• Te njohe per cdo grup shenjash, situatat dhe
kushtet me perparesi te larte.
• Te perpunoje nje proces vendimarrje efikas
• Te siguroje nje mbledhje korekte te te dhenave
• Te kodifikoje me shpejtesi me shkalle sa me te ulet gabimi
Udherrefuesit
04/13/2023 E Zaimi
39
Situatat me te shpeshta
Dhimbja e gjoksitDhimbjet e barkut
Dhimbja e kokes
Dispnea
Gjendja e shok-ut
Traumat
Gjendja Sinkopale
04/13/2023 E Zaimi
Edukimi (trajnimi) per triazhin
04/13/2023 E Zaimi
Edukimi (trajnimi) per triazhin
• Kohezgjatja tre dite• Dita e pare: komunikimi• Dita e dyte: parime te
pergjithshme, algoritmet • Dita e trete: algoritmet, protokollet
04/13/2023 E Zaimi
Lëvizja e pacientitPacienti
Recepsioni Ambulanca
Triazhi nga mjeku
Triazhi nga infermierja
NiveliI
poJo
NiveliII Po
Po
Pritje Ndryshim
niveli
Boks
Rivlerësim
Jo
po
Zona Nihmës Shpejtë/Boks
Zona Ndihmës Shpejtë / Boks
Asd.exe Asd.exe
-10 %
-30 %
50 %
Standarti0’
Standarti -7-10’
Standarti30’
Jo
Niveli III
jo
10 %
Standarti60’
Niveli IV
04/13/2023 E Zaimi
KATEGORITE E TRIAZHITKategori
a e triazhit
Gjendjet Klinike Koha per tu pare
pacienti
EMERGJENT
Arresti kardiopulmonar
Distresi respirator i rende
Shok-u
Traumat e medha
Djegjet e renda
Koma
Mbidoza, gjendjet toksike Anafilalksia
Statusi epileptik
Hemorragji e pakontrollueshme
Pacienti duhet te shihet menjehere nga mjeku
04/13/2023 E Zaimi
KATEGORITE E TRIAZHITKategor
iaGjendjet Klinike Koha
URGJENT
Hipotermia, Hipertermia (40 C)
Dhimbja e gjoksit me origjine kardiake/pulmonare
Frakturat e shumefishta
Frakturat me deficite vaskulare/neurologjike Asthma e rende
Ulja e nivelit te koshiences
Semundjet/demtimet ne sy me turbullim te pamjes
Mbidoza e medikamenteveCrregullimet e renda emocionale
Sjelljet e dhunshme/agresive
Dhimbjet e forta te kokes
Hemoragjite arteriale
Retensioni urinar
Kolika renale Konvulsionet
Hemoragjite vaginale ne tremujorin e pare
Dhimbjet e barkut / R/O ectopic
Nausea, te vjellat ose diarrhea me dehidrim te pacientit
Pacientet me demtim te sistemit imunitar (drepanocitoza, AIDS, post transplantit, kimioterapi)
Pacientet duhen pare nga mjeku brenda 10 minutash
04/13/2023 E Zaimi
KATEGORITE E TRIAZHITKategoria Gjendjet Klinike Koha per tu
pare pacienti
GJ
Y
S
E
M
U
R
GJ
E
N
T
Cistiti
Faringitet
Otitis media
Gjendjet febrileN/V/D pa dehidrim Plaget e laceruara Absceset
Hemorrhoidet
Frakturat e thjeshta
Dhimbjet e shpines
Trupat e huaj ne sy/demtimet ne sy pa turbullim te pamjes
Hemorragjite vaginale te pashoqeruara me gravidance
Dhimbja e kokes mesatare
Ndrydhjet/terheqjet
Pacientet duhen pare nga mjeku brenda 30-60 minutash
04/13/2023 E Zaimi
KATEGORITE E TRIAZHITKategori
aGjendjet Klinike Koha per tu
pare pacienti
JOURGJENT
Rash-i kutan i thjeshte
Dhimbja e kokes kronike
HTA kronik
Arthritet kronike
Konstipacioni
Rhinitet
Gjendjet e rufes
Infeksionet gjenitale pa temperature
Ekzaminimi fizik rutine
Dermishjet/demtimet e lehta/traumat me mekanizma beninj
Venat varikoze
Pacientet duhen pare nga mjeku nqs nuk ka paciente te grupeve te tjera
04/13/2023 E Zaimi
SKEDA E TRIAZHITEmri Mbiemri Mosha
Adresa
• Arresti respiratopr/ kardio-pulmonar
• Bllokimi i rrugeve te frymemarrjes, dispnea e shprehur (klasa IV ne pacientet asthmatik/klasa V ne pacientet jo asthmatik)
• Gjendje shoku hemodinamik
Ora paraqitjes (triazhit)
Ora kontrollit mjekesor
• Gjendjet konvulsive qe jane aktive
• Agresiviteti i shprehur, personat e dhunshem apo te axhituar
• Gjendjet komatoze
04/13/2023 E Zaimi
Nevoje per ringjallje, nderhyrje te menjehershme (EMERGJENT) I / E KUQE
Ekzaminimi fizikVleresimi: Fillimisht shih pamjen e jashtme te pacientit, preke me dore dhe fol me te.
VLERESIMI OBJEKTIV (Shenjat vitale)
• Dy ose me teper parametra ose shenja vitale jo normale II
(e Verdhe )
• Shenjat vitale
• Pamja e jashtme (ngjyra e lekures, gjendja e pergjithshme etj)
• Lekura: e ngrohte □, e ftohte □, e lagur □ e thate □
• Ngjyre jo normale e lekures, e zbehte □, cianoze □
• Pulsi, ritmi i zemres dhe frymemarrjes
• Rritem i crregullt dhe puls i dobet
• Flet duke ju mbajtur fryma
• Gjendja mendore
• Pacientet pa traume (sipas nivelit te koshiences):
04/13/2023 E Zaimi
NKJT 0, 1, 2, 3
Nqs ka vetem nje shenje vitale te alteruar ose pacienti “ndihet keq”, shiko
parametrat:
• Temperatura < 35.5 / > 40
• TA sistolik < 90 / > 200 mmHg
• Frekuenca kardiake: ≤ 40/min / ≥ 125/min
• SpO2 < 92%
• Frekuenca respiratore: ≤ 10/min / ≥ 30/min
• Glicemia me gjak kapilar < 40mg/dl
• Pacientet pa traume me pike ≥ 1 sipas NKJT
04/13/2023 E Zaimi
VLERESIMI SUBJEKTIV ( dhimbja dhe gjendja emocionale)
• Dhimbje: ka apo jo dhimbje? Nqs po : shkalla e dhimbjes
– Dhimbje e forte e shfaqur menjehere/ sindrom vegjetaiv II
– Dhimbje gjoksi pleuritike jo traumatike/ viscerale II
– Dhimbje e forte jo akute/ dhimbje mesatare akute III (Jeshile)
– Dhimbje mesatare jo akute/ dhimbje e lehte akute / jo akute IV (e Bardhe)
• Gjendja emotive
– Agresivitet i larte II
– Agresiv, i axhituar/ tolerance e ulet psikologjike III
• Demtime te tjera psikologjike IV04/13/2023 E Zaimi
SHKALLA E ASHPERSISE (aplikohet per shkallen koresponduese)
Per pacientet pa trauma• Temperature : ethe te forta dhe frisone(pacintet me sepsis) II,
temperature e larte III, temperature mesatare pa vater specifike infeksioni IV
• Dispnea : Asthmatik Klasa III III, klasa II, I IV
Jo asthmatik grada IV/stridor II; Grada III III; Grada II, I IV
• Alterim i gjendjes mendore (pa traume) NKJT: 2 II; 1 III; TIA i rikuperuar IV
• Dehidratim : I rende II; mesatar III; i lehte IV
• Hemorragji : Hemorragji e madhe e pakontrollueshme (perfshi HGI) II; e lehte e pakontrollueshme III; e lehte akute e kontrollueshme / pa histori akute hemorragjie IV
04/13/2023 E Zaimi
NIVELI SIMPTOMATIK SHKALLA II (URGJENT)
• Prurit/rash/edema te gjeneralizuara
• Dh. e gjoksit/epigastrike me risk KV
• Hipertension (TAS ≥180 mmHG, TAD ≥ 100mmHg me simptoma (dh. Gj/koke, dispne, ankesa neurologjike, gravidance)
• Retensioni urinar mbi 24 ore
• Te vjella me shumice
• Cdo lloj intoksikimi me alterim te statusit neurologjik ose ankesa te medha nervore ( NKJT ≤ 2, konvulsione jo aktive, halucinacione.. ) / helmimet e renda
• Simptoma neurologjike progresive/ankesa neurologjike/ te vogla me nause/te vjella
04/13/2023 E Zaimi
Purpura kutane
Pacient hypotermik Reaksionet e theksuara alergjikeSindromi meningeal Semundjet infektive me rrezik epidemik AVC e medha; alterimet e papritura te koshiences; Humbja e shikimit Humbjet e papritura te ekuilibrit Epistaksisi i pakontrollueshem Konvulsionet per here te pare/>5min Pacient qe papritur nuk ndihet mire
PERCAKTIMI I NIVELIT TE TRIAZHIT (duhet regjistruar niveli me i larte i urgjences)
Per disa grupe pacientesh duhet dhene nje nivel me i larte:
• Pacientet e moshuar (m > 60 vjec dhe f. > 70 vjec) dhe vecanerisht shume te moshuar ( > 80 vjec)
• Femijet sidomos < 2 vjec
• Grate shtatezana,
• Toksikodependentet
• Pacientet psikiatrik
• Pacientet me histori semundjeje te meparshme te rendesishme,
• Viktima te dhunes dhe
• Pacientet me faktore risku. 04/13/2023 E Zaimi
I II III IV
INFORMACIONE TE TJERA
• Alergji
po □ jo □ • Mjekimet aktuale:
po □ jo □
SISTEMIMI I TE SEMURIT
• VEPRIMET QE DO KRYHEN:
• VEZHGIME DHE KOMENTE
Personi pergjegjes
04/13/2023 E Zaimi
Faleminderit
04/13/2023 E Zaimi